Przemysław Pawlak Mieczysław Choynowski - zapomniany twórca skali pamięci
|
|
- Marek Bielecki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Przemysław Pawlak Mieczysław Choynowski - zapomniany twórca skali pamięci Przeprowadźmy krótki wywód logiczny. Współczesne nastolatki dojrzewają w przekonaniu, że świat opisano w Wikipedii. Cały. Albo niemal cały, bo jakaś częśd jest w postach na Facebook u. A żeby się do tego świata dostad, trzeba wpisad hasło w okienko wyszukiwarki Google. Zatem jeśli kogoś nie ma w Wikipedii, Facebook u, ani w Google, to znaczy, że nie istnieje i nigdy nie istniał. Czyli śmiało możemy stwierdzid, że Mieczysław Choynowski nie istniał. No, prawie. Jest parę poszlak wskazujących, że mógł jednak byd taki KTOŚ. Pod hasłem Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej odnajdujemy notkę, że Krzyżem Oficerskim tego orderu odznaczony został Mieczysław Choynowski (Postanowienie Prezydenta RP z 23 listopada 1998). Za co? Za jakie zasługi? Kliknięcie w nazwisko nie pomaga pustka, biogramu brak. Ponieważ Order Zasługi RP jest nadawany cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Rzeczpospolitą Polską z innymi paostwami i narodami, domyślamy się, że Choynowski był emigrantem. Kolejny trop prowadzi do skali stenowej (od ang. standard ten). To skala testu psychologicznego znormalizowana tak, aby średnia w populacji wynosiła 5,5, a odchylenie standardowe 2. Tabela z procentami powierzchni pod krzywą normalną, odpowiadającymi poszczególnym stenom zaczerpnięta jest co wiemy z przypisu z pracy Choynowskiego: Opracowanie zestawu testów dla prognozy powodzenia w podoficerskich szkołach Milicji Obywatelskiej. Wrocław: Ossolineum, Czyli był psychologiem, autorem specjalistycznych podręczników używanych w PRL. Odrobinę wiadomości znajdujemy w encyklopedia.wp.pl: Choynowski Mieczysław, , psycholog, filozof, naukoznawca; od 1972 w Meksyku; zajmuje się gł. metodologią nauk psychol.; zał. i kier. Pracowni Psychometrycznej PAN ( ). Mentor Lema Pozornie już wiemy, w jakim kręgu i w jakich czasach umieścid tę postad. Wyłania się myśliciel, naukowiec, który poświęcił życie sprawom niezrozumiałym dla ogromnej większości ludzi. Ale czy tylko takim? Skoro założył i kierował zorganizowaną jednostką Polskiej Akademii Nauk, był prawdopodobnie wybitnym przedstawicielem swojego pokolenia. Potwierdza te podejrzenia inny nietuzinkowy Polak - Stanisław Lem, który wspomnienie o Mieczysławie Choynowskim opublikował 9 grudnia 2001 w Tygodniku Powszechnym (nr 49) : W ostatnim roku medycznych studiów w sowieckim już Lwowie usilnie i beznadziejnie pisałem rzecz 1
2 pod tytułem Teoria funkcji mózgu. Bezpośrednio po repatriacji, w Krakowie, szukając autorytetu, który by ocenił wartośd mego tekstu, trafiłem, nie pamiętam już przez kogo skierowany, do doktora Mieczysława Choynowskiego. Choynowski wychował mnie, albowiem tak przestawił zwrotnice mojego umysłowego rozwoju, że nie uległem czerwonej paranoi i w mojej pamięci pozostanie on do kooca mych dni jako człowiek obcy jakimkolwiek kompromisom. Nie wiem, czy można coś świetniejszego powiedzied o losie jednostki w paostwie umysłowego terroru. Trudno o wspanialszy wyraz uznania. Jeśli nasz bohater cechował się takim uporem a równocześnie głodem wiedzy i doświadczeo, to może kryje się w tej biografii drugie dno? Warto w tym miejscu dodad, że w Mieczysław Choynowski był też redaktorem powołał do życia miesięcznik Życie Nauki, wydawany najpierw w Krakowie, później do 1953 w Warszawie. Wspomnianą Teorię pracy mózgu doktor Choynowski zmiażdżył w ramach prowadzonego przez siebie w pierwszych latach powojennych Konwersatorium Naukoznawczego Towarzystwa Asystentów Uniwersytetu Jagiellooskiego. Ale to Choynowski odkrył przed Lemem literaturę z dziedziny cybernetyki. Lubił czytad. Dzięki temu stał się intelektualnym mentorem twórcy Solaris, a Lem - po latach - najpoczytniejszym i najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem. W rozmowie z Tomaszem Fiałkowskim Świat na krawędzi Stanisław Lem tak charakteryzował swojego nauczyciela: Choynowski, nakręcony dziką sprężyną umiejętności organizacyjnych, zwracał się do uniwersytetów amerykaoskich i kanadyjskich, żeby nas intelektualnie ratowały, bo jesteśmy po okupacji straszliwie wyposzczeni. Książki wkrótce zaczęły napływad. (...) był to weredyk i człowiek energiczny. Miał też energiczną matkę, która niejako matkowała całemu naszemu Konwersatorium, bo odbywało się ono w ich prywatnym mieszkaniu. Nasze kontakty trwały i później: mam tutaj książkę angielską o podróżach międzyplanetarnych, prezent ślubny, jaki dostaliśmy od Choynowskiego w 1953 roku, z dedykacją: Młodej parze na podróż poślubną między planetami (...) [W powyższym portrecie Lem wyeksponował prawdę i energię. Ciekawe, na co jeszcze Mieczysław Choynowski tę energię w swym długim, 92-letnim życiu spożytkował.] Choynowski trafił jako psycholog do szpitala psychiatrycznego w Kobierzynie. Jakiś czas tam się męczył. Był rzeczywiście strasznym weredykiem. Pamiętam, jak przedstawiciel marksistowskiej psychologii profesor Tomaszewski wygłosił odczyt, po czym zapytano, kto się zgłasza do dyskusji. Po krótkiej chwili wstał Choynowski i powiedział: Wszystko, co zostało dotąd powiedziane, jest kompletnym nonsensem od pierwszego do ostatniego słowa. Zapanowało powszechne zdrętwienie, ale nic mu nie zrobiono, chociaż wtedy słowa takie brzmiały nadzwyczaj obrazoburczo. W internetowej Encyklopedii PWN Choynowski jest tylko jeden Piotr, autor popularnych w XX-leciu międzywojennym powieści, można powiedzied kontynuator stylu Sienkiewicza. Pionier psychologii klinicznej i psychometrii Kobierzyn to wieś przyłączona w 1941 do Krakowa, w której od 1917 działał Krajowy Zakład dla Umysłowo Chorych, obecnie jako Szpital Specjalistyczny im. dr. Józefa Babioskiego SP ZOZ w Krakowie. Choynowski musiał się tam nie tylko męczyd, skoro w 1950 wespół ze słynnym psychiatrą Antonim Kępioskim zorganizował pierwszą polską pracownię psychologiczną. Zespół psychologów i psychiatrów, wyposażony świetnie w literaturę fachową z całego świata, opracowywał nowe oraz adaptował do polskich warunków 2
3 zagraniczne testy psychologiczne. A były to czasy sprzed powstania uniwersyteckich katedr i zakładów psychologii klinicznej, neuropsychologii, gdy dopiero zaczynała się wyodrębniad ta dziedzina nauki. Odwilż 1956 zaowocowała współpracą międzynarodową, stypendiami i stażami w USA, co jednak niebawem miało się stad solą w oku komunistycznych decydentów PRL. Póki jednak towarzysz Wiesław kokietował społeczeostwo, udało się Choynowskiemu stworzyd absolutnie pionierską Pracownię Psychometryczną pod auspicjami Polskiej Akademii Nauk. Kierował nią aż do kooca lat sześddziesiątych i to dzięki niej grono wtajemniczonych nazywa go dziś twórcą polskiej psychometrii. W pracowni Choynowskiego stosowano - uwaga - pierwszy produkowany seryjnie (w zakładach Elwro) polski komputer UMC-1 (Uniwersalna Maszyna Cyfrowa). I znów pachnie Lemem... Jak wspominała wieloletnia zastępczyni Choynowskiego, Maria Manturzewska w Przeglądzie Psychologicznym 3/2002, dążenie jej szefa do międzynarodowej integracji i współpracy polskich psychometrów z wiodącymi ośrodkami Zachodu i Europy Środkowej, nie przystawało zupełnie do ksenofobicznej rzeczywistości i czasów Moczara. Pracownię zlikwidowano a jej twórcę zmuszono do emigracji, jak dziesiątki tysięcy przedstawicieli polskiej inteligencji i świata kultury, nie tylko żydowskiego 3
