Rolnicy na rynku usług bankowych. Anna Rosa

Transkrypt

1 Rolnicy na rynku usług bankowych Anna Rosa

2 Struktura prezentacji Wprowadzenie Cel badania Metodyka badań i źródła danych Charakterystyka próby badawczej Wyniki badań i wnioski Podsumowanie

3 Ubankowienie Polaków skala wykluczenia finansowego Polska 0,93 rachunku bankowego przypada średnio na 1 mieszkańca Polski UE Średnio na jednego mieszkańca UE przypada 1,26 rachunku bankowego. średnio 0,87 karty przypada na 1 mieszkańca Polski W Polsce każdy z nas przeprowadza 53,5 transakcji bezgotówkowych rocznie. Mieszkaniec Unii Europejskiej ma średnio 1,45 karty. Średnia dla Unii Europejskiej to 164 transakcje Źródło: NBP,

4 Przyczyny wykluczenia finansowego Odsetek osób posiadających konto bankowe [%] 100% 90% 80% 17% 22% 26% 33% 70% brak potrzeby 54% 60% brak pieniędzy - 22% 50% 40% 30% 83% 78% 74% 67% brak regularnych dochodów i stałej pracy 16,7% 20% 10% 0% miasto powyżej 200 tyś. miasto tyś. miasto<50 tyś. wieś posiada nie posiada Źródło: NBP,

5 Cele badania Ocena wykorzystania usług bankowych przez rolników z regionu Pomorza Środkowego Cele szczegółowe: Identyfikacja popytu rolników na produkty i usługi bankowe Analiza czynników determinujących wybór banku przez rolników Wskazanie powodów samowykluczenia rolników z rynku usług bankowych Zapotrzebowanie rolników na nowe produkty bankowe Charakterystyka rolników jako nabywców produktów i usług bankowych 5

6 Metodyka badań i źródła danych Zakres przestrzenny badania Pomorze Środkowe! 6

7 Metodyka badań i źródła danych Zakres podmiotowy badań Metody badawcze Rolnik Analiza piśmiennictwa Analiza danych empirycznych Sondaż diagnostyczny Metody statystyczne Narzędzie badawcze Kwestionariusz ankiety Próba badawcza 300 wywiadów Horyzont czasowy Projekt badawczy pt. Wzrost i alokacja aktywów finansowych i rzeczowych rolników Pomorza Środkowego 7

8 Charakterystyka badanych rolników Struktura obszarowa badanych gospodarstw rolnych Struktura badanych gospodarstw rolnych według wartości produkcji Grupy obszarowe gospodarstw rolnych [ha] Odsetek gospodarstw rolnych [%] < % 60% 50% 59% > % 30% 20% 10% 0% 20% 12% 6% 2% poniżej powyżej Źródło: opracowanie własne. 8

9 Charakterystyka badanych rolników Struktura badanych rolników Pomorza Środkowego według płci [%] Kobiety 21% Mężczyźni 79% Struktura badanych rolników według wykształcenia [%] wyższe 11% średnie rolnicze 15% średnie 21% niepełne średnie 1% zasadnicze zawodowe 43% podstawowe 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Źródło: opracowanie własne. 9

10 Odsetek badanych rolników korzystających z produktów i usług bankowych 82,7% 8,0% 2,0% 0,4% 6,8% tak z usług jednego banku tak z usług 2 banków tak z usług 3 banków tak z usług 4 lub więcej banków nie korzystam z produktów i usług bankowych Źródło: opracowanie własne. 10

11 Powody dla których rolnicy Pomorza Środkowego nie korzystają produktów i usług bankowych nie mam potrzeby 25% złe doświadczenia 7% brak zaufania do tego typu instytucji 16% niedogdne położenie banku 19% wysokie koszty obsługi 26% preferuję płatności gotówką 7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Źródło: opracowanie własne. 11

12 Źródła informacji o produktach i usługach bankowych w opinii rolników Pomorza Środkowego inne nie interesują mnie tego typu informacje z prasy od doradcy finansowego od innych banków z reklamy zewnętrznej od pracowników banku od znajomych, rodziny z ulotek bankowych 4% 3% 4% 2% 2% 10% 12% 18% 39% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Źródło: opracowanie własne.

