I Kobieca Olimpiada Szachowa - Emmen 1957

Transkrypt

1 1

2 I Kobieca Olimpiada Szachowa Emmen 1957 Krzysztof Puszczewicz Wydanie drugie 2015 (#PL K PDF) Copyright Krzysztof Puszczewicz, Wrocław Wszelkie prawa zastrzeżone do niniejszej publikacji oraz do serii Wielka Księga Olimpiad Szachowych. Projekt okładki: Sebastian Paszkiewicz. Wszelkie prawa do wersji elektronicznej: Comrel , Internet: ISBN

3 Wielka Księga Olimpiad Szachowych, poczynając od 1927 roku, opisuje kolejne rozgrywane zawody olimpijskie, firmowane przez FIDE - zarówno męskie jak i kobiece. Dodatkowe informacje znajdziesz na oficjalnej stronie internetowej serii Wielka Księga Olimpiad Szachowych 3

4 Spis treści Wielka Księga Olimpiad Szachowych... 5 I Kobieca Olimpiada Szachowa... 7 I Kobieca Olimpiada Szachowa Półfinały, 3 września 1957 r Półfinały, 4 września 1957 r Półfinały, 5 września 1957 r Półfinały, 6 września 1957 r Półfinały, 7 września 1957 r Półfinały, 9 września 1957 r Półfinały, 10 września 1957 r Wyniki eliminacji Wyniki indywidualne zespołów Finały, 11 września 1957 r Finały, 12 września 1957 r Finały, 13 września 1957 r Finały, 14 września 1957 r Finały, 16 września 1957 r Finały, 17 września 1957 r Finały, 18 września 1957 r Finały, 19 września 1957 r Finały, 20 września 1957 r Wyniki w finale A Wyniki w finale B Wyniki w finale C Rezultaty końcowe Wyniki indywidualne zespołów

5 Wielka Księga Olimpiad Szachowych Dotychczas, w serii Wielka Księga Olimpiad Szachowych, ukazały się poniższe ebooki: I Olimpiada II Olimpiada III Olimpiada IV Olimpiada V Olimpiada Londyn 1927 Haga 1928 Hamburg 1930 Praga 1931 Folkestone 1933 VI Olimpiada VII Olimpiada VIII Olimpiada IX Olimpiada X Olimpiada Warszawa 1935 Sztokholm 1937 Buenos Aires 1939 Dubrownik 1950 Helsinki 1952 XI Olimpiada XII Olimpiada XIII Olimpiada XIV Olimpiada XV Olimpiada Amsterdam 1954 Moskwa 1956 Monachium 1958 Lipsk 1960 Złote Piaski 1962 XVI Olimpiada XVII Olimpiada XVIII Olimpiada XIX Olimpiada XLI Olimpiada Tel Awiw 1964 Hawana 1966 W przygotowaniu W przygotowaniu Tromsø

6 I Kobieca Olimpiada II Kobieca Olimpiada III Kobieca Olimpiada IV Kobieca Olimpiada V Kobieca Olimpiada Emmen 1957 Split 1963 Oberhausen 1966 W przygotowaniu W przygotowaniu 6

7 I Kobieca Olimpiada Szachowa Emmen, 2 21 września 1957 r. Wstęp Szachy kobiece przy ulicy Kapitana Nemo Miejsce gry. Kobieca Olimpiada rozgrywana była w Emmen stutysięcznej miejscowości leżącej przy granicy, w północno wschodniej części Holandii, w prowincji Drenthe. Emmen uznawane jest za wzorcowy przykład realizacji holenderskiego planu budowania miast i rozwoju społeczności. Miało zatem gwarantowane odgórne wsparcie w promowaniu go na arenie krajowej i międzynarodowej. Mapa: Emmen, Holandia Sala gry znajdowała się w fabryce DANLON przy ulicy Kapitana Nemo praktycznie w centrum miasta. 7

8 Ilustracja: adres miejsca gry: Kapitein Nemostrat, Emmen Emmen, współczesny widok miejsca gry, w którym znajduje się przedsiębiorstwo zajmujące się logistyką Zdjęcie: Google Maps Fabrykę w Emmen wybudowano w 1952 roku, a rok później stała się miejscem produkcji rajstop i pończoch pod duńską marką DANLON. Firma dynamicznie rozwijała się i w ciągu 10 lat urosła do skali giganta rynku, zatrudniającego 1200 osób w większości kobiet posiadającego 800 maszyn i sprzedającego ponad 30 milionów produktów rocznie. 8

