Rozliczenia zagraniczne

Transkrypt

1 Rozliczenia zagraniczne Wszelkie transakcje zawierane przez krajowe podmioty gospodarcze z podmiotami zagranicznymi wymagają rozliczenia, to znaczy przekazania w uzgodnionym terminie zapłaty za przedmiot transakcji. Są to tzw. rozliczenia dewizowe Są także możliwe rozliczenia transakcji niewymagające zapłaty w pieniądzu, tzn. rozliczenia kompensacyjne (kliringowe), ale stanowią one margines rozliczeń zagranicznych

2 Rozliczenia dewizowe Dokonywane są zawsze w jednej z walut wymienialnych posiadających co najmniej status waluty wymienialnej zewnętrznie Pro memoriam: w okresie tzw. wymienialności wewnętrznej polskiego złotego wszelkie rozliczenia zagraniczne polskich podmiotów musiały następować w walutach obcych; obecnie można rozliczać się z zagranicą także w złotych

3 Ryzyko w transakcjach zagranicznych Związane z osobą kontrahenta: Ryzyko kredytowe Ryzyko świadczenia Związane z krajem siedziby kontrahenta: Ryzyko polityczne Ryzyko transferu Związane z procesem rozliczenia: Ryzyko techniczno-operacyjne Ryzyko kursowe

4 Rola banków w rozliczeniach zagranicznych Pośrednictwo techniczno-prawne Oferowanie usług i instrumentów ograniczających ryzyko

5 Pośrednictwo techniczno-prawne Zdecydowana większość rozliczeń zagranicznych musi odbywać się za pośrednictwem banków dewizowych, tzn. takich, którym NBP przyznał prawo przeprowadzania rozliczeń z zagranicą. Rola banków polega na przekazaniu beneficjentowi środków powierzonych im przez płatnika zgodnie z jego zleceniem, z zachowaniem należytej staranności w wykonywaniu zlecenia

6 Warunki pośrednictwa w rozliczeniach Krajowe banki dewizowe muszą mieć w tym celu tzw. zagranicznych korespondentów, tzn. banki, w których posiadają swoje rachunki rozliczeniowe; są to tzw. rachunki nostro, w walucie tego kraju lub w innych walutach. Niektóre z krajowych banków dewizowych, a może i wszystkie, są równocześnie korespondentami banków zagranicznych, tzn. prowadzą im rachunki rozliczeniowe w złotych lub w walutach obcych; są to tzw. rachunki loro. Każda transakcja rozliczeniowa pomiędzy bankami powoduje przekazanie pewnej kwoty w określonej walucie przez bank płatnika do banku beneficjenta. Odbywa się to w drodze obciążenia konta banku płatnika w banku prowadzącym jego rachunek i uznania konta banku beneficjenta w tym samym lub w innym banku

7 Sposoby przesyłania zleceń między bankami Tradycyjny podpisane we właściwy sposób dokumenty przesyłane pocztą zwykłą lub kurierską Telekumunikacyjny z wykorzystaniem ogólnodostępnych technologii przesyłania informacji sposoby wymagające różnych szyfrowych sposobów uwiarygodniania przesyłanych zleceń, tzw. kluczowanie korespondencji Telekomunikacyjny dedykowany systemy bezpośrednich połączeń dwustronnych, albo najczęściej występujące obecnie systemy sieci przeznaczonych wyłącznie dla instytucji finansowych, np. SWIFT. W tych systemach uwierzytelnianie następuje albo przez system kluczy szyfrowych, albo certyfikowany podpis elektroniczny.

8 Bardzo ważne! Niezależnie od sposobu przesyłania zleceń, ich wykonanie musi być poprzedzone procedurą sprawdzenia zgodności podpisu z tym, jaki został ustalony między stronami. Bank ponosi prawną i materialną i odpowiedzialność za skutki wykonania zlecenia podpisanego nieprawidłowo.

