98/37/EC Dyrektywa maszynowa. w sprawie zbliŝenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do maszyn

Transkrypt

1 98/37/EC Dyrektywa maszynowa DYREKTYWA 98/37/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 22 czerwca 1998 r. w sprawie zbliŝenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do maszyn PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 100a, uwzględniając wniosek Komisji, uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[1], stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 189b Traktatu[2], a takŝe mając na uwadze, co następuje: 1) Dyrektywa Rady 89/392/EWG z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie zbliŝenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do maszyn[3] była często i zasadniczo zmieniana; wspomniana dyrektywa powinna zostać ujednolicona dla jasności oraz ze względów praktycznych. 2) Rynek wewnętrzny stanowi obszar bez granic wewnętrznych, na którym zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. 3) Sektor maszynowy jest waŝną gałęzią przemysłu maszynowego i stanowi jeden z przemysłowych filarów gospodarki Wspólnoty. 4) Koszty społeczne duŝej liczby wypadków spowodowanych bezpośrednio przez uŝytkowanie maszyn moŝna zmniejszyć przez projektowanie i wykonywanie maszyn bezpiecznych z załoŝenia oraz przez właściwe ich instalowanie i konserwację. 5) Państwa Członkowskie są odpowiedzialne za ochronę zdrowia i bezpieczeństwa ludzi na swoim terytorium oraz, w miarę potrzeb, za ochronę zwierząt domowych i towarów, w szczególności za ochronę pracowników, przede wszystkim w związku z zagroŝeniami wynikającymi z uŝytkowania maszyn. 6) W Państwach Członkowskich, systemy prawne dotyczące zapobiegania wypadkom są bardzo zróŝnicowane; odpowiednie obowiązujące przepisy, często uzupełniane za pomocą faktycznie obowiązkowych specyfikacji technicznych i/lub nieobowiązkowych norm, niekoniecznie prowadzą do nierówności w poziomie ochrony bezpieczeństwa i zdrowia, jednakŝe niejednolitość tych przepisów powoduje powstawanie barier w wymianie handlowej we Wspólnocie; ponadto certyfikacja zgodności i krajowe systemy certyfikacji maszyn róŝnią się w znacznym stopniu. 7) Istniejące przepisy krajowe dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, zapewniające ochronę przed 1

2 zagroŝeniami związanymi z uŝytkowaniem maszyn powinny zostać zbliŝone w celu zagwarantowania swobodnego przepływu na rynku maszyn, bez obniŝania istniejących w Państwach Członkowskich uzasadnionych poziomów ochrony; przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące projektowania i wykonywania maszyn, stanowiące podstawę do stworzenia bezpieczniejszego środowiska pracy, zostaną uzupełnione przepisami szczególnymi dotyczącymi zapobiegania zagroŝeniom, na które pracownicy mogą być naraŝeni podczas pracy, a takŝe przepisami opartymi na organizacji bezpieczeństwa pracowników w środowisku pracy. 8) W drodze odstępstwa od jednej z fundamentalnych zasad Wspólnoty, to znaczy od zasady swobodnego przepływu towarów, prawo wspólnotowe w swojej obecnej formie przewiduje, Ŝe przeszkody w przepływie na terytorium Wspólnoty, wynikające z róŝnic między ustawodawstwami krajowymi odnoszącymi się do obrotu produktami, muszą zostać zaakceptowane w takim stopniu, w jakim te przepisy moŝna uznać za niezbędne do spełnienia nadrzędnych wymogów. 9) Ustępy 65 i 68 Białej Księgi w sprawie wprowadzania rynku wewnętrznego, zatwierdzonej przez Radę Europejską w czerwcu 1985 r., przewidują nowe podejście do harmonizacji prawa; w związku z tym harmonizacja przepisów prawa w tym przypadku musi zostać ograniczona do tych wymogów, które są niezbędne do spełnienia nadrzędnych i zasadniczych wymogów w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w dziedzinie maszyn; ze względu na ich zasadniczy charakter wymogi te muszą zastąpić odpowiednie przepisy prawa krajowego. 10) Utrzymanie lub podniesienie poziomu bezpieczeństwa osiągniętego przez Państwa Członkowskie stanowi jeden z podstawowych celów niniejszej dyrektywy oraz zasad bezpieczeństwa określonych przez zasadnicze wymogi. 11) Dziedzina stosowania niniejszej dyrektywy musi opierać się na ogólnej definicji pojęcia "maszyna", umoŝliwiającej techniczny rozwój produktów; rozwój złoŝonych instalacji oraz zagroŝenia powodowane przez te instalacje są równowaŝne i dlatego ich wyraźne włączenie do dyrektywy jest uzasadnione. 12) Niezbędne jest równieŝ zajęcie się urządzeniami zabezpieczającymi, które są wprowadzane na rynek oddzielnie, a których funkcje zabezpieczające deklarowane są przez producenta lub jego upowaŝnionego przedstawiciela posiadającego siedzibę we Wspólnocie. 13) Na targach, wystawach itp. powinna istnieć moŝliwość pokazania maszyn, które nie spełniają wymogów niniejszej dyrektywy; niemniej jednak strony zainteresowane powinny być właściwie poinformowane, Ŝe maszyny te nie spełniają wymogów i nie mogą być zakupione w prezentowanej postaci. 14) W celu zapewnienia bezpieczeństwa maszyn konieczne jest przestrzeganie zasadniczych wymogów w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa; wymogi te muszą być stosowane z odpowiednią wnikliwością, z uwzględnieniem stanu techniki w momencie powstania maszyny oraz wymogów technicznych i gospodarczych. 15) Oddanie do uŝytku maszyny w rozumieniu niniejszej dyrektywy moŝe odnosić się wyłącznie do uŝytkowania tej maszyny zgodnego z załoŝeniami jej producenta; nie wyklucza to moŝliwości ustanawiania warunków dotyczących uŝytkowania, pod warunkiem Ŝe nie pociągają one za sobą modyfikacji maszyny w sposób nieokreślony w niniejszej dyrektywie. 16) Konieczne jest nie tylko zapewnienie swobodnego przepływu oraz oddawania do uŝytku maszyn posiadających oznakowanie "CE" i certyfikat zgodności WE, ale naleŝy takŝe zapewnić swobodny przepływ maszyn nieposiadających oznakowania "CE", które mają zostać wbudowane do innych maszyn lub złoŝone z 2

