Od ponad 20 lat stomatologia poszukuje nowych

Transkrypt

1 s p r z ę t i mat e r i a ły PINPost spersonalizowany wkład koronowo-korzeniowy lek. stom. Agnieszka Paździor-Klocek 1 PIŚMIENNICTWO m Od ponad 20 lat stomatologia poszukuje nowych rozwiązań dotyczących wkładów koronowo- -korzeniowych z włókna szklanego. Stanowią one powszechnie akceptowaną alternatywę dla wkładów lanych. W wielu badaniach udowodniono, że wkłady z włókna mogą dodatnio wpływać na właściwości biomechaniczne rekonstruowanego zęba i skutecznie zmniejszają ryzyko złamania korzenia (schemat 1 i 2). Nie bez znaczenia pozostaje również fakt posiadania właściwości adhezyjnych (1, 2, 3). Wkłady z włókien szklanych pozwalają uzyskać naturalną transparencję odbudowy protetycznej. Ich niezaprzeczalną zaletą jest barwa zbliżona do barwy zębiny. Standardowe wkłady FRC wymagają opracowania kanału o kształcie okrągłym, nadawanym przez dedykowane wiertło typu dryl, co nie zawsze odpowiada jego morfologii (4). Dlatego producenci wiele uwagi poświęcają modyfikacji ich kształtów i rozmiarów. Podczas podejmowania decyzji o zakupie wkładów z włókna szklanego lekarz powinien zwrócić uwagę przede wszystkim na ich strukturę i budowę. Wkłady wykonane z prasowanego konglomeratu włókien szklanych (barwa biaława) charakteryzują się mniejszą wytrzymałością mechaniczną niż wkłady o tej samej grubości wykonane z jednorodnego pęczka włókien (prawie przezroczyste). Dobrze jest również poznać szczegółowe zalecenia producenta dotyczące konieczności dodatkowego wytrawiania czy pokrywania wkładów silanem. TITLE: PINPost personalised crown-root inlays STRESZCZENIE: Autorka opisuje użycie cienkich postów z włókna szklanego typu PINPost do wzmocnienia kanałów korzeniowych o nietypowych kształtach, wymiarach, niewielkim stopniu zakrzywienia podczas wykonywania rekonstrukcji estetycznej metodą bezpośrednią podczas jednej wizyty. SŁOWA KLUCZOWE: wkłady koronowo-korzeniowe z włókien szklanych, PINPost, estetyka minimalnie inwazyjna, rekonstrukcja kompozytowa, włókno szklane SUMMARY: The author describes how to use thin posts of glass fiber PINPost to strengthen the root canals with unusual shapes, sizes, small degree of curvature during aesthetic reconstruction method in one visit. KEY WORDS: crown-root contributions of glass fibers, PINPost, minimally invasive aesthetics, composite reconstruction, fiberglass Nowością dla stomatologów jest propozycja cementowania więcej niż jednego wkładu w kanale w celu odtworzenia indywidualnego kształtu trójwymiarowej przestrzeni każdego kanału zęba. Na rynku pojawiły się bardzo cienkie wkłady o przekroju 0,45 mm (PinPost Dentapreg), które można osadzać w formie indywidualnego pęczka. Wkłady te nie wymagają dodatkowego wytrawiania i silanizacji. Zalety pracy metodą pęczka kilku cienkich PINPostów to: maksymalne zachowanie zdrowej zębiny korzeniowej (metoda nie wymaga nadmiernej preparacji w formie opracowania poszerzającego na grubość określonego wiertła typu dryl o okrągłym kształcie), zwiększenie powierzchni adhezyjnej, ograniczenie możliwości pojawienia się pustych przestrzeni podczas cementowania, zwiększenie wytrzymałości i retencji ostatecznej odbudowy (im więcej postów z włókna, tym większa wytrzymałość konstrukcji) (5), idealne dopasowanie pęczka PINPostów ogranicza ilość cementu w kanale, co dodatnio wpływa na trwałość osadzenia pracy protetycznej. Metoda dedykowana jest do wzmacniania odbudowy: kanałów anatomicznie bardzo wąskich (dolne siekacze), kanałów bardzo szerokich (górne siekacze), kanałów, które nie mają okrągłego kształtu, kanałów o dużych różnicach średnicy dokoronowej i wierzchołkowej, kanałów o niewielkim stopniu zakrzywienia. Oprócz niewielkiej średnicy cechą wyróżniającą wkłady PINPost Dentapreg jest ich elastyczność (fot. 1, 2, 3) niespotykana wśród innych postów z włókien szklanych. Dlatego PINPost to produkt wyjątkowy i jednocześnie uniwersalny, bo może być przeznaczony zarówno do indywidualnego wzmacniania kanałów: szerokich, wąskich, prostych, zakrzywionych, jak i do wzmacniania zębów wielokanałowych (trzonowce, przedtrzonowce), gdzie wykonanie dzielonych wkładów lanych wydaje się zbyt skomplikowane. 106

