Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji. Konkurencyjność rynku telefonii komórkowej w kontekście dyskusji nad FCT

Transkrypt

1 Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji Konkurencyjność rynku telefonii komórkowej w kontekście 18 września 2007 Ten raport zawiera 16 stron 2007 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k., the Polish member firm of KPMG International, a Swiss cooperative.

2 Spis treści Słownik skrótów 2 1 Wstęp 3 2 Teza wynikająca z raportu CAS: Wysokość stawek MTR nie jest uzasadniona w odniesieniu do wysokości stawek za zakończenie połączeń w sieciach stacjonarnych 5 3 Teza wynikająca z raportu CAS: Opłaty za połączenia z sieci stacjonarnych do komórkowych służą drenażowi kieszeni użytkowników telefonii stacjonarnej 8 4 Teza wynikająca z raportu CAS: Wysokość stawek MTR służy odbieraniu użytkowników sieciom telefonii stacjonarnej 11 5 Teza wynikająca z raportu CAS: Metoda regulacji rynku przez narzucanie cen maksymalnych konserwuje istniejące nieefektywności w działalności operatorów komórkowych 13 i

3 Słownik skrótów F2M Fixed to Mobile (połączenia z sieci stacjonarnej do sieci komórkowej) FCT FMS FTR LRIC M2M mobile premium MTR off-net on-net Fixed Cellular Terminal (urządzenie komórkowe z własną kartą SIM, które może być podłączone do sieci stacjonarnej, umożliwiające kierowanie ruchu z sieci stacjonarnej do sieci komórkowej) Fixed Mobile Substitution (zjawisko przechodzenia użytkowników z modelu korzystania z sieci stacjonarnej do modelu korzystania z sieci komórkowej) Fixed Termination Rate (stawka za zakończenie połączeń głosowych w sieci stacjonarnej) Long-run Incremental Cost (długookresowy koszt przyrostowy) Połączenia pomiędzy sieciami komórkowymi, ang. Mobile to Mobile Różnica pomiędzy cenami połączeń wykonywanych z sieci komórkowej i z sieci stacjonarnej Mobile Termination Rate (stawka za zakończenie połączeń głosowych w sieci komórkowej) Połączenia wykonywane z jednej sieci komórkowej do innej sieci komórkowej Połączenia wykonywane w ramach jednej sieci komórkowej 2

4 1 Wstęp Poniższy raport został przygotowany przez KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa (zwana dalej KPMG) na zlecenie Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (PIIT). Niniejszy raport ma na celu zaprezentowanie argumentów KPMG w dyskusji na temat przyszłości i możliwej regulacji wykorzystania urządzeń FCT w połączeniach międzyoperatorskich w Polsce (tzn. do hurtowego zakończenia ruchu telekomunikacyjnego w sieciach ruchomych). Dyskusja ta toczy się od dłuższego czasu i wywołuje duże zainteresowanie. W trakcie dyskusji nad możliwością hurtowego zakończenia połączeń w sieciach ruchomych za pomocą FCT przedstawiane zostają argumenty różnych zainteresowanych stron. Wiele z tych argumentów zostało przedstawionych w przygotowanym w czerwcu 2007 r. przez Centrum im. Adama Smitha (CAS) raporcie pt. Czy połączenia do sieci komórkowych mogą być tańsze? Aspekty wykorzystania urządzeń FCT. Niniejszy raport przedstawia punkt widzenia KPMG odnośnie możliwości wykorzystania FCT w celu poprawy konkurencyjności rynku telefonii komórkowej. Jak uzgodniono z przedstawicielami PIIT analiza KPMG objęła następujące tezy, które wynikają z raportu CAS: Wysokość stawek MTR nie jest uzasadniona w odniesieniu do wysokości stawek za zakończenie połączeń w sieciach stacjonarnych; Opłaty za połączenia z sieci stacjonarnych do komórkowych służą drenażowi kieszeni użytkowników telefonii stacjonarnej; Wysokość stawek MTR służy odbieraniu użytkowników sieciom telefonii stacjonarnej; Metoda regulacji rynku przez narzucanie cen maksymalnych konserwuje istniejące nieefektywności w działalności operatorów komórkowych. W poniższym raporcie KPMG przedstawia podsumowanie swoich analiz, w których wykorzystano doświadczenie w zakresie regulacji sektora telekomunikacyjnego w Polsce i innych krajach (przede wszystkim Unii Europejskiej) oraz ekonomii działania w sektorze telekomunikacyjnym. KPMG wykonało poniższe analizy w dniach od 6 do 16 września 2007, co miało istotny wpływ na poziom szczegółowości prezentowanych wniosków. Niniejszy raport: Nie stanowi całościowej analizy dokumentu CAS, a dotyczy jedynie wybranych tez; Ze względu na ograniczenia czasowe nie zawiera szczegółowych analiz autorzy założyli, że odbiorcy tego dokumentu znają tematykę konkurencyjności rynku telefonii komórkowej; 3

