GMINA CHEŁMIEC PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY CHEŁMIEC NA LATA

Transkrypt

1 GMINA CHEŁMIEC PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY CHEŁMIEC NA LATA Chełmiec, 2004

2 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY CHEŁMIEC NA LATA Opracowanie wykonano na zamówienie Gminy Chełmiec Wykonawca: Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o. ul. Tarnogajska Wrocław Główni autorzy opracowania: Jarosław Zarzycki Wanda Zaworska-Matuga Katarzyna Kobiela Marcin Moczulski Magdalena Kosiba 1

3 2

4 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA KONCEPCJA PLANU METODYKA OPRACOWANIA ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU CHARAKTERYSTYKA GMINY POŁOŻENIE FIZYCZNO GEOGRAFICZNE, GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIA WARUNKI PRZYRODNICZE, HYDROGEOLOGICZNE I HYDROLOGICZNE Warunki przyrodnicze Warunki hydrogeologiczne i hydrologiczne SYTUACJA DEMOGRAFICZNA I GOSPODARCZA Podmioty gospodarki narodowej Mieszkalnictwo System transportowy Turystyka Rolnictwo ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO ODPADY KOMUNALNE Stan aktualny Prognozy do roku Cele, kierunki i działania ODPADY OPAKOWANIOWE Stan aktualny Prognozy do roku Cele, kierunki i działania ODPADY Z KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW Stan aktualny Prognozy do roku Cele, kierunki i działania ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO WSTĘP GOSPODARKA ODPADAMI Z SEKTORA GOSPODARCZEGO Składowanie Przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów Prognozy do roku Cele, kierunki i działania INNE ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych Wyeksploatowane pojazdy Zużyte opony Oleje odpadowe Akumulatory i baterie Azbest Farby i lakiery

5 PCB Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Pestycydy SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI Z SEKTORA KOMUNALNEGO WSTĘP WARIANTY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Wariant I Wariant II Wariant III Podsumowanie ZBIERANIE I TRANSPORT ODPADÓW Wstęp Organizacja transportu HARMONOGRAM I KOSZTY IMPLEMENTACJI ORAZ MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PGO HARMONOGRAM I KOSZTY IMPLEMENTACJI PGO KOSZTY EKSPLOATACYJNE ZASADY FINANSOWANIA Koszty inwestycyjne Koszty eksploatacyjne Możliwości finansowania planu Źródła finansowania PGO ORGANIZACJA I ZASADY MONITORINGU SYSTEMU ZASADY ZARZĄDZANIA SYSTEMEM GOSPODARKI ODPADAMI ZADANIA POSZCZEGÓLNYCH SZCZEBLI ADMINISTRACJI I SAMORZĄDÓW W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI OPINIOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI AKTUALIZACJA PGO RAPORTY Z WYKONANIA PLANU WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI PLANU HARMONOGRAM PROCEDURY WDRAŻANIA PGO WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU PLANU I SPOSÓB ICH UWZGLĘDNIANIA W PLANIE STRESZCZENIE SPIS TABEL SPIS RYSUNKÓW WYKAZ SKRÓTÓW LITERATURA

6 1. WSTĘP 1.1. Podstawa prawna opracowania Obowiązek sporządzenia gminnego planu gospodarki odpadami wynika z ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (art.14). Plan gospodarki odpadami dla gminy Chełmiec na lata został opracowany na podstawie umowy z dnia 29 kwietnia 2004 roku pomiędzy Gminą Chełmiec a firmą ARCADIS EKOKONREM Sp. z o.o., z Wrocławia, ul. Tarnogajska Koncepcja planu Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Chełmiec powstaje jako realizacja ustawy z dnia r. o odpadach (Dz.U ), która w rozdziale 3, Art wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Niniejszy Plan uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami. Wg 3 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 roku w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami gminny/powiatowy plan gospodarki odpadami określa: 1. aktualny stan gospodarki odpadami; 2. prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3. działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami 4. projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi i opakowaniowymi, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie; 5. szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów; 6. system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości. Dokumentem nadrzędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla gminy Chełmiec jest Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami (PPGO). Ze względu na obszerność tez zawartych w PPGO, w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Chełmiec zrezygnowano ze szczegółowego omówienia powyższego dokumentu, przyjmując zasadę odwoływania się do jego treści. Plan Gospodarki Odpadami (PGO) określa (zgodnie z art ustawy o odpadach): 1. Aktualny stan gospodarki odpadami. 2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. 3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami. 4. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów. 5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. oraz w szczególności (art. 15.3): 1. Rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania. 2. Rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie. 5