4 pochodzenia. A mogło byd - i przez lata było! - tak ciekawie, owocnie, pożytecznie... Przecież już w czasach Konwersatorium na UJ Manturzewska uczestniczyła w pracach Choynowskiego nad pierwszym polskim testem inteligencji, w którym razem z... Lemem, a jakże, uzyskali maksymalny iloraz: 180. A gdyby takiemu zespołowi pozwolid kontynuowad pracę, kto wie, kiedy i jakie sieci neuronowe powstałyby nad Wisłą... Emigrant Choynowscy wyjechali do Stanów Zjednoczonych w tym samym czasie, co ich zaprzyjaźnieni sąsiedzi z tego samego piętra domu przy Marszałkowskiej 68/70, Julia Hartwig i Artur Międzyrzecki. Poznali się, o dziwo, dzięki Władysławowi Tatarkiewiczowi, który krótko po przydzieleniu obu rodzinom mieszkao w nowo oddanym do użytku budynku, skojarzył ten sam adres. Po prostu całym swym majestatem nakazał nawiązanie kontaktów towarzyskich. Zatem to dzięki Tatarkiewiczowi Szymon Choynowski i Daniela Międzyrzecka mieli wspólną opiekunkę, przed którą chowali się w łazience. W obliczu emigracyjnych rozterek, obaw, problemów codziennego życia, lata gomułkowskiej małej stabilizacji, szczególnie te pierwsze, mogły się wydawad siermiężną, ale swojską sielanką. Emigranci nie tylko układali sobie życie w obcym środowisku, w obcym języku, obcej kulturze, ale przede wszystkim nie wiedzieli, na jak długo to robią. Czy kiedykolwiek wrócą na stałe do Polski, czy w ogóle ją jeszcze zobaczą. W wydanej w 2012 r. korespondencji z Anną i Jerzym Turowiczami, Julia Hartwig pisała o wspólnocie tęsknoty i trudnej akomodacji za oceanem. W liście z Iowa City z 8 lipca 1972 dostrzegała podobieostwo losu swojej córki i syna Choynowskich: Czy tęskni? Na pewno. Ale jakby mniej dotkliwie. Trochę ją jakby pocieszyło, że syn naszych sąsiadów, Śmieciów, w podobnej sytuacji: przenoszą się teraz z Malmö do Mexico City, i nawet będą w sierpniu przez N. Jork przejeżdżad. Bardzo się Daniela z tym Szymkiem przyjaźniła, więc ją trochę to podobieostwo sytuacji wspiera. Na początku swego wygnania Choynowscy mieszkali zatem w Szwecji. A żartobliwe i pieszczotliwe określenie Śmieciowie wzięło się oczywiście ze zdrobniałego imienia głowy rodziny. Z przypisów opracowanych przez Jana Strzałkę dowiadujemy się, że Mieczysław Choynowski wykładał w Kanadzie i Szwecji. (...) Wydał ponad czterdzieści prac i monografii. (...) przyjaźnił się także z Anną i Jerzym Turowiczami, uczestniczył w wieczorze sylwestrowym 1944 r. w Goszycach, uwiecznionym w opowiadaniu Jana Józefa Szczepaoskiego Koniec legendy. Z ostatniego wojennego Sylwestra u paostwa Kernów, teściów Jerzego Turowicza, znali się też z Czesławem Miłoszem. Obaj zostali sportretowani przez Szczepaoskiego Miłosz jako poeta Wielgosz, Choynowski jako warszawski socjolog Sicioski. Postaci te łączy krytyczny stosunek do powstania warszawskiego i polskiej skłonności do zbrojnych, romantycznych ale pozbawionych militarnego i politycznego sensu uniesieo. Opowiadanie przeszło do historii literatury polskiej, komentowane m.in. przez Adama Michnika w więziennej książce Z dziejów honoru w Polsce. Honoru Choynowskiego broniła wiele lat później m. in. Anna Tatarkiewicz w Przeglądzie nr 6/2002: Adam Michnik (...) Sicioskiemu natomiast przypisał wszystko, co najgorsze, imputując, że prezentowana przez niego postawa wobec naszej historii musiała po wojnie owocowad skrajnym oportunizmem. W środowisku naukowo-literackim na ogół wiadomo było, ze w osobie Sicioskiego 4
5 J.J. Szczepaoski (wówczas młody pisarz, pozostający pod wrażeniem doświadczeo wojennych) nakreślił złośliwą podobiznę socjologa Mieczysława Choynowskiego ( ), nie przesądzając jednak dalszych jego losów. A wyglądały one całkiem inaczej niż to w swej książce "dopisał" Adam Michnik. Z racji swej bezkompromisowej postawy Mieczysław Choynowski padł ofiarą dyskryminacji ze strony władzy PRL i ostatecznie wyemigrował do Meksyku, gdzie doceniono jego możliwości intelektualne. Książka "Z dziejów honoru" swego czasu dotarła do Mieczysława Choynowskiego, który był nią dotkliwie urażony i z oddali podejmował próby autorehabilitacji, niestety daremne. Słowa mogą koid i ranid, łagodzid i jątrzyd. Dlatego - jak niektórymi lekami - trzeba posługiwad się nimi bardzo rozważnie. Choynowscy spędzili ostatnie 30 lat życia w Meksyku, gdzie Mieczysław kontynuował pracę naukową. Doczekał się najwyższych odznaczeo przyznawanych w Meksyku obcokrajowcom. Razem z Jerzym Plebaoskim, wybitnym fizykiem, dawnym prorektorem Uniwersytetu Warszawskiego, który w 1973 wyemigrował do Meksyku, został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP za wybitne zasługi w rozwijaniu polsko-meksykaoskiej współpracy naukowej. Trudno powiedzied, czy była to wystarczająca rehabilitacja i wyraz uznania ze strony paostwa polskiego. Jego żona Hanna w 2007, będąc już 90-letnią wdową, wystawiała tam swoje abstrakcyjne kompozycje malarskie. Ich syn Szymon vel Simon Chase ukooczył studia artystyczne na Cal Arts w południowej Kalifornii. W latach osiemdziesiątych wykładał na wydziale produkcji filmowej University of Regina w kanadyjskim Saskatchewan. Później przenosił się kilkakrotnie - do Montrealu, Vancouver i wreszcie do Meksyku, gdzie opiekował się na starośd chorymi rodzicami. Po ich śmierci sam niestety zakooczył życie w listopadzie W żadnym kraju nie poczuł się już jak u siebie, jak kiedyś w Warszawie. Eponim Wródmy do Mieczysława Choynowskiego. Okazuje się, że wśród mieszkaoców Marszałkowskiej 68/70 nie tylko Maria Dąbska ma swój eponim (guz Dąbskiej). W diagnostyce neuropsychologicznej, między innymi u pacjentów z amnezją, demencją, zaburzeniami o podłożu organicznym, uszkodzeniami mózgu np. po kleszczowym zapaleniem mózgu, stosuje się skalę pamięci Choynowskiego z Jej poszczególne podskale pozwalają na ocenę wzrokowoprzestrzennej oraz werbalno-słuchowej pamięci bezpośredniej i odroczonej. W 1971 Mieczysław Choynowski opracował też razem z Barbarą Kostro używaną do dziś polską wersję testu piętnastu słów Reya, służącego do pomiaru pamięci werbalnej, np. u dzieci z dysleksją. Zarówno skala pamięci Choynowskiego, jak i test piętnastu słów stanowią standardowe wyposażenie szpitalnych pracowni psychologii klinicznej, narzędzie pracy neurologów, neuropsychologów, psychiatrów, psychologów, psychoterapeutów czy rehabilitantów. 5