9 Bankowe instrumenty rozliczeń zagranicznych Bezwarunkowe: Polecenie wypłaty Czek bankierski Uwarunkowane, czyli instrumenty zabezpieczenia rozliczeń: Akredytywa typu listu kredytowego Akredytywa dokumentowa Inkaso dokumentowe Gwarancja bankowa

10 Polecenie wypłaty Payment order Importowe polecenie przyjmowane od rezydenta, w wyniku którego bank ma przekazać pewną kwotę za granicę. Eksportowe polecenie otrzymywane z banku zagranicznego, w wyniku którego ma on przekazać otrzymane środki rezydentowi. W obu wypadkach zlecenie wykonywane jest bezwarunkowo, to znaczy beneficjent przelewu nie musi przedstawiać żadnych dokumentów ani informacji, aby otrzymać zleconą kwotę.

11 Płatnik w Polsce Beneficjent w RFN Schemat rozliczenia w walucie kontrahenta PLN EUR Bank płatnika w Polsce Bank beneficjenta w RFN EUR EUR Bank korespondent Obciążenie rachunku banku płatnika -100 EUR Uznanie rachunku banku beneficjenta +100 EUR

12 Schemat rozliczenia w walucie kraju trzeciego Płatnik w Polsce PLN Bank płatnika w Polsce USD Korespondent dolarowy polskiego banku w USA A USD Bank Rezerwy Federalnej w USA Obciążenie konta A Benefi cjent w RFN EUR Bank beneficjenta w RFN USD Korespondent dolarowy niemieckiego banku w USA B USD Uznanie konta B

13 Wniosek Wpływ dewizowy z zagranicy do banku krajowego oznacza powiększenie salda środków do dyspozycji tego banku na jego rachunku u korespondenta za granicą. Bank ten przekazuje beneficjentowi zazwyczaj równowartość w walucie krajowej, uznając jego rachunek rozliczeniowy. Jest to transakcja skupu dewiz. Wypływ dewiz za granicę oznacza zmniejszenie salda środków do dyspozycji na rachunku banku krajowego u jego zagranicznego korespondenta. Równowartość przelanych za granicę środków bank pobiera od zleceniodawcy przelewu przez obciążenie jego konta. Jest to transakcja sprzedaży dewiz. Aby móc wykonać złożone przez klienta zlecenie dokonania zapłaty za granicę, krajowy bank dewizowy musi posiadać w dniu rozliczenia odpowiednią kwotę dewiz na swoim koncie u zagranicznego korespondenta w tej walucie.

14 Polecenie wypłaty a ryzyko Korzystanie z polecenia wypłaty jako instrumentu rozliczeń wiąże się z koniecznością ponoszenia przez jedną ze stron ryzyka kredytowego i ryzyka świadczenia. Jeżeli zapłata następuje z góry, a więc przed dostawą towaru lub przed wykonaniem usługi, to całe ryzyko związane z osobą kontrahenta ponosi importer. Jeżeli zapłata następuje z dołu, a więc po dostawie, całe ryzyko ponosi dostawca.

15 Wnioski 1. Dla uniknięcia ryzyka związanego z osobą kontrahenta należy zawsze żądać, aby to on wykonał swoje świadczenie najpierw. 2. Jeżeli nie jest to możliwe z jakichkolwiek powodów, należy mieć świadomość istnienia tego ryzyka i albo liczyć się z jego skutkami, albo podjąć jakieś działania, które przed nimi ochronią. 3. Polecenie wypłaty jest instrumentem neutralnym z punktu widzenia ryzyka

16 Czek bankierski Czek jest to bezwarunkowe polecenie wystawione w sposób ściśle określony przez prawo czekowe skierowane do banku prowadzącego rachunek wystawcy czeku do wypłaty za okazaniem okazicielowi lub wskazanemu w treści czeku remitentowi określonej sumy pieniędzy w określonej walucie. Czek bankierski to czek wystawiony przez bank na zagranicznego korespondenta. Czek taki jest sprzedawany klientowi po kursie z dnia jego wystawienia. Jest instrumentem bezpieczniejszym niż czek z prywatnego wystawienia (tzn. taki, który wystawia i wręcza beneficjentowi podmiot niebankowy), ponieważ ogranicza praktycznie do zera ryzyko braku pokrycia (pod warunkiem, że wystawił go znany i wiarygodny bank, a wręcza go również podmiot znany beneficjentowi) Dla własnego bezpieczeństwa każdy uczestnik obrotu czekowego powinien zapoznać się z prawem czekowym (Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe. Dz.U nr 37 poz. 283)

