Czy dostêpnoœæ paliwa j¹drowego mo e byæ barier¹ dla przysz³ego rozwoju energetyki j¹drowej?
|
|
- Marcin Kajetan Sikora
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SYMPOZJA I KONFERENCJE nr 73 Materia³y XXII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Ustroñ, r. Stefan CHWASZCZEWSKI* Czy dostêpnoœæ paliwa j¹drowego mo e byæ barier¹ dla przysz³ego rozwoju energetyki j¹drowej? STRESZCZENIE. W pracy przedstawiono analizy zasobów paliw j¹drowych w szczególnoœci uranu wykorzystywanych w j¹drowych reaktorach energetycznych. Wykazano, e negatywne oceny dostêpnoœci w przysz³oœci paliw j¹drowych, wynika³y z porównania obecnie ekonomicznie uzasadnionych kosztami wydobycia zasobów uranu, z obecnym lub perspektywicznym zapotrzebowaniem na ten surowiec. Ma³a czu³oœæ kosztów wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach j¹drowych uzasadnia wzrost akceptowalnych ekonomicznie kosztów wydobycia uranu ze œrodowiska, prowadz¹ce do znacznie zwiêkszonych zasobów uranu. Przedstawiono równie perspektywiczne technologie wykorzystania jako materia³ów paliwotwórczych nierozszczepialnego izotopu U238 i toru. Wykorzystanie tych materia³ów znacz¹co zwiêksza zasoby dostêpnych paliw j¹drowych S OWA KLUCZOWE: paliwo j¹drowe, uran, tor, reaktor j¹drowy Wprowadzenie Pytanie zawarte w tytule jest tym bardziej zaskakuj¹ce, e pierwotnym Ÿród³em energii na ziemi s¹ przemiany i reakcje j¹drowe. G³ównym Ÿród³em jest reakcja syntezy j¹drowej zachodz¹ca w s³oñcu moc, jak¹ ziemia otrzymuje od s³oñca gigantycznego reaktora termoj¹drowego ocenia siê na prawie 90 PW (P-peta = ). Niejako uzupe³niaj¹cym ** Prof. dr hab. Instytut Energii Atomowej. 7
2 Ÿród³em energii jest rozpad pierwiastków promieniotwórczych zawartych w ziemi oko³o 1, ton uranu oraz ponad ton toru. Ocenia siê, e moc tego Ÿród³a wynosi 3,4 PW. Odnawialne Ÿród³a energii: energia wodna, energia wiatru, energia geotermalna, energia biomasy to nic innego jak przetworzona energia przemian j¹drowych. Co wiêcej, konwencjonalne surowce energetyczne takie jak wêgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny, to nic innego jak noœniki tej samej energii procesów j¹drowych wytwarzane przez miliardy lat, a które obecnie wykorzystujemy w zawrotnym tempie. Tym niemniej, pojêcie ograniczonych zasobów j¹drowych paliw rozszczepialnych jest wykorzystywane jako argument przeciw rozwojowi energetyki j¹drowej opartej na reaktorach rozszczepieniowych przez entuzjastów fuzji termoj¹drowej, którzy odnieœli ju sukces otrzymuj¹c fundusze 10 mld euro na budowê eksperymentalnego reaktora termoj¹drowego ITER. Jednak e perspektywy czasowe uruchomienia komercyjnego reaktora termoj¹drowego nie s¹ ju tak entuzjastyczne. Przewiduje siê, e termin ten przy pozytywnych rezultatach programu ITER bêdzie w 2100 roku. Drug¹ grup¹, wykorzystuj¹c¹ argument o ograniczonych zasobach rozszczepialnych paliw j¹drowych s¹ ekolodzy, upatruj¹cy rozwi¹zania problemu energetycznego œwiata w wykorzystaniu energii odnawialnych. Tak pesymistyczne oceny wynikaj¹ z niewiedzy albo z d¹ enia do wykazania niecelowoœci rozwoju energetyki j¹drowej. Jak bêdzie to wykazane poni ej globalne zasoby uranu s¹ ogromne, ale rozproszone w œrodowisku. Udokumentowane zasoby uranu s¹ podawane dla okreœlonych, akceptowalnych w danej chwili kosztów ich wydobycia. Porównanie zapotrzebowania, z tak okreœlonymi zasobami, jest Ÿród³em nieprawid³owych ocen. Pesymistyczne oceny wynikaj¹ tak e ze stosowanej obecnie technologii wykorzystania rozszczepialnych paliw j¹drowych w reaktorach energetycznych. W reaktorach tych jest wykorzystywany g³ównie rozszczepialny izotop U235, którego zawartoœæ w uranie naturalnym wynosi oko³o 0,7%. Do wytworzenia, w obecnie eksploatowanych reaktorach energetycznych, 1 TWh energii elektrycznej niezbêdne jest wydobycie ze œrodowiska oko³o 23 ton uranu naturalnego. Z tej iloœci 20 ton, to uran zubo ony pozosta³y przy wzbogaceniu pozosta³ych trzech ton paliwa reaktorowego do oko³o 5% w U235. W reaktorze rozszczepieniu ulega tylko oko³o 150 kg paliwa j¹drowego. Reszta to wypalone paliwo. W koncepcji prawie idealnego reaktora, reaktora na stopionych solach uranu i toru, do wytworzenia tej porcji energii wystarcza 50 kg naturalnego uranu i 50 kg toru. To porównanie daje pogl¹d o prawie niewyczerpalnych zasobach j¹drowych surowców energetycznych. 1. Zasoby paliw j¹drowych W odró nieniu od organicznych surowców energetycznych (wêgiel, ropa naftowa, gaz) wystêpuj¹cych jako wyodrêbnione z³o a tych surowców w mniejszym lub wiêkszym stopniu zanieczyszczone obcymi substancjami, uran wystêpuje w œrodowisku w postaci bardzo rozproszonej. Mo na okreœliæ go jako zanieczyszczenie w innych substancjach. Œrednia zawartoœæ uranu w skorupie ziemskiej to 2,4 g/tonê, ale zdarzaj¹ siê z³o a o zawartoœci uranu do 20% wagowych (Kanada). Zawarte w zewnêtrznej, dostêpnej w eksploatacji warstwie skorupy ziemskiej zasoby uranu, w zale noœci od udzia³u wagowego, s¹ przedstawione na rysunku 1 [1]. 8