3 innymi maszynami tak, Ŝe będą stanowić instalacje złoŝone. 17) Niniejsza dyrektywa określa zatem jedynie zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa o powszechnym zastosowaniu, uzupełnione pewną liczbą bardziej szczegółowych wymogów dla niektórych kategorii maszyn; aby pomóc producentom w udowodnieniu zgodności z tymi wymogami zasadniczymi oraz aby zezwolić na kontrolowanie tej zgodności, poŝądane jest posiadanie norm zharmonizowanych na poziomie europejskim w celu zapobieŝenia powstawaniu zagroŝeń spowodowanych konstrukcją i wykonaniem maszyn; normy te, zharmonizowane na poziomie europejskim, są opracowywane przez jednostki o charakterze przedsiębiorstw prywatnych i powinny utrzymać swój niewiąŝący status; Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) i Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) są jednostkami uznanymi za właściwe w zakresie przyjmowania norm zharmonizowanych zgodnie z ogólnymi wytycznymi w sprawie współpracy między Komisją i tymi jednostkami, podpisanymi dnia 13 listopada 1984 r.; w rozumieniu niniejszej dyrektywy norma zharmonizowana oznacza specyfikację techniczną (normę europejską lub dokument harmonizacyjny), przyjętą przez jedną z wymienionych jednostek lub obie te jednostki, na podstawie upowaŝnienia Komisji, przyznanego zgodnie z przepisami zawartymi w dyrektywie 83/189/EWG[4] oraz na podstawie ogólnych wytycznych określonych powyŝej. 18) UwaŜa się, Ŝe niezbędne jest ulepszenie ram legislacyjnych w celu zapewnienia skutecznego i odpowiedniego udziału pracodawców i pracowników w procesie normalizacji. 19) Odpowiedzialność Państw Członkowskich na ich terytoriach za ochronę bezpieczeństwa i zdrowia oraz za inne aspekty podlegające zasadniczym wymogom powinna zostać uznana w klauzuli ochronnej, zapewniającej odpowiednie wspólnotowe procedury ochronne. 20) Zgodnie z obecnie przyjętą praktyką w Państwach Członkowskich producenci pozostają odpowiedzialni za certyfikowanie zgodności wyprodukowanych przez siebie maszyn z odpowiednimi podstawowymi wymogami; zgodność z normami zharmonizowanymi pociąga za sobą domniemanie zgodności z zasadniczymi wymogami; w wyłącznej gestii producenta pozostaje, czy widzi potrzebę zbadania swoich wyrobów oraz wystawienia świadectwa przez stronę trzecią. 21) W stosunku do niektórych typów maszyn o wyŝszym czynniku ryzyka poŝądane jest stworzenie surowszej procedury certyfikacyjnej; przyjęcie procedury badania typu WE moŝe skutkować wydaniem deklaracji WE przez producenta, bez spełnienia jakichkolwiek surowszych wymogów, takich jak gwarancja jakości, weryfikacja lub nadzorowanie WE. 22) Istotne jest, aby producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie stworzyli techniczną dokumentację konstrukcyjną przed wystawieniem deklaracji zgodności WE; nie wymaga się jednak, aby dokumentacja ta była w całości i stale dostępna w sensie materialnym, choć powinna być dostępna na Ŝądanie; dokumentacja ta nie musi zawierać dokładnych rysunków podzespołów wykorzystanych do produkcji maszyny, o ile informacje takie nie są niezbędne w celu stwierdzenia zgodności z zasadniczymi wymogami w zakresie bezpieczeństwa. 23) Komisja w swoim komunikacie z dnia 15 czerwca 1989 r. w sprawie globalnego ujęcia badań i certyfikacji[5] zaproponowała opracowanie wspólnych reguł dotyczących oznakowania zgodności "CE" według jednego wzoru; w rezolucji z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie globalnego podejścia do oceny zgodności[6] Rada zatwierdziła jako wiodącą zasadę przyjęcie spójnego podejścia, takiego jak podejście zastosowane w przypadku wykorzystywania oznakowania "CE"; w związku z tym dwoma podstawowymi elementami, które powinny być stosowane, są zasadnicze wymogi i procedury oceny zgodności. 3

4 24) Adresaci decyzji podjętych na podstawie niniejszej dyrektywy muszą być informowani o przyczynach podjęcia tych decyzji oraz o przysługujących im prawnych środkach odwoławczych. 25) Niniejsza dyrektywa nie moŝe naruszać obowiązków Państw Członkowskich dotyczących ostatecznych terminów transpozycji i zastosowania dyrektyw wymienionych w załączniku VIII część B, PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: ROZDZIAŁ 1 ZAKRES, WPROWADZANIE DO OBROTU I SWOBODNY PRZEPŁYW Artykuł 1 1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do maszyn i ustanawia dotyczące ich zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, określone w załączniku I. Ma ona takŝe zastosowanie w odniesieniu do urządzeń zabezpieczających wprowadzanych do obrotu oddzielnie. 2. Do celów niniejszej dyrektywy: a) "maszyna" oznacza: zespół sprzęŝonych części lub części składowych, z których przynajmniej jedna wykonuje ruch, wraz z odpowiednimi urządzeniami uruchamiającymi, obwodami sterowania, zasilania itp., połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie, w szczególności do przetwarzania, obróbki, przemieszczania lub pakowania materiałów, zespół maszyn, które w celu osiągnięcia określonego efektu końcowego zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, Ŝe działają jako jedna całość, wymienne wyposaŝenie zmieniające funkcję maszyny, które jest wprowadzane do obrotu w celu połączenia go przez operatora z maszyną lub szeregiem róŝnych maszyn albo z ciągnikiem, o ile wyposaŝenie to nie stanowi części zapasowej lub narzędzia; b) "części zabezpieczające" oznaczają część składową niebędącą wyposaŝeniem wymiennym, którą producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie wprowadza do obrotu, aby spełniała funkcje zabezpieczające podczas uŝytkowania i której uszkodzenie lub nieprawidłowe działanie zagraŝa bezpieczeństwu lub zdrowiu naraŝonych osób. 3. Zakres stosowania niniejszej dyrektywy nie obejmuje: - maszyn, których jedynym źródłem napędu jest siła mięśni ludzkich, z wyjątkiem maszyn uŝywanych do podnoszenia i opuszczania ładunków, - maszyn do celów medycznych, wykorzystywanych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, - urządzeń specjalnych, przeznaczonych do uŝytku na terenie wesołych miasteczek i/lub parków rozrywki, 4

5 - kotłów parowych, zbiorników i zbiorników ciśnieniowych, - maszyn specjalnie zaprojektowanych lub wprowadzanych do uŝytku do celów jądrowych, które w przypadku uszkodzenia mogą spowodować emisję radioaktywną, - źródeł promieniowania stanowiących część maszyny, - broni palnej, - zbiorników magazynowych i rurociągów do benzyny, oleju napędowego, cieczy palnych i substancji niebezpiecznych, - środków transportu, tj. pojazdów i ich przyczep przeznaczonych wyłącznie do pasaŝerskiego transportu lotniczego, drogowego, kolejowego lub wodnego oraz środków transportu w zakresie, w jakim są one przeznaczone do powietrznego, drogowego, kolejowego lub wodnego transportu towarów. Wyłączeniu nie podlegają pojazdy uŝywane przy eksploatacji złóŝ mineralnych, - statków pełnomorskich i pływających jednostek przybrzeŝnych, wraz z wyposaŝeniem znajdującym się na ich pokładzie, - urządzeń transportu linowego, w tym kolejek linowych, przeznaczonych do publicznego lub prywatnego transportu osób, - ciągników rolniczych i leśnych określonych w art. 1 ust. 1 dyrektywy 74/150/EWG[7], - maszyn zaprojektowanych i wykonanych specjalnie do zastosowań w wojsku i policji, - dźwigów stale obsługujących określone poziomy budynków i budowli, wyposaŝonych w kabinę poruszającą się między sztywnymi prowadnicami nachylonymi w stosunku do poziomu pod kątem większym niŝ 15 stopni, przeznaczonych do przewozu: i) osób; ii) osób i towarów; iii) wyłącznie towarów, jeŝeli kabina jest dostępna (tzn. osoba moŝe wejść do niej bez trudności) i wyposaŝona w urządzenia sterownicze znajdujące się wewnątrz lub pozostające w zasięgu uŝytkownika przebywającego w kabinie, - środków do transportu osób, z wykorzystaniem pojazdów szynowych z napędem zębatkowym, - górniczych urządzeń wyciągowych, - dźwigów teatralnych, - dźwigów budowlanych przeznaczonych do podnoszenia osób lub osób i towarów. 4. W przypadku gdy ryzyka związane z działaniem maszyn lub urządzeń zabezpieczających, określone w niniejszej dyrektywie, są objęte w całości lub w części szczegółowymi dyrektywami Wspólnoty, niniejsza 5

