A N N A L E S 1 U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A

Transkrypt

1 A N N A L E S 1 U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXI SECTIO E 2006 Katedra Szczegółowej Uprawy Rolin, Akademia Rolnicza w Lublinie ul. Akademicka 15, Lublin, Poland Grzegorz Szumiło, Leszek Racho Wpływ poziomów nawoenia mineralnego na plonowanie oraz jako ch i oplewionych odmian jczmienia jarego i owsa The influence of mineral fertilization levels on yielding and quality of naked and hulled cultivars of spring barley and oat ABSTRACT. The microplot experiments were carried out in The influence of varied NPK fertilization on the yielding, yield structure elements and nutrients of naked and hulled varieties of spring barley and oat was the study objective. The following elements were analyzed: ears (panicles) density, grain and protein yields, weight and number of grains per ear (panicle), weight of 1000 grains and test weight. The content of fiber, oil, ash, nitrogen, phosphorus, potassium, magnesium and calcium was also determined. A tendency to increase grain yield of barley and oat was observed after application of 200 kg NPK ha -1 in relation to the other levels of mineral fertilization. The highest grain yield was achieved after application of 200 kg NPK ha -1. Naked varieties of spring barley and oat yielded at the level of 67.7 and 75.8% in relation to their hulled varieties, respectively. Introducing 100 kg NPK ha -1 resulted in significant reduction of protein yield of barley. Mineral fertilization did not significantly affect the values of the elements of cereals yield structure. Hulled barley was characterized by a higher ears number and grain weight per ear than naked one. Hulled oat produced higher grain weight per panicle and weight of 1000 grains than naked one. Grains of naked barley and oat had significantly higher density at loose state. Levels of mineral fertilization significantly modified protein, oil, carbohydrates and calcium content in grains. Naked varieties of spring barley and oat contained significantly more protein, but less fiber and ash in grains than hulled ones. In addition, naked oat was characterized by the highest oil content. KEY WORDS: fertilization, spring cereals, grain yield, nutrients, macroelements Annales UMCS, Sec. E, 2006, 61,

2 52 G. Szumiło, L. Racho Nagoziarniste formy jczmienia i owsa budz coraz wiksze zainteresowanie zarówno wród naukowców, jak i rolników. Zboa te wyróniaj si głównie pod wzgldem cech jakociowych ziarna. Zdaniem wielu autorów [Maciejewicz-Ry i in. 1997; Pisulewska i in. 1997; ermák, Moudrý 1998; Bobrecka- Jamro, Tobiasz-Salach 1999; niady, Wołoszyn 1999] genetyczne usunicie plewki z ziarna tych gatunków przyczyniło si do podwyszenia iloci składników pokarmowych i energetycznych. Nagoziarniste formy jczmienia i owsa, w porównaniu z odmianami oplewionymi, posiadaj obnion zawarto włókna w ziarnie, za wysz koncentracj białka i tłuszczu [Dziamba, Racho 1988, 1992; Gsiorowski i in. 1996; Nita, Orłowska-Job 1996; Pisulewska i in. 1999]. Negatywn cech ch form jczmienia i owsa jest ich nisza produktywno w porównaniu z formami tradycyjnymi [Dziamba, Racho 1988, 1992; Gregorczyk, Piech 2000; Tobiasz-Salach, Bobrecka-Jamro 2002]. W zwizku z tym niezbdne jest prowadzenie prac hodowlanych ukierunkowanych na wyprodukowanie nowych odmian o zwikszonym potencjale plonowania [Nita 1999]. Dodatkowo uzasadnione wydaje si poszukiwanie sposobów optymalizacji agrotechniki tych zbó, co moe w znacznym stopniu