3 Rys. 1. Rozk³ad uranu w skorupie ziemskiej [1] Fig. 1. Distribution of uranium in earth s crust [1] Najwiêksze zasoby uranu znajduj¹ siê w Australii, na drugim miejscu znajduje siê Kazachstan, a na trzecim Kanada. W 2007 roku, œwiatowa produkcja naturalnego uranu osi¹gnê³a poziom ton, z czego w Kanadzie wydobyto prawie 23%, w Australii prawie 21%, a w Kazachstanie ponad 16%[2]. Jak przedstawiono powy ej, dostêpne, potencjalne zasoby uranu s¹ ogromne. Natomiast wykorzystywane zasoby s¹ okreœlane przez poziom akceptowalnych przez rynek kosztów ich wydobycia. Obecnie, rynek akceptuje koszty pozyskania poni ej 130 US$(wg cen 2005 r.) 1 za kgu. Wed³ug [3] udokumentowane zasoby uranu 2 uzyskiwane w tych kosztach, okreœlone w roku 2007 wynosz¹ ton. Dla porównania, w 2005 okreœlano je na ton. Nieprzebadane zasoby uranu 3, których koszt wydobycia jest równie ni szy od 130 US$/kg oceniono w 2007 roku na ton. Dopuszczenie do eksploatacji z³ó o kosztach wydobycia 200 US$/kg zwiêksza te zasoby do poziomu oko³o ton. A to s¹ zasoby wystarczaj¹ce na eksploatacjê nawet rozwijaj¹cej siê floty reaktorów j¹drowych na setki lat. Trudno jest okreœliæ graniczn¹ zawartoœæ uranu w z³o u, które ze wzglêdu na koszt wydobycia nadaje siê do eksploatacji. Uran jest wydobywany w kopalniach odkrywkowych (21%), w kopalniach g³êbokich (40%), metod¹ podziemnego wy³ugowania ISL (In Situ Leaching) (29%) oraz jako produkt uboczny, przy wydobyciu innych substancji, czy surowców (10%) [3]. W ka dym przypadku koszt wydobycia jest ró ny. W 2006 roku na œwiecie eksploatowano 1200 reaktorów wojskowych i badawczych oraz 439 reaktory energetyczne dostarczaj¹ce ponad 7% œwiatowego zapotrzebowania na energiê pierwotn¹ i wytwarzaj¹ce oko³o 16% œwiatowej produkcji energii elektrycznej. Roczne zapo Wielkoœci US$ w ca³ym referacie odnosz¹ siê do cen z 2005 roku. Identified amount of conventional uranium resources. Undiscovered resources. 9
4 trzebowanie na uran naturalny, niezbêdny do eksploatacji ca³ej tej floty reaktorowej, wynosi ton. Pomimo, w zasadzie sta³ego zapotrzebowania w latach na uran naturalny na poziomie powy ej ton, poziom produkcji w kopalniach uranu by³ znacznie mniejszy. Wielkoœæ wydobycia uranu w tym okresie przedstawia tabela 1. Ró nicê pomiêdzy zapotrzebowaniem na uran a wielkoœci¹ wydobycia pokrywa³y zapasy uranu z demontowanych urz¹dzeñ militarnych. Przewiduje siê, e w wyniku rozwoju energetyki j¹drowej na œwiecie (w budowie jest 35 reaktorów, w ró nych stadiach projektowania znajduje siê 30 reaktorów) zapotrzebowanie na uran naturalny wzroœnie w 2030 roku od ton do ton rocznie. W strukturze kosztów wytwarzanej w elektrowniach j¹drowych energii elektrycznej cena naturalnego uranu (pozyskiwanego po kosztach 130 US$/kg) stanowi od 5 do 7%. W tabeli 2 przedstawiono wp³yw zmiany ceny uranu na koszt wytworzenia 1 MWh energii elektrycznej w eksploatowanych obecnie elektrowniach j¹drowych z reaktorami lekko wodnymi: PWR lub BWR. Z przedstawionych w tabeli danych wynika, e znaczne zmiany cen uranu naturalnego nie wp³yn¹ znacz¹co na koszt wytwarzanej w elektrowniach j¹drowych energii elektrycznej kszta³tuj¹cych siê na poziomie US$/MWh. Jednak e dla obecnej technologii reaktorów wodnych, wykorzystuj¹cych g³ównie naturalny izotop rozszczepieniowy U235, którego zawartoœæ w naturalnym uranie wynosi 0,72%, zasoby stosunkowo taniego surowca s¹ ograniczone. Mo na powiedzieæ, e obecne technologie energetyki j¹drowej, wykorzystuj¹ce reaktory wodne z paliwem uranowym s¹ urz¹dzeniami marnotrawi¹cymi j¹drowy surowiec energetyczny. Proces rozszczepienia prowadz¹cy do wytwarzania energii obejmuje mniej ni 1% wydobywanego ze œrodowiska uranu. Wyjœciem z tej sytuacji jest wykorzystanie nierozszczepialnego neutronami termicznymi izotopu U238 do wytwarzania poprzez napromienianie tego izotopu neutronami no- TABELA 1. Roczne wydobycie naturalnego uranu (ton) TABLE 1. Annual uranium production from mines (ton) Rok Wydobycie ród³o [4] TABELA 2. Udzia³ cen uranu naturalnego w kosztach wytworzenia w elektrowni j¹drowej 1 MWh energii elektrycznej TABLE 2. Contribution of natural uranium price in 1 MWh electric energy cost generation in NPP(LWR) Cena Uranu nat. US$/kg Koszt uranu w koszcie 1 MWh energii elektrycznej US$ 0,64 1,27 2,07 3,18 4,14 10
5 wego izotopu rozszczepialnego Pu239. Reakcje j¹drowe zachodz¹ce w tym procesie s¹ nastêpuj¹ce: U n U NP Pu Opisan¹ powy ej reakcjê prowadz¹c¹ do wytwarzania rozszczepialnego plutonu, poprzez napromienianie U238, nazywamy cyklem U-Pu. Reakcja ta jest w niewielkim zakresie wykorzystywana w eksploatowanych obecnie reaktorach energetycznych i wytworzony pluton uczestniczy równie w procesie rozczepienia w reaktorze j¹drowym. Dlatego, w nowoczesnych reaktorach PWR czy BWR rozszczepieniu ulega do 6% uranu, pomimo, e paliwo to zawiera tylko 4 5% rozszczepialnego izotopu U235, a w wy³adowanym z reaktora wypalonym paliwie znajduje siê jeszcze oko³o 1% U235. Ró nica to w³aœnie rozszczepienia na wytworzonym w czasie eksploatacji Pu239 oraz rozszczepienia U238 neutronami prêdkimi. Dodatkowo, w wy³adowanym wypalonym paliwie pozostaje czêœæ wytworzonego plutonu, który wydobyty w procesie przerobu jest wykorzystywany do produkcji paliwa j¹drowego MOX 4 Podobn¹ reakcjê mo na wykorzystaæ do wytwarzania izotopu rozszczepialnego U233 poprzez napromienianie toru neutronami: Th n Th Pa U Reakcja ta jest nazywana cyklem Th-U. Aby zobrazowaæ korzyœci z wykorzystania do wytwarzania energii nierozszczepialnego izotopu U238 oraz toru, w tabeli 3 przedstawiono iloœæ energii elektrycznej wytworzonej w elektrowniach cieplnych zasilanych energi¹ wytwarzan¹ z ró nych surowców, ró nymi technologiami. Powstaje naturalne pytanie, dlaczego nie wprowadza siê obecnie tak oszczêdnych technologii, a w eksploatacji znajduj¹ siê stosunkowo nieoszczêdne reaktory lekko wodne, typu PWR i BWR. Odpowiedzi¹ s¹ uwarunkowania ekonomiczne. Procesy chemicznego, czy izotopowego przerobu wypalonego paliwa, niezbêdne przy wykorzystaniu cyklu U-Pu czy Th-U, s¹ jeszcze zbyt kosztowne, aby