6 dyrektywa nie ma zastosowania lub przestaje obowiązywać w przypadku wejścia w Ŝycie szczególnych dyrektyw dotyczących takich maszyn, ich urządzeń zabezpieczających oraz ryzyka związanego z ich działaniem. 5. W przypadku maszyn stwarzających ryzyka głównie o pochodzeniu elektrycznym podlegają one wyłącznie dyrektywie 73/23/EWG[8]. Artykuł 2 1. Państwa Członkowskie podejmują wszelkie właściwe środki w celu zapewnienia, aby maszyny lub elementy bezpieczeństwa, objęte zakresem niniejszej dyrektywy, mogły być wprowadzane do obrotu i oddawane do uŝytku wyłącznie wówczas, gdy nie zagraŝają zdrowiu i bezpieczeństwu osób lub, w stosownych przypadkach, zwierząt domowych oraz mieniu, jeŝeli są prawidłowo zainstalowane i konserwowane oraz uŝytkowane zgodnie z zamierzonym przeznaczeniem. 2. Niniejsza dyrektywa nie ma wpływu na prawa Państw Członkowskich do ustanawiania, przy naleŝytym przestrzeganiu postanowień Traktatu, wymogów, jakie te państwa mogą uznać za niezbędne w celu zapewnienia ochrony osób, w szczególności pracowników, podczas uŝytkowania maszyny lub urządzeń zabezpieczających, z zastrzeŝeniem, Ŝe nie oznacza to modyfikacji maszyn lub urządzeń zabezpieczających w sposób nieokreślony w dyrektywie. 3. Państwa Członkowskie nie stwarzają przeszkód dla wystawiania i demonstracji maszyn i urządzeń zabezpieczających, które nie spełniają wymogów dyrektywy, na targach, wystawach, pokazach, pod warunkiem Ŝe widoczne oznakowanie zawiera informację, Ŝe dane maszyny i elementy bezpieczeństwa nie spełniają wymogów i nie moŝna ich sprzedawać, dopóki producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie nie doprowadzą ich do zgodności. Podczas demonstracji podejmuje się odpowiednie środki ostroŝności w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób. Artykuł 3 Maszyny i elementy bezpieczeństwa objęte niniejszą dyrektywą spełniają zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa wymienione w załączniku I. Artykuł 4 1. Państwa Członkowskie nie mogą zakazać, ograniczać ani utrudniać wprowadzania do obrotu i oddawania do uŝytku na ich terytoriach maszyn i urządzeń zabezpieczających, które są zgodne z wymogami niniejszej dyrektywy. 2. Państwa Członkowskie nie mogą zakazać, ograniczać ani utrudniać wprowadzania do obrotu maszyn, w stosunku do których producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel prowadzący działalność na terytorium Wspólnocie deklaruje zgodnie z załącznikiem II pkt B, Ŝe są one przeznaczone do wbudowania w maszynę lub do połączenia z inną maszyną w celu utworzenia maszyny objętej zakresem niniejszej dyrektywy, z wyjątkiem przypadków, gdy maszyny, których dotyczy deklaracja, mogą działać samodzielnie. "Wymienne wyposaŝenie" określone w art. 1 ust. 2 lit. a) tiret trzecie musi w kaŝdym przypadku nosić oznakowanie "CE" oraz musi mu towarzyszyć deklaracja zgodności WE określona w załączniku II pkt A. 3. Państwa Członkowskie nie mogą zakazać, ograniczać ani utrudniać wprowadzania do obrotu urządzeń 6

7 zabezpieczających określonych w art. 1 ust. 2, w przypadku gdy producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie załączy do nich deklarację zgodności WE określoną w załączniku II pkt C. Artykuł 5 1. Państwa Członkowskie uwaŝają za zgodne ze wszystkimi wymogami niniejszej dyrektywy, łącznie z procedurami sprawdzania zgodności przewidzianymi w rozdziale II, następujące urządzenia: - maszyny posiadające oznakowanie CE, do których załączono deklarację zgodności WE określoną w załączniku II pkt A, - elementy bezpieczeństwa, do których załączono deklarację zgodności WE określoną w załączniku II pkt C. W przypadku braku zharmonizowanych norm Państwa Członkowskie podejmują takie kroki, jakie uwaŝają za konieczne w celu zwrócenia uwagi zainteresowanych stron na istniejące krajowe normy techniczne i specyfikacje, uznane za istotne lub związane z właściwym wdroŝeniem zasadniczych wymogów w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa wymienionych w załączniku I. 2. W przypadku gdy normy krajowe stanowiące transpozycję norm zharmonizowanych, do których odniesienie opublikowano w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, zawierają jeden lub więcej zasadniczych wymogów dotyczących bezpieczeństwa, maszynę lub element bezpieczeństwa wykonane zgodnie z tymi normami uwaŝa się za spełniające odpowiednie wymogi zasadnicze. Państwa Członkowskie publikują odniesienia do norm krajowych stanowiących transpozycję norm zharmonizowanych. 3. Państwa Członkowskie zapewniają, aby podjęto właściwe środki w celu umoŝliwienia partnerom społecznym wpływania na proces opracowywania i monitorowania norm zharmonizowanych na szczeblu krajowym. Artykuł 6 1. W przypadku gdy Państwo Członkowskie lub Komisja uznają, Ŝe normy zharmonizowane określone w art. 5 ust. 2 nie spełniają całkowicie zasadniczych wymogów określonych w art. 3, Komisja lub zainteresowane Państwo Członkowskie przekazują sprawę do komitetu ustanowionego na podstawie dyrektywy 83/189/EWG, wraz z odpowiednim uzasadnieniem. Komitet niezwłocznie wydaje swoją opinię. Po otrzymaniu opinii komitetu Komisja informuje Państwa Członkowskie, czy dane normy powinny zostać wycofane z opublikowanej informacji określonej w art. 5 ust Ustanawia się stały komitet, składający się z przedstawicieli mianowanych przez Państwa Członkowskie, któremu przewodniczy przedstawiciel Komisji. Stały komitet opracowuje swój regulamin. Do stałego komitetu moŝna kierować wszelkie sprawy odnoszące się do wykonania i praktycznego stosowania niniejszej dyrektywy, zgodnie z następującą procedurą: 7