7 3. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska. 4. Projektowany system gospodarowania odpadami. Zgodnie z art ustawy o odpadach PGO obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady inne niż niebezpieczne i odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, farby i lakiery, PCB, azbest. Zgodnie z zapisem art projekt planu gminnego opracowuje Wójt. Projekt planu podlega zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa Małopolskiego oraz Zarząd Powiatu Nowosądeckiego. Powyższe organy udzielają opinii dotyczących planu w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną (art. 14.8). Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami składane jest co 2 lata Radzie Gminy (art ), natomiast ich aktualizację przeprowadza się nie rzadziej niż co 4 lata (art ). Za aktualizację odpowiedzialny jest Wójt Metodyka opracowania Zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska i Ustawy o odpadach duży nacisk położono na proces opracowania planu i na elastyczność jego treści. Generalną zasadą procesu jest włączanie społeczności lokalnych zarówno w przygotowanie planu jak i jego wdrażanie. Dlatego już w początkowych etapach prac nad Planem zwrócono szczególną uwagę na wymianę informacji i konsultacje pomiędzy przedstawicielami instytucji / organizacji włączonych w zagadnienie ochrony środowiska i rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, powiatu oraz województwa. W procesie tym zwanym procesem otwartego planowania wykorzystano takie narzędzia jak: spotkania robocze, bieżące konsultacje ze specjalistami lokalnymi. W wyniku takiego prowadzenia prac, w tworzenie Planu zaangażowanych było wiele stron. Projekt Planu gminnego, opracowywany we współpracy z wieloma partnerami, został uzgodniony z odpowiednimi instytucjami gminnymi, następnie został skierowany do przyjęcia przez Wójta oraz został przekazany do zaopiniowania przez odpowiednie Komisje Rady Gminy, Zarząd Powiatu Nowosądeckiego oraz Zarząd Województwa Małopolskiego. Końcowym etapem proceduralnym, kończącym prace nad Planem było przyjęcie Planu przez Radę Gminy w formie uchwały Zawartość dokumentu Wzorem Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami, dla potrzeb konstrukcyjnych niniejszego dokumentu dokonano podziału odpadów na dwie zasadnicze grupy: Odpady powstające w sektorze komunalnym: odpady komunalne, opakowaniowe, komunalne osady ściekowe Odpady powstające w sektorze gospodarczym: odpady przemysłowe, odpady z jednostek służby zdrowia i weterynaryjnych, odpady azbestowe, PCB, baterie i akumulatory, farby i lakiery, oleje odpadowe, wyeksploatowane samochody, zużyte opony, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne. W ramach każdej z grup omówiono odpady niebezpieczne. 6

