Wniosek. Odmowę podpisania ustawy motywuję następującymi względami:

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 2008 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Wniosek Na podstawie art. 122 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. odmawiam podpisania ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Odmowę podpisania ustawy motywuję następującymi względami: Przedłożona do podpisu ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, uchyla przepis wprowadzony do systemu prawa w 2002 r. mający na celu zaniechanie praktyk nieuczciwej konkurencji stosowanych przez duże sieci handlowe. Ustawa w zaproponowanym kształcie budzi wątpliwości co do potrzeby dokonywania wprowadzanej nowelizacji. Jej wejście w życie spowoduje bowiem powrót do stanu prawnego sprzed 2002 r. kiedy to duże sieci handlowe oferując bony towarowe poniżej ich ceny nominalnej omijały inne przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Właściwe funkcjonowanie gospodarki oznacza stworzenie takich warunków, aby możliwe było prowadzenie działalności gospodarczej przez różne grupy przedsiębiorców. 1

2 Dlatego na pozytywną ocenę zasługuje podjęcie w 2002 r. inicjatywy legislacyjnej, zmierzającej do wprowadzenia normatywnych barier dla stosowania przez duże, silne podmioty nieuczciwych praktyk. Wprowadzenie w 2002 r. pakietu przepisów rozbudowujących katalog działań utrudniających dostęp do rynku i tym samym uznanych za czyny nieuczciwej konkurencji, miało na celu ochronę małych i średnich przedsiębiorstw przed agresywną polityką eliminowania z rynku konkurencji przez duże sieci handlowe. Pozytywne efekty obowiązywania dotychczasowych regulacji dla małych przedsiębiorców są zauważalne. Uchylenie ograniczenia emitowania i realizacji bonów po cenie niższej niż wartość nominalna będzie odczuwalne zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, gdzie istnieje szczególne ryzyko powstania dominacji dużych sklepów nad mniejszymi działającymi na rynku lokalnym. Intencją przyjętej w 2002 r. nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, była potrzeba wprowadzenia regulacji przyczyniających się do lepszego funkcjonowania mechanizmów rynkowych i rzetelności obrotu. Rozszerzenie katalogu działań uznawanych za czyny nieuczciwej konkurencji (sprzedaż poniżej kosztów, nierówne traktowanie dostawców, nadużycia w stosowaniu loterii promocyjnych czy organizowanie tzw. piramid finansowych) miało na celu zapewnienie skuteczniejszej ochrony małym i średnim przedsiębiorstwom. Wśród wprowadzonych w 2002 r. nowych przepisów znalazła się regulacja zawarta w art. 15 ust. 4 dotycząca zakazu emitowania i realizacji znaków legitymizacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi poniżej lub powyżej ich ceny nominalnej. Dzięki wejściu w życie tego przepisu wyeliminowana została możliwość omijania przez duże sieci handlowe ograniczeń wynikających z ustawy, poprzez 2

3 stosowanie przez nie upustów, promocji i obniżek w stosunku do cen bonów towarowych przy zachowaniu cen towarów na niezmienionym poziomie. Dokonując zmiany ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, powinno się to czynić w taki sposób, aby nie zniweczyć efektów osiągniętych obowiązującą regulacją, lecz usprawnić funkcjonujące już w obrocie mechanizmy. Moim zdaniem ustawa przyjęta przez Parlament nie spełnia tego założenia, a zalegalizowanie emitowania bonów poniżej wartości nominalnej doprowadzi do pogłębiania różnic w kondycji oraz konkurencyjności drobnego handlu wobec wielkich sieci oraz spowoduje nieodwracalne zmiany struktury rynku handlu detalicznego. Wątpliwości dotyczące zasadności podpisania przedłożonej ustawy dotyczą w moim przekonaniu, w szczególności: - braku rzetelnej analizy obowiązującego stanu prawnego w zakresie skuteczności działania przepisu, który zostaje tą nowelizacją uchylony, - nieadekwatnego działania ustawodawcy w stosunku do zamierzonych celów, tzn. argumentowanie konieczności uchylenia przepisu chroniącego małych przedsiębiorców chęcią usprawnienia procedur przetargowych, - nie przeprowadzenia rzetelnych konsultacji ze wszystkimi środowiskami bezpośrednio zainteresowanymi tą dziedziną regulacji tzn. podjęcia inicjatywy legislacyjnej, zaproponowanej przez przedstawiciela organizacji reprezentującej interesy dużych sieci handlowych bez umożliwienia wyrażenia stanowiska przez wszystkich zainteresowanych, których ustawa dotyczy, tj. także małych przedsiębiorców. Podstawową zasadą tworzenia prawa jest racjonalne działanie prawodawcy. Kierując się tą regułą pamiętać należy, że wyeliminowanie przepisu z systemu prawa powinno zostać poprzedzone, stosownie do reguł, wskazanych w 1 Zasad techniki prawodawczej, ustaleniem w jaki sposób 3

