KONCENTRACJA PRZEMYSŁU

Transkrypt

1 WARMISKO MAZURSKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO w OLSZTYNIE, FILIA w ELBLGU ul. Hetmaska 28, Elblg bppelblag@neostrada.pl KONCENTRACJA PRZEMYSŁU W WOJEWÓDZTWIE WARMISKO-MAZURSKIM Zespół autorski: Mariola Dekaska Opracowanie graficzne: Boena Małysko ELBLG 2006

2 Spis treci Uwagi wstpne 1 1. Przemysł w województwie Analiza przestrzenna działalnoci przemysłowej w województwie rednie i due przedsibiorstwa przetwórstwa przemysłowego w regionie Podmioty... gospodarcze zaliczane do przetwórstwa przemysłowego Dynamika podmiotów gospodarczych w latach Zatrudnienie w rednich i duych przedsibiorstwach przemysłowych Ranking najwikszych firm... 9 Podsumowanie... 9

3 Uwagi wstpne Analiza struktury i rozmieszczenia działalnoci przemysłowej w województwie została przedstawiona na podstawie danych statystycznych, pochodzcych z Urzdu Statystycznego w Olsztynie oraz Głównego Urzdu Statystycznego w Warszawie. Podstawowymi jednostkami odniesienia były miasta oraz obszary wiejskie (czsto nazywane w opracowaniu po prostu gminami). Zanalizowano nastpujce zagadnienia: - liczba podmiotów w sekcji D (przetwórstwo przemysłowe) dane dotycz roku 2005; - liczba pracujcych w przemyle (bez zakładów zatrudniajcych do 9 osób) w 2003 roku s to najnowsze dostpne dane na ten temat; - dynamika podmiotów gospodarczych w sekcji D w latach ; - liczba rednich i duych przedsibiorstw w sekcji D w 2005 roku według powiatów; - najwiksze zakłady przetwórstwa przemysłowego (według rankingu Gazety Olsztyskiej z dnia roku). Integraln cz analizy stanowi tabele oraz rysunki. 1. Przemysł w województwie Sektor przemysłowy obejmuje trzy sekcje według klasyfikacji PKD. S to: - Sekcja C górnictwo, - Sekcja D przetwórstwo przemysłowe, - Sekcja E wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, wod. Głównym składnikiem przemysłu jest przetwórstwo przemysłowe. Podmioty gospodarki narodowej z tej sekcji stanowi przecitnie w Polsce 98,5% wszystkich podmiotów z sektora przemysłowego. W województwie warmisko-mazurskim udział ten jest nieznacznie mniejszy 97,2%. Tab. 1 Podmioty gospodarki narodowej w województwie warmisko-mazurskim w latach Lata Ogółem sektor przemysłowy W tym Sekcja C Sekcja D Sekcja E ródło: Główny Urzd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych W dalszej czci opracowania szczegółowej analizie zostan poddane przede wszystkim podmioty prowadzce działalno przetwórcz. Po przeanalizowaniu liczby i wielkoci podmiotów gospodarczych sektora przemysłowego w poszczególnych sekcjach uznano, e dla rozwoju i koncentracji przemysłu górnictwo ma znaczenie marginalne, natomiast wytwarzanie i zaopatrywanie w