9 Hala produkcyjna DANLON z lat świetności Zdjęcie: RTV Drenthe Fabryka w Emmen w czasie trwania I Olimpiady Szachowej Kobiet stanowiła wzorcowy przykład przedsiębiorczości i mogła być wizytówką Holandii. Niestety równo 10 lat po rozgrywkach olimpijskich, zimą 1967 roku wydarzyła się wielka tragedia. Dokładnie 15 października wybuchł wielki pożar, który strawił praktycznie całą fabrykę, włącznie ze wszystkimi magazynami i zgromadzonymi zasobami. Na szczęście wydarzył się w niedzielę, czyli w dniu wolnym od pracy i obyło się bez ofiar w ludziach. Fabryka DANLON w czasie pożaru Zdjęcia: Historisch Emmen 9

10 Doszczętnie spalona fabryka firmy DANLON w 1967 roku Zdjęcie: National Archives of the Netheralnd Rok po tym strasznym wydarzeniu, czyli w 1968 roku odbudowano fabrykę i można było przystąpić do dalszej produkcji. Jednak jej dalsze losy były naznaczone porażkami. Cztery lata później rozpoczęły się zwolnienia wśród załogi, a w 1984 roku firma DANLON zbankrutowała. Wstęp do wydania pierwszego. Po publikacji trzech pierwszych książek, poświęconych męskim rozgrywkom, postanowiłem dla odmiany i wzbogacenia tematyki zainteresować Czytelników również Olimpiadami Kobiecymi. Mają one swój niepowtarzalny urok i od olimpiad męskich odróżnia je znacznie większa dawka emocji, którą odczuwa się zarówno na szachownicy, jak i poza nią! Olimpiady kobiece zasługują na swoją osobną historię, której poświęciłem równie dużo czasu i energii, jak w przypadku turniejów męskich! Muszę przyznać, iż są nie mniej ciekawe. Rywalizacja pań w pierwszych turniejach o drużynowe mistrzostwo świata charakteryzowała się widowiskową zmiennością. W partiach zauważalna była brawura, improwizacja i przypadkowość. Różnica pomiędzy poziomem siły gry zawodniczek była niekiedy kolosalna. Zdarzało się, że naprzeciw siebie siadały: utytułowana mistrzyni międzynarodowa i nieznana amatorka, ledwie znająca ruchy; odkrywano również wyjątkowe talenty. Wyniki meczów były wobec tego trudno przewidywalne i nie poddawały się łatwej statystyce, szczególnie wtedy gdy grały ze sobą, mało znane szachistki. Specyficzne było również to, że drużyny żeńskie grały na dwóch szachownicach, zatem niesłychanie łatwo było nie wygrać 10

11 meczu wystarczyło przegrać tylko jedną partię, by zmagać się już tylko z remisem lub porażką. Holenderskie Emmen było gospodarzem pierwszej oficjalnej Kobiecej Olimpiady Szachowej. Choć z perspektywy publikacji tej książki, minęło zaledwie ponad 50 lat od daty rozgrywek... czyli było to relatywnie niedawno, nie posiadamy dzisiaj kompletu zapisów partii. Przyczyną była znacznie mniejsza uwaga organizatorów, komentatorów i historyków szachowych, przykładana do sprawozdawczości olimpijskiej. W obliczu różnej siły gry pań, przebieg partii mógł prezentować walory sportowe ale... często był ich pozbawiony, ponieważ stosunkowo wiele partii kończyło się z powodu prostych pomyłek i podstawiania bierek. Domyślam się, że z tych powodów nie gromadzono tak skrupulatnie dokumentacji. Przy zbieraniu informacji i materiałów korzystałem z wszelkich dostępnych mi kiedyś i teraz źródeł papierowych oraz Internetu. Poczyniłem również próby kontaktu z osobami biorącymi udział w bojach olimpijskich lub przy ich organizacji. Tym sposobem udało mi się pozyskać kilka nowych, ciekawych faktów. Książka zawiera unikalne, rzadko prezentowane współcześnie materiały szczególnie partie! Jak zwykle, życzę Wszystkim przyjemnej lektury. Krzysztof Puszczewicz Wrocław 2013 Wstęp do wydania drugiego. Od napisania książki minęły dwa lata, gdy nieoczekiwanie dotarły do mnie nowe, nieznane mi wcześniej materiały związane z Olimpiadą w Emmen. Także panowie Jan Kalendovsky i Andrzej Filipowicz dostarczyli materiały z tamtych lat, za co serdecznie im dziękuję. Ponieważ zmieniło się także moje spojrzenie na tę Olimpiadę, postanowiłem dość radykalnie przebudować pracę, ale pozostawiam jej główny szkielet, gdyż, myślę, zdał egzamin. Krzysztof Puszczewicz Wrocław