podnie ich wydajno. Jednym z podstawowych czynników majcych wpływ na wysoko i jako plonu jest poziom nawoenia mineralnego. Zwikszanie dawki azotu do 100 kg ha 1 wpływa pozytywnie na zwarto łanu i wzrost koncentracji białka, ale jednoczenie zwiksza rozdrobnienie ziarna. Konieczne jest wic niwelowanie niekorzystnego wpływu azotu poprzez umiejtne nawoenie fosforem i potasem [Stpie, Figiel 2001]. Celem pracy było okrelenie wpływu zrónicowanego nawoenia NPK na plonowanie, elementy struktury plonu oraz składniki pokarmowe ziarna ch i oplewionych odmian jczmienia jarego i owsa. METODY Eksperyment przeprowadzono w latach na terenie GD Felin nalecego do AR w Lublinie. Pole dowiadczalne połoone było na glebie zaliczonej do kompleksu pszennego dobrego. Charakteryzuje j wysoka zasobno w składniki pokarmowe: P 2 O 5 17,5; K 2 O 14,3 i Mg 5,55 (w mg 100 g -1 gleby), a jej odczyn w roztworze KCl wynosi 6,3. Dwuczynnikowe dowiadczenie mikropoletkowe załoono metod bloków losowanych w czterech powtórzeniach. Eksperyment uwzgldniał: I odmiany jczmienia jarego i owsa: oplewione ( Antek i Cwał ) oraz nagoziarniste ( Rastik i Cacko ); II zrónicowane nawoenie mineralne: 100 NPK (N 35, P 2 O 5 25, K 2 O 40), 200 NPK (N 70, P 2 O 5 50, K 2 O 80) i 300 NPK (N 105, P 2 O 5 75, K 2 O 120) w kg ha -1. Upraw roli wykonano zgodnie z zalece-

3 Wpływ poziomów nawoenia mineralnego na plonowanie niami przyjtymi dla zbó jarych. Przedsiewnie zastosowano nawoenie fosforowe (superfosfat prosty granulowany 20% P 2 O 5 ) i potasowe (sól potasowa 60% K 2 O) oraz połow dawki azotu (saletra amonowa 34% N), pozostał cz azotu wniesiono w fazie strzelanina w d bło. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 1 m 2. Ziarno zaprawiano preparatem Oxafun T 75 DS/WS. Zboa wysiewano rcznie w stanowisku po ziemniaku, w iloci 350 ziarn jczmienia i 550 ziarn owsa na 1 m 2. W okresie wegetacji prowadzono ochron chemiczn przy uyciu herbicydu Mustang 306 SE, fungicydu Folicur Plus 375 EC i insektycydu Karate Zeon 050 CS. Zbiór wykonywano rcznie w fazie dojrzałoci pełnej ziarna. Tabela 1. Opady i temperatury powietrza według Obserwatorium Meteorologicznego w Felinie Table 1. Rainfalls and air temperature according to the Meteorological Observatory at Felin Rok Year Miesic Month III IV V VI VII VIII III VIII Opady Rainfalls mm Suma Sum ,2 18,3 28,6 116,8 126,2 18,7 341, ,6 40,7 71,4 39,6 98,1 27,0 283, ,9 38,1 38,0 49,9 90,5 48,5 298,9 z lat for ,8 40,6 58,3 65,8 78,0 69,7 338,2 Temperatura Temperature o C ,7 8,6 17,3 17,8 21,6 20,5 15, ,6 6,5 16,2 17,4 19,8 18,9 13, ,8 7,9 11,9 15,9 18,0 18,3 12,5 z lat for ,0 7,5 13,0 16,5 17,9 17,3 12,2 Ocenie poddano: plon ziarna i białka, liczb kłosów (wiech), mas i liczb ziarn z kłosa (wiechy), mas 1000 ziarn oraz gsto usypn ziarna. Ponadto próby rednie ziarna, po mineralizacji na drodze mokrej (stony H 2 SO 4 + perhydrol), analizowano pod wzgldem chemicznym. Oznaczono zawarto: azotu i fosforu (spektrofotometri przepływow), potasu (emisj spektrometrii płomieniowej), wapnia i magnezu (spektrometri absorpcji atomowej), włókna (metod wagow), tłuszczu (metod wagow wg Soxhleta) i popiołu (metod wagow w 580 o C). Koncentracj wglowodanów uzyskano po odjciu sumarycznej iloci pozostałych składników suchej masy. Zawarto białka ustalano w oparciu o mnonik 6,25. Wyniki opracowano statystycznie metod analizy wariancji, oceniajc istotno rónic testem Tukeya. Rozkład opadów atmosferycznych i rednie temperatury powietrza w okresie wegetacji zbó jarych przedstawiono w tabeli 1.