4 energi elektryczn, gaz i wod w duej mierze stanowi niejako działalno towarzyszc i wspomagajc wobec działalnoci przetwórczej (tab. 2). Tab. 2 Podmioty gospodarki narodowej według liczby pracujcych w przemyle w 2005 roku Wyszczególnienie Ogółem 0 9 pracujcych pracujcych pracujcych 250 i wicej pracujcych Górnictwo Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz i wod Razem ródło: Wojewódzki Urzd Statystyczny w Olsztynie, Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w województwie warmisko-mazurskim w 2005 roku. Wród podmiotów gospodarczych zdecydowanie przewaaj podmioty małe, zatrudniajce do 9 pracowników. W sektorze przemysłowym ogółem stanowi one 85%, nieco wicej natomiast w przetwórstwie przemysłowym 85,5%. Wród podmiotów rednich, o zatrudnieniu pracowników udział ten wynosi odpowiednio 11,2% oraz 10,9%. Natomiast podmioty due to zaledwie 4,7% ogólnej liczby podmiotów gospodarczych zaliczanych do sektora przemysłowego oraz 3,6% podmiotów z sekcji D (przetwórstwo przemysłowe). W poniszej tabeli (Tab. 3) przedstawiono podmioty gospodarki narodowej w regionie warmisko-mazurskim według ich wielkoci oraz wybranych działów PKD w sekcji górnictwo, przetwórstwo przemysłowe i wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz i wod w 2004 i 2005 roku. Górnictwo obejmuje przede wszystkim wydobycie kamienia, wiru, piasku i gliny. Głównie dotyczy to podmiotów małych 87,5%. Natomiast około 50% podmiotów z tej sekcji to zakłady osób fizycznych. W przypadku sekcji E (wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn...) zwraca uwag odwrócenie proporcji właciwych dla pozostałych dwóch sekcji. W tym przypadku zakłady rednie i due maj znaczcy udział 40% wszystkich podmiotów tej sekcji. Pozostałe dwie sekcje (C i D) maj 12,5 14,5% podmiotów rednich i duych. Znacznie mniej jednostek natomiast to zakłady osób fizycznych. O ile w sekcjach C i D stanowi one odpowiednio 53% i 85%, to w sekcji E zaledwie 37%. W przetwórstwie przemysłowym w 2005 roku zaledwie trzy rodzaje działalnoci prowadzone były przez 41% podmiotów gospodarczych. S to: produkcja metalowych wyrobów gotowych 1356 podmiotów; produkcja mebli 1329 podmiotów; produkcja drewna i wyrobów z drewna 1321 podmiotów. Istotn działalnoci jest take produkcja artykułów spoywczych i napojów 611 podmiotów. Wprawdzie zakładów o profilu spoywczym jest duo mniej ni wymienionych wczeniej, ale w tej brany notuje si najwicej podmiotów rednich i duych (Tab. 3)

5 Zatrudnienie w gospodarce narodowej w województwie warmisko-mazurskim w 2005 roku wynosiło osób 1. Z tego w przemyle pracowało 30,5% ogółu pracujcych tj osób. W Stosunku do roku 2003 nastpiło zwikszenie zatrudnienia w przemyle o 2,7% (w 2003 roku w tym sektorze pracowało osób). Tab. 3. Podmioty gospodarki narodowej według klas wielkoci oraz działów w przemyle w 2005 roku. Wyszczególnienie a-2004 Ogółem W tym osoby fizyczne prowadzce działalno gospodarcz b-2005 małe rednie due małe rednie due Górnictwo... a b W tym: Pozostałe górnictwo... a b Przetwórstwo przemysłowe... a b W tym Produkcja artykułów spoywczych i napojów... a b Dane według siedziby jednostek macierzystych.

6 Włókiennictwo... a b Produkcja odziey i wyrobów futrzarskich... a b Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych... a b Produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (z wyłczeniem mebli), wyrobów ze słomy i materiałów uywanych do wyplatania... a b Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru... a b Działalno wydawnicza, poligrafia i reprodukcja zapisanych noników informacji... a b Produkcja wyrobów chemicznych... a b

7 Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych... a b Produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych... a b Produkcja metali a b Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłczeniem maszyn i urzdze... a b Produkcja wyłczeniem maszyn i urzdze, gdzie indziej nie sklasyfikowana... a b Produkcja maszyn biurowych i komputerów... a b Produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej nie

8 sklasyfikowana... a b Produkcja sprztu i urzdze radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych... a b Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków... a b Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep... a b Produkcja pozostałego sprztu transportowego... a b Produkcja mebli; działalno produkcyjna, gdzie indziej nie sklasyfikowana... a b Przetwarzanie odpadów... a b

9 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, wod... a b W tym: Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod... a b Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody... a b ródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w województwie warmisko-mazurskim w 2005 r., Urzd Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn 2006 r. 2. Analiza przestrzenna działalnoci przemysłowej w województwie. Działalno przemysłowa jest bardzo wanym elementem działalnoci gospodarczej w województwie warmisko-mazurskim. Do powiedzie, e 30% osób zatrudnionych (bez zakładów małych) pracuje w brany przemysłowej. Jest to warto uredniona. W rzeczywistoci obserwuje si olbrzymie dysproporcje zarówno pomidzy miastami i obszarami wiejskimi, jak równie w obrbie miast i obszarów wiejskich rozpatrywanych oddzielnie. W analizie szczegółowej skupiono si na analizie przetwórstwa przemysłowego, a w szczególnoci: - liczbie rednich i duych podmiotów gospodarczych w przetwórstwie przemysłowym wg powiatów w 2005 roku; - liczbie podmiotów ogółem w przetwórstwie przemysłowym wg miast i gmin w 2005 roku; - dynamice podmiotów z sekcji D (przetwórstwo przemysłowe) wg miast i gmin w latach ; - liczbie osób zatrudnionych w przemyle wg miast i gmin w 2003 roku (s to najnowsze dostpne dane na ten temat) rednie i due przedsibiorstwa przetwórstwa przemysłowego w regionie