12 I Kobieca Olimpiada Szachowa Emmen, 2 21 września 1957 r. Olimpiady Szachowe Kobiet miały być w swoim założeniu oficjalnymi mistrzostwami świata i traktowane jako najważniejsza impreza FIDE w kategorii kobiet. Ponieważ gra w szachy była wówczas zdecydowanie mniej popularna wśród pań niż panów, Kongres FIDE zorganizowany w Moskwie w 1956 roku zadecydował, że te zmagania będą miały miejsce nie na czterech, lecz zaledwie na dwóch szachownicach. Natomiast jako główną nagrodę przewidziano puchar przechodni imienia wielokrotnej mistrzyni świata, który zginęła tragicznie w 1944 roku w czasie bombardowania Londynu przez Niemców, Very Menchik. Niespodziewanie do Holandii przybyło aż 21 ekip zarówno z Europy jak i Ameryki, a wśród nich zespół z Polski w składzie: mistrzyni Polski Krystyna Hołuj (Polana 1957, wynik 13,5 p. z 15 partii i wyprzedzenie następnej w tabeli Litmanowicz aż o 3 punkty) oraz wicemistrzyni Mirosława Litmanowicz. Były to w owym czasie rzeczywiście najsilniejsze polskie szachistki! Mąż tej ostatniej, Władysław Litmanowicz, pełnił funkcję kapitana drużyny. Wśród przybyłych na I Olimpiadę zawodniczek można było zobaczyć ówczesną mistrzynię świata Olgę Rubcową oraz uczestniczki II turnieju pretendentek do tytułu mistrzyni świata: Keller-Herrmann, Zworykinę, Iwanową, Heemskerk, Gresser, de Silans i Kertesz. Jednakże bardzo osłabiona była ekipa jugosłowiańska, bowiem nie zagrały dwie najsilniejsze zawodniczki tego kraju, a mianowicie Nedeljković i Lazarević. Liczba wszystkich uczestniczek nie była imponująca, 43 zawodniczki, bowiem organizatorzy nie życzyli sobie (koszty!) udziału zawodniczek rezerwowych! Wśród nich Rubcowa posiadała tytuł mistrza międzynarodowego męskiego (za zdobycie mistrzostwa świata kobiet) zaś 15 szachistek nosiło tytuł mistrzyni międzynarodowych (WIM Woman International Master). Nie było arcymistrzyń, gdyż tytuł ten wprowadzono dopiero w 1976 roku. Łącznie w eliminacjach i finałach rozegrano 258 partii. Do wyjątkowej sytuacji doszło po II rundzie. Reprezentantka gospodarzy Fenny Heemskerk z powodu śmierci ojca musiała zrezygnować z udziału w Olimpiadzie. Wówczas Holendrzy... DEMO 12