5 Może być publikowany jedynie w całości, jakakolwiek publikacja części wymaga zgody KPMG; Nie jest przeznaczony do wykorzystania w sporach z regulatorem; Nie może być wykorzystany jako podstawa podejmowania decyzji inwestycyjnych. 4

6 2 Teza wynikająca z raportu CAS: Wysokość stawek MTR nie jest uzasadniona w odniesieniu do wysokości stawek za zakończenie połączeń w sieciach stacjonarnych Wysokość stawek MTR w porównaniu do stawek FTR jest z reguły dużo wyższa. Kalkulacja kosztów terminacji ruchu w sieciach komórkowych i stacjonarnych wskazuje, że koszty ponoszone przez operatorów komórkowych w realizacji zakończenia połączeń w ich sieciach są znacznie wyższe niż koszty ponoszone przez operatorów stacjonarnych. Wykres 1 przedstawia wysokości stawek wyznaczonych na podstawie analiz kosztów operatorów w wybranych krajach UE z wykorzystaniem metody LRIC. Celem ustalenia stawek na podstawie kosztu LRIC jest zapewnienie operatorom odzyskania kosztów ponoszonych w realizacji zakończenia połączeń w ich sieciach. Wykres 1 Porównanie średnich stawek FTR na poziomie lokalnym, single transit i double transit ze stawkami MTR w krajach stosujących model LRIC Średnia stawka za zakończenie połączeń w krajach z LRIC (w Eurocentach/min) MTR double transit single transit poziom lokalny 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 9,00 10,00 11,00 Źródło: 12 Raport Implementacyjny KE European Electronic Communication s Regulation and Markets, 2006, strony regulatorów UE, KPMG Z powyższego zestawienia wynika, że w krajach Unii Europejskiej koszty zakończenia połączenia w sieciach ruchomych są wyższe niż w sieciach stacjonarnych. Ponadto, z analiz wykonanych przez KPMG wynika, że stawki MTR ustalone na bazie LRIC są odpowiednio 12-krotnie, 9-krotnie i 7-krotnie wyższe niż stawki za zakończenie połączeń w sieciach stacjonarnych na poziomach lokalnym, single transit i double transit. W związku z tym należy założyć, że podobnie różnią się koszty tych usług dla obu typów sieci. W Polsce stawka MTR nie została wyznaczona na podstawie analizy kosztów ponoszonych przez operatorów. Do wyznaczenia tej stawki wykorzystano inne metody i w rezultacie otrzymano wartość MTR nie różniącą się znacznie od stawek ustalonych na bazie kosztów w innych krajach. Wykres 2 prezentuje porównanie wysokości polskiej stawki MTR oraz stawek MTR w innych krajach, w których posłużono się analizą kosztów (za pomocą metody LRIC). 5