10 rednie i due przedsibiorstwa to zakłady zatrudniajce odpowiednio od osób oraz 50 i wicej osób. Klasyfikacja ta jest stosowana przez statystyk w Polsce. W stosunku do klasyfikacji stosowanej w Europie zachodz pewne rónice, gdzie za przedsibiorstwa due uznaje si dopiero zakłady zatrudniajce powyej 250 osób. W tej analizie zastosowano podział właciwy dla Polski oraz skupiono si na podmiotach gospodarczych zaliczanych do przetwórstwa przemysłowego. Liczba rednich i duych przedsibiorstw na terenie województwa warmisko-mazurskiego wykazuje due dysproporcje, od 12 podmiotów w powiecie wgorzewskim do 133 w powiecie olsztyskim (Zał. 1). Zupełnie osobn kategori tworz miasta na prawach powiatu Olsztyn i Elblg. Te dwa miasta maj odpowiednio 187 i 168 rednich i duych przedsibiorstw prowadzcych działalno produkcyjn. Najmniejsz liczb tego typu zakładów, posiadaj powiaty: wgorzewski (12), braniewski (19) i olecki (21). Najwicej zakładów zlokalizowanych jest na terenie powiatu ostródzkiego (105), iławskiego (121) oraz olsztyskiego (133). Rozpatrujc rozmieszczenie duych przedsibiorstw zwraca uwag ich niewielka liczba na terenie powiatu piskiego (2), braniewskiego (5), gołdapskiego i oleckiego (po 8) oraz całkowity ich brak na terenie powiatu wgorzewskiego. Jednoczenie zwraca uwag liczba duych podmiotów gospodarczych na obszarze powiatu iławskiego jest ich tutaj 45, tylko o jeden mniej ni w miecie Olsztyn, który z kolei pod tym wzgldem jest liderem w województwie. Generalnie rzecz ujmujc najwiksza liczba rednich i duych zakładów wystpuje w rodkowo-zachodniej czci województwa, w pasie od zachodniej granicy regionu, a po Olsztyn i granic wschodni powiatu olsztyskiego jest to duy zwarty obszar. Nieco mniejsz liczb przedsibiorstw notuje si w pasie biegncym równolenikowo przez centraln cz województwa oraz w zachodniej jego czci, z tym e przebieg tego ostatniego pasa ma charakter południkowy. Wysze wartoci omawianego zjawiska obserwowane s równie w powiecie szczycieskim Najsłabsze obszary pod wzgldem liczby rednich i duych przedsibiorstw wystpuj generalnie wzdłu północnej granicy województwa (i jednoczenie pastwa) oraz wzdłu granicy południowej. Zwraca uwag powiat nidzicki - pomimo tego, e przebiega przez jego obszar droga nr 7 liczba rednich i duych przedsibiorstw wynosi zaledwie 30. Dobrze wypadaj z kolei powiaty szczycieski i działdowski, w których liczba omawianych zakładów osiga stosunkowo wysokie wartoci 53 i 60 (rysunek 2). Obszary o najwyszej liczbie rednich i duych podmiotów gospodarczych (powyej 50) wyranie nawizuj do głównych szlaków transportowych województwa. Potwierdza si strategiczne znaczenie drogi nr 16 dla gospodarki regionu oraz drogi nr 7. Drugim czynnikiem wpływajcym pozytywnie na koncentracj rednich i duych przedsibiorstw s orodki miejskie. Im wikszy orodek tym na ogół wiksza liczba zakładów wystpujcych na jego terenie lub w bliskim jego ssiedztwie. Wskazuje to porednio na kolejny istotny czynnik dla lokalizacji i rozwoju przemysłu i gospodarki w ogóle jest to rozwinity rynek pracy Podmioty gospodarcze zaliczane do przetwórstwa przemysłowego

