Hiszpania trzech kultur

Transkrypt

1 Hiszpania trzech kultur

2 Charakterystyka pojęcia Hiszpania trzech kultur - pojęcie określające położenie polityczno-społeczne Półwyspu Iberyjskiego w okresie średniowiecza. - Akcentuje występowanie, hegemonię i zależności pomiędzy występującymi kulturami chrześcijańską, żydowską i muzułmańską. Systematyka stosowania pojęcia może odnosić się bezpośrednio do faktów i przemian historycznych, jak również do późniejszych konsekwencji kulturowych, wzajemnych wpływów stylowych i tendencji w sztuce. Współcześnie mieszanka kulturowa jest wciąż bardzo żywa. Wiele regionalnych obyczajów, praktyk w zdobnictwie, ornamentyce wskazuje na obecność tych trzech kultur.

3 Rys historyczny Aby zrozumieć hiszpańskie zależności kulturowe niezbędna jest odpowiedź na pytanie jaką drogą przybyły na Półwysep Iberyjski. 1. Chrześcijanie w Hiszpanii. - w Starożytności Półwysep Iberyjski był częścią cesarstwa Rzymskiego. Gdy chrześcijaństwo staje się religią panującą, prowincje iberyjskie automatycznie wchodzą w skład terenów chrześcijańskich. 2. Muzułmanie w Hiszpanii. - W VIII kalifat podbija znaczną część ziem całego Półwyspu. Władza nie była scentralizowana, często ulegała zmianie, najazdy były falowe. W wieku X obserwujemy rozpad hegemonii arabskiej, Półwysep rozbity jest na wiele jednostek administracyjnych, zarówno chrześcijańskich, żydowskich i muzułmańskich. Dopiero w XV w król Ferdynand Aragoński i jego żona Izabela Kastylijska ostatecznie przejmują władzę w Hiszpanii. 3. Żydzi w Hiszpanii. - Sefardyjczycy, czyli Żydzi zamieszkujący Półwysep Iberyjski od starożytności byli częścią społeczeństwa. Złoty wiek kultury żydowskiej w Hiszpanii datujemy na wiek VIII i IX, okres ekspansji i tolerancji judaizmu na tym terenie geograficznym. W wieku X sytuacja zmienia się i Żydzi są prześladowani przez muzułmanów. W XV wieku na mocy Edyktu z Alhambry ludność żydowska jest wygnana z Hiszpanii.

4 MUDEJAR Mudéjar to styl reprezentowany głównie w architekturze średniowiecznej Hiszpanii, chociaż stosunkowo popularny także w epoce nowożytnej (neomudejar). Styl można zdefiniować jako sztukę islamu obecną w architekturze budowli chrześcijańskich powstałych podczas i po rekonkwiście obszarów Półwyspu Iberyjskiego zajmowanych dotychczas przez muzułmanów. Jego nazwa zresztą pochodzi od arabskiego wyrazu oznaczającego "udomowiony". W praktyce mudéjar oznaczał mieszankę kolejnych stylów architektonicznych chrześcijańskiej Europy (romańskiego, gotyckiego i renesansowego) z różnorodnymi elementami charakterystycznymi dla architektury muzułmańskiej. Było to możliwe dzięki początkowej, względnej tolerancji kultury islamu na ziemiach podbitych przez chrześcijan.

5 Wybrane elementy architektoniczne: Sebka - Element dekoracyjny wyglądający niczym ukośna krata (przeplatające się romby). Często zdobił przeważającą powierzchnię fasad budynków, ich łuków lub cokołów.

6

7 Yeserías - Ornamentalne dekoracje wykonane rozmaitymi technikami (np. przy pomocy precyzyjnego cięcia nożem) przeważnie w stiuku, ale również w drewnie oraz cegle. Charakteryzowały się drobiazgowością wykonania. Filigranowa sztukateria zwykle prezentowała motywy roślinne lub geometryczne.

8

9

10 Ceramika - Popularny element ozdobny budowli w reprezentatywnych dla stylu mudéjar, umieszczany zarówno w ich wnętrzach jak i na zewnątrz: cokołach, portalach, dachach, ścianach, podłogach. Ceramiczne płytki o gładkiej fakturze, często malowane na różnorodne kolory są bardzo popularne nawet w dzisiejszych czasach na terytorium Hiszpanii i Portugalii. Czasami układane były kolorystycznie, na wzór szachownicy.

11

12 Przykłady architektury

13 La Mezquita - Wielki Meczet w Kordobie Pierwotnie wybudowany przez Wizygotów jako kościół chrześcijański W XVIII wieku został przebudowany na meczet, dziś jest chrześcijańską katedrą. Obiekt jest największym byłym meczetem w Europie, jego powierzchnia to ok m².

14

15 Las kolumn W celu podwyższenia sklepienia w meczecie kordobańskim zastosowano dwukondygnacyjne arkady, których pomysł zapożyczono z akweduktów rzymskich. W Wielkim Meczecie dolne arkady mają kształt podkowiasty, górne mają łuki okrągłe. Ponadto klińce łuków są na wzór bizantyński, na przemian w kolorze białym i czerwonym, co nadaje wrażenie lekkości całej konstrukcji. Ów las kolumn zwieńczonych arkadami stwarza wrażenie obserwatorowi, iż wnętrze jest jeszcze większe niż w rzeczywistości

16

17

18

19

20

21 Gotyk Izabeliński Styl izabeliński odmiana późnogotyckiego stylu w Hiszpanii, który wyodrębnił się za panowania Izabeli Kastylijskiej i jej męża Ferdynanda. Zjednoczenie Hiszpanii, pomyślnie zakończone wyprawy Krzysztofa Kolumba, żeglarza popieranego przez królową Izabelę stworzyły podstawy budowy silnego państwa. Bogactwo sprzyjało rozwojowi architektury. Popierany przez parę królewską program budowy szeregu katedr w okresie od połowy XV wieku do końca XVI wieku zaowocował ukształtowaniem stylu nazywanego od imienia królowej, stylem izabelińskim. Charakteryzuje go połączenie elementów stylu mudejar z elementami flamandzkimi, angielskimi i w znaczącej części francuskiego gotyku płomienistego.

22 Klasztor San Juan de los Reyes w Toledo Początkowo przeznaczony na miejsce ostatniego spoczynku królewskiej pary. Zbudowany w latach Jego elewację zdobią zawieszone w blendach łańcuchy symbolizujące uwolnienie chrześcijan. Budynek ma tylko jedną nawę, jest bardzo długi i wąski. Nad skrzyżowaniem naw znajduje się ośmioboczna wieża wsparta na gwiaździstym sklepieniu.

23

24

25

26

27

28 Synagoga El Tránsito w Toledo Najstarsza synagoga zachowana w mieście. Synagoga została zbudowana w latach , w stylu mudejar. Po wygnaniu Żydów w 1492 roku synagoga została przeznaczona na kościół rzymskokatolicki. Obecnie mieści się w niej Muzeum Sefardyjskie, w której prezentowane są eksponaty średoniowiecznej kultury żydowskiej w Toledo.

29

30

31

32

33

34