6 Powojenne publikacje Choynowskiego zahaczały o różne gałęzie nauki: Studium krytyczne Czy filozofia jest nauką odbitka w Przeglądzie Filozoficznym Założenia cybernetyki a zagadnienia biologii, Paostwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Metody i wyniki psychologii przemysłowej - podręcznik z zakresu psychologii pracy Test Bender-Koppitz dla dzieci od 5 do 10 lat: podręcznik - z Januszem Kostrzewskim, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej Skrócony podręcznik do testu Nastroje i Humory A. H. Bussa i A. Durkee Witkacy, ślub i religia Sztuka nr Samotnośd i wyobraźnia eseje z komentarzem autobiograficznym, londyoska Oficyna Poetów i Malarzy Agresywnośd. Pomiar i analiza psychometryczna, Polskie Towarzystwo Psychologiczne Zajmował się także tłumaczeniem traktatów naukowych. No dobrze, ale Mieczysław Choynowski miał już 36 lat, gdy skooczyła się II wojna światowa. Czym zajmował się wcześniej? Okupację można by mu darowad mógł spędzid wojnę w obozie, oflagu, łagrze, u generała Maczka albo po prostu zarabiając na chleb dla rodziny. Ale nawet gdyby był wiecznym studentem, studiowanie nie zajęłoby mu 12 lat dorosłości: Zanudziłby się śmiertelnie. A wiedząc już, jak niestrudzonym i wszechstronnym był później badaczem, należy podejrzewad, że i przed wojną nie próżnował. I rzeczywiście... Awangardowy artysta Zaskakujący był już cytat z eseju Rozmowy istotne Witkacego. Dwugłos polemiczny Bohdana Michalskiego: Młodszą od Witkiewicza o jedno pokolenie grupę rozmówców istotnych" stanowili filozofowie: Bolesław Micioski, Mieczysław Choynowski i przede wszystkim Jan Leszczyoski. Witkiewicz nie był uczonym uniwersyteckim i nie miał uczniów w ścisłym tego słowa znaczeniu. Z kolei jego filozofia nie miała kontynuatorów, tym niemniej poprzez swoje dokonania teoretyczne (nie tylko artystyczne) był dla początkujących filozofów autorytetem i w pewnym sensie ich mistrzem. Od słowa do słowa, a raczej od linku do linku i wyłoniła się sylwetka awangardowego artysty, wybierającego najbardziej oryginalne techniki, tworzywo, media i najbardziej oryginalne towarzystwo. Już na przełomie lat 20. i 30. Choynowskiemu, dwudziestoletniemu wtedy młokosowi, powierzano projektowanie witryny słynnych Wiadomości Literackich Mieczysława Grydzewskiego. Innymi jej twórcami byli Jerzy Zaruba, Feliks Topolski, Jerzy Hryniewiecki, Edward Manteuffel-Szoege, Antoni Wajwód. Dekoracje odnosiły 6
7 się do aktualnych wydarzeo politycznych, premier teatralnych i literackich. Były szeroko komentowane, cieszyły się ogromną popularnością warszawskiej inteligencji. Choynowskiego w tym czasie pasjonowały szarady, krzyżówki i inne tego typu rozrywki umysłowe. Brał udział w konkursach ogłaszanych przez tygodniki Tydzieo Radiowy i Naokoło Świata nie tylko nadsyłał z Poznania poprawne rozwiązania, opracowywał też własne. W latach dwudziestych XX wieku uczestnicy takich konkursów musieli się popisad talentem plastycznym, wkomponowując krzyżówki w rysunki, grafiki, karykatury czy kolaże własnego autorstwa. Na początku lat trzydziestych, gdy jeszcze kino - X Muza - uważane było za rozrywkę niższego rzędu, na pewno nie za gałąź sztuki, fascynacja nowoczesnymi formami wyrazu i rozwijającą się, coraz bardziej wszechobecną techniką, doprowadziła Choynowskiego do członkostwa w zarządzie Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego START. Była to awangardowa grupa propagatorów filmu artystycznego i użytecznego społecznie. Tworzyły je późniejsze tuzy polskiego kina: Aleksander Ford, Jerzy Toeplitz, Wanda Jakubowska, Jerzy Zarzycki, Eugeniusz Cękalski (pierwszy prezes). Zebrania dyskusyjne i odczyty skierowane do różnych grup docelowych poprzedzały pokazy ambitnych filmów, które odbywały się w Instytucie Filmowym w Pałacu Staszica przy Krakowskim Przedmieściu do 1934 r. W maju 1936 (nr 19) całą stronę tytułową Wiadomości Literackich zajęła Rozprawa z rasizmem Mieczysława Choynowskiego. Był to niezwykle mocny, jednoznaczny, bezkompromisowy tekst, który nie pozostawiał złudzeo, co do linii politycznej tygodnika, jak i poglądów autora. Rozmiar i umiejscowienie swoistego wyznania niewiary świadczyły o absolutnym zrozumieniu i poparciu ze strony Grydzewskiego. Artykuł zamieszczony na drugiej stronie, Humor rzeczy fatalnych autorstwa Tonia Sobaoskiego, był niejako rozwinięciem Rozprawy z rasizmem, skierowanym przeciw polityce hitlerowskiej Rzeszy w Wolnym Mieście Gdaosku. Warto przytoczyd kilka akapitów dowodzących przewagi nauki nad wiarą, rozumu nad przesądem, życzliwej ciekawości świata nad lenistwem ulegania stereotypom: Łatwiej jest wierzyd niż myśled i ludzie wierzą taksamo w Talmud jak i w psychoanalizę, taksamo w rasizm jak i w Ewangelję. (...) Nie można przejśd do porządku nad teorjami, które grożą podpaleniem świata. W imię narodu i rasy popełnia się dziś zbrodnie, jakich poza polityczną, nie ważyłaby się sankcjonowad żadna inna moralnośd. Mit rasowy przytacza pseudonaukowe argumenty, które działają na prymitywne umysły, a tłum przyjmuje nie tę teorię która jest prawdziwa, ale tę która mu się podoba. (...) Znajomośd prawdy słabiej działa na masy od poczucia nienawiści. Istotnym motywem rasizmu i antysemityzmu są nie etnologiczne lub gospodarcze uzasadnienia, lecz uczucia, skierowane przeciw odróżniającym się czemś grupom. Przerażająco aktualne... Niestety w monografii Małgorzaty Szpakowskiej Wiadomości Literackie prawie dla wszystkich wydanej we wrześniu 2012, nie ma wzmianki o Mieczysławie Choynowskim. Fotomontażysta Jeśli chodzi o XX-lecie międzywojenne to jednak przede wszystkim Choynowski był pionierem konstruktywistycznego fotomontażu. Wiadomości Literackie publikowały je nieraz: inspirowany Mahatmą Gandhim Mały, niepozorny człowieczek, Dziwnośd istnienia (1931), Koło udręki, To be or not to be (1932). Łatwo daje się zauważyd antyklerykalizm autora. Technikę fotokolażu i fotomontażu uprawiali wówczas 7
8 nieliczni, lewicowi artyści, zazwyczaj optymistycznie i pacyfistycznie nastawieni do zdobyczy cywilizacji, wyczuleni na nierówności społeczne, tacy jak Mieczysław Szczuka, Teresa Żarnowerówna, Mieczysław Berman, Władysława Daszewski. Może nieco bardziej komercyjni, mniej idealistyczni byli graficy Kazimierz Podsadecki i Janusz Maria Brzeski, związani początkowo z kręgiem krakowskiej Zwrotnicy. Ważna w ponownym odkrywaniu twórczości Choynowskiego była wystawa w Pałacu w Wilanowie Witkacy i inni. Z kolekcji Stefana Okołowicza i Ewy Franczak. (16 czerwca - 15 sierpnia 2011). Krzysztof Jurecki pisał o tym wydarzeniu: Wielkie znacznie miało zaprezentowanie nieznanych prac Mieczysława Choynowskiego, zarówno aktów służących do tworzenia fotomontaży w typie późniejszych prac Zdzisława Beksioskiego, jak i zdjęd z cieniami ujętych z żabiej perspektywy w formule nowoczesnej fotografii z Bauhausu. Choynowski jest jednak przede wszystkim wybitnym fotomontażystą (prace z lat , które kontynuują postulaty awangardy z lat ). Krytyce podlega zarówno amerykaoska cywilizacja, jak i polska sztuka. Zaskakująco współcześnie i jednocześnie pop artowo wyglądają montaże łączące kulturystyczne torsy męskie z kobiecymi głowami pięknych kinowych postaci. A więc mamy tu także krytykę polskiego przemysłu kinowego. Jestem przekonany, że mało znana postad Choynowskiego doczeka się dalszych interpretacji. Pierwsza na świecie retrospektywa fotomontażu miała miejsce w Niemczech w W tym samym roku Choynowski rozpoczął stałą współpracę z Wiadomościami Literackimi. Bardzo szybko wzmacniał w nich swoją pozycję. W czerwcu 1932 (sześd zagadek w nr. 25 i sześd w lipcowym nr. 29) redakcja ogłosiła Konkurs rekwizytów teatralnych: Mieczysław Choynowski, dobrze znany naszym czytelnikom ze swoich świetnych fotomontaży, daje w 12 rysunkach syntezy 12 polskich sztuk teatralnych autorów żyjących i nieżyjących, granych lub ogłoszonych drukiem. Rysunki oparte są przedewszystkiem na rekwizytach, potrzebnych do wystawienia tych sztuk, wchodzą w nie jednak poza 8