8 Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Chełmiec oprócz niniejszego rozdziału składa się z następujących rozdziałów: Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Przedstawia ogólną charakterystykę gminy. Opisuje aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi, prognozy, cele, kierunki i działania w gospodarce odpadami. W sektorze komunalnym uwzględniono odpady komunalne (wraz z niebezpiecznymi), komunalne osady ściekowe oraz odpady opakowaniowe. Opisuje aktualny stan gospodarki odpadami z sektora gospodarczego, prognozy, cele, kierunki i działania w gospodarce odpadami. W sektorze gospodarczym analizie poddano odpady inne niż niebezpieczne i niebezpieczne, szczególnie uwzględniając odpady przemysłowe, z jednostek służby zdrowia, weterynaryjne, odpady zawierające azbest, PCB, akumulatory i baterie, urządzenia elektryczne i elektroniczne, wyeksploatowane samochody, farby i lakiery oraz oleje odpadowe. Opisuje system gospodarki odpadami z sektora komunalnego. Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Przedstawia harmonogram realizacji i sumaryczne koszty wdrażania i możliwości finansowania PGO. Koszty podzielono na koszty inwestycyjne i pozainwestycyjne. Mówi o organizacji i zasadach monitoringu systemu gospodarki odpadami oraz zasadach zarządzania systemem. W rozdziale tym przedstawiono wnioski z analizy oddziaływania na środowisko projektu planu i sposób ich uwzględniania w Planie. W PGO dla gminy Chełmiec zamieszczono również jego streszczenie w języku niespecjalistycznym. 7

9 2. CHARAKTERYSTYKA GMINY Gmina Chełmiec położona jest w północnej części powiatu nowosądeckiego. Zajmuje obszar o powierzchni ha (ok. 7,2% pow. powiatu) i liczy mieszkańców (ok. 12,4% ogółu mieszkańców powiatu). Gmina Chełmiec charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem gęstości zaludnienia; wskaźnik wynosi 214,8 osób/km 2 (wyższy wskaźnik posiada miasto Grybów 364 os./km 2, średnia dla powiatu wynosi 125 os./km 2 ). Gmina Chełmiec graniczy z ośmioma gminami, tj.: od południowego zachodu z gminą Podegrodzie, od zachodu z gminą Limanowa (powiat limanowski), od północy z gminami: Łososina Dolna i Gródek n/dunajcem, od północnego wschodu z gminą Korzenna, od wschodu na niewielkim odcinku wz gminą Grybów, od południowego wschodu z gminą Kamionka Wielka i od południa z miastem Nowy Sącz (obszar gminy Chełmiec otacza pierścieniem Nowy Sącz). Rysunek 1 przedstawia położenie gminy Chełmiec na tle powiatu nowosądeckiego. Rysunek 1 Położenie gminy Chełmiec na tle powiatu nowosądeckiego 8