4 54 G. Szumiło, L. Racho WYNIKI W warunkach dowiadcze poziom nawoenia 100 kg NPK ha -1 nie zaspokoił potrzeb pokarmowych rolin na glebie kompleksu pszennego dobrego (tab. 2). Ograniczyło to produktywno jczmienia i owsa w stosunku do dawki 200 kg NPK ha -1 odpowiednio o 17,4 i 15,9% oraz o 11,2% w porównaniu z najwyszym poziomem nawoenia. Zwraca uwag wystpienie tendencji do obnienia wydajnoci ziarna przy zwikszeniu dawki nawozów do 300 kg NPK ha -1. Przeprowadzone eksperymenty dowiodły, e niezalenie od poziomów nawoenia formy nagoziarniste jczmienia i owsa cechowały si istotnie niszym poziomem produktywnoci ni odmiany oplewione tych gatunków. Owies plonował na poziomie 75,8% owsa oplewionego, co potwierdzaj wyniki prezentowane przez innych autorów [Nita, Orłowska-Job 1996; ermák, Moudrý 1998]. W dowiadczeniach przeprowadzonych na glebach kompleksu ytniego dobrego odmiany nagoziarniste owsa równie ustpowały produktywnoci formom oplewionym o 33% [Piech i in. 1999a]. Naley jednak zaznaczy, e w przeliczeniu na plon ziarna bez łuski owies nie odbiega zasadniczo pod wzgldem wydajnoci ziarna od odmian oplewionych [Nita 1999; Gregorczyk, Piech 2000; Tobiasz-Salach, Bobrecka-Jamro 2002]. Na glebach kompleksu pszennego dobrego jczmienie nagoziarniste plonowały niej od oplewionych o 16,6 20,0% [Dziamba, Racho 1992; Kwiatkowski 2004; Kwiatkowski, Wesołowski 2004]. W przeprowadzonych dowiadczeniach produktywno odmiany nagoziarnistej jczmienia była nisza o 32,3% w porównaniu z odmian oplewion. Badania własne wskazały na to, e zastosowanie nawoenia 100 kg NPK ha -1 okazało si niewystarczajce i skutkowało istotn redukcj plonu białka jczmienia w odniesieniu do wyszych poziomów nawoenia mineralnego, owsa w stosunku do dawki 200 kg NPK ha -1. Sawicki [1980] zanotował najwyszy plon białka owsa po zastosowaniu 300 kg NPK ha -1, a jczmie reagował wzrostem wydajnoci tego składnika do 400 kg NPK ha -1. W pimiennictwie [Dziamba, Racho 1988, 1992] wydajno białka jczmienia oplewionego i nagoziarnistego kształtowała si na podobnym poziomie. Natomiast niniejsze dowiadczenia dowodz, e jczmie oplewiony wykazywał si istotnie wyszym plonem białka ni odmiana nagoziarnista tego gatunku. Przy tym plon białka jczmienia zaleał przede wszystkim od produktywnoci ziarna, co znajduje potwierdzenie w innych eksperymentach [Gozdowski i in. 2004]. Wróbel i in. [1999] zanotowali niszy plon białka owsa nagoziarnistego ni oplewionego. Uzasadniaj t tez badania własne, przy czym u formy nagoziarnistej zanotowano nisz wydajno tego składnika zaledwie o 3,7%.

