Budowa dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kv

Transkrypt

1 Budowa dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń Inwestycja liniowa

2 Kto jest kim w inwestycji? Inwestor Wykonawcy Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (PSE) są operatorem systemu przesyłowego energii elektrycznej w Polsce. Spółka jest własnością Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla polskiej gospodarki. Forma prawna oraz zakres jej odpowiedzialności jako OSP określony jest w ustawie Prawo energetyczne. PSE zajmują się przesyłaniem energii elektrycznej siecią przesyłową (400 kv i 220 kv oraz częstotliwości 50 Hz) do wszystkich regionów kraju. Są odpowiedzialne za wykonywanie szeregu obowiązków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pracy polskiego systemu elektroenergetycznego i rozwojem sieci przesyłowej oraz połączeń transgranicznych z sąsiednimi systemami. PSE są właścicielem ponad kilometrów linii oraz ponad 100 stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć. Inżynier kontraktu Lider konsorcjum: SAG Elbud Gdańsk S.A. Od ponad 60 lat zajmuje się budową, remontami linii, stacji elektroenergetycznych wysokich i najwyższych napięć w Polsce i w Europie. Zatrudniając ponad 280 pracowników, jest jedną z największych firm budownictwa elektroenergetycznego w Polsce. Wieloletnie doświadczenie i specjalistyczna wiedza w połączeniu z potencjałem wykwalifikowanej kadry pozwalają Spółce na realizację najpoważniejszych inwestycji w branży elektroenergetycznej. Członek konsorcjum Eltel Networks Energetyka S.A. oferuje kompleksową obsługę przy realizacji projektów budowy i modernizacji linii i stacji elektroenergetycznych wszystkich napięć, w tym: przygotowanie inwestycji, projektowanie, realizację projektów liniowych, stacyjnych i telekomunikacyjnych, eksploatację urządzeń stacyjnych, sprzedaż materiałów i urządzeń elektroenergetycznych oraz specjalistyczne szkolenia nt. bezpiecznych metod pracy przy budowie i eksploatacji linii WN i NN w unikalnym na skalę krajową Centrum Szkoleniowym. PSE Inwestycje S.A. to spółka należąca do Grupy Kapitałowej Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Firma wykonuje szereg działań wspierających realizację projektów inwestycyjnych, które pozwalają osiągać statutowe cele Krajowego Operatora Systemu Przesyłowego. Działalność PSE Inwestycje S.A. obejmuje nadzór inwestorski nad realizowanymi inwestycjami (funkcja inżyniera kontraktu) oraz sporządzanie projektów sieci i urządzeń elektroenergetycznych (biuro projektów). Członek konsorcjum: Elfeko S.A. Jest jedną z największych polskich firm, kompleksowo obsługującą inwestycje w energetyce i telekomunikacji. Od ponad 20 lat wprowadza nowości technologiczne na rynek. Zatrudniając ponad 250 pracowników, jest w stanie realizować własnym potencjałem największe inwestycje, począwszy od przygotowania koncepcji, poprzez projektowanie i prowadzenie prac formalnoprawnych, a kończąc na budowie. Od roku 2006 posiada certyfikowane laboratorium pomiarów pól elektromagnetycznych. 2

3 Szanowni Państwo, Nasz informator przygotowaliśmy dla osób zainteresowanych projektem budowy nowej linii elektroenergetycznej relacji Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń. To inwestycja duża i ważna dla regionu, swoim zasięgiem obejmująca dwa województwa i kilkanaście gmin. Na dziesiątki lat poprawi pewność dostaw energii elektrycznej do mieszkańców Polski północnej. Linia zastąpi wyeksploatowaną linię 220 kv, która zostanie zdemontowana w dwa lata po zakończeniu inwestycji. Tak duże projekty w naturalny sposób interesują mieszkańców, władze i organizacje z terenów objętych planowaną budową. Dlatego krótko opisaliśmy, kto dokładnie odpowiada za realizację inwestycji, na czym ona polega i dlaczego jest tak ważna. Odnosimy się do większości uwarunkowań związanych z lokalizacją linii, wyjaśniamy także kwestie dotyczące wpływu linii na środowisko. Niemało miejsca poświęcamy kwestiom formalnoprawnym, ponieważ fragmenty linii prowadzone będą przez tereny prywatnych właścicieli. Nasze wydawnictwo jest jednym z elementów kampanii informacyjnej, która prowadzona będzie na terenie gmin objętych inwestycją. Zachęcamy Państwa do lektury, do regularnego odwiedzania strony internetowej projektu a w razie pytań do kontaktu z naszymi przedstawicielami. Te dane znajdą Państwo na końcu broszury. Z poważaniem Monika Szymczuk Dyrektor Zadania 3