9 rekwizytami w ścisłem znaczeniu tego słowa także ich motywy i cechy charakterystyczne. 80 lat po powstaniu Ameryki (w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie) - najbardziej rozpoznawalnego wśród koneserów sztuki jego kolażu, dawni przyjaciele sugerują, że w pracach Choynowskiego można wyczud jego trudny charakter, to, że potrafił byd niechętny ludziom. Rzeczywiście jego dzieła cechuje chłód, dystans; raczej przestroga niż pociecha. Nie są zabawne ani śmieszne, a wręcz przerażające, jak chociażby Wojna (1931). I może to zemściło się na artyście może dlatego nie znalazł się dotąd żaden opiekun dorobku artystycznego i naukowego Mieczysława Choynowskiego, nie podarował mu biogramu w Wikipedii. Choynowski nie miał w Polsce monograficznej wystawy, nie wydano jego biografii, mimo, że mogłaby byd barwna, wręcz fascynująca, na pewno wielowątkowa. Poza pracami z kolekcji Stefana Okołowicza, największy zbiór fotografii a także obraz olejny Mieczysława Choynowskiego posiada obecnie Antykwariat Kwadryga nasz sąsiad z Wilczej 29 A lok. 25. Są tu portrety profesorów: Władysława Witwickiego, Tadeusza Kotarbioskiego, są fotografie przedstawiające dłonie, fragmenty lokomotyw i wreszcie akty kobiece, powstałe w głównie w pierwszej połowie lat czterdziestych. Losy negatywów są na razie nieznane. Opisy fotografii wskazują wyraźnie, że powstały w czasie okupacji. Uczeo Witkacego Janusz Degler tłumaczył w przypisach do III tomu Witkacego Listów do żony ( ), że Mieczysław Choynowski w czasie wojny prowadził w Warszawie zakład fotograficzny (...) Po okresie represji i likwidacji Pracowni wyjechał do Norwegii [raczej do Szwecji przyp. PP], następnie do Meksyku, gdzie pracował w La Universidad Pedagógica Nacional, aż do przejścia na emeryturę. (...) Witkacy był autorem recenzji pracy magisterskiej Choynowskiego. Pisał ją w kwietniu 1938 podczas pobytu w Nowym Sączu (autograf w Bibliotece Jagiellooskiej). Listy Witkiewicza do Choynowskiego zostały zarekwirowane na granicy przy jego wyjeździe z Polski i po 1990 r. przekazane do Biblioteki PAN w Warszawie (kserokopie w archiwach domowych Anny Micioskiej i Stefana Okołowicza). Choynowski w latach trzydziestych mieszkał we Włochach przy ul. Pocztowej 3 (przypis do listu 759). Sztuka stała się więc odskocznią artysty od brutalnej codzienności. Trudno się oprzed wrażeniu, że zarówno redaktor pomnikowej, mitycznej wręcz edycji dzieł Witkacego, Papież Witkacologii, Janusz Degler, jak i cały komitet redakcyjny, odkrywali postad Choynowskiego stopniowo, w miarę chronologicznego wzrostu jego roli w korespondencji Witkiewiczów. W pierwszym tomie postad ta nie pojawiła się ani w listach, ani w przypisach. W latach Choynowski był przecież nastolatkiem, to zrozumiałe. W drugim tomie Listów... z lat pojawił się na dwóch stronach, ale omyłkowo jako Piotr Choynowski. Tymczasem kontekst tego przypisu był 9
10 bardzo ciekawy. Okazało się, że to Mieczysław Choynowski był autorem najwcześniej spisanej relacji Czesławy Oknioskiej-Korzeniowskiej o okolicznościach samobójstwa Witkacego. Relację tę spisał prawdopodobnie w 1939, po powrocie Czesi do Warszawy, opublikował 46 lat później w paryskiej Kulturze. Sprostowano to w Aneksie II do tomu III - Poprawkach i uzupełnieniach przypisów do listów z II tomu. Zwięzłe, niemal faktograficzne sprawozdanie spisane przez Choynowskiego weredyka, co podkreślał Lem - odróżniało się od kolejnych, nie tak wiernych, mniej dokumentalnych, mocniej fabularyzowanych, spisywanych do lat 70. przez różne osoby. Ostatni tom listów Witkacego do Jadwigi przyniósł niewiele dodatkowych informacji o Choynowskim. 25 marca 1936 pisał z Zakopanego do żony: Co się dzieje z Choynowskim. Czy tego nikt nie wie i jego adresu. Zguba musiała sama się odnaleźd i napisad do swego nauczyciela, bo już 20 kwietnia 1936 Witkacy odpisał do Choynowskiego na karcie pocztowej, zacytowanej w przypisie do litu 977: Kochany Mieciu: Dziękuję Ci za kartkę. Cieszy mnie, że dobrze, bo mi się zdawało, że w marcu miałeś demon*iczne] przeżycia. Czy mi się śni, żeś odebrał u Niny Syntax Carnapa. D on i e ś m i o t y m zaraz, o ile można. Ja piszę krytykę Wittgensteina (masę tumanowatości) i <<niemyte dusze>>. U mnie było b. niedobrze teraz niby lepiej, ale niewyraźnie. Byłem kolejką na Kasprowym. Dośd morowe wrażenie. 300 m pod spodem. Zjeżdżałem na nartach. Ściskam Cię serdecznie. R*odzinne+ P*ozdrowienia+. Mowa tu o Logicznej składni języka - najsłynniejszej pracy Rudolfa Carnapa ( ), niemieckiego filozofa, logika i matematyka, programowo zwalczającego metafizykę, radykalnego pacyfisty, współtwórcy Koła Wiedeoskiego, którego Choynowski wielokrotnie później cytował, propagował wśród studentów i tłumaczył na język polski. Witkacy ewidentnie martwił się o młodszego o całą generację przyjaciela, omawiał i podsuwał lektury, dzielił się wrażeniami. Poufały, wręcz ojcowski stosunek do Miecia, był dużym komplementem dla początkującego filozofa. Obaj byli eksperymentatorami, fanami filmu i nowoczesnych środków ekspresji. Choynowski niewątpliwie podziwiał mistrza. Już w Naokoło Świata z grudnia 1932 (nr 104) ogłosił artykuł Model i Artysta istny pean na cześd sztuki malarskiej i zdolności psychoanalitycznych Witkiewicza. Z entuzjazmem, wręcz fascynacją pisał o znawstwie dusz ludzkich, mistrzostwie osiąganym zarówno w naturalistycznych, jak i abstrakcyjnych typach portretów. Zachwycał się także ciekawą książką o narkotykach, słusznie dostrzegając w najróżniejszych używkach narzędzie pracy i eksperyment artystyczno-psychologiczno-filozoficzny, a nie nałóg czy degrengoladę. Jadwiga Witkiewiczowa wspominała: Gdy miał ranek wolny od klientów, kilka godzin poświęcał na rozmowy filozoficzne; przychodzili do niego: Mieczysław Choynowski, Bolesław Micioski, kuzyn Stasia Tadeusz Pietrzkiewicz i inni, ale ci najczęściej. Jak widad, mimo wieloletnich i szczegółowych badao, znaczenie i dorobek niektórych bliskich Stanisława Ignacego Witkiewicza wciąż nie zostały w pełni odkryte. Załączone tu fotografie prezentujemy dzięki uprzejmości Antykwariatu Kwadryga Fotomontaże pochodzą z kwerendy w rocznikach Wiadomości Literackich, Naokoło świata i innych czasopism XX-lecia międzywojennego, prowadzonej przez autora. 10
11 11
Naukowiec Web 2.0. Marek Szepski Krakowska Akademia
Naukowiec Web 2.0 Marek Szepski Krakowska Akademia mszepski@afm.edu.pl komentarz Wbrew temu co może ktoś sądzić nie będzie to jakimś brzydkim zwierzaku, który chce nam zrobić coś nieładnego Tytuł (ma być
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z ODSŁONIĘCIA TA BLIC NAD SALAMI NR 4 ORAZ 102 W INSTYTUCIE FILOZOFII UW 1
EDUKACJA FILOZOFICZNA VOL. 64 2017 SPRAWOZDANIA ALICJA CHYBIŃSKA Uniwersytet Warszawski SPRAWOZDANIE Z ODSŁONIĘCIA TA BLIC NAD SALAMI NR 4 ORAZ 102 W INSTYTUCIE FILOZOFII UW 1 Dnia 29 listopada 2016 r.