10 W skład gminy wchodzi 27 miejscowości, z których największe to: Chełmiec ( mieszkańców), Paszyn (2 070 mieszkańców), Marcinkowice (2 044 mieszkańców), Trzetrzewina (1 670 mieszkańcow) oraz Świniarsko (1 639 mieszkańców). W strukturze użytkowania gruntów gminy Chełmiec dominują użytki rolne zajmujące powierzchnię (6 274ha), co stanowi ok. 56% powierzchni gminy (średnia dla powiatu wynosi 48,6%). Lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię ha, co stanowi ok. 28, 4% (średnia dla powiatu wynosi 45,5%) Położenie fizyczno geograficzne, geologia i geomorfologia Położenie geograficzne gminy Chełmiec jest dość specyficzne. Na jej terenie zbiegają się bowiem wszystkie trzy mezoregiony, w obrębie których położony jest powiat nowosądecki. Są to: Beskidy Zachodnie, Beskidy Środkowe i Pogórze Środkowobeskidzkie. Regiony te wchodzą w skład podprowincji Zewnętrznych Karpat Zachodnich rozciągającej się od Śląska Cieszyńskiego po Bieszczady. Największą część gminy obejmują Beskidy Zachodnie reprezentowane tutaj prze dwa mezoregiony - Beskid Wyspowy i Kotlinę Sądecką. Beskid Wyspowy stanowi zachodnią część gminy. Górzysty teren opada tam stopniowo ku wschodowi po obu stronach doliny Smolnika. Lokalną kulminacją terenu jest w tej części fragment pasma Chełmu (731 m n.p.m.) na północ od wsi Chromanice najwyżej na terenie gminy Chełmiec położony fragment Beskidów. Na pozostałym obszarze teren opada najczęściej od m n.p.m. na zachodzie do m n.p.m. w rejonie doliny Dunajca. W obrębie Beskidu Wyspowego położone są Chromanice, Wola Marcinkowska, Krasne Potockie, Trzetrzewina, Biczyce Górne, Biczyce Dolne i Niskowa. Ku wschodowi Beskid Wyspowy przechodzi w Kotlinę Sądecką zdenudowaną wyżynę u spływu Dunajca i Popradu i Kamienicy do której otoczną Baskidem Wyspowym, Beskidem Sądeckim i Beskidem Niskim. Kotlina o płaskim dnie rzędnych terenu przeważnie od 300 do ponad 400 m n.p.m. stworzyła dogodne warunki do rozwoju osadnictwa i komunikacji. W jej centralnej części położone są dwa miasta Nowy Sącz i Stary Sącz. Na terenie gminy Chełmiec kotlina obejmuje wieś Chełmiec, a także Marcinkowice, Rdziostów i Świniarsko. Niewielki północny skraj gminy obejmuje Pogórze Rożnowskie, będące częścią Pogórza Środkowobeskidzkiego. Jego wzniesienia sięgają meandra Dunajca powyżej Jeziora Rożnowskiego. Ta część Pogórza osiąga najwyższe wysokości. Dominuje tutaj Dąbrowska Góra (583 m n.p.m.) położona centralnie pomiędzy Dąbrową, Wolą Kurowską a Ubiadem. Na skraju Pogórza Rożnowskiego położona jest także wieś Kurów. Wschodnia cześć gminy Chełmiec położona jest w obrębie Beskidu Niskiego. Mezoregion ten uznawany był za część Beskidów Zachodnich. Obecnie w wielu opracowaniach traktowany jest jako Beskidy Środkowe makroregion przejściowy pomiędzy Beskidami Zachodnimi i Wschodnimi rozciągający się od Kotliny Sądeckiej na zachodzie po dolinę Osławy w województwie podkarpackim na wschodzie. Beskid Niski to wododziałowy łańcuch górski o wysokościach najczęściej wahających się pomiędzy m n.p.m. z kulminacją dochodzącą do 1000 m n.p.m. (Lackowa) na wschód od Krynicy Zdrój. Wysokości wzgórza Beskidu Niskiego na terenie gminy Chełmiec wzrastają stopniowo od m n.p.m. w sąsiedztwie Kotliny Sądeckiej do ponad 600 a nawet 700 m n.p.m. w części wschodniej, gdzie na granicy z gminą Korzenna wznosi się na 713 m n.p.m. Jodłowa Góra. W Beskidzie Niskim położone są takie wsie gminy Chełmiec jak: Wielogłowy, Wielopole, Klimkówka, Naściszowa, Librantowa, Januszowa, Boguszowa, Piątkowa i Paszyn Warunki przyrodnicze, hydrogeologiczne i hydrologiczne Warunki przyrodnicze Obszar Gminy Chełmiec łączą dopływy rzeki Dunajec tworząc ciąg ekologiczny pomiędzy Beskidem Wyspowym, Beskidem Niskim i Pogórzem Ciężkowickim. Na obszarze gminy Chełmiec występują liczne pomniki przyrody: grupa drzew dawnego parku dworskiego w Chełmcu, drzewa w parku 9

