ANALIZA PROGRAMÓW WOJEWÓDZKICH

Transkrypt

1 Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ANALIZA PROGRAMÓW WOJEWÓDZKICH REALIZOWANYCH PRZEZ REGIONALNY OŚRODEK POLITYKI SPOŁECZNEJ W RZESZOWIE Opracowana przez: Obserwatorium Integracji Społecznej -marzec 2011 r.- Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie ul. Hetmańska 120, Rzeszów, tel. 17/ , fax 17/

2 Spis treści Wprowadzenie Wojewódzki Program na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Wnioski i rekomendacje Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata Wnioski i rekomendacje Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Wnioski i rekomendacje Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Wnioski i rekomendacje Podsumowanie Spis tabel i wykresów Bibliografia Spis aktów prawnych

3 Wprowadzenie W myśl Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa 1 jednym z zadań samorządu jest realizacja strategii rozwoju województwa przy pomocy programów wojewódzkich z wykorzystaniem środków publicznych. Jest to możliwe dzięki prowadzonej współpracy z jednostką samorządu terytorialnego Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej. Ośrodek, bowiem zleca wykonywanie zadań publicznych podmiotom wymienionym w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 2 oraz nadzoruje prawidłowy przebieg ich realizacji w ramach Wojewódzkich Programów. Analizowane programy są integralną częścią polityki społecznej województwa podkarpackiego. Służą wyrównywaniu nierówności społecznych i przeciwdziałają wykluczeniu osób do których są adresowane. Opracowanie to, zawiera pogłębioną analizę następujących Programów Wojewódzkich: Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata , Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata , Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata oraz Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Powyższe programy opierają swe założenia na następujących podstawach prawnych: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych /Dz. U r., Nr 123, poz. 776 z późn. zm./, Karta Praw Osób Niepełnosprawnych - Uchwała Sejmu RP z dnia 1 sierpnia 1997 r. /M.P. z 1997 r., Nr 50, poz. 475/ - nie stanowi źródła prawa, jest aktem ogólnym i wyrazem stosunku władzy ustawodawczej wobec osób niepełnosprawnych, Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej / Dz. U. z 2004 r., Nr 64, poz. 593 z późn. zm./, Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie /Dz. U. z 2003 r., Nr 96, poz. 873 oraz poz. 874 z późn. zm./, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata , Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa /tekst jednolity Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz z późn. zm./, Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. z 2005 r., Nr 179 poz z późn. zm./, 1 tj. Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz z późn. zm. 2 Dz. U. z 2003 r., Nr 96, poz. 873 oraz poz. 874 z późn. zm. 3

4 Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi /tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm./, Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym /Dz. U. z 2003 r., Nr 122, poz z późn. zm./, Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej /tj. Dz. U. z 2007 r., Nr 14, poz. 89 z późn. zm./, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 1999 w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, zasad funkcjonowania i rodzaju zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału innych zakładów opieki zdrowotnej w sprawie opieki nad osobami uzależnionymi od alkoholu /Dz. U. z 2000 r., Nr 3, poz.44/. Celem przeprowadzonego badania była skrupulatnie przeprowadzona analiza adekwatności wykonywanych zadań przez podmioty realizujące programy wojewódzkie finansowane ze środków Samorządu Województwa Podkarpackiego do założeń i celów tych programów. Esencją niniejszego opracowania są rekomendacje stanowiące wytyczne do dalszej realizacji programów oraz do tworzenia nowych programów będących kontynuacją obecnych. Intencją prezentowanej publikacji jest, wiec stałe podnoszenie skuteczności programów wdrażanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie. Zakres czasowy niniejszej analizy obejmuje lata czyli dwa lata realizacji każdego z w/w programów. Wyjątek stanowił tylko Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata , którego realizacja rozpoczęła się w roku Zakres tematyczny analizy dotyczył przeglądu programów wojewódzkich z uwzględnieniem ich form realizacji. Zakres przestrzenny obejmował obszar województwa podkarpackiego na terenie którego działają podmioty uprawnione do ubiegania się o dotację. Analiza Programów Wojewódzkich realizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie składa się z czterech rozdziałów. Każdy z nich posiada jednakową strukturę, tj.: ogólne omówienie programu z wyszczególnieniem jego celów strategicznych i operacyjnych, analiza właściwa poszczególnych lat oraz wnioski końcowe i rekomendacje, które powstawały na każdym etapie przebiegu prac. Główną metodą zastosowaną w badaniu była analiza statystyczna (porównawcza) danych, wykonana przy pomocy programu Excel. W tym celu opracowana została matryca, która umożliwiła przygotowanie wniosków, a w późniejszym etapie sformułowanie końcowych rekomendacji. Podstawę do opracowania niniejszego dokumentu stanowiły dane wtórne pochodzące z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. Składały się na nie wszystkie złożone kompletne projekty, a także sprawozdania z realizacji zaplanowanych wcześniej zadań. 4

5 Wojewódzki Program na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata Problematyka niepełnosprawności i osób o różnym stopniu niepełnosprawności zajmuje dużo miejsca w polityce społecznej 3. Rosnący udział tych osób w ogólnej strukturze ludności nadaje temu zjawisku coraz większą rangę wśród innych problemów społecznych. Fakt ten znacząco wpływa na podejmowanie coraz to nowszych działań przez rząd, samorządy oraz organizacje pozarządowe. Zgodnie z art. 35, ust. 1, pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. z 2008 r., nr 14, poz. 92 z późn. zm.) na samorządzie województwa spoczywa obowiązek opracowania i realizacji wojewódzkich programów dotyczących wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych. W związku z powyższym, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie wykonując ustawowe zadania w tym zakresie, opracował Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu Na Lata przyjęty przez Sejmik Województwa Uchwałą Nr XIX/317/08 z dnia 25 lutego 2008 roku. W latach wcześniejszych w Województwie Podkarpackim realizowano Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu Na Lata Kontynuacją Programu był przyjęty przez Sejmik Województwa Podkarpackiego Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu Na Rok Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu Na Lata jest spójny ze Standardowymi Zasadami Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych 4 3 Rehabilitacja i zatrudnienie osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy Raport z badań zrealizowany w ramach Rządowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Ich Integracji ze Społeczeństwem pod red. J. Mikulskiego i A. Kurzynowskiego Warszawa Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych zostały przyjęte podczas 48 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w dniu 20 grudnia 1993 (Rezolucja 48/96). Uznawane są one przez większość państw, a oznaczają silne zobowiązanie moralne i polityczne z ich strony do podejmowania działań w celu wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. W zasadach tych określono ważne przepisy dotyczące odpowiedzialności, podejmowania działań i współpracy oraz 5

6 oraz stanowi rozwinięcie Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata Dotyczy to głównie celu strategicznego Zabezpieczenie Społeczne, Priorytet 1: Wspieranie działań na rzecz osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Podstawowym założeniem Programu jest łagodzenie skutków niepełnosprawności poprzez nieustanne dążenie do wyrównania szans osób niepełnosprawnych w stosunku do pełnosprawnych, rehabilitację społeczną i zawodową niepełnosprawnych, adaptację środowiska stosownie do potrzeb tych osób. Ponadto skierowanie uwagi na zwiększenie dostępności do usług medycznych, a także wyczulanie społeczeństwa na problemy niepełnosprawnych. Program obejmuje swoim zasięgiem województwo podkarpackie, a adresowany jest do jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Realizacja programu możliwa jest przy współpracy z: Podkarpackim Urzędem Wojewódzkim, Wojewódzkim Urzędem Pracy, Wojewódzką Społeczną Radą ds. Osób Niepełnosprawnych, Komisją ds. Ochrony Zdrowia, Polityki Prorodzinnej i Społecznej Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie oraz Miejskimi i Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej. Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu Na Lata zawiera plan kompleksowych działań w obszarze rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Prace nad nim rozpoczęto od zdiagnozowania sytuacji osób niepełnosprawnych na Podkarpaciu oraz rozpoznania potrzeb i oczekiwań środowisk osób niepełnosprawnych. Do opracowania Programu posłużyły materiały zebrane z danych Narodowego Spisu Powszechnego, Głównego Urzędu Statystycznego, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, Narodowego Funduszu Zdrowia - Oddziału Podkarpackiego, Kuratorium Oświaty, Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy. Po zidentyfikowaniu głównych problemów dotyczących wyrównania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu wyznaczono cel nadrzędny Programu oraz pięć celów strategicznych, w ramach których realizowane są szczegółowe zadania. wskazano obszary o decydującym znaczeniu dla jakości życia i osiągania pełnego uczestnictwa oraz równości osób niepełnosprawnych. 6

7 Cel nadrzędny Programu Umożliwienie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym Cel strategiczny nr 1 Zintegrowanie działań podmiotów wspierających osoby niepełnosprawne Działania na rzecz osób niepełnosprawnych należą do katalogu zadań publicznych, których realizacja z mocy Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych powierzona została samorządom terytorialnym (art. 35, ust. 1). Aby jednak zadania publiczne w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym były w pełni realizowane, niezbędna jest współpraca z organizacjami pozarządowymi. Istnieje albowiem potrzeba zwiększonych i nieprzerwalnych starań o coraz pełniejszą integrację osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Cel ten przyświeca Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie 5. Zgodnie z jej 11. artykułem, organy administracji publicznej wspierają oraz powierzają realizację zadań publicznych organizacjom pozarządowym 6. Działania te, odbywają się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert. Jednakże wybór zlecenia realizacji następuje w sposób zapewniający wysoką jakość wykonania danego zadania. Dzięki realizowanym działaniom na rzecz osób niepełnosprawnych poprzez samorządy oraz organizacje pozarządowe zwane instytucjami obywatelskimi trzeciego sektora jest możliwe: nawiązywanie i rozwijanie wzajemnej współpracy; doskonalenie form dotychczasowych działań; wymienianie doświadczeń; realizowanie partnerskich przedsięwzięć. 5 Dz. U. z 2003 r., Nr 96, poz. 873 oraz 874 z późn. zm. 6 W przypadku, gdy działalność społecznie użyteczna jest prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, w tym w zakresie działań na rzecz osób niepełnosprawnych, działalność taka określona jest jako działalność pożytku publicznego. 7

8 Powyższe założenia wynikające z realizacji pierwszego celu strategicznego uszczegółowione są w celach operacyjnych, do których zaliczamy: Cel operacyjny 1.1 Poszerzanie współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Realizacja wojewódzkiej polityki społecznej dotyczącej osób niepełnosprawnych - ogłaszanie otwartych konkursów ofert dla organizacji pozarządowych. 2. Promowanie jednostek i organizacji pracujących na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin. 3. Wspieranie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Cel operacyjny 1.2 Pogłębienie współpracy z organami samorządu terytorialnego i innymi podmiotami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Współpraca przy opracowywaniu lokalnych programów na rzecz osób niepełnosprawnych 2. Konsultowanie zmian legislacyjnych. Efektami z realizacji powyższych działań są: wzmocnienie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych; wzrost aktywności organizacji pozarządowych i wyzwalanie nowych inicjatyw, która przejawia się między innymi zwiększoną inicjatywą tych pomiotów poprzez partycypację w przedsięwzięciach na rzecz osób niepełnosprawnych; podejmowanie wspólnych przedsięwzięć w celu poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych; wypracowanie kompleksowych rozwiązań na rzecz osób niepełnosprawnych. 8

9 Cel strategiczny nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej. Rehabilitacja lecznicza jest procesem medyczno społecznym, zapewniającym kompleksową realizację świadczeń (porady lekarzy rehabilitacji, zabiegi rehabilitacyjne) wykonywanych przez poradnie rehabilitacyjne, zakłady i gabinety. Wsparcie osób niepełnosprawnych w zakresie tego rodzaju rehabilitacji odbywa się poprzez: specjalistyczne, kompleksowe leczenie usprawniające, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, lecznicze środki techniczne, oraz środki pomocnicze, rehabilitacja poszpitalna w szpitalach i sanatoriach uzdrowiskowych. Rehabilitacja lecznicza przeciwdziała dysfunkcjonalności organizmu nie tylko poprzez zabiegi chirurgiczne, ale również przez odpowiednie zaopatrzenie chirurgiczne czy zabiegi fizjoterapeutyczne. Poprzez realizację Wojewódzkiego Programu Na Rzecz Wyrównywania Szans, w ramach niniejszego celu strategicznego, dąży się do stwarzania warunków dla rozwoju rehabilitacji na szerszą skalę oraz poprawę dostępu do niej dla większej grupy osób niepełnosprawnych. Jest to możliwe, między innymi poprzez zwiększenie liczby ośrodków świadczących medyczne usługi rehabilitacyjne oraz zastosowanie nowoczesnych metod i technik leczenia usprawniającego. Duże znaczenie dla rehabilitacji osób niepełnosprawnych ma także położenie nacisku na diagnostykę. Zgłębianie wiedzy i uczenie się na nowo życia w celu pokonywania trudności, jakie stwarza niepełnosprawność, w znacznym stopniu zapobiega jej pogłębianiu się. To właśnie poznanie i rozumienie pozwala przewidzieć specjalne potrzeby osób niepełnosprawnych, natomiast poprzez wskazanie ich uwarunkowania i niesioną pomoc wychodzi się naprzeciw problemom tej grupy osób. W poniższych celach operacyjnych zawiera się tak wyrażona rehabilitacja lecznicza jako pełne zrozumienie i wsparcie osób niepełnosprawnych. Cel operacyjny 2.1 Poprawa dostępu osób niepełnosprawnych do rehabilitacji leczniczej. Działania: 1. Dofinansowanie rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji. 2. Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji. 3. Promowanie inicjatyw zmierzających do tworzenia placówek kompleksowo przygotowanych do świadczenia usług rehabilitacyjnych. 9

10 Cel operacyjny 2.2 Wspieranie wczesnej diagnostyki i rehabilitacji. Działania: 1. Szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych dotyczące poruszania się w obszarze usług medycznych. 2. Popularyzacja znaczenia istoty wczesnej interwencji i jej wpływu na proces rehabilitacji. 3. Pomoc w organizacji i wyposażeniu w sprzęt wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego. 4. Wspieranie rozwoju ratownictwa medycznego i wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie Województwa. 5. Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu krążenia, układu ruchu, układu nerwowego. Wyznacznikami dla tego celu strategicznego jest: wzrost liczby placówek świadczących usługi rehabilitacyjne, wzrost jakości świadczonych usług, co bezpośrednio związane jest z procesem ograniczania pogłębiania się niepełnosprawności, zwiększenie wczesnej wykrywalności wad i uszkodzeń. Cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej. Zgodnie z Uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 roku Kartą Praw Osób Niepełnosprawnych, osoby niepełnosprawne mają prawo do pracy na otwartym rynku pracy zgodnie z kwalifikacjami, wykształceniem i możliwościami oraz do korzystania z doradztwa zawodowego i pośrednictwa, a gdy niepełnosprawność i stan zdrowia tego wymaga prawo do pracy w warunkach dostosowanych do potrzeb niepełnosprawnych 7. Odnosząc się do powyższych ustanowień, Wojewódzki Program Na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu , zakłada dążenie do umożliwienia osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, w tym podjęcia i utrzymania pracy zawodowej są to priorytetowe przesłanki celu strategicznego nr 3. Cel ten wpisuje się również w definicję rehabilitacji zawodowej, której założeniem jest ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa 7 M.P nr 50, poz

11 zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy 8. Jednakże podstawowym warunkiem do uczestnictwa osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest posiadanie kwalifikacji, których rodzaj i poziom powinien być, co najmniej równy kwalifikacjom pełnosprawnych pracowników. Wymaga to stałego podnoszenia kwalifikacji osób niepełnosprawnych poprzez szkolenia i przekwalifikowania. Podjęcie niewłaściwej lub przypadkowej decyzji, co do nauki, zdobycia zawodu lub przekwalifikowania skazuje osobę niesprawną na porażkę zawodową i ma szerokie konsekwencje, które mogą doprowadzić do alienacji społecznej. Dlatego też, w celu dążenia do zapewnienia równych szans zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a także zapobieganie wszelkim przejawom dyskryminacji, niezbędny jest aktywny udział pracodawców i organizacji w tworzeniu nowych miejsc pracy dla tej grupy osób oraz ułatwienie procesu integracji, poprzez usuwanie wszelkich występujących barier architektonicznych. Pamiętać albowiem należy, iż to właśnie bariery są jednym z istotniejszych czynników, które hamują rehabilitację osób niepełnosprawnych. Ważnym działaniem, ujętym również w omawianym celu strategicznym jest edukacja integracyjna. Istotą tego rodzaju dydaktyki jest zapewnienie osobie niepełnosprawnej (często niepełnoletniej), indywidualnego podejścia i warunków do możliwie pełnej realizacji programu nauczania oraz zmiany dotychczasowego ogólnospołecznego postrzegania osoby niepełnosprawnej jako gorszej czy mniej wartościowej. Promowanie edukacji integracyjnej jest niezbędne z punktu widzenia rozwoju osobowości. Właściwe i wczesne zorganizowanie procesu kształcenia, pozwala wydobyć z osoby niepełnosprawnej to, co jest w niej głęboko ukryte, często niepostrzegane ze względów upośledzenia, natomiast bardzo wartościowe i użyteczne dla jej dalszego życia oraz samoakceptacji. Powyższe założenia realizowane są poprzez następujące cele operacyjne: Cel operacyjny 3.1 Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji. Działania: 1. Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidacje barier architektonicznych. 2. Promowanie edukacji integracyjnej. 3. Podnoszenie świadomości osób niepełnosprawnych o potrzebie edukacji. 8 Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776 z późn. zm.). 11

12 Cel operacyjny 3.2 Tworzenie klimatu do wzrostu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej. 2. Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. 3. Wspieranie działań szkoleniowych. 4. Pomoc w tworzeniu grup wsparcia dla pozostających bez pracy. Poprzez urzeczywistnienie tych działań dąży się do uzyskania takich efektów, które ukażą, iż potencjał, wkład i zaangażowanie osoby niepełnosprawnej jest równie przydatne i wartościowe dla życia społecznego, jak w przypadku działań realizowanych przez osoby pełnosprawne. Do efektów należą: wzrost dostępności do edukacji; wzrost świadomości osób niepełnosprawnych o swojej wartości; wzrost poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych niepełnosprawnych; wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Główną ideą celu strategicznego nr 4 jest podejmowanie szeregu działań nakierowanych na przygotowanie osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie oraz ukształtowanie umiejętności wzajemnego współżycia w kontaktach międzyludzkich. Należy przy tym pamiętać, że integracja osób niepełnosprawnych to połączenie dwóch światów: niepełnosprawnych i pełnosprawnych w jedną całość, gdzie każda ze stron musi dokonać pewnych zmian. Istotne dla tego procesu jest więc, tworzenie wszelkich możliwych warunków do wzrostu tej integracji, między innymi poprzez realizowanie wspólnych działań i przedsięwzięć na rzecz osób niepełnosprawnych. W odniesieniu do powyższego, zdefiniowane zostały cele operacyjne, które w pełni obrazują czynniki warunkujące wzrost integracji społecznej osób niepełnosprawnych. 12

13 Cel operacyjny 4.1 Wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych. Działania: 1. Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych. 2. Promowanie osiągnięć osób niepełnosprawnych w dziedzinie sportu, kultury, sztuki. 3. Promowanie i propagowanie informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych. Cel operacyjny 4.2 Wspieranie polityki informacyjnej w zakresie podnoszenia świadomości osób niepełnosprawnych. Działania: 1. Wspieranie publikacji informacyjnych i edukacyjnych w zakresie problematyki niepełnosprawności opracowywanych przez organizacje pozarządowe. 2. Prowadzenie kampanii medialnych, informacyjnych dla osób niepełnosprawnych. 3. Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych prowadzących punkty informacyjno doradcze dla osób niepełnosprawnych. Realizowane działania przyczyniają się do zwiększenia efektów dla omawianego celu strategicznego, tj.: zwiększenie aktywności osób niepełnosprawnych, zwiększenie rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych, rozwój integracji społecznej, zmiana postaw społecznych, zwiększanie aktywności osób niepełnosprawnych poprzez podniesienie ich świadomości o przysługujących im prawach i obowiązkach. Cel strategiczny nr 5 Prowadzenie stałego monitoringu potrzeb osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 5.1 Opracowanie diagnozy potrzeb społecznych, kulturowych osób niepełnosprawnych. 13

14 Działania: 1. Rozeznanie możliwości kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnej na terenie województwa, powiatów i gmin w klasach integracyjnych i szkolnictwie specjalnym. 2. Rozeznanie dostępności instytucji publicznych (urzędów, ośrodków kultury itp.) dla osób niepełnosprawnych. 3. Rozeznanie problemów życia osób niepełnosprawnych i stanu zaspokojenia potrzeb w układzie powiatowym i gminnym województwa. 4. Rozeznanie skuteczności i potrzeb lecznictwa i świadczeń medycznych na rzecz osób niepełnosprawnych. ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2008 W 2008 roku przeprowadzony został konkurs ofert na realizację programu wojewódzkiego pod nazwą: Wojewódzki Program Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata W wyniku ogłoszenia otwartego konkursu ofert, do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 22 wnioski, których nadawcami były zarówno podmioty z trzeciego sektora - organizacje pozarządowe, jak i publiczny zakład opieki zdrowotnej. Nazwy zadań wskazane we wnioskach dotyczyły i były związane z założeniami programowymi, a odnosiły się do celów operacyjnych i działań ujętych w ramach celów strategicznych Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans. W poniższej tabeli przedstawione są nazwy zadań projektów i szczegółowy opis zaplanowanych w nich zadań szczegółowych. Podmioty w swoich projektach planowały realizację zazwyczaj większej liczby zadań na rzecz osób niepełnosprawnych, które często pozostawały ze sobą powiązane. Takich projektów było 17, w nich figurowały zadania zarówno z rehabilitacji leczniczej, społecznej jak i zawodowej. Pozostałych 5 podmiotów, nastawionych było głównie na realizację i podejmowanie jednego zadania, które zazwyczaj dotyczyło działań związanych z organizacją wycieczek, imprez plenerowych i innymi działaniami podejmowanymi na rzecz integracji osób niepełnosprawnych. Istotną też kwestią również ukazaną w tabeli nr 1, jest zasięg działania zadań ujętych w projektach, które w przeważającej mierze obejmowały obszar ponadlokalny takich projektów było 14, natomiast projektów o zasięgiem lokalnym było 8. 14

15 Tabela nr 1. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w roku 2008 Lp Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST Rzeszów Polski Związek Głuchych Rzeszów Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Krosno Dom Zakonny Zgromadzenia św. M. Archanioła Stalowa Wola Stowarzyszenie na Rzecz Wspomagania Rozwoju Dzieci i Młodzieży TITUM Rzeszów Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Sport niesłyszących Wyjście z ciszy Dzienne Centrum Aktywności w Potoku Dzienne Centrum Aktywności w Stalowej Woli Ośrodek rehabilitacyjny TITUM - animacja sportu i rekreacji - turnus sportowo rehabilitacyjny - organizacja konferencji - wydanie dwumiesięcznika dla osób niepełnosprawnych - zajęcia dot. rehabilitacji społecznej wykonywanie ról społecznych - zadania mające na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych - zajęcia przygotowujące os. niepełnosprawne do uczestnictwa w życiu społecznym - zajęcia fizycznie usprawniające - zajęcia mące na celu przygotowanie niepełnosprawnych do zatrudnienia - zajęcia przygotowujące os. niepełnosprawne do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym - zajęcia fizycznie usprawniające - zajęcia integracyjne - zakup sprzętu terapeutycznego - zajęcia z hipoterapii - zajęcia z terapii integracji sensorycznej 3 - ponadlokalny 3 - ponadlokalny 3 lokalny - 3 lokalny ponadlokalny 6 Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Sł. Bożej Anny Janke Jarosław III Archidiecezjalny Dzień Wspólnoty Osób Niepełnosprawnych - organizacja imprezy plenerowej 1 - ponadlokalny 7 Bieszczadzkie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej PROMYK NADZIEI Ustrzyki Dolne Integracyjne Wakacje - organizacja wycieczek - zajęcia przygotowujące os. niepełnosprawne do uczestnictwa w życiu społecznym 2 - ponadlokalny 15

16 Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA Stalowa Wola Amazonka - kobieta chorująca na raka piersi -chcąca żyć mimo wszystko - organizacja turnusu rehabilitacyjnego - zabiegi usprawniające - terapia psychologiczna 3 lokalny - 9 Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Jarosław Poradnictwo - terapiawypożyczalnia - organizacja kampanii informacyjnej - organizacja wypożyczalni sprzętu rehabilit. - poradnictwo socjalno - prawne 3 - ponadlokalny Stowarzyszenie Rodzin OTWARTY UMYSŁ Rzeszów Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Tyczyn Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Sędziszów Młp. Realizujemy marzenia II Impreza integracyjnosportowa dla osób niepełnosprawnych "Działajmy razem" Utworzenie samopomocowej grupy wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin mającej na celu ich usamodzielnienie i integrację społeczną - organizacja konferencji - publikacja poradnika informatora - organizacja imprez integracyjnych - współpraca z inną organizacją pozarządową 4 - ponadlokalny - organizacja imprezy integracyjnej 1 lokalny - - terapia psychologiczna - zajęcia warsztatowe 2 lokalny - 13 Stowarzyszenie POMOC Rzeszów Terapia i rehabilitacja dziecka szansą na pełny rozwój - terapia niemowląt - porady i instruktaż dla rodziców - współpraca z inną organizacją pozarządową 3 - ponadlokalny 16

17 Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową Rzeszów Mam ADHD, ale chcę być sprawny - zajęcia ruchowe dla dzieci nadpobudliwych i ich rodzin - zajęcia terapeutyczne - zajęcia integracyjne w plenerze - zakup sprzętu rehabilitacyjnego - porady dla rodziców dotyczące opieki nad dzieckiem 4 lokalny - 15 Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej Rzeszów Festiwal twórczości artystycznej uczestników warsztatów terapii zajęciowej - organizacja festiwalu twórczości artystycznej - wystawa prac plastycznych WTZ 2 - ponadlokalny 16 Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny Rzeszów Zdrowie psychiczne - szkoleni dzisiaj, aby szkolić jutro - plenerowe spotkania integracyjne - organizacja szkoleń - współpraca z inną organizacją pozarządową 3 - ponadlokalny 17 Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie Terapia i rehabilitacja dzieci z nadpobudliwością psychoruchową ADHD w Sali Integracji Sensorycznej - współpraca z inną organizacją pozarządową - porady dla rodziców dot. opieki nad dzieckiem, - terapia rehabilitacyjna dla dzieci 3 - ponadlokalny 18 Caritas Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Wsparcie osób niepełnosprawnych w funkcjonowaniu społecznym i rozwoju umiejętności indywidualnych - zajęcia z hipoterapii i dogoterapii - zajęcia na pływalni - poradnictwo prowadzone pod kierunkiem psychologa dotyczące jak żyć z niepełnosprawnością oraz poradnictwo rodzinne 3 - ponadlokalny 19 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Mielec Rehabilitacja - szansa na powrót do zdrowia - zakup sprzętu rehabilitacyjnego - terapia terapeutyczno rehabilitacyjna - porady dla rodziców dot. zasad postępowania z dzieckiem 3 lokalny - 17

18 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE Kańczuga Forsujemy bariery społeczne i zawodowe - organizacja wystawy fotograficznej - publikacja folderu - organizacja wycieczki - organizacja konferencji - przegląd dorobku kulturalnego - wykonanie przez pracowników WTZ prac budowlanych (zrobienie podłogi, montaż okien) 6 - ponadlokalny 21 Caritas Archidiecezji Przemyskiej Przemyśl Niepełnosprawność to wykluczenie - organizacja turnusu rehabilitacyjnego - zakup sprzętu rehabilitacyjnego 2 lokalny - 22 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Jarosław Przez taniec do integracjikurs tańca towarzyskiego dla osób z niepełnosprawnością intelektualną - organizacja kursu tańca towarzyskiego 1 - ponadlokalny Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata /rok 2008/. 18

19 Liczba podmiotów uczestniczących w konkursie Analiza Programów Wojewódzkich Powołana Komisja do oceny projektów, dokonała analizy wniosków zarówno pod względem formalnym jak i merytorycznym. Ponadto oferty te poddane zostały ocenie punktowej według poszczególnych kryteriów tj.: liczba osób objętych pomocą, zasięg programu, doświadczenie organizacji w realizacji tego typu zadań, współpraca z innymi organizacjami, rodzaje obejmującej rehabilitacji, informacji dot. wymaganego wkładu własnego, rzetelności w rozliczeniu się z dofinansowania (jeżeli podmiot korzystał), kosztów zadania przypadających na jednego uczestnika, adresatów, do których kierowane są zadania itp. Stopień dofinansowania dla danego podmiotu, na realizację działań zawartych we wniosku konkursowym, uzależniony był od tej właśnie oceny punktowej, która maksymalna do uzyskania wynosiła 22 punkty. Jednak w wyniku analizy ofert, punktacja mieściła się w przedziale od 14 do 18 punktów, co prezentuje poniższy wykres. Wykres nr 1. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana /rok 2008/ Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny zadań zgłoszonych w ramach konkursu na realizację programu rok

20 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Największą liczbę punktów równą 18, otrzymały tylko 3 podmioty ubiegające się o dotację, tj.: dwie organizacje pozarządowe oraz jeden publiczny zakład opieki zdrowotnej Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie, 17 punktów otrzymały 2 organizacje, 16 punktów otrzymało również 2 organizacje, natomiast tylko 1 organizacja otrzymała 15 punktów. Najmniejszą liczbę punktów natomiast otrzymało aż 14 organizacji pozarządowych. W przypadku, w którym kilka ofert uzyskało tą samą liczbę punktów, w pierwszej kolejności środki wstępnie zostają przyznane dla tych ofert, które według oceny Komisji mają większe znaczenie dla wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu. Wykres nr 2. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom biorącym udział w konkursie o dofinansowanie projektów w ramach Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania ich Wykluczeniu Społecznemu na lata /rok 2008/ 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Podmioty kwota wnioskowana kwota przyznana Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny zadań zgłoszonych w ramach konkursu na realizację programu rok

21 W roku 2008 środki finansowe przeznaczone na realizację Wojewódzkiego Programu na Wyrównywania Szans stanowiły równowartość ,00 zł. Maksymalna kwota dotacji, o którą mogły starać się podmioty wynosiła ,00 zł. Jak pokazuje wykres nr 2, większość, bo aż 14 podmiotów, tj. 64% wszystkich podmiotów biorących udział w konkursie, wnioskowało o kwotę oscylującą pomiędzy ,00 zł a ,00 zł, 27% (tj. 6 podmiotów) natomiast, wnioskowało o kwoty z przedziału ,00 zł ,00 zł. Najmniej - tylko 9% (tj. 2 podmioty) ubiegało się o kwotę poniżej ,00 zł, a były to: Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej w Rzeszowie oraz polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu. W wyniku przeglądu złożonych ofert, podjęta została decyzja o dofinansowaniu wszystkich 22 wniosków konkursowych, ze względu na ich kompletność oraz zgodność z założeniami programowymi. Podział środków finansowych wynikał z ich oceny punktowej. Ze względu na fakt, iż aż 64% projektów organizacji pozarządowych partycypujących w konkursie otrzymało po 14 punktów, dlatego też, dotacje, które zostały im przyznane wyniosły maksymalnie do 4 200,00 zł. Pozostała część złożonych projektów tj. 36%, oceniona była wyżej, co dało możliwość tym podmiotom uzyskać wyższe dotacje powyżej 9 000,00 zł. W wyniku podziału środków budżetu przeznaczonych na realizację programu w roku 2008, jedna organizacja pozarządowa tj. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu zdecydowała się rezygnować z realizacji projektu ze względu na niską kwotę dofinansowania. Dlatego też, w roku tym, zadania na rzecz osób niepełnosprawnych w ramach programu realizowało nie 22, a 21 podmiotów. Wojewódzki Program na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu zawiera pięć celów strategicznych, w ramach których ujęte są cele operacyjne i działania. Skrajne cele strategiczne, tj.: cel nr 1 Zintegrowanie podmiotów wspierających osoby niepełnosprawne oraz cel nr 5 Prowadzenie stałego monitoringu potrzeb osób niepełnosprawnych ze względu na swoją istotę, realizowane są głównie przez Samorząd Województwa Podkarpackiego. 21

22 Cel strategiczny nr 1 Zintegrowanie podmiotów wspierających osoby niepełnosprawne realizowany był poprzez ogłaszanie otwartych konkursów ofert na realizację programu (działanie 1.1.1), współpracę przy opracowaniu lokalnych programów (działanie 1.2.1), czy konsultowanie zmian legislacyjnych (działanie 1.2.2). Tabela nr 2. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 1 Cel strategiczny nr 1 Lp. Nazwa zadania w projekcie Cel op. nr 1.1 Cel op. nr 1.2 Działania Działania Realizujemy marzenia Terapia i rehabilitacja dziecka szansą na pełny rozwój Zdrowie psychiczneszkoleni dzisiaj, aby szkolić jutro Terapia i rehabilitacja dzieci z nadpobudliwością psychoruchową ADHD w Sali Integracji Sensorycznej - 1 Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Jednakże wśród złożonych wniosków projektowych były też takie, w których oprócz głównych zaplanowanych zadań, zawierały zadania wpisujące się również w działania: Promowanie jednostek i organizacji pracujących na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin realizowane przez 1 podmiot, poprzez zorganizowanie szkolenia dla liderów opieki środowiskowej i grup samopomocowych. Zaproszonymi uczestnikami byli również pracownicy Domu Pomocy Społecznej dla Osób Przewlekle Chorych Psychicznie oraz psycholog z Poradni Zdrowia Psychicznego Wspieranie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych realizowane przez 4 podmioty poprzez wykonywanie zadań projektowych w ścisłej współpracy z innymi stowarzyszeniami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych. 22

23 Podejmowanie tych działań w ramach programu, świadczy o dużym zaangażowaniu tych podmiotów w realizację programu, a tym samym dążeniu do wzmocnienia działalności i wzrostu aktywności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Cel strategiczny nr 5 Prowadzenie stałego monitoringu potrzeb osób niepełnosprawnych. Oprócz corocznie wykonywanego monitoringu Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie, w roku 2008 na wniosek ROPS w Rzeszowie zostało zlecone Uniwersytetowi Rzeszowskiemu opracowanie diagnozy Stan niepełnosprawności i zapotrzebowanie na opiekę w Województwie Podkarpackim. Cel strategiczny nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej Tabela nr 3. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 2 Lp. Nazwa zadania w projekcie 1. Dzienne Centrum Aktywności w Potoku Cel strategiczny nr 2 Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Działania Działania Dzienne Centrum Aktywności w Stalowej Woli 3. Ośrodek rehabilitacyjny TITUM Amazonka - kobieta chorująca na raka piersi -chcąca żyć mimo wszystko Poradnictwo-terapiawypożyczalnia 6. Terapia i rehabilitacja dziecka szansą na pełny rozwój Mam ADHD, ale chcę być sprawny-zajęcia ruchowe dla dzieci nadpobudliwych i ich rodzin Terapia i rehabilitacja dzieci z nadpobudliwością psychoruchową ADHD w Sali Integracji Sensorycznej

24 9. Wsparcie osób niepełnosprawnych w funkcjonowaniu Rehabilitacja-szansa na powrót do zdrowia 11. Niepełnosprawność to wykluczenie Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Realizacja celu strategicznego nr 2 wynikała z wykonania zadań zawartych łącznie w 11 projektach. Najwięcej zadań w ramach omawianego celu dotyczyło działania Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu krążenia, układu ruchu, układu nerwowego realizację jego ujęło w swoich wnioskach 9 podmiotów. Działanie to realizowane było głównie poprzez: ćwiczenia mające na celu usprawnienie uczestników zajęć i poprawę ich kondycji fizycznej, zajęcia z terapii integracji sensorycznej mającej na celu stymulację percepcji przedsionkowej, słuchowej, dotykowej, wzrokowej, węchowej, zajęcia z hipoterapii dla dzieci z ADHD mające na celu poprawienie przywrócenie sprawności fizycznej i psychicznej, terapii usprawniających dla kobiet po mastektomii w formie zabiegów, zajęcia z kinezjologii edukacyjnej, terapii z użyciem specjalistycznego sprzętu dla dzieci z nadpobudliwością psychoruchową, zastosowanie metody SI, tj. metody polegającej na integracji czynności zmysłów z właściwą reakcją ruchową. Kolejne miejsce pod względem liczby podejmowanych zadań w ramach działań celu strategicznego nr 2 zajmowało działanie Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji, które zawarte było w 5 wnioskach, a realizowane było poprzez zakup sprzętu służącego do rehabilitacji zarówno dzieci, jak i osób dorosłych dotkniętych niepełnosprawnością. Zadania z zakresu działania Popularyzacja znaczenia istoty wczesnej interwencji i jej wpływu na proces rehabilitacji uwzględnione było w dwóch ofertach 24

25 podmiotów starających się o dofinansowanie. Realizowane było ono między innymi poprzez: prowadzenie z dziećmi począwszy już od trzeciego roku życia ćwiczeń i zajęć przy udziale konia (hipoterapia) np. ćwiczeń mowy, orientacji przestrzennej i poznawania schematu własnego ciała, prowadzenie terapii ruchowej niemowląt, terapia logopedyczna i pedagogiczna dzieci w wieku przedszkolnym dla dzieci przedwcześnie urodzonych, z zespołami genetycznymi. Działanie Pomoc w organizacji i wyposażeniu w sprzęt wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego realizowane było tylko przez jeden podmiot, który w swoim projekcie uwzględnił zadanie mające na celu nieodpłatne udostępnianie uczestnikom sprzętu rehabilitacyjnego, połączonym z właściwym doborem i dopasowaniem tego sprzętu do ich potrzeb i możliwości. Żaden projekt natomiast nie zawierał zadań, które wpisywałyby się w działania: Dofinansowanie rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji, Promowanie inicjatyw zmierzających do tworzenia placówek kompleksowo przygotowanych do świadczenia usług rehabilitacyjnych, Szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych dotyczące poruszania się w obszarze usług medycznych, Wspieranie rozwoju ratownictwa medycznego i wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie Województwa. Cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej Tabela nr 4. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 3 Lp. Nazwa zadania w projekcie Cel strategiczny nr 3 Cel op. nr 3.1 Cel op. nr 3.2 Działania Działania Dzienne Centrum Aktywności w Potoku Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok

26 Biorąc pod uwagę działania realizowane w trzecim celu strategicznym, spośród złożonych wniosków, tylko jeden zawierał zadanie związane z realizacją działania Wspieranie działań szkoleniowych. Realizowane ono było poprzez zorganizowanie spotkań z przedstawicielem Wojewódzkiego Urzędu Pracy Centrum Planowania Kariery Zawodowej w Krośnie oraz spotkania z psychologiem mające na celu rozbudzanie pozytywnego nastawienia do podjęcia i radzenia sobie z wykonywaną pracą zawodową. W celu tym, niestety pozostało szereg działań, których projektodawcy w roku 2008 nie ujęli w swoich ofertach, a były to działania: Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidacje barier architektonicznych, Promowanie edukacji integracyjnej, Podnoszenie świadomości osób niepełnosprawnych o potrzebie edukacji, Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej, Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej, Pomoc w tworzeniu grup wsparcia dla pozostających bez pracy. Cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych Tabela nr 5. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 4 Lp. Nazwa zadania w projekcie Cel strategiczny nr 4 Cel op. nr 4.1 Cel op. nr 4.2 Działania Działania Sport niesłyszących Wyjście z ciszy Dzienne Centrum Aktywności w Potoku Dzienne Centrum Aktywności w Stalowej Woli III Archidiecezjalny Dzień Wspólnoty Osób Niepełnosprawnych Integracyjne Wakacje

27 Amazonka - kobieta chorująca na raka piersi -chcąca żyć mimo wszystko Poradnictwo-terapiawypożyczalnia Realizujemy marzenia II Impreza integracyjnosportowa dla osób niepełnosprawnych "Działajmy razem" Utworzenie samopomocowej grupy wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin mającej na celu ich usamodzielnienie i integrację społeczną Mam ADHD, ale chcę być sprawny-zajęcia ruchowe dla dzieci nadpobudliwych i ich rodzin Festiwal twórczości artystycznej uczestników warsztatów terapii zajęciowej Zdrowie psychiczne-szkoleni dzisiaj, aby szkolić jutro Wsparcie osób niepełnosprawnych w funkcjonowaniu społecznym i rozwoju umiejętności indywidualnych Forsujemy bariery społeczne i zawodowe Niepełnosprawność to wykluczenie Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok W celu strategicznym nr 4, przeważająca część wniosków zawierała zadania na rzecz osób niepełnosprawnych, które wpisywały się w działanie Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych. Na wykonanie tego rodzaju zadań zdecydowało się 15 organizacji pozarządowych poprzez: organizację turnusów sportowo rehabilitacyjnych do Jarosławca, Kołobrzegu, 27

28 zwiedzanie wystawy malarstwa polskiego w Kołobrzeskim Ratuszu, zajęć artystycznych (malarstwo, rysunek, rękodzielnictwo), organizację integracyjnego, letniego rajdu po Bieszczadach, wycieczek do Dukli, Warszawy i Dębowca, zajęć z zakresu sportu i rekreacji, organizację wyjścia na musical, wyjazd w Góry Świętokrzyskie, organizację plenerowych spotkań i imprez integracyjnych, organizację festiwalu twórczości artystycznej uczestników warsztatów terapii zajęciowej, organizację zajęć na pływalni organizację zajęć połączonych z nauką fotografowania. Na realizację działania Wspieranie publikacji informacyjnych i edukacyjnych w zakresie problematyki niepełnosprawności opracowywanych przez organizację pozarządowe zdecydowały się 4 podmioty. Realizacja tego działania odbywała się głównie przez: zebranie referatów wygłoszonych na konferencji i wydanie ich w formie publikacji książkowej zawierającej tematykę sportu w życiu osób niepełnosprawnych, wydanie dla osób niepełnosprawnych dwumiesięcznika Cisza Podkarpacka, opracowanie i wydrukowanie poradnika - informatora Otwarte Drzwi, opracowanie i wydrukowanie folderu Warsztatów Terapii Zajęciowej w Przeworsku. Również na realizację działania Prowadzenie kampanii medialnych, informacyjnych dla osób niepełnosprawnych 4 podmioty zawarły w swoich ofertach zadania takie jak: organizacja konferencji, szkoleń, wizyt studyjnych dotyczących integracji społecznej i promocji zdrowia psychicznego, a także informowanie w mediach o możliwości skorzystania z wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego przez osoby niepełnosprawne. Najmniej organizacji pozarządowych - łącznie trzy - w ramach celu strategicznego nr 4 zdecydowało się realizować działania: Promowanie osiągnięć osób niepełnosprawnych w dziedzinie sportu, kultury, sztuki, które przeprowadzone było poprzez zorganizowanie wystawy prac fotograficznych osób niepełnosprawnych, a także wręczanie nagród i medali uczestnikom niepełnosprawnym po zorganizowanych zawodach sportowych oraz uczestnikom festiwalu twórczości teatralnej Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych prowadzących punkty informacyjno doradcze dla osób niepełnosprawnych, wykonane zostało dzięki: zorganizowanym konsultacjom socjalno prawnym, prowadzonemu pod kierunkiem psychologa poradnictwa mającego na celu sposobów 28

29 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich radzenia sobie z problemami związanymi z niepełnosprawnością, minimalizowanie poczucia osamotnienia itp. Żaden podmiot, natomiast nie podjął realizacji działania Promowanie i propagowanie informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych. W roku 2008 na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu wydatkowanych zostało ,74 zł, tj. 99,11% środków finansowych przeznaczonych na jego realizację. Pozostałe 1 420,26 zł (tj. 0,89%) Wykres nr 3. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2008 roku 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 dotacja przyznana dotacja wykorzystana Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok

30 Beneficjenci Analiza Programów Wojewódzkich stanowiły środki zwrócone. Składała się na nie kwota 1 300,00 zł, która nie została wykorzystana przez organizację pozarządową Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu, ze względu na rezygnację tego podmiotu z udziału w programie oraz kwoty, które zostały zwrócone przez trzy organizacje pozarządowe przy rozliczeniu się z realizacji programu Dom Zakonny św. M. Archanioła w Stalowej Woli (25,00zł), Bieszczadzkie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej PROMYK NADZIEI w Ustrzykach Dolnych (89,83zł) oraz Caritas Diecezji Rzeszowskiej (5,43zł). Pozostałe podmioty będące uczestnikami w programie wykorzystały dotację w 100%, co przedstawione jest na powyższym wykresie. W roku 2008 podczas realizacji Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu łączna liczba osób niepełnosprawnych, które zostały objęte pomocą wyniosła 2 501, tj. o 22,78% więcej osób niż zaplanowano w złożonych projektach. Struktura wiekowa ostatecznych beneficjentów przedstawia się następująco: osób (tj. 65,13% wszystkich beneficjentów) stanowili dorośli, a 872 osób (tj. 34,87% wszystkich beneficjentów) to dzieci. Poniższa tabela nr 6 prezentuje podział tych osób ze względu na ich rodzaj niepełnosprawności. Tabela nr 6. Osoby niepełnosprawne objęte pomocą w ramach realizowanego programu w roku 2009 Grupy osób niepełnosprawnych* Osoby niesłyszące Osoby niepełnosprawne ruchowo i umysłowo Kobiety po mastektomii Dzieci niepełnosprawne umysłowo, autystyczne, z ADHD i z Zespołem Downa Osoby niepełnospr. Razem Dorośli ** 67*** Dzieci Razem * Podział na grupy osób niepełnosprawnych wynikał z podziału dokonanego przez podmioty realizujące program, zawartego w złożonych sprawozdaniach. ** W zadaniach realizowanych na rzecz kobiet po mastektomii pomocą zostało objętych 18 kobiet oraz 1 mężczyzna będący mężem jednej z uczestniczek realizowanych zadań *** W zadaniach realizowanych na rzecz dzieci niepełnosprawnych umysłowo, autystycznych, z ADHD i z zespołem Downa uczestniczyło również 67 osób dorosłych będących rodzicami tych dzieci. Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program - rok

31 Osoby niesłyszące to największa grupa, licząca 910 osób, z czego aż 835 osób to dorośli. Grupa ta stanowiła 36,39% wszystkich osób objętych pomocą. Nieco mniejszą liczebnie grupę osób stanowili niepełnosprawni umysłowo i ruchowo 845 osób, tj. 33,79% wszystkich beneficjentów. W tej grupie natomiast przewagę stanowiły dzieci 554 osób, dorośli 291 osób. Najmniejsza grupa pod względem liczebności, ale zarazem bardzo istotna, to grupa kobiet po mastektomii licząca 18 kobiet oraz 1 mężczyzna również uczestniczący w zadaniach podczas turnusu rehabilitacyjnego, będący opiekunem, a zarazem mężem jednej z uczestniczek. Grupa ta stanowiła 0,76% osób objętych pomocą ogółem. Ostatnia grupa obejmuje dzieci upośledzone umysłowo, autystyczne, z ADHD i zespołem Downa 240 dzieci oraz 67 osób dorosłych będących ich rodzicami również uczestniczącymi w realizowanych zadaniach łącznie 307 osób (tj. 12,28%). Ponadto, spośród osób objętych pomocą, były również osoby niepełnosprawne, które nie zostały przydzielone do żadnej z powyższych grup, ze względu na brak zawartej w sprawozdaniu informacji o rodzaju ich niepełnosprawności. Była to liczna grupa 420 osób, w 99,28% składająca się z dorosłych. Podczas realizacji Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans, wszystkie podmioty w nim uczestniczące, starały się wykonać zaplanowane w ofertach zadania. Jednakże 15 podmiotów (tj. 71%), wykonało swoje zadania w całości co wynikało z przedstawionych sprawozdań. Do wnioskodawców tych zaliczają się: Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST w Rzeszowie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Krośnie, Dom Zakonny Zgromadzenia św. M. Archanioła w Stalowej Woli, Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Sł. Bożej Anny Janke w Jarosławiu, Bieszczadzkie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej PROMYK NADZIEI w Ustrzykach Dolnych, Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA w Stalowej Woli, Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Jarosławiu, Stowarzyszenie Rodzin OTWARTY UMYSŁ w Rzeszowie, Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Tyczynie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Sędziszowie Młp., Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej w Rzeszowie, Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie, Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Mielcu oraz Caritas Archidiecezji Przemyskiej w Przemyślu. Pozostałe 6 podmiotów (tj. 29% wszystkich podmiotów realizujących program) w części wykonały zadnia zaplanowane w swoich projektach. 31

32 Dotyczyło to projektów, w których: nie zostało zrealizowane zadanie mające na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych dot. projektu Polskiego Związku Głuchych w Rzeszowie; * zasięg działania obejmował tylko miasto Rzeszów, w ofercie natomiast zasięgiem objęte było całe województwo podkarpackie oraz * faktyczna liczba beneficjentów objętych pomocą była niższa (wynosiła 18 osób) niż zaplanowana w ofercie (wynosiła 22) - dot. projektu Stowarzyszenia na Rzecz Wspomagania rozwoju Dzieci i Młodzieży TITUM w Rzeszowie; nie zostały zrealizowane zajęcia z dogoterapii - dotyczyło projektu Caritasu Diecezji Rzeszowskiej; nie zostały zrealizowane zadania tj. konferencja dla rodziców osób niepełnosprawnych, przegląd dorobku kulturalnego WTZ, wykonanie przez pracowników stolarstwa WTZ prac związanych z montażem okien i wykonaniem podłogi dot. projektu Fundacji Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku - Kańczuga; faktyczna liczba beneficjentów objętych pomocą była niższa niż zaplanowana w ofercie dot. dwóch projektów: Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową w Rzeszowie (liczba zaplanowana 148; liczba rzeczywista 170) oraz Stowarzyszenia na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie (liczba zaplanowana 32; liczba rzeczywista - 40). Niejednokrotnie wykonane zadania poprzez ww. podmioty obejmowały większą liczbę beneficjentów. Wpłynęło to, więc ogólnie na różnicę wykazaną pomiędzy liczbą osób objętych pomocą zaplanowaną w ofertach (2 037 osób), a wykazaną w sprawozdaniach (2 501 osób). W roku 2008 suma kwot wnioskowanych przez podmioty uczestniczące w konkursie wyniosła ,00 zł, natomiast obniżona została o , 00 zł, co stanowi aż 57,47% całkowitego obniżenia dotacji 9. Na wykresie nr 4 przedstawione jest w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. Ze względu na ograniczone środki finansowe oraz fakt, że dofinansowane zostały wszystkie 22 podmioty (w tym 1 podmiot, który zrezygnował z realizacji programu), niezbędne okazało się znaczne obniżenie kwot wnioskowanych. W najwyższym procencie dotacja została obniżona dla 13 organizacji pozarządowych uczestniczących w realizacji programu 10. Obniżka ta, oscylowała w przedziale od 79,0% do 80,07%. Pozostałym podmiotom została obniżona dotacja w granicach 19,0% do 32,5%. 9 W obliczeniu została uwzględniona organizacja pozarządowa Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Jarosławiu, która zrezygnowała z udziału w realizacji programu. 10 Jeden podmiot 14. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Jarosławiu, nie został uwzględniony na wykresie, gdyż zrezygnował z udziału w realizacji programu, ze względu na niską kwotę dofinansowania. 32

33 Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 4. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2008 roku (w %) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok Jak wynika z powyższego wykresu, obniżenie dotacji nie zawsze wiązało się z niewykonaniem zaplanowanych w ofertach zadań. Spośród 13 podmiotów, którym została obniżona dotacja w największym stopniu, aż 9 podmiotów wykonało zadania w 100%, pozostałe 4 podmioty zaznaczone na wykresie kolorem czerwonym nie wykonały zadań w całości. W sprawozdaniach z realizacji tych projektów, za przyczynę niewykonalności zadań, nie podano obniżenie dotacji. Jedynie jedna 33

34 z organizacji - Caritas Diecezji Rzeszowskiej za przyczynę podała fakt, iż w okolicy, w której realizowany był projekt, nie było oferty z prowadzonymi zajęciami z dogoterapii. Analizując, natomiast stopnień wykonalność zadań tych podmiotów, którym w mniejszym stopniu została obniżona dotacja - na 8 podmiotów, tylko 2 z nich (na wykresie nr 4 zaznaczone kolorem czerwonym) nie wykonały zadań w 100%. Spośród nich natomiast, 1 organizacja tj. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE w Lipniku Kańczuga za przyczynę niewykonania zadań podała skromne środki finansowe, zbyt krótki czas przeznaczony na realizację projektu oraz wysokie koszty związane z realizacją zaplanowanych zadań. ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2009 Zgodnie z założeniami Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata , również w 2009 roku przeprowadzony został konkurs ofert na realizację programu. W wyniku ogłoszenia otwartego konkursu ofert, do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 33 wnioski ofertowe, których wnioskodawcami były organizacje pozarządowe. Podmioty zaplanowały w swoich projektach realizację wielu zadań obejmujących obszary zarówno rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej. Te organizacje, które zaplanowały większą liczbę zadań stanowiły 73% wszystkich złożonych ofert, pozostałe zaś, w swoich projektach uwzględniły realizację jednego zadania. Również zasięg działania, którym objęte były zadania zaplanowane przez organizacje pozarządowe w przeważającej części był ponadlokalny i również dotyczył 73% złożonych ofert. Poniższa tabela prezentuje szeroki wachlarz zadań ujętych we wnioskach złożonych w roku 2009 do otwartego konkursu ofert dotyczącego realizacji programu. 34

35 Tabela nr 7. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych wniosków ofertowych w roku 2009 Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania 1 Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny Rzeszów Zdrowie psychiczne - szkoleni dzisiaj, aby szkolić jutro - współpraca z innymi organizacjami pozarządowymi - organizacja konferencji - organizacja wycieczki - organizacja szkoleń dot. aktywizacji zawodowej - przeprowadzenie badań ankietowych 5 - ponadlokalny 2 Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących Przemyśl Centrum rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych - zajęcia na pływalni - zajęcia z rehabilitacji leczniczej - organizacja kursów i szkoleń z zakresu informatyki - zajęcia w kole teatralnym 4 - ponadlokalny 3 Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci z Wadą Słuchu Krosno Wsparcie dla przyszłości - zakup sprzętu rehabilitacyjnego - szkolenia dla rodziców - organizowanie dla młodzieży zajęć z psychologiem 3 - ponadlokalny 4 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Krosno Twój świat moim światem - szkolenia dla rodziców - organizacja warsztatów zajęciowych - wydruk publikacja dla rodziców dzieci niepełnosprawnych 3 - ponadlokalny 5 Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Jarosław Poradnictwo - wypożyczalnia - organizacja wypożyczalni sprzętu rehabilit. - poradnictwo socjalno prawne - organizacja kampanii informacyjnej 3 - ponadlokalny 6 Polski Związek Głuchych Rzeszów Wyjście z ciszy - szkolenia dot. rehabilitacji zawodowej - porady prawne - publikacja dwumiesięcznika - warsztaty zw. z wykonywaniem ról społecznych 4 - ponadlokalny 35

36 Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Budziwój Powiatowy Dzień Jedności z Osobami Niepełnosprawnymi - organizacja imprezy integracyjnej 1 - ponadlokalny 8 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Krosno Nie ma dzieci bez szans - działania rewalidacyjne dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej na turnusie rehabilitacyjno - rekreacyjnym - organizacja turnusu rehabilitacyjnego - zajęcia rewalidacyjne 2 - ponadlokalny 9 Stowarzyszenie na Rzecz Wspomagania Rozwoju Dzieci i Młodzieży TITUM Rzeszów Ośrodek rehabilitacyjny- TITUM - zajęcia z terapii integracji sensorycznej - zajęcia z terapii logopedycznej - zajęcia z hipoterapii 3 - ponadlokalny 10 Dom Zakonny Zgromadzenia Św. Michała Archanioła Stalowa Wola Daj sobie szansę - zakup sprzętu rehabilitacyjnego - porady dot. usług medycznych - zajęcia fizycznie usprawniające - zajęcia dot. aktywizacji bezrobotnych 4 lokalny - 11 Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej Rzeszów Festiwal twórczości artystycznej uczestników warsztatów terapii zajęciowej - organizacja festiwalu twórczości artystycznej - wystawa prac plastycznych WTZ 2 - ponadlokalny 12 Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES - GEST Rzeszów Sport niesłyszących - animacja sportu i rekreacji - organizacja obozu sportowo - rekreacyjnego 2 - ponadlokalny 13 Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA Stalowa Wola Warsztaty rehabilitacyjne - wzmacniające psychicznie i fizycznie kobiety po mastektomii i ich rodziny - organizacja turnusu rehabilitacyjnego - zajęcia fizycznie usprawniające Nordic Walking - terapia psychologiczna - zajęcia z fotografiki - zajęcia z rehabilitacji zawodowej 5 lokalny - 36

37 Caritas Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Caritas Diecezji Sandomierskiej Sandomierz Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Jarosław Czas na aktywność - program integracji osób niepełnosprawnych Zagrajmy razem - integracja, sport i rekreacja Integracja społeczna osób niepełnosprawnychwydawnictwo biuletynu informacyjnego "Tacy sami" - zakup sprzętu rehabilitacyjnego - organizacja punktu informacyjno doradczego - zorganizowanie grupy wsparcia dla osób pozostających bez pracy - organizacja imprezy integracyjno sportowej - organizacja wycieczki - organizacja spartakiady - zajęcia na pływalni - organizacja wycieczki - organizacja ogniska integracyjnego - organizacja wyjścia do kina 5 - ponadlokalny 5 - ponadlokalny - wydawnictwo biuletynu informacyjnego 1 - ponadlokalny 17 Chorągiew Podkarpacka Związku Harcerstwa Polskiego Rzeszów Zlot drużyn "Nieprzetartego szlaku" Chorągwi Podkarpackiej ZHP - działania integracyjne skierowane do osób niepełnosprawnych - wystawa prac osób niepełnosprawnych 2 - ponadlokalny 18 Podkarpackie Stowarzyszenie Turystyczno - Krajoznawcze NSZZ Solidarność Rzeszów VI Spotkanie dla osób niepełnosprawnych "Solidarni sercem" - spotkanie integracyjne osób niepełnosprawnych 1 - ponadlokalny 19 Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową Rzeszów Nowoczesne metody wspomagania leczenia nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu koncentracji uwagi u dzieci z ADHD - zajęcia terapeutyczne z wykorzystaniem urządzenia rehabilitacyjnego - zajęcia na pływalni 2 lokalny - 37

38 Katolickie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Szczególnej Troski FLORIAN Stalowa Wola Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji oraz wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych - zakup sprzętu komput oraz programów komputerowych do nauki czytania - organizacja wyjazdu integracyjnego - zajęcia plastyczne 3 - ponadlokalny 21 Stowarzyszenie Rodzin OTWARTY UMYSŁ Rzeszów Z grupą łatwiej - poradnictwo prawno psychologiczne - zajęcia integracyjne - organizacja wycieczki 3 - ponadlokalny 22 Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Zespołu Szkół Specjalnych im. UNICEF Rzeszów Promowanie zespołów artystycznych szkół specjalnych w ramach integracji społecznej- XXV Przegląd Zespołów Artystycznych Szkolnictwa Specjalnego - prezentacja dorobku artystycznego osób niepełnosprawnych (zespoły artystyczne) 1 - ponadlokalny 23 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Przemyśl Turnus rehabilitacyjny moją szansą na aktywność - organizacja turnusu rehabilitacyjnego 1 - ponadlokalny 24 Rzeszowski Klub Chorych na Stwardnienie Rozsiane Rzeszów Wyjazd rehabilitacyjnointegracyjny chorych na stwardnienie rozsiane do Ośrodka Wypoczynkowo - Rehabilitacyjnego w Myczkowcach - organizacja wyjazdu rehabilitacyjno - integracyjnego 1 lokalny - 25 Caritas Archidiecezji Przemyskiej Przemyśl Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektu służącego rehabilitacji osób niepełnosprawnych - zakup sprzętu rehabilitacyjnego 1 - ponadlokalny 38

39 Stowarzyszenie na Rzecz Chorych Niepełnosprawnych i Potrzebujących Pomocy im. Matki Teresy Żołynia Doposażenie gabinetu rehabilitacyjnego w sprzęt rehabilitacyjny w celu poprawy stanu zdrowia podopiecznych Zakładu Pielęgnacyjno - Opiekuńczego im. Matki Teresy z Kalkuty w Żołyni - zakup sprzętu rehabilitacyjnego 1 lokalny - 27 Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Sanok Integracja osób niepełnosprawnych ze społecznością lokalną - organizacja wycieczki - zajęcia integracyjne 2 lokalny - 28 Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Jasło Obchody Światowego Dnia Walki z Cukrzycą w Jaśle - szkolenia dla osób niepełnosprawnych 1 lokalny - 29 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Sędziszów Młp. Utworzenie samopomocowej grupy wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin mającej na celu ich usamodzielnienie i integrację społeczną - terapia psychologiczna - zajęcia warsztatowe 2 lokalny - 30 Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Rzeszów Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych i rehabilitacyjnych - organizacja wycieczek integracyjnych 1 - ponadlokalny 31 Fundacja Zdrowia na Rzecz Szpitala Sanok Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych - wypożyczanie sprzętu rehabilitacyjnego 1 - ponadlokalny 39

40 32 Caritas Archidiecezji Przemyskiej Przemyśl Rehabilitacja szansą na lepsze życie - zakup sprzętu rehabilitacyjnego 1 lokalny - 33 Caritas Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Wyjazd integracyjnorehabilitacyjny do Lichenia i Górki Klasztornej - wyjazd integracyjno - rehabilitacyjny 1 lokalny - Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu /rok 2009/. 40

41 Liczba podmiotów uczestniczących w konkursie Analiza Programów Wojewódzkich Podobnie jak rok wcześniej, do oceny projektów powołana została Komisja, która skrupulatnie oceniała złożone wcześniej oferty. Ze względu na fakt, iż spośród wszystkich 33 organizacji pozarządowych, 2 podmioty złożyły dwukrotnie oferty na realizację - choć innych zadań, to druga oferta nie była przez Komisję rozpatrywana. Były to projekty pn: Rehabilitacja szansą na lepsze życie Caritas Archidiecezji Przemyskiej oraz Wyjazd integracyjno rehabilitacyjny do Lichenia i Górki Klasztornej Caritas Diecezji Rzeszowskiej. Tak, więc ostatecznie w konkursie wzięło udział 31 projektów, których adresatami były organizacje pozarządowe. W roku 2009 po raz pierwszy wprowadzono wymóg zgodnie, z którym podmioty zobowiązane były do zaznaczenia w swoich ofertach celu strategicznego, operacyjnego oraz działania w ramach, którego zaplanowały realizację zadań. Jednakże spośród 31 ofert biorących udział w konkursie, w 19 były podane cele i działania w ramach, których zaplanowana była realizacja zadań, w 10 podane były tylko cele, natomiast dwie organizacje nie podały ani celów, ani działań w odniesieniu do których zaplanowały swoje zadania. Ponadto w roku 2009 przy składaniu wniosków na otwarty konkurs na realizację Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans, obowiązywały te same kryteria, co w roku 2008 według, których przydzielano ocenę punktową. Stopień dofinansowania dla danego podmiotu uczestniczącego w konkursie, uzależniony był od tej właśnie oceny, która maksymalna do uzyskania wynosiła 25 punktów. Jednak w wyniku analizy ofert, punktacja mieściła się w przedziale od 14 do 22 punktów, co prezentuje poniższy wykres. Wykres nr 5. Analiza porównawcza - liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana /rok 2009/ Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny zadań zgłoszonych w ramach konkursu na realizację programu rok

42 Stow.naRz.Zdr.Psych.Dz. i Rodz. - Rzeszów Stow.Wsp.Niesłysz. - Przemyśl Stow.Rodz.i Przyj.Dz.zWadą Sł. - Krosno Pol.Stow.naRz.Os.z Up.Um. - Krosno Jar.Stow.Os.Niepeł. - Jarosław Pol.Zw.Głuch. -Rzeszów Zw.Stow.Pom.Os.Niepeł. -Budziwój Tow.Przyj.Dzieci - Krosno Stow. TITUM -Rzeszów DomZak.Zg.Św.M.Arch. -Stalowa Wola Pol.Stow.Mł.Spr.In. -Rzeszów RES - GEST - Rzeszów Stow.AMAZONKA - Stalowa Wola Caritas Diec.Rzeszowskiej Caritas Diec. Sandomierskiej Pol.Stow.naRz.Os.zUpJ.Um -Jarosław Chor.Podk.Zw.Har.Pol. -Rzeszów Stow.NSZZ Solidarnośd - Rzeszów Stow.naRz.Dz.z Nadp.Psych. - Rzeszów Stow.FLORIAN - Stalowa Wola Stow.OTWARTY UMYSŁ -Rzeszów Stow.UNICEF - Rzeszów Tow.Przyj.Dz. - Przemyśl Rzesz.KlubChorych na Stw.Rozs. -Rzeszów Caritas Archidiec.Przemyskiej Stow.naRz.Chor.iNiep.PotrzebPom. - Żołynia Tow.Pom.im.Św.Br.Alb. - Sanok Pol.Stow.Diab. - Jasło Pol.Stow.naRz.Os. zup.um - Sędziszów Małp. Pol.Tow.Walki zkal. - Rzeszów Fund.Zdr.naRz.Szpitala -Sanok Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Największą liczbę punktów 22, otrzymała tylko jedna organizacja pozarządowa tj. Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie i też jedna organizacja Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących w Przemyślu otrzymała liczbę 21 punktów. Żaden podmiot natomiast, nie otrzymał 20 punktów. Pozostałe organizacje, otrzymały ocenę punktową wahającą się w granicach od 19 do 15 punktów, zaś 14 punktów otrzymało najwięcej, bo aż 8 organizacji pozarządowych. W przypadku, w którym kilka ofert uzyskało tą samą liczbę punktów, w pierwszej kolejności środki wstępnie zostają przyznane dla tych ofert, które według oceny Komisji mają większe znaczenie dla wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu. Wykres nr 6. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom biorącym udział w konkursie o dofinansowanie projektów w ramach programu w roku ,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Podmioty kwota wnioskowana kwota przyznana Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny zadań zgłoszonych w ramach konkursu na realizację programu rok

43 W roku 2009 środki finansowe przeznaczone na realizację Wojewódzkiego Programu na Wyrównywania Szans wyniosły ,00 zł, a więc były wyższe 131,25% niż w roku wcześniejszym, a maksymalna kwota dotacji, o którą mogły starać się organizacje pozarządowe wynosiła również ,00 zł. Z wykresu nr 6 wynika, iż podobnie jak w roku 2008, większość organizacji biorących udział w konkursie, bo aż 65% (tj. 20 organizacji) wnioskowało o kwotę mieszczącą się w granicach od ,00 zł do ,00 zł, 16% (tj. 5 podmiotów) wnioskowało o kwoty z przedziału ,00 zł ,00 zł, natomiast niewiele więcej 19% (tj. 6 podmiotów) ubiegało się o kwotę poniżej ,00 zł. W wyniku oceny wszystkich projektów, podjęta została decyzja o dofinansowaniu wszystkich, tj. 31 wniosków konkursowych, ze względu na ich kompletność oraz zgodność z założeniami programowymi. Podział dotacji natomiast, wynikał z ich oceny punktowej. Największą kwotę dotacji, zgodnie ww. punktacją otrzymały dwie organizacje pozarządowe tj. Stowarzyszenie na Rzesz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie ,00 zł oraz Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących w Przemyślu ,00 zł. Dotację w granicach ,00 zł ,00 zł otrzymało najwięcej, aż 21 organizacji, których punktacja wniosków wahała się od 19 do 15 punktów, natomiast pozostałe 8 organizacji otrzymało dotację poniżej ,00 zł i zarazem najmniej, tylko 14 punktów. W roku 2009 realizacja celu strategicznego nr 1 Zintegrowanie podmiotów wspierających osoby niepełnosprawne realizowany był - podobnie jak w roku wcześniejszym, przez Samorząd Województwa Podkarpackiego. Jedynie jeden podmiot, tj. Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie poprzez współpracę z innymi organizacjami pozarządowymi polegającymi między innymi na wspólnej organizacji wycieczki do Częstochowy, organizacja spotkania z osobami niepełnosprawnymi zrzeszonymi w innym stowarzyszeniu, realizował działanie Wspieranie działalności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Cel strategiczny nr 5 Prowadzenie stałego monitoringu potrzeb osób niepełnosprawnych został zrealizowany poprzez opracowanie diagnozy Stan niepełnosprawności i zapotrzebowanie na opiekę w Województwie Podkarpackim przez Uniwersytet Rzeszowski na wniosek Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. Wnioski z przeprowadzonych badań wskazują, że potrzeby osób niepełnosprawnych nie są w pełni zaspokojone, a osoby niepełnosprawne wymagają wsparcia socjalnego, medycznego, rehabilitacyjnego. 43

44 Ponadto, jedna organizacja pozarządowa zdecydowała się na przeprowadzenie badania ankietowego, mającego na celu analizę potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych psychicznie i ich rodzin oraz ocenę posiadanych zasobów i potrzeb w zakresie lecznictwa, rehabilitacji i opieki środowiskowej. Cel strategiczny nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej Tabela nr 8. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 2 Lp. Cel strategiczny nr 2 Nazwa zadania Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 w projekcie Działania Działania Centrum rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych Wsparcie dla przyszłości Twój świat moim światem Poradnictwo-wypożyczalnia Nie ma dzieci bez szansdziałania rewalidacyjne dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej na turnusie rehabilitacyjno-rekreacyjnym Ośrodek rehabilitacyjny- TITUM Daj sobie szansę Warsztaty rehabilitacyjne - wzmacniające psychicznie i fizycznie kobiety po mastektomii i ich rodziny Czas na aktywność program integracji osób niepełnosprawnych Nowoczesne metody wspomagania leczenia nadpobudliwości psychoruchowej i deficytu koncentracji uwagi u dzieci z ADHD Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektu służącego rehabilitacji osób niepełnosprawnych

45 Doposażenie gabinetu rehabilitacyjnego w sprzęt rehabilitacyjny w celu poprawy stanu zdrowia podopiecznych Zakładu Pielęgnacyjno - Opiekuńczego im. Matki Teresy z Kalkuty w Żołyni Wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Realizacja tego celu odbywała się poprzez wykonywanie zadań przez 13 organizacji pozarządowych. Najwięcej z nich 5 realizowało zadania wpisujące się w działanie Doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji. Zadania te obejmowały zakup sprzętu tj.: mata do masażu, steper, wałki rehabilitacyjne, urządzenia massager, który wspomaga ukrwienie, usuwa napięcie mięśni, uelastycznia tkankę, wanna wirówka do masażu kręgosłupa, aparat do elektroterapii, rower treningowy, drabinki gimnastyczne itp. Również 5 organizacji wykonywało zadania, które miały wpływ na realizację działania Wspieranie rozwoju lecznictwa chorób układu krążenia, układu ruchu, układu nerwowego, które obejmowały: zajęcia mające na celu rozwijanie i doskonalenie zmysłów, rozwijanie koordynacji wzrokowo ruchowej, słuchowo ruchowej, sprawności manualnej i motorycznej, zajęcia z hipoterapii przywracające sprawność fizyczną oraz emocjonalną, zdobycie umiejętności automasażu ręki po stronie operowanej u kobiet po mastektomii oraz umiejętności zapobiegania tzw. słoniowatości kończyny, ćwiczenia przy pomocy urządzenia rehabilitacyjnego (urządzenie Biofeedback, stymuluje mózg do optymalnej pracy przy wykorzystaniu odpowiedniej częstotliwości fal); zajęcia na pływalni prowadzone przez terapeutę. Działanie Popularyzacja znaczenia istoty wczesnej interwencji i jej wpływu na proces rehabilitacji w roku 2009 realizowane było przez 3 organizacje pozarządowe, poprzez: zajęcia prowadzone dla dzieci mające na celu rozwijanie i kształcenie techniki mówienia oraz umiejętności odbioru wypowiedzi słownej, zajęcia dla dzieci z zakresu muzykoterapii i logorytmiki (zajęcia łączące rytmikę 45

46 i terapię logopedyczną), zajęcia z terapii logopedycznej dla dzieci od trzeciego roku życia z wykorzystaniem metody taktylnej (metoda pracy z dziećmi z trudnościami psychoruchowymi), metoda Castillo Moralesa (metoda ustno twarzowej terapii regulacyjnej polegająca na stymulacji mięśni biorących udział w procesie mowy) itp. Kolejne działania, w ramach których podmioty realizowały swoje zadania, były to działania: Szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych dotyczące poruszania się w obszarze usług medycznych Pomoc w organizacji i wyposażeniu w sprzęt wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego Dwa podmioty realizowało zadania wpisujące się w działanie poprzez: organizowanie szkoleń dla rodziców dotyczących implantów ślimakowych, umiejętności korzystania z nowoczesnych możliwości technicznych, Dwa podmioty realizowały zadania wpisujące się w działanie poprzez zorganizowanie nieodpłatnego udostępniania osobom niepełnosprawnym sprzętu rehabilitacyjnego, tj.: wózki inwalidzkie, rotory kończyn górnych i dolnych, kul łokciowych i pachowych. Ponadto podmioty te, prowadziły również instruktaż ze sposobu korzystania ze sprzętu rehabilitacyjnego oraz zorganizowały możliwość skorzystania z bezpłatnego transportu do miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej. W ramach celu strategicznego nr 2 pozostały trzy działania, które zostały niezrealizowane, ze względu na brak zaplanowanych zadań przez podmioty uczestniczące w programie. Do działań tych należą: Dofinansowanie rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji, Promowanie inicjatyw zmierzających do tworzenia placówek kompleksowo przygotowanych do świadczenia usług rehabilitacyjnych Wspieranie rozwoju ratownictwa medycznego i wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie Województwa. 46

47 Cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej Tabela nr 9. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 3 Lp Nazwa zadania w projekcie Zdrowie psychiczne - szkoleni dzisiaj aby szkolić jutro Centrum rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych Cel strategiczny nr 3 Cel op. nr 3.1 Cel op. nr 3.2 Działania Działania Wyjście z ciszy Daj sobie szansę Czas na aktywność - program integracji osób niepełnosprawnych Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Cel strategiczny nr 3 realizowany poprzez wykonywanie zadań, zaplanowanych łącznie przez 5 podmiotów. Wszystkie zdecydowały się na wykonywanie zadań wpisujących się w działanie Wspieranie działań szkoleniowych. Zadania te dotyczyły szkoleń z zakresu: nabycia umiejętności korzystania z techniki komputerowej, wykorzystania Internetu do edukacji, rehabilitacji oraz do komunikowania się, aktywizacji zawodowej, pracy i zatrudniania osób z zaburzeniami psychicznymi, doradztwa zawodowego, tj.: przygotowanie dokumentów aplikacyjnych CV, listów motywacyjnych, zapoznanie się z metodami autoprezentacji, poszukiwania pracy i kontaktu z potencjalnym pracodawcą rozmowa kwalifikacyjna. Tabela nr 9 pokazuje, że tylko pojedyncze podmioty, zdecydowały się na realizację zadań nakierowanych na działania: 47

48 3.1.3 Podnoszenie świadomości osób niepełnosprawnych o potrzebie edukacji realizowane poprzez aktywizację osób niepełnosprawnych do zdobywania nowych kwalifikacji, działania rewalidacyjne nakierowane na rozwój słownictwa, Pomoc w tworzeniu grup wsparcia dla pozostających bez pracy realizowane poprzez utworzenie grupy o charakterze edukacyjno terapeutycznym dla tych osób. Celem tej grupy było prowadzenie działań szkoleniowych z zakresu zwiększenia kompetencji i zdobycia umiejętności potrzebnych do zwiększenia atrakcyjności osób niepełnosprawnych na rynku pracy. W ramach celu strategicznego nr 3 pozostały cztery niezrealizowane działania: Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidacje barier architektonicznych, Promowanie edukacji integracyjnej, Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej, Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. Cel strategiczny nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych Tabela nr 10. Zadania z projektów dotyczące celu strategicznego nr 4 Lp. Nazwa zadania w projekcie Cel strategiczny nr 4 Cel op. nr 4.1 Cel op. nr 4.2 Działania Działania Zdrowie psychiczne - szkoleni dzisiaj aby szkolić jutro Centrum rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych Wsparcie dla przyszłości Twój świat moim światem Poradnictwo - wypożyczalnia Wyjście z ciszy Powiatowy Dzień Jedności z Osobami Niepełnosprawnymi

49 8. 9. Nie ma dzieci bez szansdziałania rewalidacyjne dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej na turnusie rehabilitacyjno - rekreacyjnym Festiwal twórczości artystycznej uczestników warsztatów terapii zajęciowej Sport niesłyszących Warsztaty rehabilitacyjne - wzmacniające psychicznie i fizycznie kobiety po mastektomii i ich rodziny Czas na aktywność program integracji osób niepełnosprawnych Zagrajmy razem integracja, sport i rekreacja Integracja społeczna osób niepełnosprawnych - wydawnictwo biuletynu informacyjnego "Tacy sami" Zlot drużyn "Nieprzetartego szlaku" Chorągwi Podkarpackiej ZHP VI Spotkanie dla osób niepełnosprawnych "Solidarni sercem" Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji oraz wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych Z grupą łatwiej Promowanie zespołów artystycznych szkół specjalnych w ramach integracji społecznej- XXV Przegląd Zespołów Artystycznych Szkolnictwa Specjalnego Turnus rehabilitacyjny moją szansą na aktywność Wyjazd rehabilitacyjnointegracyjny chorych na stwardnienie rozsiane do Ośrodka Wypoczynkowo - Rehabilitacyjnego w Myczkowcach Integracja osób niepełnosprawnych ze społecznością lokalną

50 Obchody Światowego Dnia Walki z Cukrzycą w Jaśle Utworzenie samopomocowej grupy wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin mającej na celu ich usamodzielnienie i integrację społeczną Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych i rehabilitacyjnych Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok W realizacji celu strategicznego nr 4 uczestniczyło łącznie 25 podmiotów najwięcej spośród wszystkich celów strategicznych programu. Spośród wszystkich działań w ramach niniejszego celu, działanie Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych na realizację zadań z zakresu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych, rehabilitacyjnych i turnusach rehabilitacyjnych było najczęściej realizowane, bo aż przez 18 podmiotów poprzez: organizację wycieczki do Częstochowy, Jury Krakowsko Częstochowskiej, Zamościa, organizację spotkań integracyjnych, organizację turnusu rehabilitacyjno rekreacyjnego do Krynicy Morskiej, Kołobrzegu, Jastrzębiej Góry, Łeby, organizację festiwalu twórczości artystycznej uczestników Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ), organizację imprez sportowo rekreacyjnych, prowadzenie zajęć z fotografiki, organizację gier sportowych, konkursów, zabaw, wyjazd do stadniny koni Albin w Słocinie, organizację wycieczki w góry, wyjścia do kina, teatru, muzeum etnograficznego, prowadzenie zajęć z rękodzieła artystycznego, witrażu, ceramiki, organizację wycieczki poznawczo kulturalnej na trasie Bolestraszyce Przemyśl Krasiczyn. 50

51 Działanie Dofinansowanie projektów organizacji pozarządowych prowadzących punkty informacyjno doradcze dla osób niepełnosprawnych było realizowane już przez mniej podmiotów 5. Zadania głównie dotyczyły: organizacji punktów informacyjno doradczych, a w nich prowadzenie poradnictwa socjalno prawnego, poradnictwa psychologicznego dla osób indywidualnie, jak i cyklicznych spotkań tematycznych. Na realizację działania Promowanie osiągnięć osób niepełnosprawnych w dziedzinie sportu, kultury, sztuki zdecydowało się 4 podmioty, które realizowały swoje zadania poprzez: przygotowanie wystawy prac plastycznych WTZ, docenienie wkładu osób niepełnosprawnych w postaci wręczania orderów i nagród, prezentację działalności tych osób w postaci zorganizowania wystawy kronik, plakietek i oznak oraz pamiątek i ciekawostek. Działania Wspieranie publikacji informacyjnych i edukacyjnych w zakresie problematyki niepełnosprawności opracowywanych przez organizacje pozarządowe realizowane były poprzez wykonywanie zadań obejmujących: publikację książeczki Twoje dziecko jest inne, którą otrzymali nie tylko rodzice dzieci niepełnosprawnych, a także szpitale, przychodnie, przedszkola, szkoły jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe. Ponadto, wydany został biuletyn informacyjny Tacy Sami dotyczący problematyki niepełnosprawności oraz dwumiesięcznik Cisza Podkarpacka skierowany bezpośrednio do inwalidów słuchu. Działanie to, realizowane było przez 3 podmioty uczestniczące w realizacji programu. Także wykonywanie zadań z zakresu działania Prowadzenie kampanii medialno informacyjnych dla osób niepełnosprawnych odbywało się przy udziale trzech podmiotów. Zadania były prowadzone poprzez: informowanie w mediach o prowadzonych działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych, organizację konferencji oraz prowadzenie szkoleń dotyczących cukrzycy. W celu strategicznym nr 4, tylko jedno działanie Promowanie i propagowanie informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych nie zostało zrealizowane, z powodu braku zaplanowanych zadań w jego zakresie. W roku 2009 na realizację Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu wydatkowanych zostało ,75 zł, tj. 98,64% środków finansowych przeznaczonych na jego realizację. Pozostałe 5 048,25 zł (1,36%) stanowiły środki zwrócone przez organizacje pozarządowe, które w całości nie wykorzystały przyznanej im dotacji. Jak pokazuje poniższy wykres zwrotu dokonało aż 7 podmiotów, tj.: Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci z Wadą Słuchu w Krośnie (190,86 zł), 51

52 Stow.naRz.Zdr.Psych.Dz. i Rodz. - Rzeszów Stow.Wsp.Niesłysz. - Przemyśl Stow.Rodz.i Przyj.Dz.zWadą Sł. - Krosno Pol.Stow.naRz.Os.z Up.Um. - Krosno Jar.Stow.Os.Niepeł. - Jarosław Pol.Zw.Głuch. -Rzeszów Zw.Stow.Pom.Os.Niepeł. -Budziwój Tow.Przyj.Dzieci - Krosno Stow. TITUM -Rzeszów DomZak.Zg.Św.M.Arch. -Stalowa Wola Pol.Stow.Mł.Spr.In. -Rzeszów RES - GEST - Rzeszów Stow.AMAZONKA - Stalowa Wola Caritas Diec.Rzeszowskiej Caritas Diec. Sandomierskiej Pol.Stow.naRz.Os.zUpJ.Um -Jarosław Chor.Podk.Zw.Har.Pol. -Rzeszów Stow.NSZZ Solidarnośd - Rzeszów Stow.naRz.Dz.z Nadp.Psych. - Rzeszów Stow.FLORIAN - Stalowa Wola Stow.OTWARTY UMYSŁ -Rzeszów Stow.UNICEF - Rzeszów Tow.Przyj.Dz. - Przemyśl Rzesz.KlubChorych na Stw.Rozs. -Rzeszów Caritas Archidiec.Przemyskiej Stow.naRz.Chor.iNiep.PotrzebPom. - Żołynia Tow.Pom.im.Św.Br.Alb. - Sanok Pol.Stow.Diab. - Jasło Pol.Stow.naRz.Os. zup.um - Sędziszów Małp. Pol.Tow.Walki zkal. - Rzeszów Fund.Zdr.naRz.Szpitala -Sanok Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych (159,24zł), Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej w Rzeszowie (132,05zł), Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Psychoruchową w Rzeszowie (262,00zł), Stowarzyszenie na Rzecz Chorych Niepełnosprawnych i Potrzebujących Pomocy im. Matki Teresy w Żołyni (284,06zł), Fundacja Zdrowia na Rzecz Szpitala w Sanoku (52,00zł) oraz Caritas Diecezji Sandomierskiej, który zwrócił największą kwotę (3 968,04zł), ze względu na fakt, iż zaplanowane w projekcie zajęcia na pływalni, zostały zorganizowane nieodpłatnie. Pozostałe podmioty natomiast, uczestniczące w programie wykorzystały przyznaną im dotację w 100%, co zostało przedstawione na poniższym wykresie. Wykres nr 7. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2009 roku 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 kwota przyznana dotacja wykorzystana Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok

53 Beneficjenci Analiza Programów Wojewódzkich W roku 2009 podczas realizacji programu łączna liczba osób, która została objęta pomocą wyniosła 4 692, tj. o 5,75% osób więcej niż zostało zaplanowanych w złożonych projektach. Struktura wiekowa ostatecznych beneficjentów przedstawia się następująco: (tj. 74,70% wszystkich beneficjentów) to osoby dorosłe, a pozostałe (tj. 25,30% wszystkich beneficjentów) to dzieci. Poniższa tabela przedstawia zestawienie osób niepełnosprawnych ze względu na ich rodzaj niepełnosprawności. Tabela nr 11. Osoby objęte pomocą w ramach realizowanego programu w roku 2009 Grupy osób niepełnosprawnych* Osoby niesłyszące Osoby niepełnosprawne ruchowo i umysłowo Kobiety po mastektomii Dzieci niepełnosprawne umysłowo, autystyczne, z ADHD oraz z zespołem Downa Osoby niepełnospr. Razem Dorośli ** 44*** Dzieci Razem * Podział na grupy osób niepełnosprawnych wynikał z podziału dokonanego przez podmioty realizujące program, zawartego w złożonych sprawozdaniach. ** W zadaniach realizowanych na rzecz kobiet po mastektomii pomocą zostało objętych 18 kobiet oraz 2 osoby będące członkami rodzin uczestniczek. *** W zadaniach realizowanych na rzecz dzieci niepełnosprawnych umysłowo, autystycznych, z ADHD oraz z zespołem Downa uczestniczyło również 44 osób dorosłych będących rodzicami tych dzieci. Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program - rok Najliczniejszą grupę pod względem typu niepełnosprawności stanowiły osoby niepełnosprawne ruchowo i umysłowo osób, tj. 39,83% wszystkich osób objętych pomocą. Grupa ta w większości składała się z dorosłych osób, dzieci natomiast było tylko 282. Kolejnymi grupami są grupa osób niesłyszących 618 osób (13,17%) oraz dzieci upośledzone umysłowo, autystyczne, z zespołem Downa, a także z ADHD 258 dzieci oraz 44 osób dorosłych będących ich rodzicami, którzy również byli uczestnikami zadań. Grupa ta liczyła 302 osoby, a stanowiła 6,44% wszystkich osób objętych pomocą. Najmniej liczna była grupa kobiet po mastektomii 18 kobiet oraz 2 osoby będące członkami rodzin, które również wzięły udział w realizacji zadań podczas zorganizowanego turnusu rehabilitacyjnego. Ponadto, spośród osób objętych pomocą, były również osoby niepełnosprawne, które nie zostały przydzielone do żadnej z powyższych grup, ze względu na brak informacji zawartej w sprawozdaniu o rodzaju ich niepełnosprawności. Była to liczna 53

54 grupa stanowiąca aż osoby, z czego to osoby dorosłe. Dokonując analizy z realizacji programu w roku 2009, na podstawie złożonych sprawozdań z wykonalności zaplanowanych zadań przez wszystkie organizacje pozarządowe, można stwierdzić, że tylko 4 z nich nie wykonały w całości zadań ujętych w swoich ofertach. Liczba ta stanowi 12,9% wszystkich podmiotów uczestniczących w programie. Dotyczy to projektów, w których: nie zostało zrealizowane zadanie z zakresu rehabilitacji zawodowej dot. projektu Stowarzyszenia Rehabilitacyjnego Kobiet po Mastektomii AMAZONKA w Stalowej Woli, nie został zakupiony program komputerowy do nauki czytania dot. projektu Katolickiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób Szczególnej Troski FLORIAN w Stalowej Woli, faktyczna liczba beneficjentów objętych pomocą była niższa niż zaplanowana w ofercie dot. dwóch projektów: Związku Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Budziwoju (liczba zaplanowana 470; liczba rzeczywista 450) oraz Caritas Archidiecezji Przemyskiej (liczba zaplanowana 60; liczba rzeczywista 10). Pozostałe organizacje zaś, w 100% wykonały zaplanowane w ofertach zadania. W roku 2009 suma kwot wnioskowanych przez podmioty uczestniczące w konkursie wyniosła ,38 zł. Została ona jednak obniżona o ,38 zł, co stanowi 26,06% całkowitego obniżenia dotacji. Poniższy wykres przedstawia procent obniżenia dotacji w odniesieniu do poszczególnych organizacji biorących udział w realizacji Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans. Spośród 31 organizacji pozarządowych, największa obniżka dotyczyła 13 z nich, którym obniżono dotację w granicach od 30% do 41,64%, a dla 16 organizacji, obniżka obejmowała przedział 14% 28,78%. Jeden podmiot otrzymał kwotę wnioskowaną obniżoną o 4,98%, również jeden, tj. Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie otrzymał całą wnioskowaną kwotę równą ,00 zł. Na wykresie nr 8, czerwonym kolorem zaznaczone są organizacje, które nie wykonały w całości zaplanowanych zadań. W odniesieniu do pozostałych podmiotów widać, że procent obniżenia dotacji, jest bardzo zróżnicowany: 18,59% - dot. Związku Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Budziwoju oraz 23,50% - dot. Stowarzyszenia Rehabilitacyjnego Kobiet po Mastektomii AMAZONKA w Stalowej Woli - podmioty te nie podały przyczyny niewykonania zadań, 37,50% - dot. Caritasu Diecezji Przemyskiej, podmiot ten za przyczynę rzeczywistej liczby osób objętej pomocą - niższej niż zaplanowana, podał początek prowadzenia działalności. 54