13 Półfinały, 3 września 1957 r. Bez kompromisów, bez remisów!" Grupa: 1 Wyniki I rundy: Rumunia 1,0 : 1,0 Czechosłowacja Irlandia 0,0 : 2,0 Holandia Francja 0,0 : 2,0 ZSRR Finlandia - Pauza 3 września 1957 roku, o godzinie 17,30 rozpoczęła się I runda eliminacji. Wszystkie pozostałe rundy rozpoczynały się o tej samej godzinie. Ponieważ w każdej grupie, a potem w finałach liczba drużyn była nieparzysta, przy zespole, który jeszcze nie pauzował będzie figurować gwiazdka (*). Zawodniczki grały tak zawzięcie, że wszystkie partie były rozstrzygnięte! Bardzo ważny mecz Rumunia Czechosłowacja dał wyniki: Pogorevici Hruškova-Belska 0,0 : 1,0 i Eretova Teodorescu 0,0 : 1,0. Najwięcej uwagi kibiców przykuła partia Chaude de Silans Olga Rubcowa. W drugiej partii meczu Francja ZSRR, Zworykina pokonała Choko. Także bez trudu komplet punktów zdobyły Holenderki: Heemskerk wygrała z Chater, a Roodzant z Cassidy. Stan po I rundzie: 1 2 Holandia* i ZSRR* 2,0 3 4 Czechosłowacja* i Rumunia* 1,0 5 7 Finlandia, Francja* i Irlandia* 0,0 1.Gambit hetmański [D56] Roodzant (Holandia) Cassidy (Irlandia) 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 Ge7 5.Sf e3 h6 7.Gh4 Se4 8.Ge7 Sc3 9.Gd8 Sd1 10.Ge7 Sb2 11.Gf8 Kf8 12.c5 Sc6 13.Wb1 Sa4 14.Kd2 a6 15.Gd3 b6 16.Gc2 b5 17.Whc1 Sa5 18.Ga4 ba4 19.c6 Sc4 20.Kc3 a5 21.Se5 Ga6 22.Sc4 Gc4 23.Wb7 Wa6 24.Wc7 Gb5 25.Kb2 Wb6 26.Ka3 Ke8 27.Wc8 Ke7 28.c7 i czarne poddały się. 17

14 2.Obrona sycylijska [B34] WIM Chaude de Silans (Francja) IM Rubcowa (ZSRR) 1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cd4 4.Sd4 g6 5.g3 Gg7 6.Se2 Sf6 7.Gg2 d Sbc3 Gg4 10.h3 Gd7 11.Kh2 Wc8 12.f4 a6 13.g4 b5 14.a3 Sa5 15.Wb1? (Decydująca strata tempa; należało grać konsekwentnie 15.g5 Sh5 16.Gf3 itd.) 15 Sc4 16.Hd3 Gc6 17.Sg3 Sd7! 18.g5 Sc5 19.He2 Sa3! 20.ba3 Gc3 21.Hf3 Gg7 22.f5 Ge5 23.Gf4 Sd7 24.Hg4 Gf4 25.Wf4 Se5 26.Hh4 f6 27.Wbf1 fg5 28.Hg5 e6 29.f6 Sf7 30.Hh4 Gd7 31.W4f2 Wc3 32.Se2 Wc2 33.Sf4 Wf2 34.Wf2 Se5 35.Sh5? gh5 36.Hg5 Sg6 i białe poddały się. Partia ta skupiała na sobie największą uwagę publiczności! W trakcie Olimpiady wydawano codzienny program. Powyżej okładka tego wydawnictwa 18