7 Wykres 2 Analiza porównawcza stawek MTR w krajach stosujących model LRIC oraz w Polsce 16,00 Średnia stawka MTR dla krajów z LRIC oraz w Polsce (w Eurocentach/min) 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Polska Irlandia Grecja Włochy Belgia Malta Litwa Austria Holandia UK Niemcy Węgry Francja Szwecja Źródło: 12 Raport Implementacyjny KE European Electronic Communication s Regulation and Markets, 2006, strony regulatorów UE, KPMG Porównanie przedstawione na Wykresie 2 pokazuje, że obowiązująca w Polsce stawka MTR plasuje się w okolicach średniej stawki MTR spośród tych ustalonych na bazie LRIC. Biorąc pod uwagę strukturę kosztów operatorów komórkowych, można oczekiwać, że wynik analizy kosztów polskich operatorów komórkowych wykazałby koszty zbliżone do kosztów innych operatorów w krajach Unii Europejskiej. Na tej podstawie można założyć, iż obowiązująca w Polsce stawka MTR jest zbliżona do wartości kosztów ponoszonych przez operatorów. W Polsce stawka MTR jest około dziesięciokrotnie wyższa od uśrednionej stawki FTR, co nie odbiega od wyników analiz kosztów w innych krajach europejskich. Nie ma zatem podstaw aby twierdzić, że różnica pomiędzy tymi stawkami w Polsce jest nieuzasadniona. Różnice pomiędzy kosztami operatorów komórkowych a stacjonarnych, a w rezultacie wyższe stawki MTR od FTR mogą wynikać z następujących przyczyn: 1. Bardziej zaawansowana, a w rezultacie bardziej kosztowna technologia. 2. Szybszy postęp technologiczny sieci komórkowych oraz intensywniejsza niż w obszarze telefonii stacjonarnej konkurencja powodują, że zmiany technologii wykorzystywanych w sieciach komórkowych następują szybciej. W rezultacie czas życia niektórych aktywów trwałych (w tym zwłaszcza tych będących elementami sieci telekomunikacyjnej operatora komórkowego) może być krótszy niż w przypadku sieci stacjonarnych. Powoduje to skrócenie okresów amortyzacji środków trwałych, co przekłada się wyższe koszty i wyższe stawki (np. MTR). 3. Specyfika kierowania ruchem (routingu) połączeń w sieciach komórkowych. Użytkownik sieci komórkowej ma możliwość wykonania połączenia w dowolnym momencie z dowolnie wybranego punktu w sieci. W związku z tym dla operatora przekazującego połączenie do sieci 6

8 ruchomej lokalizacja odbiorcy połączenia nie jest znana. Z tego powodu wykonanie połączenia do sieci komórkowej wymaga zaangażowania większej ilości zasobów sieci ze względu na fakt, że połączenie jest przekazywane w najbliższym punkcie styku (near-end handover), podczas gdy w sieciach stacjonarnych istnieje możliwość zminimalizowania wykorzystania sieci poprzez przekazanie połączenia do punktu styku, który jest bliżej lokalizacji użytkownika (distant-end handover). 4. Intensywniejsze wykorzystanie sygnalizacji w sieci komórkowej większe obciążenie sieci nawet, kiedy nie są wykonywane połączenia. 5. Specyficzne koszty dla sieci komórkowych, nie występujące w przypadku sieci stacjonarnych, takie jak: opłaty za częstotliwości; opłaty koncesyjne; koszty pokrycia całego kraju przez sieć radiową. 7