Bardziej szczegółowoWieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka
Biuletyn Polonijny, Montreal, 10 czerwca 2011 Wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka 9. VI. (czwartek), o godz.19:00 w Konsulacie RP odbył się wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura
Bardziej szczegółowo2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.
ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Dawne i współczesne wzorce rodziny. Omawiając zagadnienie, zinterpretuj sposoby przedstawienia tego tematu w dziełach literackich różnych epok oraz w wybranych
Bardziej szczegółowoKolekcja Larysy Zajączkowskiej-Mitznerowej
PL_0001 Fundacja Ośrodka KARTA 02-536 Warszawa Narbutta 29 Kolekcja Larysy Zajączkowskiej-Mitznerowej 1863-1987 Numer zespołu PL_0001_OK_1852 1 Wstęp do inwentarza zespołu: Kolekcja Larysy Zajączkowskiej-Mitznerowej
Bardziej szczegółowoWładysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne
Władysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne PLAKAT: WŁADYSŁAW PLUTA największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne Władysław
Bardziej szczegółowoJerzy Malec JAN STASZKÓW ( ) IN MEMORIAM
XIII: 2016 nr 4 e-issn 2451-0610 ISSN 1733-2680 Jerzy Malec JAN STASZKÓW (1948 2016) IN MEMORIAM 31 sierpnia 2016 r. zmarł doc. dr Jan Staszków, wieloletni pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego i Krakowskiej
Bardziej szczegółowoAndrzej Grzeszczuk. Wileńszczyzna. w II Rzeczypospolitej. Materiały dydaktyczne do lekcji historii dla szkół ponadpodstawowych
Andrzej Grzeszczuk Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej Materiały dydaktyczne do lekcji historii dla szkół ponadpodstawowych Andrzej Grzeszczuk Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej Materiały dydaktyczne
Bardziej szczegółowoBibliografie literackie online. oprac. dr Aneta Drabek
Bibliografie literackie online oprac. dr Aneta Drabek Polska Bibliografia Literacka online Polska Bibliografia Literacka jest (z założenia) bieżącą bibliografia literacką. Ukazuje się od 1954 r., kiedy
Bardziej szczegółowoGilsonowska metoda historii filozofii. Artur Andrzejuk
Gilsonowska metoda historii filozofii Artur Andrzejuk PLAN 1. Gilsonowska koncepcja historii filozofii jako podstawa jej metodologii 2. Charakterystyka warsztatu historyka filozofii na różnych etapach
Bardziej szczegółowoERASMUS COVILHA, PORTUGALIA
ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA UNIVERSIDADE DA BEIRA INTERIOR SEMESTR ZIMOWY 2014/2015 JOANNA ADAMSKA WSTĘP Cześć! Mam na imię Asia. Miałam przyjemność wziąć udział w programie Erasmus. Spędziłam 6 cudownych
Bardziej szczegółowoBibliografie literackie online. oprac. dr Aneta Drabek
Bibliografie literackie online oprac. dr Aneta Drabek Polska Bibliografia Literacka online Polska Bibliografia Literacka jest (z założenia) bieżącą bibliografia literacką. Ukazuje się od 1954 r., kiedy
Bardziej szczegółowoTEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES
KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES POLISH ACADEMY OF SCIENCES BRANCH IN LUBLIN COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES Volume IX Lublin 2012 POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ
Bardziej szczegółowoJan Berdak Autor: Marek Grausz afrp
Jan Berdak 1944-2009 Autor: Marek Grausz afrp Janek był człowiekiem z charakterem. Bez kompromisowy, zawsze z własnym zdaniem i skłonny do żartów. Na plenerach, na których wspólnie bywaliśmy, spędzaliśmy
Bardziej szczegółowoKazimierz Podsadecki - artysta zapomniany Wystawa rysunków w 40-tą rocznicę śmierci artysty
Kazimierz Podsadecki - artysta zapomniany Wystawa rysunków w 40-tą rocznicę śmierci artysty Wernisaż: 14 października 2010, godz. 19.00 Wystawa potrwa do 28 października 2010 Galeria Sztuki ATTIS Ryszard
Bardziej szczegółowoStanisław Westwalewicz - kolekcja włoska w zbiorach Muzeum Okręgowego w Tarnowie
Stanisław Westwalewicz (13 listopada 1906 w Kozienicach -15 maja 1997 roku w Tarnowie). Malarz, grafik, rysownik, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, więzień obozu w Kozielsku, żołnierz II Kurpusu.
Bardziej szczegółowoMISTRZÓW. Niezwykłe spotkanie
1 Niezwykłe spotkanie MISTRZÓW Andrzej Fogtt to malarz wizjoner, niezwykle aktywny i dynamiczny. Jego prace intrygują, inspirują. Artystę odwiedziłam w nowej, klimatycznej pracowni na warszawskiej Pradze,
Bardziej szczegółowoLX EDYCJA KONKURSU im. ks. dr Szczęsnego Dettloffa książka o ratuszu kaliskim nagrodzona
Makary Górzyński, 30. listopada 2015, materiał informacyjny; fot. archiwum SHS i Autora LX EDYCJA KONKURSU im. ks. dr Szczęsnego Dettloffa książka o ratuszu kaliskim nagrodzona W dniu 26. listopada 2015,
Bardziej szczegółowoBank pytań na egzamin ustny
Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu ul. Junikowska 35, 60-163 Poznań; tel./fax +48 61 868 48 68; kom. +48 798 210 608; sekretariat@lp.poznan.pl; www.lp.poznan.pl Bank pytań na egzamin
Bardziej szczegółowoRyszard Stachowski Curriculum Vitae
Ryszard Stachowski Curriculum Vitae Kwalifikacje naukowe: Magisterium: 1963 Doktorat: 1971 Habilitacja: 1978 Profesor nadzwyczajny: psychologia, UAM Katedra Psychologii, Wydział Filozoficzno Historyczny,
Bardziej szczegółowo1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch
1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to
Bardziej szczegółowoAntoni Guzik. Rektor, Dziekan, Profesor, wybitny Nauczyciel, Przyjaciel Młodzieży
Antoni Guzik Antoni Guzik Rektor, Dziekan, Profesor, wybitny Nauczyciel, Przyjaciel Młodzieży Docent Antoni Guzik urodził się 7 kwietnia 1925 r. w Izydorówce, w dawnym województwie stanisławowskim. Szkołę
Bardziej szczegółowoSZKOLNA LISTA TEMATÓW 2013/2014
SZKOLNA LISTA TEMATÓW NA MATURĘ USTNĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO 2013/2014 LITERATURA 1. Jednostka wobec nieustannych wyborów moralnych. Omów problem, analizując zachowanie wybranych bohaterów literackich 2. Obrazy
Bardziej szczegółowoProjekt edukacyjny uczniów klasy II a Korczak król dzieci
Janusz Korczak Projekt edukacyjny uczniów klasy II a Korczak król dzieci Projekt realizowany jest przez uczniów II klasy Gimnazjum nr 1 w Błoniu pod kierunkiem nauczyciela, pani Anety Kobosz. Idea przybliżenia
Bardziej szczegółowoLITERATURA. Bohater z książką w ręku. Omów wpływ lektur na życie postaci literackich na podstawie analizy wybranych przykładów.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II Tematy na ustną część egzaminu maturalnego z języka polskiego stara formuła w roku szkolnym 2018/2019. LITERATURA 1 Nr Temat Uwagi Artysta jako bohater
Bardziej szczegółowoKRZYSZTOF JAKUBOWSKI O SOBIE
Fot.Anna Jakubowska KRZYSZTOF JAKUBOWSKI O SOBIE Urodziłem się w 1946 roku w Bydgoszczy, a od kilkudziesięciu lat mieszkam w Gdańsku. Swoją pierwszą indywidualną wystawę fotograficzną zorganizowałem w
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA, WYDZIAŁ FTIMS. Wielkie umysły. Fizycy. Jan Kowalski, FT gr
POLITECHNIKA GDAŃSKA, WYDZIAŁ FTIMS Wielkie umysły Fizycy Jan Kowalski, FT gr.1 2013-09-28 Zaprezentowano wybrane wiadomości dotyczące kilku znanych wybitnych fizyków. A tak naprawdę, to chodzi tu o przećwiczenie
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Adam Wrzosek organizator i Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920/ /1923
Prof. dr hab. Adam Wrzosek organizator i Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920/1921 1922/1923 Lekarz, patolog, historyk medycyny i antropolog. Urodził się 6 V 1875 r. w Zagórzu
Bardziej szczegółowoREGULAMIN postępowania o nadanie tytułu profesora na Wydziale Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury Politechniki Rzeszowskiej
REGULAMIN postępowania o nadanie tytułu profesora na Wydziale Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury Politechniki Rzeszowskiej PODSTAWY PRAWNE Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie
Bardziej szczegółowoHANS CHRISTIAN ANDERSEN. Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec
HANS CHRISTIAN ANDERSEN Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec HANS CHRISTIAN ANDERSEN Żył w latach 1805 1875; Prozaik, poeta, dramaturg i baśniopisarz duński; W wieku 14 lat, po śmierci ojca, we wrześniu
Bardziej szczegółowoWernisaż. Wystawa prac studentów Kierunku Plastycznego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Sanoku
Wernisaż Wystawa prac studentów Kierunku Plastycznego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Sanoku Od czterech lat mam przyjemność prowadzić zajęcia z malarstwa i rysunku na Sanockim Uniwersytecie Trzeciego Wieku
Bardziej szczegółowoJestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE. Autor: Małgorzata Marzec
Jestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE W SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH Autor: Małgorzata Marzec Podstawa programowa przedmiotu wiedza o kulturze CELE KSZTAŁCENIA - WYMAGANIA OGÓLNE I.