4 funkcjonuje obowiązująca regulacja i w jaki sposób należałoby wyeliminować ewentualne wadliwe rozwiązania. Uchwalenie niniejszej ustawy nastąpiło bez dokonania takiej oceny. Komisja Nadzwyczajna Przyjazne Państwo przyjmując projekt ustawy wysłuchała wyłącznie opinii wnioskodawcy reprezentującego duże sieci handlowe. Przyjęty tok prac legislacyjnych skutkował dokonaniem nowelizacji realizującej interesy tylko jednej grupy podmiotów, a tym samym wypaczenie obowiązujących dotychczas reguł mających na celu zachowanie równowagi na rynku poprzez ochronę małych przedsiębiorców przed nieuczciwymi praktykami dużych sieci handlowych. Kolejna wątpliwość dotyczy nieadekwatności podjętych przez ustawodawcę działań w stosunku do wskazywanych celów. Podnoszone przez wnioskodawców oraz część posłów argumenty wskazujące na trudności w stosowaniu ustawy Prawo zamówień publicznych, przy istniejących obostrzeniach w zakresie przeciwdziałania nieuczciwej konkurencji, nie powinny przesądzać o eliminacji z systemu prawa zakazów stosowania nieuczciwych praktyk. Skuteczność obowiązujących ograniczeń w tym zakresie powinna być oceniana przez pryzmat ochrony konkurencyjności, a nie obowiązujących regulacji w zakresie przepisów prawa zamówień publicznych. Nie kwestionując potrzeby dokonywania zmian w prawie, prowadzących do wyeliminowania wadliwych rozwiązań wskazać należy, że w tym przypadku ingerencji ustawodawcy nie wymaga ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Skoro funkcjonowanie dotychczasowych przepisów, zdaniem adresatów, w pewnym stopniu chroni ich interesy, to znaczy, że norma spełnia założony przy jej uchwalaniu cel. Chcąc natomiast usprawnić proces dystrybucji bonów przy zachowaniu procedur wynikających z ustawy Prawo zamówień publicznych, do czego zobowiązana jest znaczna część pracodawców, w szczególności sektora publicznego, w mojej opinii należy rozważyć możliwość 4

5 dokonania stosownej zmiany przepisów dotyczących tych procedur, a nie uchylać funkcjonujący w systemie mechanizm chroniący małych przedsiębiorców. Nie bez znaczenia jest wskazanie w tym miejscu, iż sam sposób podjęcia decyzji o wprowadzeniu nowej regulacji przez Komisję Nadzwyczajną Przyjazne Państwo budzi zasadnicze wątpliwości. Wszystkie trzy czytania odbyły się w ciągu zaledwie czterech dni. Pośpiech jaki towarzyszył uchwalaniu tej ustawy doprowadził do tego, że część członków Komisji Nadzwyczajnej Przyjazne Państwo w dniu 23 października 2008 r. tj. już po uchwaleniu ustawy przez Sejm, po dokonaniu bliższej analizy jej skutków, zgłosiła wniosek o wycofanie projektu z prac Komisji. Komisja działała bowiem w błędnym przekonaniu, że nie zostało jeszcze zakończone drugie czytanie ustawy. Świadczy to również o braku jednoznacznej oceny przez Komisję zasadności przyjęcia proponowanych w nowelizacji rozwiązań. (Biuletyn Komisji Nadzwyczajnej Przyjazne Państwo Nr 1410/VI z ). Odnosząc się do sposobu uchwalania przez Wysoką Izbą niniejszej ustawy, pragnę wyrazić moje zaniepokojenie brakiem uzgodnienia wprowadzanych regulacji z przedstawicielami podmiotów, których regulacje te dotyczą, w tym przypadku ze środowiskami małych przedsiębiorców. Zasięgnięcie opinii podmiotów zainteresowanych rozstrzygnięciem problemu jest niezbędne przed dokonaniem przez ustawodawcę interwencji w obowiązujące regulacje. Pozwala na uzyskanie wiedzy z dziedziny spraw które mają być przedmiotem regulacji, oraz umożliwia zdobycie informacji o skuteczności obowiązującej w praktyce regulacji. Opinie co do poziomu skuteczności przepisów obowiązujących obecnie, a zmienianych przedstawioną mi ustawą, są odmienne w zależności od tego, czy wyrażają je przedstawiciele małych przedsiębiorstw czy dużych sieci handlowych. Nie ulega jednak wątpliwości, iż wprowadzone w 2002 r. regulacje spowodowały pozytywne zmiany w sposobie walki o klienta pomiędzy dużymi i 5

6 małymi podmiotami oraz wymusiły niejako na dużych sieciach prowadzenie uczciwej polityki handlowej. Nie mogę zaakceptować uchylania przepisów, które stanowią ochronę przed stosowaniem nieuczciwych praktyk przez duże, silne podmioty. Mając na względzie powyższe, wyrażam przekonanie, że Wysoka Izba dokonując powtórnej oceny przyjętych w nowelizacji rozwiązań, podzieli moje wątpliwości oraz uwzględni wskazane zastrzeżenia. Lech Kaczyński 6