Pstrążna (niem. Straußeney, czes. Stroužné) część miasta Kudowa-Zdrój. powiat : kłodzki. województwo : dolnośląskie

Transkrypt

1 Pstrążna (niem. Straußeney, czes. Stroužné) część miasta Kudowa-Zdrój powiat : kłodzki województwo : dolnośląskie Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego - Skansen w Pstrążnej 1 / 20

2 Wieś Pstrążna, na terenie której zlokalizowano Muzeum-Skansen Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego, wchodzi w obręb administracyjny miejscowości kuracyjno-uzdrowiskowej Kudowa Zdrój. Położona u stóp Gór Stołowych zaliczana jest do mikroregionu historycznego zwanego Zakątkiem Czeskim, oddzielonym od Śląska pasem Wzgórz Lewińskich, a od Czech granicą państwową. Według relacji spisanej w I połowie XIX w. przez pastora Bergmana z Czermnej, wieś mieli założyć w końcu XV wieku "husyci" (1461). Najstarsza nazwa wsi "Pstrzuzny" wskazuje na pochodzenie od słowa "pstrąg" (czeskie "pstruch"). W 1813 roku wybudowano w Pstrążnej kościółek drewniany. Teren pod budowę kościółka i cmentarza podarował kolonista Józef Benesch, który był zarazem jego głównym budowniczym. Plebanię i szkołę wybudowano w 1817 roku. Drewniany kościółek grożący zawaleniem zastąpiono nowym, murowanym wzniesionym w 1848 roku. W 1865 roku zainstalowano nowe organy i wybudowano wieżę. Powstanie w 1830 roku gminy ewangelickiej reformowanej w Pstrążnej, nadawało wsi rolę lokalnego ośrodka religijno-narodowego. Pstrążej zostaje podporządkowany filialny kościół ewangelicki w Kudowie, a także w Dusznikach. Kościół ewangelicki w Pstrążnej 2 / 20

3 Początkowo podstawowym językiem gminy była "gwara czeska". Jednak już w latach sześćdziesiątych XIX wieku nabożeństwa odprawiano w językach czeskim i niemieckim. Podobnie funkcjonująca na wsi szkoła nosiła początkowo charakter czeski, z czasem przewagi w nauczaniu nabrał język niemiecki. Po drugiej wojnie światowej Czesi opuścili rodzinną wieś, a zastąpili ich osadnicy polscy. Zmiany ekonomiczno-społeczne zachodzące w latach powojennych pociągnęły za sobą znaczne wyludnienie wsi, a także ruinę i zanik znacznej liczby budynków mieszkalnych i gospodarczych. W połowie XIX wieku głównym zajęciem ludności było tkactwo. Rzemiosło to przetrwało w Pstrążnej do drugiej wojny światowej. Od dawna też wydobywano tu metodami średniowiecznymi węgiel kamienny. Wydobywany tą drogą węgiel zużywano na potrzeby wsi, niekiedy zaś nadwyżki wysyłano do pobliskiego Nachodu. W okresie lata, poza tkactwem, najmowano się do prac polowych. Część mieszkańców szukała zatrudnienia także poza wsią. Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Pstrążnej, Oddział Muzeum Okręgowego w Wałbrzychu założone zostało w 1984 roku. Zadaniem tej placówki jest ratowanie i ochrona tradycyjnej kultury ludowej ze szczególnym uwzględnieniem drewnianej architektury wiejskiej. Istnienie około 2700 zabytkowych obiektów wiejskich, w tym w większości chałup drewnianych, których największe skupisko występowało w Kotlinie Kłodzkiej, zwróciło uwagę miłośników kultury ludowej na potrzebę utworzenia muzeum budownictwa ludowego (skansenu), w którym przeniesione doń budynki byłyby odtworzone, uratowane przed zniszczeniem i udostępnione zwiedzającym. 3 / 20