17 Czeki podróżnicze Czeki emitowane w określonych nominałach i walutach przez banki i sieci kartowe oraz biura podróży. Są to czeki przedpłacone, przez co można ograniczyć ryzyko kursowe (jadąc na przykład do strefy Euro z czekami na euro) Nie mają żadnego terminu ważności Akceptowane są w sieciach handlowych, bankach i instytucjach finansowych na całym świecie zastępują gotówkę Są bezpieczne zarówno dla posiadaczy, jak i przyjmujących zapłatę, jeżeli przestrzegają zasad obrotu (sprawdzenie tożsamości płacącego i zgodność podpisu złożonego w obecności przyjmującego z podpisem u góry) W razie zagubienia lub kradzieży są refundowane w ciągu 24 godzin, pod warunkiem, że zostały podpisane niezwłocznie po zakupie w lewym górnym rogu i że posiadacz, który je utracił, poda ich numery wyszczególnione w dowodzie zakupu),

18 Czek podróżniczy wzór

19 Euroczeki To czeki gwarantowane przez bank-wystawcę do wysokości kwoty określonej w karcie gwarancyjnej. Banki zrzeszone w Eurocheque International wydają klientom ujednolicone karty gwarancyjne oraz blankiety czeków, którymi mogą oni płacić w walucie kraju pobytu. Za pomocą euroczeku można pobierać gotówkę w bankach ponad czterdziestu krajów (banki oznaczone niebieskoczerwonym znakiem EC), płacić za towary i usługi w hotelach, restauracjach, na stacjach benzynowych, w punktach handlowousługowych. Warunkiem skorzystania z gwarancji jest: nieprzekroczenie gwarantowanej kwoty czeku wpisanie na odwrocie czeku numeru karty gwarancyjnej zgodność podpisu wystawcy z podpisem umieszczonym na karcie gwarancyjnej zgodność numeru konta podanego na czeku z numerem podanym na karcie gwarancyjnej

20 Euroczeki, c.d. Karta gwarancyjna zachowuje ważność przez rok, euroczeki są bezterminowe. W razie zgubienia lub kradzieży należy zawiadomić oddział banku prowadzącego rachunek i następuje zablokowanie realizacji euroczeków. Opłaty za zastrzeżenie ponosi posiadacz utraconej karty lub czeków. Kwota zastrzeżona zostanie odblokowana po upływie 50 dni. Zaletą euroczeków jest to, że nie trzeba kupować potrzebnej waluty w kraju ani wymieniać euroczeków za granicą.

21 Euroczek - wzór

22 Karty płatnicze (już omówione) Podział istotny z punktu widzenia użytkownika: Debetowe zapłacona kwota zostaje zdjęta z rachunku niezwłocznie, z datą transakcji, choćby informacja dotarła do banku później. Kredytowe wydatki kumulują się na rachunku karty do ostatniego dnia danego cyklu i ustalona w ostatnim dniu kwota jest komunikowana posiadaczowi w postaci wyciągu. Jeżeli kwotę tę spłaci w wyznaczonym terminie, nie płaci żadnych odsetek ani prowizji. Jeżeli natomiast nie spłaci całości, a tylko wskazaną minimalną kwotę, pozostałe zadłużenie staje się kredytem oprocentowanym według ustalonej przez bank stopy (aktualnie około 25% p.a.)