5 Wpływ poziomów nawoenia mineralnego na plonowanie Tabela 2. Plon ziarna i białka oraz gsto ziarna w stanie zsypnym odmian jczmienia jarego i owsa w zalenoci od poziomów nawoenia mineralnego ( dla lat ) Table 2. Grain and protein yields as well as test weight of naked and hulled cultivars of spring barley and oats depending on fertilization levels (mean for the years ) Odmiana Cultivar oplewiony Hulled barley Naked barley Owies oplewiony Hulled oats Owies Naked oats NPK kg ha -1 Plon ziarna Yield of grain g m -1 Białko Protein g m -1 Gsto usypna ziarna Test weight kg hl , , , , , , , , , , ,5 a 133,6 10,2 3,12 b ni ns 15,3 ni ns a b ni ns ni ns ni ns , , , , , , , , , , ,4 a 150,8 ni ns 7,83 b ni ns 19,2 ni ns a b ni ns ni ns ni ns a odmian cultivars b poziomów nawoenia fertilization levels a b interakcji odmiana poziom nawoenia interaction cultivar fertilization level ni ns nieistotne not significant Poziomy nawoenia mineralnego nie wpłynły istotnie na gsto usypn ziarna. Wielu badaczy [Nita, Orłowska-Job 1996; Piech i in. 1999a, 1999b; Stpie, Figiel 2001; Leszczyska 2002] wykazało, e ziarno owsa nagoziarnistego posiada wysok gsto właciw, co ma niebagatelne znaczenie z punktu widzenia transportu i magazynowania. Nasz eksperyment wskazuje równie na istotnie wiksz warto tego elementu u form ch jczmienia i owsa w odniesieniu do odmian oplewionych tych gatunków.

6 56 G. Szumiło, L. Racho Tabela 3. Elementy struktury plonu odmian jczmienia jarego i owsa w zalenoci od poziomów nawoenia mineralnego ( dla lat ) Table 3. Elements of yield structure of spring barley and oats cultivars depending on the fertilization levels (mean for years ) Odmiana Cultivar NPK kg ha -1 Liczba kłosów Masa ziarn z kłosa (wiech) na 1 m 2 (wiechy) Number of ears Weight of grains per (panicles) ear (panicle) per 1 m 2 g Liczba ziarn z kłosa (wiechy) Number of kernels per ear (panicle) MTZ Weight of 1000 grains g ,20 20,2 58, ,14 20,1 58,2 oplewiony ,16 20,3 58,4 Hulled barley ,17 20,2 58,3 Naked barley Owies oplewiony Hulled oats Owies Naked oats ,98 19,0 54, ,07 19,8 54, ,09 20,0 53, ,05 19,6 54, ,09 19,6 56, ,11 20,0 56, ,13 20,2 56,1 a 178,0 0,082 ni ns ni ns b ni ns ni ns ni ns ni ns a b ni ns ni ns ni ns ni ns ,19 65,1 34, ,30 70,4 34, ,33 61,0 32, ,27 65,5 33, ,47 54,1 27, ,59 59,7 28, ,56 56,1 28, ,54 56,6 28, ,83 59,6 30, ,94 65,1 31, ,94 58,6 30,4 a ni ns 0,192 ni ns 3,07 b ni ns ni ns ni ns ni ns a b ni ns ni ns ni ns ni ns Objanienia w tabeli 1 Explanations in table 1 Analiza wariancji przeprowadzona dla elementów struktury plonu nie wykazała istotnych zalenoci pod wpływem zrónicowanego nawoenia mineralnego, zanotowano natomiast istotne oddziaływanie odmian na te elementy (tab. 3). Stwierdzono istotnie wiksz zwarto łanu i mas ziarn z kłosa jczmienia oplewionego ni nagoziarnistego. Zaobserwowano take tendencj do wikszej masy 1000 ziarn (o 7,5%) odmiany oplewionej jczmienia w stosunku do nagoziarnistej.