4 Sieć przesyłowa najwyższych napięć w Polsce Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) to podstawa bezpieczeństwa elektroenergetycznego kraju. Na KSE składają się urządzenia do rozdziału, przesyłu i wytwarzania energii elektrycznej. Zanim prąd dotrze do gniazdek elektrycznych i urządzeń, które zasila, musi pokonać długą drogę, czasem nawet kilkaset kilometrów. Jest to możliwe przede wszystkim dzięki rozbudowanej i prawidłowo funkcjonującej sieci linii przesyłowych i stacji elektroenergetycznych, które są podstawowymi elementami KSE. Tworzą one system umożliwiający dostawy prądu do gospodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz obiektów użyteczności publicznej w całej Polsce co ważne, w sposób ciągły i nieprzerwany. W Polsce jest ponad km tego typu linii z czego 5340 km to linie o napięciu 400 kv. Pozostałe 7942 km to linie 220 kv, które są stopniowo zastępowane dużo bardziej wydajnymi połączeniami 400 kv. Linie przesyłowe służą do transportu energii z miejsc, gdzie prąd jest wytwarzany, do dużych stacji elektroenergetycznych. Tam napięcie jest obniżane, po czym za pomocą linii 110 kv prąd przesyła się do mniejszych stacji zwanych Głównymi Punktami Zasilania. Tu następuje ponowne obniżenie napięcia do poziomu 20, 15 lub 10 kv i rozdział energii do setek stacji transformatorowych. Dopiero z nich zasila się większość odbiorców końcowych, czyli domy, szkoły, szpitale czy urzędy. Tak prąd trafia do gniazdek w Państwa domach. Dziś sytuacja z siecią elektroenergetyczną Polski jest porównywalna do kwestii autostrad. Linii najwyższych napięć, podobnie jak dróg, wciąż przybywa, jest ich jednak nadal za mało. Aby sieć była w stanie zapewnić nieprzerwane dostawy energii, musi być stale rozbudowywana. Po pierwsze dlatego, że duża część linii powstała jeszcze w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Po drugie wystarczy przez chwilę pomyśleć, ile było sprzętów elektrycznych w przeciętnym polskim gospodarstwie 20 lat temu, a ile jest dziś. Wówczas od razu staje się jasne, z czego wynika rosnące zapotrzebowanie na energię elektryczną. To oznacza, że dziś szczególnie brakuje linii 400 kv, które od lat są już standardem u naszych zachodnich sąsiadów. Dlatego tak ważna jest realizacja nowych linii 400 kv, w tym linii Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń. Wytwórca Stacja SN/NN Linie przesyłowe NN 400 kv i 220 kv Stacja rozdzielcza i transformatorowa NN/WN Linia WN 110 kv Odbiorca Linia nn 400/230 V Transformator SN/nn Linia rozdzielcza SN Stacja transformatorowa WN/SN NN najwyższe napięcia WN wysokie napięcia SN średnie napięcia nn niskie napięcia 4

5 Sieć przesyłowa w Polsce wymaga szybkiego rozwoju Obecnie infrastruktura sieci przesyłowych w Polsce wymaga szybkiego rozwoju. Wystarczy spojrzeć na mapę zagęszczenia linii 400 kv u naszych sąsiadów. W Niemczech łączna długość linii napowietrznych 400 kv i 220 kv na 1000 km 2 wynosi ponad 100 km. We Francji około 90 km, a w bliskich nam Czechach 70 km. U nas ten wskaźnik oscyluje na stosunkowo niskim poziomie 41 km na 1000 km 2. Do tego należy zauważyć, że znaczna część z 14 tys. km linii najwyższych napięć powstała w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Budowa nowej linii Grudziądz Pelpin Gdańsk Przyjaźń wpisuje się w szeroko zakrojone plany Polskich Sieci Elektroenergetycznych, będące realizacją rządowego programu Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. W ramach tych planów PSE zamierza do 2025 roku wybudować 4 tys. kilometrów nowych sieci elektroenergetycznych najwyższych napięć 400 kv i 220 kv. To oznacza, że linia Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń, będąc elementem tego planu, stanowi inwestycję celu publicznego o znaczeniu lokalnym i krajowym zarazem. Po lewej istniejące linie elektroenergetyczne Po prawej istniejące oraz planowane W ostatnich latach Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. uruchomiły proces inwestycyjny na niespotykaną dotychczas skalę. Obejmuje on zarówno budowę nowej, jak i modernizację istniejącej infrastruktury przesyłowej. Inwestycje te mają przede wszystkim zapewnić wzrost bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do wszystkich regionów Polski, umożliwić przyłączenie i wyprowadzenie mocy z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł energii oraz rozwinąć połączenia transgraniczne. Niezawodna, gwarantująca stałe dostawy energii infrastruktura elektroenergetyczna to obok nowoczesnych dróg bez wątpienia największy impuls dla rozwoju ekonomicznego i zwiększenia możliwości inwestycyjnych w naszym kraju. To także wyższy komfort życia Polaków. Długość linii najwyższych napięć w Polsce (w kilometrach) 13,5 tys ,5 tys Liczba stacji elektroenergetycznych w Polsce Henryk Majchrzak Prezes Zarządu Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. 5