9 3 Teza wynikająca z raportu CAS: Opłaty za połączenia z sieci stacjonarnych do komórkowych służą drenażowi kieszeni użytkowników telefonii stacjonarnej KPMG nie znajduje potwierdzenia tezy, że opłaty MTR służą drenażowi kieszeni użytkowników telefonii stacjonarnej. Użycie stwierdzenia drenaż kieszeni w kontekście opłat MTR, a co za tym idzie cen za połączenia z sieci stacjonarnych do komórkowych sugeruje, iż użytkownicy telefonii stacjonarnej subsydiują połączenia użytkowników sieci komórkowych. W rozumieniu KPMG to subsydiowanie miałoby się odnosić do połączeń typu on-net, za które operatorzy komórkowi pobierają niższe opłaty, niż za połączenia do innych operatorów komórkowych. Ceny połączeń z sieci stacjonarnych do komórkowych, podobnie jak ceny pomiędzy użytkownikami różnych sieci komórkowych są pochodną stawek za zakończenie połączenia w sieciach komórkowych, tzw. MTR (ang. Mobile Termination Rate). Za każde połączenie wykonywane przez abonenta sieci stacjonarnej do sieci komórkowej operator sieci stacjonarnej musi zapłacić operatorowi komórkowemu określoną opłatę obecnie w Polsce jest to 40 groszy za minutę połączenia 1. Taką samą cenę zapłaci operator sieci komórkowej za każde połączenie wykonane przez użytkownika tej sieci do innej sieci komórkowej. Wysokość stawki MTR ma więc bezpośrednie przełożenie zarówno na ceny połączeń F2M jak i połączeń off-net. Operatorzy nie będą bowiem podejmować ryzyka oferowania połączeń F2M i off-net poniżej stawki MTR, która stanowi pewną granicę bezpieczeństwa dla operatora 2. Możliwość zaoferowania tańszych połączeń on-net wynika między innymi z braku takiego ryzyka. Twierdzenie o drenowaniu kieszeni klientów sieci stacjonarnych w celu finansowania tańszych połączeń wydaje się zatem nieuzasadnione. Dlaczego? Po pierwsze należy zwrócić uwagę na rzeczywiste stawki za połączenia off-net oferowane klientom sieci komórkowych. Wykres 3 jest ilustracją przykładowych poziomów cen za połączenia F2M oraz cen za połączenia off-net w ofertach pre-paid. Połączenia F2M są zróżnicowane w zależności od pory dnia. W ofercie pre-paid Era Taniej oraz w ofercie Nowy Simplus ceny połączeń nie są uzależnione od kierunku połączenia (nie ma rozbicia na off-net i on-net), a tylko od stażu w sieci. W ofercie Heyah obowiązują różne stawki za ruch off-net i on-net podczas, gdy Nowy Orange Go oraz oferta pre-paid w sieci Play w ogóle nie różnicują stawek za połączenia on-net i off-net. 1 Dotyczy to połączeń do sieci PTC, PTK Centertel i Polkomtel. Sieć Play może naliczać wyższe opłaty MTR 2 Operatorzy mogą stosować niższe ceny promocyjne. 8

10 Wykres 3 Porównanie cen połączeń F2M z cenami połączeń off-net w standardowych taryfach pre-paid (netto) 0,70 Ceny połączeń F2M a ceny połączeń off-net w taryfach prepaid 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 F2M (tp 60 minut za darmo) Źródło: strony www PTC, Polkomtel, PTK Centertel, Play, TP Heyah off-net Era Taniej - nowi użytkownicy Era Taniej - po 4 msc-ach Era Taniej - po 8 msc-ach Heyah Era Taniej Now y Simplus Now y Orange GO Play Karta Analiza taryf pre-paid pokazuje 3, iż ceny połączeń off-net są na poziomie zbliżonym do cen F2M lub są droższe, a więc osoby korzystające z połączeń off-net też uczestniczą w subsydiowaniu tańszych połączeń on-net. Dodatkowo, część standardowych cenników prepaid nie różnicuje cen za połączenie off-net i on-net. W konsekwencji część użytkowników telefonów komórkowych w ogóle nie korzysta z tańszych połączeń on-net 4. Po drugie należy przyjrzeć się poziomowi nasycenia usługami telefonicznymi w Polsce zarówno stacjonarnymi jak i komórkowymi. Nowy Simplus - nowi użytkownicy Nowy Simplus - po 3 msc-ach Nowy Simplus - po 6 msc-ach Wszystkie kierunki Wszystkie kierunki 3 Dla uproszczenia w analizie pominięto taryfy postpaid, których analiza wymaga uwzględnienia większej liczby czynników wpływających na faktyczne koszty ponoszone przez użytkownika (w tym abonament, subsydiowanie aparatów, promocje lojalnościowe, fakt związania się długoterminową umową itp.). 4 W przypadku oferty standardowej pre-paid. Oszczędności na połączeniach on-net można realizować w ruchu on-net dzięki pakietom i promocjom. Rzeczywista cena minuty zależy jednak od poziomu wykorzystania pakietów, lub (np. w Heyah) od wielkości doładowania. Pełne wykorzystanie pakietów lub doładowywanie kont pre-paid najwyższymi kwotami pozwala na redukcję cen on-net. Określenie rzeczywistych stawek w ruchu on-net wymaga jednak analizy faktycznego zużycia pakietów, czy analizy przeciętnej kwoty doładowania. 9