4 Decyzją Naczelnika Miasta i Gminy Kudowa Zdrój z 1984 roku przekazano na rzecz Muzeum Okręgowego w Wałbrzychu teren zabudowany w Kudowie-Pstrążnej 14, tj. teren wraz z budynkiem dawnej kuźni z 1856 roku oraz działkę gruntowa o powierzchni 5.57 ha. W tej sytuacji bez przeszkód przystąpiono do opracowania planu realizacyjnego skansenu. W pierwszym etapie przystąpiono do odremontowania budynku kuźni, przygotowując poszczególne jej pomieszczenia na cele magazynowo-konserwatorskie. Równolegle przystąpiono do rozbiórki i zabezpieczenia obiektów przeznaczonych dla przyszłego muzeum. Założenia projektowe opracowane dla muzeum-skansenu przewidują zgromadzenie na działce o powierzchni 3.57 ha o stoku północnym i ostrym nachyleniu około 17 zabytkowych obiektów drewnianej architektury wiejskiej wzniesionych w konstrukcji zrębowej (wieńcowej), zrębowo-murowanej i słupowe-szkieletowej (ryglowej). Do końca 1991 roku rozebrano, przeniesiono i zabezpieczono łącznie 8 obiektów m.in.: - chałupa zrębowa z Kudowy z ul. 22 Lipca 36, - wiatrak koźlak z Jabłowa, - chałupa z Kudowy z ul. Kościuszki 22, - chałupa zrębowa z Nowej Łomnicy / 20

5 Równolegle z pracami rozbiórkowymi prowadzono prace rekonstrukcyjne. Prace budowlano-remontowe rozpoczęto w 1985 roku. Objęły one murowany budynek kuźni z 1856 roku, który wraz z działką został przekazany muzeum przez Naczelnika Miasta i Gminy w Kudowie Zdroju. Pierwszym przeniesionym i postawionym w skansenie obiektem w latach był budynek "zajazdu" z Szalejowa Dolnego, udostępniony zwiedzającym w lipcu 1991 roku. W 1989 roku zrekonstruowano dziewiętnastowieczną dzwonnicę alarmową z Gołaczotach Środkowych. Następnie w 1992 roku udostępniono wnętrze zabytkowej kuźni, w której urządzono wystawę rzemiosła kowalskiego i ślusarskiego z okresu XVII-XIX wieku, a także uruchomiono urządzenie do rozniecania ognia w paleniskiu kowalskim. Prawie w pełni zrekonstruowano wieżyczkę alarmową z Gołaczowa, częściowo - stodołę z Kudowy z ul.kościuszki 175. Rozpoczęto też prace przy odbudowie chałupy z Kudowy - ul. Kościuszki 22 i Nowej Łomnicy 29. W przejętym w późniejszym czasie budynku w Pstrążnej 13 urządzono galerię wystawienniczą. Najbliżej leży rezerwat skalny Błędne Skały, gdzie zachodzące procesy geomorfologiczne i erozyjne doprowadziły do powstania oryginalnych skupisk skalnych, labiryntów i form w postaci wież, ambon, grzybów itp. Znacznie dalej znajduje się rezerwat skalny Szczeliniec Wielki. Należy nadmienić, iż w miarę natężającego się ruchu turystycznego sama wieś Pstrążna, a także jej okolice powiększą swoją ofertę, czyniąc ten teren atrakcyjniejszym i godnym odwiedzenia. 5 / 20

6 6 / 20

7 7 / 20

8 8 / 20

9 9 / 20

10 10 / 20

11 11 / 20

12 12 / 20

13 13 / 20

14 14 / 20

15 15 / 20

16 16 / 20

17 17 / 20

18 18 / 20

19 19 / 20

20 MUZEUM KULTURY POGÓRZA SUDECKIEGO Kudowie Zdroju-Pstrążnej Muzeum -(skansen) sezonie turystycznym (od nieczynne 1 Zdroju maja 31 października) od wtorku do w godzinach oddo do (ok. 7wkm) Wwponiedziałek Muzeum jest dla zwiedzających. Dojazd doczynne: Muzeum: zludowej Kudowy zielonym szlakiem Przygotował :niedzieli Matthias 20 / 20