11 Liczb podmiotów gospodarczych rozpatrywano osobno dla miast i gmin województwa. Dysproporcje midzy gminami ze wzgldu na liczb zakładów przetwórstwa przemysłowego s znaczne i sigaj 126 zakładów. Najmniej licznie wystpuj w gminie Frombork 2 zakłady, a najliczniej w gminie Dywity 128 zakładów. Niemal połowa gmin ma mniej ni 20 podmiotów gospodarczych z sekcji D, a kilkanacie z nich nawet poniej 10 podmiotów. Te ostatnie czsto tworz grupy kilku ssiadujcych ze sob gmin, jak np. Wilczta, Orneta, Miłakowo, czy Korsze, Bisztynek, Kolno lub Kozłowo, Janowiec Kocielny. Wikszo jednostek o relatywnie najmniejszej liczbie zakładów przetwórstwa przemysłowego połoona jest w północnej czci regionu, tworzc tam due zwarte obszary o słabo rozwinitym przemyle. Do takich obszarów nale te w wikszoci gminy obszaru przygranicznego. Wyjtkiem s jedynie gminy w otoczeniu stosunkowo dobrze prosperujcych gospodarczo miast oraz na terenie których funkcjonuj przejcia graniczne (gm. Braniewo, gm. Bartoszyce, gm. Gołdap). Czsto te dwa czynniki wystpuj jednoczenie, przez co i efekt ich oddziaływania bywa wzmocniony. Do słabych obszarów nale take gminy w pobliu wschodniej granicy województwa, za wyjtkiem gminy Ełk, która pozostaje w strefie oddziaływania gospodarczego miasta Ełk. Słabo rozwinite przetwórstwo przemysłowe we wschodniej czci województwa naley wiza midzy innymi z warunkami naturalnymi. Tereny te z uwagi na wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe nastawione s na rozwój turystyki. Gminy o wysokiej liczbie podmiotów z sekcji D koncentruj si głównie w rodkowej i zachodniej czci regionu, gdzie tworz due zwarte obszary. Najwysze wartoci zanotowano w gminie Dywity - 128, Elblg - 93, a take w gminach Szczytno 85 i Ostróda 81. Generalnie wysze wartoci osigaj przede wszystkim gminy ssiadujce z wikszymi miastami, jak równie niektóre połoone przy głównych szlakach transportowych. Analizujc dane naley wskaza po raz kolejny na istotne, dynamizujce gospodark znaczenie drogi nr 16, a w szczególnoci jej odcinka zachodniego. Tereny połoone wzdłu tej drogi znajduj si z reguły wród najlepszych gmin w województwie. Wród miast podobnie jak to miało miejsce w gminach widoczne s bardzo due dysproporcje w liczbie zakładów przetwórstwa przemysłowego. Najwikszym orodkiem jest bez wtpienia Olsztyn, w którym funkcjonuje ponad 1500 podmiotów gospodarczych z sekcji D. Ponad 1000 podmiotów posiada take Elblg. Pomidzy tymi dwoma miastami, a pozostałymi miastami regionu pod wzgldem omawianej danej istnieje wrcz przepa. Trzecie co do wielkoci miasto w województwie Ełk, ma zaledwie 334 podmioty gospodarcze z sekcji D. Poza tym wanymi orodkami s równie: Iława, Ostróda, Giycko, Mrgowo i Szczytno. Najnisze wartoci zaobserwowano przede wszystkim w małych miastach pozostajcych na uboczu w stosunku do głównych szlaków transportowych oraz w nastawionych przede wszystkim na rozwój turystyki (np. Mikołajki, Ruciane Nida) rysunek Dynamika podmiotów gospodarczych w latach