skompensowaæ oszczêdnoœci w pozyskaniu uranu naturalnego. Spodziewany wzrost zapotrzebowania na paliwo j¹drowe i zwi¹zany z tym wzrost cen uranu oraz rozwój technologii przerobu, doprowadzi w koñcu do ekonomicznego uzasadnienia ich wykorzystania. Nale y podkreœliæ jeszcze jeden walor zwiêkszonego wykorzystania uranu (i toru) w procesie wytwarzania energii. Iloœæ odpadów promieniotwórczych i okres ich rozpadu jest znacznie mniejszy od iloœci i okresu rozpadu odpadów promieniotwórczych powstaj¹cych w obecnie eksploatowanych reaktorach energetycznych. Dla przyk³adu, odpady promieniotwórcze powstaj¹ce w procesie eksploatacji reaktora na stopionych solach zawieraj¹ prawie wy³¹cznie produkty rozszczepienia, których aktywnoœæ po okresie 500 lat zrównuje siê z naturaln¹ aktywnoœci¹ œrodowiska naturalnego i mog¹ byæ traktowane jako zwyk³e odpady komunalne. 4 Paliwo MOX Mixed Oxides Fuel, paliwo, w którym wykorzystuje siê mieszaninê dwutlenków uranu i plutonu. 11
6 TABELA 3. Ocena iloœci energii elektrycznej uzyskiwanej z wykorzystania 1 kg ró nego paliwa w ró nych technologiach TABLE 3. Estimated electrical energy generated from 1 kg fuel in various technology Paliwo Iloœæ kwh energii otrzymanej z 1 kg paliwa Zrêbki drzewa 1 Wêgiel kamienny 3 Wêgiel brunatny 1 Olej opa³owy 4 Gaz ziemny 6 Uran naturalny (CANDU, GCR) Uran wzbogacony (3 5%) (PWR, BWR) otwarty cykl paliwowy w przeliczeniu na uran naturalny arsid Wykorzystanie 50% paliwa MOX w reaktorach III generacji PWR i BWR w przeliczeniu na uran naturalny Reaktory powielaj¹ce (FBR) w cyklu U-Pu, w przeliczeniu na uran naturalny* Tor w cyklu Th-U z przerobem wypalonego paliwa** Tor + uran naturalny, reaktor na stopionych solach, 0,5 kg Unat+ 0,5 kg toru*** ród³o: [5] i analizy w³asne autora *** Reaktor powielaj¹cy na neutronach prêdkich FBR Fast Breeder Reactor. *** Tor mo e byæ wykorzystany w reaktorach na neutronach termicznych. *** Reaktor na stopionych solach reaktor, w którym paliwem i ch³odziwem jest mieszanina stopionych w wysokiej temperaturze fluorków uranu i fluorków toru. Nagrzane w rdzeniu reaktora paliwo/ch³odziwo oddaje energiê ciepln¹ w wymienniku ciep³a, a nastêpnie jest oczyszczane z produktów rozszczepienia i kierowane do rdzenia reaktora. 2. Wykorzystanie paliw wytwarzanych w cyklu U-Pu Cykl paliwowy U-Pu zosta³ wykorzystany w pierwszym okresie wykorzystania reaktorów do celów militarnych. Jedna z bomb atomowych zrzucona w sierpniu 1945 r. na Japoniê posiada³a ³adunek z plutonu wytworzonego w specjalnych, wojskowych reaktorach przystosowanych do produkcji tego materia³u. Cykl paliwowy U-Pu jest równie wykorzystywany w pewnym rozmiarze, w eksploatowanych obecnie reaktorach PWR i BWR. Jednak e w tych reaktorach iloœæ izotopu rozszczepialnego, otrzymanego w wyniku przerobu napromienionych elementów uranowych, stanowi niewielk¹ czêœæ izotopu rozszcze- 12
7 pialnego, wykorzystanego w reaktorze w czasie napromieniania. Stosunek iloœci wydzielonego izotopu rozszczepialnego do iloœci izotopu rozszczepialnego, wykorzystanego podczas napromieniania jest okreœlany jako wspó³czynnik powielania (BR breeding ratio). Dopiero przy BR>1 otrzymujemy przyrost w czasie iloœci materia³u rozszczepialnego wytwarzanego w cyklu U-Pu, umo liwiaj¹cego zasilanie nowych reaktorów w paliwo j¹drowe. W przypadku cyklu U-Pu, BR>1 jest mo liwe do uzyskania w reaktorach powielaj¹cych, pracuj¹cych na neutronach o wysokich energiach, tzw. neutronach prêdkich. Dlatego, nieco przekrêtnie, reaktory te s¹ nazywane prêdkimi reaktorami powielaj¹cymi: Fast Breeder Reactor FBR. Ze wzglêdu na koniecznoœæ utrzymania w rdzeniu reaktora wysokiej energii neutronów, w reaktorach tych nie mog¹ byæ stosowane substancje zawieraj¹ce pierwiastki o ma³ej liczbie atomowej i dlatego, w reaktorach tych jako ch³odziwo mog¹ byæ stosowane ciek³e metale lub gaz. W okresie szybkiego rozwoju energetyki j¹drowej, w latach szeœædziesi¹tych i siedemdziesi¹tych ubieg³ego stulecia, zbudowano i uruchomiono 7 reaktorów tego typu, z czego 2 s¹ nadal eksploatowane: BN-600 w Federacji Rosyjskiej i PHENIX we Francji. W budowie s¹ dwa reaktory: BN-800 w Federacji Rosyjskiej i PFBR w Indiach. Jeden reaktor MONJU jest okresowo wy³¹czony z eksploatacji, natomiast pozosta³e s¹ trwale wy³¹czone. Powodem rezygnacji, z tego typu reaktorów, by³ brak konkurencyjnoœci ekonomicznej tych obiektów w sytuacji wstrzymania rozwoju energetyki j¹drowej w œwiecie po katastrofie reaktora w Czarnobylu i wzglêdnie niskich cen uranu. Wszystkie te reaktory wykorzystywa³y jako ch³odziwo ciek³y sód, którego w³aœciwoœci przyczyni³y siê do rezygnacji z eksploatacji tych reaktorów w wielu krajach. Pomijaj¹c koniecznoœæ wykorzystania poœredniego uk³adu ch³odzenia w tych reaktorach ze wzglêdu na wysok¹ aktywacjê sodu pod wp³ywem neutronów, to chemiczne powinowactwo sodu i wody w wytwornicach pary i po ary wywo³ane ewentualnymi nieszczelnoœciami by³y przyczyn¹ odst¹pienia w wielu krajach od eksploatacji tych obiektów. Jedynie w Federacji Rosyjskiej, w konstrukcji reaktorów BN przyjêto zasadê, e po ar wytwornicy pary jest naturalnym elementem eksploatacji. Modu³owe wytwornice pary umieszczone w ogniotrwa³ych boksach i w przypadku po aru tê wytwornicê pary wy³¹czano, w³¹czano inn¹, po ar gaszono automatycznie, a wytwornica by³a remontowana. Innym czynnikiem ch³odz¹cym w reaktorach tego typu mo e byæ ciek³y o³ów lub eutektyka o³ów-bizmut. Ten ostatni czynnik by³ stosowany w reaktorach napêdu okrêtów podwodnych w by³ym ZSRR, a obecnie w Federacji Rosyjskiej. W sytuacji renesansu energetyki j¹drowej na œwiecie reaktory powielaj¹ce w cyklu U-Pu wróci³y znów w perspektywicznych programach energetyki j¹drowej. W dokumencie [6] jako perspektywiczne kierunki rozwoju przyjêto reaktory powielaj¹ce ch³odzone sodem, o³owiem oraz wysokotemperaturowe reaktory powielaj¹ce. Zagadnienia rozwoju reaktorów powielaj¹cych w cyklu U-Pu zosta³y tak e podniesione w Unii Europejskiej w programowym dokumencie [7] Cykl Th-U Tor jest pierwiastkiem, którego zawartoœæ w skorupie ziemskiej jest trzy cztery razy wiêksza od zawartoœci uranu. Zasoby tego pierwiastka oceniane wg kosztów wydobycia do 13