8 Przedstawiciel Komisji przedstawia komitetowi projekt środków, które naleŝy podjąć. Komitet wydaje opinię o tym projekcie w terminie, który przewodniczący moŝe ustanowić stosownie do pilności sprawy, w razie konieczności przeprowadzając głosowanie. Opinia jest włączona do Protokołu; ponadto kaŝde Państwo Członkowskie moŝe zaŝądać odnotowania w Protokole swojego stanowiska. Komisja bierze pod uwagę opinię komitetu w moŝliwie najszerszym zakresie oraz informuje komitet o zakresie, w jakim jego opinia została wzięta pod uwagę. Artykuł 7 1. W przypadku gdy Państwo Członkowskie stwierdza, Ŝe: - maszyny noszące oznakowanie CE, lub - części zabezpieczające z załączoną do nich deklaracją zgodności WE, uŝytkowane zgodnie z ich zamierzonym przeznaczeniem, mogą stanowić zagroŝenie dla bezpieczeństwa osób oraz, w stosownych przypadkach, dla zwierząt domowych lub mienia, podejmuje ono wszelkie właściwe środki mające na celu wycofanie takich maszyn lub urządzeń zabezpieczających z obrotu, zakaz wprowadzania ich do obrotu, oddawania do uŝytku lub eksploatacji albo ograniczenie swobodnego przepływu tych produktów. Państwa Członkowskie niezwłocznie powiadamiają Komisję o wszelkich takich środkach, podając uzasadnienie swojej decyzji, w szczególności wskazując, czy brak zgodności spowodowany jest przez: a) niespełnienie zasadniczych wymogów określonych w art. 3; b) niewłaściwe stosowanie norm określonych w art. 5 ust. 2; c) braki w normach określonych w art. 5 ust Komisja niezwłocznie przystępuje do konsultacji z zainteresowanymi stronami. W przypadku gdy po konsultacjach Komisja uzna podjęte środki za uzasadnione, niezwłocznie powiadamia o tym Państwo Członkowskie, które wystąpiło z inicjatywą, oraz pozostałe Państwa Członkowskie. W przypadku gdy po konsultacjach Komisja uzna podjęte środki za nieuzasadnione, niezwłocznie powiadamia o tym Państwo Członkowskie, które wystąpiło z inicjatywą, oraz producenta lub jego upowaŝnionego przedstawiciela posiadającego siedzibę we Wspólnocie. W przypadku gdy decyzja określona w ust. 1 opiera się na brakach w normach, a Państwo Członkowskie, które podjęło decyzję jako pierwsze, podtrzymuje swoje stanowisko, Komisja niezwłocznie powiadamia o tym komitet w celu wszczęcia procedur przewidzianych w art. 6 ust W przypadku gdy: - maszyny niezgodne z wymogami dyrektywy noszą oznakowanie CE, - urządzeniu zabezpieczającemu niezgodnemu z wymogami towarzyszy deklaracja zgodności WE, właściwe Państwo Członkowskie podejmuje właściwe działania przeciwko stronie, która załączyła 8

9 oznakowanie lub sporządziła deklarację, oraz powiadamia o tym Komisję i pozostałe Państwa Członkowskie. 4. Komisja zapewnia, aby Państwa Członkowskie były informowane o postępach i wyniku tej procedury. ROZDZIAŁ II PROCEDURY OCENY ZGODNOŚCI Artykuł 8 1. W celu certyfikacji zgodności maszyn i urządzeń zabezpieczających z niniejszą dyrektywą producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie musi sporządzić dla kaŝdej wyprodukowanej maszyny lub części zabezpieczającej deklarację zgodności WE, zgodnie ze wzorem przedstawionym w załączniku II, odpowiednio w pkt A lub C. Ponadto, w odniesieniu do samej maszyny, producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie musi opatrzyć maszynę oznakowaniem CE. 2. Przed wprowadzeniem do obrotu producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie: a) sporządza dokumentację przewidzianą w załączniku V, jeŝeli maszyna nie jest określona w załączniku IV; b) przedstawia przykładowy egzemplarz maszyny do badania typu WE określonego w załączniku VI, jeŝeli maszyna jest określona w załączniku IV, a jej producent nie spełnia lub spełnia tylko częściowo normy określone w art. 5 ust. 2 lub jeŝeli normy takie nie istnieją; c) jeŝeli maszyna określona jest w załączniku IV i produkowana jest zgodnie z normami określonymi w art. 5 ust. 2: - sporządza dokumentację określoną w załączniku VI i przekazuje ją jednostce notyfikowanej, która niezwłocznie potwierdzi otrzymanie dokumentacji i będzie ją przechowywała, - przekazuje dokumentację określoną w załączniku VI jednostce notyfikowanej, która jedynie skontroluje, czy normy określone w art. 5 ust. 2 zostały poprawnie zastosowane, i wystawi certyfikat odpowiedniości dla tej dokumentacji, - przedstawia egzemplarz maszyny do badania typu WE określonego w załączniku VI. 3. W przypadku gdy ma zastosowanie ust. 2 lit. c) tiret pierwsze, zastosowanie mają takŝe przepisy załącznika VI pkt 5 zdanie pierwsze i pkt 7 zdanie pierwsze. W przypadku gdy ma zastosowanie ust. 2 lit. c) tiret drugie, zastosowanie mają takŝe przepisy załącznika VI pkt 5, 6 i W przypadku gdy ma zastosowanie ust. 2 lit. a) oraz ust. 2 lit. c) tiret pierwsze i drugie, deklaracja zgodności WE stwierdza wyłącznie zgodność z zasadniczymi wymogami niniejszej dyrektywy. W przypadku gdy ma zastosowanie ust. 2 lit. b) oraz ust. 2 lit. c) tiret trzecie, deklaracja zgodności WE 9