12 Od roku 2000 w województwie warmisko-mazurskim ubyło 61 podmiotów gospodarczych zaliczanych do przemysłu. Z tego dynamik ujemn zaobserwowano jedynie w przetwórstwie przemysłowym, gdzie liczba podmiotów zmniejszyła si o 115. W górnictwie i produkcji i zaopatrywaniu w energi elektryczn... nastpiło zwikszenie liczby podmiotów odpowiednio o 20 i o 34. Na wikszoci obszarów wiejskich w rozpatrywanym interwale czasowym wystpiła ujemna dynamika liczby podmiotów gospodarczych z przetwórstwa przemysłowego w 50 gminach. Pod wzgldem liczby zakładów najwiksza była w gminach: Elblg (27), Gołdap (17), Gronowo Elblskie i Stawiguda (po 16), Kruklanki (14), Rozogi (12), Pozezdrze (11). Najwiksze zwarte obszary, na których nastpiło zmniejszenie liczby podmiotów prowadzcych działalno przetwórcz, wystpuj na obszarze nadzalewowym, a w szczególnoci wokół Elblga, wokół Olsztyna (za wyjtkiem gminy Dywity i Barczewo), a take we wschodniej czci województwa (za wyjtkiem gmin: Wieliczki, Kalinowo i witajno). W kilku gminach nie zaobserwowano adnych zmian w liczbie zakładów: Braniewo, Kozłowo, witki i Wilczta. W 46 gminach dynamika podmiotów gospodarczych była dodatnia. Najwiksz, gdzie przybyło powyej 10 zakładów, zaobserwowano w gminach: Szczytno (23), Ostróda (18), Biała Piska (17), Dywity i Biskupiec w powiecie nowomiejskim (po 15), Ktrzyn (14), Piecki, Sorkwity i Barciany (po 13), Barczewo i Mrgowo (po 11). Gminy o dynamice podmiotów równej lub wikszej 5 zostały przedstawione na rysunku 2. W strukturze przestrzennej najbardziej dynamicznych gmin pod wzgldem przyrostu podmiotów w sekcji D zauwaalna jest ich koncentracja w zachodniej czci regionu, przede wszystkim wzdłu drogi nr 16. Jednoczenie nastpuje dalsza aktywizacja gmin, połoonych na północ od Olsztyna i jednoczesne zahamowanie dynamiki rozwoju gmin połoonych na południe i zachód od tego miasta. Na uwag zasługuje szczególnie gmina Szczytno najbardziej dynamicznie rozwijajcy si obszar w województwie oraz zespół gmin, połoonych wzdłu dróg nr 591 oraz nr 59, w kierunku przejcia granicznego z Obwodem Kaliningradzkim w Skandawie (gmina Barciany), gdzie widoczne s due pozytywne zmiany. W wielu miastach województwa równie zanotowano znaczcy spadek liczby podmiotów gospodarczych z sekcji D. Pod wzgldem liczby najwikszy w Olsztynie (65), Ktrzynie (46), Barczewie i Szczytnie (po 30). Nawet wydawałoby si istotne zmniejszenie liczby zakładów w duych i rednich miastach regionu stanowi niewielki procent ogólnej liczby zakładów działajcych na terenie tych miast. Natomiast bardzo odczuwalna ujemna dynamika wystpuje w miastach mniejszych, w których ubyło np. ponad 40% iloci zakładów (Korsze i Młynary), 37% w Barczewie, czy te ponad 20% w Lidzbarku Welskim, Ktrzynie i Białej Piskiej. Cz z tych miast pomimo niekorzystnej dynamiki nadal stanowi wane orodki przetwórstwa przemysłowego. Najwicej podmiotów z sekcji D przybyło w Elblgu (40), Olecku (30) i Mrgowie (21). Na uwag zasługuje ponad 10-cio procentowy wzrost liczby zakładów przetwórczych w Piszu, Bartoszycach i Lubawie oraz ponad 20-to procentowy wzrost w Olecku Zatrudnienie w rednich i duych przedsibiorstwach przemysłowych