11 podworskim w Marcinkowicach, lipa o obwodzie 5,67 m koło szkoły w Klęczanach, grupa drzew koło cmentarza w Chomranicach, grupa drzew w środku wsi w Świniarsku oraz grupa drzew wokół kościoła w Wielogłowach. We wsi Krasne Potockie znajduje się park krajobrazowy. W granicach Rezerwatu "Białowodzka Góra nad Dunajcem" (pow. 67,69 ha) znajdują się zbiorowiska leśne i skalne z rzadkimi elementami florystycznymi. Białowodzka Góra tworzy boczne ramię długości 500 m, odchodzące od wierzchołka Rozdziela w kierunku wschodnim i kończące się stromymi stokami opadającymi ku Dunajcowi. Na grzbiecie góry i na jej południowych stokach występuje kilka grzęd skalnych bogatych w węglan wapnia. Najwyższe zgrupowanie skał (550 m n.p.m.), prosłe sosną zwyczajną, nosi nazwę Zamczysko. Na południowym zboczu góry, na zachód od skałek spływających z Zamczyska, występuje drzewostan dębowo - bukowy z dużym udziałem Brekini sp.. W runie rosną tutaj Turzyca orzęsiona, Kosmatka gajowa, Miodunka ćma, Przytulia Schultesa, Bluszcz pospolity, Wiechlina gajowa, Konwalia majowa i storczyki. W południowej części rezerwatu, wzdłuż potoku, pojawia się Buczyna karpacka z dużym udziałem Jodły sp., w której runie występuje Żywokost sercowaty. Na wschodnim stoku Zamczyska rozwija się żyzny grąd przechodzący stopniowo w Buczynę karpacką. Znajduje się tutaj piękne stanowisko kwitnącego bluszczu, sięgającego wysoko w korony jodeł. Północne stoki w części północnej rezerwatu pokrywa Buczyna karpacka wraz z Jodłą sp. jako wariant typowy dla tego regionu Warunki hydrogeologiczne i hydrologiczne Gmina Chełmiec, podobnie jak pozostałe gminy powiatu nowosądeckiego, według hydrogeologicznego podziału A.S. Kleczkowskiego znajduje się w obrębie jednostki hydrogeologicznej MK masyw fałdowy karpacki (orogen karpacki) z systemem czwartorzędowych dolin i kotlin. Są to rozległe obszary tzw. poziomów użytkowych o miąższości warstwy wodonośnej ponad 2 m (w utworach czwartorzędowych zwykle powyżej 5 m) z wodami przydatnymi do picia i na potrzeby gospodarcze o potencjalnej wydajności ze studni wierconej ponad 10 m 3 /h. Obszary te odpowiadają kryteriom przyjmowanym przez Państwowy Instytut Geologiczny dla wyznaczania użytkowych poziomów wód podziemnych. Teren gminy Chełmiec obejmuje jeden zbiornik - GZWP Nr 437 Dolina Rzeki Dunajec (Nowy Sącz), położony centralnie w powiecie nowosądeckim, pokrywający się w przybliżeniu z odcinkami dolin Dunajca Popradu i Kamienicy sięgający brzegów Jeziora Rożnowskiego. Całkowita powierzchnia zbiornika to 145 km 2. W gminie Chełmiec znajduje się jego północna część o powierzchni ponad 20 km 2. Zbiornik obejmuje około 20 % powierzchni gminy. Położone są na nim miejscowości Marcinkowice, Rdziostów, Chełmiec, Świniarsko, Biczyce Dolne na lewym brzegu Dunajca oraz Kurów, Dąbrowa, Wielogłowy i Wielopole w części prawobrzeżnej. GZWP Nr 437 ma charakter porowy, zbudowany jest z piasków i żwirów fluwialnych. Zbiorniki czwartorzędowe dolin rzecznych należą do najbardziej zasobnych w masywie karpackim. Ich geneza, budowa geologiczna i związany z nimi bezpośredni kontakt z ciekami powierzchniowymi powodują jednak duże zagrożenie stanu jakości ich wód. Zbiornik GZWP nr 437 ma największe znaczenie użytkowe dla powiatu nowosądeckiego, ze względu na jego zasobność, a przede wszystkim na jego udział w powierzchni powiatu i wielkość poboru wód. Zagrożenie wód podziemnych można rozpatrywać jako potencjalne i aktualne. Zagrożenie potencjalne wynika z budowy geologicznej zbiornika, występowania lub braku warstw izolujących zbiorniki, warunków zasilania, krążenia drenażu oraz zagospodarowania powierzchni terenu. Stopień potencjalnego zagrożenia został określony na podstawie czasu przenikania zanieczyszczeń z powierzchni terenu do zbiornika (wg Kleczkowski i in. 1990). Według tego kryterium, biorąc pod uwagę fakt, że dla większości zbiorników podziemnych brak izolującej pokrywy w stropie warstw wodonośnych, wody podziemne na obszarze województwa małopolskiego w ponad 90% zostały zakwalifikowane do grupy AB ( w tym wody GZWP nr 437). Są to wody zagrożone, o czasie migracji zanieczyszczeń z powierzchni ziemi do wód wynoszącym 25 lat. 10