6 Projekt trasy linii 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń Stacja elektroenergetyczna Gdańsk-Przyjaźń* Stacja elektroenergetyczna Pelplin Porozumienie z gminami regionu 23 gminy, 7 powiatów, 2 województwa z regionu północnej Polski i Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. w październiku 2013 r. porozumiały się w kwestii współpracy przy realizacji kilku projektów elektroenergetycznych. Jednym z nich jest budowa linii 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń. Wszystkie strony porozumienia podpisały list intencyjny, w którym ustaliły (...) potrzebę rozbudowy i modernizacji elektroenergetycznych stacji i linii przesyłowych na terenie województwa pomorskiego w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego na terenie województwa i w północnej Polsce. Realizowane inwestycje sprzyjać będą zrównoważonemu rozwojowi wszystkich gmin i powiatów, poprawią zaopatrzenie w energię elektryczną mieszkańców i odbiorców na terenie województwa pomorskiego oraz stworzą korzystne warunki do realizacji nowych inwestycji. Żukowo woj. pomorskie Kolbudy Przywidz Trąbki Wielkie Skarszewy Starogard Gdański Pelplin Morzeszczyn Gniew Smętowo Graniczne Stacja elektroenergetyczna Grudziądz Nowe woj. kujawsko-pomorskie Grudziądz Rogóźno Gruta Długość linii: około 122 kilometry * Trwają ustalenia dotyczące dokładnej lokalizacji stacji Inwestycja przebiega przez 2 województwa i 15 gmin 6

7 Korzyści z realizacji inwestycji GMINA I JEJ MIESZKAŃCY REGION Większa pewność dostaw energii do domów Nowa linia istotnie obniża ryzyko wystąpienia rozległych awarii energetycznych i przerw w dostawie prądu do Państwa domów. Jest też warunkiem dla rozbudowy lokalnej sieci dystrybucji prądu. Większe wpływy do budżetu gminy Inwestycja dla mieszkańców gmin położonych na trasie linii oznacza wpływy z tytułu podatku płaconego przez inwestora (Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.). Wyniosą one około 2% wartości inwestycji na obszarze danej gminy. Im dłuższy fragment linii przebiega przez gminę, tym kwota podatku jest wyższa. Należność ta będzie wypłacana co roku. Szacuje się, że średni koszt budowy kilometra linii wynosi około 2 miliony złotych. Znając długość trasy w gminie, łatwo oszacować przybliżone wpływy z tytułu inwestycji. Poprawa infrastruktury Nowa linia zapewni dostawy prądu dla całego regionu Polski północnej. To oznacza mniej awarii i rozbiórkę przestarzałej linii 220 kv. Rozwój biznesu i tworzenie miejsc pracy Zapewnienie dostaw prądu ma bezpośrednie przełożenie na rozwój lokalnej przedsiębiorczości, a tym samym stworzenie nowych miejsc pracy. Bez gwarancji zasilania nie będzie to możliwe. Nowe źródła energii Budowa linii 400 kv umożliwi w przyszłości przyłączenie nowych źródeł energii do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Wynagrodzenie dla właścicieli Właściciele, przez których działki będzie przebiegać linia, otrzymają z tego tytułu wynagrodzenia. 7

8 Inwestycja celu publicznego Dwutorowa napowietrzna linia elektroenergetyczna 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń, będąc inwestycją celu publicznego, ma stanowić jeden z filarów bezpieczeństwa energetycznego aglomeracji trójmiejskiej i pozostałych terenów Polski północnej. Przez inwestycję tego typu rozumie się zadania realizowane na szczeblu lokalnym (gminnym), ponadlokalnym (powiatowym i wojewódzkim) i krajowym (obejmującym również inwestycje międzynarodowe i ponadregionalne), stanowiące realizację celów, o których jest mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Inwestycje celu publicznego Z ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami można dowiedzieć się, że inwestycje celu publicznego to m.in.: budowa i utrzymywanie ( ) przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Budowa linii elektroenergetycznej 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń zgodnie z zapisami ustawy stanowi inwestycję celu publicznego. To oznacza między innymi szereg udogodnień w przepisach prawa, które regulują realizację tego typu przedsięwzięć. Znaczenie linii dla regionu Dziś województwo pomorskie produkuje zaledwie 30 proc. energii, której potrzebuje. Resztę musi importować z pozostałych regionów Polski. Dzieje się tak dlatego, że większość elektrowni znajduje się na południu kraju. Wytwarzany w nich prąd wymaga zatem przesyłu na odległość setek kilometrów. Obecnie aglomeracja Trójmiasta oraz cały region zasilane są przede wszystkim dzięki starej linii 220 kv biegnącej z Bydgoszczy do Gdańska. Linia powstała jeszcze na przełomie lat 50. i 60. Drugim źródłem jest jednotorowa linia 400 kv Grudziądz Gdańsk, która ma już blisko 30 lat. Awaria jednego z tych źródeł zasilania może stanowić realne zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego całego regionu. Nowa linia, gwarantując ciągłość dostaw prądu, ma dla województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego znaczenie strategiczne. Nowa linia 400 kv Istniejąca linia 200 kv Bydgoszcz Linie w 2018 r. Gdańsk Grudziądz Istniejąca linia 400 kv 8