7 Wpływ poziomów nawoenia mineralnego na plonowanie Tabela 4. Zawarto składników pokarmowych w ziarnie odmian jczmienia jarego i owsa w zalenoci od poziomów nawoenia mineralnego ( dla lat ) Table 4. Gross nutrient content of spring barley and oats cultivars depending on the fertilization levels (mean for years ) Odmiana Cultivar oplewiony Hulled barley Naked barley Owies oplewiony Hulled oats Owies Naked oats NPK kg ha -1 Białko ogólne Total protein Tłuszcz surowy Crude fat Włókno Fiber Popiół Ash Wglowodany Carbohydrate % s.m. d.m ,3 2,2 3,4 2,4 79, ,6 2,8 3,5 2,4 78, ,0 1,9 3,5 2,5 78,2 13,0 2,3 3,5 2,4 78, ,0 2,3 0,5 2,1 81, ,7 3,0 0,9 1,9 78, ,6 2,0 0,7 2,0 79,8 15,1 2,4 0,7 2,0 79, ,2 2,3 2,0 2,3 80, ,2 2,9 2,2 2,2 78, ,8 2,0 2,1 2,3 79,0 a 0,88 ni ns 0,33 0,19 ni ns b 1,32 0,54 ni ns ni ns 1,73 a b ni ns ni ns ni ns ni ns ni ns ,9 3,4 8,8 3,1 72, ,7 4,8 9,5 3,0 70, ,2 3,5 8,4 3,0 71,9 12,6 3,9 8,9 3,0 71, ,4 7,2 1,9 2,3 73, ,0 8,5 1,6 2,2 71, ,8 6,9 1,7 2,2 72,5 16,1 7,5 1,7 2,2 72, ,7 5,3 5,4 2,7 73, ,4 6,7 5,6 2,6 70, ,0 5,2 5,1 2,6 72,2 a 0,93 0,42 1,33 0,25 ni ns b ni ns 0,64 ni ns ni ns ni ns a b ni ns ni ns ni ns ni ns ni ns Objanienia w tabeli 1 Explanations in table 1 Podobnie Dziamba i Racho [1992] wykazali mniejsz liczb i mas ziarn z kłosa oraz MTZ jczmienia nagoziarnistego ni oplewionego. Według Kwiatkowskiego i Wesołowskiego [2004] forma jczmienia nie rónicuje znaczco liczby kłosów i masy tysica ziarn, a wystpuje jedynie tendencja do wyszych wartoci tych parametrów u jczmienia oplewionego. Z bada Piecha i in.

8 58 G. Szumiło, L. Racho [1999a, 1999b, 2000] wynika, e forma nagoziarnista owsa, w porównaniu z oplewion, cechuje si mniejsz mas 1000 ziarn, mas ziarn z wiechy i obsad wiech, za wiksz liczb ziarn z wiechy. W niniejszej pracy dysproporcja w plonach obu odmian owsa wynikała przede wszystkim z istotnie wikszej masy ziarn z wiechy i masy tysica ziarn formy oplewionej ni nagoziarnistej. Zanotowano równie tendencj do tworzenia wikszej liczby ziarn z wiechy o 13,6% u odmiany oplewionej owsa. Tabela 5. Zawarto makroelementów w ziarnie owsa oplewionego i nagoziarnistego ( dla lat ) Table 5. Macroelements content of hulled and naked oats (mean for the years ) Odmiana Cultivar oplewiony Hulled barley Naked barley Owies oplewiony Hulled oats Owies Naked oats NPK kg ha -1 Objanienia w tabeli 1 Explanations in table 1 Fosfor Phosphorus Potas Potassium Magnez Magnesium % s.m d.m. Wap Calcium 100 0,40 0,56 0,14 0, ,40 0,59 0,13 0, ,41 0,61 0,13 0,04 0,40 0,59 0,13 0, ,46 0,54 0,13 0, ,47 0,55 0,13 0, ,44 0,54 0,14 0,04 0,46 0,54 0,13 0, ,43 0,55 0,14 0, ,44 0,57 0,13 0, ,43 0,58 0,14 0,04 a 0,036 0,042 ni ns ni ns b ni ns ni ns ni ns 0,011 a b ni ns ni ns ni ns ni ns 100 0,41 0,58 0,13 0, ,41 0,60 0,13 0, ,42 0,58 0,12 0,08 0,41 0,59 0,13 0, ,48 0,48 0,15 0, ,51 0,50 0,15 0, ,51 0,49 0,15 0,08 0,50 0,49 0,15 0, ,45 0,53 0,14 0, ,46 0,55 0,14 0, ,47 0,54 0,14 0,08 a 0,047 0,050 0,006 ni ns b ni ns ni ns ni ns 0,020 a b ni ns ni ns ni ns ni ns