10 stwierdza zgodność z egzemplarzem poddanym badaniu typu WE. 5. Części zabezpieczające podlegają procedurze certyfikacyjnej mającej zastosowanie do maszyn na mocy ust. 2, 3 i 4. Ponadto podczas badania typu WE jednostka notyfikowana sprawdza zdolność części zabezpieczającej do spełniania funkcji zabezpieczających zadeklarowanych przez producenta. 6. a) W wypadku gdy dana maszyna podlega takŝe innym dyrektywom dotyczącym innych aspektów, które równieŝ nakładają wymóg naniesienia oznakowania CE, oznakowanie to wskazuje, Ŝe dana maszyna jest zgodna takŝe z przepisami zawartymi w pozostałych dyrektywach. b) JednakŜe jeŝeli co najmniej jedna z tych dyrektyw pozwala producentowi, w okresie przejściowym, na wybór regulacji, oznakowanie CE wskazuje zgodność tylko z dyrektywami zastosowanymi przez producenta. W takim przypadku naleŝy podać szczegółowe dane o zastosowanych dyrektywach, zgodnie z ich opublikowaniem w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, w dokumentacji, uwagach i instrukcjach wymaganych przez te dyrektywy i towarzyszących takiej maszynie. 7. W przypadku gdy ani producent, ani jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie nie dopełniają obowiązków ustanowionych w ust. 1-6, obowiązek ten spoczywa na osobie, która wprowadza maszynę lub część zabezpieczającą do obrotu we Wspólnocie. Takie same obowiązki odnoszą się do kaŝdej osoby dokonującej montaŝu maszyny lub jej części albo urządzeń zabezpieczających pochodzących z róŝnych źródeł lub wykonującej maszynę lub część zabezpieczającą na swój własny uŝytek. 8. Obowiązki określone w ust. 7 nie mają zastosowania do osób montujących do maszyny lub ciągnika wyposaŝenie wymienne określone w art. 1, pod warunkiem Ŝe części te są wzajemnie dostosowane, a kaŝda z części składowych złoŝonej maszyny nosi oznakowanie CE i towarzyszy mu deklaracja zgodności WE. Artykuł 9 1. KaŜde Państwo Członkowskie notyfikuje Komisji oraz innym Państwom Członkowskim zatwierdzone organy, wyznaczone do prowadzenia postępowań określonych w art. 8, wraz z podaniem zadań szczególnych i numerów identyfikacyjnych przyznanych im wcześniej przez Komisję. Komisja publikuje w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich wykaz jednostek notyfikowanych, ich numery identyfikacyjne oraz zakres czynności, które zostały im przydzielone. Komisja zapewnia stałą aktualizację tego wykazu. 2. Do oceny jednostek, które mają być notyfikowane, Państwa Członkowskie stosują kryteria ustanowione w załączniku VII. Jednostki spełniające kryteria oceny ustanowione w odpowiednich normach zharmonizowanych uwaŝa się za spełniające kryteria podane w Załączniku. 3. Państwo Członkowskie, które zatwierdziło jednostkę, musi wycofać jej notyfikację w przypadku stwierdzenia, Ŝe jednostka ta nie spełnia juŝ kryteriów określonych w załączniku VII. Niezwłocznie powiadamia ono o tym Komisję oraz pozostałe Państwa Członkowskie. ROZDZIAŁ III OZNAKOWANIE CE Artykuł 10 10

11 1. Oznakowanie zgodności CE składa się z liter "CE". Wzór oznakowania, które ma być stosowane, przedstawiono w załączniku III. 2. Oznakowanie CE umieszcza się na maszynach w sposób widoczny i wyraźny, zgodnie z załącznikiem I pkt Zakazuje się umieszczania na maszynach oznakowań, które mogłyby wprowadzać strony trzecie w błąd co do oznakowania CE pod względem znaczenia i formy. Na maszyny moŝna nanosić inne oznakowania, pod warunkiem Ŝe nie ograniczają czytelności i widoczności oznakowania CE. 4. Bez uszczerbku dla przepisów art. 7: a) w przypadku gdy Państwo Członkowskie stwierdza, Ŝe oznakowanie CE zostało umieszczone bezpodstawnie, producent lub jego upowaŝniony przedstawiciel posiadający siedzibę we Wspólnocie doprowadza produkt do zgodności w zakresie przepisów dotyczących oznakowania CE oraz zaprzestaje naruszania prawa na warunkach określonych przez Państwo Członkowskie; b) w przypadku dalszego braku zgodności Państwo Członkowskie podejmuje wszelkie właściwe środki w celu ograniczenia lub zakazu wprowadzania do obrotu lub zapewnienia wycofania go z rynku zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 7. ROZDZIAŁ IV PRZEPISY KOŃCOWE Artykuł 11 KaŜda decyzja podjęta na mocy niniejszej dyrektywy, która ogranicza wprowadzanie do obrotu i oddawanie do uŝytku maszyn lub urządzeń zabezpieczających, zawiera dokładne uzasadnienie. Decyzję taką moŝliwie najszybciej podaje się do wiadomości zainteresowanych stron, z jednoczesnym powiadomieniem ich o prawnych środkach odwoławczych, przysługujących im na mocy przepisów prawnych obowiązujących w danym Państwie Członkowskim oraz o terminach, jakie obowiązują przy korzystaniu z tych środków. Artykuł 12 Komisja podejmuje niezbędne kroki w celu udostępnienia informacji o wszelkich decyzjach odnoszących się do zarządzania niniejszą dyrektywą. Artykuł Państwa Członkowskie przekazują Komisji teksty przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie, której dotyczy niniejsza dyrektywa. 2. Przed dniem 1 stycznia 1994 r. Komisja bada postęp w zakresie prac normalizacyjnych odnoszących się do niniejszej dyrektywy oraz proponuje podjęcie właściwych środków. Artykuł Dyrektywy wymienione w załączniku VIII część A tracą moc, bez uszczerbku dla obowiązków Państw 11

12 Członkowskich dotyczących terminów transpozycji wspomnianych dyrektyw, wymienionych w załączniku VIII część B. 2. Odesłania do dyrektyw, które utraciły moc, uznaje się za odesłania do niniejszej dyrektywy i odczytuje się je zgodnie z tabelą zgodności przedstawioną w załączniku IX. Artykuł 15 Niniejsza dyrektywa wchodzi w Ŝycie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Artykuł 16 Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich. Sporządzono w Luksemburgu, dnia 22 czerwca 1998 r. W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady J. M. GIL-ROBLES J. CUNNINGHAM Przewodniczący Przewodniczący ZAŁĄCZNIK 1 ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZEŃSTWA ODNOSZĄCE SIĘ DO PROJEKTOWANIA I WYKONYWANIA MASZYN ORAZ URZĄDZEŃ ZABEZPIECZAJĄCYCH Do celów niniejszego załącznika "maszyna" oznacza maszynę lub część zabezpieczającą określoną w art. 1 ust. 2. UWAGI WSTĘPNE 1. Obowiązki przewidziane zasadniczymi wymogami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa stosuje się jedynie wtedy, gdy maszyna uŝytkowana zgodnie z warunkami przewidzianymi przez producenta stwarza zagroŝenie. W kaŝdym przypadku wymogi pkt 1.1.2, i mają zastosowanie do wszystkich maszyn objętych niniejszą dyrektywą. 2. Zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, ustanowione w niniejszej dyrektywie, są obowiązkowe. JednakŜe biorąc pod uwagę obecny stan techniki, spełnienie określonych przez nie celów moŝe być niemoŝliwe. W takim przypadku maszyna musi być zaprojektowana w sposób zapewniający, na ile to moŝliwe, zbliŝenie się do tych celów. 3. Zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa zostały zgrupowane według zagroŝeń, do których się odnoszą. Maszyny stwarzają wiele zagroŝeń, które mogą zostać wskazane w kilku punktach niniejszego załącznika. Obowiązkiem producenta jest ocena zagroŝeń, mająca na celu rozpoznanie wszystkich zagroŝeń odnoszących 12