23 Karty płatnicze, c.d. Dla akceptanta płatności kartą jej rodzaj nie ma znaczenia; otrzymuje on kwotę płatności, pomniejszoną o należne prowizje określone w umowie, z datą transakcji Każda płatność kartą wymaga autoryzacji kodem PIN, albo podpisem złożonym na wydruku z terminala bądź na odcisku z imprintera. Z wyjątkiem ostatniego przypadku, w autoryzacji uczestniczy operator danego systemu płatniczego obsługujący placówkę handlową, który sprawdza, czy karta nie została zastrzeżona i czy posiada wolne środki wystarczające na dokonanie zapłaty (tę kwotę blokuje).

24 Bankowe instrumenty zabezpieczenia rozliczeń zagranicznych

25 Ryzyko w transakcjach zagranicznych przypomnienie Związane z osobą kontrahenta: Ryzyko kredytowe Ryzyko świadczenia Związane z krajem siedziby kontrahenta: Ryzyko polityczne Ryzyko transferu Związane z procesem rozliczenia: Ryzyko techniczno-operacyjne Ryzyko kursowe

26 Akredytywa dokumentowa Pisemne zobowiązanie banku otwierającego do zapłaty wskazanemu beneficjentowi określonej kwoty w podanej walucie w zamian za dostarczenie w określonym terminie wszystkich wymienionych w akredytywie dokumentów zgodnych z jej warunkami. Terminy płatności: a vista niezwłocznie po dostarczeniu i przyjęciu dokumentów przez wskazany bank w oznaczonym terminie późniejszym

27 Istota akredytywy Bank dokonuje wypłaty wskazanej w akredytywie kwoty dopiero po bardzo dokładnym sprawdzeniu: czy beneficjent dostarczył wszystkie wymagane dokumenty w wymaganej liczbie egzemplarzy oraz czy dokumenty te spełniają wszystkie warunki, jakie były dla nich określone w tekście akredytywy. Dzięki takiej procedurze importer ma gwarancję, że bank nie przyjmie dokumentów wadliwych i uchroni go przed zapłatą za niewłaściwie zrealizowany kontrakt. Eksporter natomiast ma gwarancję, że jeżeli właściwie wykona zawartą umowę, co potwierdzą złożone w banku dokumenty, to zapłatę otrzyma. Akredytywa jest zatem instrumentem symetrycznym; chroni obie strony kontraktu przed różnymi rodzajami ryzyka w stopniu zależnym od jej rodzaju.

28 Przebieg rozliczeń przy użyciu akredytywy a vista Importer zleceniodawca Bank otwierający Zlecenie otwarcia Otwarcie akredytywy Dokumenty Zapłata Dokumenty Zapłata Bank pośredniczący Eksporter beneficjent Awizowanie akredytywy Zapłata Doku menty Towary t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 t 6 t 7 t 8 czas

29 Instrumenty zabezpieczenia rozliczeń, c.d.

30 Akredytywa typu listu kredytowego (letter of credit) Jest to pisemne upoważnienie wystawione na zlecenie importera przesłane przez bank bezpośrednio do eksportera do wystawienia przez niego traty terminowej (weksla ciągnionego) na wskazaną sumę i zobowiązanie się banku do złożenia na niej akceptu pod warunkiem przesłania jej z wymienionymi w liście kredytowym dokumentami spełniającymi określone w tym liście warunki.

31 Przebieg rozliczeń przy użyciu akredytywy typu listu kredytowego Importer zleceniodawca Bank otwierający Bank pośredniczący Eksporter beneficjent Zlecenie Wystawienie listu kredytowego Dokumenty wraz z wekslem i listem kredytowym Dokumenty Dokumenty wraz z wekslem do akceptu Dyskon to weksla Zaakcepto wany weksel Towary Przedłożenie weksla do wykupu Zapłata sumy wekslowej Wykup weksla t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 t 6 t 7 t 8 czas

32 Przebieg rozliczeń przy użyciu inkasa dokumentowego Importer Bank pośredniczący Dokumenty Zapłata Towary Bank Dokumenty wraz ze zleceniem inkasowym eksportera Eksporter Dokumenty wraz ze zleceniem inkasowym Zleceniodawca t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 t 6 t 7 czas