15 Grupa: 2 Wyniki I rundy: Szkocja 1,5 : 0,5 Luksemburg Węgry 0,5 : 1,5 Bułgaria Austria 0,0 : 2,0 NRD USA - Pauza W najważniejszym spotkaniu, Węgry Bułgaria, na pierwszej szachownicy padł remis w partii Hönsch Asenowa, a na drugiej Iwanowa pokonała Kertesz. Eva Kertesz (z domu Fürst) urodziła się 15 lutego 1922 roku w Budapeszcie. Po drugim wyjściu za mąż występowała pod nazwiskiem Karakas. W latach 50. i 60. ubiegłego wieku należała do szerokiej czołówki światowej. Cztery razy walczyła w turniejach pretendentek do tytułu mistrzyni świata: Moskwa 1955, 14 miejsce (7 punktów z 19 partii), Płowdiw 1959, 7 miejsce (7,5 punktu z 14 partii), Vrnjačka Banja 1961, 7 9 miejsce (9 punktów z 16 partii), Suchumi 1964, miejsce (6,5 punktu z 17 partii). Siedmiokrotnie zdobyła tytuł mistrzyni kraju, zaś w latach 1991, 1992 i 1994 była mistrzynią świata w kategorii zawodniczek powyżej 50 roku życia. Zagrała w turnieju międzystrefowym w Menorce w 1973 roku, gdzie zajęła 15 miejsce (7,5 punktu z 19 partii). W spotkaniu Austria NRD, Keller-Herrmann wygrała z Hausner, a Altrichter z Zebinger i Niemki zdobyły komplet punktów. Los skojarzył dwie najsłabsze drużyny, czyli Szkocję z Luksemburgiem. Szczegóły spotkania: Steedman Tresch 0,5 : 0,5, Welter Foggie. 0,0 : 1,0. Stan po I rundzie: 1 NRD* 2,0 2 3 Szkocja* i Bułgaria* 1,5 4 5 Luksemburg* i Węgry* 0,5 6 7 USA i Austria* 0,0 3.Obrona słowiańska [D10] Hönsch (Węgry) Asenowa (Bułgaria) 1.d4 d5 2.c4 c6 3.cd5 cd5 4.Hc2 Sf6 5.Gf4 Sc6 6.e3 Sh5 7.Gg3 Sg3 8.hg3 h6 9.Sc3 e6 10.a3 Gd7 11.Sf3 Wc8 12.Gd3 Ha Ge7 14.He2 h5 15.e4 de4 16.He4 Kf8 17.d5 ed5 18.Hd5 Hd5 19.Sd5 Gd6 20.Wfe1 Ge6 21.Sc3 Wd8 22.Ge4 Wc8 23.Wad1 Ge7 24.Sd5 Gd5 25.Wd5 Wd8 26.Wed1 Wh6 27.Wd8 Sd8 28.Kf1 Wb6 29.b4 Gf6 30.Wd5 g6 31.Sd4 Ke7 32.Ke2 Gd4 33.Wd4 Wa6 34.Wd3 We6 35.We3 Kd6 36.Kd3 Kc7 37.Kc4 Sc6 38.Gc6 Wc6 39.Kb3 Kd7 40.We2 i remis 19

16 4.Partia angielska [A17] Hausner (Austria) WIM Keller-Herrmann (NRD) 1.c4 Sf6 2.Sc3 e6 3.g3 d5 4.cd5 ed5 5.Gg2 c6 6.d3 Gd6 7.Sf Gg4 9.Hb3 Hc7 10.Gg5 Sbd7 11.e4 de4 12.de4 Wfe8 13.Wfe1 Wad8 14.Wac1 Hb8 15.Sd2 h6 16.Ge3 Ge6! 17.Hc2 Sg4 18.Gd4 c5 19.Ge3 Se3 20.We3 b5 21.a3 c4 22.Wce1 Gc5 23.W3e2 Se5 24.Kh1 Sd3 25.Wf1 Hb6 26.Sf3 a5 27.Sd1 b4 28.ab4 ab4 29.Se3? (29.Se1!) 29...Sf2 30.Wff2 Ge3 31.Wf1 Gc5 32.Se5 Hb5 33.Gf3 Wd4 34.Gh5 We7 35.Wef2 f6 36.Sg6 Wed7 37.e5 Wd3 38.Wf4 Ge3 39.ef6 Gf4 40.Se7 We7 41.fe7 Hh5 42.Wf4 Hd5 43.Hg2 Wd1 i białe poddały się. Początek i koniec rundy obwieszczał gong Kadr z filmu Oud Emmen wereldschaaktournooi voor dames landenteams

17 Grupa: 3 Wyniki I rundy: Jugosławia 2,0 : 0,0 Belgia Anglia 2,0 : 0,0 Norwegia Dania 0,0 : 2,0 NRF Polska - Pauza Opowiada Władysław Litmanowicz. Ponieważ wylosowaliśmy numer 1 pauzujemy. Naszym zawodniczkom dzień ten winien pomóc w opanowaniu się. Są mocno przejęte odpowiedzialnością z wynik i trochę obawiają się, że na główne konkurentki natrafiły na początek turnieju. W rundzie tej najwięcej uwagi skupiła na sobie doskonała gra mistrzyni świata (Rubcowej dopisek autora) w partii z Chaude de Silans (grupa 1 dopisek autora) i Edith Keller-Herrmann w partii z Hausner. Poza tym runda bez niespodzianek. Faworytki łatwo wygrywają swe spotkania. W jedynym pojedynku mistrzyń międzynarodowych Rinder (NRF) pokonała doświadczoną Larsen (Dania). Polskie szachistki pauzowały i z wielkim zdenerwowaniem śledziły przebieg rundy. Szczegóły meczu: Jugosławia Belgia: Timofiejewa Cuijpers 1,0 : 0,0 i Bollekens Štadler 0,0 : 1,0. Szczegóły meczu Anglia Norwegia: Pritchard Mölman 1,0 : 0,0 i Skjönsberg Tranmer 0,0 : 1,0. Szczegóły meczu Dania NRF: Larsen Rinder 0,0 : 1,0 i Landmesser Haahr 0,0 : 1,0. Stan po I rundzie: 1 3 Anglia*, NRF* i Jugosławia* 2,0 4 7 Polska, Belgia*, Norwegia* i Dania* 0,0 Krystyna Hołuj 1956 rok Zdjęcie: wgmradzikowska.pl 21