13 Czynniki wpływające na popyt na produkty i usługi bankowe Demograficzne Mikroekonomiczne Płeć Status Wiek Powierzchnia gospodarstwa rolnego Wykształcenie Typ produkcji Wartość produkcji Źródło: opracowanie własne 13

14 Przegląd badań Klepacki i Gołębiowska [2004] Im wyższym wykształceniem legitymowała się osoba zarządzająca gospodarstwem rolnym, tym częściej korzystała z usług bankowych i miała liczniejsze kontakty z wieloma bankami. Kata [2013] Z produktów bankowych (kredytowych) korzystają najczęściej mężczyźni, charakteryzujący się młodszym wiekiem oraz nieco dłuższym stażem w prowadzeniu gospodarstwa w porównaniu do rolników niekorzystających z kredytów z wykształceniem średnim i wyższym. Misterek [2012] Największe znaczenie przy wyborze oferty bankowej ma wiek. Wraz ze zmniejszaniem się wieku respondenta wzrasta znaczenia czynników cenowych (wysokość opłat i prowizji). Podczas gdy dla osób starszych o niższym poziomie wykształcenia, kluczowa jest lokalizacja placówek, renoma banku oraz jakość obsługi klienta. Polasik i in. [2012] Znaczący wpływ na fakt korzystania z instrumentów bankowych mają czynniki demograficzne: wiek i wykształcenie. Stola [2009] Mężczyźni wykazują większą skłonność do korzystania z produktów bankowych (kredytów) niż kobiety; odsetek kobiet kierowników gospodarstw rolnych maleje wraz ze wzrostem powierzchni i wielkości ekonomicznej gospodarstwa, a ponieważ są to cechy silnie i dodatnio powiązane z zadłużeniem, zakłada się, iż to te czynniki są głównymi determinantami zadłużenia, a płeć ma znaczenie, ale mniejsze.

15 Wyniki badania zależności między cechami charakteryzującymi rolnika Pomorza Środkowego a korzystaniem z produktów i usług banku Wpływ na fakt korzystania z produktów bankowych ma: z cech osobowych rolników wykształcenie, z cech mikroekonomicznych gospodarstw rolnych wielkość gospodarstwa rolnego.

16 BANKI SPÓŁDZIELCZE BANKI KOMERCYJNE Bank Spółdzielczy; 47% Bank komercyjny; 53% Źródło: opracowanie własne.

17 Preferowane przez badanych rolników Pomorza Środkowego banki komercyjne 1.PKO BP S.A. 2.BZ WBK S.A. 3.Pekao S.A. 4.Alior Bank S.A. * Bank BGŻ BNP Paribas w związku z faktem, że historycznie jest związany ze spółdzielczością ponadto większość ankietowanych rolników postrzegała go jako bank spółdzielczy został dla potrzeb badania przypisany do sektora spółdzielczego.

18 BANK SPÓŁDZIELCZY Wybierany przez rolników - mężczyzn w wieku powyżej 45 lat z wykształceniem co najwyżej średnim, którzy kierują gospodarstwem rolnym, w którym prowadzona jest produkcja mieszana i osiągają wartość produkcji z przedziału tys. zł. Wieloletnia współpraca z bankiem główna przyczyna wyboru banku. BANK KOMERCYJNY Wybierany najczęściej przez rolników w wieku co najwyżej 45 lat, z wykształceniem średnim rolniczym, prowadzących produkcję roślinną lub zwierzęcą. Opinia o banku, szybkość dokonywanych rozliczeń główne przyczyny wyboru banku.

19 Determinanty wyboru oferty bankowej wśród rolników Pomorza Środkowego opinia o banku (reputacja) wieloletnia współpraca dogodne położenie banku i miejsca parkingowe brak innego banku w okolicy godziny otwarcia placówki bankowej kondycja finansowa banku przyjazny stosunek pracowników banku do klienta elastyczność i uwzględnianie indywidualnych potrzeb klienta zakres oferowanych usług szybkość i terminowość dokonywanych rozliczeń wysokość opłat i prowizji reklama, dostępne materiały reklamowe liczba stanowisk obsługi i ich czytelne oznaczenie

20 Czynniki wpływające na wybór banku przez rolników przegląd badań Zając [2010] Kata [2010] badania zrealizowanego na zlecenie BZ WBK Leasing 2015 wiarygodność banku (jego reputacja) oraz lokalizacja i dostępność do banku (ponadto takie czynniki jak sprawność obsługi, czas realizacji zleceń oraz szeroki zakres usług) dla rolników klientów BS - bliskość placówki banku, znajomość jego pracowników, a także dobra opinia o banku oraz jakość obsługi i indywidualne podejście do klienta dla rolników klientów BK - szeroki zakres oferowanych usług, renoma banku, jego pozycja na rynku finansowym oraz rozbudowana sieć placówek i bankomatów, jak również dostępność banku przez nowoczesne kanały, takie jak internet, modem czy telefon elastyczne warunki spłaty kredytu, dostępność oddziału i sieci sprzedaży. ¼ respondentów wskazywała na procedury, rozumiane jako ilość wymaganych dokumentów i zabezpieczenie inwestycji Alessandrini, Presbitero, Zazzaro [2009] bliskość banku (szczególnie istotna determinanta dla relacji kredytowych) Reeves and Bednar [1996] jakość obsługi klient jest istotniejsza niż cena, szybkość dokonywanych rozliczeń oraz bliskość banku Martenson [1985] lokalizacja i wpływy rodzicielskie 20

21 Determinanty wyboru banków przez badanych rolników Pomorza Środkowego opinia o banku, reputacja i jego wiarygodność szybkość i terminowość rozliczeń wysokość opłat i prowizji wieloletnia współpraca z bankiem BS kondycja finansowa banku - BK Źródło: opracowanie własne.