8 80 $/kg oceniane s¹ na ton wed³ug [8] z marca 2008 roku, w porównaniu do ton wed³ug wczeœniejszych ocen. Zalet¹ cyklu Th-U jest szansa uzyskania wspó³czynnika konwersji wiêkszego od 1 w reaktorach na neutronach termicznych (PWR, BWR i nowoczesnych reaktorach CANDU), poniewa efektywnoœæ przetwarzania toru na rozszczepialny izotop neutronami termicznymi jest czterokrotnie wiêksza od efektywnoœci cyklu U-Pu. Jednoczeœnie, uzyskany w cyklu Th-U materia³ rozszczepialny, jest ³atwo identyfikowalny przez przenikliwe promieniowanie gamma, wytwarzane przez U232, stanowi¹cy nieod³¹czne zanieczyszczenie U233. Ta w³aœciwoœæ u³atwia kontrolê nad transportem, ale utrudnia, a nawet uniemo liwia jego wykorzystanie do celów terrorystycznych. Dodatkowo, jak przedstawiono w [9], poprawia charakterystyki eksploatacyjne reaktora. Próby z wykorzystaniem toru jako materia³u paliworodnego by³y prowadzone ju w latach szeœædziesi¹tych i siedemdziesi¹tych, zarówno w reaktorach doœwiadczalnych, jak i w reaktorach energetycznych. Wyniki dotychczasowych badan i analiz s¹ obiecuj¹ce. Uzyskano wypalenie elementów paliwowych z torem w reaktorze Fort ST Vrain (USA) 170 GWd/tTh w porównaniu do paliwa uranowego do 60 GWD/tU. W Advanced Heavy Water Reactor (AHWR) w Indiach ponad 75% energii jest wytwarzana z U233 wygenerowanym, w umieszczonych w tym reaktorze prêtach torowych. Podsumowanie Reasumuj¹c, mo na wymieniæ szereg czynników, które mog¹ spowodowaæ wstrzymanie rozwoju energetyki j¹drowej na œwiecie czy te w poszczególnych krajach. Ale tym powodem nie mo e byæ rzeczywista ograniczonoœæ zasobów paliw j¹drowych. Najpowa niejszymi przyczynami mo e byæ brak konkurencyjnoœci energetyki j¹drowej z innymi Ÿród³ami energii, jak równie nieufnoœæ spo³eczeñstwa w odniesieniu do technologii energetyki j¹drowej. W odniesieniu do konkurencyjnoœci to wœród obecnie eksploatowanych lub rozwijanych technologiach wytwarzania energii, energetyka j¹drowa nie ma perspektywicznego konkurenta. Wzrostowi konkurencyjnoœci energetyki j¹drowej bêd¹ sprzyjaæ wprowadzane w Unii Europejskiej ograniczenia w emisjach szkodliwych substancji oraz gazów cieplarnianych do œrodowiska. Z ca³¹ odpowiedzialnoœci¹ twierdzê, e bez wykorzystania energetyki j¹drowej Unia Europejska nie osi¹gnie zak³adanych poziomów emisji CO 2 do œrodowiska. Zastosowanie rozwijanych obecnie technologii CCS (Carbon Capture and Storage), czy CCT (Clean Carbon Technology) znacznie zwiêkszy konkurencyjnoœæ energetyki j¹drowej w stosunku do obiektów wykorzystuj¹cych spalanie paliw organicznych. Natomiast nieufnoœæ spo³eczeñstwa do energetyki j¹drowej zmieni siê pod wp³ywem wzrastaj¹cych cen energii elektrycznej, obci¹ onej kosztami zakupu limitów CO 2, kosztami budowy i eksploatacji elektrowni z uk³adami CCS oraz wzrastaj¹cymi kosztami wydobycia wêgla, spowodowanymi koniecznoœci¹ budowy nowych kopalni, zapewnieniem godziwej p³acy górnikom i warunków bezpieczeñstwa ich pracy. 14
9 Literatura [1] Presentation, RS American Nuclear Society Winter Meeting Reno, [2] Annual Report 2007 Euratom Supply Agency. [3] Uranium 2007 Resources, production and demand. Nuclear Energy Agency and International Atomic Energy Agency, [4] World Uranium Mining, World Nuclear Association Information Papers, July [5] SUTHERLAND J., 2003 Nuclear cycles and nuclear resources. Energy Pulse. [6] A Technology Roadmap for Generation IV Nuclear Energy Systems. US DOE Nuclear Energy Advisory Committee and the Generation IV International Forum. December [7] The Sustainable Nuclear Energy Technology Platform. A vision report. European Commission, Directoriate-General for Research, EURATOM, [8] Thorium (2008) World Nuclear Association Information Papers, March [9] CHWASZCZEWSKI S., KILIM S., M DRY M., 2007 Wykorzystanie toru w energetyce j¹drowej. Polityka Energetyczna t. 10, z. spec. 2, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, s Stefan CHWASZCZEWSKI The accessibility of the nuclear fuel can be a barrier for use of the nuclear power in future? Abstract The analysis of nuclear fuels resources in particularly of the uranium used in nuclear energy- -reactors were presented. It is shown that negative estimations of uranium accessibility on nuclear power expansion in future was based on the comparison of present production cost determined reserve with present or future demand of this fuel. The small tenderness of costs of the electricity generation in NPP on natural uranium costs will accept higher cost of uranium production leading to considerable enlarged uranium resources. The perspective technologies of use nonfissionable materials as U230 and thorium in nuclear power generation were presented. The use of such breeding materials significantly enlarges of nuclear fuel resources. KEY WORDS: nuclear fuel, uranium, thorium, nuclear reactor
10
CYKL PALIWOWY: OTWARTY CZY ZAMKNIĘTY CZY TO WYSTARCZY?