13 się do danej maszyny; producent musi uwzględnić swoją ocenę podczas projektowania i wykonywania danej maszyny. 1. ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZEŃSTWA 1.1. Uwagi ogólne Definicje Do celów niniejszej dyrektywy: 1) "strefa niebezpieczna" oznacza strefę w obrębie i/lub wokół maszyny, w której występuje ryzyko dla zdrowia lub bezpieczeństwa osoby tam przebywającej; 2) "osoba naraŝona" oznacza kaŝdą osobę częściowo lub całkowicie znajdującą się w strefie niebezpiecznej; 3) "operator" oznacza osobę lub osoby, którym przydzielono zadanie zainstalowania, obsługiwania, regulowania, konserwowania, czyszczenia, naprawiania lub transportowania maszyny Zasady bezpieczeństwa kompleksowego a) Maszyna musi być wykonana w taki sposób, aby nadawała się do wykonywania swojej funkcji oraz mogła być regulowana i konserwowana bez wystawiania na ryzyko osób wykonujących te czynności zgodnie z warunkami przewidzianymi przez producenta. Przedsięwzięte środki muszą mieć na celu wyeliminowanie wszelkiego ryzyka wypadku w okresie całego załoŝonego okresu eksploatacji maszyny, z jej montaŝem i demontaŝem włącznie, nawet wówczas, gdy ryzyko wypadku moŝe powstać w wyniku moŝliwych do przewidzenia sytuacji odbiegających od normy. b) Przy wybieraniu najbardziej właściwych metod producent musi stosować następujące zasady, według podanej kolejności: wyeliminowanie lub moŝliwie największe zminimalizowanie ryzyka (projektowanie i wykonywanie maszyn bezpiecznych z załoŝenia), podjęcie koniecznych środków ochronnych w stosunku do ryzyk, których nie moŝna wyeliminować, informowanie uŝytkowników o pozostałych istniejących ryzykach, spowodowanych wszelkimi niedostatkami w przyjętych środkach ochronnych, wskazanie, czy konieczne jest przeszkolenie i określenie potrzeby stosowania środków ochrony osobistej. c) Podczas projektowania i wykonywania maszyny oraz podczas opracowywania instrukcji producent musi wziąć pod uwagę nie tylko normalne uŝytkowanie maszyny, ale takŝe zastosowania, których w sposób uzasadniony moŝna się spodziewać. Maszyna musi zostać zaprojektowana w sposób zapobiegający jej wykorzystaniu odbiegającemu od normy, jeŝeli takie zastosowanie stanowiłoby zagroŝenie. W pozostałych przypadkach naleŝy w instrukcjach zwrócić uŝytkownikowi uwagę na niedozwolone sposoby uŝytkowania maszyn, które, jak to wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce. 13

14 d) Niewygoda, zmęczenie i napięcie odczuwane przez operatora w zamierzonych warunkach uŝytkowania muszą być ograniczone do moŝliwego minimum, z uwzględnieniem zasad ergonomii. e) Podczas projektowania i wykonywania maszyny producent musi uwzględnić skrępowanie ruchów operatora w wyniku uŝywania niezbędnych lub przewidywanych środków ochrony osobistej (takich jak obuwie, rękawice itp.). f) Maszyny dostarcza się z podstawowym wyposaŝeniem specjalnym i osprzętem, umoŝliwiającym ich pozbawioną ryzyka regulację, konserwację i uŝytkowanie Materiały i produkty Materiały uŝyte do wykonania maszyn lub produkty wykorzystywane i powstające w trakcie uŝytkowania tych maszyn nie mogą stwarzać zagroŝenia dla zdrowia i bezpieczeństwa osób naraŝonych. W szczególności w przypadku stosowania płynów maszyny muszą być projektowane i wykonywane w taki sposób, aby moŝna ich było uŝywać bez zagroŝenia spowodowanego napełnianiem, uŝytkowaniem, odzyskiwaniem lub usuwaniem płynów Oświetlenie Producent musi dostarczyć oświetlenie stanowiące integralną część maszyny, odpowiednie do przeprowadzania związanych z nią czynności, w przypadku gdy brak takiego oświetlenia moŝe wywołać ryzyko mimo oświetlenia zewnętrznego o normalnym natęŝeniu. Producent musi zapewnić, aby dostarczone przez niego oświetlenie nie powodowało uciąŝliwych zaciemnień, oślepiania czy niebezpiecznego efektu stroboskopowego. NaleŜy zapewnić odpowiednie oświetlenie części wymagających częstych kontroli oraz obszarów regulacji i konserwacji Rozwiązania konstrukcyjne ułatwiające obsługę maszyny Maszyna lub kaŝda z jej części składowych muszą: umoŝliwiać bezpieczną obsługę, być opakowane lub zaprojektowane w sposób umoŝliwiający bezpieczne i niepowodujące uszkodzeń składowanie (np. odpowiednia stabilność, specjalne wsporniki itp.). W przypadku gdy masa, wielkość lub kształt samej maszyny lub jej róŝnych części składowych uniemoŝliwiają jej ręczne przemieszczanie, maszyna lub kaŝda z jej części składowych muszą: być wyposaŝone w elementy umoŝliwiające zamocowanie do urządzenia podnoszącego, lub być zaprojektowane w sposób umoŝliwiający zamocowanie tego rodzaju elementów (np. otwory gwintowane), lub mieć kształt umoŝliwiający łatwe zamocowanie ich do typowych urządzeń podnoszących. 14

15 W przypadku gdy maszyna lub element składowy jest przewidziany do przenoszenia ręcznego, musi: być łatwo przemieszczalny, lub być wyposaŝony w elementy do podnoszenia (np. uchwyty itp.) i w pełni bezpiecznego przemieszczania. W przypadku stosowania narzędzi i/lub części maszyn, które mimo niewielkiej masy mogą stwarzać zagroŝenie (poprzez swój kształt, materiał itp.), konieczne jest opracowanie szczególnych ustaleń Sterowanie Bezpieczeństwo i niezawodność układów sterowania Układy sterowania muszą zostać zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby były bezpieczne i niezawodne, zapobiegając powstawaniu niebezpiecznych sytuacji. Przede wszystkim muszą zostać zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby: mogły wytrzymywać obciąŝenia wynikające z normalnego uŝytkowania i działania czynników zewnętrznych, błędy logiczne nie doprowadzały do niebezpiecznych sytuacji Urządzenia sterownicze Urządzenia sterownicze muszą być: wyraźnie widoczne, rozpoznawalne i w miarę potrzeby odpowiednio oznakowane, rozmieszczone w sposób zapewniający bezpieczną, pozbawioną wszelkich wątpliwości, bezzwłoczną i jednoznaczną obsługę, zaprojektowane tak, aby ich ruch był zgodny z wywoływanym skutkiem, umiejscowione poza strefami niebezpiecznymi, z wyjątkiem niektórych urządzeń sterowniczych, gdy zachodzi taka konieczność, takich jak wyłącznik awaryjny, pulpit sterowniczy do programowania robotów, umieszczone tak, aby ich obsługa nie mogła powodować dodatkowego zagroŝenia, zaprojektowane lub zabezpieczone w taki sposób, aby poŝądany skutek, jeŝeli wiąŝe się z nim ryzyko, nie mógł wystąpić bez zamierzonego działania, tak wykonane, aby mogły wytrzymać przewidywalne obciąŝenia; szczególną uwagę naleŝy zwrócić na wyłączniki awaryjne, co do których istnieje prawdopodobieństwo, Ŝe będą naraŝone na działanie znacznych obciąŝeń. W przypadku gdy urządzenie zaprojektowane jest i wykonane w celu spełniania kilku róŝnych funkcji, a mianowicie przy braku wzajemnej jednoznacznej relacji (np. klawiatury itp.), czynność, jaka ma zostać wykonana, musi być wyraźnie zasygnalizowana i w razie potrzeby potwierdzona. Urządzenia sterownicze muszą być tak wykonane, aby ich rozmieszczenie, przemieszczenie i opór związany z 15