22 Odsetek badanych rolników Pomorza Środkowego korzystających z wybranych produktów i usług bankowych inne produkty i usługi 6% rozliczenia bezgotówkowe 50% kredyt inwestycyjny kredyt w rachunku bieżącym kredyt preferencyjny 8% 10% 11% skrytka sejfowa 1% doradztwo bankowe zakup ubezpieczenia 7% 7% pożyczka gotówkowa 17% bankowość elektroniczna 63% karta kredytowa 21% karta debetowa 65% jednostki funduszy inwestycyjnych 1% kredyt obrotowy 7% lokata terminowa 36% rachunek bieżący 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Źródło: opracowanie własne. 22

23 Preferowane przez badanych rolników Pomorza Środkowego formy oszczędności ubezpieczenia na życie 1% preferuję gotówkę 35% oszczędności złotowe (lokaty) 61% oszczędności dewizowe 1% obligacje 2% indywidualne konto emerytalne 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Źródło: opracowanie własne. 23

24 Liczba posiadanych przez badanych rolników Pomorza Środkowego zobowiązań finansowych 56% 31% 9% 3% i więcej nie posiadam Źródło: opracowanie własne.

25 Rodzaje zobowiązań finansowych badanych rolników Pomorza Środkowego inny kredyt 0,9% kredyt preferencyjny klęskowy 0,9% kredyt preferencyjny 9,1% kredyt na zakup sprzętu rolniczego 4,3% kredyt na zakup sprzętu domowego 0,4% pożyczka gotówkowa 14,2% kredyt ratalny 1,7% kredyt hipoteczny 6,0% kredyt inwestycyjny 9,1% kredyt odnawialny w RoR 10,3% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% Źródło: opracowanie własne.

26 Determinanty wyboru oferty kredytowej wśród rolników Pomorza Środkowego jakość obsługi w banku możliwość wyboru rat kredytu wysokość kredytu jaki mógł Pan/Pani uzyskać elastyczność i doradztwo przy doborze zabezpieczeń kredytowych czas rozpatrzenia wniosku kredytowego wysokość opłat i prowizji oprocentowanie kredytu pomoc pracownika banku przy opracowaniu wniosku akcja promocyjna banku rekomendacja znajomych, rodziny lokalizacja placówki wieloletnia współpraca z bankiem opinia o banku (reputacja) 0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% Bank spółdzielczy Bank komercyjny Źródło: opracowanie własne.

27 Rodzaj banku a wybrany produkt bankowy Wyszczególnienie produkty bankowe Bank spółdzielczy Rodzaj banku Bank komercyjny Rachunek bieżący 47,42 52,58 Lokaty terminowe 42,86 57,14 Kredyt obrotowy 76,47 23,53 Karta debetowa 33,77 66,23 Karta kredytowa 28,57 71,43 Bankowość elektroniczna 31,72 68,28 Pożyczki gotówkowe 32,50 67,50 Skrytki sejfowe 33,33 66,67 Kredyt preferencyjny 56,00 44,00 Kredyt na rachunku bieżącym 45,83 54,17 Kredyt inwestycyjny 73,68 26,32 Rozliczenia bezgotówkowe 42,24 57,76 Inne produkty bankowe 28,57 71,43 [%] Źródło: opracowanie własne. 27

28 Preferencje badanych rolników w zakresie produktów i usług bankowych nie zamierzam korzystać z nowych produktów innych produktów i usług rozliczeń bezgotówkowych (np. polecenia przelewu) kredytu inwestycyjnego kredytu w rachunku bieżącym kredytów preferencyjnych skrytki sejfowej doradztwa bankowego zakupu ubezpieczenia pożyczki gotówkowej bankowości elektronicznej karty kredytowej karty debetowej z jednostek funduszy inwestycyjnych z kredytu obrotowego z lokaty terminowej z rachunku bieżącego 0% 0% 4% 6% 8% 13% 9% 12% 11% 12% 11% 16% 16% 21% 29% 28% 61% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Źródło: opracowanie własne.

29 Podsumowanie Zakres korzystania z oferty banków ograniczał się najczęściej do posiadania rachunku bankowego, karty debetowej. Popyt na usługi i produkty bankowe był zróżnicowany ze względu na wielkość gospodarstwa rolnego, wartość produkcji oraz wykształcenie i wiekrolnika. Badani rolnicy znacznie chętniej gromadzili oszczędności w formie lokat bankowych niż zaciągali kredyty. Wyniki badań mogą być wskazówką dla banków, na które obszary (produkty) warto postawić, aby zatrzymać i przyciągnąć do siebie klientów. Banki powinny zwrócić uwagę na personalizację usług i produktów bankowych. 29

30 Dziękuję za uwagę IRWiR PAN ul. Nowy Świat Warszawa