CYKL PALIWOWY: OTWARTY CZY ZAMKNIĘTY CZY TO WYSTARCZY? Stefan Chwaszczewski Instytut Energii Atomowej POLATOM W obecnie eksploatowanych reaktorach energetycznych, w procesach rozszczepienia jądrowego wykorzystywane
Gospodarka wypalonym paliwem jądrowym analiza opcji dla energetyki jądrowej w Polsce
Gospodarka wypalonym paliwem jądrowym analiza opcji dla energetyki jądrowej w Polsce Stefan Chwaszczewski Program energetyki jądrowej w Polsce: Zainstalowana moc: 6 000 MWe; Współczynnik wykorzystania
Energetyka Jądrowa. Wykład 10 5 maja 2015. Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.
Energetyka Jądrowa Wykład 10 5 maja 2015 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Reaktor ATMEA 1 Reaktor ten będzie oferowany przez spółkę
Wykorzystanie toru w energetyce j¹drowej
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 10 Zeszyt specjalny 2 2007 PL ISSN 1429-6675 Stefan CHWASZCZEWSKI*, Stanis³aw KILIM**, Magdalena M DRY** Wykorzystanie toru w energetyce j¹drowej STRESZCZENIE. Obecnie stosowane
Technologie energetyki j¹drowej w XXI wieku
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 12 Zeszyt 2/2 2009 PL ISSN 1429-6675 Stefan CHWASZCZEWSKI* Technologie energetyki j¹drowej w XXI wieku STRESZCZENIE. Wzrastaj¹ce zapotrzebowanie œwiata na energiê, a w szczególnoœci
Perspektywy wykorzystania toru w energetyce jądrowej
Perspektywy wykorzystania toru w energetyce jądrowej Narodowe Centrum Badań Jądrowych ul. Andrzeja Sołtana 7 05-400 Otwock-Świerk tel. +48 22 71 80 001 fax +48 22 779 34 81 e-mail: ncbj@ncbj.gov.pl www.ncbj.gov.pl
Energetyka Jądrowa. źródło: Wszystko o energetyce jądrowej, AREVA
Energetyka Jądrowa Wykład 5 28 marca 2017 źródło: Wszystko o energetyce jądrowej, AREVA Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Kiedy efektywne
WSPÓŁCZESNE TECHNOLOGIE JĄDROWE W ENERGETYCE 1
Współczesne technologie jądrowe w energetyce 73 WSPÓŁCZESNE TECHNOLOGIE JĄDROWE W ENERGETYCE 1 prof dr hab inż Jacek Marecki / Politechnika Gdańska 1 WPROWADZENIE Do awangardowych dziedzin nauki i techniki,
PRZYSZŁOŚĆ ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII NA TLE WYZWAŃ ENERGETYCZNYCH POLSKI. Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki
PRZYSZŁOŚĆ ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII NA TLE WYZWAŃ ENERGETYCZNYCH POLSKI Prof. dr hab. inż. Maciej Nowicki ENERGIA WARUNKIEM WZROSTU GOSPODARCZEGO W XX wieku liczba ludności świata wzrosła 4-krotnie,
ENERGETYKA ROZPROSZONA Biopaliwa w energetyce
ENERGETYKA ROZPROSZONA Biopaliwa w energetyce dr in. Marek Sutkowski Wärtsilä Finland, Power Plants Technology 1 Wärtsilä November 07 Plan prezentacji Wärtsilä Corporation Energetyka rozproszona Biopaliwa
Energetyka Jądrowa. Wykład 9 9 maja Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów
Energetyka Jądrowa Wykład 9 9 maja 2017 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Reaktor ATMEA 1 Reaktor ten będzie oferowany przez spółkę
mgr inż. Zbigniew Modzelewski
mgr inż. Zbigniew Modzelewski 1 Charakterystyka Odnawialnych Źródeł Energii OZE i konieczność rozwoju tej dziedziny gospodarki 2 ENERGIA (energeia gr.-działalność) - jest to stan materii, definiowany jako
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość naturalna Uniwersytet Rzeszowski, 22 listopada 2017 Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 21 Reakcja
Energia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe
Dr inż. Mariusz Szewczyk Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Katedra Termodynamiki 35-959 Rzeszów, ul. W. Pola 2 Energia słoneczna i cieplna biosfery Pojęcia podstawowe
KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO WĘGLA NA RYNKU SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH
KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO WĘGLA NA RYNKU SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH Dr inż. LEON KURCZABINSKI Katowice, czerwiec, 2013 POZYCJA WĘGLA NA KRAJOWYM RYNKU ENERGII WĘGIEL = NIEZALEŻNO NOŚC ENERGETYCZNA ZALEŻNO
Rodzaje biomasy wykorzystywane na cele energetyczne:
Energia z biomasy Pojecie biomasy: Biomasa to substancja organiczna pochodzenia roślinnego, powstająca poprzez fotosyntezę. Do biomasy zaliczamy również odpady z produkcji zwierzęcej oraz gospodarki komunalnej
Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie
Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Waldemar BEUCH*, Robert MARZEC* Sytuacja na rynkach
Fakty i mity na temat energetyki jądrowej
Fakty i mity na temat energetyki jądrowej Mit 1. Elektrownie jądrowe szkodzą środowisku naturalnemu. Elektrownie jądrowe mają mniej szkodliwy wpływ na środowisko naturalne niż inne powszechnie wykorzystywane
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
wêgiel 19 28 38 48 59 70 79 88 drewno 15 21 28 36 44 52 60 68
wêgiel drewno 19 28 38 48 59 70 79 88 15 21 28 36 44 52 60 68 Kocio³ SOLID EKO jest eliwnym, automatycznym kot³em na paliwa sta³e wyposa onym w dodatkowe rusztowe palenisko sta³e do spalania drewna kawa³kowego,
Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 13 Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych W 880.13 2/24 SPIS TREŚCI 13.1
Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa
Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 10-11.XII.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Energetyka Jądrowa 11.XII.2018
Egzamin dyplomowy pytania
Egzamin dyplomowy pytania 1. Równania ruchu punktu. Równanie ruchu bryły sztywnej. Stopnie swobody. 2. Tarcie. Rodzaje tarcia. Prawa fizyki dotyczące tarcia. 3. Praca. Energia: mechaniczna, elektryczna,
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
ELEKTROWNIE. Czyste energie 2014-01-20. Energetyka jądrowa. Damazy Laudyn Maciej Pawlik Franciszek Strzelczyk
Czyste energie wykład 11 Energetyka jądrowa dr inż. Janusz Teneta Wydział EAIiIB Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej AGH Kraków 2014 ELEKTROWNIE Damazy Laudyn Maciej Pawlik Franciszek Strzelczyk
Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO
Krzysztof Adamowicz Wy sza Szko³a Zarz¹dzania Œrodowiskiem w Tucholi Rozdzia³ IX ANALIZA ZMIAN CEN PODSTAWOWYCH RÓDE ENERGII W LATACH 1995-2005 ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLÊDNIENIEM DREWNA OPA OWEGO Praca powsta³a
Czyste energie. Energetyka jądrowa. wykład 13. dr inż. Janusz Teneta. Wydział EAIiIB Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej
Czyste energie wykład 13 Energetyka jądrowa dr inż. Janusz Teneta Wydział EAIiIB Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej AGH Kraków 2013 ELEKTROWNIE Damazy Laudyn Maciej Pawlik Franciszek Strzelczyk
ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Filip Żwawiak
ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Filip Żwawiak WARTO WIEDZIEĆ 1. Co to jest energetyka? 2. Jakie są konwencjonalne (nieodnawialne) źródła energii? 3. Jak dzielimy alternatywne (odnawialne ) źródła
Gospodarcze wykorzystanie metanu z pok³adów wêgla na przyk³adzie rozwi¹zañ JastrzêbskiejSpó³kiWêglowejS.A.