13 Zatrudnienie w rednich i duych przedsibiorstwach przemysłowych dotyczy roku 2003, gdy s to najnowsze dostpne dane na ten temat. Statystyka regionalna nie prowadzi szczegółowych danych (dotyczcych miast i gmin) na temat zatrudnienia w przedsibiorstwach małych, o zatrudnieniu do 9 osób. Niemniej uznaje si, e to włanie najwiksze przedsibiorstwa s istotnym elementem pobudzajcym rozwój. Obok liczby podmiotów gospodarczych jest to zatem równie wana informacja. Niejednokrotnie zdecydowanie lepiej oddajca rzeczywisto gospodarcz danego rejonu. Najmniejsze zatrudnienie w rednich i duych przedsibiorstwach wystpuje w północnej czci województwa, praktycznie w całym obszarze przygranicznym (poza gmin Bartoszyce), a take we wschodniej czci regionu - poniej 200 osób. W tym fragmencie województwa wyjtek stanowi gminy Giycko (powyej 500 osób) i Biała Piska (powyej 300 osób). Najwysze wartoci zatrudnienia wystpuj w centralnej czci regionu w pasie biegncym równolenikowo od granicy zachodniej województwa do gminy Barczewo. Pas ten bardzo wyranie nawizuje do przebiegu drogi nr 16 w jej odcinku zachodnim i rodkowym. Podwyszone wartoci obserwowane s take na mniejsz skal w okolicach Elblga, wzdłu drogi nr 59 i 591 (Piecki, Mrgowo, Ktrzyn), wzdłu drogi nr 51 (Dobre Miasto, Bartoszyce) oraz w kilku innych odosobnionych gminach, z których najwaniejsze to Szczytno i Giycko (rysunek nr 1). Podsumowujc wielko zatrudnienia w rednich i duych przedsibiorstwach w województwie warmisko-mazurskim zdecydowanie nawizuje do głównych szlaków transportowych. Sporód miast najwikszym orodkiem przemysłowym jest Olsztyn, skupiajcy ponad podmiotów z sekcji D oraz ponad 11 tys. zatrudnionych w rednich i duych przedsibiorstwach przemysłowych. W dalszej kolejnoci duymi orodkami s Elblg oraz Ełk. W tych trzech przypadkach wielko miasta przekłada si zarówno na odpowiednio wysok liczb podmiotów przetwórstwa przemysłowego oraz na zatrudnienie w przemyle. W wielu innych miastach taka korelacja nie jest ju tak wyrana. W miastach, w których znaczc rol pełni rednie i due zakłady stosunkowo niewielkiej liczbie podmiotów gospodarczych bdzie odpowiada dua liczba pracujcych w przemyle. I odwrotnie, w orodkach z rozwinitym drobnym przetwórstwem przemysłowym obserwowana jest dua liczba podmiotów gospodarczych, przy relatywnie niewielkiej liczbie pracujcych w rednich i duych przedsibiorstwach przemysłowych. Przykładem najbardziej znaczcym w województwie jest miasto Lubawa. Według danych REGON w 2005 roku znajdowało si w nim tylko 95 podmiotów gospodarczych z przetwórstwa przemysłowego, natomiast zatrudnienie w rednich i duych przedsibiorstwach ju w 2003 roku przekraczało 2,7 tys. osób. W Giycku np. obserwuje si sytuacj odwrotn, funkcjonowało tam w 2005 roku 240 podmiotów, a zatrudnienie wynosiło zaledwie 857 osób. Zestawienie takich danych (pomimo tego, e nie dotyczy tego samego roku) wskazuje na silnie rozwinit w Lubawie du przedsibiorczo, natomiast w Giycku na dominacj drobnego przetwórstwa przemysłowego. Podobne zjawisko widoczne jest w Dobrym Miecie oraz w Lidzbarku Warmiskim (Zał. 3). W wietle przytoczonych przykładów mona stwierdzi, e równie wanym miernikiem rozwoju przemysłu obok liczby podmiotów gospodarczych jest liczba pracujcych w przemyle, a w tym przypadku liczba pracujcych w rednich i duych zakładach przemysłowych. Miasta o najwyszej

14 liczbie pracujcych w przemyle skoncentrowane s głównie w zachodniej i rodkowej czci województwa: Iława (3891), Ktrzyn (3002), Lubawa (2711), Działdowo (2086), Mrgowo (1960), Szczytno (1892), Pisz (1887), Dobre Miasto (1811), Ostróda (1700). We wschodniej czci województwa czciej wystpuj miasta z drobnym przemysłem. 3. Ranking najwikszych firm Od kilku lat Gazeta Olsztyska 2 i Dziennik Elblski przeprowadzaj ranking najwikszych firm na Warmii i Mazurach. Ranking ten powstaje poprzez zsumowanie wyników trzech rankingów czstkowych odnoszcych si do przychodów, zatrudnienia i efektywnoci (liczonej jako przychody z działalnoci podstawowej na jednego pracownika). W roku 2006 sporód 100 najwikszych firm w regionie 60 prowadziło działalno produkcyjn. Najwicej zakładów skupionych jest w Olsztynie - 21, Ostródzie 5, Elblgu, Mrgowie i Ktrzynie po 3, Lubawie, Lidzbarku Warmiskim i Szczytnie po 2. Przestrzennie przedsibiorstwa te zlokalizowane s głównie w zachodniej i rodkowej czci województwa. Poza tym obszarem znajduje si tylko Szczytno wraz z Korpelami, Giycko, Pisz i Ełk, w których łcznie znajduje si 6 sporód najwikszych zakładów (rysunek 1). Podsumowanie Działalno zwizana z przetwórstwem przemysłowym w regionie wykazuje wyra n korelacj z przebiegiem głównych szlaków transportowych. Zdecydowanie najwiksze, dynamizujce gospodark, znaczenie posiada droga nr 16, a szczególnie jej odcinek zachodni i rodkowy. Tutaj wikszo omawianych danych (liczba podmiotów przetwórstwa przemysłowego, ich dynamika, zatrudnienie w rednich i duych zakładach przemysłowych) osiga najwysze wartoci. Sporód innych szlaków, które warto wskaza to droga nr 7, drogi prowadzce w kierunku granicy z Obwodem Kaliningradzkim nr 51 (Olsztyn Bartoszyce Bezledy), 59 i 591 (Warszawa Mrgowo Ktrzyn Skandawa). Wan rol w procesie rozwoju gospodarczego, w tym szczególnie przemysłu odgrywa magistrala kolejowa relacji Warszawa Działdowo Iława Gdask, przebiegajca przez południowo-zachodni cz naszego regionu. Gminy w jej otoczeniu cechuj si wyszymi wartociami rozwoju działalnoci przemysłowej. Drugim czynnikiem silnie oddziaływujcym na rozwój przemysłu s miasta. To na ich terenie oraz w ich najbliszym otoczeniu najczciej skupiaj si najwiksze, najlepiej rozwijajce si zakłady. Obok oczywistych korzyci takich lokalizacji, jak blisko urzdów, instytucji, firm z otoczenia biznesu, centrów kultury itd. wskaza naley na jeszcze jeden istotny element, a mianowicie dobrze rozwinity rynek pracy. Nie chodzi tu tylko o odpowiedni liczb osób w wieku produkcyjnym, ale przede wszystkim o jako rynku pracy okrelone umiejtnoci oraz wykształcenie tyche osób. Mona 2 Biznes Warmii i Mazur, Gazeta Olsztyska, Dziennik Elblski,