12 Gmina Chełmiec położona jest w całości w zlewni Dunajca oraz zlewni Jeziora Rożnowskiego. Główną osią systemu wód powierzchniowych jest Dunajec przepływający przez północna część gminy na odcinku około 4 km, i wyznaczający na kolejnych 3 km granicę z gminą Łososina Dolna. W części południowej 4-kilometrowy odcinek rzeki stanowi granicę gminy Chełmiec i miasta Nowy Sącz. Dunajec jest bazą drenażową lewobrzeżnej części gminy. Głównymi jego dopływami są tutaj Niskówka płynąca od okolic Trzetrzewiny przez Niskową i Świniarsko, oraz Smolnik z gęsta siecią poprzecznych dopływów. Smolnik jest największym, poza Dunajcem, ciekiem powierzchniowym na terenie gminy Chełmiec. Wypływa z terenu gminy Limanowa w powiecie limanowskim, w gminie Chełmiec przepływa przez Chomranice, Wolę Marcinkowską, do Dunajca wpada w Marcinkowicach. Głównym dopływem Smolnika jest prawobrzeżna Zagórzanka odwadniająca tereny pomiędzy Wolą Marcinkowską a Biczycami Górnymi. Sieć hydrograficzną wschodniej części gminy Chełmiec, oprócz niewielkich potoków w okolicach Wielogłów, Wielopola i Ubiadu tworzy głównie Łubinka oraz kilka jej dopływów. Łubinka bierze swój początek w okolicach Mogilna w gminie Korzenna, przepływa przez wschodnią część gminy Chełmiec, następnie wzdłuż granicy gmin Chelmiec i kamionka Wielka. Ujściowy odcinek rzeki znajduje się na terenie Nowego Sącza. Główne dopływy Łubinki to Krasówka, Łękówka i Naściszówka. Niewielki północny fragment gminy położony jest w zlewni Jeziora Rożnowskiego. Górzyste tereny w okolicach Woli Kurowskiej i Ubiadu odwadniane są przez dopływy Jelnianki, przepływającej przez gminę Gródek nad Dunajcem i uchodzącej bezpośrednio do jeziora. Gmina Chełmiec nie korzysta z wód powierzchniowych do celów wodociągowych. Niemniej jednak poniżej przedstawiono ocenę wód Dunajca w przekroju Świniarsko ujmowanych do celów wodociągowych zaopatrzenia mieszkańców Nowego Sącza. Ocenę wykonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 roku w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U. Nr 2004/2002 poz. 1728).. Wody powierzchniowe pobierane jako wody do picia muszą spełnić określone normy i być odpowiednio uzdatnione przed wprowadzeniem do sieci wodociągowej. Ocenę wód przeprowadzono dla punktów pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych powyżej miejsc ich ujmowania. Członkami Związku Gmin Jeziora Rożnowskiego są gminy: Chełmiec, Gródek n. Dunajcem, Łososina Dolna oraz Czchów. Celem utworzenia związku było powstrzymanie degradacji ekologicznej zbiorników wodnych Rożnów i Czchów, ich rekultywacja oraz stworzenie warunków do rozwoju turystyki i rekreacji w szczególności poprzez poprawę infrastruktury. Nadrzędnym celem jest uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej, tak aby wody powierzchniowe spływające z sąsiednich gmin do zbiornika miały klasę czystości dającą możliwość wykorzystania Jeziora Rożnowskiego jako akwenu przydatnego do rozwoju sportów wodnych. Gminy członkowie porozumienia realizują samodzielnie zadania w zakresie budowy systemu kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków oraz uporządkowania gospodarki odpadami z położeniem szczególnego nacisku na selektywną zbiórkę odpadów. Równolegle prowadzone są prace dotyczące zagospodarowania obrzeży Zbiornika Rożnowskiego umożliwiające stworzenie kompleksowego rozwoju terenu przy wykorzystaniu naturalnych walorów krajobrazu Sytuacja demograficzna i gospodarcza Podmioty gospodarki narodowej W gminie Chełmiec funkcjonuje podmiotów gospodarki narodowej (Stan na dzień rok wg Wybrane dane o powiatach i gminach województwa małopolskiego w 2002 r., US w Krakowie, Kraków 2003.),w tym sektor publiczny stanowi 29 podmiotów, a sektor prywatny podmiotów. Z tego 77 spółek (23 handlowe, 54 cywilne), 3 spółdzielnie, oraz 946 osób fizycznych. Podział podmiotów gospodarki narodowej według rodzaju prowadzonej działalności przedstawia się następująco: 11