55 Stow.naRz.Zdr.Psych.Dz. i Rodz. - Rzeszów Stow.Wsp.Niesłysz. - Przemyśl Stow.Rodz.i Przyj.Dz.zWadą Sł. - Krosno Pol.Stow.naRz.Os.z Up.Um. - Krosno Jar.Stow.Os.Niepeł. - Jarosław Pol.Zw.Głuch. -Rzeszów Zw.Stow.Pom.Os.Niepeł. -Budziwój Tow.Przyj.Dzieci - Krosno Stow. TITUM -Rzeszów DomZak.Zg.Św.M.Arch. -Stalowa Wola Pol.Stow.Mł.Spr.In. -Rzeszów RES - GEST - Rzeszów Stow.AMAZONKA - Stalowa Wola Caritas Diec.Rzeszowskiej Caritas Diec. Sandomierskiej Pol.Stow.naRz.Os.zUpJ.Um -Jarosław Chor.Podk.Zw.Har.Pol. -Rzeszów Stow.NSZZ Solidarnośd - Rzeszów Stow.naRz.Dz.z Nadp.Psych. - Rzeszów Stow.FLORIAN - Stalowa Wola Stow.OTWARTY UMYSŁ -Rzeszów Stow.UNICEF - Rzeszów Tow.Przyj.Dz. - Przemyśl Rzesz.KlubChorych na Stw.Rozs. -Rzeszów Caritas Archidiec.Przemyskiej Stow.naRz.Chor.iNiep.PotrzebPom. - Żołynia Tow.Pom.im.Św.Br.Alb. - Sanok Pol.Stow.Diab. - Jasło Pol.Stow.naRz.Os. zup.um - Sędziszów Małp. Pol.Tow.Walki zkal. - Rzeszów Fund.Zdr.naRz.Szpitala -Sanok Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 8. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2009 roku (w %) 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok

56 LATA REALIZACJI PROGRAMU Analiza Programów Wojewódzkich Jednakże tylko jedna organizacja - Katolickie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Szczególnej Troski FLORIAN w Stalowej Woli w swoim sprawozdaniu za przyczynę niewykonania zadania w 100% podała niewystarczające środki finansowe. ANALIZA PORÓWNAWCZA Analiza Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania ich Wykluczeniu Społecznemu pozwoliła wyłonić działania zawarte w ramach celów operacyjnych i strategicznych niniejszego programu, na te, które zostały zrealizowane poprzez wykonywanie zadań przez podmioty uczestniczące w jego realizacji oraz te działania, które zostały pominięte. Niniejszy program składa się z pięciu celów strategicznych, jednakże w analizie tej uwzględnione są cele strategiczne o nr: 2, 3, 4, albowiem cele strategiczne nr 1 i nr 5 realizowane są głównie przez Samorząd Województwa Podkarpackiego za pośrednictwem Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie. Tabela nr 12a. Realizacja Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans /lata 2008, 2009/ Cel strategiczny nr 2 Cel strategiczny nr 3 Cel strategiczny nr 4 Cel operac. nr 2.1 Cel operac. nr 2.2 Cel operac. nr 3.1 Cel operac. nr 3.2 Cel operac. nr 4.1 Cel operac. nr 4.2 działania działania działania działania działania działania Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program z lat

57 Tabela nr 12a przedstawia porównanie wykonania działań i celów programu przez podmioty uczestniczące w jego realizacji w latach Najczęściej realizowanym celem strategicznym zarówno w roku 2008, jak i w 2009 był cel nr 4 Tworzenie warunków do wzrostu integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Częstotliwość realizacji zadań, niewątpliwie wpłynęła na jakość realizacji czwartego celu strategicznego. Pomimo niezrealizowania jednego działania Promowanie i propagowanie informacji o możliwościach udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych (brak zaplanowanych zadań na realizację tego działania) usytuowanego w ramach celu operacyjnego nr 4.1 Wspieranie działalności na rzecz dostępu osób niepełnosprawnych do usług kulturalnych, sportowych, turystycznych i rekreacyjnych, to zamierzone efekty zostały wykonane: w roku 2009 wzrosła liczba wykonywanych zadań nakierowanych na uczestnictwo osób w przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych, turystycznych, rekreacyjnych i również w turnusach rehabilitacyjnych w porównaniu do roku poprzedniego z 15 do 18 zadań; w roku 2008 trzy podmioty zorganizowało turnusy rehabilitacyjne, w których wzięło udział 216 osób dla porównania rok później 4 podmioty dla 140 osób. Ponadto jak pokazuje tabela nr 12b, w roku 2009 liczba podmiotów, które wykonały zadania w ramach celu strategicznego nr 4 wyniosła 25, o 8 więcej niż w roku 2008, natomiast liczba osób objętych pomocą w roku 2009 w ramach tego celu wyniosła 4 192, czyli o więcej niż rok wcześniej. Tabela nr 12b. Realizacja Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans /lata 2008, 2009/ Rok 2008 Rok 2009 Wyszczególnienie Cel strategiczny Cel strategiczny nr 2 nr 3 nr 4 nr 2 nr 3 nr 4 Liczba podmiotów uczestniczących w realizacji programu dorośli Liczba osób objętych pomocą dzieci razem Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program z lat

58 Kolejnym celem strategicznym w ramach, którego podmioty najczęściej realizowały zadania to cel nr 2 Wzrost efektywności wsparcia osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji leczniczej. W roku 2008, były to zadania dotyczące zakupu sprzętu rehabilitacyjnego i pomoc w organizacji wypożyczalni, a także działania mające na celu poprawę stanu zdrowia osób niepełnosprawnych poprzez zajęcia usprawniające. W roku następnym 2009, natomiast w ofertach oraz w sprawozdaniach z realizacji programu uwzględnione zostało również działanie Szkolenia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych dotyczące poruszania się w obszarze usług medycznych realizowane przez dwie organizacje pozarządowe, tj.: Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci z Wadą Słuchu w Krośnie oraz Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Krośnie. Niestety zarówno w roku 2008, jak i 2009 bez realizacji pozostały działania: Dofinansowanie rozbudowy i budowy obiektów służących lecznictwu i rehabilitacji, Promowanie inicjatyw zmierzających do tworzenia placówek kompleksowo przygotowanych do świadczenia usług rehabilitacyjnych Wspieranie rozwoju ratownictwa medycznego i wczesnej rehabilitacji pourazowej i wczesnej rehabilitacji dzieci w szpitalnictwie Województwa. Niemniej jednak, w roku 2009 liczba podmiotów realizujących zadania w ramach celu strategicznego nr 2 wyniosła 13 (w roku podmiotów), natomiast liczba osób objętych pomocą jak pokazuje tabela nr 12b - w roku 2009 wyniosła 958, zmalała o 57 osób w porównaniu z rokiem Analiza właściwa - rok 2008 oraz z tabela nr 12a pokazują, iż cel strategiczny nr 3 Stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu wykształcenia, kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych oraz pobudzania aktywności zawodowej prawie nie był realizowany. Wynika to z faktu, iż podmioty uczestniczące w realizacji programu w roku 2008 nie zaplanowały w swoich projektach zadań odnoszących się do działań ujętych w ramach tego celu strategicznego. Wyjątek stanowiła tylko jedna organizacja Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Krośnie, która jako jedyna realizowała zadania w ramach działania Wspieranie działań szkoleniowych. Dopiero w roku następnym 2009 więcej podmiotów zaplanowało i zrealizowało zadania nakierowane na rehabilitację zawodową, która obejmowała szkolenia, spotkania poświęcone tematyce aktywizacji osób niepełnosprawnych, tworzenie grup wsparcia dla tych osób. W roku 2009 zadania w ramach realizacji celu strategicznego nr 3 wykonywało 5 podmiotów, o 4 więcej niż rok wcześniej. Miało to jednocześnie wpływ na zwiększenie się również liczby osób objętych pomocą w zakresie rehabilitacji zawodowej z 25 w roku 58

59 2008 do 427 osób w roku Jednakże w tym celu strategicznym nr 3 - podobnie jak w celu strategicznym nr 2, pozostały również działania, na które zarówno w roku 2008, jak i 2009 nie było zaplanowanych zadań w złożonych projektach, tj.: Tworzenie warunków umożliwiających dostęp dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej do placówek edukacyjnych poprzez likwidacje barier architektonicznych, Promowanie edukacji integracyjnej, Rozwój i wspieranie zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej, Wspieranie zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. 59

60 Wnioski rekomendacje 1. W roku 2009 złożonych zostało więcej projektów (33 projekty złożone, 31 projektów realizowanych), niż w roku wcześniejszym 2008 (22 projekty złożone, 21 projektów realizowanych). 2. Wszystkie 22 projekty z roku 2008 zostały dofinansowanie, jedynie organizacja pozarządowa Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu zrezygnowała z jego realizacji, ze względu na przyznaną niską kwotę dotacji. Rok później w 2009 roku, zgłosiło się 33 podmioty, natomiast dofinansowanych zostało 31, ze względu na to, iż 2 organizacje pozarządowe, tj.: Caritas Archidiecezji Przemyskiej oraz Caritas Diecezji Rzeszowskiej dwukrotnie złożyły projekty na realizację programu, co nie jest zgodne z wymogami stawianymi w realizacji programu. 3. Spośród wnioskodawców składających projekty w roku 2009, czternaście tych samych organizacji pozarządowych uczestniczyło również w realizacji programu rok wcześniej (w 2008). Jednakże, tylko sześć z nich zmieniło w swoich projektach zadania lub zwiększyło ich liczbę (analiza tabeli nr 1 oraz nr 7), należą do nich: Polski Związek Głuchych w Rzeszowie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Krośnie, Dom Zakonny Zgromadzenia św. M. Archanioła w Stalowej Woli, Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA w Stalowej Woli, Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie oraz Caritas Diecezji Rzeszowskiej. Działania te, świadczą nie tylko o dużym zaangażowaniu tych organizacji w realizowane przedsięwzięcia, ale także o podwyższaniu jakości pracy przy realizacji projektów. W pozostałych projektach natomiast powtarzały się zarówno tematy zaplanowanych zadań oraz ich liczba. Domniemać można, iż fakt ten częściowo wynika ze specyfiki funkcjonowania tych organizacji, które w swoich założeniach nastawione są na wykonywanie ustalonych działań, stąd też coroczne powielanie tych samych zadań podczas realizacji programu. 4. Pozytywnym akcentem pozostaje fakt, iż wiele podmiotów w złożonych projektach zdecydowało się na realizację więcej niż jednego zadania: rok podmiotów (tj. 86%), rok podmiotów (tj. 61%) - analiza tabeli nr 1 i nr Ponadto wzrasta liczba podmiotów realizujących zadania o zasięgu ponadlokalnym: rok podmiotów (tj. 64%), rok podmioty (tj. 70%) analiza tabeli nr 1 i nr Wszystkie wnioski złożone w ramach otwartego konkursu na realizację programu zarówno z roku 2008, jak i 2009 były adekwatne do założeń programowych. 60

61 Aczkolwiek w części projektów w dziewięciu w 2008 roku i w pięciu w 2009 roku, zrealizowane zostały zadania, których nie obejmował zakres poszczególnych działań. Dlatego też, na tym etapie wystąpiły trudności z zakwalifikowaniem (wpisaniem) się tych zadań do działań zawartych w programie. Dotyczyły one: wypełniania ról społecznych, tj. samoobsługa i zaradność życiowa: gotowanie, pieczenie, mycie, obsługa urządzeń domowych i biurowych, samodzielne załatwianie spraw, uczenie się różnego typu czynności i zachowań, zdobywanie informacji i umiejętności potrzebnych do prawidłowego rozwiązywania problemów np. dotyczących uzyskania pierwszej pomocy, samodzielne robienie zakupów w sklepie itp. 1 lipca 2008 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie rodzajów zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zlecanych fundacjom oraz organizacjom pozarządowym 11, ujęte są w nim rodzaje zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej, jako zadania zlecane do realizacji fundacjom i organizacjom pozarządowym ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Jedno z zadań - nr 5, dotyczy prowadzenia grupowych i indywidualnych zajęć, które: mają na celu nabywanie, rozwijanie i podtrzymywanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania osób niepełnosprawnych, usprawniają i wspierają funkcjonowanie osób z autyzmem i z niepełnosprawnością intelektualną w różnych rolach społecznych i w różnych środowiskach. Powyższe zadania ujęte w rozporządzeniu są niezbędne dla prawidłowego prowadzenia rehabilitacji społecznej dla osób niepełnosprawnych, a zarazem stanowią odzwierciedlenie tych, które były wykonywane przez podmioty uczestniczące w realizacji programu. Jednakże, jak wynika z niniejszej analizy zadania te, nie zawierają się w działaniach ujętych w ramach celu operacyjnego i strategicznego dotyczącego rehabilitacji społecznej programu. Zasadne zatem, wydaje się uwzględnienie tego typu działania w strukturze celów Wojewódzkiego Programu Wyrównywania Szans.... działań nakierowanych na szczególną grupę osób - kobiety po mastektomii, tj.: porady psychologa terapeuty na temat radzenia sobie z kryzysem 11 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 lutego 2008 roku w sprawie rodzajów zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zlecanych fundacjom oraz organizacjom pozarządowym (DZ. U. z 2008 r., Nr 29, poz. 172). 61

62 emocjonalnym stresem, wyciszania emocji, tworzenie grup wsparcia mających na celu wymianę wzajemnych doświadczeń, informacji dotyczących między innymi funkcjonowania w życiu codziennym. działań dotyczących zdobycia wiedzy i umiejętności rodziców o problemach związanych z niepełnosprawnością dzieci w postaci porad i szkoleń (a szczególnie z dzieckiem dotkniętym ADHD) z zakresu opieki, tj.: jak postępować i rozmawiać z dzieckiem, rozwiązywać problemy bez użycia siły, a także z zakresu opieki nad dzieckiem i ćwiczeń z nim. w ramach celu strategicznego numer 4, cel operacyjny 4.2, uwzględnione jest działanie dotyczące prowadzenia kampanii medialno informacyjnych z uszczegółowieniem dla osób niepełnosprawnych, tymczasem w wielu kampaniach, często biorą udział pracownicy służby zdrowia, pomocy społecznej i inni urzędnicy, a także dziennikarze, co było wskazane w sprawozdaniach z realizacji wielu projektów. Dlatego też, korzystnym rozwiązaniem, byłoby uogólnienie działania nieograniczającego go tylko dla osób niepełnosprawnych. Kampanie medialno informacyjne bowiem, są ważnym zadaniem, by przybliżyć nie tylko osobom niepełnosprawnym problematykę ich niepełnosprawności i pokazać jak z nią żyć, ale również uświadomić problem niepełnosprawności zdrowej części społeczeństwa - również tej, która nie miała wcześniej możliwości zetknięcia się z nim. 7. Analizując wszystkie złożone projekty z dwóch lat, zauważalny jest fakt, iż w zdecydowanej większości przeważają te, w których zaplanowane są zadania tylko z zakresu integracji społecznej, wpisujące się w cel strategiczny nr 4. Dlatego też, cel ten został w pełni zrealizowany, o czym świadczą dane przedstawione w niniejszym opracowaniu, tj. liczba podmiotów realizująca ten cel: rok , rok ; liczba osób objętych pomocą: rok , rok Jednakże, równie ważne są pozostałe cele strategiczne, których realizacja również wzrasta, ale w ich ramach pozostają działania wciąż niezrealizowane. Cel strategiczny nr 3 dotyczący rehabilitacji zawodowej w roku 2009 więcej podmiotów 5, zdecydowała się na wykonywanie zadań z jego zakresu, niż w roku podmiot, a zarazem większa liczba osób została objęta pomocą: rok , rok W celu strategicznym nr 2 dotyczącym rehabilitacji zawodowej natomiast, liczba podmiotów realizujących zadania zwiększyła się z 11 w roku 2008 do 13 w roku 2009, ale zmalała natomiast liczba osób objętych pomocą z w roku 2008 do 958 w roku Jednak niezwykle istotną kwestią pozostaje fakt, iż liczba dzieci uczestniczących w zadaniach wpisujących się w obszar rehabilitacji leczniczej programu zmalała z 632 w roku 2008 do 363 w Jest to niekorzystny proces i niezmiernie istotny, ponieważ wcześnie rozpoczęte wszelkie 62

63 działania nakierowane na rehabilitację dzieci niepełnosprawnych, zapobiegają trwałej niepełnosprawności lub znacząco ograniczają jej skutki, np.: terapia mowy, ćwiczenia zdolności grafomotorycznych, percepcji wzrokowej i słuchowej, które pozwalają na osiągnięcie pełnej dojrzałości szkolnej lub w przypadku dzieci trwale niepełnosprawnych uzyskanie optymalnego dla nich rozwoju wymienionych funkcji. Ze względu na to, że cel strategiczny nr 4 dotyczący rehabilitacji społecznej jest nie tylko corocznie powielany, ale też coraz to więcej podmiotów decydujących się na uczestnictwo w niniejszym programie, zakłada realizację zadań w jego obszarze, dlatego też, pożądane wydaje się wprowadzenie drobnych, ale istotnych zmian polegających na: wyznaczeniu, działań w ramach celów dotyczących rehabilitacji leczniczej i zawodowej, które dotychczas nie były realizowane, jako założenia konkursowe przy ogłaszaniu otwartego konkursu ofert na realizację programu w danym roku, wyznaczeniu dodatkowego kryterium, a zarazem możliwości otrzymania dodatkowych punktów za realizację celów dotyczących rehabilitacji leczniczej oraz zawodowej, natomiast na etapie oceny ofert określić liczebnie maksymalną liczbę projektów, które mogą być realizowane w ramach poszczególnych celów strategicznych. Działania takie, pozwolą zapobiec powielaniu w nadmiernym stopniu realizacji celu czwartego dotyczącego rehabilitacji społecznej i wpłyną na pełną realizację całego programu, a poprzez to na podniesienie jego jakości. 8. Dla realizacji programu nie bez znaczenia pozostają środki finansowe, stanowiące dotację z budżetu Samorządu Województwa Podkarpackiego, które w roku 2009 były wyższe o ,00 zł, czyli wzrosły o 131,25% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Podmioty składające swoje projekty, wnioskowały o kwoty dotacji, które ze względu na wysokość oraz ograniczone środki przeznaczone na dotacje były obniżane. W roku 2008 łączna kwota obniżenia dotacji wyniosła ,00 zł, tj. 57,47%, natomiast rok później w 2009 wyniosła ,38 zł, tj. 26,06%. Jednakże, jak wynika z niniejszej analizy obniżanie dotacji nie miało znaczącego wpływu na realizację zaplanowanych zadań, albowiem tylko jedna organizacja pozarządowa - Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE w Lipniku Kańczuga, w 2008 roku oraz jedna w 2009 roku - Katolickie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Szczególnej Troski FLORIAN w Stalowej Woli za przyczynę niewykonania zadania podały niewystarczające środki finansowe. Pomimo że w każdym roku były obniżane dotacje, to jednak podmioty realizujące program zarówno w roku 2008, jak i 2009 pomocą objęły większą liczbę beneficjentów (kolejno i 4 692), niż wynikało to z zadań zaplanowanych w złożonych projektach (kolejno i 4 437). 63

64 Słuszne i zasadne, więc wydaje się powielanie dotychczasowego postępowania dotyczącego obniżania wnioskowanych kwot przez podmioty wnioskujące i obejmowanie dotacją ich większej liczby, niż udzielanie wyższej dotacji dla mniejszej liczby podmiotów. Stwierdzenie to uzasadnione jest tym, iż podmioty realizujące program w zdecydowanej większości wykonują zaplanowane wcześniej zadania, a nawet obejmują pomocą większą liczbę beneficjentów, jak zostało to przedstawione powyżej. Ponadto, z analizy sprawozdań wynika, iż podmioty te, przeznaczają na realizację swoich projektów nie tylko środki własne i środki z udzielanych im dotacji, ale również starają się pozyskać je z innych źródeł oraz z wolontariatu. W roku 2008 łączna suma środków z innych źródeł wyniosła aż ,68 zł, pozyskały ją: Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES-GEST w Rzeszowie, Bieszczadzkie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej PROMYK NADZIEI w Ustrzykach Dolnych, Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA w Stalowej Woli, Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Jarosławiu, Stowarzyszenie Rodzin OTWARTY UMYSŁ w Rzeszowie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Sędziszowie Młp., Polskie Stowarzyszenie Młodzież Sprawna Inaczej w Rzeszowie, Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie oraz Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II WZRASTANIE w Lipniku KAŃCZUGA. Natomiast środki z wolontariatu wyniosły 576,00 zł, a pozyskała ją organizacja Stowarzyszenie Rodzin OTWARTY UMYSŁ w Rzeszowie. W roku 2009 środki pozyskane pochodziły tylko z innych źródeł, a łączna ich suma była wyższa wyniosła ,91 zł, a pozyskały ją: Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny w Rzeszowie, Stowarzyszenie Wspierania Niesłyszących w Przemyślu, Jarosławskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Jarosławiu, Polski Związek Głuchych w Rzeszowie, Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Budziwoju, Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych RES GEST w Rzeszowie, Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii AMAZONKA w Stalowej Woli, Katolickie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Szczególnej Troski FLORIAN w Stalowej Woli, Rzeszowski Klub Chorych w Jaśle. 9. W 2008 roku podmioty nie uwzględniały w swoich ofertach w ramach jakiego działania i jakich celów operacyjnych i strategicznych będą realizowanie zadania przez nie zaplanowane. Dopiero w roku następnym, wprowadzony został ten wymóg, który okazał się bardzo korzystny. Z analiz zadań wykonanych w roku 2009 wynika, iż wymóg ten wpłynął na skonkretyzowanie zaplanowanych przez podmioty zadań oraz zwiększenie adekwatności tych zadań do działań zawartych w programie. 64

65 10. Dużym utrudnieniem okazała się analiza ofert i sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program. Pomimo że dostępne były dla nich wzory zarówno oferty, jak i sprawozdania, to jednak podmioty wykazały dużą indywidualność przy opracowywaniu własnych projektów ofert i sprawozdań, co negatywnie wpłynęło na proces opracowywania niniejszej analizy. Utrudnienia w szczególności dotyczyły następujących elementów: podanej zaplanowanej i rzeczywistej liczby ostatecznych beneficjentów, podania dla jakiej grupy beneficjentów realizowane będzie i było dane działanie, podania rejonu zamieszkania beneficjentów obszaru zaplanowanych i realizowanych działań, opis zaplanowanych i zrealizowanych zadań często nieprecyzyjny i zbyt ogólny. Powyższe kwestie są bardzo istotne dla prawidłowej oceny wykonania zadań przez dofinansowane podmioty w danym roku. Jakość opracowanych dokumentów, natomiast wpływa na ocenę realizacji programu. Dlatego powinny być one opracowane z niezwykłą starannością i dokładnością. Tym bardziej, że podmioty te, otrzymują dofinansowanie w formie dotacji, pochodzących ze środków budżetu Samorządu Województwa, a zasadniczą kwestią jest wysoka jakość zrealizowanych zadań na rzecz osób niepełnosprawnych. 65

66 Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości 12. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister ds. zabezpieczenia społecznego, wojewoda), a także samorządowej (marszałek województwa, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie gmin). Realizując zadania pomocy społecznej podejmowana jest współpraca, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Na mocy Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, do zadań Samorządu Województwa należy opracowanie i realizacja wojewódzkiego programu dotyczącego pomocy społecznej i przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu. W związku z powyższym, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie przeprowadził pogłębioną diagnozę sytuacji w obszarze pomocy społecznej w województwie podkarpackim, źródeł niekorzystnych zjawisk społecznych oraz ich społecznych konsekwencji. Ponadto, określił kierunki działań dotyczące: ograniczenia zjawiska wykluczenia społecznego, zmniejszenia skutków niekorzystnych zjawisk społecznych oraz podniesienia poziomu życia osób objętych pomocą. W związku z powyższym oraz w oparciu o Strategię Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata , opracowany został projekt Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , który po konsultacji z powiatami oraz po uwzględnieniu sugestii w jego zakresie, został przyjęty przez Sejmik Uchwałą Nr XXXII/595/09 z dnia 30 marca 2009 roku. Podstawowym założeniem Programu jest stworzenie rozwiązań umożliwiających pomoc i działania zapobiegające izolacji i marginalizacji mieszkańców województwa znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Ponadto, Program wyznacza kierunki działania w zakresie polityki społecznej regionu, które mają umożliwić zaspokojenie 12 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r., Nr 64, poz. 593 z późn. zm.). 66

67 podstawowych potrzeb bytowych mieszkańców oraz ich udziału w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym. Dlatego też, adresatami Programu są: rodziny i osoby dotknięte i zagrożone niekorzystnymi zjawiskami społecznymi, dzieci i młodzież wymagająca pomocy wychowawczej i społecznej, osoby starsze i przewlekle chore, osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Cel główny Programu Poprawa jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w aspekcie pomocy i integracji społecznej Przedmiotem szczególnej uwagi polityki społecznej są przeszkody, które blokują możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb ludzkich. Problemy społeczne charakteryzują się występowaniem na masową skalę skrajnie trudnych sytuacji w życiu jednostek i rodzin. Źródła problemów społecznych tkwią wewnątrz społeczeństwa i negatywnie wpływają na jego rozwój. Światowy Szczyt na Rzecz Rozwoju Społeczeństwa (Kopenhaga 1995 r.) pod przewodnictwem Organizacji Narodów Zjednoczonych wykazał, że bezrobocie, ubóstwo i patologie społeczne stanowią współcześnie największe zagrożenie dla postępu społecznego, a pośrednio również dla ogólnego rozwoju ludności świata 13. Uważa się, że najważniejszymi kwestiami społecznymi są m. in. ubożenie ludności, bezrobocie, problemy patologii społecznej, luka edukacyjna. Zjawisko ubóstwa dotyka nie tylko te osoby, które na skutek zdarzeń losowych, znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, ale również te, które pracują i zarabiają. Niejednokrotnie bowiem, to właśnie ubóstwo jest jedną z przyczyn występowania innych zjawisk społecznych, które marginalizują i izolują społeczność. Zaliczają się do nich: alkoholizm, bezdomność, a także przemoc domowa. Dlatego też, podejmując wszelkie działania na rzecz ograniczania ubóstwa jako najgłówniejszego problemu społecznego, powinno się dążyć nie tylko do zwalczania biedy, ale przede wszystkim jej przyczyn i wszelkich przejawów oraz wykluczenia społecznego. Ograniczenie bezrobocia natomiast, wymaga działań nakierowanych na umożliwienie osobom znajdującym się poza rynkiem 13 Światowy Szczyt na rzecz Rozwoju Społecznego - 10 lat później 43. sesja Komisji ds. Rozwoju Społecznego - Nowy Jork, 9 18 lutego 2005 r. /Omówienie Raportu/ z dnia r. 67

68 pracy, uczestnictwa w wszelkiego rodzaju kursach, szkoleniach, warsztatach zawodowych celem podniesienia ich kwalifikacji lub zmiany profesji. Wobec szeregu problemów społecznych, niezbędne jest też prowadzenie aktywnej integracji, jako elementu mającego na celu eliminację nierówności społecznych oraz promowanie uczestnictwa osób zepchniętych na margines w życiu społeczeństwa. Problemy społeczne dotyczą wielu osób, nie tylko tych objętych bezpośrednią, stałą pomocą w miejscu ich zamieszkania, ale coraz częściej również osób, które w przeszłości nie odczuwały ich skutków i nie zabiegały o jakikolwiek rodzaj wsparcia. Dlatego, tak niewątpliwie istotne jest znajdowanie środków zaradczych oraz opracowywanie programów lokalnych mających na celu skuteczne ograniczanie tych zjawisk. W aspekcie powyższego, zostały sformułowane następujące cele operacyjne oraz zawarte w ich ramach działania Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata Cel operacyjny nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego Działania: 1.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej. 1.2 Wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. 1.3 Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. 1.4 Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszaru pomocy społecznej. 1.5 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego. 1.6 Wzmocnienie i skoordynowanie współpracy podmiotów działających na rzecz osób wykluczonych społecznie. Cel operacyjny nr 2 Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych Działania: 2.1 Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup objętych programem. 2.2 Analizowanie niekorzystnych zjawisk społecznych i ich skutków. 2.3 Wspieranie działań i inicjatyw lokalnych w zakresie integracji społecznej. 68

69 2.4 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego. 2.5 Organizowanie wsparcia i pomocy dla kobiet w ciąży znajdujących się w trudnej sytuacji. 2.6 Wspieranie funkcji rodziny przede wszystkim opiekuńczo wychowawczych w rodzinach dysfunkcyjnych. 2.7 Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej. 2.8 Inicjowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz rodziny. 2.9 Wspieranie i tworzenie warunków prawidłowego funkcjonowania dziecka i rodziny Inicjowanie badań. Cel operacyjny nr 3 Podniesienie poziomu życia osób starszych, przewlekle chorych, dzieci i młodzieży Działania: 3.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji osób starszych i przewlekle chorych. 3.2 Podniesienie poziomu i rozwój oferty świadczeń pomocy społecznej skierowanej dla osób starszych i przewlekle chorych. 3.3 Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnienie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe. 3.4 Edukacja członków rodzin zajmujących się opieką nad osobami starszymi i przewlekle chorymi. 3.5 Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka, przede wszystkim trudnej młodzieży, w tym młodzieży pochodzącej z rodzin patologicznych i sprawiających problemy wychowawcze. 3.6 Wspieranie i popularyzacja rozwoju systemu rodzinnej opieki zastępczej. 3.7 Praca z rodzinami biologicznymi w sytuacji zagrożenia i kryzysu. 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowania tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie). 3.9 Edukacja zdrowotna w zakresie zdrowego stylu życia. 69

70 Realizacja powyższych celów operacyjnych oraz wymienionych działań możliwa jest poprzez podejmowanie wszelkich inicjatyw mających na celu pomoc osobom dotkniętym lub zagrożonym niekorzystnymi zjawiskami społecznymi. W zamyśle powinna odbywać się poprzez następujące formy: szkolenia, kursy, warsztaty, wizyty studyjne, prace indywidualne i grupowe (kontrakty, programy usamodzielniania), badania naukowe dotyczące problematyki rodziny, a także grupy wsparcia dla rodzin zastępczych, rodzin adopcyjnych, rodzin biologicznych dzieci wychowujących się w rodzinach zastępczych. ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2009 W 2009 roku w wyniku ogłoszenia otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , złożonych zostało 42 projekty przez podmioty trzeciego sektora, czyli organizacje pozarządowe. Spośród znacznej liczby złożonych projektów, w dużej mierze, przeważały te, które swoim zakresem obejmowały od 2 do 3 zadań, takich projektów było 23. W 11 projektach natomiast, zaplanowanych było 4 lub więcej zadań, a tylko 7 podmiotów złożyło projekty, w których zaplanowanych do realizacji było po jednym zadaniu, co ujęte zostało w poniższej tabeli. Nie mniej jednak, istotnym czynnikiem przy realizacji Programu pozostaje również zasięg podejmowanych przedsięwzięć, który świadczy o ich dostępności dla szerszej rzeszy beneficjentów ostatecznych i jest jednym z priorytetów przy ocenie konkursowej. Organizacje pozarządowe realizowały swoje zadania zarówno o zasięgu gminnym (16 podmiotów), powiatowym (16 podmiotów), a także wojewódzkim (9 podmiotów). 70

71 Tabela nr 13. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w roku 2009 Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania 1 Podkarpacki Bank Żywności Rzeszów Nakarmić najbardziej potrzebujących - pomoc żywnościową dla najuboższych - dostarczanie żywności dla potrzebujących - promocja postaw zapobiegania marnowaniu żywności wojewódz. 2 Caritas Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Kolonia charytatywna - organizacja koloni letniej z wycieczkami - prowadzenie edukacji ekologicznej wojewódz Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta - Dębica Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Krosno Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Paszczyna Prowadzenie przez cały rok Domu dla 30 bezdomnych mężczyzn z woj. podkarpackiego - łagodzenie skutków ubóstwa i tworzenie warunków wyjścia z trudnych sytuacji życiowych Wojewódzki program pomocy społecznej na lata Pomoc rodzinom w przezwyciężeniu trudności związanych z wyposażeniem dzieci do szkoły - zapewnienie miejsca pobytu bezdomnym mężczyznom oraz opieki bezpośredniej - prowadzenie aktywizacji zawodowej i pomoc w podwyższaniu kwalifikacji - poradnictwo specjalistyczne - prowadzenie indywid. programów dla bezrobotnych - zakup żywności, leków oraz środków czystości dla potrzebujących - zapłata za media wojewódz. 2 gminny zakup wyprawek szkolnych 1 gminny

72 Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Mielec Świadczenie usług socjalnych na rzecz osób bezdomnych - zapewnienie noclegu oraz opieki bezpośredniej potrzebującym - poradnictwo specjalistyczne 2 - powiatowy - 7 Komisja Zakładowa Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ Solidarność Stalowa Wola Pomoc żywnościowa dla najbiedniejszej ludności regionu oraz dla zwalnianych pracowników i ich rodzin - Program PEAD - rozwożenie artykułów żywnościowych - zakup wyprawek szkolnych 2 - powiatowy - 8 Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Stalowa Wola Udzielenie schronienia i pomoc osobom bezdomnym, ubogim, samotnym i nieporadnym życiowo - zapewnienie noclegu oraz opieki bezpośredniej potrzebującym - pomoc w załatwianiu spraw urzędowych wojewódz. 9 Polski Związek Głuchych Rzeszów Łagodzenie skutków ubóstwa i tworzenie warunków wyjścia z trudnych sytuacji życiowych (środowisko osób niesłyszących) - zakup żywności, ubrań i środków czystości dla potrzebujących wojewódz. 10 Fundacja Pomocy Młodzieży im. JP II w Lipniku - Kańczuga Aktywna forma integracji dzieci i młodzieży z placówek opiekuńczo - wychowawczych Fundacji WZRASTANIE na warsztatach teatralno - muzycznych - organizacja warsztatów teatralno muzycznych - organizacja zajęć rekreacyjno - sportowych wojewódz. 72

73 11 12 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Krosno Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Jarosław Jestem dorosły - pozwól mi nim być Weekendowa opieka czasowa dla dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością - aktywizacja społeczna osób niepełnosprawnych - szkolenia dla rodziców - zorganizowanie czasowej opieki nad osobami niepełnosprawnymi obejmująca naukę wypełniania podstawowych ról społecznych 2 - powiatowy powiatowy - 13 Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno - Gospodarczych Lubaczów Pierwsze prawdziwe wakacje - organizacja biwaków - organizacja warsztatów - organizacja zajęć rekreacyjnych - poradnictwo specjalistyczne 4 gminny Caritas Diecezji Sandomierskiej Sandomierz Chcę żyć inaczej - utworzenie świetlicy środowiskowej w Majdanie Gorczańskim - zajęcia socjoterapeutyczne - organizacja wycieczki - organizowanie dożywiania 1 - powiatowy - 15 Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Niepokalanego Serca NMP Głogów Młp. Obok nas - program pomocy społecznej dla dzieci ze środowisk dysfunkcyjnych - organizacja wycieczek - organizacja imprez integracyjnych 2 - powiatowy - 16 Stowarzyszenie Profilaktyki i Wspierania Rozwoju Osobowości Dzieci i Młodzieży WZRASTANIE Przemyśl Rekreacyjnosportowe, krajoznawcze i integracyjno - artystyczne formy oddziaływań świetlic WZRTASTANIE podczas wakacji oraz w etapie roku szkolnego - organizacja wycieczek - organizacja imprez plenerowych - wyjazdy na basen 2 - powiatowy - 73

74 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Mielec Pomoc dzieciom i ich rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej - zwiększ swoją szansę - zakup i przyrządzanie posiłków - wyjścia na basen i korty tenisowe - organizacja biwaków - zajęcia rehabilitacji leczniczej - warsztaty edukacyjne dla rodziców 5 - powiatowy - 18 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Sandomierskiej Sandomierz Wypoczynek letni dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i zagrożonych patologiami - organizacja wypoczynku letniego połączonego z wycieczkami i zabawami 1 - powiatowy - 19 Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny Sanok Letni wypoczynek dzieci Słoneczna Przygoda 2009 w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej - organizacja wypoczynku letniego połączonego z wycieczkami - zakup wyprawek szkolnych - warsztaty edukacyjne 3 gminny Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne Kolbuszowa Poprawa sytuacji życiowej dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych poprzez zapewnienie wsparcia materialnego, edukacyjnego i socjoterapii oraz organizowanie czasu wolego w roku szkolnym i podczas wakacji - zakup wyprawek szkolnych - organizacja paczek mikołajkowych - warsztaty socjoterapeutyczne - poradnictwo specjalistyczne dla rodziców - zajęcia sportowo integracyjne 5 - powiatowy - 21 Jarosławska Fundacja POMOCNA DŁOŃ Jarosław Wyprawka szkolna dla ucznia Mikołajki dla dzieci z biednych rodzin - zakup wyprawek szkolnych - organizacja paczek mikołajkowych 2 - powiatowy - 74

75 Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi ORATORIUM im. Bł. Ks. Bronisława Markiewicza Stalowa Wola Gdzie nam będzie lepiej - organizowanie dożywiania w szkołach - organizacja wycieczek - wyjścia do kina - zajęcia sportowe - zakup wyprawek szkolnych 5 - powiatowy - 23 Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP Dębica Nasze jutro zależy od tego, co robimy dziś - wzmacniamy zasoby wewnętrzne i zewnętrzne - zajęcia edukacyjno -profilaktyczno terapeutyczne - zajęcia artystyczne - organizowanie dożywiania - zakup wyprawek szkolnych oraz ubrań i leków 4 - powiatowy - 24 Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny Szczęśliwy DOM Rzeszów Nie jestem sam - warsztaty artystyczne - warsztaty socjoterapeutyczne - organizacja punktu konsultacyjnego 3 - powiatowy - 25 DOM ZAKONNY Zgromadzenie Św. Michała Archanioła Stalowa Wola Przepis na lato - zajęcia integracyjne - wyjście do kina - zajęcia socjoterapeutyczne - organizacja wyjazdu wypoczynkowego 4 gminny Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji Kuźnia Raciborska Katolicka Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza Zgromadzenia Sióstr Łąka W zdrowym ciele zdrowy duch - obóz dla młodzieży niedostosowanej społecznie oraz niepełnosprawnej Poznaj swój kraj - organizacja wycieczek - zajęcia integracyjno sportowe - organizacja wycieczek - zajęcia edukacyjne - zajęcia psychoprofilaktyczne wojewódz. 3 gminny Zgromadzenie sióstr św. Michała Archanioła Miejsce Piastowe Poszukaj skarbu - organizacja wyjazdu kolonijnego - zajęcia profilaktyczno wychowawcze - zajęcia artystyczne 3 - powiatowy - 75

76 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Świetlica socjoterapeutyczna Nasza Arka - wsparcie dzieci i młodzieży zagrożonych przedwczesnym wypadnięciem z obowiązku nauki i demoralizacją - organizacja wycieczek - zajęcia integracyjne - zajęcia edukacyjne - organizacja dożywiania - zakup wyprawek szkolnych i lekarstw 5 gminny Parafia Rzymskokatolicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa Dębica Radość jest w nas - organizacja zajęć psychoedukacyjnych, dydaktycznych - organizacja wyjazdu integracyjnego oraz zajęć integracyjnych 2 gminny Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta - Jarosław Zwiększenie aktywności zawodowej i społecznej bezdomnych kobiet - zapewnienie schronienia, całodobowej opieki, wyżywienia, odzieży, leków, środków czystości - przygotowanie do zawodu wojewódz. 32 Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta - Łańcut Objęcie bezpośrednią pomocą osób, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej w trudnej sytuacji życiowej - wydawanie żywności - prowadzenie świetlicy, łaźni i punktu sanitarnego - porady lekarskie 3 gminny Fundacja Pomocy Młodzieży im. JP II WZRASTANIE Rzeszów Prowadzenie świetlicy profilaktyczno - wychowawczej w Rzeszowie ul. Hoffmanowa ul. Podwisłocze - zakup produktów żywnościowych, ubrań, odzieży, butów, - zakup wyprawek do szkoły - organizacja paczek mikołajkowych 3 gminny

77 Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Poradni Leczenia Osteoporozy i Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Stalowa Wola Zdrowie to podstawa - zintegrowany program profilaktyki i rehabilitacji zdrowotnej dla dzieci i młodzieży z Województwa Podkarpackiego - badania stanu zdrowia dzieci - zajęcia rehabilitacyjne rehabilitacja zdrowotna - zajęcia integracyjne - zajęcia z hipoterapii - zajęcia edukacyjne wojewódz. 35 Bieszczadzkie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej PROMYK NADZIEI Ustrzyki Dolne Półkolonia 2009 w Promyku Nadziei - organizacja wycieczek - zapewnienie wyżywienia - organizacja konkursów, gier, zabaw 3 - powiatowy - 36 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Jarosław Zwiększenie dostępności pomocy osobom dorosłym zagrożonym patologiami społecznymi poprzez organizację obozu religijno-sportowopatriotycznego - organizacja obozu z zapewnionym wyżywieniem 1 gminny Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Tarpin - Rokietnica Tworzenie warunków do wyjścia z trudnych sytuacji życiowych - zapewnienie wyżywienia 1 gminny Stowarzyszenie Pomocy Społecznej AD ASTRAM Dębica Aktywny sposób na nudę - organizacja jazdy konnej - wyjście do kina - organizacja wycieczek - organizacja paczek mikołajkowych - zakup sprzętu sportowego 5 gminny

78 Parafialny Oddział Akcji Katolickiej Parafii św. Stanisława BM Jasło Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata prowadzenie zajęć terapeutycznych i edukacyjnych - prowadzenie zajęć sportowych i artystycznych - organizacja wycieczek - wyjazd do muzeum 4 gminny Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Szansa na wakacyjny wypoczynek - organizacja wypoczynku letniego z wycieczkami - organizacja zajęć rekreacyjno sportowych - artystycznych - organizacja zajęć terapeutycznych 3 gminny Parafia Rzymsko - Katolicka pw. Wszystkich Świętych Straszęcin Obóz profilaktyczno - wypoczynkowy - organizacja obozu wypoczynkowego z wycieczkami - organizacja zajęć rekreacyjno sportowych - organizacja zajęć profilaktycznych 3 gminny Parafialny Zespół Caritas przy Kościele OO. Bernardynów Rzeszów Pomoc rodzinom wielodzietnym i matkom samotnie wychowującym dzieci w wieku szkolnym oraz bezrobotnym Oferta nierozpatrywana ze względu na zbyt późne jej złożenie Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata rok

79 Liczba podmiotów Analiza Programów Wojewódzkich W celu oceny wszystkich złożonych ofert oraz dokonania podziału środków finansowych stanowiących dotację z Województwa Podkarpackiego na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , została powołana Komisja składająca się z Przewodniczącego oraz czterech jej członków. Komisja ta, skrupulatnie dokonała przeglądu wszystkich ofert, uwzględniając zarówno ich aspekt formalny, jak i merytoryczny. Wszystkie złożone oferty spełniały założenia programowe, czyli zawarte w nich były działania, nakierowane na realizację głównego celu Programu. Jednakże spośród wszystkich 42 złożonych projektów, projekt Parafialnego Zespołu Caritas przy Kościele OO. Bernardynów w Rzeszowie (tabela nr 13, lp. 42) został złożony po ustalonym terminie, w związku z tym nie był on rozpatrywany; kolejnych 11 projektów natomiast (tabela nr 13, lp ), pomimo, iż nie budziły zastrzeżeń pod względem merytorycznym, to jednak nie spełniały kryteriów formalnych, poprzez co nie zostały poddane ocenie Komisji. Dotyczyło to braku kompletności złożonych ofert, a głównie brakującego w dokumentacji: podpisu na ofercie jednej z osób upoważnionych do reprezentowania i zaciągania zobowiązań finansowych, upoważnienia dla osób reprezentujących organizację, aktualnej opinii samorządu lokalnego, potwierdzającą zgodność rzeczywistych potrzeb i oczekiwań społecznych z proponowanym przez organizację przedsięwzięciem, zaświadczenia z banku, Wykres nr 9. Analiza porównawcza liczba podmiotów ocenionych pod względem formalnym, a liczba punktów im przyznana /rok 2009/ Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu Komisji oceniającej oferty w ramach konkursu na realizację Programu rok dokumentu potwierdzającego powołanie osób mogących reprezentować organizację, sprawozdania merytorycznego, oświadczenia o zapewnieniu minimum 30% wkładu 79