15 wnioskowa, e to włanie te dwa czynniki (dostpno komunikacyjna i rynek pracy) zadecydowały w głównej mierze o tym, e najwiksze i najlepsze przedsibiorstwa produkcyjne naszego regionu koncentruj si przede wszystkim w centralnej i zachodniej czci województwa (rysunek 1). Niemniej zarysowuj si obszary, w których szczególnie w ostatnich latach wida podwyszon aktywno gospodarcz. S to przede wszystkim gminy oraz miasta, w których zaobserwowano wysok dynamik liczby podmiotów gospodarczych przetwórstwa przemysłowego: gmina Ktrzyn, Mrgowo,a take Barciany i Sorkwity, oraz z miast przede wszystkim Olecko.

16 Zał. 1. Podmioty gospodarcze ogółem i w przetwórstwie przemysłowym (sekcja D) według wielkoci 1 i powiatów Powiaty Ogółem podmioty gospodarcze, w tym: Przetwórstwo przemysłowe, w tym: razem małe rednie due ogółem małe rednie due Udział sekcji D w podmiotach ogółem braniewski ,24 działdowski ,68 elblski ,17 iławski ,46 nowomiejski ,15 ostródzki ,83 bartoszycki ,62 ktrzyski ,38 lidzbarski ,98 mrgowski ,29 nidzicki ,98 olsztyski ,21 szczycieski ,05 ełcki ,03 giycki ,14 gołdapski ,05 olecki ,06 piski ,10 wgorzewski ,76 miasto Elblg ,65 miasto Olsztyn ,31 ródło: Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w województwie warmisko-mazurskim w 2005 roku, Urzd Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn ) podmioty małe: do 9 zatrudnionych; rednie zatrudnionych; due - od 50 zatrudnionych

17 Zał. 2. Podmioty gospodarki narodowej ogółem i w przetwórstwie przemysłowym na obszarach wiejskich gmin województwa warmisko-mazurskiego wyszczególnienie podmioty ogółem dynamika podmiotów ogółem w latach dynamika podmiotów ogółem w % podmioty w przetwórstwie przemysłowym (sekcja D) dynamika podmiotów w sekcji D w latach dynamika podmiotów w sekcji D w % pracujcy w rednich i duych zakładach przemysłowych w 2003r. pracujcy ogółem w 2003r. udział podmiotów w sekcji D w 2005r. Banie Mazurskie , , ,58 Barciany , , ,14 Barczewo , , ,84 Bartoszyce , , ,78 Biała Piska , , ,17 Biskupiec (pw. olsztyski) , , ,43 Biskupiec (pw. nowomiejski) , , ,45 Bisztynek , , ,00 Braniewo , , ,08 Budry , , ,26 Dbrówno , , ,33 Dobre Miasto , , ,52 Dubeninki , , ,45 Dywity , , ,76 Działdowo , , ,56 Dwierzuty , , ,41 Elblg , , ,58 Ełk , , ,67 Frombork , , ,56 Gietrzwałd , , ,48 Giycko , , ,70 Godkowo , , ,84 Gołdap , , ,49 Górowo Iławeckie , , ,93 Grodziczno , , ,05