16 działaniem były zbieŝne z czynnością, jaka ma być wykonywana, z uwzględnieniem zasad ergonomii. NaleŜy równieŝ brać pod uwagę skrępowanie ruchów związane z koniecznym lub przewidywanym stosowaniem środków ochrony osobistej (takich jak obuwie, rękawice itp.). Maszyna musi być wyposaŝona we wskaźniki (tarczowe, sygnalizujące itp.), wymagane do bezpiecznej obsługi. Operator powinien być w stanie odczytywać ich wskazania ze stanowiska sterowania. Z głównego stanowiska sterowania operator musi mieć moŝliwość upewnienia się, Ŝe w strefach niebezpiecznych nie przebywają osoby naraŝone. W przypadku braku takiej moŝliwości system sterowania musi być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby uruchomienie maszyny było kaŝdorazowo poprzedzane dźwiękowym lub/i optycznym sygnałem ostrzegawczym. Osoba naraŝona musi mieć czas i środki do podjęcia szybkiego działania w celu zapobieŝenia uruchomieniu maszyny Uruchamianie Uruchomienie maszyny musi być moŝliwe jedynie przez zamierzone uaktywnienie urządzenia sterowniczego przewidzianego do tego celu. Ten sam wymóg ma zastosowanie: w przypadku ponownego uruchomienia maszyny po jej zatrzymaniu, niezaleŝnie od przyczyny zatrzymania, w przypadku gdy wprowadza się znaczące zmiany w warunkach pracy maszyny (np. prędkości, ciśnienia itp.), z wyjątkiem przypadków, gdy takie ponowne uruchomienie lub zmiana w warunkach pracy nie powoduje zagroŝenia dla osób naraŝonych. Ten zasadniczy wymóg nie ma zastosowania do ponownego uruchomienia maszyny lub zmiany w warunkach pracy będących wynikiem normalnej sekwencji automatycznego cyklu pracy. W przypadku gdy maszyna wyposaŝona jest w kilka uruchamiających urządzeń sterowniczych, przez co operatorzy mogą powodować wzajemne zagroŝenia, w celu wyeliminowania takiego ryzyka konieczne jest zainstalowanie urządzeń dodatkowych (np. blokady lub selektorów pozwalających na uaktywnienie tylko jednej części mechanizmu uruchamiającego w danym momencie). W przypadku instalacji zautomatyzowanej funkcjonującej w trybie automatycznym konieczne jest zapewnienie moŝliwości łatwego uruchomienia maszyny po jej zatrzymaniu, z chwilą spełnienia wszystkich warunków bezpieczeństwa Urządzenia zatrzymujące Zatrzymanie normalne KaŜda maszyna musi być wyposaŝona w urządzenie sterownicze, przy uŝyciu którego moŝna doprowadzić w bezpieczny sposób do całkowitego zatrzymania maszyny. 16

17 KaŜde stanowisko pracy musi być wyposaŝone w urządzenie sterownicze umoŝliwiające zatrzymanie niektórych lub wszystkich części maszyny znajdujących się w ruchu, w zaleŝności od typu zagroŝenia, aby maszyna pozostawała przez cały czas bezpieczna. Urządzenie sterownicze zatrzymujące maszynę musi być uprzywilejowane w stosunku do urządzeń uruchamiających. Z chwilą zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych części zasilanie odpowiednich napędów uruchamiających musi zostać odłączone. Wyłączniki awaryjne KaŜda maszyna musi być wyposaŝona w przynajmniej jedno urządzenie wyłącznika awaryjnego, w celu wyeliminowania istniejącego lub zagraŝającego niebezpieczeństwa. Stosuje się następujące wyjątki: maszyny, w których wyłącznik awaryjny nie obniŝyłby ryzyka, poniewaŝ albo nie skróciłby czasu zatrzymania, albo nie umoŝliwiłby podjęcia szczególnych środków, niezbędnych do przeciwdziałania zagroŝeniu, ręczne maszyny przenośne i obsługiwane ręcznie. Urządzenie to musi: być wyposaŝone w wyraźnie rozpoznawalne urządzenia sterownicze, widoczne oraz szybko dostępne, moŝliwie najszybciej zatrzymywać niebezpieczny proces, bez stwarzania dodatkowego zagroŝenia, w miarę potrzeby, inicjować lub umoŝliwiać zainicjowanie pewnych ruchów zabezpieczających. Z chwilą ustania aktywnego działania urządzenia sterowniczego wyłącznika awaryjnego po wydaniu polecenia zatrzymania polecenie to musi zostać podtrzymane przez dalsze działanie urządzenia wyłącznika awaryjnego, aŝ do momentu, w którym działanie to zostanie w sposób zamierzony zniesione; urządzenie to nie moŝe zadziałać bez wydania polecenia zatrzymania; przerwanie działania urządzenia moŝe nastąpić wyłącznie przez dokonanie odpowiedniej czynności, przy czym przerwanie to nie moŝe skutkować ponownym uruchomieniem maszyny, a powinno jedynie umoŝliwiać jej ponowne uruchomienie. Instalacje złoŝone W przypadku maszyn lub części maszyn zaprojektowanych w celu wspólnego działania producent musi zaprojektować i wykonać maszynę w taki sposób, aby urządzenia sterownicze wyłączników, w tym wyłącznik awaryjny, mogły zatrzymać nie tylko samą maszynę, ale i wszystkie urządzenia umieszczone przed nią lub za nią w ciągu technologicznym, jeŝeli dalsze działanie tych urządzeń moŝe być niebezpieczne Wybór trybu Wybrany tryb sterowania musi odłączać wszystkie inne układy sterujące z wyjątkiem wyłącznika awaryjnego. JeŜeli maszyna została zaprojektowana i wykonana w sposób pozwalający na jej wykorzystanie w kilku trybach sterowania lub pracy, stanowiących róŝne poziomy bezpieczeństwa (np. w celu umoŝliwienia regulacji, konserwacji, kontroli itp.), musi być ona wyposaŝona na stałe w przełącznik wyboru trybu, który moŝna zablokować w kaŝdym połoŝeniu. KaŜde połoŝenie takiego selektora musi odpowiadać tylko jednemu trybowi pracy lub sterowania. 17