2 t w ó j p r z e g l ą d s t o m a t o l o g i c z n y 1-2/2015 s p r z ę t i mat e r i a ły Opis przypadku Pacjentka, lat 21, zgłosiła się kilka dni po urazie zęba 22 zaopatrzona w innym gabinecie opatrunkiem dewitalizującym. Na zdjęciu rtg. nie zaobserwowano widocznych zmian pourazowych, więc podjęto leczenie endodontyczne i wypełniono wyłącznie okolicę przywierzchołkową gutaperką. Po ponownej kontroli rtg. przystąpiono do etapu rekonstrukcji korony klinicznej. Ząb został złamany skośnie. Odłamaniu uległa prawie cała korona kliniczna. Złamanie w odcinku podniebiennym było naddziąsłowe, a w odcinku wargowym dodziąsłowe. Ząb zakwalifikowano do rekonstrukcji natychmiastowej metodą jednowizytowej odbudowy bezpośredniej (rekonstrukcja kompozytowa wzmocniona włóknem szklanym). Rekonstrukcje poddziąsłowe należy kwalifikować do odbudowy protetycznej tradycyjną metodą wkładów koronowo-korzeniowych lanych i koron protetycznych lub do ortodontycznego zabiegu ekstruzji korzenia. Aby wzmocnić mechanikę planowanej rekonstrukcji, wykonano autorską preparację wargowej powierzchni złamanego korzenia wiertłem diamentowym typu kulka o rozmiarze 10 na końcówkę turbinową. Uzyskano schodek, który stanowił stabilną podstawę przenoszenia i rozkładu sił tnących, działających w procesie odgryzania pokarmów na powierzchnię złamanego korzenia (fot. 4). Selektywnie wytrawiono powierzchnię szkliwa bez wytrawiania zębiny i wnętrza kanału. Następnym etapem była aplikacja samowytrawiającego, dualnego systemu bondującego Connexio (Centrix) na wytrawioną powierzchnię szkliwa, zębinę koronową oraz wnętrze kanału. Preparat jest systemem dwubutelkowym typu baza/katalizator. Chemiczne wiązanie zapewnia właściwą adhezję nawet w trudnym dla dostępu światła polimeryzacyjnego wnętrzu kanału zęba. Planowane wzmocnienie kompozytowej rekonstrukcji to wiązka włókien szklanych PINPost (średnica pojedynczego wkładu to 0,45 mm). Wkłady szklane PINPost mają długość 2 cm i jest ich w opakowaniu 20 sztuk. W danym przypadku użyto trzech sztuk. Po odmierzeniu długości roboczej kanału plus planowanej długości rekonstrukcji korony uzyskano długość roboczą około 1 cm. Każdy z trzech sztuk PINPost przecięto więc na pół i uzyskano wiązkę 6 cienkich postów. Cięcie wkładów nie wymaga specjalnych nożyczek. Producent nie zaleca wytrawiania i dodatkowej silanizacji postów. Produkt jest gotowy do natychmiastowego użycia po wyjęciu z opakowania. Jedyną wskazówką dotyczącą użytkowania jest ewentualność pokrycia końców przeciętych wkładów niewielką ilością bondu i polimeryzacja (jeśli nie jest to bond dualny). Następnie przystępujemy do deponowania w kanale cementu korzeniowego lub materiału typu core. W da Fot PINPost Dentapreg to cienkie wkłady z włókien szklanych o niespotykanej elastyczności. Dzięki temu mogą służyć do wykonania indywidualnego wkładu koronowo-korzeniowego nawet w zakrzywionych kanałach fot. archiwum autorki 107

3 s p r z ę t i mat e r i a ły 4 5 Fot. 4. Ząb 22 przygotowany do rekonstrukcji jednoczasowej Fot. 5. Wiązkę PINPost umieszczono w kanale wypełnionym materiałem do odbudowy zrębu Encore 108