11 Wykres 4 struktura dostępu do usług telefonicznych wśród gospodarstw domowych w Polsce brak telefonu 7% tylko stacjonarny 19% stacjonarny i komórkowy 47% tylko komórkowy 27% Źródło: Raport E-Communications Household Survey z kwietnia 2007 W Polsce 19% gospodarstw domowych posiada wyłącznie telefon stacjonarny, 27% jedynie komórkowy, a obydwa sposoby łączności są dostępne dla 47% wszystkich gospodarstw domowych 5. Należy założyć zatem, że grupa obejmująca zaledwie 19% gospodarstw domowych w Polsce jest zmuszona korzystać z połączeń F2M w celu wykonania połączenia do sieci komórkowej. Pozostała grupa 47% polskich gospodarstw posiadających telefon stacjonarny może wykonać połączenia do sieci ruchomych również z posiadanych telefonów komórkowych. Około 27% gospodarstw domowych w Polsce wykonuje połączenia do sieci komórkowych wyłącznie z telefonów komórkowych. Struktura posiadania dostępu do telefonii stacjonarnej i komórkowej w Polsce powoduje, że połączenia przychodzące do sieci komórkowych (z wyłączeniem połączeń on-net) są wykonywane głównie przez klientów innych sieci komórkowych. Potwierdzają to otrzymane od operatorów komórkowych informacje o strukturze ruchu przychodzącego do ich sieci. Biorąc pod uwagę podobną wysokość opłat za połączenia F2M i off-net, należy stwierdzić, że nie ma podstaw, aby wskazywać wyłącznie grupę użytkowników telefonii stacjonarnej jako subsydiującą tanie połączenia on-net. W Polsce w dużo większym stopniu subsydiowanie takie pochodzi od użytkowników wykonujących połączenia off-net, a więc od użytkowników telefonów komórkowych. Dodatkowo, stwierdzenie drenaż kieszeni sugeruje, że naliczane opłaty są zawyżane, zwłaszcza ze względu na wysokość opłat MTR. Należy jednak pamiętać, że jak wykazano w rozdziale 2 opłaty MTR w Polsce są ustalone na poziomie zbliżonym do ponoszonych przez operatorów kosztów zakończenia połączenia w ich sieci. Biorąc pod uwagę ten fakt, trudno mówić o nieuzasadnionym zawyżaniu cen. 5 Wg raportu E-Communications Household Survey z kwietnia