18 Gronowo Elblskie , , ,94 Grunwald , , ,64 Iława , , ,40 Iłowo-Osada , , ,15 Janowiec Kocielny , , ,62 Janowo , , ,94 Jedwabno , , ,50 Jeziorany , , ,52 Jonkowo , , ,31 Kalinowo , , ,87 Ktrzyn , , ,89 Kisielice , , ,00 Kiwity , , ,38 Kolno , , ,44 Korsze , , ,06 Kowale Oleckie , , ,02 Kozłowo , , ,79 Kruklanki , , ,70 Kurztnik , , ,90 Lelkowo , , ,00 Lidzbark , , ,88 Lidzbark Warmiski , , ,71 Lubawa , , ,04 Lubomino , , ,99 Łukta , , ,07 Małdyty , , ,05 Markusy , , ,54 Mikołajki , , ,02 Milejewo , , ,02 Miłakowo , , ,68 Miłki , , ,23 Miłomłyn , , ,90 Młynary , , ,69 Morg , , ,53

19 Mrgowo , , ,95 Nidzica , , ,72 Nowe Miasto Lubawskie , , ,25 Olecko , , ,09 Olsztynek , , ,22 Orneta , , ,60 Orzysz , , ,22 Ostróda , , ,64 Pasłk , , ,36 Pasym , , ,04 Piecki , , ,36 Pienino , , ,75 Pisz , , ,82 Płoskinia , , ,80 Płonica , , ,67 Pozezdrze , , ,65 Prostki , , ,29 Purda , , ,45 Reszel , , ,50 Rozogi , , ,24 Ruciane-Nida , , ,11 Rybno , , ,75 Rychliki , , ,39 Ryn , , ,27 Spopol , , ,85 Sorkwity , , ,02 Srokowo , , ,04 Stare Juchy , , ,00 Stawiguda , , ,08 Susz , , ,64 Szczytno , , ,59 witki , , ,53 witajno (pw. Olecko-gołdapski) , , ,76 witajno (pw. szczycieski) , , ,52

20 Tolkmicko , , ,09 Wgorzewo , , ,96 Wielbark , , ,96 Wieliczki , , ,60 Wilczta , , ,72 Wydminy , , ,26 Zalewo , , ,79

21 Zał. 3. Podmioty gospodarki narodowej ogółem i przetwórstwie przemysłowym w miastach województwa warmisko-mazurskiego wyszczególnienie podmioty ogółem dynamika podmiotów ogółem w latach dynamika podmiotów ogółem w % podmioty w przetwórstwie przemysłowym (sekcja D) dynamika podmiotów w sekcji D w latach dynamika podmiotów w sekcji D w % pracujcy w rednich i duych zakładach przemysłowych w 2003r. pracujcy ogółem w 2003r. udział podmiotów w sekcji D w 2005r. Barczewo , , ,49 Bartoszyce , , ,04 Biała Piska , , ,34 Biskupiec , , ,28 Bisztynek , , ,69 Braniewo , , ,44 Dobre Miasto , , ,40 Działdowo , , ,35 Elblg , , ,65 Ełk , , ,74 Frombork , , ,56 Giycko , , ,64 Gołdap , , ,36 Górowo Iławeckie , , ,89 Iława , , ,34 Jeziorany , , ,82 Ktrzyn , , ,65 Kisielice , , ,88 Korsze , , ,99 Lidzbark , , ,62 Lidzbark Warmiski , , ,83 Lubawa , , ,07 Mikołajki , , ,61 Miłakowo , , ,24 Miłomłyn , , ,10 Młynary , , ,90

22 Morg , , ,08 Mrgowo , , ,53 Nidzica , , ,22 Nowe Miasto Lubawskie , , ,44 Olecko , , ,50 Olsztyn , , ,31 Olsztynek , , ,07 Orneta , , ,05 Orzysz , , ,05 Ostróda , , ,39 Pasłk , , ,71 Pasym , , ,55 Pienino , , ,44 Pisz , , ,04 Reszel , , ,47 Ruciane-Nida , , ,21 Ryn , , ,05 Spopol , , ,08 Susz , , ,86 Szczytno , , ,61 Tolkmicko , , ,24 Wgorzewo , , ,21 Zalewo , , ,22 ródło: Dane Urzdu Statystycznego w Olsztynie oraz Głównego Urzdu Statystycznego w Warszawie

23

24