9 Harmonogram inwestycji Działania formalnoprawne Wyznaczenie trasy linii, zmiana miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, rozmowy i podpisanie umów z właścicielami działek na trasie linii, uzyskanie decyzji środowiskowej, zdobycie pozwoleń na budowę Budowa linii 2018 Uruchomienie linii 2020 Rozbiórka linii 220 kv Inwestycję rozpoczyna się od przygotowania propozycji trasy linii. Następnie jej przebieg przedstawiany jest przedstawicielom społeczności lokalnych. Rozpoczynają się procedury zmiany studiów i miejscowych planów. Tak ważne inwestycje muszą znaleźć się w dokumentach planistycznych gmin. Procesowi temu towarzyszą konsultacje z mieszkańcami. W ich toku rozpatrywane są uwagi zgłaszane do projektu. Konsultacje pozwalają na ustalenie możliwego do realizacji przebiegu trasy linii, który będzie najmniej uciążliwy dla mieszkańców. Przyjęcie studium i planu miejscowego kończy fazę procedur planistycznych. Zgodność podjętych uchwał z prawem sprawdza jeszcze wojewoda. Ważnym elementem niezbędnym do rozpoczęcia budowy jest uzyskanie tak zwanej decyzji środowiskowej. Wydanie decyzji dla linii 400 kv jest poprzedzone szczegółową i długotrwałą procedurą oceny jej oddziaływania na środowisko. Już więc sam projekt linii podlega szczegółowej weryfikacji, której dokonuje Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Ponieważ linia przechodzić będzie przez nieruchomości prywatnych właścicieli, wykonawca prowadzi z nimi rozmowy, których celem jest uzyskanie zgody na budowę linii. 9

10 Jak projektujemy trasę linii? Rozmowa z Krzysztofem Katyńskim, członkiem zespołu projektującego linię Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń. Panie inżynierze, ile osób projektuje linię Grudziądz Pelplin Gdańsk? Zespół liczy kilkanaście osób, z czego projektantów jest dziewięciu. Do tego współpracujemy z geodetami, specjalistami ds. środowiskowych. Projekt takiej linii to efekt pracy ponad dwudziestu osób. Co jest najtrudniejsze w Pańskiej pracy? Ta praca ma co najmniej dwa wymiary. Jeden jest ściśle inżynierski, czyli zaprojektowanie konstrukcji słupów, fundamentów. To oczywiście wymaga ogromnej wiedzy inżynierskiej. Ale jest coś trudniejszego znalezienie optymalnego przebiegu linii. To już wyzwanie inżynierskie, społeczne i środowiskowe. Optymalny przebieg, czyli jaki? Taki, który jest w stanie pogodzić różne interesy, jakie pojawiają się w przypadku projektowania nowej linii. Podstawową kwestią jest omijanie zabudowy mieszkaniowej i już to zadanie samo w sobie jest ogromnym wyzwaniem. Dlaczego? W Polsce zabudowa jest rozproszona. Prawo pozwala lokalizować domy niemalże wszędzie. Efekt jest taki, że są tereny, gdzie nie przewidziano miejsca pod infrastrukturę, jak drogi, sieci czy gazociągi ważne dla wszystkich mieszkańców Polski. Bo wszyscy chcą korzystać z dobrodziejstw cywilizacji, ale mało kto chce mieszkać koło linii. I co robi się w takiej sytuacji? Po pierwsze analizuje się lokalizację zwartej zabudowy. Jeśli tylko to możliwe, unikamy przechodzenia przez ob- szary miejscowości. Gdy na danym odcinku trasy są dwie grupy zwartej zabudowy, szukamy sposobu ich ominięcia. Niestety projektujemy linie, z których prąd czerpią wsie, miasteczka, ale i duże miasta. Musimy znaleźć dojście, żeby dostarczyć energię również do dużych aglomeracji. A te, wiadomo, są otoczone licznymi domami, blokami i fabrykami. A jeśli nie da się znaleźć terenu wolnego od zabudowy? Ten problem dotyczy głównie wejść do dużych miast. Jeśli się nie da, staramy się zachować możliwie równe i duże odległości od istniejącej zabudowy. Oczywiście obowiązują nas niezwykle rygorystyczne przepisy dotyczące lokalizacji naszych linii. Więc nie jest tak, że to, co projektant wymyśli, jest od razu realizowane. Faktem jest natomiast to, że w miastach nikogo nie dziwi widok osiedli położonych wzdłuż linii. Co się robi, żeby ograniczyć wpływ linii na otoczenie? Przede wszystkim na całym świecie takie inwestycje prowadzi się przez tereny rolne. Linia nie uniemożliwia bowiem prowadzenia upraw. I my również szukamy obszarów, gdzie uprawia się ziemię. Tam, gdzie to możliwe, rozważamy poprowadzenie trasy w lasach. To naturalna zasłona dla linii. 10

11 Udaje się? W większości przypadków tak. Mieszkańcy rozumieją, że prąd musi płynąć. Czasami rozmowy trwają, ale generalnie udaje się znaleźć akceptowalne warianty trasy. Jeśli coś stanowi problem, to fakt, że równie ważna, jak zabudowa, jest ochrona środowiska. Jeśli na jakimś terenie występuje rzadki gatunek orła czy bociana, to taki teren musimy ominąć. Nie wszyscy potrafią to zaakceptować, ale takie po prostu jest prawo. Czasem również trudno wyjaśnić, że nie każdy słup da się przesunąć, oraz że linia nie może skręcać pod kątem 90 stopni. A dlaczego nie może? Bo siły działające na słup są zbyt duże. Przypomina to trochę autostradę. Też nie skręca pod kątem prostym, a zakręt jest płynny, choć długi. Skręt linii trzeba zaplanować dużo wcześniej. To jak układanie domina, klocki są ze sobą połączone. Ruch jednego wpływa na ruch pozostałych. Co jeszcze bierze się pod uwagę podczas projektowania linii? Plany rozwojowe gminy, zapisy obowiązujących studiów i miejscowych planów, kierunki rozwoju zabudowy, uwarunkowania terenowe, bo nie wszędzie może stanąć słup. Ważne jest również współwystępowanie infrastruktury, chociażby dróg, kolei, innych linii. Ich krzyżowanie to ogromne wyzwanie, dziesiątki przepisów. Wreszcie najważniejsze normy. Bierzemy pod uwagę nawet lotniska. A czy taka linia może się przewrócić? Trudno mi sobie to wyobrazić z co najmniej kilku powodów. To, czego nie widać, a co jest pod słupem, to gigantyczny fundament. Czasami nawet 100 metrów sześciennych betonu. On odpowiada za utrzymanie konstrukcji. Jaka siła jest w stanie wyrwać taką podstawę? Słupy testujemy mówimy o tym łamanie słupa w specjalnym ośrodku badawczym na Słowacji. Sprawdzamy wytrzymałość konstrukcji, poddając ją siłom, które muszą być większe niż te, które mogą wystąpić na danym terenie. Projektujemy linię, która wytrzyma szadź czy nawet huraganowy wiatr. Bo priorytetem jest bezpieczeństwo. 11