12 4 Teza wynikająca z raportu CAS: Wysokość stawek MTR służy odbieraniu użytkowników sieciom telefonii stacjonarnej Operatorzy sieci komórkowych tak jak operatorzy wszystkich sieci koncentrują się na pozyskaniu jak największej liczby klientów. W związku z tym stosują rozmaite techniki marketingowe. Na przykład tak konstruują taryfy, aby w oczach klienta były bardziej atrakcyjne, niż taryfy konkurencji. Pozyskanie nowego użytkownika przez operatora sieci komórkowej nie oznacza jednak automatycznego odebrania go np. operatorowi telefonii stacjonarnej większość gospodarstw domowych w Polsce użytkuje jednocześnie telefon komórkowy i telefon stacjonarny (47%, patrz zestawienie na str. 10). Tacy użytkownicy wykonują część połączeń z telefonów stacjonarnych, a część z komórkowych w zależności od własnej percepcji kosztów tych połączeń w obu typach sieci. Migracja ruchu z sieci stałych do komórkowych określana jest jako efekt FMS (ang. fixedmobile substitution). Migracja FMS może wynikać z: zastępowania niektórych typów połączeń w sieciach stacjonarnych połączeniami w sieciach komórkowych; zastępowania wszystkich połączeń wykonywanych za pomocą telefonu stacjonarnego wszystkimi połączeniami za pomocą telefonu komórkowego czyli faktycznie rezygnacja z telefonu stacjonarnego na rzecz komórkowego. Tylko w drugim wypadku można mówić o pewnym wpływie rozwoju sieci komórkowej na zmniejszanie się penetracji telefonii stacjonarnej. W pierwszym przypadku nie dochodzi do rezygnacji z telefonu stacjonarnego. Z rozmaitych badań rynku (m. in. przeprowadzanych przez KPMG) wynika, że tempo FMS zależy w znacznej mierze od tzw. mobile premium, czyli relacji cen połączeń wykonywanych z sieci komórkowych do cen połączeń wykonywanych z sieci stacjonarnych. Tempo migracji FMS jest tym wyższe, im niższa jest wielkość mobile premium. Postrzeganie relacji cen przez użytkownika jest równoznaczne z odpowiedzią na pytanie: ile kosztuje mnie korzystanie z telefonu stacjonarnego, a ile z komórkowego? Należy przy tym pamiętać, że koszt ten odnosi się do średniego poziomu cen wszystkich połączeń, nie zaś ceny wybranej frakcji ruchu (np. wyłącznie cen F2M). Należy podkreślić, że zbliżanie się tych poziomów cen (tzn. spadek mobile premium) ma wpływ głównie na pierwszy typ migracji FMS - zastępowanie niektórych typów połączeń w sieciach stacjonarnych połączeniami w sieciach komórkowych. W dużo mniejszym stopniu spadek mobile premium powoduje decyzję o rezygnacji z telefonu stacjonarnego. Jaki wpływ na mobile premium ma wysokość stawek MTR? Należy oczekiwać, że wpływ ten jest istotny, gdyż od wysokości MTR zależy wysokość cen połączeń off-net, które stanowią ok. 40% ruchu generowanego przez przeciętnego użytkownika. Spadek MTR będzie więc 11

13 powodował spadek średniego poziomu cen połączeń w sieciach komórkowych, a zatem spowoduje spadek mobile premium i przyspieszy efekt migracji FMS. Zdaniem KPMG nie ma podstaw do stwierdzenia, że polityka cenowa operatorów komórkowych powodująca dysproporcję cen pomiędzy połączeniami on-net a off-net (uzależnionych od opłat MTR) służy odbieraniu użytkowników sieciom stacjonarnym. Efekt obniżania stawek MTR może wręcz przyspieszyć taką migrację i spowodować jeszcze szybsze zmniejszanie się penetracji telefonii stacjonarnej. 12