Bardziej szczegółowoCZERWONY AUTOBUS JACKA KACZMARSKIEGO & AUTOBUS BRONISŁAWA WOJCIECHA LINKE
CZERWONY AUTOBUS JACKA KACZMARSKIEGO & AUTOBUS BRONISŁAWA WOJCIECHA LINKE BRONISŁAW WOJCIECH LINKE 1906-1962 Bronisław Wojciech Linke urodził się 23 kwietnia 1906 w Dorpacie (Estonia). Bronisław Wojciech
Bardziej szczegółowoFilozofowie na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie ARTUR ANDRZEJUK
Polski Uniwersytet na Obczyźnie Filozofowie na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie ARTUR ANDRZEJUK Brano pod uwagę następujące kryteria: Publikacje z filozofii Nauczanie filozofii Założenia Artur Andrzejuk
Bardziej szczegółowoPoniżej prezentujemy tematyczny podział gromadzonych tytułów czasopism, dostępnych w Czytelni biblioteki.
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach oferuje w bieżącej prenumeracie bogaty zbiór czasopism metodycznych i fachowych dla nauczycieli, wychowawców oraz bibliotekarzy, psychologów, pedagogów szkolnych
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający
Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający wymagania w zakresie wiadomości omawia najważniejsze postanowienia i konsekwencje traktatu wersalskiego definiuje pojęcie totalitaryzmu omawia główne
Bardziej szczegółowoPanel dyskusyjny Odbiorca jako współtwórca nowoczesnego muzeum - relacja
PL RU EN A A A Szukaj Panel dyskusyjny Odbiorca jako współtwórca nowoczesnego muzeum - relacja Muzeum Pamięci Sybiru, jako nowa placówka muzealna na etapie budowy siedziby i tworzenia wystawy stałej, wciąż
Bardziej szczegółowoEuropejski system opisu kształcenia językowego
Europejski system opisu kształcenia językowego Opis poziomów Poziom językowy A1 - Poziom początkowy Potrafię zrozumieć znane mi słowa i bardzo podstawowe wyrażenia dotyczące mnie osobiście, mojej rodziny
Bardziej szczegółowoFITNESS INTELIGENCJI
FITNESS INTELIGENCJI Aleksander Dydel ABC TEORII I ĆWICZEŃ WSTĘP Ancora imparo. Michał Anioł Inteligencja jest piękną i wartościową cechą umysłu, którą można rozwinąć. Sama z siebie nie jest gwarantem
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z otwarcia wystawy: Ryszard Kaczorowski wpisany w dzieje Uniwersytetu w Białymstoku
Sprawozdanie z otwarcia wystawy: Ryszard Kaczorowski wpisany w dzieje Uniwersytetu w Białymstoku W dniu 28 listopada 2017 r. o godz. 13.00 w Gabinecie Prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego Ostatniego Prezydenta
Bardziej szczegółowoALBUMY, PRZEWODNIKI, ENCYKLOPEDIE
SPIS NOWOŚCI W BIBLIOTECE SZKOLNEJ Zapraszamy do zapoznania się z niektórymi nowościami dostępnymi w bibliotece szkolnej. Są wśród nich między innymi pomoce dla nauczycieli oraz nowości czytelnicze zakupione
Bardziej szczegółowoJANUSZ KORCZAK- CZŁOWIEK, KTÓRY KOCHAŁ DZIECI
JANUSZ KORCZAK- CZŁOWIEK, KTÓRY KOCHAŁ DZIECI CELE PROJEKTU: przybliżenie uczniom sylwetki Janusza Korczaka, zapoznanie z jego nowatorskimi poglądami na wychowanie dzieci; uświadomienie dzieciom posiadania
Bardziej szczegółowoLista tematów z języka polskiego na wewnętrzną część egzaminu maturalnego dla technikum w roku szkolnym Literatura
Lista tematów z języka polskiego na wewnętrzną część egzaminu maturalnego dla technikum w roku szkolnym 2012 2013 Literatura 1. Wzorce osobowe promowane w dziełach literackich różnych Rozwio temat na wybranych
Bardziej szczegółowo"Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki
"Żył w świecie, który nie był gotowy na jego pomysły". T estament Kościuszki -Polacy niestety za często czują się ofiarami. Mieliśmy przecież takich bohaterów jak Kościuszko czy Sobieski. Nie możemy czekać,
Bardziej szczegółowoJerzy Topolski Teoretyczne problemy wiedzy historycznej. Antologia tekstów
Antologia tekstów Jerzego Topolskiego Teoretyczne problemy wiedzy historycznej przygotowana została przede wszystkim z myślą o studentach i doktorantach. Zawiera ona prace napisane przystępnym językiem
Bardziej szczegółowoKrzysztof Kmieć (ur. 13 marca 1950 zm. 13 marca 2011), adiunkt Katedry Farmakognozji UJ CM, w latach członek Senatu Uniwersytetu
Krzysztof Kmieć (ur. 13 marca 1950 zm. 13 marca 2011), adiunkt Katedry Farmakognozji UJ CM, w latach 2002 2005 członek Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego, artysta grafik, człowiek wielkiego serca i wielu
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU DLA KLASY II DO LISTOPADA 2016 ROKU
ROZKŁAD MATERIAŁU DLA KLASY II DO LISTOPADA 06 ROKU 49. Oświecenie wiek rozumu; Wprowadzenie do epoki () I.3.) II 50. Od naiwnego do krytycznego pojmowania rzeczywistości Kandyd Woltera w kontekście filozofii
Bardziej szczegółowoGAZETKA DZIENNIKARZY Z ŻAR NAJLEPSZA W WOJEWÓDZTWIE!