80 własnego, oświadczenia o braku nieuregulowanych zobowiązań podatkowych z tytułu ubezpieczenia społecznego, brak dekretu powołującego kościelną osobę prawną, a także brak daty wystawienia zaświadczenia z banku oraz daty na oświadczeniu samorządu lokalnego. W związku z powyższym, poddanych ocenie zostało pozostałych 30 projektów, które spełniały wymogi merytoryczne oraz formalne. Kryteriami, którymi Komisja kierowała się były: liczba osób objętych pomocą, zasięg programu, współpraca z innymi instytucjami, organizacjami w ramach realizowanego projektu, poparta pisemną deklaracją oraz zadania ujęte w projekcie zgodne z priorytetem działań w zakresie pomocy społecznej oraz obiektywnymi potrzebami mieszkańców, którym ma służyć. Ocenione projekty otrzymały punktację z przedziału od 4 do 9 punktów. Jak pokazuje wykres nr 9, skrajne punkty: dziewięć - otrzymała tylko jedna organizacja pozarządowa - Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Stalowej Woli, cztery punkty otrzymało Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Jarosławiu. Najwięcej organizacji, natomiast otrzymało 7 punktów. W 2009 roku cała kwota środków finansowych jaka była przeznaczona na udzielenie dotacji na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , wynosiła ,00 zł. Jednakże, ze względu na fakt, że w wymogach konkursowych nie było ustalonej maksymalnej kwoty dofinansowania, o którą organizacje pozarządowe mogły się starać, w związku z tym podmioty te wnioskowały o kwoty z przedziału od 7 650,00 zł, nawet do ,00 zł. Jak prezentuje poniższy wykres, tylko trzy organizacje, tj. Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Mielcu oraz Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko - Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji w Kuźni Raciborskiej, wnioskowały o dotacje do ,00zł. Najwięcej jednak podmiotów ubiegało się o kwoty oscylujące w granicach pomiędzy , 00 zł a ,00 zł takich podmiotów było aż dwadzieścia pięć (tj. 83% podmiotów, które otrzymały dofinansowanie), natomiast najmniej organizacji tylko dwie, wnioskowało o znacznie wyższe kwoty - Podkarpacki Bank Żywności w Rzeszowie ,00 zł oraz Caritas Diecezji Rzeszowskiej ,00 zł. Komisja po dokonaniu przeglądu i oceny punktowej projektów, podjęła decyzję o dofinansowaniu wszystkich 30 organizacji pozarządowych. Projekty te, spełniły nie tylko kryteria formalne, ale również zadania w nich zaplanowane nakierowane były tylko i wyłącznie na pomoc bezpośrednią, co stanowiło główny priorytet udzielenia dofinansowania. Jednakże, podjęto również decyzję, że ze względu na ówczesną sytuację kryzysową w naszym województwie zwalnianie pracowników z zakładów pracy, firm; organizacje pozarządowe, które w swoich projektach objęły wsparciem bezpośrednim rodziny osób zwolnionych, otrzymały dofinansowanie w maksymalnej kwocie 80

81 Podkar. Bank Żywności - Rzeszów Caritas Diec. Rzeszowskiej Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Dębica Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Krosno Stow.na Rzecz Rozwoju Wsi - Paszczyna Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Mielec NSZZ SOLIDARNOŚD - Stalowa Wola Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Stalowa Wola Polski Zw. Głuchych - Rzeszów Fund.Pom.Młodz.im.JPII - Kaoczuga Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. - Krosno Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. - Jarosław Stow. In. Społ.-Gospod. - Lubaczów Caritas Diec. Sandomierskiej Par.Rzym.-Kat. Pw.Niepok.Serca NMP - Głogów Młp. Stow.WZRASTANIE - Przemyśl Tow.Przyjaciół Dzieci - Mielec Stow.Rodzin Kat. Diec.Sandomierskiej Stow.Przyj.H.Kosiny - Sanok Pol.Kom.Pom.Społ. - Kolbuszowa Fund.POMOCNA DŁOO - Jarosław Stow.ORATORIUM - Stalowa Wola Zgrom.Sióstr Służ. - Dębica Stow.na Rzecz Rodziny Szczęśliwy DOM - Rzeszów Zgrom.Św.M.Archanioła - Stalowa Wola Ogóln.Stow.Prac.Resoc. - Kuźnia Raciborska Kat.Plac.Opiek.-Wych.Zgrom.Sióstr - Łąka Zgrom.Sióstr Św.M.Archanioła - Miejsce Piastowe Stow.Rodzin Kat.Diec.Rzeszowskiej Par.Rzym.- Kat.pw.NSPJ - Dębica Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich wnioskowanej kosztów kwalifikowanych 14. Działania takie zawarte były w dwóch projektach, tj. Podkarpacki Bank Żywności w Rzeszowie oraz Komisja Zakładowa Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ Solidarność w Stalowej Woli. Wykres nr 10. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom, realizującym zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /rok 2009/ 60,00 182,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie załączników do Uchwały w sprawie udzielenia dotacji na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata /rok 2009/. 14 Koszty kwalifikowane to koszty poniesione przez organizacje pozarządowe podczas prowadzenia przez nich projektu i kwalifikujące się do refundacji w ramach udzielonego im dofinansowania z funduszy Samorządu Województwa Podkarpackiego. 81

82 Podmioty te otrzymały największe dotacje, tj ,00 zł oraz ,00 zł. Pozostałe organizacje pozarządowe natomiast, otrzymały dofinansowanie w granicach: do ,00 zł otrzymało 11 podmiotów, zaś powyżej kwoty ,00 zł, ale nie przekraczającej ,00 zł otrzymało aż 17 podmiotów. Pomimo że dofinansowaniem na realizację zaplanowanych zadań zostało objętych 30 organizacji, jednak 1 z nich Caritas Diecezji Sandomierskiej, zrezygnował z udziału w Programie i dokonał zwrotu wcześniej przyznanej mu dotacji w kwocie ,00 zł. W związku z powyższym, w roku 2009 realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata rozpoczęło 29 organizacji pozarządowych. Analizowany program pomocy społecznej zawiera cel główny Poprawa jakości życia mieszkańców województwa podkarpackiego w aspekcie pomocy i integracji społecznej, w ramach którego ujęte są trzy następujące cele operacyjne: Cel operacyjny nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego Tabela nr 14. Zadania z projektów dotyczące celu operacyjnego nr 1 Lp. 1. Nazwa zadania w projekcie Prowadzenie przez cały rok Domu dla 30 bezdomnych mężczyzn z woj. podkarpackim - łagodzenie skutków ubóstwa i tworzenie warunków wyjścia z trudnych sytuacji życiowych Cel operacyjny nr 1 Działania Świadczenie usług socjalnych na rzecz osób bezdomnych Udzielenie schronienia i pomoc osobom bezdomnym, ubogim, samotnym i nieporadnym życiowo Jestem dorosły - pozwól mi nim być Liczba realizowanych działań w ramach celu operacyjnego nr Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok

83 Realizacja tego celu możliwa była poprzez wykonywanie zaplanowanych zadań przez 4 podmioty. Najwięcej z nich nakierowanych było na realizację działania 1.2 Wspieranie programów i inicjatyw z zakresu poprawy warunków socjalno bytowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym głównie poprzez: zapewnienie osobom bezdomnym: własnego miejsca w domach pomocy społecznej oraz domach dla bezdomnych, całodobowego wyżywienia, możliwość zmiany bielizny, odzieży, otrzymania środków czystości, umożliwienie korzystania z łazienki, pomoc w uzyskaniu świadczeń z zabezpieczenia społecznego oraz pomoc w odtworzeniu dokumentów. Kolejnymi działaniami, które były realizowane poprzez 2 podmioty to: działanie 1.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji zawodowej i społecznej wykonywane poprzez: pomoc w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, pomoc przy poszukiwaniu pracy oraz usamodzielnianiu się i łączeniu rodzin, a także nauka osób niepełnosprawnych samodzielnego przyjmowania na siebie konkretnych obowiązków i rozliczania się przed grupą ze sposobu ich wykonania, nauka samodzielnego poszukiwania zgodnych z zainteresowaniami imprez sportowych i kulturalno oświatowych. działanie 1.5 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego wykonywane poprzez: udzielenie pomocy psychologicznej przy przezwyciężaniu uzależnień oraz innych problemów psychologicznych, zapewnienie pomocy prawnej. Tylko jeden podmiot zdecydował się na prowadzenie indywidualnych programów z każdym bezdomnym, w celu wychodzenia z bezdomności. Zadanie to niewątpliwie wpisało się w działanie 1.4, tj. Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszaru pomocy społecznej. W ramach celu operacyjnego nr 1 pozostały 2 działania, na realizację których nie zdecydował się żadem podmiot. Są to: działanie 1.3 Tworzenie i opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, działanie 1.6 Wzmocnienie i skoordynowanie współpracy podmiotów działających na rzecz osób wykluczonych społecznie. 83

84 Cel operacyjny nr 2 Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych Spośród wszystkich działań w ramach drugiego celu operacyjnego, działanie 2.1 Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup objętych programem jest jedynym działaniem, o tyle specyficznym, że wszystkie zadania realizowane przez uczestniczące organizacje pozarządowe, wpisują się w jego zakres. Wszelkie bowiem przedsięwzięcia i podejmowane inicjatywy w ramach Programu, nakierowane są na grupę osób potrzebujących opieki społecznej, a więc grupę objętą niniejszym Programem. W związku z tym, w poniższej tabeli nie jest uwzględniona realizacja tegoż działania - przyjąć go można za w pełni zrealizowane. Tabela nr 15. Zadania z projektów dotyczące celu operacyjnego nr 2 Lp. Nazwa zadania w projekcie Cel operacyjny nr 2 Działania Jestem dorosły pozwól mi nim być Weekendowa opieka czasowa dla dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością Pierwsze prawdziwe wakacje Obok nas - program pomocy społecznej dla dzieci ze środowisk dysfunkcyjnych Nie jestem sam Liczba realizowanych działań w ramach celu operacyjnego nr Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Działanie 2.4 Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego realizowało w ramach swoich projektów 3 organizacje pozarządowe. Były to działania w postaci: organizowania kursów z udzielenia pierwszej pomocy dla rodziców i opiekunów osób niepełnosprawnych, porad dla rodziców dotyczące dorastania i rozwoju dzieci niepełnosprawnych, opieki psychologiczno pedagogicznej nad młodzieżą i rodzicami, 84

85 porad i konsultacji psychologicznych i terapeutycznych dla osób borykających się z trudnościami życiowymi. Inne działanie, które realizowane było również w tym celu operacyjnym to działanie 2.3 Wspieranie działań i inicjatyw lokalnych w zakresie integracji społecznej, którego wykonywanie odbywało się poprzez: organizowanie biwaków dla dzieci z terenu gminy Lubaczów, uczęszczających do szkół podstawowych i gimnazjów oraz organizacja wycieczki do Krynicy i w Pieniny, a także pikniku rodzinnego i zabawy andrzejkowej i mikołajkowej dla dzieci najuboższych z terenu gminy Głogów Młp. Powyższe zadania podejmowane były przez 2 organizacje pozarządowe. Tylko jeden podmiot w ramach swojego projektu zdecydował się na realizację zadania wpisującego się w działanie 2.9 Wspieranie i tworzenie warunków prawidłowego funkcjonowania dziecka i rodziny. Zadanie to wiązało się z organizacją weekendowej opieki czasowej dla dzieci i młodzieży z wieloraką niepełnosprawnością. Umożliwiło to, bowiem rodzicom dzieci niepełnosprawnych złapać oddech od codziennych zadań związanych z opieką nad nimi, zadbać o zdrowie psychiczne i fizyczne, poświęcić czas pozostałym członkom rodziny, zadbać o potrzeby rodzeństwa dziecka niepełnosprawnego. Ważnym zadaniem tegoż projektu było również nabycie umiejętności wykorzystania czasu wolnego poprzez między innymi umiejętne dzielenie się obowiązkami pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny. W ramach celu operacyjnego nr 3 pozostał szereg działań, które nie były realizowane: działanie 2.2 Analizowanie niekorzystnych zjawisk społecznych i ich skutków, działanie 2.5 Organizowanie wsparcia i pomocy dla kobiet w ciąży znajdujących się w trudnej sytuacji, działanie 2.6 Wspieranie funkcji rodziny przede wszystkim opiekuńczo wychowawczych w rodzinach dysfunkcyjnych, działanie 2.7 Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej, działanie 2.8 Inicjowanie współpracy interdyscyplinarnej na rzecz rodziny, działanie 2.10 Inicjowanie badań. 85

86 Cel strategiczny nr 3 Podniesienie poziomu życia osób starszych, przewlekle chorych, dzieci i młodzieży W celu tym działaniem najczęściej realizowanym było działanie 3.3 Tworzenie warunków do rozwoju różnych zainteresowań dzieci i młodzieży poprzez realizację i upowszechnianie programów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe. Na realizację zadań w jego zakresie zdecydowało się 13 organizacji pozarządowych poprzez: organizację zajęć artystycznych i tanecznych, edukację ekologiczną, warsztaty plastyczne i teatralno muzyczne, wycieczki edukacyjno poznawcze, naukę gry w tenisa oraz pływania, nowatorskie zajęcia fotograficzne, zajęcia teoretyczno praktyczne, tj.: Zwiad historyczno przyrodniczy, Ścieżka dydaktyczno - przyrodniczo historyczna, zajęcia komputerowe, a także organizację wsparcia w zakresie ukierunkowania zainteresowań zgodnie z przejawianymi talentami. Tabela nr 16. Zadania z projektów dotyczące celu operacyjnego nr 3 Lp. Nazwa zadania w projekcie Cel operacyjny nr 3 Działania Kolonia charytatywna Aktywna forma integracji dzieci i młodzieży z placówek opiekuńczo - wychowawczych Fundacji WZRASTANIE na warsztatach teatralno - muzycznych Pierwsze prawdziwe wakacje Rekreacyjno-sportowe, krajoznawcze i integracyjno -artystyczne formy oddziaływań świetlic WZRTASTANIE podczas wakacji oraz w etapie roku szkolnego Pomoc dzieciom i ich rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej - zwiększ swoją szansę Wypoczynek letni dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i zagrożonych patologiami

87 Letni wypoczynek dzieci Słoneczna Przygoda 2009 w ramach Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej Poprawa sytuacji życiowej dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych poprzez zapewnienie wsparcia materialnego, edukacyjnego i socjoterapii oraz organizowanie czasu wolego w roku szkolnym i podczas wakacji Gdzie nam będzie lepiej Nasze jutro zależy od tego, co robimy dziś - wzmacniamy zasoby wewnętrzne i zewnętrzne Nie jestem sam Przepis na lato W zdrowym ciele zdrowy duch - obóz dla młodzieży niedostosowanej społecznie oraz niepełnosprawnej Poznaj swój kraj Poszukaj skarbu Świetlica socjoterapeutyczna Nasza Arka - wsparcie dzieci i młodzieży zagrożonych przedwczesnym wypadnięciem z obowiązku nauki i demoralizacją Radość jest w nas Liczba realizowanych działań w ramach celu operacyjnego nr Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Kolejnym działaniem, które było najczęściej realizowane, było 3.5 Wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka przede wszystkim trudnej młodzieży, w tym młodzieży pochodzącej z rodzin patologicznych i sprawiających problemy wychowawcze. Zadania wpisujące się w to działanie zawarło w swoich projektach łącznie 12 podmiotów, a najczęściej obejmowały: organizację wakacyjnej kolonii letniej w Myczkowcach, zabawy rekreacyjno integracyjne, imprezy plenerowe, 87

88 wycieczki do Bochni i Krakowa oraz Wetliny, organizacja zabaw i dyskotek z poczęstunkiem, konkursami i nagrodami, występy artystyczne, organizację turnusów półkolonijnych, organizację ogniska, wyjścia do kina na projekcje filmowe, organizacja imprez urodzinowych, mikołajkowych oraz andrzejkowych. Znacznie mniej podmiotów tylko 4, zdecydowało się na realizację zadań wpisujących się w działanie 3.8 Wspieranie wychowanków zastępczych środowisk rodzinnych i placówek opiekuńczych w zakresie rozwiązywania problemów, budowanie tożsamości, akceptacji sytuacji rodzinnej oraz wspieranie przy wchodzeniu w samodzielne, dorosłe życie (usamodzielnienie). Były to zadania w postaci: warsztatów socjoterapeutycznych, zajęć profilaktyczno terapeutycznych dotyczących wykluczenia społecznego, życia moralnego i społecznego oraz więzi rodzinnych, warsztatów psychoedukacyjnych, a także psychoprofilaktycznych obejmujących tematykę trudności emocjonalnych. Tylko jeden podmiot zaplanował i zrealizował zadanie obejmujące zajęcia ukierunkowane na kształtowanie sprawności fizycznej, dbałości o higienę osobistą i zdrowie oraz rozwijanie zdrowego stylu życia, a także dobrych nawyków dotyczących wypoczynku i rekreacji. Zadanie to, doskonale wpisało się w działanie 3.9 Edukacja zdrowotna w zakresie zdrowego stylu życia. Żadna organizacja pozarządowa, natomiast nie zaplanowała w swoich projektach zadań nakierowanych na realizację następujących działań: 3.1 Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz aktywizacji osób starszych i przewlekle chorych, 3.2 Podniesienie poziomu i rozwój świadczeń pomocy społecznej skierowanej dla osób starszych i przewlekle chorych, 3.4 Edukacja członków rodzin zajmujących się opieką nad osobami starszymi i przewlekle chorymi, 3.6 Wspieranie i popularyzacja rozwoju systemu rodzinnej opieki zastępczej, 3.7 Praca z rodzinami biologicznymi w sytuacji zagrożenia i kryzysu. W roku 2009 na realizację Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata przeznaczono w formie dotacji z Samorządu Województwa Podkarpackiego ,00 zł, z czego wykorzystano 94,35%, tj ,11 zł. Różnica pomiędzy powyższymi kwotami stanowi: środki finansowe zwrócone od organizacji pozarządowej, która zrezygnowała z realizacji Programu - Caritas Diecezji Sandomierskiej ,00 zł, a także sumę środków stanowiących zwrot od tych podmiotów, które w całości nie wykorzystały przyznanych im dotacji. Jak pokazuje wykres nr 11 trzy organizacje pozarządowe nie wykorzystały w całości wszystkich środków przyznanych. 88

89 Podkar. Bank Żywności - Rzeszów Caritas Diec. Rzeszowskiej Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Dębica Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Krosno Stow.na Rzecz Rozwoju Wsi - Paszczyna Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Mielec NSZZ SOLIDARNOŚD - Stalowa Wola Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Stalowa Wola Polski Zw. Głuchych - Rzeszów Fund.Pom.Młodz.im.JPII - Kaoczuga Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. - Krosno Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. - Jarosław Stow. In. Społ.-Gospod. - Lubaczów Caritas Diec. Sandomierskiej Par.Rzym.-Kat. Pw.Niepok.Serca NMP - Głogów Młp. Stow.WZRASTANIE - Przemyśl Tow.Przyjaciół Dzieci - Mielec Stow.Rodzin Kat. Diec.Sandomierskiej Stow.Przyj.H.Kosiny - Sanok Pol.Kom.Pom.Społ. - Kolbuszowa Fund.POMOCNA DŁOO - Jarosław Stow.ORATORIUM - Stalowa Wola Zgrom.Sióstr Służ. - Dębica Stow.na Rzecz Rodziny Szczęśliwy DOM - Rzeszów Zgrom.Św.M.Archanioła - Stalowa Wola Ogóln.Stow.Prac.Resoc. - Kuźnia Raciborska Kat.Plac.Opiek.-Wych.Zgrom.Sióstr - Łąka Zgrom.Sióstr Św.M.Archanioła - Miejsce Piastowe Stow.Rodzin Kat.Diec.Rzeszowskiej Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Największego zwrotu dotacji - 43,75% sumy środków przyznanych (tj ,00 zł) dokonała Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II w Lipniku Kańczuga, 13,53% (tj ,34 zł) zwróciła Komisja Zakładowa Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ Solidarność w Stalowej Woli, natomiast mniej niż 4% (tj. 650,55 zł) zwrócił Polski Związek Głuchych w Rzeszowie. Wykres nr 11. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program w 2009 roku 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 kwota przyznana dotacja wykorzystana Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok

90 Beneficjenci Analiza Programów Wojewódzkich W 2009 roku w wyniku realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata pomocą zostało objętych osób, tj. o 0,18% więcej, niż wynikało to z zaplanowanych zadań zawartych w projektach złożonych przez organizacje pozarządowe. Uwzględniając charakter zadań, w zdecydowanej większości pomocą zostało objętych najwięcej osób zmagających się z problemem ubóstwa. Pomimo że dane zawarte tabeli nr 17, pochodzące ze złożonych sprawozdań z realizacji Programu podają liczbę tych osób równą (tj. 94,40% ogółu osób objętych pomocą), jednakże w rzeczywistości osób ubogich, które uzyskały pomoc jest znacznie więcej. Wskazuje na to fakt, iż ubóstwo jako zjawisko społeczne stanowi zarówno ogniwo, jak i człon całego łańcucha pozostałych problemów, które dotykają nasze społeczeństwo. Dlatego też, pozostali beneficjenci Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , tj.: osoby pozostające bez pracy, osoby borykające się z bezdomnością, dzieci pochodzące z rodzin patologicznych i dysfunkcyjnych w znacznej mierze dotknięci są problemem ubóstwa. Kolejna grupa, która otrzymała pomoc stanowiła osoby bezrobotne liczba ich wyniosła osób i stanowiła 3,74% ogółu wszystkich beneficjentów. Znaczną liczbę osób, tj (1,26% wszystkich beneficjentów), do których skierowany był program, stanowiły dzieci i młodzież posiadające trudności w wypełnianiu swoich zadań. W grupie tej uwzględnione zostały dzieci i młodzież pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych, dotknięte ubóstwem, złymi warunkami mieszkaniowymi, niewydolne wychowawczo i niezaradne życiowo, borykające się z problemem alkoholizmu i przemocą. Są to osoby zamieszkujące swoje rodzinne domy oraz przebywające w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Tabela nr 17. Osoby objęte pomocą w ramach realizowanego programu w roku 2009 Grupy osób objętych pomocą Osoby bezdomne Osoby niepełnosp. i chore Osoby bezrobotne Osoby ubogie Dzieci i młodzież z rodzin mające trudności w wypełnianiu swoich zadań Dorośli objęci pomocą specjalist. Razem Dorośli ?? ? Dzieci 5 10? 929+? ? Razem * * * brak danych dotyczących podziału tej liczby osób na osoby dorosłe i dzieci Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program - rok

91 W powyższej tabeli wśród osób objętych pomocą ujęte zostały również osoby bezdomne, chore i niepełnosprawne, a także osoby dorosłe objęte pomocą specjalistyczną. Łączna ich liczba wynosi 635. Analizując łączną liczbę beneficjentów ostatecznych w ramach realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata trudno jednoznacznie stwierdzić, jaki dokładnie procent stanowiły osoby dorosłe, a jaki dzieci. Uwzględniając dane zawarte w powyższej tabeli, można jedynie domniemać, iż objętych pomocą zostało więcej dzieci niż osób dorosłych. Fakt ten, wynika z braku dokładnych informacji zawartych w dwóch sprawozdaniach organizacji pozarządowych, tj.: Podkarpackiego Banku Żywności w Rzeszowie oraz Komisji Zakładowej Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ Solidarność w Stalowej Woli. Organizacje te, udzieliły pomocy w postaci organizowania zbiórek produktów żywnościowych oraz rozdystrybuowania ich wśród osób najbardziej potrzebujących, a także zakupu wyprawek szkolnych dla dzieci. Przegląd wszystkich sprawozdań, złożonych po zakończeniu realizacji Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata , umożliwił wyznaczyć stopień zrealizowania zaplanowanych wcześniej zadań złożonych w ofertach. Spośród 29 organizacji pozarządowych realizujących program, 8 podmiotów nie zrealizowało w całości zaplanowanych zadań, które dotyczyły: liczby osób objętych pomocą - Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Paszczyna (liczba zaplanow , rzeczyw. - 86), Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Mielcu (liczba zaplanow. - 20, rzeczyw. - 15), Stowarzyszenie Przyjaciół Heleny Kosiny w Sanoku (liczba zaplanow , rzeczyw. - 83), Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny Szczęśliwy DOM w Rzeszowie (liczba zaplanow , rzeczyw ) oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Resocjalizacji w Kuźni Raciborskiej (liczba zaplanow. - 72, rzeczyw. - 66). Jednakże, pomimo że pięć ww. podmiotów nie wykonało zaplanowanych celów, to jednak innych 8 organizacji swoje działania skierowały do znacznie szerszego grona osób potrzebujących, niż to wcześniej zaplanowano, co ogólnie wpłynęło na wzrost osób objętych pomocą o 0,18% (tj. o 245 osób). Do organizacji tych należały: Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Krośnie, Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Stalowej Woli, Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno - Gospodarczych w Lubaczowie, Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Niepokalanego Serca NMP w Głogowie Młp., Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Stowarzyszenie Charytatywne w Kolbuszowej, Jarosławska Fundacja POMOCNA DŁOŃ 91

92 w Jarosławiu, Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi ORATORIUM im. Bł. Ks. Bronisława Markiewicza w Stalowej Woli, Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP w Dębicy, braku zawartej w sprawozdaniu informacji o pomocy w załatwieniu spraw urzędowych oraz uzyskiwaniu świadczeń socjalnych, natomiast zaplanowanej w ofercie - Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Paszczyna; krótszego okresu realizacji zaplanowanych zadań Komisja Zakładowa Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ Solidarność w Stalowej Woli (zaplanow. marzec - grudzień 2009 r.; zrealizow. czerwiec - grudzień 2009 r.); braku zaplanowanej wycieczki w Bieszczady Fundacja Pomocy Młodzieży im. JP II w Lipniku Kańczuga, podmiot w zamian zorganizował wycieczkę do Łańcuta i stadniny koni w Albigowej, jednakże nie było to ustalone pomiędzy stronami umowy; braku zorganizowanych zajęć z witrażu Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno - Gospodarczych w Lubaczowie, podmiot w zamian zorganizował zajęcia z garncarstwa. Podmiot wystosował pismo z prośbą o przyjęcie tej zmiany, jednak zrobił to po zakończeniu realizacji zadań. Pozostałe organizacje pozarządowe wykonały swoje zadania w 100%. Poniższy wykres prezentuje procent obniżenia dotacji dla podmiotów realizujących Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata Całkowita suma środków, o którą ubiegały się organizacje pozarządowe uczestniczące w programie wyniosła ,76 zł, natomiast ze względu na ograniczoną kwotę dotacji ,00 zł, została ona obniżona o 55,22%. Obniżenie dotyczące poszczególnych podmiotów, oscylowało w granicach pomiędzy 4,35% a 86,26%, jednakże nie przekładało się ono na wykonanie zaplanowanych zadań. Przykładem jest organizacja Caritas Diecezji Rzeszowskiej, która jako jedyna miała w największym procencie obniżoną dotację 86,26%, lecz w pełni zrealizowała swoje wcześniej zaplanowane działania. 92

93 Podkar. Bank Żywności - Rzeszów Caritas Diec. Rzeszowskiej Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Dębica Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Krosno Stow.na Rzecz Rozwoju Wsi - Paszczyna Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Mielec NSZZ SOLIDARNOŚD - Stalowa Wola Tow.Pom.im.Św.Brata Alberta - Stalowa Wola Polski Zw. Głuchych - Rzeszów Fund.Pom.Młodz.im.JPII - Kaoczuga Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. - Krosno Pol.Stow.naRzecz Os.z Up.Um. - Jarosław Stow. In. Społ.-Gospod. - Lubaczów Par.Rzym.-Kat. Pw.Niepok.Serca NMP - Głogów Stow.WZRASTANIE - Przemyśl Tow.Przyjaciół Dzieci - Mielec Stow.Rodzin Kat. Diec.Sandomierskiej Stow.Przyj.H.Kosiny - Sanok Pol.Kom.Pom.Społ. - Kolbuszowa Fund.POMOCNA DŁOO - Jarosław Stow.ORATORIUM - Stalowa Wola Zgrom.Sióstr Służ. - Dębica Stow.na Rzecz Rodziny Szczęśliwy DOM - Zgrom.Św.M.Archanioła - Stalowa Wola Ogóln.Stow.Prac.Resoc. - Kuźnia Raciborska Kat.Plac.Opiek.-Wych.Zgrom.Sióstr - Łąka Zgrom.Sióstr Św.M.Archanioła - Miejsce Piastowe Stow.Rodzin Kat.Diec.Rzeszowskiej Par.Rzym.- Kat.pw.NSPJ - Dębica Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 12. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2009 roku (w %) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty Podmioty, które w całości wykonały swoje zadania Podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok Na wykresie nr 12 kolorem czerwonym, zaznaczone zostały te organizacje pozarządowe, które nie wykonały w całości zaplanowanych działań. Obniżenie dotacji dla tych podmiotów oscylowało w granicach 15,00% - 50,19%. Natomiast podmiotem, który w całości otrzymał wnioskowaną kwotę dotacji, była Komisja Zakładowa Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ Solidarność w Stalowej Woli. Jednakże, jak wykazano w sprawozdaniu zaplanowane cele zostały zrealizowane w 90%, gdyż zadanie - dystrybucja żywności dla najbiedniejszej ludności regionu realizowane było w krótszym okresie niż pierwotnie zakładano. 93

94 Wnioski i rekomendacje 1. Ogłoszenie o otwartym konkursie ofert nie zawierało kryterium określającego maksymalną kwotę dotacji, o którą mogą starać się podmioty aplikujące do uczestnictwa w realizacji Programu. Skutkowało to niestety, dużą swobodą w określaniu kwot wnioskowanych w składnych ofertach, sięgających nawet do ,00 zł (Caritas Diecezji Rzeszowskiej). 2. W wyniku analizy zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe uczestniczące w Programie, na pierwszy plan wysuwa się brak jakichkolwiek podejmowanych przedsięwzięć, skierowanych do osób starszych i przewlekle chorych. Osoby te - zazwyczaj niedomagające się swoich praw, ze względu na swój wiek, często są pomijane, niezauważane, czy wręcz lekceważone. Powinno się więc zwrócić na nie uwagę i objąć pomocą, poprzez szczególne uwzględnienie tej grupy przy ogłaszaniu otwartych konkursów ofert. 3. Poprzez dokonywany przegląd zadań zawartych w ofertach w odniesieniu do działań ujętych w ramach Programu, dostrzeżone zostało zbytnie uogólnienie działania 2.1 Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć na rzecz grup osób objętych programem. Ze względu na to, iż wszystkie przedsięwzięcia realizowane poprzez organizacje pozarządowe w ramach Programu, wpisują się w jego zakres, niezbędne zatem, na tym etapie okazało się przyjęcie zasady, która pozwoliła na przypisanie do tego działania tylko tych zadań, które nie wpisywały się w pozostałe działania Programu. 4. W ramach Programu zawarte są dwa działania, tj.: Tworzenie warunków i stymulowanie własnej aktywności na rzecz wychodzenia z obszarów działań pomocy społecznej oraz Zwiększenie dostępności do poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego, które ujęte są zarówno w celu operacyjnym nr 1 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego jako działania 1.4 i 1.5 oraz celu operacyjnym nr 2 Zmniejszenie skutków niekorzystnych zjawisk społecznych jako działania 2.4 i 2.7. Powodowało to utrudnienia z przypisaniem zadań realizowanych przez podmioty do któregoś z tych działań, tym bardziej, że znaczenie celu strategicznego nr 2 częściowo zawiera się w celu strategicznym nr 1. Dlatego też, korzystne i bardziej efektywne dla realizacji Programu byłoby, aby cele operacyjne nie powielały działań, ale uzupełniały się wzajemnie. 5. Samorząd Województwa udzielając dotacji w ramach realizacji wojewódzkich programów dotyczących niepełnosprawności, alkoholizmu i narkomanii, podejmuje w nich działania, mające na celu wsparcie dla osób i ich rodzin dotkniętych tymi problemami. Wojewódzki Program Pomocy Społecznej na lata natomiast, zgodnie ze swoimi zapisami, pomoc koncentruje na osobach i rodzinach dotkniętych 94

95 i zagrożonych niekorzystnymi zjawiskami społecznymi, tj.: ubóstwem, wykluczeniem społecznym oraz przewlekłymi chorobami, a także pomocą udzieloną dla dzieci i młodzieży wymagającej pomocy wychowawczej i społecznej. Jednakże, wśród organizacji pozarządowych ubiegających się o dofinansowanie w ramach omawianego Programu, znajdują się również takie, które swoje działania nakierowują na pomoc osobom niepełnosprawnym. Przykładem takim jest Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOUU) w Krośnie oraz w Jarosławiu, a także Polski Związek Głuchych w Rzeszowie. Organizacje te, uczestniczyły w 2009 roku w realizacji zarówno Wojewódzkiego Programu na Rzecz Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych i Przeciwdziałania Ich Wykluczeniu Społecznemu na lata oraz Wojewódzkiego Programu Pomocy Społecznej na lata Uwzględnić przy tym należy, iż organizacja PSOUU w Krośnie, zaplanowała działania nakierowane na aktywizację osób niepełnosprawnych oraz szkolenia dla rodziców tych osób i tylko w ofercie wspomniała o trudnej sytuacji materialnej swoich beneficjentów, w sprawozdaniu natomiast już jej nie uwzględniła. W przypadku projektu organizacji PSOUU Jarosław, działania zawarte w nim, miały na celu czasową opiekę nad osobami niepełnosprawnymi. W związku z powyższym, może warto byłoby zastanowić się nad wprowadzeniem pewnego rodzaju ograniczenia lub dodatkowych kryteriów dla podmiotów, które mogą ubiegać się o otrzymanie dotacji w ramach innych programów wojewódzkich. Umożliwiłoby to, pozostawienie większej puli środków finansowych przeznaczonych na dotacje dla tych podmiotów, które mogą wnioskować o dotacje tylko w ramach jednego programu. Natomiast w przypadku, gdy środki finansowe byłyby bardzo ograniczone, zasadne wówczas byłoby udzielenie dofinansowania tylko tym podmiotom, które: 1/ w swoich projektach zaplanowały zadania wpisujące się w Program, 2/ nie mają możliwości uczestnictwa w realizacji innego programu, a zarazem możliwości uzyskania innego dofinansowania. 6. Pożądane byłoby wprowadzenie dla podmiotów podejmujących działania w ramach realizacji Programu (nie tylko dotyczącego pomocy społecznej), wymogu informowania beneficjentów o fakcie, iż działania te, są realizowane dzięki współfinansowaniu ze środków Samorządu Województwa Podkarpackiego. Warto zauważyć, że często w realizacji zadań uczestniczą nie tylko osoby objęte pomocą, ale również ich rodziny, znajomi oraz inni mieszkańcy województwa. Zasada ta, przekładałaby się nie tylko na zwiększenie świadomości tych osób o realizowanym przedsięwzięciu, ale również stanowiłaby element promocji naszego województwa, jako jednostki terytorialnej, która troszczy się o swoich mieszkańców szczególnie tych najbardziej potrzebujących. 95

96 Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Podstawą prawną zobowiązującą jednostki samorządu terytorialnego do realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii jest Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii 15. Zgodnie z artykułem 2 ust. 1 niniejszej ustawy, przeciwdziałanie narkomanii jest realizowane w szczególności przez: działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i zapobiegawczą; leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych; ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych. Program Wojewódzki opracowany został na podstawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, który określa rodzaje działań w zakresie przeciwdziałania narkomanii, cele i sposoby ich osiągania oraz podmioty zobowiązane do ich realizacji. W programie tym, określone są również kierunki działań przewidzianych do realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego. Narkomania powoduje stały wzrost problemów społecznych, stwarza zagrożenia i obniża ogólny poziom zdrowia społeczeństwa. Skala tego zjawiska uwidacznia się m.in. w używaniu substancji nielegalnych, częstotliwości tego używania, liczbie osób, które poddały się leczeniu stacjonarnemu z powodu uzależnienia, w dostępie do narkotyków oraz ich wpływie na otaczającą nas rzeczywistość. Terapia uzależnień pozwala na łagodzenie skutków i obciążeń, jakie ponosi społeczeństwo z powodu narkotyków, a przede wszystkim jest realną szansą na uzyskanie poprawy stanu zdrowia osób uzależnionych. Obecny stan wiedzy uprawnia do stwierdzenia, że choć uzależnienie jest chroniczną, nawracającą chorobą, to poprzez terapię, możemy ją kontrolować. Z jednej strony możemy stwierdzić, że leczenie uzależnień jest skuteczne i stale poprawia swą efektywność. Z drugiej warto zauważyć, że zaniechanie oferty terapeutycznej pociąga za sobą skutki takie jak wzrost zjawisk przemocy i przestępczości, osłabienie generalnego stanu zdrowia i wiele innych negatywnych skutków społecznych, a w efekcie wzrost kosztów społecznych, w tym wzrost nakładów na leczenie i pomoc społeczną. Opracowanie Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata poprzedzone zostało przeprowadzeniem diagnozy, mającej na celu wszechstronne poznanie zjawiska narkomanii. W diagnozie tej, wykorzystano pomiary wykonane zarówno przez profesjonalne ośrodki badające opinię publiczną w skali całego kraju, jak również przez inne podmioty, które badania o zasięgu lokalnym przeprowadziły na mniejszej próbie respondentów. Tego typu badania były 15 Dz. U. z 2005, Nr 179, poz z późn. zm. 96

97 przeprowadzane na użytek poszczególnych samorządów, szkół i organizacji pozarządowych. Diagnozując zjawisko narkomanii zwrócono uwagę na cztery aspekty: Pierwszy: Używanie narkotyków uwzględnia skalę zjawiska, która uwidacznia się m.in. w używaniu substancji nielegalnych, częstotliwości tego zjawiska, liczbie osób, które poddały się leczeniu stacjonarnemu z powodu uzależnienia, w dostępie do nich oraz ich wpływie na otaczającą nas rzeczywistość. Drugi: Używanie problemowe narkotyków zajmuje się danymi statystycznymi w zakresie terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych. Na podstawie tych materiałów dostarcza informacji o trendach narkomanii rozumianej jako uzależnienie rodzące poważne problemy społeczne. Kolejnym z aspektów jest Dostępność narkotyków. Jest ona uzależniona od wielu czynników, m.in. od norm prawnych i obyczajowych, tolerancji socjokulturowej, od ceny, itp. Dodatkowo na poziomie lokalnym mogą występować również inne czynniki sprzyjające łatwemu dostępowi do narkotyków, są to m.in.: położenie geograficzne oraz sytuacja społeczno gospodarcza regionu. Cel nadrzędny programu Ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych. Cel nadrzędny realizowany będzie w trzech obszarach: 1. Profilaktyka. Cel główny: Zahamowanie tempa wzrostu popytu na narkotyki. Powyższy cel można osiągnąć poprzez działania adresowane zarówno do ogółu społeczeństwa, jak i wybranych grup docelowych, takich jak: dzieci i młodzież szkolna, które są szczególnie zagrożone używaniem narkotyków. Działania profilaktyczne ukierunkowane są na wzmocnienie postaw prozdrowotnych ogółu społeczeństwa poprzez edukację publiczną dotyczącą konsekwencji zdrowotnych, społecznych i prawnych używania narkotyków. W obszarze profilaktyki zaplanowano także działania służące podniesieniu jakości działań profilaktycznych. Niezbędne jest upowszechnienie profesjonalnych programów profilaktycznych o udowodnionej skuteczności, propagowania wiedzy na temat konstruowania i ewaluacji programów profilaktycznych, zgodnie z obowiązującymi standardami oraz aktywne wspieranie realizatorów. 97

98 1.1 Cel szczegółowy: Zwiększanie zaangażowania podmiotów uprawnionych do realizacji zadań profilaktycznych w przeciwdziałaniu narkomanii. Zadania: 1. Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią. 2. Wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią. 3. Wspieranie rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią. 1.2 Cel szczegółowy: Podniesienie jakości programów profilaktycznych. Zadania: 1. Współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego na temat metodologii konstruowania programów przeciwdziałania narkomanii, ich standardów oraz metod ewaluacji. 2. Szkolenia przedstawicieli różnych zawodów w zakresie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii. 3. Upowszechnianie wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych, metod ich ewaluacji, systemu rekomendacji w oparciu o kryteria programu EDDRA (Exchange Drug Demand Reduction Action). 4. Stworzenie wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych. 1.3 Cel szczegółowy: Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku. Zadania: 1. Opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii. 2. Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych. 3. Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów. 98

99 2. Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna. Cel główny: Poprawa stanu zdrowia i funkcjonowania społecznego osób uzależnionych od narkotyków oraz używających narkotyki w sposób szkodliwy. Uzależnienie od narkotyków jest bardzo poważnym schorzeniem, stwarza realne zagrożenie dla zdrowia i życia osoby uzależnionej i jak każda choroba wymaga leczenia. Istotne jest też wspieranie reintegracji społecznej, która ma na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych. Zadanie dotyczące poprawy stanu zdrowia osób uzależnionych należą do katalogu zadań publicznych. Zgodnie z artykułem 2 ust.2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii 16, leczenie, rehabilitacja i reintegracja osób uzależnionych finansowane są ze środków własnych podmiotów wykonujących zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii, środków przeznaczonych na realizację programów zdrowotnych finansowanych z części budżetu państwa oraz środków Narodowego Funduszu Zdrowia. 2.1 Cel szczegółowy: Polepszenie jakości postępowania leczniczego, rehabilitacyjnego i programów ograniczania szkód zdrowotnych. Zadania: 1. Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych. 2.2 Cel szczegółowy: Poprawa dostępności świadczeń na poziomie regionalnym. Zadania: 1. Rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania. 2. Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych. 3. Rozwój programów leczenia substytucyjnego. 4. Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych. 5. Upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych. 6. Zwiększanie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie. 16 Dz. U. z 2005 r., Nr 179, poz z późn. zm. 99

100 3. Badania i monitoring. Cel główny: Wsparcie informacyjne realizacji wojewódzkiego programu przeciwdziałania narkomanii. Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata zakłada uruchomienie całościowego monitoringu oraz ewaluacji. Działania te dotyczyć mają zarówno oceny realizacji programu, jak i całokształtu działań i ich skutków skierowanych na przeciwdziałanie narkomanii na terenie województwa podkarpackiego 17. Podjęcie prac nad poprawieniem jakości danych, w zakresie zgłaszalności do leczenia oraz pozostałych kluczowych wskaźników związanych z używaniem narkotyków, pozwala na ocenę efektywności prowadzonych działań i wydatkowania środków finansowych. Dalszy rozwój sieci monitoringu lokalnego przyczyni się do prowadzenia racjonalnej i opartej na faktach polityki przeciwdziałania narkomanii. Istotne też jest, w jaki sposób opinia publiczna postrzega prowadzone działania. Monitorowanie reakcji społecznych wobec problemu narkotyków i narkomanii umożliwi zaplanowanie racjonalnych i efektywnych działań, takich jak modyfikowanie prowadzonej polityki oraz sposobu prowadzenia kampanii społecznych. 3.1 Cel szczegółowy: Monitorowanie epidemiologiczne problemów narkotyków i narkomanii na szczeblu wojewódzkim. Zadania: 1. Zbieranie i analiza danych statystycznych dotyczących problemu narkotyków i narkomanii. 2. Oszacowanie liczby użytkowników narkotyków, w tym użytkowników problemowych. 3.2 Cel szczegółowy: Monitorowanie reakcji społecznych na problem narkotyków i narkomanii. Zadania: 1. Zbieranie i analiza danych statystycznych na poziomie lokalnym. 2. Badania ankietowe w populacji generalnej oraz wśród młodzieży szkolnej na poziomie wojewódzkim. 17 Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata

101 3.3 Cel szczegółowy: Rozwój i konsolidacja systemu informacji o narkotykach i narkomanii. Zadania: 1. Realizacja corocznych monitoringów wojewódzkich. 2. Wdrażanie monitoringów na poziomie lokalnym (w miastach na prawach powiatu). 3. Współpraca eksperta wojewódzkiego do spraw informacji o narkotykach i narkomanii z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii. ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2008 W 2008 roku ogłoszono konkurs ofert na realizację programu wojewódzkiego pod nazwą: Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Wnioskodawcy składali oferty w ramach obszaru Profilaktyka i Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna. Do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 8 wniosków organizacji ubiegających się o dotację. Wnioski składały organizacje pożytku publicznego, tym samym ubiegając się o fundusze na swoją statutową działalność, bądź też na działalność w nowym dla siebie obszarze. Nazwy programów wskazanych we wnioskach, odnosiły się zarówno do celów głównych z poszczególnych obszarów, jak i do konkretnych zadań w ramach poszczególnych celów szczegółowych. W większości wniosków łatwo można było zauważyć nacisk na realizację konkretnych zadań, co pozwoliło przypisać konkretny projekt do poszczególnych zadań realizowanych (na mocy uchwały Sejmiku Województwa) w tym roku. W poniższej tabeli przedstawione są nazwy projektów i szczegółowy opis zaplanowanych w nich zadań szczegółowych. Wszystkie podmioty w swoich projektach planowały realizację kilku zadań na rzecz przeciwdziałania narkomanii. Zadania te w większości przypadków były ze sobą wzajemnie powiązane. Najwięcej, bo aż 7 z 8 organizacji, zaplanowało 3 i 4 zadania do zrealizowania. Tylko jedna organizacja zaplanowała dwa zadania, żadna z organizacji nie zaznaczyła mniejszej liczby zadań. Zadania w większości wypadków były realizowane w formie szkoleń oraz warsztatów dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Wśród dorosłych adresatami programów były przeważnie osoby zajmujące się wychowaniem młodzieży, a więc nauczyciele, psychologowie, rodzice. Istotnym sposobem walki z problemem narkomanii były audycje radiowe. Inną formą profilaktyki narkomanii były zajęcia sportowo - rekreacyjne i wyjazdy integracyjne, które miały pokazać uczestnikom, jak w ciekawy sposób można organizować sobie czas wolny z daleka od nałogów. 101

102 Tabela nr 18. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w roku 2008 Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Stowarzyszenie POMOST Rzeszów BORDERNETwork Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny - wymiana igieł i strzykawek - terapia grupowa - ulotki informujące o programie 4 - ponadlokalny 2 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA Rzeszów Narkotykom Mówimy NIE - program przeciwdziałania narkomanii wśród młodzieży - warsztaty psychoedukacyjne dla nauczycieli i psychologów - warsztat edukacyjno-profilaktyczny dla liderów młodzieżowych - zajęcia profilaktyczne dla młodzieży 3 - ponadlokalny 3 Stowarzyszenie POMOC Rzeszów W poszukiwaniu siebie - program profilaktyki narkomanii - warsztaty psychoedukacyjne dla młodzieży zagrożonej uzależnieniem - szkolenie kadry pracującej z młodzieżą zagrożoną uzależnieniem - Punkt Konsultacyjny - spotkania dla rodziców 4 lokalny - 4 Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke Jarosław Narkotyki zagrożenie XXI wieku - cykl pogadanek w szkołach - audycje radiowe 2 lokalny - 102

103 Stowarzyszenie RAZEM Budy Głogowskie Szkolenie strażaków z OSP w zakresie zagrożeń związanych z HIV/AIDS i narkomanii w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych - szkolenie strażaków - druk ulotek i broszur - konkurs na przygotowanie instrukcji zachowania się w razie kontaktu z krwią 3 lokalny - 6 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku o/rzeszów Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii w szczególności mających charakter nowatorski - zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży - zajęcia z policjantem dla dzieci i wychowawców - wyjazd integracyjny dla rodziców, dzieci i wychowawców 3 lokalny - 7 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Tarnobrzeg Narkomanom nie! - program profilaktyczny dotyczący zapobiegania narkotykom wśród dzieci i młodzieży - zajęcia profilaktyczne - wycieczki krajoznawcze - zajęcia sportowo - rekreacyjne 3 lokalny - 8 Polski Komitet Pomocy Społecznej z przeznaczeniem dla PKPS Zarządu Miejsko- Gminnego Kolbuszowa Myślę zdrowo! - wybieram życie wolne od narkotyków - zajęcia psychoedukacyjne dla wychowanków świetlicy - zajęcia sportowo rekreacyjne - konkursy plastyczne i inne - szkolenie dla osób dorosłych pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą 4 lokalny - Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata

104 Liczba podmiotów Analiza Programów Wojewódzkich Istotną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę w tabeli nr 18, jest zasięg działania ujęty w programach. Niestety większość, bo aż 6 z 8 programów, miało zasięg lokalny, co stanowi 75% całości. Natomiast zasięg ponadlokalny występował w dwóch wnioskach, tj. 25% ogólnej sumy. Do analizy złożonych wniosków została powołana komisja trzyosobowa, która dokonała oceny pod względem formalnym i merytorycznym. Komisja dokonała indywidualnej oceny punktowej każdego wniosku zgodnie z następującymi kryteriami: ocena merytorycznych założeń realizacji zadania (punktacja: 0 6 pkt.), doświadczenie organizacji w realizacji tego typu zadań (punktacja: 0 3 pkt.), posiadane zasoby kadrowe, rzeczowe i wyposażenie niezbędne do realizacji zadania (punktacja: 0 3 pkt.), udział partnerów w realizacji projektu (punktacja: 0 3 pkt.), ocena kalkulacji kosztów realizacji zadania (punktacja: 0 6 pkt.). W rozdziale środków przyjęto zasadę, że 1 punkt uzyskanej punktacji to 4% wnioskowanej kwoty. Maksymalnie wniosek mógł otrzymać 21 punktów, niestety nie udało się to żadnej organizacji. Najbliższa osiągnięcia tej liczby była jedna organizacja, która otrzymała 18 punktów. Wykres nr 13. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana /rok 2008/ 2,5 2 1,5 1 0, Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny ofert o dofinansowanie zadań w ramach realizowanego Programu rok

105 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Jak pokazuje powyższa tabela, po analizie ofert, punktacja mieściła się w przedziale od 7 do 18 punktów. Dwa podmioty uzyskały tę samą liczbę punktów - 12, pozostałe podmioty uczestniczące otrzymały odpowiednio 7, 10, 13, 15, 17 i 18 punktów. Po zapoznaniu się z wnioskami i dokonaniu oceny, komisja zaproponowała podział dotacji, który przedstawiła do rekomendacji Zarządowi Województwa Podkarpackiego. Wykres nr 14 przedstawia kwoty wnioskowane przez organizacje i otrzymane na mocy uchwały. W 2008 roku wszystkie podmioty miały obniżone dotacje w stosunku do kwot, o jakie się ubiegały. Wykres nr 14. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /rok 2008/ Podmioty kwota wnioskowana kwota przyznana Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny ofert o dofinansowanie zadań w ramach realizowanego Programu rok

106 W ramach otwartego konkursu ofert na realizację zadań wpłynęło 8 ofert na łączną kwotę ,00 zł. W roku 2008 środki finansowe dla Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wynosiły ,00 zł. Jak widać była to niewystarczająca kwota, aby w pełni zaspokoić potrzeby i oczekiwania podmiotów składających wnioski. Ze względu na kompletność wniosków oraz ich zgodność z założeniami programowymi, dofinansowano wszystkie 8 podmiotów na łączną kwotę zł i tym samym wykorzystano całą pulę środków przewidzianych na ten cel. Jak możemy odczytać z wykresu nr 14, większość, bo aż 5 podmiotów, tj. 63% wszystkich biorących udział w konkursie, wnioskowało o kwotę do ,00 zł. Jedna organizacja natomiast, starała się o najwyższą kwotę zł. Większość udzielonych dotacji, bo aż 5 nie przekroczyła progu 5 000,00 zł, podobnie jak w przypadku kwot wnioskowanych stanowi to 63% wszystkich ofert. Kolejne dwie organizacje otrzymały dotację w wysokości 8 000,00 zł Stowarzyszenie Pomoc i 9500,00 zł Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja, odpowiednio 15 i 17 punktów z oceny. Stowarzyszenie Pomost, które wnioskowało o największą kwotę dotacji, otrzymało najwięcej punktów, tj uzyskało wsparcie finansowe w wysokości ,00 zł. Pomimo znacznych obniżeń dotacji wszystkie podmioty zdecydowały się realizować zamierzone zadania (modyfikując jednak odpowiednio harmonogram planowanych działań oraz kosztorys, aby zadanie było możliwe do wykonania). Pozwoliło to, na realizację dość dużej i różnorodnej liczby zadań mających na celu ograniczenie używania narkotyków oraz podniosło stan wiedzy społeczeństwa na ten temat. Cel nadrzędny programu: Ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych realizowany był w trzech obszarach, w ramach których ujęte były cele szczegółowe i zadania. Obszar nr 1 Profilaktyka realizowany był poprzez ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata Poniższa tabela jest zestawieniem liczb zadań realizowanych w 2008 roku w poszczególnych projektach. 106

107 Tabela nr 19. Zadania z projektów dotyczące obszaru nr 1 Lp. Nazwa zadania w projekcie Obszar nr 1 Cel op. nr 1.1 Cel op. nr 1.2 Cel op. nr 1.3 Zadania Zadania Zadania BORDERNETwork Narkotykom Mówimy NIE - program przeciwdziałania narkomanii wśród młodzieży W poszukiwaniu siebie - program profilaktyki narkomanii Narkotyki zagrożenie XXI wieku Szkolenie strażaków z OSP w zakresie zagrożeń związanych z HIV/AIDS i narkomanii w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii w szczególności mających charakter nowatorski Narkomanom nie! - program profilaktyczny dotyczący zapobiegania narkotykom wśród dzieci i młodzieży Myślę zdrowo! - wybieram życie wolne od narkotyków Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok

108 Obszar Profilaktyka realizowany był przez wszystkie 8 organizacji wnioskujących o dotację z omawianego programu wojewódzkiego. Spośród wszystkich zadań realizowanych w ramach tego obszaru najwięcej podmiotów realizowało: Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych. Działanie to realizowało 6 podmiotów, głównie poprzez: Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny, warsztaty psychoedukacyjne dla nauczycieli i psychologów, warsztat edukacyjno-profilaktyczny dla liderów młodzieżowych, zajęcia profilaktyczne dla młodzieży, cykl pogadanek w szkołach, audycje radiowe, szkolenie strażaków, upowszechnianie ulotek i broszur, zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży, zajęcia psychoedukacyjne dla wychowanków świetlicy, szkolenie dla osób dorosłych pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą. Zadanie Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią realizowały 3 organizacje poprzez: cykl pogadanek w szkołach, zajęcia profilaktyczne, zajęcia psychoedukacyjne dla wychowanków świetlicy. Kolejne miejsce pod względem liczby podejmowanych zadań w ramach działań obszaru nr 1 zajmowały równocześnie cztery zadania: 1.1.2; 1.1.3; 1.2.2; Zadanie Wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią realizowały dwie organizacje poprzez: warsztaty psychoedukacyjne dla młodzieży zagrożonej uzależnieniem, szkolenie kadry pracującej z młodzieżą zagrożoną uzależnieniem, Punkt Konsultacyjny, zajęcia profilaktyczne dla dzieci i młodzieży, wyjazd integracyjny dla rodziców, dzieci i wychowawców. 108

109 Zadanie Wspieranie rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią podobnie jak wcześniejsze zadanie pojawiło się w 2 ofertach o dofinansowanie, które obejmowały: wyjazd integracyjny dla rodziców, dzieci i wychowawców oraz szkolenie dla osób dorosłych pracujących na co dzień z dziećmi i młodzieżą. Kolejne zadanie Szkolenia przedstawicieli różnych zawodów w zakresie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii również realizowały dwie organizacje, poprzez: warsztaty psychoedukacyjne dla nauczycieli i psychologów oraz szkolenie kadry pracującej z młodzieżą zagrożoną uzależnieniem. Ostatnie zadanie realizowane przez dwa podmioty to Opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii. Jest to zadanie 1.3.1, które w 2008 roku wdrażane było poprzez druk ulotek i broszur informacyjnych oraz ich rozpowszechnianie. Wg załącznika Nr 1 do Uchwały nr 113/1965/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 4 czerwca 2008 r., w roku tym nie były realizowane następujące zadania: Współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego na temat metodologii konstruowania programów przeciwdziałania narkomanii ich standardów oraz metod ewaluacji ; Upowszechnianie wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych, metod ich ewaluacji, systemu rekomendacji w oparciu o kryteria programu EDDRA (Exchange Drug Demand Reduction Action) ; Stworzenie wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych ; Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów. Dotyczyły one głównie współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego, współpracy z mediami, upowszechniania wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych i stworzenia wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych. 109

110 Obszar nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna był w 2008 roku realizowany tylko przez jedną organizację. Tabela nr 20. Zadania z projektów dotyczące obszaru nr 2 Lp. Nazwa zadania w projekcie Obszar nr 2 Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Zadania Zadania BORDERNETwork Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Działania zaplanowane w złożonym wniosku dotyczyły realizacji zadania Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych. Podmiot zawarł w swojej ofercie zadania takie jak: prowadzenie Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego, wymiana igieł i strzykawek, zajęcia terapii grupowej. W tym obszarze żaden podmiot nie realizował zadania Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych. Pozostałe zadania nie były realizowane w tym roku, należały do nich: Wspieranie i organizowanie szkoleń i konferencji adresowanych do lekarzy, pielęgniarek i realizatorów programów ograniczania szkód zdrowotnych, Rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania, Rozwój programów leczenia substytucyjnego, Upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych, Zwiększanie ilości miejsc lecznictwa stacjonarnego w województwie. W roku 2008 na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wydatkowanych zostało ,00 zł, tj. 100% środków finansowych przeznaczonych na jego realizację. Wszystkie organizacje w pełni wykorzystały przyznaną dotację. Łączna liczba osób, które zostały objęte programem wyniosła 3452, tj. 26% mniej niż zaplanowano w złożonych ofertach. Struktura wiekowa ostatecznych beneficjentów przedstawia się następująco: osób (tj. 39% wszystkich beneficjentów) stanowią dorośli, 1707 osób (tj. 49% wszystkich beneficjentów) to dzieci i młodzież, 404 (tj. 12% wszystkich beneficjentów) to osoby, 110

111 Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich których nie można przydzielić do żadnej z grup, ponieważ we wniosku była podana tylko ogólna suma bez jakiegokolwiek podziału. Najczęściej organizacje swoimi programami obejmowały osoby szczególnie zagrożone narkomanią - było tak w 4 przypadkach. Na poniższym wykresie przedstawione jest w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. Ze względu na ograniczone środki finansowe oraz fakt, iż dofinansowanie dostało wszystkie 8 podmiotów, niezbędne okazało się znaczne obniżenie kwot wnioskowanych. Największe obniżenie dotacji, tj. 50% i więcej w stosunku do kwoty wnioskowanej, dotyczyło 5 organizacji: Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke Jarosław Stowarzyszenie RAZEM Budy Głogowskie Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku o/rzeszów Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Tarnobrzeg Polski Komitet Pomocy Społecznej z przeznaczeniem dla PKPS Zarządu Miejsko- Gminnego Kolbuszowa Wykres nr 15. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2008 roku (w %) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok

112 Pozostałym trzem podmiotom została obniżona dotacja w granicach od 28% do 41%. Jak wynika z powyższego wykresu, obniżenie dotacji nie zawsze wiązało się z niewykonaniem zaplanowanych w ofertach zadań. Spośród 8 podmiotów, którym została obniżona dotacja, aż 7 podmiotów wykonało zadania w 100%, tylko jeden podmiot zaznaczony na wykresie kolorem czerwonym wykonał zadanie w części, ponieważ w chwili złożenia sprawozdania nie zrealizowano działania zmniejszanie skutków społecznych związanych z używaniem narkotyków oraz nie zostały przeprowadzone zajęcia z rodzicami (zaplanowano realizację w terminie późniejszym). Warto zaznaczyć, iż część podmiotów zrealizowała zadania ponad zaplanowany program. Stowarzyszenie POMOST z Rzeszowa dodatkowo przeprowadziło spotkania z młodzieżą w szkołach. Z kolei Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku o/rzeszów zorganizowała bardziej atrakcyjną wycieczkę, niż to było zaplanowane. Pokazuje to, że obniżona dotacja nie zawsze stanowi barierę dla realizacji dodatkowych celów. Ponadto organizacja, która zrealizowała zadanie w części znajdowała się w grupie w której obniżono dotację w mniejszym stopniu. Natomiast w grupie z największym obniżeniem dotacji zadania zrealizowane były w 100%. ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2009 W 2009 roku, podobnie jak w roku poprzednim, ogłoszono konkurs ofert na realizację programu wojewódzkiego pod nazwą: Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata W tym roku przy realizacji programu celowo pominięto obszar Badania i monitoring oraz część zadań z obszarów: Profilaktyka i Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna. Po ogłoszeniu otwartego konkursu ofert, do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 13 wniosków o dofinansowanie. Wnioskodawcami były fundacje i stowarzyszenia wchodzące w skład trzeciego sektora organizacje pozarządowe. Nazwy programów wskazanych we wnioskach, odnosiły się do celów głównych z poszczególnych obszarów i do konkretnych zadań w ramach poszczególnych celów szczegółowych. W większości wniosków łatwo można było zauważyć przypisanie danego wniosku do konkretnych zadań, realizowanych (na mocy uchwały sejmiku województwa) w tym roku. 112

113 Poniższa tabela prezentuje zadania ujęte we wnioskach złożonych w roku 2009 w ramach otwartego konkursu ofert dotyczącego realizacji programu. Podobnie jak w roku poprzednim, zadania w większości przypadków były realizowane w formie szkoleń oraz warsztatów dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Organizowane były również zajęcia sportowo rekreacyjne, wycieczki integracyjne i punkty konsultacyjne. Audycje radiowe zyskały na popularności, ponieważ tą innowacyjną formę realizacji zadań profilaktycznych realizowała kolejna organizacja. Nowością w stosunku do roku poprzedniego było zorganizowanie dwóch koncertów wraz z konferencjami nt. profilaktyki narkomanii. 113

114 Tabela nr 21. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w roku 2009 Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku o/rzeszów Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii w szczególności mających charakter nowatorski, adresowany do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży - pomoc psychologiczna i socjoterapeutyczna dla dzieci - pomoc terapeutyczna dla rodziców 2 lokalny - 2 Stowarzyszenie POMOC Rzeszów W poszukiwaniu siebie - program profilaktyki narkomanii - warsztaty psychoedukacyjne dla dzieci i młodzieży - szkolenie kadry pracującej z młodzieżą zagrożoną uzależnieniem 2 - ponadlokalny 3 Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Psychologów Progres Rzeszów Nie daj się oszukać program przeciwdziałania narkomanii - warsztaty dla uczniów - ulotki informacyjne 2 - ponadlokalny 4 Polski Komitet Pomocy Społecznej z przeznaczeniem dla PKPS Zarządu Miejsko- Gminnego Kolbuszowa Moje życie, mój wybór - profilaktyka narkomanii, HIV i AIDS - zajęcia warsztatowe dla dzieci (wychowanków świetlicy) - szkolenie dla przedstawicieli różnych zawodów realizujących działania profilaktyczne - zajęcia integracyjne dla rodzin wychowanków 3 lokalny - 5 Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Szczęśliwy Dom Rzeszów Program profilaktyki narkomanii Stop uzależnieniom - punkty konsultacyjne z dyżurującym psychologiem- psychoterapeutą 1 - ponadlokalny 114

115 Stowarzyszenie Rozwój Ziemi Oleszyckiej Oleszyce Młodzieżowe Stowarzyszenie ZNAK Sanok Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych Powrót z U o/przeworsk Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Tarnobrzeg Stowarzyszenie Ruch Pomocy psychologicznej Integracja Nisko Stowarzyszenie POMOST Rzeszów Program przeciwdziałania narkomanii pn. Wiem wszystko nie biorę Młodzież bez uzależnień - organizacja trzech koncertów wraz z konferencjami nt. Profilaktyki narkotykowej wśród dzieci i młodzieży Profilaktyka uzależnień wśród dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią i ich rodziców w placówkach środowiskowo szkolnych oraz w punkcie konsultacyjnym Jestem wolny żyję bez nałogów - program ze scenariuszami zajęć profilaktycznych Narkotykom mówimy NIE - program przeciwdziałania narkomanii wśród młodzieży Program przeciwdziałania narkomanii w woj. podkarpackim - warsztaty dla uczniów - konferencja dla rodziców - warsztaty dla nauczycieli i osób pracujących z młodzieżą - zorganizowanie dwóch koncertów - konferencje nt. profilaktyki narkotykowej - warsztaty dla uczniów - spotkanie z rodzicami - prowadzenie punktu konsultacyjnego - zajęcia dla dzieci nt. uzależnień - wycieczki i zajęcia integracyjne - warsztaty edukacyjne dla liderów młodzieżowych - zajęcia profilaktyczne dla uczniów szkół - Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny - punkt bezpłatnego testowania krwi na obecność wirusa HIV - ulotki i materiały informacyjne nt. narkomanii 3 lokalny - 2 lokalny - 1 lokalny - 2 lokalny ponadlokalny 3 - ponadlokalny 12 Stowarzyszenie na Rzecz Wszechstronnego Rozwoju Dzieci, Młodzieży i Dorosłych im. Błogosławionej Karoliny Rzeszów Narkotyki to złudna droga - audycje radiowe - warsztaty dla lokalnych grup społecznych 2 - ponadlokalny 13 Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke Jarosław Bliżej siebie dalej od narkotyków - cykl pogadanek w szkołach - audycje radiowe 2 lokalny - Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata

116 Liczba podmiotów Analiza Programów Wojewódzkich Zadania wykazane w powyższej tabeli często były ze sobą wzajemnie powiązane. Najwięcej, bo aż 8 z 13 organizacji, zaplanowało dwa zadania do zrealizowania, trzy zadania zaplanowały tylko 3 podmioty. Najmniej organizacji, bo tylko dwie, zaplanowały jedno zadanie. Ważną rzeczą jest również zasięg zadania. Jak pokazuje powyższa tabela, więcej programów miało zasięg lokalny. Różnica była jednak niewielka: zasięg lokalny 7 wniosków (54% ogółu), zasięg ponadlokalny 6 wniosków (46% ogółu). W roku 2009 nastąpił wzrost liczebności ponadlokalnych programów przeciwdziałania narkomanii w stosunku do roku poprzedniego. Do analizy złożonych wniosków, tak samo jak w roku poprzednim, została powołana trzyosobowa komisja, która dokonała oceny pod względem formalnym i merytorycznym. Komisja dokonała indywidualnej oceny punktowej każdego wniosku zgodnie z następującymi kryteriami: ocena merytorycznych założeń programu (punktacja: 0 6 pkt.), doświadczenie organizacji w realizacji tego typu działań (punktacja: 0 3 pkt.), posiadane zasoby kadrowe, rzeczowe (punktacja: 0 3 pkt.), udział partnerów w realizacji projektu (deklaracje współpracy). (punktacja: 0 3 pkt.), ocena kalkulacji kosztów realizacji zadania (punktacja: 0 6 pkt.). Maksymalnie wniosek mógł otrzymać 21 punktów. Wynik taki osiągnęła tylko jedna organizacja. Wykres nr 16. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana /rok 2009/ Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny ofert o dofinansowanie zadań w ramach realizowanego Programu rok

117 Kwoty (w tyś. zł) Analiza Programów Wojewódzkich W wyniku analizy ofert punktacja mieściła się w przedziale od 14 do 21 punktów, co prezentuje powyższy wykres. Stopień dofinansowania dla danego podmiotu uczestniczącego w konkursie, uzależniony był od tej właśnie punktacji. Największą liczbę punktów 21, otrzymała tylko jedna organizacja pozarządowa, tj. Stowarzyszenie POMOST z Rzeszowa. Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Psychologów Progres w Rzeszowie otrzymało również wysoką punktację, tj. 20 punktów. Żaden podmiot nie otrzymał 18 i 19 punktów. Trzy organizacje otrzymały 17 punktów, natomiast 15 punktów - jeden podmiot. Najniższą liczbę punktów - 14, otrzymało najwięcej bo aż 7 organizacji, co stanowi 54% wszystkich wniosków. Po zapoznaniu się z wnioskami i dokonaniu oceny, komisja zaproponowała podział dotacji, który przedstawiła do rekomendacji Zarządowi Województwa Podkarpackiego. W przypadku, w którym kilka ofert uzyskało tę samą liczbę punktów, w pierwszej kolejności środki zostały przyznane dla tych ofert, które według oceny komisji miały większe znaczenie dla ograniczenia używania i zahamowania tempa wzrostu popytu na narkotyki. Wykres nr 17. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym zadania w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /rok 2009/ Podmioty kwota wnioskowana kwota przyznana Źródło: Opracowanie własne na podstawie Protokołu z oceny ofert o dofinansowanie zadań w ramach realizowanego Programu rok

118 Powyższy wykres przedstawia kwoty wnioskowane przez organizacje i otrzymane na mocy uchwały. W 2009 roku wszystkie podmioty miały obniżone dotacje w stosunku do kwot, o jakie się ubiegały. W ramach otwartego konkursu ofert na realizację zadań wpłynęło 13 ofert na łączną kwotę ,00 zł. W roku 2009 środki finansowe dla Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wynosiły ,00 zł. Wzrosły w stosunku do roku ubiegłego o 20% i tym razem była to niewystarczająca kwota, aby w pełni zaspokoić potrzeby i oczekiwania podmiotów składających wnioski. Ze względu na kompletność wniosków oraz ich zgodność z założeniami programowymi, w wyniku oceny dofinansowano wszystkie 13 podmiotów na łączną kwotę zł i tym samym wykorzystano całą pulę środków przewidzianych na ten cel. Wykres nr 17 pokazuje, że większość, bo aż 11 podmiotów, tj. 85% wszystkich biorących udział w konkursie, wnioskowało o kwotę oscylującą koło ,00 zł. Poniżej tej kwoty, tj. odpowiednio 7 880,00 zł i 8000,00 zł, wnioskowały dwa podmioty, co stanowi 25% wszystkich ofert. Większość dotacji, bo aż 8, nie przekroczyła progu 4 000,00 zł, co stanowi 62% wszystkich ofert. Jeden wniosek otrzymał dofinansowanie w wysokości 5 000,00 zł. Kolejne dwie organizacje otrzymały dotacje na kwotę 6 000,00 zł. Stowarzyszenie Pomost, które otrzymało najwięcej punktów za złożony wniosek, bo aż 21 uzyskało największą dotację w wysokości ,00 zł. Zaraz po nim, największą dotację w wysokości 9 000,00 zł, otrzymało Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Psychologów Progres z siedzibą w Rzeszowie. W wyniku oceny ich wniosek uzyskał 20 punktów. Pomost był jedynym stowarzyszeniem, które otrzymało pełną kwotę, o którą się ubiegało. Pozostałym organizacjom obniżono dotacje w stosunku do wcześniej wnioskowanej kwoty. Pomimo znacznych obniżeń dotacji wszystkie podmioty zdecydowały się realizować zamierzone zadania, modyfikując jednak odpowiednio harmonogram planowanych działań oraz kosztorys, aby zadanie było możliwe do wykonania. Pozwoliło to na realizację dość dużej i różnorodnej liczby zadań mających na celu ograniczenie używania narkotyków oraz podniosło stan wiedzy społeczeństwa na ten temat. Cel nadrzędny programu: Ograniczenie używania narkotyków i związanych z tym problemów społecznych i zdrowotnych w 2009 roku realizowano w trzech obszarach, w ramach których ujęto cele szczegółowe i zadania. Obszar nr 1 Profilaktyka realizowany był podobnie jak w roku poprzednim poprzez ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii. Wśród złożonych wniosków tylko jeden wpisywał się w zadania z obszaru Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych 118

119 i reintegracja społeczna, a obszar Badania i monitoring nie był realizowany w tym roku. Tabela znajdująca się poniżej przedstawia rodzaje i liczbę zadań realizowanych w ramach obszaru nr 1 w 2009 roku. Tabela nr 22. Zadania z projektów dotyczące obszaru nr 1 Lp Nazwa zadania w projekcie Obszar nr 1 Cel op. nr 1.1 Cel op. nr 1.2 Cel op. nr 1.3 Zadania Zadania Zadania Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii w szczególności mających charakter nowatorski, adresowany do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży W poszukiwaniu siebie - program profilaktyki narkomanii Nie daj się oszukać program przeciwdziałania narkomanii Moje życie, mój wybór - profilaktyka narkomanii, HIV i AIDS Program profilaktyki narkomanii Stop uzależnieniom Program przeciwdziałania narkomanii pn. Wiem wszystko nie biorę Młodzież bez uzależnień - organizacja trzech koncertów wraz z konferencjami nt. Profilaktyki narkotykowej wśród dzieci i młodzieży Profilaktyka uzależnień wśród dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią i ich rodziców w placówkach środowiskowo szkolnych oraz w punkcie konsultacyjnym Jestem wolny żyję bez nałogów - program ze scenariuszami zajęć profilaktycznych

120 Narkotykom mówimy NIE - program przeciwdziałania narkomanii wśród młodzieży Program przeciwdziałania narkomanii w woj. podkarpackim Narkotyki to złudna droga Bliżej siebie dalej od narkotyków Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Zadania z obszaru Profilaktyki zawarte były we wszystkich 13 projektach. Najwięcej podmiotów realizowało zadanie Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych. Zadanie to ujęto w 11 wnioskach. Główne formy realizacji powyższego zadania to: zajęcia warsztatowe dla dzieci i młodzieży, punkty konsultacyjne z dyżurującym psychologiem - psychoterapeutą, konferencje dla rodziców, koncerty, konferencje nt. profilaktyki narkotykowej, warsztaty edukacyjne dla liderów młodzieżowych, zajęcia profilaktyczne dla uczniów szkół, audycje radiowe, warsztaty dla lokalnych grup społecznych, cykl pogadanek w szkołach, punkt bezpłatnego testowania krwi na obecność wirusa HIV, ulotki i materiały informacyjne nt. narkomanii. Efektem końcowym zadania było zwiększenie wiedzy na temat szkodliwości zażywania środków psychoaktywnych oraz zdobycie umiejętności radzenia sobie z uczuciami bez ich stosowania. Ponadto starano się odpowiedzieć na pytanie: Jak skutecznie pomagać osobom eksperymentującym i uzależnionym od narkotyków? 120

121 Drugim w kolejności realizowanym zadaniem było: Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią. W powyższej tabeli oznaczone zostało numerem 1.1.1, a realizowane było przez 5 podmiotów za pomocą następujących działań: wycieczka autokarowa, zajęcia integracyjne dla rodzin wychowanków, konkurs plastyczny, wyjazd do kina, organizacja koncertów, konferencje nt. profilaktyki narkotykowej, wycieczki piesze, rowerowe i zajęcia integracyjne, audycje radiowe. Najczęstszą formą realizacji tego zadania były różnego rodzaju wycieczki. Podmioty realizując to działanie starały się pokazać uczestnikom zajęć, iż można spędzić wolny czas bez używek, zwłaszcza narkotyków, np. poprzez sport i rekreację. Zadanie Szkolenia przedstawicieli różnych zawodów w zakresie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii realizowane było przez cztery podmioty za pomocą: szkolenia kadry pracującej z młodzieżą zagrożoną uzależnieniem, szkolenia dla przedstawicieli różnych zawodów realizujących działania profilaktyczne, warsztatów dla nauczycieli i osób pracujących z młodzieżą, warsztatów dla dorosłych i liderów młodzieżowych przygotowujące do prowadzenia zajęć profilaktycznych. Kolejne zadanie Wspieranie rodziny i organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią realizowało 3 organizacje. Zadanie to obejmowało: szkolenie kadry organizacji chroniących dzieci i młodzież przed narkomanią, zajęcia integracyjne dla rodzin wychowanków i spotkania z rodzicami. Zadanie Opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii realizowały dwie organizacje za pomocą: rozpowszechniania ulotek informacyjnych, materiałów informacyjnych nt. narkomanii. 121

122 Ostatnim zadaniem realizowanym przez podmioty było: Wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki drugorzędowej, w szczególności mających charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią (zadanie 1.1.2). Jedna organizacja zdecydowała się na realizację tego zadania, poprzez świadczenie pomocy psychologicznej i terapeutycznej osobom z problemami uzależnienia od narkotyków i ich rodzinom. Pozostałe zadania z tabeli nr 22, tj ; 1.2.3; i 1.3.3, wg załącznika nr 1 do Uchwały nr 178/3261/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego z dnia 10 marca 2009 r. nie były realizowane w tym roku. Dotyczą one głównie współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego, współpracy z mediami, upowszechniania wiedzy na temat standardów programów profilaktycznych i utworzenia wojewódzkiej bazy realizatorów programów profilaktycznych. Obszar nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna był w 2009 roku realizowany przez tę samą organizację co w roku poprzednim, jedynie nazwa zadania została zmieniona. Tabela nr 23. Zadania z projektów dotyczące obszaru nr 2 Lp. Nazwa zadania w projekcie Obszar nr 2 Cel op. nr 2.1 Cel op. nr 2.2 Zadania Zadania Program przeciwdziałania narkomanii w woj. podkarpackim Liczba realizowanych działań w poszczególnych celach operacyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu rok Zadanie Rozwój programów ograniczania szkód zdrowotnych było realizowane głównie poprzez: prowadzenie punktu konsultacyjno diagnostycznego, prowadzenie punktu bezpłatnego testowania krwi na obecność wirusa HIV. Realizatorem tego zadania było Stowarzyszenie Pomost, które częściowo kontynuuje swój projekt z poprzedniego roku. Innym zadaniem, które organizacje miały możliwość realizować, było Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych. Niestety żaden podmiot, nie podjął się 122

123 realizacji tego zadania. Pozostałe zadania z tego obszaru nie były realizowane w tym roku. W roku 2009 na realizację Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata wydatkowano ,00 zł, tj. 100% środków finansowych przeznaczonych na jego realizację. Każda organizacja wykorzystała w całości sumę dotacji, jaką otrzymała z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej. Łączna liczba osób, która została objęta programem wyniosła przynajmniej 2 897,00 zł, tj. 11% mniej niż zaplanowano w złożonych ofertach. Podana wyżej liczba w rzeczywistości na pewno jest wyższa, ponieważ nie uwzględnia uczestników koncertów zorganizowanych przez Młodzieżowe Stowarzyszenie Znak. Stowarzyszenie to nie było w stanie policzyć uczestników koncertów, ponieważ miały one charakter otwarty. Podobnie inne podmioty, gdy miały trudności z oszacowaniem pewnej grupy odbiorców, to nie uwzględniały jej w sprawozdaniu. Struktura wiekowa ostatecznych beneficjentów przedstawia się następująco: 540 osób (tj. 19% wszystkich beneficjentów) stanowią dorośli, 1805 osób (tj. 62% wszystkich beneficjentów) to dzieci i młodzież, 552 (tj. 19% wszystkich beneficjatów) to osoby, których nie można przydzielić do żadnej z grup, ponieważ we wnioskach była podana tylko ogólna suma. Dotyczy to dwóch podmiotów: 1. Stowarzyszenie na Rzecz Wszechstronnego Rozwoju Dzieci, Młodzieży i Dorosłych im. Błogosławionej Karoliny w Rzeszowie podało, że przeprowadziło warsztaty profilaktyczne dla 100 osób bez podania struktury wiekowej. 2. Stowarzyszenie POMOST zawarło w sprawozdaniu rozkład wiekowy, ale łączna liczba beneficjatów nie jest spójna: raz w sprawozdaniu wynosi 451, a raz 452 osoby. Najprawdopodobniej jest to wynik pomyłki. Najczęściej organizacje pozarządowe swoimi działaniami obejmowały osoby niezagrożone narkomanią - było tak w 8 przypadkach. W dalszej kolejności znajdują się osoby szczególnie zagrożone narkomanią (4 działania) i realizujące działania profilaktyczne (3 działania). W jednym przypadku nie udało się określić, do jakiej grupy należą beneficjenci. Na poniższym wykresie przedstawiono w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. Ze względu na ograniczone środki finansowe oraz fakt, iż dofinansowane dostało wszystkie 13 podmiotów, niezbędne okazało się znaczne obniżenie kwot wnioskowanych. Największe obniżenie dotacji, tj. 70% w stosunku do kwoty wnioskowanej, dotyczyło 7 organizacji: 123

124 Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku o/rzeszów, Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Szczęśliwy Dom w Rzeszowie, Stowarzyszenie Rozwój Ziemi Oleszyckiej w Oleszycach, Młodzieżowe Stowarzyszenie ZNAK w Sanoku, Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych Powrót z U o/przeworsk, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Tarnobrzeg, Stowarzyszenie na Rzecz Wszechstronnego Rozwoju Dzieci, Młodzieży i Dorosłych im. Błogosławionej Karoliny w Rzeszowie. Wykres nr 18. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program w 2009 roku (w %) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program rok

125 Znaczne obniżenie dotacji dotyczyło również Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej z przeznaczeniem dla PKPS Zarządu Miejsko-Gminnego w Kolbuszowej - 62,5%, oraz Stowarzyszenia POMOC w Rzeszowie i Stowarzyszenia Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku - 40%. Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Psychologów Progres w Rzeszowie miało obniżoną dotacje tylko o 10%. Zawdzięcza to wysokiej punktacji zdobytej podczas oceny formalnej wniosków (20 punktów). Tylko jedna organizacja, mianowicie Stowarzyszenie POMOST z Rzeszowa, nie miało obniżonej dotacji. Powyższy wykres pokazuje, że obniżenie dotacji nie zawsze wiązało się z niewykonaniem zaplanowanych w ofertach zadań. Spośród 12 podmiotów, którym została obniżona dotacja, aż 8 podmiotów wykonało zadania w 100%, a tylko 4 podmioty zaznaczone na wykresie kolorem czerwonym nie wykonały zadania w całości. Liczba ta, stanowi 31% wszystkich podmiotów uczestniczących w programie. Dotyczy to projektów, w których: nie zrealizowano celu: Diagnoza motywacji do leczenia i zapisanie do ośrodków readaptacyjnych 18, w zajęciach nie brali udziału rodzice 19, w zajęciach nie brali udziału rodzice, nauczyciele i osoby z grup ryzyka, nie było przeprowadzonych spotkań z rodzicami, warsztatów edukacyjnych dla nauczycieli wychowawców i pedagogów oraz nie poprowadzono zajęć terapeutyczno rozwojowych dla młodzieży z grup ryzyka 20. W ofercie Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych Powrót z U zadania były niejasno sprecyzowane, zbyt ogólne, aby można było zweryfikować realizację programu. Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Psychologów Progres w Rzeszowie przeprowadziło ewaluację programu i badania sondażowe. Dodatkowo zrealizowało 2 cele więcej. Minusem był zbyt ogólny opis zrealizowanych zadań w sprawozdaniu. Duże obniżenie dotacji może się przyczynić do znacznych trudności w realizacji zamierzonych celów, co można zaobserwować na wykresie. Otrzymanie stosunkowo niskiej dotacji często skutkowało niewykonaniem zaplanowanych zadań. 18 Oferta i sprawozdanie Stowarzyszenia na Rzecz Rodzin Szczęśliwy Dom z roku Oferta i sprawozdanie Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Tarnobrzeg z roku Oferta i sprawozdanie Stowarzyszenia Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku z roku

126 LATA REALIZACJI PROGRAMU Analiza Programów Wojewódzkich ANALIZA PORÓWNAWCZA Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata składa się z trzech obszarów, za pomocą których realizuje się cel nadrzędny. W analizie uwzględniono obszar nr: 1 i 2, ponieważ obszar trzeci nie był realizowany w omawianym okresie. Podmioty uczestniczące w realizacji programu podejmowały działania przypisane do poszczególnych zadań. Nie wszystkie jednak zadania zostały zrealizowane. Tabela nr 24a. Realizacja Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /lata 2008, 2009/ Obszar nr 1 Obszar nr 2 Cel operac. nr 1.1 Cel operac. nr 1.2 Cel operac. nr 1.3 Cel operac. nr 2.1 Cel operac. nr 2.2 zadania zadania zadania zadania zadania Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program z lat Powyższa tabela przedstawia porównanie wykonania zadań programu przez podmioty uczestniczące w jego realizacji w latach Najchętniej realizowanym obszarem, zarówno w roku 2008, jak i w 2009, był obszar nr 1 Profilaktyka. Wszystkie zadania z tego obszaru, określone w uchwale, zostały zrealizowane, zarówno w roku 2008, jak i Największa liczba podmiotów realizowała zadanie Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych w ramach celu szczegółowego Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku. W roku 2008 było to 6 organizacji, a w roku 2009 już 11. Zadanie Wspieranie inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej profilaktyki narkomanii, w szczególności mających 126

127 charakter nowatorski, adresowanych do różnych grup docelowych, przede wszystkim do dzieci i młodzieży zagrożonej narkomanią, było kolejnym najchętniej wypełnianym zadaniem w omawianym okresie. Najrzadziej realizowany w obydwu latach był obszar nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna tylko jedna organizacja. W trakcie omawianego okresu tylko jedno zadanie określone w uchwałach nie zostało zrealizowane w ogóle: Wdrażanie programów i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych. Tabela nr 24b pokazuje, że w roku 2009 liczba podmiotów, które wykonały zadania w ramach obszaru nr 1 wyniosła 13, o 5 więcej niż w roku Natomiast liczba osób objętych pomocą w roku 2009 w ramach tego celu wyniosła 2 445, czyli mniej niż rok wcześniej. Liczba osób objętych pomocą w roku 2009 w ramach tego obszaru jest niedokładna ponieważ jedna organizacja, tj. Młodzieżowe Stowarzyszenie ZNAK, nie była w stanie policzyć uczestników koncertów i konferencji przez siebie zorganizowanych. Stowarzyszenie na Rzecz Wszechstronnego Rozwoju Dzieci, Młodzieży i Dorosłych im. Błogosławionej Karoliny nie określiło w 2009 roku do jakiej grupy, dzieci czy dorosłych, należą osoby objęte programem, dlatego w poniższej tabeli utworzono dodatkową kategorię: nie określono. Tabela nr 24b. Realizacja Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata /lata 2008, 2009/ Wyszczególnienie Liczba podmiotów uczestniczących w realizacji programu Rok 2008 Rok 2009 Obszar realizacji Obszar realizacji nr 1 nr 2 nr 1 nr dorośli Liczba osób objętych pomocą dzieci i młodzież nie określono Razem * 452 * suma ta nie uwzględnia liczby osób uczestniczących w zadaniu realizowanym przez Młodzieżowe Stowarzyszenie ZNAK Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań złożonych przez podmioty realizujące program z lat

128 Następnym obszarem, w ramach którego już tylko jeden podmiot realizował zadania, był obszar nr 2. W roku 2008 były to zadania polegające głównie na: prowadzeniu Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego, wymianie igieł i strzykawek, prowadzeniu terapii grupowej. W roku 2009 dodatkowo prowadzono punkt bezpłatnego testowania krwi na obecność wirusa HIV. Powyższa tabela pokazuje, że organizacje częściej obejmują swoim programem dzieci i młodzież, a rzadziej osoby dorosłe. W roku 2008 dzieci i młodzież stanowiły 56% wszystkich osób objętych programem, w kolejnym okresie zwiększył się ten odsetek do 74%. W ramach jednego obszaru, zarówno w 2008, jak i 2009 roku, podmiot nie zaznaczył dokładnie kim byli beneficjenci. Łączna liczba tego typu osób ze wszystkich sprawozdań wynosi 956, co stanowi 15% całości. Należy położyć większy nacisk na dokładne sporządzanie ofert i sprawozdań przez organizacje wg szablonu zamieszczonego na stronie internetowej. Dotyczy to, np. liczby osób objętych programem, czasu realizacji, itp. Niektóre organizacje podchodzą do tego bardzo sumiennie, inne omijają te obszary w sprawozdaniu, czy ofercie. Komplikuje to proces analizy wniosków i w większości przypadków również weryfikacji założonych celów. Spośród wnioskodawców składających projekty w roku 2009, siedem tych samych organizacji pozarządowych uczestniczyło również w realizacji programu rok wcześniej (w roku 2008). Jednakże, tylko trzy z nich naniosły zmiany w swoich projektach, polegające na zmianie zaplanowanych zadań, lub zwiększeniu ich liczby (analiza tabeli nr 18 oraz nr 21). Należą do nich: Stowarzyszenie POMOST Rzeszów, Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku o/rzeszów i Polski Komitet Pomocy Społecznej z przeznaczeniem dla PKPS Zarządu Miejsko-Gminnego Kolbuszowa. Działania te, świadczą nie tylko o dużym zaangażowaniu tych organizacji w realizowane przedsięwzięcia, ale także o podwyższaniu jakości pracy przy realizacji projektów. Natomiast w pozostałych projektach powtarzały się zarówno tematy zaplanowanych zadań oraz ich liczba. Najczęściej wynikało to ze specyfiki funkcjonowania tych organizacji i chęci kontynuowania zadań w przeciągu kilku kolejnych lat, tak aby uzyskać lepsze efekty końcowe swoich przedsięwzięć. Ponadto, kontynuacja działań z roku wcześniejszego jest zgodna założeniami programu, wg którego realizowany będzie on w planie czteroletnim, ze względu na długofalowe skutki zadań przyjętych do realizacji Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata

129 Wnioski - rekomendacje 1. W roku 2008 i 2009 realizowane były te same zadania w ramach dwóch obszarów: nr 1 Profilaktyka i nr 2 Leczenie, rehabilitacja, ograniczenie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna. W tych latach organizacje realizowały w ogromnej większości zadania dotyczące obszaru nr 1, natomiast poza jedną organizacją nie realizowały zadań z obszaru nr 2. Jeżeli w jednym roku, tak jak w tym przypadku, organizacje niechętnie realizują zadania z jednego obszaru, to może należałoby, po zakończeniu tego roku położyć większy nacisk (np. za pomocą odpowiedniej uchwały) na realizację tych zadań w roku następnym. Gdyby tak zostało zrobione w tym przypadku, po zakończeniu roku 2008, to możliwe, że zadania z obszaru nr 2 zostałyby zrealizowane przez większą liczbę organizacji przynajmniej w roku 2009, a tak mamy do czynienia z sytuacją, gdzie zadania z obszaru nr 2 są słabo realizowane przez cały omawiany okres. 2. Należałoby w bardziej konkretny sposób sprecyzować, jaką dokumentację powinny organizacje umieszczać w załącznikach do sprawozdania z przebiegu realizacji programu. Część podmiotów, która np. przeprowadza zajęcia, wykłady, warsztaty z dziećmi i młodzieżą, załącza do sprawozdania listę obecności z dokładną datą i podpisami uczestników, dokumentację fotograficzną, bądź dźwiękową, itp. Natomiast inne organizacje piszą np. spotkania z młodzieżą w szkole - 30 godzin 22. Tego typu opis niepoparty żadnym załącznikiem, jest zbyt mało wiarygodny, aby na jego podstawie ocenić stopień realizacji zadania. Należy pamiętać, że to właśnie jakość opracowania dokumentu, który stanowi sprawozdanie z wykonania zadań, wpływa na ocenę realizacji programu, dlatego należy zwrócić na to większą uwagę. 3. Organizacje nieprecyzyjnie podają informacje dotyczące liczby osób objętych pomocą, tzn. część organizacji podaje liczbę beneficjentów ostatecznych w ofercie, a w sprawozdaniu już nie i na odwrót, podana jest liczba w sprawozdaniu, a w ofercie jej brakuje. Utrudnia to znacząco analizę wniosków, a w niektórych sytuacjach uniemożliwia niemal całkowicie zrobienie jakiegokolwiek zestawienia porównawczego. Zasadne byłoby zatem wprowadzenie obligatoryjnego wymogu określenia liczby beneficjentów z podziałem na: dzieci, młodzież i dorosłych. Pozwoli to lepiej poznać rodzaj odbiorców, aby w przyszłości trafniej wprowadzać zmiany odpowiadające na aktualne zapotrzebowanie. 22 Stowarzyszenie Pomost sprawozdanie z 2008 roku. 129

130 4. Zadania realizowane przez Stowarzyszenie na Rzecz Rodzin Szczęśliwy Dom dotyczące diagnozowania stopnia i rodzaju uzależnienia, przyczyn uzależnienia, sytuacji rodzinnej oraz motywowania do podjęcia leczenia w ośrodkach leczenia uzależnień nie wpisują się w działania programu. Jednakże, ze względu na istotę tych kwestii, należałoby zastanowić się, czy nie umieścić tego typu działań w ramach przyszłych celów szczegółowych przy opracowywaniu programu wojewódzkiego dotyczącego przeciwdziałania narkomanii na kolejne lata. 5. Biorąc pod uwagę zasięg tych programów, należy stwierdzić, że zaobserwowany został znaczący wzrost liczby ponadlokalnych programów w 2009 roku, w stosunku do roku poprzedniego. Powoduje to zwiększenie liczby osób z nowo nabytą wiedzą dotyczącą problemu narkomanii i przyczynia się do realizacji celu nadrzędnego w kolejnych latach trwania programu. 130

131 Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata W grupie wielu problemów społecznych, jakie występują w naszym kraju, problemy związane z alkoholem mają szczególne znaczenie. Wynika to przede wszystkim z rozmiarów tego zjawiska oraz społecznych i ekonomicznych kosztów, jakie z tego tytułu ponosi budżet państwa. Konsumpcja napojów alkoholowych ma istotny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne zarówno jednostek, jak i rodzin. Nadużywanie alkoholu powoduje wiele szkód społecznych, takich jak: zakłócanie bezpieczeństwa publicznego, wypadki samochodowe, przestępczość, przemoc w rodzinie, bezrobocie i ubóstwo. Zgodnie z Raportem Światowej Organizacji Zdrowia dotyczącym Stanu Zdrowia na Świecie, alkohol jest na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji; uważany jest również za jeden z ważniejszych czynników zwiększających ryzyko zgonu przed 65 rokiem życia, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów ma związek z alkoholem. Trudno wyliczalne są straty w sferze psychologicznej i emocjonalnej, jakie wywołuje alkohol w rodzinach. Na uwagę zasługuje fakt, iż szkody, jakie są powodowane przez nadużywanie alkoholu, wykraczają szeroko poza sferę osoby pijącej, dotyczą mocno całego jej otoczenia. Rozmiary szkód mogą być zmniejszone przez skuteczną politykę wobec spożywania napojów alkoholowych. Mając na uwadze to negatywne zjawisko państwa europejskie podejmują szereg działań mających na celu ograniczenie spożycia napojów alkoholowych, a tym samym zmniejszenie problemów wynikających z jego nadużywania. Zrozumiałe jest, że znaczenie i rola konsumpcji napojów alkoholowych w Europie jest różnorodna ze względu na uwarunkowania kulturowe, dlatego każdy kraj tworzy własny program rozwiązywania problemów alkoholowych. Europejski Plan Działań Wobec Alkoholu i inne dokumenty wytyczające kierunki polityki państw Wspólnoty wobec alkoholu, podkreślają wyraźnie, że podejmowanie możliwie jak największej liczby działań powinno odbywać się na szczeblu wojewódzkim. Jest to zgodne z obowiązującą w Unii Europejskiej zasadą subsydiarności, by możliwie największa ilość kompetencji wraz ze środkami na ich realizację znajdowała się na poziomie regionalnym (lokalnym). Podstawą prawną w Polsce do działań w tym zakresie jest ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 23. W myśl art. 4, ustęp 3 prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracja społeczna osób uzależnionych 23 tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm. 131

132 od alkoholu należy do zadań własnych Samorządu Województwa, realizowanych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Obecnie nikt nie zastanawia się już, czy warto pomagać osobom, rodzinom z problemem alkoholowym oraz występującą przemocą, ale jak to robić szybciej, skuteczniej, efektywniej. Pomagać, to znaczy minimalizować skutki alkoholizmu. Lepiej zapobiegać, czyli edukować, uświadamiać, wskazywać alternatywne sposoby spędzania wolnego czasu, radzenia sobie z sytuacją trudną, konfliktową, jak skutecznie bez używek rozładować napięcie i rodzącą się agresję. Pomagać, to wspierać młodych ludzi w kształtowaniu prawidłowych postaw osobowościowych, aby nie było potrzebne podpieranie się substancjami uzależniającymi i uczyć umiejętności mówienia nie w sytuacjach, gdy młody człowiek jest poddany presji otoczenia. Kluczowym aktem prawnym, na podstawie którego prowadzi się realizację wyżej wymienionych działań na szczeblu wojewódzkim, jest opracowany na podstawie Programu Narodowego 24 - Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Powyższy program stanowi kontynuację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Wraz z rozwojem społeczeństwa rozwijają się również jego choroby. Stres i frustracja ludzi młodych związane z ciągłym dążeniem do określonego statusu społecznego prowadzą do powstawania chorób zarówno na tle fizycznym jak również psychicznym. Chorobami łączącymi w sobie oba te czynniki są wszelkiego rodzaju nałogi. Jednym z najniebezpieczniejszych z nich jest alkoholizm 25. Zjawisko picia alkoholu przez młodzież stało się w ostatnich latach jednym z podstawowych problemów społecznych naszego kraju. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2005 roku na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przez sopocką Pracownię Badań Społecznych, znajduje się ono na czwartym miejscu wśród najważniejszych, zdaniem respondentów, problemów społecznych w Polsce - zaraz po bezrobociu, przemocy i agresji na ulicach oraz spadku stopy życiowej. Co ciekawe, w badaniu tym rozdzielono problem picia alkoholu przez 24 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Wilk U. Alkoholizm - choroba jednostki czy społeczeństwa?. z dn r. 132

133 młodzież od problemu alkoholizmu, który znalazł się na kolejnym, piątym miejscu wśród kluczowych problemów współczesnej Polski. Jeszcze wyraźniej niż w skali makro problem pijących nastolatków dostrzegany jest z perspektywy lokalnej - wojewódzkiej (miejsca zamieszkania respondenta). Ankietowani na Podkarpaciu sytuują go na drugim miejscu - po bezrobociu. Na dalszych pozycjach wśród najważniejszych problemów społecznych w skali lokalnej (miasta, osiedla) wymieniane są: alkoholizm, sytuacja mieszkaniowa, przemoc i agresja na ulicach, spadek stopy życiowej oraz zły stan zdrowia społeczeństwa. Pomimo tego, że młoda osoba jest uzależniona od alkoholu to ucierpieć na tym mogą również otaczające ją osoby od dzieci począwszy, a na osobach starszych skończywszy. Alkoholizm może prowadzić do takich schorzeń jak marskość wątroby, niewydolność trzustki, choroby serca oraz różnego rodzaju chorób psychicznych, ale również do wszelkiego rodzaju zachowań patologicznych, takich jak: nadmierna agresja czy przemoc. Jest to więc jednocześnie choroba pojedynczych jednostek jak również całego społeczeństwa 26. Picie alkoholu w młodym wieku hamuje rozwój emocjonalny i zaburza proces dojrzewania, a także obniża motywacje do wyznaczania sobie celów w życiu, w karierze zawodowej i edukacyjnej. Staje się też pewnego rodzaju drogą na skróty, czyli szybkim sposobem na rozwiązanie jakiegoś problemu i poradzenia sobie z trudnymi emocjami, a to z kolei pozbawia młodego człowieka możliwości uczenia się dojrzałych metod pokonywania trudności. Cel 1. Cel 2. Cel 3. Zmniejszenie ilości i częstotliwości picia alkoholu przez młodzież Podwyższenie wieku inicjacji alkoholowej Zwiększenie odsetka abstynentów wśród młodzieży Działania: I/1-3/1 Zwiększenie skuteczności egzekwowania prawa zakazującego sprzedaży napojów alkoholowych osobom małoletnim, w szczególności: wzrost skuteczności egzekwowania prawa w z zakresie cofania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, prowadzenie systematycznego monitoringu przestrzegania zasad prawa dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim, 26 Prajsner B. Alkohol a młodzi Europejczycy u progu XXI wieku, Alkohol i nauka, Zeszyt nr 14,

134 prowadzenie systematycznego monitoringu przestrzegania zasad prawa dotyczących wydawania zezwoleń na detaliczny obrót alkoholem, I/1-3/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą, I/1-3/3 Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych), I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców, I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka, I/1-3/6 Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu, I/1-3/7 Uruchamianie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych, I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol, I/1-3/9 Wprowadzenie i promowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych z zakresu prawnych regulacji dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim, a także umiejętności odmawiania sprzedaży napojów alkoholowych, I/1-3/10 Tworzenie i wdrażanie programów profilaktycznych nakierowanych na młodych dorosłych (mieszkańców internatów i hoteli robotniczych, studentów i żołnierzy), I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła Katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży, I/1-3/12 Prowadzenie badań służących ocenie efektywności poszczególnych strategii profilaktycznych, I/1-3/13 Monitorowanie zjawiska sprzedaży alkoholu osobom nieletnim, I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu, I/1-3/15 Wnioskowanie o zakaz reklamy alkoholu oraz kontrolę Państwa nad handlem alkoholem. 134

135 II. Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych Populacja osób pijących ryzykownie i szkodliwie szacowana jest w Polsce w przedziale od 2,5 miliona nawet do 4 milionów ludzi. Według Światowej Organizacji Zdrowia, alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji (po nadciśnieniu i paleniu), a ponad 60 różnych rodzajów chorób i urazów ma związek z alkoholem. Corocznie, z przyczyn bezpośrednio i pośrednio związanych z używaniem alkoholu, umiera w Polsce kilkanaście tysięcy osób, z czego połowa przypada na zgony spowodowane bezpośrednio piciem alkoholu. Osobnym typem szkód zdrowotnych są uszkodzenia płodu, powstałe w wyniku spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży. Alkohol spożywany przez matkę może wywoływać u płodu wiele niekorzystnych, długotrwałych zmian, od znacznych anomalii morfologicznych i niedorozwoju umysłowego po subtelne zaburzenia poznawcze, a także zaburzenia zachowania. Badania pokazują, że ok. 20% wszystkich zgłoszeń pacjentów do podstawowej opieki zdrowotnej ma związek z alkoholem. Każdego roku w placówkach lecznictwa odwykowego zarejestrowanych jest ponad 200 tys. osób z rozpoznaniem zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu. Zgodnie z art. 1 Ustawy z dn. 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy 27. Cel 1. Cel 2. Cel 3. Zwiększenie wiedzy na temat wpływu alkoholu na zdrowie wśród lekarzy i innych przedstawicieli systemu ochrony zdrowia Zmniejszenie rozmiarów populacji osób pijących szkodliwie i ryzykownie Redukcja odsetka kobiet pijących alkohol w okresie ciąży i karmienia piersią 27 Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473 z późn. zm. 135

136 Cel 4. Cel 5. Cel 6. Zwiększenie wykrywalności problemów i szkód zdrowotnych związanych z nadużywaniem alkoholu u pacjentów podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej Zwiększenie wiedzy mieszkańców na temat negatywnego wpływu alkoholu na zdrowie Inicjowanie ograniczenia liczby punktów sprzedaży alkoholu Działania: II/1-6/1 Wprowadzenie do programów kształcenia studentów medycyny oraz słuchaczy innych wyższych uczelni medycznych modułów dotyczących szkód zdrowotnych związanych z piciem alkoholu, uzależnienia i metod profilaktycznych, II/1-6/2 Edukacja środowiska medycznego w zakresie problematyki uzależnienia od alkoholu i szkód zdrowotnych związanych z alkoholem oraz metod wczesnej diagnozy i krótkiej interwencji wobec pacjentów nadużywających alkoholu, poprzez udział w szkoleniach, specjalistyczną prasę, portale internetowe i publikacje specjalistyczne, II/1-6/3 Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia, w tym zagrożeń dla rozwijającego się płodu m.in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, ogólnopolskich kampanii, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie. Uczenie osobistych umiejętności kontrolowania rozmiarów i wzorów picia, II/1-6/4 Wspieranie inicjatyw służących ograniczeniu liczby punktów sprzedaży alkoholu. III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu Uzależnienie jest chorobą, która zaczyna się i rozwija bez świadomości zainteresowanej osoby. Można ją określić jako działanie szkodzące zarówno danej osobie, jak i jej otoczeniu, a które mimo to jest kontynuowane. Ponieważ wola osoby uzależnionej jest wobec uzależnienia słaba, osoba taka nie umie powstrzymać się od danego działania. Można powiedzieć, że uzależnienie przejmuje kontrolę nad życiem danej osoby. 136

137 Alkoholizm to choroba przewlekła, postępująca i trudna do wyleczenia. Oznacza to, że człowiek uzależniony już nigdy nie będzie umiał zażywać danego środka w sposób kontrolowany bez ponoszenia kosztów z tym związanych. Jest to choroba kontroli, czyli np. alkoholik nie panuje nad pitym alkoholem, a tym samym alkohol panuje nad alkoholikiem. Nieleczone uzależnienie od alkoholu może zakończyć się śmiercią, ale zawsze istnieje szansa jej zaleczenia. Można to zrobić przez pełną abstynencję, która daje możliwość powstrzymania rozwoju choroby oraz stopniowy powrót do zdrowia. Powrót do zdrowia składa się z wielu etapów, począwszy od odtrucia przez terapię w ośrodku odwykowym, grupy wsparcia, grupy AA, leczenie poszpitalne, rozwój duchowy i osobisty oraz pracę ze specjalistami z innych dziedzin 28. Cel 1. Zmniejszenie śmiertelności i degradacji psychofizycznej osób uzależnionych od alkoholu Cel 2. Zwiększenie odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy terapeutycznej w zakresie leczenia uzależnienia Cel 3. Poprawa funkcjonowania zdrowotnego i społecznego osób uzależnionych utrzymujących abstynencję Cel 4. Zwiększenie odsetka osób uzależnionych od alkoholu korzystających z pomocy i wsparcia środowisk samopomocowych (klubów abstynenckich i grup AA) Cel 5. Skrócenie okresu od wystąpienia uzależnienia do podjęcia interwencji specjalistycznej Działania: III/1-5/1 Zwiększanie dostępu do profesjonalnej terapii uzależnienia, poprzez wspieranie jednostek samorządu terytorialnego i innych podmiotów w tworzeniu nowych placówek lecznictwa odwykowego, III/1-5/2 Poprawa opieki nad stanem zdrowia somatycznego i psychicznego pacjentów lecznictwa odwykowego, III/1-5/3 Kontynuacja programu podnoszenia kwalifikacji (certyfikowania) pracowników lecznictwa odwykowego, 28 art. z dn r. 137

138 III/1-5/4 Wprowadzenie programu akredytacji zakładów lecznictwa odwykowego, III/1-5/5 Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych, III/1-5/6 Rozwój programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych, mieszkańców domów pomocy społecznej, itp., III/1-5/7 Promocja usług świadczonych przez lecznictwo odwykowe, III/1-5/8 Zwiększenie kompetencji członków gminnych komisji w zakresie motywowania do podjęcia leczenia odwykowego, III/1-5/9 Edukacja sędziów z wydziałów rodzinnych w zakresie uzależniania i problemów występujących w rodzinie w kontekście procedury zobowiązywania do leczenia odwykowego. IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym przemoc domowa Problem alkoholowy dotyka bardzo wielu osób. Wydawać by się mogło, iż odnosi się on tylko do tych osób, które bezpośrednio poprzez nadmierne picie alkoholu doprowadzają siebie samych do szkodliwych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych, duchowych czy materialnych. Nie można jednak zapominać o poważnych konsekwencjach patologicznego picia, które dotykają i obciążają również osoby bliskie, żyjące w kręgu pijących. Wśród osób z problemem alkoholowym znajdują się więc zarówno: osoby, które używają alkoholu w sposób wysoce ryzykowny czy wręcz szkodliwy, osoby, u których można zdiagnozować zespół uzależnienia od alkoholu (nazywany też wprost uzależnieniem od alkoholu, alkoholizmem lub bardziej medycznie chorobą alkoholową), członkowie rodzin (współmałżonkowie, dzieci, rodzice) zdominowani patologiczną nietrzeźwością osoby uzależnionej objawiającej się występowaniem zjawiska przemocy domowej, Dorosłe Dzieci Alkoholików, czyli osoby, które dorastały w dysfunkcyjnych rodzinach w związku z uzależnieniem swoich bliskich, zwłaszcza rodziców. W modelu systemu rodzinnego podkreśla się wzajemne powiązania i wpływy wszystkich członków rodziny, w której występują problemy alkoholowe. Alkoholizm traktowany jest jako choroba całej rodziny. Oznacza to, że funkcjonowanie 138

139 wszystkich członków rodziny poddawane jest destrukcyjnemu wpływowi osoby uzależnionej 29. Osoba pijąca w rodzinie w sposób destrukcyjny dostarcza wszystkim innym członkom rodziny problemów życiowych, finansowych i uczuciowych, a zatem cała rodzina styka się z szeroko rozumianym problemem alkoholowym 30. Cała rodzina cierpi, jeśli jeden z jej członków jest alkoholikiem. Jeśli jest nim małżonek, to druga strona może przeżywać zagrożenie istoty swej tożsamości. Dzieci z takich domów mają kłopoty przystosowawcze, mogące trwać jeszcze w wieku dojrzałym. Rodzice alkoholików mogą poznać smak niezwykłego smutku i rozpaczy. Trzeba zatem dostrzegać, uznawać i łagodzić te cierpienia członków rodziny bez względu na to, jak ostatecznie będzie wyglądał los samego alkoholika 31. Cel 1. Cel 2. Cel 3. Cel 4. Poprawa sytuacji psychospołecznej osób współuzależnionych poprzez zwiększenie odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy Zmniejszenie rozmiarów przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym Zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem społecznym członków rodzin dotkniętych alkoholizmem Poprawa sytuacji psychospołecznej Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) Działania: IV/1-4/1 Zwiększanie dostępności i skuteczności programów psychoterapii współuzależnienia prowadzonych w placówkach odwykowych dla członków rodzin, IV/1-4/2 Wdrażanie procedur interwencji prawno administracyjnych wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny, powodowanych przez picie alkoholu, IV/1-4/3 Podnoszenie jakości i dostępności programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, 29 Mellibruda J., Sobolewska-Mellibruda Z., Integracyjna psychoterapia uzależnień, Instytut Psychologii Zdrowia PTP - Warszawa Sztander W., Rodzina z problemem alkoholowym, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości PTP - Warszawa Wallace J., Alkoholizm. Nowe spojrzenie na chorobę, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości PTP - Warszawa

140 IV/1-4/4 Zwiększenie dostępności i podnoszenie jakości programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie, IV/1-4/5 Tworzenie lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinie, IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, IV/1-4/7 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (szkolenie specjalistów pracujących z DDA, promocja programów adresowanych do DDA, opracowywanie i wdrażanie nowych metod pomocy terapeutycznej), IV/1-4/8 Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom), IV/1-4/9 Promocja usług terapeutycznych świadczonych dla osób współuzależnionych oraz Dorosłych Dzieci Alkoholików. V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych Dzieci alkoholików należą do grupy wysokiego ryzyka różnego rodzaju zagrożeń. Okazuje się, że częściej niż inni, same stają się alkoholikami w dorosłym życiu, związują się z alkoholikami, a także mają problemy (emocjonalne, zdrowotne) związane z własnym dzieciństwem. Dzieci z rodzin alkoholowych (dysfunkcyjnych) przeżywają w dawce zdecydowanie większej niż inne dzieci zakłócenia w stanie poczucia swojego bezpieczeństwa. Doświadczają więcej napięć, lęku, dezorientacji i samotności. Doświadczenie dziecka w rodzinie alkoholowej, to doświadczenie totalnego zagubienia i chaosu. Towarzyszy im piętno niepokoju i braku oparcia. Nigdy nie wiedzą, na co mogą liczyć, ponieważ wszystko zależy od chwilowego nastroju. Cokolwiek zrobią, będzie źle. Nikt nie chce się wsłuchać w ich problemy 32. Podstawowym źródłem zagrożeń dla dziecka wychowującego się w rodzinie z problemem alkoholowym jest stan chronicznego napięcia i stresu. Trwanie w ciągłej niepewności wywołuje poczucie braku stabilności, porządku życiowego, a co za tym idzie, brak kontroli nad swoim życiem. Różne formy zachowań agresywnych i represyjnych rodziców, zaniedbywanie obowiązków opiekuńczych i potrzeb dziecka, wywierają destrukcyjny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci oraz na proces ich rozwoju. 32 Robinson B.E., Lyn Rhoden J., Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - Rodzina a środowiskowe uwarunkowania zachowań przestępnych - Warszawa

141 Obok tych zagrożeń w rodzinach z problemem alkoholowym często pojawia się przemoc domowa i poważne zaniedbania wychowawcze. Należy pamiętać, że wszystkie te zjawiska mogą występować nawet wtedy, gdy nie występuje jeszcze kliniczne zdiagnozowanie uzależnienia od alkoholu. Życie w ciągłym stresie, któremu towarzyszy poczucie bezsilności, upośledza funkcjonowanie systemu immunologicznego i powoduje choroby somatyczne. Dzieci alkoholików, w porównaniu z dziećmi ze zdrowych rodzin, mają więcej problemów zdrowotnych z powodu obniżenia odporności biologicznej. Osoby z tej populacji często w swoim życiu dorosłym same nadużywają alkoholu, sięgają po narkotyki i inne środki psychoaktywne 33. Cel 1. Poprawa jakości i zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej i pomocy psychospołecznej dla dzieci alkoholików Cel 2. Zwiększenie odsetka dzieci z rodzin alkoholowych objętych profesjonalną pomocą specjalistyczną Działania: V/1-2/1 Tworzenie na szczeblu lokalnym zespołów interdyscyplinarnych do spraw pomocy dzieciom z rodzin alkoholowych, analizujących stopień zaspokojenia ich podstawowych potrzeb biologicznych, opieki zdrowotnej, ochrony przed przemocą, możliwości uczenia się i sytuacji psychologicznej i podejmujących interwencję w sytuacjach zagrożenia w oparciu o istniejący system wsparcia społecznego, V/1-2/2 Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów młodzieżowych prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia, V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla pracujących tam osób, V/1-2/4 Tworzenie programów wspierania umiejętności wychowawczych rodziców z rodzin alkoholowych, V/1-2/5 Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym, 33 Maxwell Ruth, Dzieci, alkohol i narkotyki przewodnik dla rodziców, Wydawnictwo Psychologiczne - Gdańsk

142 V/1-2/6 Wspieranie młodzieżowych ruchów samopomocowych (Al Ateen) i programów środowiskowych, V/1-2/7 Prowadzenie badań, opracowywanie analiz i ekspertyz ukierunkowanych na rozpoznanie najważniejszych czynników zagrażających zdrowiu somatycznemu i psychicznemu dzieci z rodzin alkoholowych oraz zidentyfikowanie głównych czynników chroniących, V/1-2/8 Upowszechnianie wiedzy na temat sytuacji psychospołecznej dzieci z rodzin alkoholowych wśród profesjonalistów stykających się z dziećmi, w tym nauczycieli, pedagogów, lekarzy pediatrów i pracowników socjalnych. VI. Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców Jedno z największych zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu drogowego stanowią nietrzeźwi kierowcy. Prowadzenie pojazdu poprzedzone spożyciem alkoholu stwarza bezpośrednie zagrożenie zarówno dla nich samych, pasażerów z nimi podróżujących oraz dla innych użytkowników dróg. Rozproszenie uwagi, zmniejszona zdolność rozpoznawania sytuacji, zaburzona ostrość widzenia, niewłaściwa ocena odległości, upośledzona koordynacja wzrokowo - ruchowa, błędna ocena własnych możliwości to konsekwencje prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu. Alkohol zaburza zdolności, które są niezbędne do bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Ponadto powoduje wzrost pewności siebie, bezkrytycyzm oraz skłonność do podejmowania zachowań ryzykownych. W takich okolicznościach spowodowanie wypadku jest dużo bardziej prawdopodobne. Mimo to Polacy nadal często prowadzą pod wpływem alkoholu. Najważniejszym wydaje się być fakt, iż należy edukować przyszłych, ale i obecnych kierowców, pod kątem znajomości wpływu alkoholu na ich organizm oraz surowe, konsekwentne stosowane wobec nich kary w przypadku prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu. Cel 1. Zmniejszenie ilości wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych użytkowników dróg, w tym wypadków ze skutkiem śmiertelnym Cel 2. Zmniejszenie ilości nietrzeźwych kierowców na drogach 142

143 Cel 3. Cel 4. Zmniejszenie zagrożeń bezpieczeństwa i porządku publicznego powodowanych przez osoby nietrzeźwe Zmniejszenie ilości przestępstw i wykroczeń powodowanych przez osoby nietrzeźwe Działania: VI/1-4/1 Uruchomienie programów specyficznie zaadresowanych do kierowców, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zostali ponownie zatrzymani za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, VI/1-4/2 Prowadzenie edukacji społecznej i podnoszenie osobistych kompetencji w zakresie wiedzy na temat wpływu alkoholu na organizm oraz sprawność psychomotoryczną (m.in. w szkołach nauki jazdy), VI/1-4/3 Podniesienie kompetencji służb publicznych (m.in. Policja, Straż Miejska), w dziedzinie podejmowania interwencji wobec osób nietrzeźwych, VI/1-4/4 Prowadzenie terapii odwykowej dla uzależnionych więźniów w zakładach karnych, VI/1-4/5 Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, m.in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, kampanii medialnych, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie. 143

144 ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2008 W roku 2008 Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata realizowany był poprzez: udzielenie dotacji w drodze otwartego konkursu ofert na wykonanie zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej 34, udzielenie dotacji w drodze otwartego konkursu ofert na wykonanie zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej 35, udzielenie dotacji w drodze otwartego konkursu ofert na wykonanie zadań w zakresie tworzenia na obszarach wiejskich Klubów Integracji Społecznej 36, współorganizowanych seminariów szkoleniowych oraz konferencji naukowych w formie zawieranych porozumień. W związku z ogłoszeniem otwartych konkursów ofert na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata , z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie zostało złożonych 40 ofert, natomiast na drugi konkurs z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej zostało złożonych 8 ofert. Pomimo że drugi konkurs dotyczący przeciwdziałanie przemocy domowej zawiera się w tematyce pierwszego - profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej, to jednak został on wyodrębniony ze względu na istotę tematu. 34 Uchwała Nr 95/1515/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 12 lutego 2008 r. 35 Uchwała Nr 128/2307/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 19 sierpnia 2008 r. 36 Uchwała Nr 117/2093/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 25 czerwca 2008 r. 144

145 Tabela nr 25. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w 2008 roku Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania 1 Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała, Oddział Rzeszów Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie przemocy domowej - realizacja programów profilaktycznych dla młodzieży - realizacja programów edukacyjnych dla rodziców 2 lokalny - 2 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży poprzez wakacyjny sport i rekreację - organizacja turnusów wypoczynkowo szkoleniowych w formie obozów stacjonarnych dla dzieci, młodzieży, studentów 1 - ponadlokalny 3 Klub Sportowy Budy Głogowskie Wsparcie program pomocy dla dzieci i młodzieży zagrożonej - organizacja zajęć rekreacyjno sportowych dla dzieci - realizacja programu profilaktycznego na temat występujących zagrożeń alkoholowych 2 - ponadlokalny 4 Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej Rzeszów Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej w świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej, Oddział Parafialny Hermanowa - warsztaty profilaktyczno wychowawcze z zakresu profilaktyki uzależnień - organizacja czasu wolnego dla młodzieży bez alkoholu - organizacja wyjazdu krajoznawczo rekreacyjnego 3 lokalny - 5 Polski Komitet Pomocy Społecznej, Zarząd Miejsko Gminny Kolbuszowa Zostawmy za sobą troski, patrzmy z nadzieją w przyszłość - zajęcia psychoedukacyjne - organizacja wypoczynku letniego oraz zajęć rekreacyjnych 2 lokalny - 145

146 6 Polski Związek Głuchych, Oddział Podkarpacki Rzeszów Edukacja osób niesłyszących z zakresu profilaktyki uzależnień - organizacja zajęć psychoterapeutycznych - organizacja zajęć z prawnikiem i pracownikami służb mundurowych - wydruk gazety Cisza podkarpacka 3 lokalny - 7 Stowarzyszenie CRAS Centrum Rozwoju Aktywności Społecznej Rzeszów Teatr życia - realizacja spektaklu o tematyce profilaktyki i uzależnień 1 lokalny - 8 Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN z siedzibą w Radomiu Prowadzenie świetlicy socjoterapeutycznej - organizacja wycieczek - zajęcia integracyjno terapeutyczne - zajęcia plastyczno - muzyczne 3 lokalny - 9 Stowarzyszenie Na Rzecz Rodziny Szczęśliwy Dom Rzeszów Program profilaktyki uzależnień pt. Kotwica - realizacja programu oraz warsztatów poświęconych tematyce uzależnień dla dzieci i młodzieży - prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób potrzebujących 2 - ponadlokalny 10 Stowarzyszenie Pomoc Rzeszów Przeciw uzależnieniom i przemocy - prowadzenie zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców - realizacja programu profilaktycznego - zajęcia socjoterapeutyczne w tym wyjazdy do stadniny koni (hipoterapia) 3 lokalny - 11 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja Nisko Pomocna Dłoń - warsztaty profilaktyczno-edukacyjne dla liderów młodzieżowych - zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży szkolnej - zajęcia w klubach młodzieżowych młodzieży zagrożonej dla młodzieży zagrożonej 3 - ponadlokalny 12 Stowarzyszenie Wpierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont Rzeszów Cała Rodzina Przeciw Przemocy - organizacja zajęć edukacyjnych w formie teoretycznej i warsztatowej nt. systemu udzielania pomocy w sytuacjach przemocy skierowana dla dzieci szkolnych - organizacja warsztatów dla rodziców i pedagogów z zakresu umiejętności wychowawczych i źródeł zagrożeń - wydruk materiałów edukacyjnych w formie skryptów 2 lokalny - 146

147 Stowarzyszenie Szkoła Marzeń Nienadowa Drogowskaz Działania profilaktyczne dla dzieci i młodzieży z terenu gminy Dubiecko - prowadzenie zajęć edukacyjno wychowawczych dla dzieci - zajęcia teatralne - powołanie grupy samopomocowej dla osób dorosłych oraz członków rodzin osób uzależnionych 3 lokalny - 14 Stowarzyszenie Trzeźwościowe Wolność i Miłość Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Realizacja w 2008 r. zadań z zakresu profilaktyki uzależnień - organizacja rekolekcji nt. promowania trzeźwości i abstynencji - organizacja prelekcji nt. uzależnień - publikacja gazety poświęconej tematyce uzależnień 3 lokalny - 15 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Przemyskiej, Oddział Rejonowy Jarosław Promowanie zdrowego stylu życia bez nałogów poprzez organizowanie wycieczek i rajdów krajoznawczych na terenie powiatu leżajskiego. - organizacja wypoczynku letniego dla dzieci szkolnej - realizacja programu socjoterapeutycznego - zajęcia sportowe i artystyczne 3 lokalny - 16 Stowarzyszenie Opieki Nad Dziećmi Oratorium im. Bł. Ks. Bronisława Markiewicza Stalowa Wola Ruszaj Się Bo Zardzewiejesz - organizacja zajęć profilaktycznych - organizacja turnusów półkolonijnych - organizacja półkolonii stacjonarnych 3 lokalny - 17 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej Rzeszów Alkohol rodzi przemoc i jest zagrożeniem dla rodziny - organizacja zajęć profilaktyczno terapeutycznych - organizacja wyjazdu rekreacyjnego - organizacja wyjazdu szkoleniowo - formacyjnego 3 lokalny - 18 Stowarzyszenie Profilaktyki i Wspierania Rozwoju Osobowości Dzieci i Młodzieży Wzrastanie z siedzibą w Przemyślu Wakacyjne oddziaływania profilaktyczno wychowawcze oraz rekreacyjno sportowe w trakcie półkolonii w Radymnie - organizacja i realizacja programu profilaktyczno wychowawczego - organizacja wyjazdu rekreacyjnego 2 lokalny - 19 Stowarzyszenie Kobiet Bieszczadzkich Nasza Szansa Lesko Moje mocne strony Mój świat Pomagam świadomie - prowadzenie warsztatów tworzenie systemów konsultacyjnosuperwizyjnych 1 lokalny - 147

148 20 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Oddział Okręgowy Krosno Działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej - organizacja wyjazdu wypoczynkowego dla dzieci szkolnej - zajęcia profilaktyczno - edukacyjne 2 - ponadlokalny 21 Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina Chmielnik Profilaktyka i Terapia Bezpieczne Jutro - warsztaty z socjoterapii - organizacja wycieczek i pikniku integracyjnego 2 lokalny - 22 Towarzystwo Przyjaciół Związku Strzeleckiego Strzelec Organizacji Społeczno Wychowawczej Jednostki Strzeleckiej 2021 im. płk. Leopolda Lisa Kuli Rzeszów Uruchomienie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych - zajęcia edukacyjne dotyczące profilaktyki uzależnień - zajęcia sprawnościowo sportowe 2 lokalny - 23 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Oddział Miejski Mielec Uzależnienia to nie dla mnie - zajęcia o tematyce uzależnień - organizacja wyjazdu wypoczynkowego - zajęcia rekreacyjne 3 lokalny - 24 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Oddział Okręgowy Przemyśl Program wychowawczo profilaktyczny Daj sobie szansę - zajęcia profilaktyczno edukacyjno - wychowawcze 1 lokalny - 25 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Oddział Okręgowy Tarnobrzeg Można Inaczej program terapeutyczny - zajęcia terapeutyczne - organizacja wycieczek krajoznawczo poznawczych - zajęcia sportowo - rekreacyjne 3 lokalny - 148

149 Caritas Archidiecezji Przemyskiej Przemyśl Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie przemocy domowej. Zorganizowanie turnusów wakacyjnych pod hasłem Bądźmy uczniami Chrystusa - organizacja turnusów profilaktyczno - rekreacyjno - wypoczynkowych 1 lokalny - 27 Caritas Diecezji Sandomierskiej Sanodomierz Działalność Ośrodka Interwencji Kryzysowej, w szczególności przeciwdziałanie przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym - prowadzenie Ośrodka Interwencji Kryzysowej 1 lokalny - 28 Dom Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej, Caritas Diecezji Rzeszowskiej, Okręg w Rzeszowie Pomoc osobom z rodzin zagrożonych patologiami społecznymi w Domu Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej oraz w Diecezjalnej Poradni Specjalistycznej w Rzeszowie, a także realizacja programów psychoprofilaktycznych dla młodzieży licealnej ukazujących zagrożenia i negatywne skutki uzależnień i przemocy - realizacja programów psychoprofilaktycznych - organizacja pielgrzymki profilaktyczno dziękczynnej jako promocji spędzenia wolnego czasu - poradnictwo psychologiczne, prawne 3 lokalny - 29 Dom Zakonny Zgromadzenia Św. Michała Archanioła Stalowa Wola Zaułek Anioła Stróża - warsztaty profilaktyczne adresowane do liderów młodzieżowych - programy profilaktyczno edukacyjne dla dzieci i młodzieży - zajęcia muzyczno - rekreacyjne adresowane do dzieci 3 lokalny - 149

150 Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke Jarosław Parafia Rzymsko Katolicka pw. Chrystusa Króla Rzeszów Parafia Rzymsko Katolicka pw. Św. Wincentego a Paulo Moczary Młodzież Bez Nałogów Zdrowe Społeczeństwo Przeciwdziałanie zaburzeniom zdrowotnym i rozwojowym u dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży podczas wypoczynku letniego - przeprowadzenie cyklu prelekcji nt. problemu alkoholizmu - wydruk broszur nt. przeciwdziałania nałogom - przeprowadzenia cyklu pogadanek w radio - organizacja obozu rekreacyjno profilaktycznego - prowadzenie warsztatów zajęciowych nt. narkomanii i innych uzależnień - organizacja wyjazdu wypoczynkowego połączonego z programem profilaktyki, zajęciami sportowymi i edukacyjnymi 3 lokalny - 2 lokalny - 1 lokalny - 33 Parafia Rzymsko Katolicka pw. Św. Floriana Stalowa Wola - organizacja spotkań z psychologiem Pomoc dzieciom i pedagogiem, organizacja wyjazdów biednym, na pływalnię zagrożonym patologią - pomoc dla dzieci potrzebujących alkoholową oraz ich w formie dożywiania oraz w formie rodzicom lub rzeczowej opiekunom - organizacja dla dzieci wyjazdów na pływalnię 3 lokalny - 34 Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP Dębica Nauczyć się rozróżniać to, co ważne od tego, co pilne - prowadzenie warsztatów dla nauczycieli i pedagogów w ramach tworzenia systemów konsultacyjnych /superwizje/ 1 lokalny - 35 Polski Związek Głuchych, Koło Terenowe Przemyśl Profilaktyka uzależnień oraz zapobieganie przemocy domowej w rodzinach osób niesłyszących - organizacja zajęć psychologiczno pedagogicznych - organizacja zajęć świetlicowych - organizacja spotkań z pracownikami służb mundurowych 3 lokalny - 150

151 36 Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Krośnie Zagraj o swój los integracyjne zajęcia teatralne artystyczne dla młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną i ich pełnosprawnych rówieśników - warsztaty profilaktyczne - zajęcia teatralne 2 lokalny - 37 Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Przemyskiej, Oddział Rejonowy Jarosław Pomoc dla rodzin wielodzietnych i patologicznych. Organizowanie w świetlicach zajęć opiekuńczo wychowawczych. - prowadzenie dwóch świetlic środowiskowych dla dzieci z rodzin wielodzietnych i patologicznych 1 lokalny - 38 Stowarzyszenie Sztuk Walki Słocina Organizacja i prowadzenie obozu sportowo rekreacyjnego - organizacja wyjazdu sportowo - rekreacyjnego 1 - ponadlokalny 39 Wojewódzki Zespół Specjalistyczny Rzeszów Edukacja, poradnictwo i terapia rodzinna w zintegrowanym modelu systemu wsparcia rodziny - organizowanie zajęć z psychoedukacji dla rodziców - organizowanie zajęć warsztatowych w zakresie systemowej pracy z rodziną - superwizja zespołów interdyscyplinarnych 3 lokalny - 40 Uniwersytet Rzeszowski w Rzeszowie, Wydział Wychowania Fizycznego Rzeszów Budowa somatyczna, rozwój fizyczny, sprawność motoryczna i częstość występowania wad postawy ciała dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych - monograficzne opracowanie aktualnego stanu rozwoju biologicznego sprawności motorycznej i częstości występowania wad postawy ciała u dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych 1 - ponadlokalny Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok

152 Wnioskodawcami w przypadku obu konkursów na realizację programu były organizacje pozarządowe, związki wyznaniowe i organizacje kościelne, a także jednostka akademicka oraz publiczny zakład opieki zdrowotnej. Zadania zaplanowane i przedstawione w złożonych projektach odzwierciedlały założenia programu i w zdecydowanej większości wpisywały się w cele realizowanego programu. Większość organizacji pozarządowych zdecydowało się na realizację 1 do 3 zadań. W pierwszym konkursie zadania te głównie dotyczyły organizowania czasu wolnego bez alkoholu dla dzieci i młodzieży, niejednokrotnie połączonego z zajęciami edukacyjnymi nt. profilaktyki. Natomiast zadania projektów złożonych w ramach drugiego konkursu z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej - swoją tematyką obejmowały częściej organizację warsztatów oraz zajęć profilaktyczno terapeutycznych. Porównując zaplanowane zadania w złożonych projektach pod względem zasięgu działania, to w przeważającej części dotyczyły one zasięgu lokalnego. Jedynie w konkursie na realizację zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej 7 podmiotów zaplanowało ich realizację dla osób pochodzących z innych powiatów. Tabela nr 26. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2008 Lp. 1. L Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplan. zadań Zasięg działania Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Rodziny W Drodze Do Szczęścia w Rzeszowie Wsparcie rodziny w kryzysie i sytuacjach trudnych - prowadzenie punktu konsultacyjnego /terapia, porady, edukacja/ - zajęcia świetlicowe dla dzieci 2 lokalny 2. Stowarzyszenie Charytatywno Opiekuńcze "Birka" w Birczy Organizacja spotkań edukacyjnych dla dorosłych i młodzieży gminy Bircza dotyczących choroby alkoholowej i przemocy w rodzinie - organizowanie spotkań z terapeutami dla rodziców 1 lokalny 3. Dom Zakonny Zgromadzenia Św. Michała Archanioła Stalowa Wola Można Inaczej - prowadzenie zajęć świetlicowych - prowadzenie zajęć edukacyjnych - realizacja programu terapeutycznego, w tym organizacja wyjazdu terapeutycznego /do Ulanowa/ 3 lokalny 152