18 Selektor moŝna zastąpić inną metodą wybierania, która ogranicza uŝycie niektórych funkcji maszyny do określonej kategorii operatorów (np. kody dostępu do niektórych funkcji sterowanych numerycznie itp.). JeŜeli w celu wykonania niektórych operacji maszyna musi mieć moŝliwość działania przy wyłączonych urządzeniach zabezpieczających, selektor trybu musi jednocześnie: uniemoŝliwić działanie w trybie sterowania automatycznego, zezwalać na ruchy wywołane wyłącznie za pomocą urządzeń sterowniczych wymagających stałego podtrzymania, zezwalać na działanie niebezpiecznych części ruchomych wyłącznie w warunkach podwyŝszonego bezpieczeństwa (np. zmniejszona szybkość, zmniejszona moc, działanie krokowe lub inne odpowiednie uwarunkowania), przy jednoczesnym zapobieganiu niebezpieczeństwom wynikającym z sekwencji sprzęŝonych, uniemoŝliwiać wszelkie ruchy mogące spowodować zagroŝenie przez oddziaływanie w sposób zamierzony lub niezamierzony na wewnętrzne czujniki maszyny. Ponadto operator musi posiadać moŝliwość sterowania działaniem urządzeń, których uŝywa w miejscu regulacji maszyny Przerwa w zasilaniu energią Przerwa w zasilaniu, ponowne włączenie zasilania po przerwie lub dowolnego rodzaju wahania w zasilaniu nie mogą doprowadzać do niebezpiecznej sytuacji. W szczególności: maszyna nie moŝe się uruchamiać nieoczekiwanie, po wydaniu polecenia zatrzymania maszyna musi się zatrzymać, Ŝadna ruchoma część maszyny lub część przymocowana do maszyny nie moŝe odpadać lub zostać odrzucona, automatyczne lub ręczne zatrzymywanie części ruchomych nie moŝe zostać zakłócone, części zabezpieczające muszą być w pełni skuteczne Uszkodzenie obwodu sterowniczego Błąd logiczny obwodów sterowania lub niewłaściwe działanie albo uszkodzenie obwodów sterowniczych nie mogą doprowadzać do niebezpiecznych sytuacji. W szczególności: maszyna nie moŝe się uruchamiać nieoczekiwanie, 18

19 po wydaniu polecenia zatrzymania maszyna musi się zatrzymać, Ŝadna ruchoma część maszyny lub część przymocowana do maszyny nie moŝe odpadać ani zostać odrzucona, automatyczne lub ręczne zatrzymanie wszelkich części ruchomych nie moŝe zostać zakłócone, części zabezpieczające muszą być w pełni skuteczne Oprogramowanie Oprogramowanie interaktywne między operatorem i układem wydawania poleceń lub układem sterowniczym maszyny musi być wygodne i łatwe w uŝyciu Ochrona przed zagroŝeniami mechanicznymi Stabilność Maszyny, ich wyposaŝenie i części składowe muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby były wystarczająco stabilne podczas eksploatacji w przewidywanych warunkach działania (z uwzględnieniem, w razie potrzeby, równieŝ i warunków klimatycznych), bez ryzyka wywrócenia się maszyny, upadku z wysokości lub nieoczekiwanego przemieszczenia. JeŜeli kształt samej maszyny lub zamierzony sposób jej zabudowania nie zapewniają dostatecznej stabilności, do maszyny naleŝy wbudować odpowiednie elementy mocujące i opisać je w instrukcji Ryzyko wystąpienia uszkodzenia podczas pracy RóŜne części maszyny i wyposaŝenie je łączące muszą być zdolne do wytrzymania obciąŝeń, którym podlegają podczas eksploatacji zgodnej z zamierzeniami producenta. Trwałość uŝytych materiałów musi być odpowiednia do charakteru miejsca pracy przewidzianego przez producenta, w szczególności w odniesieniu do zjawisk zmęczenia materiału, starzenia się, korozji i ścierania. Producent musi wskazać w instrukcji rodzaj i częstotliwość kontroli oraz konserwacji maszyny, wymaganych ze względów bezpieczeństwa. Musi on takŝe, gdzie stosowne, wskazać części, które ulegają zuŝyciu, oraz określić kryteria ich wymiany. W przypadku gdy mimo podjętych środków ostroŝności niebezpieczeństwo pęknięcia lub rozerwania nadal występuje (np. w przypadku tarcz ściernych), części ruchome muszą być zamontowane i umiejscowione w taki sposób, aby w przypadku rozerwania się ich odłamki pozostawały wewnątrz osłony. Sztywne i elastyczne przewody do transportu płynów, w szczególności pod wysokim ciśnieniem, muszą wytrzymywać przewidziane obciąŝenia zewnętrzne i wewnętrzne oraz muszą być pewnie zamocowane i/lub zabezpieczone przed działaniem wszelkich napręŝeń zewnętrznych i odkształceń; koniecznie naleŝy podjąć środki ostroŝności eliminujące ryzyko spowodowane pęknięciem elementu (nagłe przemieszczenie, uwolnienie strumienia cieczy pod wysokim ciśnieniem itp.). W przypadkach automatycznego podawania materiału obrabianego, w celu uniknięcia ryzyka w stosunku do 19

20 osób naraŝonych (np. na skutek złamania się narzędzia), konieczne jest spełnienie następujących warunków: w momencie gdy narzędzie zetknie się z przedmiotem obrabianym, musi ono osiągnąć swoje normalne warunki pracy, w przypadku zamierzonego lub przypadkowego uruchomienia i/lub zatrzymania narzędzia ruch podający i ruch narzędzia muszą być skoordynowane Ryzyko powodowane przez przedmioty spadające lub odrzucane Konieczne jest podjęcie środków ostroŝności mających na celu zapobieŝenie zagroŝeniom powodowanym przez przedmioty spadające lub odrzucane (np. przedmioty obrabiane, narzędzia, wióry, odłamki, odpady itp.) Ryzyko powodowane przez powierzchnie, krawędzie lub naroŝa W zakresie, w jakim pozwala na to ich przeznaczenie, dostępne części maszyny nie mogą posiadać Ŝadnych ostrych krawędzi, ostrych naroŝy ani chropowatych powierzchni, które mogą spowodować obraŝenia Ryzyko powodowane przez maszyny zespolone W przypadku gdy maszyna przeznaczona jest do wykonywania kilku róŝnych operacji z ręcznym usuwaniem przedmiotu obrabianego między poszczególnymi operacjami (maszyna zespolona), musi ona być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby umoŝliwić uŝytkowanie kaŝdego z jej urządzeń oddzielnie, bez powodowania zagroŝeń i ryzyka przez pozostałe zespoły w stosunku do osoby naraŝonej. W tym celu musi być moŝliwe oddzielnego uruchamiania i zatrzymywania wszelkich urządzeń niewyposaŝonych w elementy ochronne Ryzyka związane ze zmianami prędkości obrotowej narzędzi Maszyny przeznaczone do działania w róŝnych warunkach pracy (np. róŝne prędkości albo zasilania energią) muszą być zaprojektowane i wykonane w sposób umoŝliwiający bezpieczny i pewny wybór oraz regulację tych warunków pracy Zapobieganie ryzykom związanym z częściami ruchomymi Ruchome części maszyny muszą być zaprojektowane, wykonane i rozmieszczone w taki sposób, aby nie powodowały zagroŝeń, a w przypadkach gdy zagroŝenia te istnieją, muszą być wyposaŝone w stałe osłony lub elementy bezpieczeństwa, aby zapobiec całkowicie ryzyku zetknięcia się z częścią, który mógłby spowodować wypadek. Koniecznie naleŝy podjąć wszelkie niezbędne środki w celu zapobieŝenia przypadkowemu zablokowaniu się części ruchomych podczas pracy. W przypadkach gdy mimo podjętych środków ostroŝności prawdopodobieństwo zablokowania nadal występuje, producent musi zapewnić specjalne elementy bezpieczeństwa lub narzędzia, instrukcje oraz ewentualnie oznakowanie maszyny w celu przeprowadzenia bezpiecznego odblokowania części Dobór ochrony przed ryzykami powodowanymi przez części ruchome 20