12 Jak będzie wyglądała linia? W celu zmniejszenia hałasu linii zostaną zastosowane specjalne przewody fazowe oś linii Przewody odgromowe na wierzchołku każdego słupa ok m Odległość pomiędzy sąsiednimi słupami (rozpiętość przęsła) 8,3 m Dwutorowe stalowe słupy kratowe wysokości m (nie dotyczy słupów nadleśnych) Pas technologiczny 70 m Po 35 m od osi linii w obie strony Dwutorowa linia 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń jest tzw. linią przesyłową najwyższych napięć. Linia będzie składała się ze słupów kratowych o wysokości od 48 do 68 metrów w terenach rolniczych. Wyższe mogą być jedynie konstrukcje leśne, opisane na stronie obok. Typowe przęsło, czyli dwa słupy i zawieszone między nimi przewody, będzie liczyć sobie od 350 do 450 metrów (tyle będzie wynosiła odległość pomiędzy dwoma sąsiadującymi ze sobą słupami). Słupy W tej inwestycji zastosowane zostaną nowoczesne słupy serii E33 o wysokości od 48 do 68 metrów. Stalowe konstrukcje spełniają wszystkie normy i wymagania techniczne, tak aby w największym stopniu zapewnić bezpieczeństwo ludzi, zwierząt i maszyn rolniczych. Przewody Przewody fazowe zostaną zawieszone na słupach poprzez łańcuchy izolatorowe. Przewiduje się zastosowanie potrójnej wiązki przewodów stalowo-aluminiowych. To bardzo ważne, bo skutecznie obniży poziom szumów akustycznych wytwarzanych przez linię. Dla ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi, na wierzchołku każdego słupa zostaną zawieszone dwa przewody odgromowe. Odległość przewodów od ziemi Odległość pomiędzy najniżej zawieszonym przewodem fazowym a ziemią nie będzie mniejsza niż 8,3 m. To odpowiada wysokości trzeciego piętra w bloku mieszkalnym. Dzięki temu nawet największe maszyny rolnicze będą mogły bezpiecznie pracować pod linią. 12

13 Pas technologiczny W celu zapewnienia dodatkowej strefy ochrony dla każdej linii 400 kv tworzy się pas technologiczny o szerokości 70 m (po 35 m od osi linii w obie strony). Odległości linii od budynków, dróg oraz innych obiektów będą zgodne z nową normą PN-EN : E, która obowiązuje w większości krajów europejskich. oś linii Technologia nadleśna W niektórych gminach linia będzie przebiegała przez tereny leśne. Dla zmniejszenia wycinki drzew będą stosowane słupy w tak zwanej technologii nadleśnej. Co to oznacza? Przede wszystkim wielokrotnie mniejsze straty dla środowiska. W technologii nadleśnej słupy są znacznie wyższe od standardowych. Dla ich postawienia dokonuje się tylko wycinki w miejscach posadowienia słupów oraz tymczasowo wycina się dodatkowy pas o szerokości kilku metrów. Ma on ułatwić montaż konstrukcji. Dzięki temu oszczędza się wiele hektarów drzew, a las może swobodnie rosnąć pod przewodami linii. Pas technologiczny szerokości 70 m Słup nadleśny Konsultacje społeczne Konsultacjom podlegają zwłaszcza: Projektowana linia 400 kv będzie mierzyć około 122 km długości. To oznacza konieczność przeprowadzenia rozmów z właścicielami blisko 2000 działek. Dlatego wykonawca od początku inwestycji podejmuje działania konsultacyjne z władzami gmin, radnymi, mieszkańcami oraz Wybór trasy, który w jak najmniejszym stopniu ingeruje organizacjami w życie mieszkańców społecznymi, poszczególnych aby trasa linii gmin zyskała optymalny przebieg, uwzględniający interesy wszystkich stron. Plany rozwojowe gmin Na każdym etapie inwestycji pozostajemy do dyspozycji mieszkańców Ochrona środowiska i organizacji zainteresowanych trasą linii. Dane kontaktowe znajdą Państwo na końcu folderu. Konsultacjom podlegają zwłaszcza: Konsultacje prowadzimy od początku inwestycji: Wybór trasy, który w jak najmniejszym stopniu ingeruje w życie mieszkańców poszczególnych gmin Plany rozwojowe gmin Ochrona środowiska Przedstawiając propozycję trasy do zaopiniowania władzom gminy Zbierając opinie radnych i sołtysów Uważnie słuchając uwag mieszkańców i organizacji społecznych Konsultacje prowadzimy od początku inwestycji: 13 Przedstawiając propozycję trasy do zaopiniowania władzom gminy Zbierając opinie radnych i sołtysów