153 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej "Integracja" w Nisku "Alkohol i przemoc - droga donikąd" - prowadzenie warsztatów profilaktycznych dla dzieci - organizacja spotkania informacyjno - edukacyjnego nt. alkoholizmu i przemocy dla dzieci, rodziców i przedstawicieli władz samorządowych 2 lokalny 5. Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Chrystusa Króla w Rzeszowie Redukcja szkód zdrowotnych i psychospołecznych wśród dzieci żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym przemoc domowa - zajęcia terapeutyczne - zajęcia plastyczno - muzyczne 2 lokalny 6. Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu Poprzez zajęcia plastyczne i muzyczne odkrywamy lepszy świat - zajęcia terapeutyczno rehabilitacyjne /rehabilitacja społeczna/ 1 lokalny 7. Stowarzyszenie Wspierania Zasobów Ludzkich "Nowy Horyzont" w Rzeszowie Cała Rodzina Przeciw Przemocy- II Edycja - zajęcia profilaktyczno wychowawcze dla dzieci - zajęcia edukacyjne prowadzone w formie warsztatów dla rodziców i nauczycieli 2 lokalny 8. Stowarzyszenie "Przyszłość" w Nakle "Pomóżmy Rodzinom" - prowadzenie terapii poprzez muzykę - spotkanie z lekarzem rodzinnym - zajęcia sportowe 3 lokalny Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej rok Do oceny wniosków konkursowych została powołana Komisja, która dokonała przeglądu wszystkich złożonych projektów zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym. Wszystkie wnioski podlegały ocenie punktowej według następujących kryteriów: ocena merytoryczna założeń programu, doświadczenie organizacji w realizacji tego typu działań, posiadane zasoby kadrowe, rzeczowe i wyposażenie niezbędne do realizacji projektu, ocena kalkulacji kosztów realizacji zadania oraz udział partnerów w realizacji projektu. Zgodnie z zapisem uchwał Zarządu Województwa w sprawie 153

154 Liczba podmiotów Analiza Programów Wojewódzkich ogłoszenia otwartych konkursów ofert na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w roku 2008, dofinansowaniem zostały objęte projekty z największą liczbą punktów. W wyniku przeglądu wszystkich 40 wniosków z konkursu dotyczącego zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej, 6 z nich nie otrzymało dofinansowania. Powodem były braki formalne, które dotyczyły dwóch podmiotów, tj.: Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie oraz Uniwersytet Rzeszowski Wydział Wychowania Fizycznego, niewystarczająca liczba punktów dotyczyło trzech podmiotów, tj.: Polski Związek Głuchych, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Krośnie oraz Stowarzyszenie Sztuk Walki w Słocinie. Wniosek jednej organizacji pozarządowej - Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Przemyskiej Oddział Rejonowy w Jarosławiu, natomiast został odrzucony ze względu na fakt, że podmiot ten złożył dwie oferty 37 oraz ze względu na niewystarczającą liczbę punktów jednej z nich. Wykres nr 19. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana /zadania z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej/ - rok Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie protokołu z oceny zadań zgłoszonych w ramach konkursu na realizację programu rok Zapis umieszczony w uchwałach Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie w sprawie ogłoszenia otwartych konkursów ofert wskazuje: Podmiot wnioskujący w ramach programu może otrzymać dotację tylko na jeden projekt - Uchwała Nr 95/155/08 z dnia 12 lutego 2008 r. oraz uchwała Nr 128/2307/08 z dnia 19 sierpnia 2008 r. 154

155 W związku z powyższym dofinansowanych zostało 34 projekty. Pomimo że przedział punktacji dla dofinansowania obejmował od 12 do 21 punktów, to jednak złożone projekty otrzymały oceny od 12 do 17 punktów co prezentuje powyższy wykres. Znacznie mniej ofert 8 - zostało złożonych w ramach drugiego konkursu na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej. Jednakże tylko 6 z nich otrzymało dofinansowanie na realizację zaplanowanych zadań. Pozostałe 2 projekty zostały odrzucone, ze względu na zbyt małą liczbę punktów - dotyczyło to jednego projektu Stowarzyszenia Wspierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie oraz braki formalne, które również dotyczyły jednego projektu Stowarzyszenia Przyszłość w Nakle. W roku 2008 suma środków finansowych przeznaczona na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i przemocy domowej wyniosła ,00 zł. Podmioty starające się o dofinansowanie dla swoich projektów mogły starać się o kwotę maksymalnie wynoszącą do ,00 zł, natomiast wkład własny, zgodnie z warunkami realizacji zadań musiał stanowić 25% kwoty dotacji. Poniższy wykres pokazuje, że spośród 34 organizacji pozarządowych spełniających kryteria merytoryczne i formalne, aż 22 organizacji pozarządowych (65% podmiotów, które otrzymały dotacje) wnioskowało o środki finansowe w wysokości ,00 zł, 1 organizacja - Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Przemyskiej wnioskowała o dotację spoza przedziału - o ,00 zł. W pozostałych wnioskach, zaś kwoty wnioskowane oscylowały w przedziale 7 240, ,00 zł. Przyznanie podmiotom środków w celu dofinansowania ich projektów było uzależnione od liczby otrzymanych punktów - im wyższą sumę punktów dana organizacja otrzymała, tym procent dofinansowania był wyższy. 7 organizacji (tj. 21% sumy podmiotów dotowanych), otrzymało największą kwotę środków finansowych - powyżej , 00 zł, pozostałe 27 (79% sumy podmiotów dotowanych) otrzymało dofinansowanie od kwoty 6 000,00 zł do 8 000,00 zł. Uwzględniając wielkość dofinansowania, to największą część kwoty wnioskowanej aż 82,83% otrzymało Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Przemyślu, zaś najmniejszą 24,21% - otrzymał podmiot Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Przemyskiej. Wszystkie organizacje pozarządowe, które uzyskały wystarczającą liczbę punktów do otrzymania dotacji zobowiązane były do uaktualnienia kosztorysu projektu oraz przedstawienia również uaktualnionego harmonogramu zaplanowanych zadań na realizację programu. 155

156 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 20. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym zadania w ramach programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku ,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Podmioty kwota przyznana kwota wnioskowana Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 105/1788/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 16 kwietnia 2008 r. oraz złożonych projektów przez podmioty ubiegające się o dotacje rok

157 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich W 2008 roku realizacja programu polegała również na udzieleniu dotacji na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej. Suma środków finansowych przeznaczonych na dofinansowanie projektów wyniosła ,00 zł. Ze względu na to, że suma ta była niższa od sumy przeznaczonej na dofinansowanie zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej, dlatego też podmioty uczestniczące w konkursie mogły wnioskować o maksymalną kwotę wynoszącą 8 000,00 zł. Pozostałe warunki realizacji zadań, dotyczące wysokości środków własnych oraz wymogu składania tylko jednego projektu przez wnioskujący podmiot pozostały niezmienne. Poniższy wykres pokazuje, że podmioty, które otrzymały Wykres nr 21. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym zadania w ramach programu z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w roku ,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 kwota wnioskowana kwota przyznana Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 138/2499/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 1 października 2008 r. 157

158 I/1-3/3 I/1-3/4 I/1-3/5 I/1-3/6 I/1-3/7 I/1-3/8 I/1-3/10 I/1-3/11 I/1-3/14 Analiza Programów Wojewódzkich dostateczną liczbę punktów wnioskowały o środki finansowe od 5 800,00 do 8 000,00 zł. Jednakże największy procent dofinansowania, w odniesieniu do kwoty wnioskowanej, otrzymało Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku 71,67%, najmniejszą zaś 37,93% - Ośrodek kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu. Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata w zakresie uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2008 realizowany był przy uwzględnieniu wybranych działań w ramach wykazanych niżej obszarów. Obszar I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Tabela nr 27. Zadania z projektów dotyczące obszaru I w ramach programu z zakresu uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej Obszar I Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Lp. Nazwa zadania w projekcie Działania 1. Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie przemocy domowej Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży poprzez wakacyjny sport i rekreację Wsparcie program pomocy dla dzieci i młodzieży zagrożonej Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej w świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej, Oddział Parafialny Hermanowa Zostawmy za sobą troski, patrzmy z nadzieją w przyszłość

159 Teatr życia Prowadzenie świetlicy socjoterapeutycznej Program profilaktyki uzależnień pt. Kotwica Przeciw uzależnieniom i przemocy Pomocna Dłoń Cała Rodzina Przeciw Przemocy Drogowskaz Działania profilaktyczne dla dzieci i młodzieży z terenu gminy Dubiecko Realizacja w 2008 r. zadań z zakresu profilaktyki uzależnień Promowanie zdrowego stylu życia bez nałogów poprzez organizowanie wycieczek i rajdów krajoznawczych na terenie powiatu leżajskiego Ruszaj Się Bo Zardzewiejesz Alkohol rodzi przemoc i jest zagrożeniem dla rodziny Wakacyjne oddziaływania profilaktyczno wychowawcze oraz rekreacyjno sportowe w trakcie półkolonii w Radymnie Działania profilaktyczno wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej Uruchomienie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych Uzależnienia to nie dla mnie Można Inaczej program terapeutyczny

160 22. Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie przemocy domowej. Zorganizowanie turnusów wakacyjnych pod hasłem Bądźmy uczniami Chrystusa Zaułek Anioła Stróża Przeciwdziałanie zaburzeniom zdrowotnym i rozwojowym u dzieci i młodzieży z rodzin alkoholowych Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży podczas wypoczynku letniego Pomoc dzieciom biednym, zagrożonym patologią alkoholową oraz ich rodzicom lub opiekunom Nauczyć się rozróżniać to, co ważne od tego, co pilne Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok Realizacja obszaru I wynikała w dużej mierze z zaplanowanych i podjętych zadań przez organizacje pozarządowe w zakresie działania I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu. Najwięcej, bo aż 18 podmiotów zdecydowało się na tego typu zadania poprzez: organizowanie gier i zabaw integracyjno terapeutycznych na temat: umiejętności wykorzystania wolnego czasu, wyjazdów do stadniny koni, pielgrzymki do Częstochowy, wyjazdu do Jastrzębiej Góry oraz wycieczek do Trójmiasta, Władysławowa, organizowanie zajęć kulinarnych w świetlicy, organizacja dyskoteki integracyjnej, kolonii letnich dla dzieci, przeglądów teatrów profilaktycznych, organizacja konkursów plastycznych, organizacja zajęć tanecznych, muzycznych. Działanie I/1-3/7 Uruchamianie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji 160

161 w sytuacjach problemowych również było często realizowane przez organizacje pozarządowe uczestniczące w realizacji programu. Przejawiało się ono w: zajęciach muzyczno ruchowych; zajęciach ruchowe na świeżym powietrzu w formie konkursów z nagrodami; zajęciach sportowe w formie turniejów gier zespołowych, ping-ponga; organizacji turniejów piłki nożnej oraz biegów z przeszkodami; organizacji gier zespołowych umożliwiających młodzieży poznanie zasad zdrowej rywalizacji i emocjonalnego odreagowania; zajęciach w siłowni; organizacji rozgrywek, turniejów, gier zręcznościowych, meczów oraz zajęć na basenie; zajęciach w formie strzelania z broni pneumatycznej; organizacji wycieczek rowerowych. Kolejnym działaniem chętnie podejmowanym przez podmioty trzeciego sektora było działanie I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka. Realizowało go 4 podmioty w postaci: zajęć z młodzieżą o charakterze edukacyjno informacyjnym na temat uzależnień połączonych z możliwością indywidualnych konsultacji; prowadzenia warsztatów psychoedukacyjnych nt. mechanizmu i skutków uzależnienia od alkoholu oraz nabywania umiejętności asertywnego odmawiania; udzielanej pomocy osobom podejmującym działania ryzykowne w zakresie picia alkoholu i pomocy im w wycofaniu się z grupy podwyższonego ryzyka; udzielanej pomocy psychologicznej, pedagogicznej, socjoterapeutycznej; zajęć dotyczących kształtowania postawy radzenia sobie bez agresji w sytuacji trudnej. Trzy organizacje skierowało swoje poczynania w kierunku działania I/1-3/3 Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych) poprzez: prowadzenie zajęć warsztatowych dla liderów młodzieżowych, dzięki którym młodzież została lepiej przygotowana do debat profilaktycznych z rówieśnikami; prowadzenie warsztatów profilaktyczno edukacyjnych dla liderów młodzieżowych, którzy w przyszłości będą mogli służyć pomocą wychowawcom w świetlicy terapeutycznej; 161

162 Trzy inne podmioty również zdecydowały się na realizację zadań w ramach działania I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców w postaci: realizacji programów wspierania umiejętności wychowawczych rodziców z rodzin alkoholowych czy prowadzenia warsztatów obejmujących tematykę radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych - Szkoła dla rodziców. Tylko jedna organizacja pozarządowa Stowarzyszenie Trzeźwościowe Wolność i Miłość Diecezji Rzeszowskiej w Rzeszowie, zdecydowała się na realizację zadań wpisujących się w działanie I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży. Zadania te, dotyczyły organizacji rekolekcji dla diakonii (w tym nocleg, wyżywienie) oraz organizację rekolekcji trzeźwościowych dla młodzieży i dorosłych. W ramach realizacji programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej pozostały trzy działania, które nie były w ogóle zaplanowane, ani podejmowane przez podmioty uczestniczące w wykonywaniu zadań w ramach programu. Do działań tych zaliczają się: działanie I/1-3/6 Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu ; działanie I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol ; działanie I/1-3/10 - Tworzenie i wdrażanie programów profilaktycznych nakierowanych na młodych dorosłych (mieszkańców internatów i hoteli robotniczych, studentów i żołnierzy). Obszar III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu W 2008 roku w ogłoszeniu o otwartym konkursie ofert na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w ramach obszaru III wskazane było tylko jedno działanie - III/1-5/5 Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych. Na jego realizację zdecydował się tylko jeden podmiot - Stowarzyszenie Szkoła Marzeń w Nienadowej 162

163 w swoim projekcie pt. Drogowskaz Działania profilaktyczne dla dzieci i młodzieży z terenu gminy Dubiecko poprzez organizację rekolekcji i spotkań integracyjnych dla grup trzeźwościowych. Obszar IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa Obszar IV w ramach programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej realizowany był przez jedno wskazane działanie - IV/1-4/8 Wspieranie organizacji i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom) w postaci wsparcia nie tylko finansowego, udzielonego na rzecz prowadzonego Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Nieco inna sytuacja miała miejsce w przypadku realizacji programu z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w ramach tego samego obszaru. Ogłoszony konkurs wyraźnie wskazywał na realizację zadań wpisujących się w następujące działania: 1. Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczenie rozmiarów zjawiska przemocy domowej ; 2. Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie ; 3. Edukacja, poradnictwo, terapia, mediacja i interwencja system wsparcia rodziny. Powyższe działania nie są działaniami pochodzącymi wprost z programu, aczkolwiek mają w nim swoje odzwierciedlenie. Dotyczą wszelkich tematów podejmowanych na rzecz osób dotkniętych przemocą domową oraz osób spotykających się z przemocą w swoim środowisku. Są więc odpowiednikami, które można odnieść do następujących działań programu: IV/1-4/8 Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom) ; IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie ; IV/1-4/4 Zwiększenie dostępności i podnoszenie jakości programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie. 163

164 Tabela nr 28. Zadania z projektów dotyczące obszaru IV w ramach programu z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej Obszar IV Lp Nazwa zadania w projekcie Wsparcie rodziny w kryzysie i sytuacjach trudnych Organizacja spotkań edukacyjnych dla dorosłych i młodzieży gminy Bircza dotyczących choroby alkoholowej i przemocy w rodzinie 1 IV/1-4/8 Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4 Działania 2 IV/1-4/6 3 IV/1-4/ Można Inaczej "Alkohol i przemoc - droga donikąd" Redukcja szkód zdrowotnych i psychospołecznych wśród dzieci żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym przemoc domowa Poprzez zajęcia plastyczne i muzyczne odkrywamy lepszy świat Liczba realizowanych działań w ramach obszaru IV Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej rok W powyższej tabeli przedstawione są zadania wykonywane przez podmioty realizujące program z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w odniesieniu do działań programu. Zdecydowanie najwięcej zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe nakierowanych było na działanie nr 3 - edukację, poradnictwo, terapię, czyli na działanie programowe IV/1-4/4 Zwiększenie dostępności i podnoszenie jakości programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie. Ten rodzaj zadań zaplanowały i realizowały wszystkie podmioty poprzez: edukację osób spotykających się z przemocą wobec dzieci do rozpoznawania objawów dziecka maltretowanego oraz do podejmowania właściwych działań w celu udzielenia pomocy; 164

165 organizację zajęć dla dzieci prowadzone przez psychologa; porady udzielane w punkcie konsultacyjnym osobom doświadczającym przemocy; zapobieganie używaniu alkoholu przez dzieci i młodzież; szerzenie wśród rodziców wiedzy na temat szkodliwości używek oraz pedagogizacja w zakresie radzenia sobie z trudnościami występującymi w związku z używaniem środków odurzających; popularyzowanie wiedzy na temat programów profilaktyczno wychowawczych; redukcję szkód zdrowotnych oraz psychospołecznych wynikających z przemocy domowej oraz nadużywania alkoholu; edukacja dzieci i młodzieży w zakresie posiadania praw oraz możliwości uzyskania pomocy w sytuacjach zagrożenia; podejmowanie działań mających na celu likwidację zaburzeń rozwojowych spowodowanych wychowaniem się dzieci w rodzinach z problemem alkoholowym; czy zagrożonych przemocą w rodzinie. Działanie nr 2 (IV/1-4/6) - Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie zdecydował się realizować tylko 1 podmiot - Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej "Integracja" w Nisku poprzez organizowane spotkania z przedstawicielami władz samorządowych, na których omawiany był temat Szkód zdrowotnych i psychospołecznych osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym przemoc domowa. Żadna organizacja, natomiast nie zdecydowała się na realizację zadań wpisujących się w działanie nr 1 (IV/1-4/8) - Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych stawiających sobie za cel ograniczenie rozmiarów zjawiska przemocy domowej. 165

166 Obszar V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych Tabela nr 29. Zadania z projektów dotyczące obszaru V w ramach programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej Obszar V Lp Nazwa zadania w projekcie Zostawmy za sobą troski, patrzmy z nadzieją w przyszłość Cała Rodzina Przeciw Przemocy Moje mocne strony Mój świat Pomagam świadomie Cele operacyjne nr 1, 2 Działania V/1-2/3 V/1-2/4 V/1-2/5 V/1-2/ Liczba realizowanych działań w ramach obszaru V Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok W ramach obszaru V wskazane i realizowane były działania: V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla pracujących tam osób realizowane przez Stowarzyszenie Kobiet Bieszczadzkich Nasza Szansa w Lesku poprzez tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla nauczycieli i pedagogów. Superwizje oprócz podstawowych zadań obejmowały: edukację, poradnictwo, terapię, mediację i interwencję system wsparcia rodziny. V/1-2/5 - Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym. Działanie to realizowane było również przez jeden podmiot - Stowarzyszenie Wpierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie poprzez organizacje zajęć wykładowo warsztatowych dla nauczycieli i rodziców. Spośród działań wykazanych do realizacji w ramach programu były też takie, które nie zostały zaplanowane przez organizacje, należą do nich: działanie V/1-2/4 Tworzenie programów wspierania umiejętności wychowawczych rodziców z rodzin alkoholowych oraz działanie V/1-2/6 Wspieranie młodzieżowych ruchów samopomocowych (Al Ateen) i programów środowiskowych. 166

167 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 22. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w 2008 roku 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 kwota przyznana dotacja wykorzystana Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 105/1788/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 16 kwietnia 2008 r. oraz złożonych sprawozdań przez podmioty realizujące program z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok

168 W roku 2008 na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata wydatkowano ,28 zł. Kwota ta stanowiła sumę środków przeznaczonych na: dotacje udzielone dla podmiotów uprawnionych, zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 38 na realizację zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w kwocie ,00 zł; dotacje udzielone podmiotom uprawnionym, zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 39 na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w kwocie ,00 zł; dotacje na realizację w 2008 roku tworzenia na obszarach wiejskich Klubów Integracji Społecznej w kwocie ,08 zł; organizację i współorganizację seminariów szkoleniowych, szkoleń oraz prelekcji na temat profilaktyki uzależnień i rozwiązywania problemów alkoholowych realizowanych w formie zawieranych porozumień w kwocie ,20 zł. W wyniku dokonanej oceny ofert wszystkich projektów na realizację zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej, zostało wyłonionych 34, które zostały dofinansowane na łączną kwotę wynoszącą ,00 zł. Jednakże suma środków wykorzystanych w ramach realizacji tych zadań wyniosła ,73 zł, tj. 99,54% środków przyznanych. Środki te, stanowią zwroty organizacji pozarządowych, które nie wykorzystały w całości przyznanych im dotacji. Należą do nich: Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej w Rzeszowie, które zwróciło 1 113,60 zł (19% dotacji przyznanej), Stowarzyszenie Kobiet Bieszczadzkich Nasza Szansa w Lesku, które zwróciło 43,00 zł (0,5% dotacji przyznanej) oraz Stowarzyszenie Wpierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie - 0,66 zł zwrotu i Stowarzyszenie Szkoła Marzeń w Nienadowej - 0,01 zł zwrotu. Pozostałe organizacje pozarządowe wykorzystały środki finansowe w 100%, co prezentuje powyższy wykres. W ramach zadań realizowanych w ramach drugiego ogłoszonego konkursu z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej, dotację otrzymało 6 podmiotów na łączną kwotę równą ,00 zł. Dotacje wykorzystane natomiast wyniosły ,27 zł, tj. 99,80% środków przyznanych. Pozostałe środki, stanowiły różnicę będącą zwrotem pieniędzy niewykorzystanych od organizacji - Stowarzyszenie Charytatywno Opiekuńcze "Birka" w Birczy (46,72 zł) oraz Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Rodziny "W Drodze Do Szczęścia w Rzeszowie (0,01 zł). 38 Dz. U. z 2003 r., Nr 96, poz. 873 oraz poz. 874 z późn. zm. 39 Tamże 168

169 Kwoty (w tys. zł) Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 23. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w 2008 roku 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 kwota przyznana dotacja wykorzystana Podmioty Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 138/2499/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 1 października 2008 r. oraz złożonych sprawozdań przez podmioty realizujące program z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej rok Analizując zadania realizowane przez organizacje pozarządowe w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej dostrzegalne jest, że nie wszystkie podmioty w 100% zrealizowały swoje plany zawarte w ofertach. Takich podmiotów w roku 2008 było 9, co stanowi 26,5% wszystkich realizatorów; zostały one oznaczone kolorem czerwonym na poniższym wykresie. 169

170 Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 24. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w 2008 roku (w %) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zaplanowane zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zaplanowanych zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych sprawozdań przez podmioty realizujące program z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok

171 Spośród organizacji, które nie wywiązały się ze swoich zadań w 100%, jedna - Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN z siedzibą w Radomiu, nie zrealizowała zaplanowanych wcześniej wycieczek rowerowych do Baranowa Sandomierskiego, Bud Stalowskich oraz wycieczek krajoznawczych do Przemyśla, Ćmielowa. Z informacji zawartych w sprawozdaniu wynika, iż w zamian odbyła się wycieczka do Kazimierza Wielkiego, która natomiast nie była wcześniej zaplanowana. Pozostałe 8 organizacji nie wykonało założonych wcześniej celów, poprzez objęcie programem zbyt małej liczby osób, w porównaniu do zaplanowanych działań. Należą do nich: Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Rzeszowskiej w Rzeszowie zaplanowana liczba osób - 800, faktyczna liczba objętych pomocą - 690; Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej w Rzeszowie zaplanowana liczba osób - 24, faktyczna liczba objętych pomocą - 20; Stowarzyszenie Na Rzecz Rodziny Szczęśliwy Dom w Rzeszowie zaplanowana liczba osób - 410, faktyczna liczba objętych pomocą - 149; Stowarzyszenie Pomoc w Rzeszowie zaplanowana liczba osób - 229, faktyczna liczba objętych pomocą 206; Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej Integracja w Nisku zaplanowana liczba osób - 462, faktyczna liczba objętych pomocą 421; Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Przemyskiej, Oddział Rejonowy w Jarosławiu zaplanowana liczba osób - 105, faktyczna liczba objętych pomocą 86; Dom Zakonny Zgromadzenia Św. Michała Archanioła w Stalowej Woli zaplanowana liczba osób - 120, faktyczna liczba objętych pomocą 40. Odnosząc się analogicznie do realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w ramach niniejszego programu w roku 2008, jedna organizacja Stowarzyszenie Charytatywno Opiekuńcze "Birka" w Birczy swoimi działaniami objęła mniejszą liczbę osób, niż pierwotnie planowała. W roku 2008 łączna liczba osób, które zostały objęte działaniami w ramach Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej wyniosła osób (zaplanowanych osób), natomiast z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej wyniosła 353 (zaplanowanych 285 osób). Są to liczby jedynie szacunkowe, gdyż wiele organizacji pozarządowych spośród wszystkich podmiotów wykonujących zadania w ramach niniejszego programu nie sprecyzowały ściśle liczby osób w ofertach lub w sprawozdaniach, co niekorzystnie 171

172 Obniżenie dotacji Analiza Programów Wojewódzkich wpłynęło na dokonanie statystycznych obliczeń. Nie mniej jednak, beneficjentami ostatecznymi, a więc osobami, które zostały objęte pomocą były: dzieci i młodzież eksperymentująca z alkoholem, wychowująca się w rodzinach patologicznych oraz dotknięta przemocą domową, dzieci i młodzież szkolna, dorośli nadużywający alkoholu, matki samotnie wychowujące dzieci, rodzice oraz pedagodzy, którzy brali udział w warsztatach edukacyjnych. Wykres 25. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów realizujących program z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2008 (w %) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Podmioty podmioty, które w całości wykonały swoje zaplanowane zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zaplanowanych zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 138/2499/08 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 1 października 2008 r. 172

173 Suma środków finansowych, o którą wnioskowały podmioty w swoich ofertach w ramach konkursu na realizację zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej wyniosła ,00 zł, natomiast w ramach drugiego konkursu ogłoszonego na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej wyniosła ,00 zł. Ze względu na ograniczone środki finansowe, kwoty te zostały obniżone kolejno o 61,15% oraz 42,75%. Analizując wykonanie zadań tych podmiotów w odniesieniu do obniżenia dotacji, stwierdzić można jednoznacznie, że nie wpłynęło ono znacząco na realizację zadań zaplanowanych. Podmioty, którym nawet znacznie została obniżona dotacja, wykonały w całości swoje zadania. Przykładem takim są organizacje pozarządowe między innymi: Polski Komitet Pomocy Społecznej, Zarząd Miejsko Gminny w Kolbuszowej, Stowarzyszenie CRAS Centrum Rozwoju Aktywności Społecznej w Rzeszowie, Stowarzyszenie Opieki Nad Dziećmi Oratorium im. Bł. Ks. Bronisława Markiewicza w Stalowej Woli czy Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke w Jarosławiu. ANALIZA WŁAŚCIWA ROK 2009 Zadania realizowane przez podmioty w ramach otwartego konkursu ofert na realizację w 2009 roku zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej 40. W 2009 roku, podobnie jak w roku poprzednim, ogłoszono konkurs ofert na realizację programu wojewódzkiego pod nazwą: Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 56 wniosków organizacji ubiegających się o dotację w ramach otwartego konkursu ofert na realizację w 2009 roku zadań z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej oraz 11 w sprawie otwartego konkursu ofert na realizację w 2009 roku szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy. W poniższej tabeli przedstawione są nazwy projektów i szczegółowy opis zaplanowanych w nich zadań szczegółowych dotyczących pierwszego konkursu. Konkurs drugi będzie omówiony w dalszej części. Zadania, w większości wypadków, były realizowane w formie zajęć służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu. Dużą grupę odbiorców projektów stanowiły dzieci uczniowie szkół. Wśród dorosłych adresatami programów były przeważnie osoby zajmujące się wychowaniem młodzieży, a więc: nauczyciele, psychologowie, rodzice. 40 Uchwała Nr 170/3077/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 3 lutego 2009 r. 173

174 Tabela nr 30. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania "SAIHA" Stowarzyszenie Karate Kyokushinakai - IFK z siedzibą w Przemyślu Szkoła bez uzależnień - planowane warsztaty z zakresu profilaktyki uzależnień - zajęcia sportowe - zajęcia turystyczno - krajoznawcze 3 lokalny - 2 Caritas Archidiecezji Przemyskiej z siedzibą w Przemyślu Otoczmy troską dzieci - festyn rodzinny 1 - ponadlokalny 3. Caritas Diecezji Rzeszowskiej z siedzibą w Rzeszowie Pomoc osobom z rodzin zagrożonych patologiami społecznymi w Domu Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej oraz w Diecezjalnej Poradni Specjalistycznej w Rzeszowie, a także realizacja programów psychoprofialktycznych dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej ukazujących zagrożenia i negatywne skutki uzależnień i przemocy - turnusy wypoczynkowe 1 - ponadlokalny 174

175 Caritas Diecezji Sandomierskiej z siedzibą w Sandomierzu Program profilaktyczno - terapeutyczny dla osób doznających przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym "W trosce o godne życie" w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem - program psychoprofilaktyczny w Domu Samotnej Matki 1 lokalny - 5. Caritas Diecezji Sandomierskiej z siedzibą w Sandomierzu Program profilaktyczno - terapeutyczny dla osób doznających przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym "W trosce o godne życie" w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem - program profilaktycznoterapeutyczny w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem 1 lokalny - 6. Dom Zakonny Zgromadzenia św. Michała Archanioła w Stalowej Woli Wędrując ku dorosłości - zajęcia Klubu Młodzieżowego - zajęcia edukacyjne - program socjoterapeutyczny 3 lokalny - 7. Fundacja "Nowe Życie" Rzeszów, z siedzibą w Rzeszowie Program profilaktyczny "Żyję myślę słucham" - zajęcia dla wychowanków świetlicy 1 lokalny - 8. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie" w Lipniku zs Łopuszka Mała Młodość bez alkoholu - profilaktyczne warsztaty teatralno-malarskie - warsztaty profilaktyczne 1 lokalny - 9. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie" w Lipniku zs Łopuszka Mała Oddział w Rzeszowie Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej - zorganizowanie kolonii - cykl superwizji dla wychowanków świetlic 2 lokalny - 175

176 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Rzeszowskiej z siedzibą w Rzeszowie Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży poprzez wakacyjny sport i rekreację - KSM konferencje, wykłady, pogadanki - zajęcia warsztatowe - zabawy integracyjne - wycieczki piesze i autokarowe 4 - ponadlokalny 11. Klub Sportowy Budy Głogowskie Program profilaktyczno edukacyjny dla dzieci i młodzieży z wykorzystaniem elementów sportu i rekreacji - turnieje sportowo edukacyjne 1 - ponadlokalny 12. Kobiety Wobec Przemocy Alkoholowej w Rodzinie z siedzibą w Tarnobrzegu Świetlica środowiskowa socjoterapeutyczna - zajęcia socjoterapeutyczne, psychoedukacyjne w świetlicy środowiskowej - indywidualne rozmowy terapeutyczne 2 lokalny Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy "Rakieta" z siedzibą w Rzeszowie Zajęcia pozaszkolne - Miło i Wesoło - Edukacyjnie i Sportowo - zajęcia sportowo rekreacyjne połączone z realizacją programu profilaktycznego 1 lokalny Ochotnicza Straż Pożarna Dębica - Kędzierz z siedzibą w Dębicy Zorganizowanie dla dzieci osiedlowych wypoczynku letniego z uwzględnieniem działalności z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi pod hasłem "Wolny czas bez eksperymentów z alkoholem" - zajęcia integracyjne, edukacyjne, profilaktyczne - konkursy plastyczne, historyczne itp. 2 lokalny Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke Jarosław Przez zajęcia plastyczne, muzyczne i ruchowe odkrywamy lepszy świat - zajęcia plastyczne, muzyczne i ruchowe 1 lokalny Parafia Rzym.-Kat. pw Bożego Ciała Jarosław Podaj dłoń w kryzysie - wycieczka - spotkanie integracyjne - zajęcia dydaktyczne z malarstwa i rysunku 3 lokalny - 176

177 Parafia Rzym.-Kat. pw Chrystusa Króla Rzeszów Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych - zajęcia w świetlicy 1 lokalny Parafia Rzym.-Kat. pw Najświętszego Serca Pana Jezusa Dębica "Radość jest w nas". Zapobieganie szkodom zdrowotnym i rozwojowym występującym u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu. - zajęcia terapeutyczne w świetlicy - spotkania z terapeutą i pedagogiem 2 lokalny Parafia Rzym.-Kat. pw Św. Michała Archanioła Michałówka Świetlica socjoterapeutyczna - "Razem bezpieczniej" - zajęcia w świetlicy 1 lokalny Parafia Rzym.-Kat. pw Św. Wincentego a'paulo Moczary Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży podczas wypoczynku letniego - wypoczynek letni dla dzieci i młodzieży 1 - ponadlokalny 21. Parafia Rzym.-Kat. Pw. Trójcy Przenajświętrzej Stalowa Wola Bajeczny czas - organizacja wyjazdu na kolonię - program socjoterapeutyczny dla dzieci 2 lokalny Podkarpackie Stowarzyszenie PORTA Markowa Profilaktyka uzależnień wśród młodzieży gimnazjalnej "Otwarte drzwi" - zajęcia socjoterapeutyczne - interwencje kryzysowe - doradztwo psychologiczne 3 lokalny Podkarpackie Stowarzyszenie Pracowników Pomocy Społecznej Rzeszów Organizacja i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profilaktyczno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej Oddział Parafialny - Hermanowa - warsztaty z zakresu profilaktyki - wycieczka na Warmię połączona z seminarium nt. wpływu alkoholu na człowieka - wycieczka do Zakopanego 3 lokalny - 177

178 24. Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko-Gminny Kolbuszowa A mnie złości brak trzeźwości - niwelowanie szkód zdrowotnych i psychospołecznych osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym - zorganizowanie wypoczynku letniego 2 lokalny Polski Związek Głuchych Oddział Podkarpacki Rzeszów Profilaktyka uzależnień i pomoc osobom niesłyszącym mieszkańcom województwa podkarpackiego - spotkania z terapeutą - konkurs wiedzy na temat zdrowego stylu życia dla niesłyszących - program profilaktyczny w formie filmu na płytach DVD 3 - ponadlokalny 26. Powiatowe Centrum Wolontariatu z siedzibą w Sanoku Szerzenie idei wolontariatu wśród młodzieży szkolnej żyjącej w rodzinach z problemem alkoholowym i przemocą domową - cykliczne spotkania z psychologiem i księdzem - wycieczka integracyjna i wyjście na basen - powołanie Kluby Wolontariusza do spraw młodzieży - zajęcia z aktywizacji społecznej 4 lokalny 27. Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych "Res-Gest" Rzeszów Profilaktyka uzależnień niesłyszących poprzez sport i rekreację - tworzenie warunków dla aktywnego życia osób niepełnosprawnych, edukacja prozdrowotna 1 - ponadlokalny 28. Rzeszowskie Stowarzyszenie Dziedzictwo Jana Pawła II "Lumen et Spes" z siedzibą w Rzeszowie Koncert dla rodzin "Jednego serca jednego ducha" - organizacja koncertu 1 - ponadlokalny 29. Stowarzyszenie "Bliżej Siebie" z siedzibą w Kalnikowie Świetlica szansą na lepsze jutro - zajęcia w świetlicy - impreza okolicznościowa 2 lokalny Stowarzyszenie "Jesteśmy Razem" z siedzibą w Ropczycach Jesteśmy razem na wakacje - zorganizowanie trzech półkolonii, w trzech miejscowościach 1 lokalny - 178

179 Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny Szczęśliwy Dom Rzeszów Program profilaktyki uzależnień pt. "Nie jestem sam, bo wokół przyjaciół mam" - zorganizowanie letniej półkolonii 1 lokalny Stowarzyszenie Opieki nad dziećmi "Oratorium" im. Błogosławionego Ks. Bronisława Markiewicza z siedzibą w Stalowej Woli Można inaczej - Będzie świetnie - zorganizowanie letniej półkolonii 1 lokalny Stowarzyszenie POMOC Rzeszów Przeciw uzależnieniom i przemocy - zajęcia profilaktyczne w szkołach - zajęcia socjoterapeutyczne w świetlicy - zajęcia hipoterapii 3 lokalny Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Gminy Kamień Kamień Poprawa jakości świadczonych usług w Świetlicy Socjoterapeutycznej "Mały Miś" w Nowym Kamieniu - poprawa usług świadczonych w świetlicy socjoterapeutycznej - wycieczka rekreacyjna 2 lokalny Stowarzyszenie Pomocy Społecznej "AD ASTRAM" Dębica "Stop! Bo można inaczej" - Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach alkoholowych, w tym przemoc domowa. - zajęcia indywidualne i grupowe prowadzone przez terapeutę uzależnień - wyjazd integracyjny 2 lokalny Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Jastkowickiej Jastkowice Trzeźwość moim ideałem - panele dyskusyjne - konkurs literacki i plastyczny - zajęcia sportowe 3 lokalny Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej z siedzibą w Rzeszowie Moje życie bez alkoholu - moje środowisko bez przemocy - wyjazd do Częstochowy i wycieczka krajoznawcza - zajęcia sportowe - szkolenia z zakresu uzależnień od alkoholu i przemocy w rodzinie 3 lokalny Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Oleszyckiej Oleszyce Program profilaktyki uzależnień pn. "Jestem ambasadorem zdrowego trybu życia - seminaria warsztatowe - piknik rodzinny - wycieczka do Wilna - teatr profilaktyczny przygotowany przez wolontariuszy 4 lokalny - 179

180 Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej "Integracja" Nisko "Pomocna Dłoń" program profilaktycznosocjoterapeutycznowychowawczo-rozwojowy dla dzieci, młodzieży, rodziców, wychowawców i wolontariuszy - warsztaty profilaktycznoedukacyjne - zajęcia w klubach młodzieżowych - konsultacje dla zespołu wychowawców i rodziców 3 lokalny Stowarzyszenie Szkoła Marzeń Nienadowa Gminne Centrum Wsparcia Rodzin w Dubiecku - świadczenie usług terapeutycznych i doradczych - zajęcia sportowe - wycieczka do kina 3 lokalny Stowarzyszenie Trzeźwościowe "Arka" Jasło Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym - kurs tańca - aktywne spędzanie czasu poprzez sport i zabawę - realizacja wycieczki - profilaktyka alkoholowa w szkole 4 lokalny - 42 Stowarzyszenie Trzeźwościowe "Wolność i Miłość" Diecezji Rzeszowskiej z siedzibą w Rzeszowie Wsparcie uczestnictwa grup osób w spotkaniach profilaktyczno - terapeutycznych - rekolekcje trzeźwościowe - pielgrzymka do Warszawy i Miejsca Piastowego - wydanie gazety (4 numery) 3 lokalny Towarzystwo Pomocy im. Świętego Brata Alberta Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta z siedzibą w Stalowej Woli Zadanie z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej "Druga szansa" - warsztaty profilaktyczne - zajęcia plastyczne - warsztaty profilaktyczno edukacyjne i konsultacje indywidualne dla rodziców - wyjścia do kina, na basen, kręgle itp. 4 lokalny Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom "Trzeźwa gmina" Chmielnik Powrót z uzależnienia - razem łatwiej - program integracyjny - wyjazdy integracyjne i na spotkania osób z problemem alkoholowym 1 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski Mielec Jestem wolny, żyję bez alkoholu - warsztaty plastyczno-fotograficzne - jazda konna, wycieczki piesze - rozmowy z psychologiem 3 lokalny - 180

181 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Krośnie Krosno Organizacja wakacyjnego wypoczynku, rekreacji i zabawy dla młodzieży z rodzin dotkniętych i zagrożonych chorobą alkoholową - kolonia dla dzieci z rodzin z problemami alkoholowymi połączona z programem profilaktycznym 1 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy Przemyśl Program profilaktyczno - edukacyjny "Pokaż na co cię stać" - program profilaktyczno-edukacyjny skierowany do uczniów szkół 1 lokalny Towarzystwo Przyjaciół Związku Strzeleckiego "Strzelec" organizacji społ.-wych. Jednostki Strzeleckiej 2021 im. Płk. Leopolda Lisa-Kuli Rzeszów Uruchomienie i upowszechnienie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych - zajęcia edukacyjne - zajęcia sprawnościowo-sportowe - realizacja wycieczki 3 lokalny Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U" Oddział Terenowy Przeworsk Punkt konsultacyjnointerwencyjny - realizacja wycieczki - punkt konsultacyjny 2 lokalny Uczniowski Klub Sportowy "Słowak" Przemyśl Wolni i aktywni w świecie bez alkoholu - integracja poprzez sport, turystykę i rekreację - zajęcia sportowe i rekreacyjne - wykłady z profilaktyki 2 lokalny Zgromadzenie Sióstr Służebniczek BDNP Dębica Podobieństwa czynią przyjaźń radosną, różnice ciekawszą - zajęcia w świetlicy - festyny i spotkanie integracyjne 2 lokalny - 181

182 Zgromadzenie Sióstr Św. Michała Archanioła Miejsce Piastowe Impreza plenerowa z okazji Dnia Dziecka - Michaylada 2009 "Z serca do serca" - działanie służące rekreacji i zabawie dzieci jako alternatywy dla stylu opartego na uzależnieniu. - impreza plenerowa 1 lokalny Akcja Katolicka Archidiecezji Przemyskiej Parafialny Oddział Akcji Katolickiej przy parafii w Michałówce Profilaktyka uzależnień wśród mieszkańców parafii Michałówka - warsztaty dla dzieci, młodzieży i rodziców - zorganizowanie kolonii - wycieczka 3 lokalny Fundacja Promocji Sportu "Ekoball" Sanok "Piłkarskie dzieci 2009" - zajęcia sportowe 1 lokalny Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Lokalnego Białobrzegi "Mała Przystań" - warsztaty psychologiczne, teatralne i taneczne w świetlicy 1 lokalny Uczniowski Klub Sportowy Niedźwiadki MOSIR Sanok "Fair play w hokeju i w życiu" - zajęcia sportowe 1 lokalny - Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata

183 Liczba podmiotów Analiza Programów Wojewódzkich Istotną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę w powyższej tabeli, jest zasięg działania ujęty w programach. Niestety większość, bo aż 48 z 56 programów, miało zasięg lokalny, co stanowi 86% całości. Natomiast zasięg ponadlokalny występował w ośmiu wnioskach, tj. 14% ogólnej sumy. Do analizy złożonych wniosków została powołana komisja trzyosobowa, która dokonała oceny pod względem formalnym i merytorycznym. Maksymalnie wniosek mógł otrzymać 23 punkty, niestety nie udało się to żadnej organizacji. Najbliższa osiągnięcia tej liczby była jedna organizacja, która otrzymała 21 punktów. Wykres nr 26. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej /rok 2009/ Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 180/3322/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 25 marca 2009 r. W wyniku analizy ofert punktacja mieściła się w przedziale od 7 do 21 punktów, co prezentuje powyższy wykres. Stopień dofinansowania dla danego podmiotu uczestniczącego w konkursie, uzależniony był od tej właśnie punktacji. Spośród organizacji, które otrzymały dofinansowanie, najmniejsza ilość punktów wynosiła 14 - takich organizacji było 21. Dwie organizacje z najniższą liczbą punktów oraz jedna z 14 punktami, dotacji nie otrzymały. Jeden podmiot, który otrzymał 18 punktów zrezygnował z dotacji. Po zapoznaniu się z wnioskami i dokonaniu oceny, komisja zaproponowała podział dotacji, który przedstawiła do rekomendacji Zarządowi Województwa Podkarpackiego. 183