SYMPOZJA I KONFERENCJE nr 73 Materia³y XXII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Ustroñ, 19 22.10.2008 r. Kazimierz GATNAR* Gospodarcze wykorzystanie
System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec
System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Porównanie strategii i doświadczeń Polski, Czech i Niemiec mgr Łukasz Nadolny Uniwersytet
Zawory elektromagnetyczne typu PKVD 12 20
Katalog Zawory elektromagnetyczne typu PKVD 12 20 Wprowadzenie Charakterystyka Dane techniczne Zawór elektromagnetyczny PKVD pozostaje otwarty przy ró nicy ciœnieñ równej 0 bar. Cecha ta umo liwia pracê
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 10 Energetyka jądrowa Rozszczepienie 235 92 236 A1 A2 U n 92U Z F1 Z F2 2,5n 1 2 Q liczba neutronów 0 8, średnio 2,5 najbardziej prawdopodobne
Kto poniesie koszty redukcji emisji CO2?
Kto poniesie koszty redukcji emisji CO2? Autor: prof. dr hab. inŝ. Władysław Mielczarski, W zasadzie kaŝdy dziennikarz powtarza znaną formułę, Ŝe nie ma darmowych obiadów 1. Co oznacza, Ŝe kaŝde podejmowane
kot³y serii MAX KOT Y SERII MAX
kot³y serii MAX KOT Y SERII MAX Nowoœci¹ w ofercie PW DEFRO s¹ kot³y du ych mocy EKOPELL MAX zaprojektowane do spalania biomasy i spe³niaj¹ce wszystkie wymagania znowelizowanej normy PN-EN 303-5. W kot³ach
Innowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice
J. Bargiel, H. Grzywok, M. Pyzik, A. Nowak, D. Góralski Innowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice Streszczenie W artykule przedstawiono główne elektroenergetyczne innowacyjne realizacje
PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Paweł Bućko Konferencja Rynek Gazu 2015, Nałęczów, 22-24 czerwca 2015 r. Plan prezentacji KATEDRA ELEKTROENERGETYKI Stan
TOR CZY SKIERUJE ENERGETYKĘ NA NOWE TORY?
Krzysztof Andrzejewski TOR CZY SKIERUJE ENERGETYKĘ NA NOWE TORY? Gdy słyszymy hasło energetyka jądrowa, natychmiast myślimy o uranie. Głównym źródłem energii w reaktorach jądrowych przyszłości może się
Finansowanie inwestycji w OZE - PO Infrastruktura i Środowisko
Finansowanie inwestycji w OZE - PO Infrastruktura i Środowisko Dofinansowanie projektów związanych z inwestycjami w OZE w ramach Polskich Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007 2013 moŝe
Specjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA. Nowe i odnawialne źródła energii
Specjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA Nowe i odnawialne źródła energii Co wykładamy?? Prowadzimy również wykłady w języku angielskim! Konwersja energii, Nowoczesne źródła energetyki odnawialnej, Energetyka
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ
PROF. DR HAB. INŻ. ANTONI TAJDUŚ Kraje dynamicznie rozwijające produkcję kraje Azji Południowo-wschodniej : Chiny, Indonezja, Indie, Wietnam,. Kraje o niewielkim wzroście i o stabilnej produkcji USA, RPA,
Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo fotowoltaiczne
Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo fotowoltaiczne 1.0 WSTĘP Energia słoneczna jest energią reakcji termojądrowych zachodzących w olbrzymiej odległości od Ziemi. Zachodzące na Słońcu przemiany helu
Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce
Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz W1 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska Układ prezentacji wykładów W1,W2,W3 1. Wprowadzenie
Uwarunkowania rozwoju miasta
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 06 Uwarunkowania rozwoju miasta W 880.06 2/9 SPIS TREŚCI 6.1 Główne czynniki
Reakcje rozszczepienia i energetyka jądrowa
J. Pluta, Metody i technologie jądrowe Reakcje rozszczepienia i energetyka jądrowa Energia wiązania nukleonu w jądrze w funkcji liczby masowej jadra A: E w Warunek energetyczny deficyt masy: Reakcja rozszczepienia
HTR - wysokotemperaturowy reaktor jądrowy przyjazny środowisku. Jerzy Cetnar AGH
HTR - wysokotemperaturowy reaktor jądrowy przyjazny środowisku Jerzy Cetnar AGH Rodzaje odziaływań rekatorów jądrowych na środowisko człowieka Bezpośrednie Zagrożenia w czasie eksploatacji Zagrożeniezwiązane
KLASTER CZYSTEJ ENERGII
AGH MAŁOPOLSKO-PODKARPACKI KLASTER CZYSTEJ ENERGII Sektor energetyki węglowo-jądrowej dr inż. Jerzy Cetnar Akademii Górniczo Hutniczej im. St. Staszica AGH MAŁOPOLSKO-PODKARPACKI KLASTER CZYSTEJ ENERGII
PRZEPIĘCIA CZY TO JEST GROźNE?