14 Prywatne nieruchomości na trasie linii zasady współpracy z właścicielami Część linii planuje się poprowadzić przez prywatne tereny rolne. Dlatego przedstawiciele firm wykonawczych (SAG ELBUD Gdańsk, ELFEKO i Eltel Networks Energetyka) będą sukcesywnie kontaktować się z ich właścicielami i rozmawiać o możliwości zlokalizowania linii na ich nieruchomościach. Oczywiście przedstawią też właścicielom propozycję wynagrodzenia w zamian za zgodę na lokalizację linii na ich nieruchomości. Jak szacuje się wartość odszkodowań i wynagrodzeń dla właścicieli? Wykonawca rozpoczyna pracę od zlecenia wykonania tzw. operatów szacunkowych dla każdej nieruchomości, która położona będzie pod planowaną trasą linii. Taki operat stanowi podstawę do wyceny odszkodowania i wynagrodzenia, jakie oferowane będzie właścicielowi. Każdy właściciel nieruchomości pod linią otrzymuje bowiem wynagrodzenie z tytułu tzw. służebności przesyłu oraz odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości. Czym jest służebność przesyłu? To instrument prawny służący regulowaniu relacji pomiędzy firmami zajmującymi się przesyłem gazu czy prądu a właścicielem nieruchomości, z której przedsiębiorstwo zamierza korzystać. Służebność określa precyzyjnie zasady wykorzystywania nieruchomości na potrzeby elementów systemu przesyłowego. Dotyczy to również linii energetycznych. Przepisy o służebności przesyłu mówią też jasno, co firma, która korzysta z prywatnej nieruchomości, może na niej robić, a czego robić jej nie wolno. W praktyce służebność określa, jaką linię można wybudować na działce, i zapewnia firmie prawo dostępu do tej części działki, na której znajduje się linia. Zezwala także na prowadzenie prac eksploatacyjno-remontowych. Każdemu właścicielowi firma przesyłowa wypłaca pieniądze z tytułu służebności jednorazowo. Umowa służebności musi zostać wpisana do księgi wieczystej nieruchomości, aczkolwiek i jest to bardzo ważne nie oznacza to, że właściciel traci prawo własności do ziemi pod linią. Rozmowy z właścicielami krok po kroku Przedstawiciel wykonawcy odwiedza właściciela gruntu. Informuje o inwestycji, pyta o zgodę na lokalizację linii na nieruchomości. Przedstawia również umowę cywilnoprawną, którą planuje podpisać z właścicielem. Prezentuje operat i informuje, ile wynosi proponowana kwota wynagrodzenia z tytułu służebności przesyłu oraz w jaki sposób została oszacowana. Po podpisaniu pierwszej umowy następuje wypłata pierwszej części wynagrodzenia. Umowa służebności przesyłu wymaga spotkania u notariusza. Wtedy zawierana jest umowa w formie aktu notarialnego, która zawiera te same ustalenia, co pierwsza umowa. Po jej podpisaniu przez właściciela następuje wypłata drugiej transzy wynagrodzenia. Nasza firma proponuje właścicielom gruntów czytelne umowy na ustanowienie służebności przesyłu. Każdy z właścicieli ma czas, aby sprawdzić wszystkie jej zapisy. Zachęcamy do konsultowania i dopytywania naszych przedstawicieli o wszystkie kwestie. 14

15 Linia i bezpieczeństwo Doświadczenia W Polsce istnieje ponad km linii najwyższych napięć i wciąż powstają nowe. Niektóre z nich działają nieprzerwanie od ponad pół wieku. Na terenach podmiejskich, zwłaszcza wokół dużych miast, zabudowa mieszkaniowa zbliża się do istniejących linii na możliwe dopuszczalne odległości. Widok osiedli zlokalizowanych 35 m od linii najwyższych napięć jest dosyć powszechny. Jeszcze więcej tego typu przykładów można zobaczyć w Europie Zachodniej, gdzie sieć przesyłowa jest wielokrotnie dłuższa i gęstsza niż w Polsce. Obawy Mimo to sąsiedztwo zwłaszcza nowej infrastruktury tego typu, budzi szereg obaw związanych z jej oddziaływaniem na środowisko. Zaniepokojone są głównie osoby, które mają mieszkać w pobliżu linii. Jest to oczywiście zrozumiałe, ponieważ linie niewątpliwie oddziałują na otoczenie, przede wszystkim zmieniając jego krajobraz. Normy i regulacje Dlatego budowa linii 400 kv Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń, jak i innych tego typu obiektów, podlega niezwykle ścisłym przepisom i regulacjom. Kontroluje się przede wszystkim poziom pola elektrycznego i magnetycznego oraz szumu. Poziomy pól elektrycznych i magnetycznych wytwarzanych przez linie elektroenergetyczne podlegają znacznym ograniczeniom. Wartości dopuszczalne obowiązujące w Polsce są zbliżone do zaleceń wydanych przez Unię Europejską oraz właściwe organizacje międzynarodowe. Trzeba dodać, że polskie normy nie tylko spełniają europejskie standardy, ale są od nich znacznie bardziej rygorystyczne. Prowadzone od lat badania nad oddziaływaniem na organizmy żywe pól elektromagnetycznych o częstotliwości 50 Hz (źródłem takich częstotliwości są linie elektroenergetyczne) nie potwierdziły ich szkodliwego wpływu na organizm człowieka. Według obowiązujących w Polsce przepisów dopuszczalne w środowisku wartości poszczególnych składowych pola elektromagnetycznego wynoszą: Pole elektryczne 10 kv/m wartość dopuszczalna w miejscach dostępnych dla ludzi 1 kv/m wartość dopuszczalna na obszarach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową (dla porównania suszarka do włosów wytwarza natężenie 0,8 kv/m) Oznacza to zatem, że nawet stałe przebywanie w miejscach, w których natężenie pola elektrycznego nie przekracza 1 kv/m, jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia. Natomiast w miejscach dostępnych dla ludzi, lecz nieprzeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, nie trzeba ograniczać dopuszczalnych wartości pola elektrycznego do poziomów niższych niż 10 kv/m. Pole magnetyczne 60 A/m wartość dopuszczalna w miejscach dostępnych dla ludzi Zaprezentowane dozwolone wartości natężenia składowych pola elektromagnetycznego są bardzo niskie, a przebywanie w nim jest całkowicie bezpieczne dla ludzi i zwierząt. 15