18 Półfinały, 4 września 1957 r. Zagrała złota irlandzka harfa!" Grupa: 1 Wyniki II rundy: Holandia 1,5 : 0,5 Francja Czechosłowacja 0,5 : 1,5 Irlandia Finlandia 0,5 : 1,5 Rumunia ZSRR - Pauza Kveta Eretova urodziła się 21 października 1926 roku w Pradze. W 1986 roku otrzymała tytuł honorowej arcymistrzyni. W latach 50. i 60. ubiegłego wieku należała do szerokiej czołówki światowej. Dwukrotnie uczestniczyła w turnieju pretendentek do tytułu mistrzyni świata: Płowdiw 1959, 10 miejsce (6 punktów z 14 partii), Suchumi 1964, 10 miejsce (8,5 punktu z 17 partii). W 1979 roku zagrała w turnieju międzystrefowym w Rio de Janeiro, gdzie podzieliła 8 9 miejsce (9 punktów z 16 partii). Była rekordzistką w sukcesach osiąganych na mistrzostwach Czechosłowacji. Wygrywała w latach: 1955, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1966, 1975, 1976 i Ponadto dziesięciokrotnie zdobyła srebrny medal (ostatnio w 1994 i 1995 roku) i trzykrotnie brązowy. Jej sukcesy w turniejach międzynarodowych: Moskwa 1971 dzielone 2 miejsce, Emmen 1971 dzielone 2 miejsce, Halle 1971 dzielone 2 miejsce, Halle miejsce. Doszło do wielkiej sensacji. Nie liczące się szachistki z Irlandii pokonały faworytki grupy, zespół Czechosłowacji! Hruškova-Belška przegrała z najstarszą zawodniczką w Emmen, z Chater, a Eretova zremisowała z Cassidy. Według tego samego scenariusza przebiegały pozostałe mecze. W spotkaniu Holandia Francja Heemskerk zremisowała z Chaude de Silans, a Roodzant pokonała Choko. Sensacją rundy była partia grana w meczu Finlandia Rumunia, Teodorescu Jägerhorn. Czarne zdobyły hetmana, po czym zaproponowały 22

19 remis! Na pierwszej szachownicy Vuorenpää przegrała z Pogorevici i ostatecznie triumfowały Rumunki, faworytki nie tylko tej grupy, ale i w walce o najwyższe miejsce na podium. Stan po II rundzie: 1 Holandia* 3,5 2 Rumunia* 2,5 3 ZSRR 2,0 4 5 Irlandia* i Czechosłowacja* 1,5 6 7 Finlandia i Francja* 0,5 5.Partia hiszpańska [C62] Teodorescu (Rumunia) Jägerhorn (Finlandia) 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 d6 4.d4 ed4 5.Sd4 Gd7 6.Sc6 Gc6 7.Gc6 bc Ge7 9.We1 Gf6 10.Hf3 Se7 11.Sc b3 Sg6 13.Gb2 Hd7 14.Wad1 Ge5 15.Hh5 Sf4! 16.He5? 16 Hg4!! 17.Hf4 Hf4 18.We3 i na propozycję czarnych Teodorescu zgodziła się na remis! 23

20 Chaude de Silans, znana z udziału w Olimpiadzie w Dubrowniku (1950 r.) Zdjęcie: Cyfroteka.pl Kveta Eretova 1974 rok Zdjęcie: nss.cz 24

21 150