14 5 Teza wynikająca z raportu CAS: Metoda regulacji rynku przez narzucanie cen maksymalnych konserwuje istniejące nieefektywności w działalności operatorów komórkowych Operatorzy komórkowi nie działają w sposób nieefektywny. Na podstawie doświadczeń regulacyjnych w krajach UE oraz po długotrwałych konsultacjach Komisja Europejska uznała rynek detaliczny połączeń w sieciach komórkowych za konkurencyjny - czyli automatycznie wymuszający działania efektywne. W związku z tym rynek detaliczny nie został umieszczony na liście rynków podlegających analizie pod kątem potencjalnego nakładania obowiązków regulacyjnych. Obowiązki regulacyjne mające na celu poprawę konkurencyjności w odniesieniu do usług oferowanych przez operatorów komórkowych podejmowane są wyłącznie na rynku hurtowym. Działalność regulatora polega na stymulowaniu efektywności w obszarach gdzie mechanizmy konkurencyjne nie są w stanie zapewnić maksymalizacji tej efektywności. Stymulowanie to ma na celu zbliżenie do sytuacji, w której występuje w uproszczeniu - równowaga pomiędzy korzyściami osiąganymi przez konsumentów, a korzyściami osiąganymi przez producentów. Obecnie za efektywne sposoby regulacji zmierzające do zwiększania efektywności operatorów komórkowych uważa się: działania zmierzające do dostosowania opłat za usługi hurtowe do poziomu zapewniającego pokrycie kosztów operatorów, w tym np. opłaty MTR; oraz działania zmierzające do obniżenia barier w rozwoju konkurencji, w tym np. stwarzanie warunków do wejścia na rynek nowych graczy. W przypadku pierwszym, zbyt daleko idące obniżanie cen powoduje brak pokrycia uzasadnionych kosztów operatorów, a w rezultacie narażenie ich na działalność poniżej progu rentowności i pozbawienie motywacji do inwestowania. Zalegalizowanie FCT, którego celem miałoby być doprowadzenie do sztucznego obniżenia opłat MTR stoi w sprzeczności z dążeniem do maksymalizacji efektywności. Obniżanie MTR do poziomu, na którym nie jest zapewnione pokrycie uzasadnionych kosztów operatorów może zahamować ich rozwój i dalszy rozwój nowych usług, co docelowo będzie miało negatywne skutki dla użytkowników. Sugerowane zalegalizowanie komercyjnego wykorzystania urządzeń FCT nie spowoduje wzrostu efektywności operatorów komórkowych, a jedynie może spowodować wprowadzenie taktyk obronnych stanowiących odejście od efektywności (rozumianej jako mechanizm zapewniający maksymalizację korzyści użytkowników usług sieci komórkowych). Prawdopodobnie w efekcie legalizacji FCT operatorzy komórkowi znacznie ostrożniej będą podchodzić do oferowania niskich stawek w ruchu on-net, co w rezultacie zahamuje spadek cen na rynku detalicznym. 13

15 Zgoda na hurtowe zakończenie ruchu w sieciach ruchomych za pomocą FCT podważa zasadność swobodnego tworzenia przez operatorów komórkowych swoich ofert usług i produktów. Strategie cenowe i marketingowe operatorów zmierzają do oferowania usług w pakietach w zależności od profilu użytkowników tak, aby ich potrzeby były maksymalnie zaspakajane. Z drugiej strony konieczne jest jednak zapewnienie opłacalności sprzedaży danego pakietu. W związku z tym w przypadku każdej taryfy dochodzi do sytuacji coś za coś jeżeli oferowane są tańsze połączenia on-net, to operator musi to zrównoważyć w inny sposób np. wymagając wyższego jednorazowego doładowania lub naliczając wyższą stawkę za inny typ połączeń. Wykorzystanie FCT doprowadzi do ograniczenia możliwości swobodnego kształtowania polityki taryfowej operatorów. Należy także podkreślić, że legalizacja FCT niekorzystnie wpłynie także na sytuację nowych graczy na rynku. Jak wynika z dotychczasowych praktyk regulatorów europejskich, jednym ze skutecznych działań z ich strony jest dopuszczanie do asymetrii stawek MTR pomiędzy zasiedziałymi operatorami o ugruntowanej pozycji rynkowej a operatorami, którzy, jako nowi gracze, są zmuszeni do budowy własnej infrastruktury od początku. Asymetria ta przejawia się możliwością naliczania wyższych opłat MTR przez nowopowstałych operatorów. Obecnie na polskim rynku telefonii komórkowej sytuacja asymetrii stawek występuje w odniesieniu do sieci komórkowej P4 (Play). W kwietniu 2007 r. Prezes UKE wydał decyzję wprowadzającą płaską stawkę MTR na poziomie 40 gr/min za zakończenie połączeń w sieciach operatorów o znaczącej pozycji rynkowej, tj. Polkomtel, PTC i PTK Centertel. Jednocześnie przedstawiony został harmonogram docelowego obniżenia stawki MTR do poziomu 21,62 gr/min w 2010 r. Zarówno decyzja, jak i zaprezentowany harmonogram nie obejmują swoim zakresem operatora sieci Play, który utrzymał poziomy zróżnicowanych, w zależności od okresu taryfikacyjnego, stawek MTR sprzed obniżki. Wobec tego operator sieci Play nie dokonał obniżenia stawek MTR na równi z pozostałymi operatorami. Argumentem był fakt niedawnego wejścia tego operatora na rynek oraz konieczność poniesienia inwestycji na rozbudowę infrastruktury telekomunikacyjnej UMTS. Na poniższym rysunku zaprezentowano ostatnią zmianę poziomu stawek MTR polegającą na wprowadzeniu płaskiej stawki w maju 2007 r. 14