16 Warto zauważyć, że są one równe lub nawet bardziej surowe niż w Niemczech, Austrii, Szwecji czy Belgii, czyli w krajach znanych z rygorystycznych przepisów dotyczących ochrony środowiska. Ustalaniu poziomów dozwolonych wartości obydwu składowych towarzyszyła zasada, że działające na człowieka pole magnetyczne nie może powodować powstawania w organizmie prądów większych niż naturalnie płynące w jego ciele. Zachowanie zgodności z obowiązującymi przepisami weryfikowane jest przez pomiary kontrolne, które prowadzone są zawsze po wybudowaniu i uruchomieniu linii. Bez nich nie ma szans na uzyskanie zgody na eksploatację obiektu. Jeżeli zatem podczas mżawki staniemy tuż pod linią, to faktycznie usłyszymy szum, którego źródłem jest tak zwany ulot. Jest to zjawisko występujące na powierzchni przewodów, które są pod wysokim napięciem. Jeśli jednak oddalimy się od linii na odległość 35 m, wówczas ulot będzie po prostu niesłyszalny. Podobnie jak w przypadku pól elektromagnetycznych, obowiązujące przepisy nakładają na właściciela obiektu obowiązek przeprowadzenia pomiarów kontrolnych hałasu, jeszcze przed przekazaniem inwestycji do użytkowania. Hałas W zależności od rodzaju zabudowy otaczającej linię, dopuszczalne w środowisku wartości poziomów hałasu, którego źródłem jest napowietrzna linia elektroenergetyczna, wynoszą: od 40 db w porze nocnej do 50 db w dzień. Określenie hałas kojarzy się raczej z odgłosem startującego samolotu, pracującego młota pneumatycznego czy z dźwiękami dobiegającymi z ruchliwej ulicy w centrum miasta. W przypadku linii elektroenergetycznej mamy do czynienia jedynie z szumem towarzyszącym jej pracy. Poziom tego szumu mieści się w przedziale od 30 do 45 db. Mówiąc obrazowo, dźwięk ten przypomina odgłosem szum lasu albo dźwięki słyszalne w mieszkaniu. Warto też wiedzieć, że dźwięk ten pojawia się jedynie w wyjątkowo niekorzystnych warunkach pogodowych, w czasie mżawki lub gdy powietrze jest bardzo wilgotne. Przy innej pogodzie linia jest praktycznie niesłyszalna. 145 db 125 db 105 db 93 db 55 db 45 db db 12 db start odrzutowca ciężki sprzęt budowlany dyskoteka ciężki transport drogowy rozmowa mieszkanie linie przesyłowe najwyższych napięć las Porównanie poziomów natężenia dźwięku 16