4 t w ó j p r z e g l ą d s t o m a t o l o g i c z n y 1-2/2015 s p r z ę t i mat e r i a ły nym przypadku użyto preparatu Encore (Centrix), wprowadzając go w pierwszym etapie wyłącznie do kanału (fot. 5). Materiały typu core mają przewagę nad cementami kompozytowymi, przewyższając je parametrami wytrzymałościowymi i elastycznością. Można nimi odbudować zrąb części koronowej (fot. 6). Cement kompozytowy służy do osadzenia wkładu, nie należy go używać do odbudowy zrębu. Encore jest materiałem wyjątkowo wygodnym do zastosowania podczas odbudowy. Producent zapakował go w małe kartridże dopasowane do standardowych pistoletów typu kompiule. Każdy pojedynczy kartridż ma oryginalnie dwie końcówki mieszające zakończone cienką igłą umożliwiającą łatwe deponowanie materiału w kanale zęba. Encore polimeryzuje całkowicie chemicznie w ciągu 2 minut. Można przyspieszyć wiązanie materiału przez polimeryzację światłem lampy w ciągu 20 sekund. Po zdeponowaniu Encoru w kanale wprowadzamy jednoczasowo całą wiązkę przygotowanych wcześniej wkładów PINPost do kanału. Następnie pokrywamy PINPosty kolejną porcją materiału Encore, nadając pracy planowany kształt zrębu korony. Polimeryzujemy wg wskazań producenta. Wkłady typu PINPost są wiązką równoległych włókien szklanych, przewodzą światło lampy polimeryzacyjnej do okolicy wierzchołka korzenia, jednak producenci materiałów typu core i cementów kompozytowych zalecają, aby pacjent po wizycie nie jadł przez godzinę oraz nie nagryzał na wykonaną pracę przez kolejną dobę ze względu na chemiczną komponentę wiązania tego rodzaju materiałów. Artykuł opisuje sposób osadzania cienkich postów przy użyciu materiału do odbudowy zrębu Encore. Jeżeli osadzamy wkłady typu PINPost przy użyciu cementu kompozytowego, np. AbsoLute (Centrix), nie pracujemy wiązką. Można wprowadzać kolejne wkłady pojedynczo do kanału po uprzednim pokryciu ich odrobiną cementu, ponieważ AbsoLute ma długi czas wiązania (8 minut). Można przyspieszyć wiązanie przez zastosowanie lampy polimeryzacyjnej. Cement kompozytowy ma wypełniać tylko kanał zęba, nadmiary należy usunąć przed polimeryzacją. Następnie należy odbudować zrąb korony przy użyciu materiału typu core. Jednak metoda ta jest pracochłonna, wymaga precyzyjnego deponowania cementu do kanału bez nadmiarów i użycia dwóch różnych materiałów (cement do kanału i materiał do odbudowy zrębu). Pozostaje estetyczna odbudowa materiałem kompozytowym. Producent materiałów Encore i AbsoLute, firma Centrix, zaleca pokrycie ich przed nałożeniem warstwy kompozytu systemem wiążącym. Po polimeryzacji bondu (tutaj użyto systemu Connexio Centrix) została wykonana estetyczna odbudowa metodą warstwową z użyciem kompozytu dentynowego i szkliwnego w kolorze A2 (fot. 7). Schemat 1. Rozkład sił w rekonstrukcji korony, gdzie użyto wkładu z włókien szklanych Schemat 2. Rozkład sił w rekonstrukcji, gdzie zrąb stanowi wkład koronowo-korzeniowy lany Schemat 3. Schemat umieszczenia wiązki wkładów szklanych PINPost w rekonstruowanym zębie Schemat 4. Cienkich wkładów typu PINPost można użyć do uszczelnienia szerokich kanałów lub kanałów o nietypowym przekroju wypełnionych standardowym postem szklanym 109

5 s p r z ę t i mat e r i a ły 6 7 Fot. 6. Część koronową pokryto materiałem do odbudowy zrębu Encore Fot. 7. Ostateczna rekonstrukcja korony zęba 22 kompozytem 110

6 t w ó j p r z e g l ą d s t o m a t o l o g i c z n y 1-2/2015 s p r z ę t i mat e r i a ły 8 Fot. 8. Standardowy post szklany (Ivoclar Vivadent post nr 3) i wiązka cienkich wkładów PINPost w świetle kanału zęba 23 Fot. 9. Odbudowa estetyczna zęba 23 materiałem kompozytowym 9 Modyfikacja klasycznej metody pracy postem szklanym w kanale Cienkie wkłady PINPost można zastosować jako indywidualną wiązkę wypełniającą kanał, ale można również wykorzystać je do wzmocnienia kanałów o nietypowym wymiarze czy kształcie w metodzie kombinowanej (klasyczny post i wiązka PINPost). Można wykorzystywać tę metodę u pacjentów w zębach siecznych przyśrodkowych górnych i kłach górnych lub w kanałach o nietypowym kształcie (np. biszkoptowatym) (schemat 4, fot. 8 i 9). Dyskusja i wnioski Do tej pory rekonstrukcje zębów o bardzo wąskich kanałach (dolne siekacze) lub kanałach zakrzywionych stanowiły nie lada wyzwanie dla lekarza. Wprowadzenie na rynek cienkich włókien szklanych Dentapreg PINPost niesie szerokie możliwości wzmocnienia rekonstrukcji zębów o nietypowym kształcie kanałów. Można nawet pokusić się o tezę, że zmienia oblicze rekonstrukcji trudnych zębów, ułatwiając pracę lekarzom i czyniąc niemożliwe możliwym. Dzięki nowoczesnym osiągnięciom technologicznym poszerzają się horyzonty stomatologii minimalnie inwazyjnej oraz zmniejsza się wyraźnie ryzyko ekstrakcji zębów. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt ekonomiczny takich zachowawczych prac rekonstrukcyjnych podkreślany przez wielu autorów publikacji na świecie, doceniany przez pacjentów w trudnej sytuacji finansowej. Praca z zastosowaniem włókien szklanych motywuje lekarzy do twórczej pracy. Już nie posługujemy się schematami. Tworzymy. Z pasją rozwijamy skrzydła wyobraźni i odtwarzamy uśmiechy pacjentom! Autorka dziękuje firmie ADM Dentapreg za udostępnienie schematów do artykułu. Piśmiennictwo dostępne w wersji mobilnej. 1 praktyka prywatna Stomatolog w Poniatowej kierownik: lek. stom. Agnieszka Paździor-Klocek 111