16 Wykres 5 Wprowadzenie płaskiej stawki MTR w maju 2007 gr/min Poziom stawek MTR przed wprowadzeniem płaskiej stawki Poziom stawek MTR po wprowadzeniu płaskiej gr/min stawki (maj 2007 r.) T1 T2 T T1 T2 T Polkomtel, PTC, PTK P4 0 Polkomtel, PTC, PTK P4 Źródło: na podst. informacji ze strony www UKE Legenda: T1 od poniedziałku do piątku w godzinach 8-18 T2 od poniedziałku do piątku w godzinach oraz w soboty i niedziele w godzinach 8-20 T3 od poniedziałku do piątku oraz w soboty i niedziele w godzinach 22-8 Obecnie nie ma decyzji w sprawie uznania sieci Play za podmiot o znaczącej pozycji rynkowej na rynku 16 (zakończenie połączenia w sieciach telefonii ruchomej) praz o nałożeniu ewentualnych obowiązków regulacyjnych. Jeżeli jednak Prezes UKE rozważa możliwość utrzymania sytuacji asymetrii stawek na korzyść Play, to należy podkreślić, że zgoda na komercyjne korzystanie z FCT zlikwidowałaby te, osiągane przez Play, korzyści. Byłaby to pewna niekonsekwencja polityki regulacyjnej, prowadząca do zahamowania rozwoju konkurencji na rynku telefonii komórkowej konkurencji powodującej wzrost efektywności działań operatorów. Ustalenie stawek MTR na poziomie ponoszonych przez operatorów uzasadnionych kosztów, jest jedyną sprawdzoną metodą regulacyjną w odniesieniu do rynku hurtowego zakończenia połączeń w sieciach komórkowych. Ewentualna legalizacja wykorzystania urządzeń FCT do hurtowego zakończenia połączeń w sieciach komórkowych może mieć wpływ na dodatkowe obniżenie stawek MTR, niezwiązane w tym przypadku z uzasadnionym poziomem kosztów operatorów. Asymetria stawek stosowana w przypadku nowo wchodzących na rynek operatorów ma przy tym duże znaczenie w promowaniu rozwoju rynku, który przekłada się na wzrost efektywności operatorów. Mechanizm ten zostałby wyeliminowany w sytuacji zezwolenia na wykorzystywanie urządzeń FCT. Z tego względu trudno uznać wprowadzenie FCT za potencjalnie skuteczny mechanizm regulacyjny, który ma służyć rozwojowi rynku. Nie ma podstaw, aby uznać, że wykorzystanie FCT przyczyni się w skuteczny sposób do wzrostu efektywności działalności operatorów. 15