17 Najczęściej zadawane pytania Jak blisko od linii 400 kv można budować domy? O tym, jaka odległość musi dzielić dom od linii, decyduje poziom pól elektromagnetycznych i hałasu, który jest nieco inny dla każdej linii. Zależy on bowiem od wysokości słupów czy zawieszenia przewodów nad ziemią. Dla linii Grudziądz Pelplin Gdańsk Przyjaźń jest to odległość 35 m od osi linii. Oznacza to, że przy zachowaniu takiej odległości wartości pola elektromagnetycznego spadają do poziomów, które umożliwiają lokalizowanie budynków na pobyt stały, a dźwięk, jaki czasami towarzyszy pracy linii, nie jest uciążliwy. Czy dłuższe przebywanie pod linią jest bezpieczne? Tak. W miejscach dostępnych dla ludzi dopuszczalne natężenie pola elektrycznego o częstotliwości 50 Hz czyli takiego, z jakim mamy do czynienia w przypadku linii przesyłowych wynosi około 10 kv/m. Na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową jest to 1 kv/m. Z kolei natężenie pola magnetycznego nie może przekroczyć 60 A/m. Poziomy pól dla projektowanej linii będą poniżej tych wartości. Czy linia zakłóca odbiór sygnału radiowo-telewizyjnego? Nie, chociażby dlatego, że linia napowietrzna musi spełniać wymagania restrykcyjnej normy dotyczącej dopuszczalnego poziomu emisji zakłóceń radioelektrycznych, co będzie sprawdzane po oddaniu linii do użytkowania. Nie ma zatem takiego niebezpieczeństwa. W jakiej odległości od siebie będą słupy i jaka będzie ich wysokość? Rozpiętości przęseł pomiędzy słupami mogą wynieść nawet ponad 450 m. Wszystko zależy od ukształtowania terenu. Odległości między słupami mogą być również mniejsze. Wysokość będzie różna, od 48 do 68 metrów. Wyjątkiem są konstrukcje wykorzystywane w lesie. Żeby do minimum ograniczyć wycinkę lasu, będą to specjalne słupy, które wyniosą linię nad korony drzew. Czy bezpieczne jest wypasanie zwierząt pod linią? W Europie jest ponad 100 tys. km takich linii. Niektóre z nich pracują od 40 lat. W większości znajdują się na terenach rolniczych, a widok stada krów pasącego się bezpośrednio pod linią jest powszechny. Przez wszystkie te lata nie stwierdzono żadnego wpływu linii na zwierzęta i ich zachowanie. Czy po ustanowieniu służebności przesyłu i wybudowaniu linii inwestor staje się właścicielem gruntu w pasie technologicznym? Absolutnie nie. Dzięki służebności przesyłu inwestor PSE S.A. uzyska jedynie ograniczone prawo do korzystania z gruntów pod linią w związku z budową i eksploatacją linii. Służebność przesyłu ustanawiana jest w formie aktu notarialnego, ale nie ma to nic wspólnego z przeniesieniem własności. Potwierdzić to może każdy notariusz. Jakie ograniczenia zostaną nałożone na właścicieli działek pod linią? Ograniczenia dotyczą tylko i wyłącznie pasa technologicznego, a więc 70 m (2 x 35 m od osi linii). W jego obrębie zabronione jest wznoszenie budynków mieszkalnych i sadzenie wysokich drzew. Jednak poza granicą pasa nie ma żadnych ograniczeń w użytkowaniu działek. Czy zmienia się kategoria działek po wybudowaniu linii? Nie, jeśli teren pod linią ma przeznaczenie rolne, to nawet po wybudowaniu linii nie ulega on zmianie. Nie ma takiej potrzeby, nie ma też po temu przesłanek, działka rolna może być wykorzystywana dokładnie tak samo, jak przed budową. 17

18 Komu i za co przysługuje wynagrodzenie? Do wynagrodzenia uprawnieni są wszyscy właściciele, przez których działki przechodzić będzie pas technologiczny. Wysokość kwoty zależna będzie od obszaru działki objętego tym pasem. Dodatkowe odszkodowania otrzymają wszyscy właściciele, na których działkach zostaną zlokalizowane słupy. Kwota wypłacana będzie w dwóch ratach: pierwsza trafi do właściciela po zawarciu umowy, druga po podpisaniu aktu notarialnego. Czy wynagrodzenia obejmą straty związane z budową linii? Nie. Rekompensaty za ewentualne straty powstałe podczas budowy i eksploatacji linii będą regulowane osobno. Nie da się ich wycenić dziś, bo nie wiadomo, kiedy dokładnie co do dnia rozpocznie się budowa, czy pola będą wtedy obsiane (i wówczas rekompensaty będą wyższe), czy może będzie już po zbiorach i wówczas wykonawca będzie musiał jedynie zapłacić za rekultywację terenu. Czy to prawda, że słupy energetyczne ściągają pioruny? Nie. Miejsce uderzenia pioruna jest losowe. Nowoczesne linie najwyższych napięć wyposażone są w przewody odgromowe, co chroni je przed skutkami wyładowań atmosferycznych. Obecność przewodów odgromowych umieszczonych nad przewodami fazowymi powoduje też, że przed wyładowaniami atmosferycznymi chroniony jest również obszar o szerokości kilkudziesięciu metrów wzdłuż całej linii napowietrznej. Zatem przebywanie w czasie burzy pod przewodami linii, ale niezbyt blisko słupa, zdecydowanie zmniejsza zagrożenie uderzeniem pioruna. Pojawiają się głosy, że linie mają szkodliwy wpływy na zdrowie ludzi. Czy to prawda? Nie. Nie potwierdza tego żadna licząca się instytucja naukowa. Argumentem jednak może być również to, że linie te często istnieją tuż przy zabudowie od dziesiątek lat i nic złego nikomu się nie dzieje. Warto też dodać, że linia 400 kv budowana jest z poszanowaniem rygorystycznych norm środowiskowych. Jej działanie nie ma żadnego bezpośredniego wpływu na zdrowie ludzi. 18

19 Miejsce na notatki 19

20 Inwestor Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. ul. Warszawska Konstancin-Jeziorna Zdjęcia SAG Elbud Gdańsk S.A. Szymon Zapadka Wykonawca SAG Elbud Gdańsk S.A. ul. Marynarki Polskiej Gdańsk Tel Fax: Strona inwestycji Konstancin-Jeziorna, luty 2015