9 Wpływ poziomów nawoenia mineralnego na plonowanie Stwierdzono istotny wpływ zrónicowanego nawoenia mineralnego na koncentracj składników pokarmowych (z wyjtkiem włókna i popiołu) w ziarnie tabela 4. Zastosowanie najniszego poziomu nawoenia ograniczyło ilo białka ogólnego w ziarnie jczmienia w odniesieniu do dawki 300 kg NPK ha -1. Sawicki [1980] uzyskał take najwysz zawarto tego składnika w ziarnie przy nawoeniu 300 kg NPK ha -1. Wykazano take wzrost zawartoci tłuszczu w ziarnie jczmienia i owsa po wniesieniu 200 kg NPK ha -1 w stosunku do pozostałych poziomów nawoenia. W przypadku wglowodanów w ziarnie jczmienia zanotowano spadek koncentracji po zwikszeniu dawki NPK ze 100 do 200 kg ha -1. W warunkach eksperymentu stwierdzono istotny wpływ odmian na składniki pokarmowe. w suchej masie ziarna zawierał wicej białka (o 2,1%), mniej popiołu i piciokrotnie mniej włókna ni oplewiony. Zdaniem Dziamby i Rachonia [1988, 1992] jczmienie nagoziarniste w porównaniu z oplewionymi cechowały si wysz koncentracj białka o 3,1%. Odmiana nagoziarnista owsa w odniesieniu do oplewionej zawierała wicej białka w ziarnie, co potwierdzaj inne badania [Petkov i in. 1999]. Według Pisulewskiej i innych [1999] ziarno formy nagoziarnistej owsa zawiera czterokrotnie mniej włókna i nieco wicej popiołu w porównaniu z oplewionym. Badania własne dowodz, e odmiana nagoziarnista tego gatunku zawierała piciokrotnie mniej włókna i mniej popiołu ni oplewiona. Owies cechował si równie prawie dwukrotnie wysz koncentracj tłuszczu w ziarnie, co potwierdzaj inne prace [Nita, Orłowska-Job 1996; Pisulewska i in. 1999]. Na podstawie przeprowadzonych dowiadcze zaobserwowano istotne zwikszenie zawartoci wapnia w ziarnie jczmienia i owsa po wniesieniu 200 kg NPK ha -1 w porównaniu z pozostałymi poziomami nawoenia (tab. 5). Udowodniono, e nagoziarniste odmiany jczmienia i owsa zawierały istotnie wicej fosforu, a mniej potasu ni formy oplewione. Dodatkowo ziarno owsa nagoziarnistego cechowało si istotnie wysz koncentracj magnezu i nieco wiksz iloci wapnia w stosunku do ziarna owsa oplewionego. Analogiczn dysproporcj w zawartoci makroelementów w ziarnie analizowanych form owsa notowano równie w innych pracach [Pisulewska i in. 1997; Petkov i in. 1999]. WNIOSKI 1. Wykazano tendencj do najwyszego plonowania odmian jczmienia i owsa po zastosowaniu dawki 200 kg NPK ha Formy oplewione jczmienia jarego i owsa plonowały istotnie wyej ni nagoziarniste w wyniku wyszej liczby kłosów i masy ziarn z kłosa u jczmienia oplewionego oraz wikszej masy ziarn z wiechy i MTZ u owsa oplewionego.