Wraz ze swoimi uczniami będącymi aktywnymi członkami kółka literackiego Lekcje twórczości dla klas I-III wydaję czasopismo Alfabet. W tym roku szkolnym 2010/11 tworzą je uczniowie klasy 2b, a ostatnio
Bardziej szczegółowoROZUMIENIE ZE SŁUCHU
Imię i nazwisko: Data urodzenia: Kraj: Kierunek studiów: punkty: / 70 p. ROZUMIENIE ZE SŁUCHU Proszę wysłuchać tekstu i wykonać zadania. Tekst zostanie odczytany dwa razy. 1. Proszę wybrać jedną poprawną
Bardziej szczegółowoPolski alfabet według Wojciecha Wiszniewskiego Elementarz (1976) Opracowała: Anna Równy
Szkoła gimnazjalna JĘZYK POLSKI Scenariusz z wykorzystaniem nowych mediów i platformy Filmoteka Szkolna (45 min) Polski alfabet według Wojciecha Wiszniewskiego Elementarz (1976) Opracowała: Anna Równy
Bardziej szczegółowoZIEMIANIE W PORTRECIE I FOTOGRAFII
ZIEMIANIE W PORTRECIE I FOTOGRAFII Zofia Zinserling MAJĄTEK MONIAKI ZEMBRZUSKICH W połowie XIX w. duży niegdyś majątek Moniaki stopniowo podupadał i kilkakrotnie zmieniał właścicieli, aż wreszcie w 1858
Bardziej szczegółowoOd przeszłości do teraźniejszości. Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
Od przeszłości do teraźniejszości Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego 1945 2015 Katarzyna Mikołajczyk * Adam Łysakowski Doktor habilitowany, kustosz dyplomowany, dyrektor BUŁ w latach 1946 1948. Urodził
Bardziej szczegółowo1. Grzegorz Bolek Lato w Podkowie Leśnej Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie dyplom z wyróżnieniem. Uprawia malarstwo olejne, jest
1. Grzegorz Bolek Lato w Podkowie Leśnej Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie dyplom z wyróżnieniem. Uprawia malarstwo olejne, jest znakomitym pedagogiem związanym z podkowiańską szkołą, gdzie
Bardziej szczegółowoWydanie specjalne gazetki szkolnej Na szóstkę. z okazji. Ogólnopolskiego Dnia Praw Dziecka. obchodzonego 20 listopada
Wydanie specjalne gazetki szkolnej Na szóstkę z okazji Ogólnopolskiego Dnia Praw Dziecka obchodzonego 20 listopada Chcesz dowiedzieć się, jakie masz prawa i obowiązki?! A do tego wygrać nagrodę? Nic prostszego!
Bardziej szczegółowo2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
ZARZĄDZENIE Nr 2275/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 04.09.2018 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie utworzenia miejskiej
Bardziej szczegółowoKSIĘGA JUBILEUSZOWA WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
KSIĘGA JUBILEUSZOWA WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO 1953 2013 Redaktor prowadzący Szymon Morawski Redakcja Elwira Wyszyńska Redakcja techniczna Zofia Kosinska Projekt okładki i stron
Bardziej szczegółowoMłodzież 2010. Plany, dążenia i aspiracje Materialne warunki życia i dostęp do technologii informacyjnej Znajomości języków obcych
Młodzież 2010 Plany, dążenia i aspiracje Materialne warunki życia i dostęp do technologii informacyjnej Znajomości języków obcych Barbara Badora, CBOS PLANY, DĄŻD ĄŻENIA I ASPIRACJE ŻYCIOWE MŁODZIEM ODZIEŻY
Bardziej szczegółowoKsiądz Profesor Józef Tischner - Łopuszna sierpień 2006
Ksiądz Profesor Józef Tischner - Łopuszna sierpień 2006 Jak w kilku zdaniach ująć naukę, jaką odebraliśmy z tego, co mówił do nas Ksiądz Profesor. Czym dla nas była Jego obecność w polskiej rzeczywistości,
Bardziej szczegółowoSzkoły imienia Jacka Kuronia
Jacek Jan Kuroń (ur. 3 marca 1934 we Lwowie, zm. 17 czerwca 2004 w Warszawie) polski polityk, jeden z przywódców opozycji w okresie PRL, historyk, działacz tzw. Czerwonego Harcerstwa, współzałożyciel KOR,
Bardziej szczegółowoOpis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF
Opis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF Poziom Rozumienie ze słuchu Rozumienie tekstu pisanego Wypowiedź pisemna Wypowiedź ustna A1 Rozumiem proste słowa i potoczne
Bardziej szczegółowoStandardy pracy licencjackiej dla Instytutu Humanistycznego PWSZ w Głogowie
Standardy pracy licencjackiej dla Instytutu Humanistycznego PWSZ w Głogowie Trzy egzemplarze pracy + wersja elektroniczna na płycie CD (rtf. doc.) + praca w kopercie. Oprawa miękka, przeźroczysta. Grzbiety
Bardziej szczegółowoWARTO CZYTAĆ LEKTURY!
WARTO CZYTAĆ LEKTURY! Nowa lista lektur w szkołach ponadpodstawowych od 1 września 2019 r. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 roku w sprawie podstawy programowej kształcenia
Bardziej szczegółowo11 Listopada. Przedszkole nr 25 ul. Widok Bielsko-Biała
11 Listopada Listopad to dla Polski niebezpieczna pora- pisał St. Wyspiański w " Nocy Listopadowej" w 1904r. Kilka lat później okazało się, że listopad może być dla Polski szczęśliwy. 11 listopada 1918r,
Bardziej szczegółowoRaport Specjalny: 3 Największe Mity. Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym
Raport Specjalny: 3 Największe Mity Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym Raport dostarczyli: Więcej na stronie: http://www.intelektualnie.pl Intelektualnie.pl Centrum Szkoleniowe W ciągu swojej działalności
Bardziej szczegółowoAndrzej Paczkowski. Matura: rok szkolny 1954/1955
Andrzej Paczkowski Matura: rok szkolny 1954/1955 Przed schroniskiem na Hali Gąsiennicowej Andrzej Paczkowski (ur. 1 października 1938 w Krasnymstawie) polski historyk, naukowiec, wykładowca akademicki,
Bardziej szczegółowobab.la Zwroty: Korespondencja osobista Życzenia polski-polski
Życzenia : Ślub Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! młodej parze Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! Gratulacje i najlepsze
Bardziej szczegółowoPolacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy
Polacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy Grzegorz Lindenberg Z wielkich badań, przeprowadzonych w ubiegłym roku na 18 tysiącach osób w 15 krajach Europy wynika, że opinie o tym, jakich uchodźców
Bardziej szczegółowo1 Maria Zduniak Ukończyła studia w zakresie teorii muzyki i gry na fortepianie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu (1961), a także w zakresie historii sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim
Bardziej szczegółowoWernisaż pełen nadziei
Wernisaż pełen nadziei Od lat robią to, na co często brakuje odwagi ludziom zdrowym. Swoim działaniem pokazują, że z rakiem można żyć pełnią życia, a nawet go pokonać. Udowadniają, że diagnoza to nie wyrok.
Bardziej szczegółowobab.la Zwroty: Korespondencja osobista Życzenia chiński-polski
Życzenia : Ślub 祝 贺, 愿 你 们 幸 福 快 乐, 天 长 地 久 Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! młodej parze 致 以 我 对 你 们 婚 姻 真 诚 的 祝 福 Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! młodej parze 恭 喜 喜 结
Bardziej szczegółowoKolorowy świat Łukasza
Łukasz Wiśnia Waśniowski Kolorowy świat Łukasza Biblioteka Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ 29.01.2018 28.02.2018 Fotoreportaż z wystawy Rehabilitacja przez sztukę Integracja osób
Bardziej szczegółowoAlbert Camus ( ) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku;
"Dżuma" Camusa jako powieść paraboliczna Albert Camus (1913 1960) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku; był wybitnym pisarzem (otrzymał Nagrodę
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11 WYKAZ SKRÓTÓW... 13. ZASADY TRANSLITERACJI I TRANSKRYPCJI... 15 1. Transliteracja... 15 2. Transkrypcja...
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA....................................................... 11 WYKAZ SKRÓTÓW.................................................. 13 ZASADY TRANSLITERACJI I TRANSKRYPCJI..........................
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Krystyna Jabłońska
Prof. dr hab. Krystyna Jabłońska Krystyna Jabłońska jest fizykiem, profesorem doktorem habilitowanym, członkiem zarządu PTPS. 1. Proszę powiedzieć parę słów o sobie i czym zajmuje się Pani na co dzień.