184 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 9,00 10,00 11,00 12,00 13,00 14,00 15,00 Podmioty Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 27. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym zadania w ramach programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Zgrom.Sióstr Św.M.Archan. -Miejsce Piastowe Zgrom. Sióstr Służ.BDNP -Dębica Uczn. Kl. Spor. SŁOWAK -Przemyśl Tow. POWRÓT Z U -Przeworsk Tow. STRZELEC -Rzeszów Tow. Przyj. Dzieci -Przemyśl Tow. Przyj. Dzieci -Krosno Tow. Przyj. Dzieci -Mielec Tow. TRZEŹWA GMINA -Chmielnik Tow. Brata Alberta Stalowa Wola Stow. WOLNOŚD I MIŁOŚD Rzeszów Stow. ARKA-Jasło Stow. SZKOŁA MARZEO-Nienadowa Stow. INTEGRACJA-Nisko Stow. Roz. Z. Olesz.-Oleszyce Stow. Rodz. Kat. Diec. Rzeszowskiej Stow. Prz. Ziem. Jastk.-Jastkowice Stow. AD ASTRAM-Dębica Stow. Pom. Os. Niep. Gm.-Kamieo Stow. POMOC-Rzeszów Stow. ORATORIUM-Stalowa Wola Stow. SZCZĘŚLIWY DOM-Rzeszów Stow. JESTEŚMY RAZEM-Ropczyce Stow. BLIŻEJ SIEBIE-Kalników Rzesz.Stow.LUMEN ET SPES-Rzeszów Rzesz.Kl.Spor.Głu. RESGEST-Rzeszów Pow. Centr. Wolontar.-Sanok Pols.Zw.Głuchych o. Podkarp.-Rzeszów Pol.Kom.Pom.Społ.Zarz.Miej.-Gm.-Kolbuszowa Podk.Stow.Prac.Pom.Społ.-Rzeszów Podk. Stow.PORTA-Markowa Par. Rzym.-Kat.pw.Św.Trójcy Przenajśw- Par. Rzym.-Kat.pw.Św.W.Paulo-Moszczany Par. Rzym. - Kat. Pw. NSPJ-Dębica Par. Rzym. - Kat. Pw. NSPJ-Dębica Par. Rzym.-Kat.pw.Chrystusa Króla-Rzeszów Par.Rzym.-Kat.Pw.Boż.Ciała-Jarosław Ośr.Kul. I Form.Chrz. Im.S B A.Jenke-Jarosław OSP Dębica-Kędzierz Międz-Szk.Ucz.Kl.Spor.RAKIETA-Rzeszów Kob.Wob.Przem.Alk. W Rodz.-Tarnobrzeg Klub Sport.-Budy Głogow. Kat.Stow.Mł.Diec.Rzeszowskiej Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała - Rzeszów Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała Fund. NOWE ŻYCIE - Rzeszów Dom. Zak. Św. M.Archanioła - Stalowa Wola Caritas Archidiec. Sandomierskiej Caritas Archidiec. Rzeszowskiej Caritas Archidiec.Przemyskiej Ak.Kat.Archidiec.Przemyskiej-Przemyśl Stow. SAIHA-Przemyśl kwota przyznana kwota wnioskowana Kwoty (w tys. zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 180/3322/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 25 marca 2009 r. 184

185 I/1-3/3 I/1-3/5 I/1-3/6 I/1-3/7 I/1-3/8 I/1-3/10 I/1-3/11 I/1-3/14 Analiza Programów Wojewódzkich W ramach otwartego konkursu ofert na realizację zadań wpłynęło 56 ofert na łączną kwotę ,00 zł. W roku 2009 środki finansowe dla Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata w ramach tego konkursu wynosiły zł, jak widać była to niewystarczająca kwota, aby w pełni zaspokoić potrzeby i oczekiwania podmiotów składających wnioski. Spośród tych organizacji, które otrzymały dofinansowanie, wszystkim obniżono kwotę dotacji. I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu. Obszar ten realizowany był poprzez ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadań w ramach Wojewódzkiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na lata Wśród złożonych wniosków ani jeden nie wpisywał się w działanie I/1-3/8 Udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom dzieci, które piją alkohol. Mogło to być spowodowane tym, że często jest ten problem ukrywany przez rodziców z różnych powodów, np. z obawy przed wydaleniem dziecka ze szkoły. Z tego względu jest to grupa odbiorców, do której trudno jest dotrzeć z pomocą. Polskie Centrum Mediacji - Oddział w Stalowej Woli na mocy uchwały nr 224/4290/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 6 października 2009 r. otrzymało kwotę dotacji w wysokości zł, jednak ROPS w Rzeszowie dodatkowo obniżył tę kwotę do zł. Powodem tego działania jest to, że dana organizacja przedstawiając zaktualizowany harmonogram i kosztorys wykreśliła z wcześniejszej oferty te działania, które były szczególnie istotne dla programu profilaktyki alkoholowej. Tabela nr 31. Zadania z projektów dotyczące obszaru I z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Obszar I Cele operacyjne nr 1, 2, 3 Lp. Nazwa zadania w projekcie Działania Szkoła bez uzależnień Czwarty sierpniowy Festyn Rodzinny Otoczmy troską dzieci

186 4. 5. Program profilaktyczny "Żyję myślę słucham" Młodość bez alkoholu - profilaktyczne warsztaty teatralno-malarskie Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży poprzez wakacyjny sport i rekreację - KSM 2009 Program profilaktyczno edukacyjny dla dzieci i młodzieży z wykorzystaniem elementów sportu i rekreacji Świetlica środowiskowa - socjoterapeutyczna Zajęcia pozaszkolne - Miło i Wesoło - Edukacyjnie i Sportowo Zorganizowanie dla dzieci osiedlowych wypoczynku letniego z uwzględnieniem działalności z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi pod hasłem "Wolny czas bez eksperymentów z alkoholem" Przez zajęcia plastyczne, muzyczne i ruchowe odkrywamy lepszy świat Podaj dłoń w kryzysie Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych "Radość jest w nas". Zapobieganie szkodom zdrowotnym i rozwojowym występującym u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży podczas wypoczynku letniego Bajeczny czas

187 Organizacja i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profialktyczno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej Oddział Parafialny - Hermanowa A mnie złości brak trzeźwości Szerzenie idei wolontariatu wśród młodzieży szkolnej żyjącej w rodzinach z problemem alkoholowym i przemocą domową Profilaktyka uzależnień niesłyszących poprzez sport i rekreację Koncert dla rodzin "Jednego serca jednego ducha" Świetlica szansą na lepsze jutro Jesteśmy razem na wakacje Program profilaktyki uzależnień pt. "Nie jestem sam, bo wokół przyjaciół mam" Można inaczej - Będzie świetnie Przeciw uzależnieniom i przemocy Poprawa jakości świadczonych usług w Świetlicy Socjoterapeutycznej "Mały Miś" w Nowym Kamieniu Trzeźwość moim ideałem Moje życie bez alkoholu - moje środowisko bez przemocy Program profilaktyki uzależnień pn. "Jestem ambasadorem zdrowego trybu życia

188 "Pomocna Dłoń" program profilaktycznosocjoterapeutycznowychowawczo-rozwojowy dla dzieci, młodzieży, rodziców, wychowawców i wolontariuszy Gminne Centrum Wsparcia Rodzin w Dubiecku Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym Wsparcie uczestnictwa grup osób w spotkaniach profilaktyczno - terapeutycznych Zadanie z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej "Druga szansa" Powrót z uzależnienia - razem łatwiej - program integracyjny Jestem wolny, żyję bez alkoholu Organizacja wakacyjnego wypoczynku, rekreacji i zabawy dla młodzieży z rodzin dotkniętych i zagrożonych chorobą alkoholową Uruchomienie i upowszechnienie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych Wolni i aktywni w świecie bez alkoholu - integracja poprzez sport, turystykę i rekreację

189 41. Podobieństwa czynią przyjaźń radosną, różnice ciekawszą Impreza plenerowa z okazji Dnia Dziecka - Michaylada 2009 "Z serca do serca" - działanie służące rekreacji i zabawie dzieci jako alternatywy dla stylu opartego na uzależnieniu Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok Otrzymane wyniki wskazują, iż największą grupę projektów wybieranych do realizacji stanowią te, które były realizowane w ramach działania I/1-3/14 Organizowanie i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu. Działanie to było realizowane głównie poprzez: zajęcia turystyczno krajoznawcze, festyn rodzinny, turnusy wypoczynkowe, zajęcia dla wychowanków świetlicy, zajęcia na pływalni, wycieczki i piesze wędrówki, zabawy integracyjne, turnieje sportowo integracyjne, konkursy plastyczne, literackie, historyczne, itp., zajęcia plastyczne, muzyczne i ruchowe, wycieczki, zajęcia w świetlicy, organizacja koncertu, impreza okolicznościowa, zorganizowanie półkolonii, piknik rodzinny, kurs tańca, wyjścia do kina, na basen, kręgle, itp., wyjazdy integracyjne i na spotkania osób z problemem alkoholowym, jazda konna, wycieczki piesze, zajęcia sportowe i rekreacyjne, festyny i spotkanie integracyjne, impreza plenerowa. 189

190 Na uwagę zasługuje również duże zainteresowanie realizacją zadań w ramach działania I/1-3/7 Uruchamianie i upowszechnianie pozalekcyjnych zajęć sportowych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie profilaktycznym, a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych. Działanie to było realizowane głównie poprzez: zajęcia sportowe, turnusy wypoczynkowe z zajęciami sportowymi, turnieje sportowo integracyjne, zajęcia sportowo - rekreacyjne połączone z realizacją programu profilaktycznego. Dużo mniej popularną formą działania było Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych), realizowane poprzez: warsztaty profilaktyczne m.in. teatralne i malarskie, przygotowanie młodych liderów do pracy z młodzieżą, powołanie Klubu Wolontariusza do spraw młodzieży, zajęcia profilaktyczne w szkołach, szkolenia z zakresu uzależnień od alkoholu i przemocy w rodzinie, zajęcia w klubach młodzieżowych. Niewielkim zainteresowaniem cieszyły się pozostałe niżej wymienione działania: I/1-3/5 Wdrażanie programów profilaktyczno interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem oraz do grup ryzyka, realizowane poprzez: zajęcia dla wychowanków świetlicy, niwelowanie szkód zdrowotnych i psychospołecznych osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym, cykliczne spotkania z psychologiem i księdzem. I/1-3/10 Tworzenie i wdrażanie programów profilaktycznych nakierowanych na młodych dorosłych (mieszkańców internatów i hoteli robotniczych, studentów i żołnierzy), realizowane poprzez zajęcia sprawnościowo - sportowe oraz zorganizowanie i przeprowadzenie spotkań w formie meetingu. I/1-3/11 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych, Kościoła katolickiego i innych Kościołów, a także związków wyznaniowych, środowisk młodzieżowych i lokalnych koalicji profilaktycznych, stawiających sobie za cel ograniczanie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom małoletnim oraz promowanie trzeźwości i abstynencji wśród młodzieży, realizowane poprzez panele dyskusyjne oraz wydanie gazety. 190

191 I/1-3/6 Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu, realizowane poprzez cykliczne spotkania z psychologiem i księdzem. II. Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych. W ramach tego obszaru podmioty, zgodnie z przeprowadzonym konkursem, mogły realizować działanie Wspieranie inicjatyw służących ograniczeniu liczby punktów sprzedaży alkoholu, niestety żadna organizacja na to się nie zdecydowała. Jeden z wnioskodawców wskazał inne działanie z tego obszaru, które nie było ujęte w ogłoszeniu konkursowym tj. Prowadzenie edukacji społecznej dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia, w tym zagrożeń dla rozwijającego się płodu m. in. w formie popularnych publikacji informacyjnych, ogólnopolskich kampanii, szkoleń oraz działań podejmowanych lokalnie. Uczenie osobistych umiejętności kontrolowania rozmiarów i wzorów picia. Metoda ta była realizowana poprzez rekolekcje trzeźwościowe. III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu. Tabela nr 32. Zadania z projektów dotyczące obszaru III z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Obszar III Lp. Nazwa zadania w projekcie Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4, 5 Działania III/1-5/5 III/1-5/6 1. "Wędrując ku dorosłości" Redukowanie zaburzeń zdrowotnych i rozwojowych u dzieci z rodzin alkoholowych Profilaktyka uzależnień wśród młodzieży gimnazjalnej "Otwarte drzwi" "Stop! Bo można inaczej" - Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach alkoholowych, w tym przemoc domowa Liczba realizowanych działań w ramach obszaru III 1 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok

192 Obszar przedstawiony w powyższej tabeli realizowały cztery podmioty. Działanie III/1-5/5 Wspieranie działalności środowisk samopomocowych dla osób uzależnionych realizowane było w jednym projekcie pn. "Wędrując ku dorosłości", był on realizowany przez zorganizowanie biwaku terapeutycznego. Najczęściej realizowanym w obszarze III Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu było działanie III/1-5/6 Rozwój programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych, mieszkańców domów pomocy społecznej, itp. Cztery organizacje realizowały je głównie poprzez: zajęcia Klubu Młodzieżowego, zajęcia w świetlicy, zajęcia socjoterapeutyczne, zajęcia indywidualne i grupowe prowadzone przez terapeutę uzależnień. IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa. Tabela nr 33. Zadania z projektów dotyczące obszaru IV z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Obszar IV Lp. Nazwa zadania w projekcie Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4 Działania IV/1-4/1 IV/1-4/3 IV/1-4/4 IV/1-4/5 IV/1-4/7 IV/1-4/ Pomoc osobom z rodzin zagrożonych patologiami społecznymi w Domu Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej oraz w Diecezjalnej Poradni Specjalistycznej w Rzeszowie, a także realizacja programów psychoprofilaktycznych dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej ukazujących zagrożenia negatywne skutki uzależnień i przemocy

193 Program profilaktyczno - terapeutyczny dla osób doznających przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym "W trosce o godne życie" w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej Podaj dłoń w kryzysie Profilaktyka uzależnień i pomoc osobom niesłyszącym mieszkańcom województwa podkarpackiego Przeciw uzależnieniom i przemocy "Stop! Bo można inaczej" - Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach alkoholowych, w tym przemoc domowa Powrót z uzależnienia - razem łatwiej - program integracyjny Liczba realizowanych działań w ramach obszaru IV Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok Powyższy obszar był realizowany przez 8 organizacji, niestety metody Podnoszenie jakości i dostępności programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie i Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla Dorosłych Dzieci Alkoholików (szkolenie specjalistów pracujących z DDA, promocja programów adresowanych do DDA, opracowywanie i wdrażanie nowych metod pomocy terapeutycznej), nie zastosował żaden podmiot do redukcji szkód w omawianym obszarze. Działaniem najchętniej wskazywanym (cztery organizacje) do realizacji obszaru IV było IV/1-4/8 Wspieranie organizacji pozarządowych i grup samopomocowych udzielających pomocy członkom rodzin alkoholowych (współuzależnionych, ofiar przemocy, dorosłym i dzieciom), realizowane zostało głównie poprzez: 193

194 program psychoprofilaktyczny w Domu Samotnej Matki, spotkania z terapeutą, zajęcia indywidualne i grupowe prowadzone przez terapeutę uzależnień, wyjazdy integracyjne i na spotkania osób z problemem alkoholowym. Trzy podmioty realizowały działanie IV/1-4/4 Zwiększenie dostępności i podnoszenie jakości programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie za pomocą następujących działań: program psychoprofilaktyczny w Domu Samotnej Matki, kolonia z zajęciami profilaktycznymi, wyjazdy integracyjne i na spotkania osób z problemem alkoholowym. Działanie IV/1-4/1 Zwiększanie dostępności i skuteczności programów psychoterapii współuzależnienia prowadzonych w placówkach odwykowych dla członków rodzin, wykonywały dwie organizacje za pomocą: program psychoprofilaktyczny w Domu Samotnej Matki, zajęcia hipoterapii. Tylko jedna organizacja, w projekcie pn. Podaj dłoń w kryzysie, realizowała metodę Tworzenie lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinie poprzez zajęcia dydaktyczne z malarstwa i rysunku. V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych. Tabela znajdująca się poniżej przedstawia, podobnie jak pozostałe tabele dotyczące innych obszarów, tylko te działania z obszaru, które były wskazane w ogłoszonym konkursie ofert w 2009 roku. Omawiany obszar realizowany był przez 18 organizacji z czego najczęściej wskazywanym działaniem było V/1-2/2 Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów młodzieżowych prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia poprzez: program psychoprofilaktyczny w Domu Samotnej Matki, zajęcia Klubu Młodzieżowego, zajęcia dla wychowanków świetlicy, zajęcia socjoterapeutyczne, psychoedukacyjne w świetlicy środowiskowej, seminaria warsztatowe, wyjazdy integracyjne i na spotkania osób z problemem alkoholowym. Rzadziej realizowany był obszar V/1-2/3 Poprawa jakości usług świadczonych w świetlicach socjoterapeutycznych poprzez tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno superwizyjnych dla pracujących tam osób. Trzy organizacje realizowały tę metodę poprzez: 194

195 cykl superwizji dla wychowanków świetlic oraz poprawę usług świadczonych w świetlicy socjoterapeutycznej. Taka sama liczba organizacji wybrała działanie V/1-2/4 Tworzenie programów wspierania umiejętności wychowawczych rodziców z rodzin alkoholowych, którą realizowała przez: szkolenia z zakresu uzależnień od alkoholu i przemocy w rodzinie, konsultacje dla zespołu wychowawców i rodziców, warsztaty profilaktyczno - edukacyjne i konsultacje indywidualne dla rodziców. Działanie V/1-2/6 Wspieranie młodzieżowych ruchów samopomocowych (Al Ateen) i programów środowiskowych nie było realizowane przez żaden podmiot ubiegający się o dotację. Tabela nr 34. Zadania z projektów dotyczące obszaru V z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Obszar V Lp. 1. Nazwa zadania w projekcie Pomoc osobom z rodzin zagrożonych patologiami społecznymi w Domu Samotnej Matki i Interwencji Kryzysowej oraz w Diecezjalnej Poradni Specjalistycznej w Rzeszowie, a także realizacja programów psychoprofialktycznych dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej ukazujących zagrożenia i negatywne skutki uzależnień i przemocy Cele operacyjne nr 1, 2 Działania V/1-2/2 V/1-2/3 V/1-2/4 V/1-2/ Wędrując ku dorosłości Program profilaktyczny "Żyję myślę słucham" Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej Świetlica środowiskowa - socjoterapeutyczna "Radość jest w nas". Zapobieganie szkodom zdrowotnym i rozwojowym występującym u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu. Świetlica socjoterapeutyczna - Razem bezpieczniej

196 Organizacja i wspieranie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu oraz działania profialktyczno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej świetlicy środowiskowej w Hermanowej prowadzonej przez Caritas Diecezji Rzeszowskiej Oddział Parafialny - Hermanowa A mnie złości brak trzeźwości Świetlica szansą na lepsze jutro Poprawa jakości świadczonych usług w Świetlicy Socjoterapeutycznej "Mały Miś" w Nowym Kamieniu "Moje życie bez alkoholu - moje środowisko bez przemocy" Program profilaktyki uzależnień pn. "Jestem ambasadorem zdrowego trybu życia "Pomocna Dłoń" program profilaktyczno-socjoterapeutycznowychowawczo-rozwojowy dla dzieci, młodzieży, rodziców, wychowawców i wolontariuszy Zadanie z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej "Druga szansa" Powrót z uzależnienia - razem łatwiej - program integracyjny Podobieństwa czynią przyjaźń radosną, różnice ciekawszą Impreza plenerowa z okazji Dnia Dziecka - Michaylada 2009 "Z serca do serca" - działanie służące rekreacji i zabawie dzieci jako alternatywy dla stylu opartego na uzależnieniu Liczba realizowanych działań w ramach obszaru V Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok W ramach tego obszaru dwie organizacje wskazały działanie V/1-2/5 Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym, która nie była wyszczególniona w ogłoszeniu konkursowym ale znajduje się ona w programie wojewódzkim. Formą realizacji ww. metody działania była realizacja programu profilaktyczno - terapeutycznego 196

197 w ramach prowadzenia Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Rudniku nad Sanem oraz doskonalenie trenerów w zakresie profilaktyki alkoholowej. VI. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych. W załączniku do Uchwały Nr 170/3077/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 3 lutego 2009 roku nie podano metod działań do tego obszaru, najprawdopodobniej z tego względu żaden podmiot nie podjął się jego realizacji. Metoda nr 1. Wspieranie rozwoju nowoczesnych programów profilaktycznych realizowanych w środowisku szkolnym i rodzinnym oraz grupach podwyższonego ryzyka. i metoda nr 2. Wspieranie rozwoju lokalnych systemów przeciwdziałania przemocy w rodzinach alkoholowych z wyżej wymienionej uchwały nie wpisuje się bezpośrednio w program wojewódzki. Część podmiotów realizowała te działania w swoich projektach. Odnośnie metody nr 1 były to zadania pod nazwą: Szerzenie idei wolontariatu wśród młodzieży szkolnej żyjącej w rodzinach z problemem alkoholowym i przemocą domową, Jestem wolny, żyję bez alkoholu, Program profilaktyczno - edukacyjny Pokaż na co cię stać". 197

198 Podmioty Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 28. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące zadania w ramach programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 Zgrom.Sióstr Św.M.Archan. -Miejsce Piastowe Zgrom. Sióstr Służ.BDNP -Dębica Uczn. Kl. Spor. SŁOWAK -Przemyśl Tow. POWRÓT Z U -Przeworsk Tow. STRZELEC -Rzeszów Tow. Przyj. Dzieci -Przemyśl Tow. Przyj. Dzieci -Krosno Tow. Przyj. Dzieci -Mielec Tow. TRZEŹWA GMINA -Chmielnik Tow. Brata Alberta Stalowa Wola Stow. WOLNOŚD I MIŁOŚD Rzeszów Stow. ARKA-Jasło Stow. SZKOŁA MARZEO-Nienadowa Stow. INTEGRACJA-Nisko Stow. Roz. Z. Olesz.-Oleszyce Stow. Rodz. Kat. Diec. Rzeszowskiej Stow. Prz. Ziem. Jastk.-Jastkowice Stow. AD ASTRAM-Dębica Stow. Pom. Os. Niep. Gm.-Kamieo Stow. POMOC-Rzeszów Stow. ORATORIUM-Stalowa Wola Stow. SZCZĘŚLIWY DOM-Rzeszów Stow. JESTEŚMY RAZEM-Ropczyce Stow. BLIŻEJ SIEBIE-Kalników Rzesz.Stow.LUMEN ET SPES-Rzeszów Rzesz.Kl.Spor.Głu. RESGEST-Rzeszów Pow. Centr. Wolontar.-Sanok Pols.Zw.Głuchych o. Podkarp.-Rzeszów Pol.Kom.Pom.Społ.Zarz.Miej.-Gm.-Kolbuszowa Podk.Stow.Prac.Pom.Społ.-Rzeszów Podk. Stow.PORTA-Markowa Par. Rzym.-Kat.pw.Św.Trójcy Przenajśw-Stalowa Wola Par. Rzym.-Kat.pw.Św.W.Paulo-Moszczany Par. Rzym. - Kat. Pw. NSPJ-Dębica Par. Rzym. - Kat. Pw. NSPJ-Dębica Par. Rzym.-Kat.pw.Chrystusa Króla-Rzeszów Par.Rzym.-Kat.Pw.Boż.Ciała-Jarosław Ośr.Kul. I Form.Chrz. Im.S B A.Jenke-Jarosław OSP Dębica-Kędzierz Międz-Szk.Ucz.Kl.Spor.RAKIETA-Rzeszów Kob.Wob.Przem.Alk. W Rodz.-Tarnobrzeg Klub Sport.-Budy Głogow. Kat.Stow.Mł.Diec.Rzeszowskiej Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała - Rzeszów Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała Fund. NOWE ŻYCIE - Rzeszów Dom. Zak. Św. M.Archanioła - Stalowa Wola Caritas Archidiec. Sandomierskiej Caritas Archidiec. Rzeszowskiej Caritas Archidiec.Przemyskiej Ak.Kat.Archidiec.Przemyskiej-Przemyśl Stow. SAIHA-Przemyśl dotacja wykorzystana kwota przyznana 0,00 2,50 5,00 7,50 10,00 12,50 15,00 Kwoty (w tys. zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały nr 180/3322/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 25 marca 2009 r. oraz złożonych sprawozdań przez podmioty realizujące program z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok

199 Powyższy wykres obrazuje nam, że zwroty dotacji przez organizacje dotyczyły na ogół niewielkich kwot. Poza trzema przypadkami (1 584,70 zł, zł, 299 zł) nie przekroczył 26 złotych. Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U" Oddział Terenowy w Przeworsku przedstawiło sprawozdanie finansowe niekompletne, dlatego na wykresie znajduje się tylko kwota przyznana bez dotacji wykorzystanej. Kwota przyznana była bardzo różna, w zależności od liczby przyznanych punktów danemu podmiotowi w ocenie konkursowej i rodzaju zaplanowanych zadań, wahała się w przedziale od zł do zł. Na poniższym wykresie przedstawione jest w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. Ze względu na ograniczone środki finansowe, niezbędne okazało się znaczne obniżenie kwot wnioskowanych. Największe obniżenie dotacji, tj. 40% i więcej w stosunku do kwoty wnioskowanej, dotyczyło 32 organizacji. Najmniejsze obniżenie kwoty przyznanej (10%) miała Caritas Diecezji Rzeszowskiej, największe natomiast Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Jastkowickiej (52%). Wśród podmiotów, które nie zrealizowały w pełni swoich zadań przeważają te, które otrzymały dużo niższe dotacje niż wnioskowały. Większość pomimo mniejszej puli środków nie chciała ograniczać zadań i w konsekwencji niektóre obszary zostały zrealizowane tylko częściowo. 199

200 Podmioty Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 29. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów na realizację projektów w ramach programu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej w roku 2009 (w %) Zgrom.Sióstr Św.M.Archan. -Miejsce Piastowe Zgrom. Sióstr Służ.BDNP -Dębica Uczn. Kl. Spor. SŁOWAK -Przemyśl Tow. POWRÓT Z U -Przeworsk Tow. STRZELEC -Rzeszów Tow. Przyj. Dzieci -Przemyśl Tow. Przyj. Dzieci -Krosno Tow. Przyj. Dzieci -Mielec Tow. TRZEŹWA GMINA -Chmielnik Tow. Brata Alberta Stalowa Wola Stow. WOLNOŚD I MIŁOŚD Rzeszów Stow. ARKA-Jasło Stow. SZKOŁA MARZEO-Nienadowa Stow. INTEGRACJA-Nisko Stow. Roz. Z. Olesz.-Oleszyce Stow. Rodz. Kat. Diec. Rzeszowskiej Stow. Prz. Ziem. Jastk.-Jastkowice Stow. AD ASTRAM-Dębica Stow. Pom. Os. Niep. Gm.-Kamieo Stow. POMOC-Rzeszów Stow. ORATORIUM-Stalowa Wola Stow. SZCZĘŚLIWY DOM-Rzeszów Stow. JESTEŚMY RAZEM-Ropczyce Stow. BLIŻEJ SIEBIE-Kalników Rzesz.Stow.LUMEN ET SPES-Rzeszów Rzesz.Kl.Spor.Głu. RESGEST-Rzeszów Pow. Centr. Wolontar.-Sanok Pols.Zw.Głuchych o. Podkarp.-Rzeszów Pol.Kom.Pom.Społ.Zarz.Miej.-Gm.-Kolbuszowa Podk.Stow.Prac.Pom.Społ.-Rzeszów Podk. Stow.PORTA-Markowa Par. Rzym.-Kat.pw.Św.Trójcy Przenajśw- Par. Rzym.-Kat.pw.Św.W.Paulo-Moszczany Par. Rzym. - Kat. Pw. NSPJ-Dębica Par. Rzym. - Kat. Pw. NSPJ-Dębica Par. Rzym.-Kat.pw.Chrystusa Króla-Rzeszów Par.Rzym.-Kat.Pw.Boż.Ciała-Jarosław Ośr.Kul. I Form.Chrz. Im.S B A.Jenke-Jarosław OSP Dębica-Kędzierz Międz-Szk.Ucz.Kl.Spor.RAKIETA-Rzeszów Kob.Wob.Przem.Alk. W Rodz.-Tarnobrzeg Klub Sport.-Budy Głogow. Kat.Stow.Mł.Diec.Rzeszowskiej Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała - Rzeszów Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała Fund. NOWE ŻYCIE - Rzeszów Dom. Zak. Św. M.Archanioła - Stalowa Wola Caritas Archidiec. Sandomierskiej Caritas Archidiec. Rzeszowskiej Caritas Archidiec.Przemyskiej Ak.Kat.Archidiec.Przemyskiej-Przemyśl Stow. SAIHA-Przemyśl 10% 20% 20% 27% 30% 27% 27% 27% 30% 27% 30% 27% 30% 37% 37% 40% 37% 37% 37% 40% 37% 40% 37% 40% 37% 40% 40% 40% 42% 40% 40% 42% 46% 45% 46% 47% 47% 50% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 47% 50% 52% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Obniżenie dotacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 180/3322/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 25 marca 2009 r. 200

201 Liczba uczestników wszystkich projektów to około osób, suma ta jest zawyżona przez ilość uczestników: Koncertu dla rodzin "Jednego serca jednego ducha" (jak podaje organizator ok osób) oraz Czwartego sierpniowego Festynu Rodzinnego (ok osób). Nie jest to jednak dokładna liczba uczestników, ponieważ część organizacji nie podała liczby beneficjatów, albo podała np. liczbę uczestników wycieczki, a zajęć w świetlicy już nie. Przy analizie sprawozdań z realizacji zadania wyróżniono następujące grupy osób: dzieci/młodzież szkolna, dzieci i młodzież z rodzin niewydolnych wychowawczo, zagrożonych patologiami (alkoholizm, przemoc domowa), dorośli, rodzice, inni. Zadania realizowane przez podmioty w ramach otwartego konkursu ofert na realizację w 2009 roku szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy 41 Po ogłoszeniu otwartego konkursu ofert, do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie wpłynęło 11 wniosków o dofinansowanie. Nadawcami były fundacje i stowarzyszenia wchodzące w skład trzeciego sektora organizacje pozarządowe. W ramach tego konkursu organizacje miały się zająć organizowaniem szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy. W większości wniosków łatwo można było zauważyć przypisanie danego wniosku do konkretnych metod, realizowanych (na mocy uchwały sejmiku województwa) w tym roku. Poniższa tabela prezentuje zadania ujęte we wnioskach złożonych w roku 2009 w ramach otwartego konkursu ofert dotyczącego realizacji programu. 41 Uchwała Nr 212/4063/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dn. 18 sierpnia 2009 r. 201

202 Tabela nr 35. Zestawienie zadań zaplanowanych przez podmioty w ramach złożonych ofert w ramach organizacji szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy - rok 2009 Lp. Nazwa podmiotu Nazwa projektu Zadania ujęte w projekcie Liczba zaplanowanych zadań Zasięg działania 1. Caritas Diecezji Sandomierskiej Sandomierz Razem bez alkoholu i przemocy - konferencja Razem bez przemocy i alkoholu 1 lokalny - 2. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała, Oddział w Rzeszowie Przeciwdziałanie alkoholizmowi - zajęcia dla wychowawców i wolontariuszy - spotkania edukacyjne dla rodziców 2 lokalny - 3. Polski Związek Głuchych, Oddział Podkarpacki Rzeszów Stop dla narkotyków w środowisku głuchych - spotkania szkoleniowo-edukacyjne - konferencja wojewódzka 2 - ponadlokalny 4. Polskie Centrum Mediacji - Oddział Stalowa Wola Zastosowanie mediacji rówieśniczej i konferencji sprawiedliwości - szkolenie dla nauczycieli, naprawczej psychologów i pedagogów w profilaktyce uzależnień od alkoholu i narkotyków młodzieży szkolnej 1 lokalny - 5. Stowarzyszenie Wpierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont Rzeszów Wiedza i empatia - kluczowe - warsztaty dla pracowników instytucji kompetencje społecznych pracowników instytucji społecznych 1 lokalny - 202

203 6. Stowarzyszenie Opieki Nad Dziećmi Oratorium im. Bł. Ks. Bronisława Markiewicza Stalowa Wola Nauczmy się wspierać innych - szkolenia dla pracowników instytucji społecznych 1 lokalny - 7. Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego Basznia Dolna Alkohol jako czynnik dezintegracji społecznej i zdrowotnej - Zwiększenie kompetencji członków gminnych komisji w zakresie motywowania do podjęcia leczenia odwykowego - szkolenie dla pracowników Gminnych Komisji Rozwiązywania problemów Alkoholowych 1 lokalny - 8. Stowarzyszenie POMOC Rzeszów Przeciw uzależnieniom i przemocy - szkolenia dla rodziców - szkolenia dla nauczycieli - warsztaty psychoedukacyjne dla młodzieży 3 lokalny - 9. Stowarzyszenie POMOST z siedzibą w Rzeszowie Edukacja społeczna w zakresie HIV/AIDS i narkomanii - szkolenie studentów - rozdysponowanie ulotek 2 - ponadlokalny 10. Towarzystwo Pomocy im. Świętego Brata Alberta Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta z siedzibą w Stalowej Woli Nowe spojrzenie na profilaktykę - szkolenia dla pracowników instytucji społecznych 1 lokalny Stowarzyszenie Pomocy Społecznej "AD ASTRAM" Dębica "Rytm życia bez alkoholu" - szkody zdrowotne i rozwojowe występowania u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu - organizacja konferencji 1 lokalny - Źródło: Opracowanie własne na postawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów alkoholowych na lata

204 Liczba podmiotów Analiza Programów Wojewódzkich Najwięcej, bo aż 7 z 11 organizacji, zaplanowało jedno zadanie do zrealizowania, dwa zadania zaplanowały 3 podmioty. Najmniej organizacji, bo tylko jedna, zaplanowała trzy zadania. Ważną rzeczą jest również zasięg zadania. Jak pokazuje powyższa tabela, więcej programów miało zasięg lokalny. Różnica była dość duża: zasięg lokalny 9 wniosków (82% ogółu), zasięg ponadlokalny 2 wnioski (18% ogółu). Do analizy złożonych wniosków została powołana komisja trzyosobowa, która dokonała oceny pod względem formalnym i merytorycznym. Komisja dokonała indywidualnej oceny punktowej każdego wniosku zgodnie z następującymi kryteriami: ocena merytorycznych założeń programu (punktacja: 0 5 pkt.), doświadczenie organizacji w realizacji tego typu działań (punktacja: 0 2 pkt.), posiadane zasoby kadrowe, rzeczowe i wyposażenie niezbędne do realizacji projektu (punktacja: 0 2 pkt.), ocena kalkulacji kosztów realizacji zadania (punktacja: 0 5 pkt.) udział partnerów w realizacji projektu (deklaracje współpracy), (punktacja: 0 2 pkt.) dotychczasowa współpraca z ROPS w Rzeszowie (punktacja: -1,- 2 pkt.) Maksymalnie wniosek mógł otrzymać 18 punktów, nie udało się to żadnej organizacji; najwięcej otrzymało Stowarzyszenie POMOC i Polski Związek Głuchych 16 punktów. Wykres nr 30. Analiza porównawcza liczba podmiotów ubiegających się o dofinansowanie, a liczba punktów im przyznana dot. organizacji szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy /rok 2009/ Liczba przyznanych punktów Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 224/4290/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 6 października 2009 r. 204

205 Podmioty Analiza Programów Wojewódzkich W wyniku analizy ofert punktacja mieściła się w przedziale od 9 do 16 punktów, co prezentuje powyższy wykres. Stopień dofinansowania dla danego podmiotu uczestniczącego w konkursie, uzależniony był od tej właśnie punktacji. W przypadku, w którym kilka ofert uzyskało tą samą liczbę punktów, w pierwszej kolejności środki zostały przyznane dla tych ofert, które według oceny Komisji miały większe znaczenie dla ograniczenia używania i zahamowania tempa wzrostu popytu na alkohol. Wykres nr 31. Kwoty wnioskowane i przyznane podmiotom realizującym program dot. organizacji szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy /rok 2009/ Tow.Pom.Im.Św.Br. ALBERTA - Stalowa Wola Stow.POMOST - Rzeszów Stow. POMOC - Rzeszów Stow.Rozw.Lok.-Basznia Dolna Stow. ORATORIUM - Stalowa Wola Stow. NOWY HORYZONT - Rzeszów Pol.Cent.Medi.-Stalowa Wola Pol. Zw. Głuchych - Rzeszów Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała - Rzeszów Caritas Diec. Sandomierskiej 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 kwota przyznana kwota wnioskowana Kwoty (w tys. zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 224/4290/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 6 października 2009 r. Powyższy wykres przedstawia kwoty wnioskowane przez organizacje i otrzymane na mocy uchwały. W 2009 roku wszystkie podmioty miały obniżone dotacje w stosunku do kwot, o jakie się ubiegały. 205

206 W ramach otwartego konkursu ofert na realizację zadań wpłynęło 11 ofert na łączną kwotę ,00 zł. W roku 2009 środki finansowe dla Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata w ramach tego konkursu wynosiły zł i tym razem była to niewystarczająca kwota, aby w pełni zaspokoić potrzeby i oczekiwania podmiotów składających wnioski. Ze względu na kompletność wniosków oraz ich zgodność z założeniami programowymi, w wyniku oceny dofinansowano 10 podmiotów. Jeden podmiot nie otrzymał dotacji, ponieważ uzyskał zbyt małą liczbę punktów. I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu. W ramach tego obszaru realizowane miały być w tym konkursie trzy działania, a były tylko dwa, ponieważ żaden podmiot nie wdrażał metody I/1-5/9 Wprowadzanie i promowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych z zakresu prawnych regulacji dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim, a także umiejętności odmawiania sprzedaży napojów alkoholowych. Tabela nr 36. Zadania z projektów dotyczące obszaru I w ramach organizacji szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy w roku 2009 Obszar I Lp. Nazwa zadania w projekcie Cele operacyjne nr 1, 2, 3, 4, 5 Działania I/1-5/2 I/1-5/4 I/1-5/9 1. Przeciwdziałanie alkoholizmowi Zastosowanie mediacji rówieśniczej i konferencji sprawiedliwości naprawczej w profilaktyce uzależnień od alkoholu i narkotyków młodzieży szkolnej Nauczmy się wspierać innych Przeciw uzależnieniom i przemocy Nowe spojrzenie na profilaktykę Liczba realizowanych działań w ramach obszaru I Źródło: Opracowanie własne na podstawie złożonych ofert w ramach otwartego konkursu na realizację programu z zakresu profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej rok

207 Najchętniej organizacje wybierały działanie I/1-5/2 Podnoszenie kompetencji nauczycieli, wychowawców i pedagogów w zakresie wdrażania skutecznych strategii profilaktycznych w pracy z młodzieżą. Realizowały ją poprzez: zajęcia dla wychowawców i wolontariuszy, szkolenia dla pracowników instytucji społecznych, szkolenia dla nauczycieli, szkolenie dla nauczycieli, psychologów i pedagogów. Działanie I/1-3/4 Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców realizowały dwie organizacje poprzez: spotkania edukacyjne dla rodziców oraz szkolenia dla rodziców. II. Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych obszar nie był realizowany przez żaden podmiot. III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu. Działanie III/1-5/8 Zwiększanie kompetencji członków gminnych komisji w zakresie motywowania do podjęcia leczenia odwykowego obszar ten był realizowany przez jedną organizacje za pomocą szkolenia dla pracowników Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Żadna organizacja nie zdecydowała się na wykonanie działania III/1-5/9 Edukacja sędziów z wydziałów rodzinnych w zakresie uzależnienia i problemów występujących w rodzinie w kontekście procedury zobowiązywania do leczenia odwykowego. IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa. Powyższy obszar miał być wg uchwały realizowany poprzez metodę IV/1-4/6 Podnoszenie kompetencji służb (policjantów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, wychowawców) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Jedna organizacja w ramach projektu pod nazwą Wiedza i empatia - kluczowe kompetencje pracowników instytucji społecznych wykonywała metodę działania z tego obszaru. 207

208 V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych. Powyższy obszar można było realizować poprzez dwa działania: V/1-2/5 Szkolenie przedstawicieli różnych grup zawodowych w zakresie pomocy psychologicznej dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym oraz V/1-2/8 Upowszechnianie wiedzy na temat sytuacji psychospołecznej dzieci z rodzin alkoholowych wśród profesjonalistów stykających się z dziećmi, w tym nauczycieli, pedagogów, lekarzy pediatrów i pracowników socjalnych. Pierwsze wymienione działanie (V/1-2/5) nie było wykonywane przez żaden podmiot, natomiast drugie (V/1-2/8) - przez jedną organizację. VI. Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególności przez nietrzeźwych kierowców. W ramach tego obszaru były wskazane dwie metody: VI/1-4/2 Prowadzenie edukacji społecznej i podnoszenie osobistych kompetencji w zakresie wiedzy na temat wpływu alkoholu na organizm oraz sprawność psychomotoryczną (m.in. w szkołach nauki jazdy) oraz VI/1-4/3 Podniesienie kompetencji służb publicznych (m.in. Policja, Straż Miejska), w dziedzinie podejmowania interwencji wobec osób nietrzeźwych. Pierwsza z nich była wykonywana przez jedną organizację, poprzez przeprowadzenie konferencji. Druga metoda nie była realizowana przez żadną organizację w ramach tego konkursu. Działania z obszaru profilaktyki narkomanii W ramach otwartego konkursu ofert na realizację w 2009 roku szkoleń i konferencji organizacje mogły podejmować działania z obszaru profilaktyki narkomanii, zdecydowało się na to 4 organizacje, głównie poprzez spotkania szkoleniowo-edukacyjne, konferencje wojewódzką, szkolenie dla nauczycieli, psychologów i pedagogów, szkolenie studentów, rozdysponowanie ulotek. Poniższy wykres przedstawia kwoty wnioskowane przez organizacje i otrzymane na mocy uchwały. W 2009 roku wszystkie podmioty miały obniżone dotacje w stosunku do kwot, o jakie się ubiegały. W przypadku, w którym kilka ofert uzyskało tą samą liczbę punktów, w pierwszej kolejności środki zostały przyznane dla tych ofert, które według oceny Komisji miały większe znaczenie dla ograniczenia używania i zahamowania tempa wzrostu popytu na narkotyki. 208

209 Podmioty Analiza Programów Wojewódzkich Wykres nr 32. Dotacje przyznane i wykorzystane przez podmioty realizujące program dot. organizacji szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy w roku 2009 Tow.Pom.Im.Św.Br. ALBERTA - Stalowa Wola Stow.POMOST - Rzeszów Stow. POMOC - Rzeszów Stow.Rozw.Lok.-Basznia Dolna Stow. ORATORIUM - Stalowa Wola Stow. NOWY HORYZONT - Rzeszów Pol.Cent.Medi.-Stalowa Wola Pol. Zw. Głuchych - Rzeszów Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała - Rzeszów Caritas Diec. Sandomierskiej 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 dotacja wykorzystana kwota przyznana Kwoty (w tys. zł) Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 224/4290/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 6 października 2009 r. oraz złożonych sprawozdań przez podmioty realizujące program. Łączna kwota obniżenia dotacji wynosiła zł, co stanowiło 33% kwoty wnioskowanej przez podmioty. Największe obniżenie środków wśród dofinansowanych organizacji wynosiło zł, najmniejsze natomiast zł. Na poniższym wykresie przedstawione jest w ujęciu procentowym obniżenie dotacji w odniesieniu do poszczególnych podmiotów uczestniczących w programie. Największe obniżenie dotacji, tj. 70% w stosunku do kwoty wnioskowanej, dotyczyło 6 organizacji: Caritas Diecezji Sandomierskiej w Sandomierzu, Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II Wzrastanie w Lipniku z/s Łopuszka Mała, Oddział w Rzeszowie, 209

210 Podmioty Analiza Programów Wojewódzkich Stowarzyszenie Wpierania Zasobów Ludzkich Nowy Horyzont w Rzeszowie, Stowarzyszenie Opieki Nad Dziećmi Oratorium im. Bł. Ks. Bronisława Markiewicza w Stalowej Woli, Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego w Baszni Dolnej, Towarzystwo Pomocy im. Świętego Brata Alberta Koło Stalowowolskie, Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta z siedzibą w Stalowej Woli. Wykres nr 33. Obniżenie dotacji dla poszczególnych podmiotów w ramach programu na realizację szkoleń i konferencji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy w roku 2009 Tow.Pom.Im.Św.Br. ALBERTA - Stalowa Wola Stow.POMOST - Rzeszów Stow. POMOC - Rzeszów Stow.Rozw.Lok.-Basznia Dolna Stow. ORATORIUM - Stalowa Wola Stow. NOWY HORYZONT - Rzeszów Pol.Cent.Medi.-Stalowa Wola Pol. Zw. Głuchych - Rzeszów Fund. WZRASTANIE - Łopuszka Mała - Rzeszów Caritas Diec. Sandomierskiej 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Obniżenie dotacji podmioty, które w całości wykonały swoje zadania podmioty, które nie wykonały w całości swoich zadań Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Uchwały Nr 224/4290/09 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 6 października 2009 r. Powyższy wykres pokazuje, że obniżenie dotacji nie zawsze wiązało się z niewykonaniem zaplanowanych w ofertach zadań. Zaskakujące jest, że nie wykonały wszystkich zadań organizacje, którym w najmniejszym stopniu została obniżona kwota 210