10 60 G. Szumiło, L. Racho 3. Poziomy nawoenia mineralnego istotnie modyfikowały zawarto białka, tłuszczu, wglowodanów i wapnia w ziarnie. 4. Odmiany nagoziarniste jczmienia jarego i owsa zawierały istotnie wicej białka, za mniej włókna i popiołu w ziarnie ni formy oplewione tych gatunków. PIMIENNICTWO Bobrecka-Jamro D., Tobiasz-Salach R Ocena wartoci gospodarczych nowych rodów owsa nagoziarnistego, uprawianego w województwie rzeszowskim. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl ermák B., Moudrý J Comparison of grain yield and nutritive value of naked and husked oats. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Agricultura 66, Dziamba Sz., Racho L Zrónicowanie elementów struktury plonu ch i oplewionych odmian jczmienia jarego uprawianych w siewie czystym i mieszanym. Biul. IHAR 167, Dziamba Sz., Racho L Produktywno ch i oplewionych odmian jczmienia jarego uprawianych w siewie czystym i mieszankach. Fragm. Agron. 1, Gsiorowski H., Brzeziski W., Klockiewicz-Kamiska E Polskie odmiany jczmienia. Prz. Zbo.-Młyn. 8, Gozdowski D., Wyszyski Z., Kalinowska-Zdun M Plonowanie i jako ziarna jczmienia nieoplewionego w zalenoci od terminu siewu i poziomu nawoenia azotem. Annales UMCS, Sec. E, 59, 2, Gregorczyk A., Piech M Porównanie dynamiki wzrostu owsa nieoplewionego z oplewionym. Biul. IHAR 215, Kwiatkowski C Wpływ midzyplonu na plonowanie i zachwaszczenie jczmienia jarego uprawianego w monokulturze. Annales UMCS, Sec. E, 59, 2, Kwiatkowski C., Wesołowski M Architektura łanu nagoziarnistej i oplewionej formy jczmienia jarego w warunkach zrónicowanej ochrony zasiewów. Annales UMCS, Sec. E, 59, 2, Leszczyska D Uprawa owsa nieoplewionego stan obecny i przyszło. Pam. Puł. 130, Maciejewicz-Ry J., Pisulewska E., Witkowicz R Skład i warto odywcza białka owsa nagoziarnistego w zalenoci od gleby i wprowadzenia wsiewki seradeli. Acta Agr. Silv. Ser. Agr. 35, Nita Z Stan aktualny i nowe kierunki hodowli owsa w Polsce. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl Nita Z., Orłowska-Job W Hodowla owsa nagoziarnistego w Zakładzie Dowiadczalnym HAR w Strzelcach. Biul. IHAR 197, Petkov K., Piech M., Łukaszewski Z., Kowieska A Porównanie składu chemicznego i wartoci pokarmowej owsa nieoplewionego i oplewionego. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl Piech M., Nita Z., Maciorowski R. 1999a. Porównanie plonowania dwóch odmian owsa nieoplewionego z oplewionym przy dwóch poziomach nawoenia azotem. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl

11 Wpływ poziomów nawoenia mineralnego na plonowanie Piech M., Nita Z., Maciorowski R Porównanie przydatnoci owsa nagiego z oplewionym do uprawy w mieszankach z jczmieniem. Rocz. AR w Poznaniu, 325, Rol. 58, Piech M., Nita Z., Stankowski S. 1999b. Porównanie plonowania mieszanek jczmienia z owsem nieoplewionym i oplewionym. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl Pisulewska E., Kołodziejczyk M., Witkowicz R Porównanie składu chemicznego ziarna owsa oplewionego i nagoziarnistego uprawianych w rónych warunkach siedliska. Acta Agr. Silv. Ser. Agr. 35, Pisulewska E., Witkowicz R., Borowiec F Wpływ sposobu uprawy na plon oraz zawarto i skład kwasów tłuszczowych ziarna owsa nagoziarnistego. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl Sawicki J Produkcyjno pszenicy jarej, jczmienia i owsa w czystych siewach i w mieszankach midzygatunkowych na trzech poziomach nawoenia. Acta Agr. Silv. Ser. Agr. 19, Stpie B., Figiel A Badania wpływu technologii uprawy i terminu zbioru na wartoci siły wizania ziarna z kłosem dla nieoplewionej formy jczmienia jarego. In. Rol. 13, niady R., Wołoszyn B Plonowanie czeskich i polskich odmian owsa nagiego. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl Tobiasz-Salach R., Bobrecka-Jamro D Wpływ gstoci siewu na plonowanie owsa oplewionego i nagoziarnistego. Fragm. Agron. 2, Wróbel E., Budzyski W., Dubis B Rolnicza, energetyczna i ekonomiczna efektywno uprawy owsa i jczmienia jarego na glebie lekkiej. ywno: Nauka, Technologia, Jako 1 Supl