O c h r o n a p r z e d z a g r o ż e n i a m i PRZEPIĘCIA CZY TO JEST GROźNE? François Drouin Przepiêcie to jest taka wartoœæ napiêcia, która w krótkim czasie (poni ej 1 ms) mo e osi¹gn¹æ amplitudê nawet
gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
3. Rezerwy i zasoby kopalnych surowców energetycznych
3. Rezerwy i zasoby kopalnych surowców energetycznych Soliński J.: Światowe rezerwy surowców energetycznych na podstawie przeglądu przedstawionego podczas 18. Kongresu Energetycznego. Energetyka, nr 2,
INSTRUKCJA SERWISOWA. Wprowadzenie nowego filtra paliwa PN 874060 w silnikach ROTAX typ 912 is oraz 912 is Sport OPCJONALNY
Wprowadzenie nowego filtra paliwa PN 874060 w silnikach ROTAX typ 912 is oraz 912 is Sport ATA System: Układ paliwowy OPCJONALNY 1) Zastosowanie Aby osiągnąć zadowalające efekty, procedury zawarte w niniejszym
Perspektywy energetyki jądrowej j Polsce Procesy inwestycyjne Tomasz Jackowski Departament Energetyki Ministerstwo Gospodarki
Perspektywy energetyki jądrowej j w Polsce Procesy inwestycyjne 18.09.2008 Tomasz Jackowski Departament Energetyki Ministerstwo Gospodarki T. J., Min.Gosp., 18 września 2008 1 35000 30000 25000 20000 15000
Sytuacja poda owo-popytowa polskich producentów wêgla w relacjach z energetyk¹ zawodow¹ kluczem do rehabilitacji polskiego górnictwa
Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Henryk PASZCZA*, Robert MARZEC* Sytuacja poda
3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW 1./3 Wyjaœnij, w jaki sposób powstaje: a) wi¹zanie jonowe b) wi¹zanie atomowe 2./3 Na podstawie po³o enia w uk³adzie okresowym pierwiastków: chloru i litu ustal, ile elektronów
Nie ma paliwa tak kosztownego, jak brak paliwa. Atomowe Indie
Nie ma paliwa tak kosztownego, jak brak paliwa. Atomowe Indie Autor: dr Grzegorz Jezierski ( Energia Gigawat - listopad 2004) Dotychczas przedstawiane na łamach Energii Gigawat kraje, w których znaczny
DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU. Prof. dr hab. Maciej Nowicki
DYLEMATY POLSKIEJ ENERGETYKI W XXI WIEKU Prof. dr hab. Maciej Nowicki 1 POLSKI SYSTEM ENERGETYCZNY NA ROZDRO U 40% mocy w elektrowniach ma wi cej ni 40 lat - konieczno ich wy czenia z eksploatacji Linie
Grzejnictwo elektryczne
Janusz Strzy ewski Grzejnictwo elektryczne ogrzewanie pomieszczeñ przygotowanie ciep³ej wody u ytkowej instalacje specjalne: ochrony budynku podgrzewania rynien i dachów ci¹gów kanalizacyjnych itp. Sp.
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki
Efektywnoœæ energetyczna i ekonomiczna elektrowni ielektrociep³ownidu ejiœredniejmocy
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 14 Zeszyt 2 2011 PL ISSN 1429-6675 Boles³aw ZAPOROWSKI* Efektywnoœæ energetyczna i ekonomiczna elektrowni ielektrociep³ownidu ejiœredniejmocy STRESZCZENIE. W artykule zosta³a
SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Ryszard Snopkowski* SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA 1. Wprowadzenie W monografii autora
Wersje zarówno przelotowe jak i k¹towe. Zabezpiecza przed przep³ywem czynnika do miejsc o najni szej temperaturze.
Zawory zwrotne, typu NRV i NRVH Wprowadzenie Zawory NRV i NRVH mog¹ byæ stosowane w instalacjach ch³odniczych i klimatyzacyjnych z fluorowcopochodnymi czynnikami ch³odniczymi na ruroci¹gach z zimnym, gor¹cym
Rynek surowców strategicznych w Unii Europejskiej na przykładzie węgla kamiennego.
Rynek surowców strategicznych w Unii Europejskiej na przykładzie węgla kamiennego. dr Tomasz Heryszek Uniwersytet Śląski w Katowicach Wiceprezes Zarządu ds. Handlowych WĘGLOKOKS S.A. Unia Europejska (EU-28)
PROGRAM POLSKIEJ ENERGETYKI JĄDROWEJ - DLACZEGO NIE!
PROGRAM POLSKIEJ ENERGETYKI JĄDROWEJ - DLACZEGO NIE! Dorota SMAKULSKA, Emilia BALANT Politechnika Wrocławska Wielu z nas zapewne słyszy o nim pierwszy, zastanawia się co to jest i jak wpłynie na życie
Polacy o źródłach energii odnawialnej
Polacy o źródłach energii odnawialnej Wyniki badania opinii publicznej 2013 r. Wycinek z: Krajowego Planu Rozwoju Mikroinstalacji Odnawialnych Źródeł Energii do 2020 roku Warszawa 2013 Polacy o przydomowych
Raport z realizacji Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) dla Miasta Bydgoszczy na lata 2012 2020
Raport z realizacji Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) dla Miasta Bydgoszczy na lata 2012 2020 FORUM Bydgoskie Dni Energii Roman Adrych Główny specjalista ds. zarządzania energią Energetyk
Zwiększenie wydajności oraz poprawa sprawności bloku poprzez modernizację skraplacza turbinowego
Zwiększenie wydajności oraz poprawa sprawności bloku poprzez modernizację skraplacza turbinowego 12 września 2013 MATERIAŁY POUFNE. Copyrights Balcke-Durr Polska Produkty Balcke-Dürr Polska ELEKTROFILTRY
Energia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie
Energia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie ultrafioletowe, Promieniowanie widzialne, Promieniowanie
Piotr Kosowski*, Stanis³aw Rychlicki*, Jerzy Stopa* ANALIZA KOSZTÓW SEPARACJI CO 2 ZE SPALIN W ZWI ZKU Z MO LIWOŒCI JEGO PODZIEMNEGO SK ADOWANIA**
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 22/1 2005 Piotr Kosowski*, Stanis³aw Rychlicki*, Jerzy Stopa* ANALIZA KOSZTÓW SEPARACJI CO 2 ZE SPALIN W ZWI ZKU Z MO LIWOŒCI JEGO PODZIEMNEGO SK ADOWANIA** 1. WSTÊP Problem emisji
Sustainability in commercial laundering processes
Sustainability in commercial laundering processes Module 5 Energy in laundries Chapter 1 Źródła energii Powered by 1 Spis treści Źródła energii przegląd Rodzaje źródeł energii (pierwotne wtórne źródła)
Dofinansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Dofinansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dr inŝ. Dariusz Wojtasik Oś priorytetowa IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno
Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
Koszty wytwarzania energii elektrycznej dla perspektywicznych technologii wytwórczych polskiej elektroenergetyki
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 15 Zeszyt 4 2012 ISSN 1429-6675 Boles³aw ZAPOROWSKI* Koszty wytwarzania energii elektrycznej dla perspektywicznych technologii wytwórczych polskiej elektroenergetyki STRESZCZENIE.
ExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim
ExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim Lublin, 27 wrze nia 2010 r. Niniejsza prezentacja zawiera stwierdzenia dotycz ce przysz o ci. Faktyczne warunki panuj ce w przysz o ci (w tym warunki gospodarcze,
Technologia i doświadczenie firmy. dla polskiego programu energii jądrowej. Spotkanie z przedsiębiorstwami Pomorza Gdańsk, 20 kwietnia 2012 roku
Technologia i doświadczenie firmy dla polskiego programu energii jądrowej Spotkanie z przedsiębiorstwami Pomorza Gdańsk, 20 kwietnia 2012 roku Plan prezentacji 1 2 3 4 5 6 Słowo wstępne o grupie AREVA
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja V
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja V Inflacja (CPI, PPI) Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca ci lub fragmentu niniejszej publikacji w
Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej
Źródło: Fotolia.com Łukasz Sawicki 2012 r. Źródło: martinlisner - www.fotolia.com Realizacja Programu polskiej energetyki jądrowej Od 1 stycznia 2014 r. do 31 października 2017 r. Najwyższa Izba Kontroli
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
BUDOWA NOWEGO SKŁADOWISKA POWIERZCHNIOWEGO ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH
Tomasz Nowacki Zastępca Dyrektora Departamentu Energii Jądrowej KRAJOWY PLAN POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI I WYPALONYM PALIWEM JĄDROWYM BUDOWA NOWEGO SKŁADOWISKA POWIERZCHNIOWEGO ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH
*Z wykorzystaniem energii jądrowej, zarówno w sensie użycia materiałów rozszczepialnych (uran), jak reakcji syntezy termojądrowej, wiążą się problemy
Zapraszamy na prezentacje której tematem jest Energia Jądrowa. *Z wykorzystaniem energii jądrowej, zarówno w sensie użycia materiałów rozszczepialnych (uran), jak reakcji syntezy termojądrowej, wiążą się
(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci
56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹
Energetyka jądrowa - reaktor
Energetyka jądrowa - reaktor Autor: Sebastian Brzozowski biuro PTPiREE ( Energia Elektryczna lipiec 2012) Pierwszy na świecie eksperymentalny reaktor jądrowy CP1 (zwany wówczas stosem atomowym") uruchomiono
Atom poziom podstawowy
Atom poziom podstawowy Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 1. Atomy pewnego pierwiastka w stanie podstawowym maj nast puj c konfiguracj elektronów walencyjnych: 2s 2 2p 3 (L 5 ) Okre l po o
Warszawa, dnia 19 maja 2017 r.
Warszawa, dnia 19 maja 2017 r. Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Nr 34 /2017 w sprawie zasad ustalania poziomu emisyjności CO2 na potrzeby aukcyjnego systemu wsparcia, o którym mowa przepisach
Elektrownie jądrowe (J. Paska)
1. Energetyczne reaktory jądrowe Elektrownie jądrowe (J. Paska) Rys. 1. Przykładowy schemat reakcji rozszczepienia: 94 140 38 Sr, 54 Xe - fragmenty rozszczepienia Ubytek masy przy rozszczepieniu jądra
Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA
-2/1- XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA pieczątka Komitetu Okręgowego Zawody II stopnia pisemne podejście 2 Zadanie 6. Poniżej przedstawiono schematyczny przekrój geologiczny przez konwencjonalne złoże gazu
Zawory specjalne Seria 900
Zawory specjalne Prze³¹czniki ciœnieniowe Generatory impulsów Timery pneumatyczne Zawory bezpieczeñstwa dwie rêce Zawór Flip - Flop Zawór - oscylator Wzmacniacz sygna³u Progresywny zawór startowy Charakterystyka
E Z m c N m c Mc A Z N. J¹dro atomowe Wielkoœci charakteryzuj¹ce j¹dro atomowe. Neutron
J¹dro atomowe Wielkoœci charakteryzuj¹ce j¹dro atomowe liczba masowa Zliczba porz¹dkowa pierwiastka w uk³adzie okresowym - liczba eutroów Z X Z R 3 3 /, 3 cm eutro Schemat rozpadu swobodego eutrou p e
Kierunki rozwoju Ÿróde³ wytwórczych energii elektrycznej
POLITYKA ENERGETYCZNA ENERGY POLICY JOURNAL 2014 Tom 17 Zeszyt 3 169 180 ISSN 1429-6675 Boles³aw ZAPOROWSKI* Kierunki rozwoju Ÿróde³ wytwórczych energii elektrycznej STRESZCZENIE. W pracy jest przedstawiona
Polska energetyka scenariusze
27.12.217 Polska energetyka 25 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Cel analizy Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe skutki realizacji 4 różnych scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Wpływ na bezpieczeństwo
Energetyka Jądrowa. Wykład maja Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów
Energetyka Jądrowa Wykład 12 30 maja 2017 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Cykl paliwa uranowego we współczesnych reaktorach energetycznych
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: OPTYMALIZACJA TERMOEKONOMICZNA W ENERGETYCE Termoeconomic Analysis of Thermal Systems in Power Engineering Kierunek: ENERGETYKA Rodzaj przedmiotu: specjalności obieralny Rodzaj zajęć:
Import wêgla kamiennego do Polski w latach i jego znaczenie dla polskiego rynku zbytu wêgla kamiennego
SYMPOZJA I KONFERENCJE nr 73 Materia³y XXII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Ustroñ, 19 22.10.2008 r. Robert MARZEC*, Jerzy WRZEŒNIEWSKI** Import
Wytyczne Województwa Wielkopolskiego
5. Wytyczne Województwa Wielkopolskiego Projekt wspó³finansowany przez Uniê Europejsk¹ z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Bud etu Pañstwa w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu
DWP. NOWOή: Dysza wentylacji po arowej
NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej DWP Aprobata Techniczna AT-15-550/2007 SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 78 18 80 / fax. +48 12 78 18 88 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO Bezprzeponowy Płytowy Gruntowy Wymiennik Ciepła PROVENT-GEO to unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego gruncie chłodu latem oraz ciepła
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11 WYKAZ STOSOWANYCH OZNACZEŃ... 13
Spis treści 5 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11 WYKAZ STOSOWANYCH OZNACZEŃ... 13 CZĘŚĆ I. ŹRÓDŁA ENERGETYKI KONWENCJONALNEJ... 21 11. CHARAKTERYSTYKA PALIW STAŁYCH... 23 11.1. Wprowadzenie... 23 11.2. Podstawowe
Warto wiedzieæ - nietypowe uzale nienia NIETYPOWE UZALE NIENIA - uzale nienie od facebooka narkotyków czy leków. Czêœæ odciêtych od niego osób wykazuje objawy zespo³u abstynenckiego. Czuj¹ niepokój, gorzej
PRODUKCJA I ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W KRAJACH AMERYKI. Kasia Potrykus Klasa II Gdynia 2014r.
PRODUKCJA I ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W KRAJACH AMERYKI. Kasia Potrykus Klasa II Gdynia 2014r. Ameryka Północna http://www.travelplanet.pl/przewodnik/ameryka-polnocna-i-srodkowa/ Ameryka Południowa
Podstawy realizacji LEEAP oraz SEAP
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski Podstawy realizacji LEEAP