Bardziej szczegółowoJanusz Przybylski. Grafika i malarstwo
Janusz Przybylski Grafika i malarstwo wrzesień-październik 2014 W stałej ekspozycji jednej z najważniejszych galerii sztuki współczesnej na świecie, w Tate Gallery w Londynie, niewiele dzieł pochodzi z
Bardziej szczegółowoświeższe wydarzenia rozgrywające się w świecie malarzy i pisarzy, zwłaszcza poetów. Mając w pamięci tak świetną tradycję naszego felietonu, niełatwo
OD AUTORKI Wiersze, proza, esej tak, to mi się już zdarzało. Ale felieton? To była forma, w jakiej nigdy dotąd nie próbowałam swoich sił. Wielkie więc było moje zaskoczenie, kiedy jesienią 2000 roku redakcja
Bardziej szczegółowoLITERATURA. 2. Kresy wschodnie w literaturze polskiej. Omów na podstawie wybranych przykładów.
TEMATY NA USTNĄ CZĘŚĆ EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. STANISŁAWA KOPYSTYŃSKIEGO WE WROCŁAWIU W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 LITERATURA 1. Analizując wybrane wiersze
Bardziej szczegółowoRamowy Program Studiów Kierunek: Kulturoznawstwo Studia I stopnia: stacjonarne. Pensum: 180 ECTS i 1810 godz
Ramowy Program Studiów Kierunek: Kulturoznawstwo Studia I stopnia: stacjonarne. Pensum: 180 ECTS i 1810 godz. Legenda: E egzamin; Z zaliczenie; ZO zaliczenie z oceną; O ocena; PP praca pisemna; w wykład;
Bardziej szczegółowoCzy kierownik projektu spełnia kryteria doświadczonego naukowca 3? 1 - tak - nie jeżeli nie, to proszę uzasadnić:
Zasady oceny wniosków w konkursie na projekty badawcze realizowane przez doświadczonych naukowców mających na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju
Bardziej szczegółowoJesteś tym co jesz... + kącik kulinarny s. 9. Jak nie być świnią? Poradnik dla opornych s. 4. Świnie w kinie
nr 5-18/19 WYOBRAŹNIA, INTELEKT, FANTAZJA I... ŚWINIE! Jesteś tym co jesz... + kącik kulinarny s. 9 Jak nie być świnią? Poradnik dla opornych s. 4 Świnie w kinie Czyli o filmowych czarnych charakterach
Bardziej szczegółowoHelena Tendera-Właszczuk Kraków, 15.04.2013 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Helena Tendera-Właszczuk Kraków, 15.04.2013 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Recenzja dorobku naukowego, dydaktycznego i organizacyjnego dr Krzysztofa Wacha w postępowaniu habilitacyjnym w dziedzinie
Bardziej szczegółowo8. edycja konkursu Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy (na prace konkursowe czekamy do 30 czerwca 2017)
Pamięć.pl - portal edukacyjny IPN Źródło: http://pamiec.pl/pa/edukacja/konkursy/ogolnopolskie/sprzaczki-i-guziki-z-or/16990,8-edycja-konkursu-sprzaczki-i-guziki-z-o rzelkiem-ze-rdzy-na-prace-konkursowe-cze.html
Bardziej szczegółowoDr Władysław Biegański. częstochowianin stulecia patron współczesnych lekarzy
Dr Władysław Biegański częstochowianin stulecia patron współczesnych lekarzy Dr Władysław Biegański Częstochowianin Stulecia patron współczesnych lekarzy pod redakcją Beaty Zawadowicz przy współpracy Anny
Bardziej szczegółowoKorespondencja osobista Życzenia
- Ślub Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Gratulujemy! Życzymy
Bardziej szczegółowoPiękny gest 98-letniej łodzianki. Ufundowała Muzeum Miasta Łodzi obraz
06-07-19 1/5 Ufundowała Muzeum Miasta Łodzi 17.01.2019 15:17 Aleksandra Górska / BPKSiT kategoria: Aktualności kulturalne Pani Zofia Dachniewska napisała do magistratu, deklarując chęć przeznaczenia części
Bardziej szczegółowoKartograficzny obraz życia kulturalnego Warszawy na dawnych planach miasta.
Warszawa ma wiele twarzy Konferencja z cyklu Warszawska Jesień Archiwalna 25 listopada 2015 Warszawa Polska Akademia Nauk Archiwum ul. Nowy Świat 72 Pałac Staszica, sala 022 9.00-9.30 Otwarcie konferencji
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY Czytanie - oto najlepszy sposób uczenia się. Aleksander Puszkin Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie.
Bardziej szczegółowoFundacja Pro Memoria Problemy współczesności
Problemy współczesności Obecnie przeżywamy okres, w którym ludzkość znalazła się w stadium dotychczas nieznanych, wielkich problemów cywilizacyjnych. Jesteśmy świadkami nagromadzenia się przeróżnych trudności,
Bardziej szczegółowoWizyta w Gazecie Krakowskiej
Wizyta w Gazecie Krakowskiej fotoreportaż 15.04.2013 byliśmy w Gazecie Krakowskiej w Nowym Sączu. Dowiedzieliśmy, się jak ciężka i wymagająca jest praca dziennikarza. Opowiedzieli nam o tym pan Paweł Szeliga
Bardziej szczegółowo10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz
10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz. 18.00 W 100-lecie abstrakcji wystawa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz BWA Galerii Sztuki w Olsztynie i Muzeum Okręgowego im. Leona
Bardziej szczegółowoNAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO z dnia 13 lipca 2012 r. pokazuje
W roku 2013 osiągnięcia naukowe pracowników Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza przeliczano na punkty według zasad zawartych w dokumentach: 1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI
Bardziej szczegółowoPLANOWANE PROFILE KLAS PIERWSZYCH W roku szkolnym 2017/2018
PLANOWANE PROFILE KLAS PIERWSZYCH W roku szkolnym 2017/2018 KLASA BIOLOGICZNO-MEDYCZNA uzupełniające: biologia, chemia historia i społeczeństwo, biologia w medycynie Klasa dla tych, którzy interesują się
Bardziej szczegółowoSkala Postaw Twórczych i Odtwórczych dla gimnazjum
Krakowska kademia im. ndrzeja Frycza Modrzewskiego Skala Postaw Twórczych i Odtwórczych dla gimnazjum utor: gnieszka Guzik, Patrycja Huget Instrukcja: Poniżej przedstawione zostały do wyboru po dwa stwierdzenia
Bardziej szczegółowo1. Socrealizm Cele lekcji Metoda i forma pracy Środki dydaktyczne. 1. a) Wiadomości. 2. b) Umiejętności.
1. Socrealizm Uczeń powinien: 1. 1. Cele lekcji 1. a) Wiadomości umiejscowić epokę w czasie, przyporządkować dzieła autorom, łączyć prezentowane dzieła z miejscem, w którym się znajdują, przypisać technikę
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII
KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII Ból PRZYWRACANIE ZDROWIA W SZCZEGÓLNY SPOSÓB 2 Krążenie Zapalenie Naprawa tkanek Większość z nas uważa zdrowie za pewnik. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy organizm traci
Bardziej szczegółowoWycieczka młodzieży do Sejmu
Miasto i Gmina Siewierz - http://www.siewierz.pl/ Data umieszczenia informacji: 2009-06-29 10:38:28 Wycieczka młodzieży do Sejmu Dnia 23 czerwca 2009 roku członkowie Młodzieżowej Rady Miejskiej wzięli
Bardziej szczegółowoNominowani do NLG kategoria esej
Nominowani do NLG 2018 - kategoria esej Nieco ponad tydzień dzieli nas od wielkiej gali, w trakcie której poznamy zdobywców Nagrody Literackiej GDYNIA. W czterech kategoriach: esej, proza, poezja i przekład
Bardziej szczegółowoGen. bryg. prof. dr hab. Henryk Chmielewski
Gen. bryg. prof. dr hab. Henryk Chmielewski profesor karel lewit W dniu 18 grudnia 2006 roku w Pałacu Poznańskich odbyło się uroczyste posiedzenie Senatu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, na którym wręczono
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) Ocena dopuszczająca: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone
Bardziej szczegółowoKorespondencja osobista Życzenia
- Ślub Gratulujemy! Życzymy Wam wszystkiego, co najlepsze! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Gratulacje i najlepsze życzenia w dniu ślubu! Używane, gdy gratulujemy młodej parze Wszystkiego najlepszego
Bardziej szczegółowo