13 handel i naprawy - 345, obsługa nieruchomości i firm; nauka - 110, przetwórstwo przemysłowe - 121, budownictwo - 148, transport, gospodarka magazynowa i łączność - 129, hotele i restauracje - 20,, rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Większość funkcjonujących podmiotów to firmy prywatne. Najważniejsze przedsiębiorstwa to: producent okien "DAKO", bram i drzwi garażowych "Wiśniowski" oraz najlepszych w kraju wędlin (stare sprawdzone receptury) - Zakład Masarski w Biczycach Dolnych. Najlepszej klasy kamień do budowy dróg pozyskiwany jest w Kopalniach Surowców Skalnych "Klęczany". Dobrze rozwinięta jest produkcja mebli. W gminie znajduje się kilka ubojni zwierząt, dobrze jest rozwinięta sieć gastronomiczna Mieszkalnictwo Zamieszkane zasoby mieszkaniowe w gminie Chełmiec wynoszą 4,9 tys. mieszkań (stan na r.). Łączna powierzchnia mieszkań wynosi 448,9 tys. m 2. Powierzchnia użytkowa mieszkania na osobę wynosi 19,5, natomiast średnia liczba osób na mieszkanie 4, System transportowy Zasadnicze znaczenie dla ruchu komunikacyjnego w gminie mają drogi krajowe: nr 28 Wadowice - Nowy Sącz - Przemyśl (z zachodu na wschód) i nr 75 Krynica - Nowy Sącz - Brzesko (z południa na północ). Ponadto przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr.. Kraków - Dąbrowa (na drodze tej na odcinku ok. 4,3 km występują osuwiska). Zasadniczym elementem układu komunikacyjnego i transportowego w gminie są drogi powiatowe: Nowy Sącz - Korzenna, Wielogłowy - Klimkówka Chełmiec - Podegrodzie, Chełmiec Mecina Trzetrzewina - Chochorowice, Trzetrzewina - Wysokie - Męcina Chomranice - Tęgoborze, Biczyce - Niskowa. Drogi powiatowe są w złym stanie technicznym. Na terenie gminy znajduje się 606 dróg gminnych o łącznej długości ponad 380 km. Zaledwie 1/3 to drogi asfaltowe. Pozostałe posiadają nawierzchnię żwirową lub tylko są utwardzane. Drogi gminne są istotne zwłaszcza w kontekście rozwijającej się turystyki. Ponadto w gminie znajduje się kilkanaście przepraw mostowych i kładek piezo-jezdnych wymagających remontu. Niewielką rolę dla komunikacji miejscowej odgrywa kolej (linia kolejowa Chabówka - Nowy Sącz), przebiegająca przez Klęczany, Marcinkowice i Chełmiec. Jest ona jednak ważna z uwagi na połączenia w skali ponadlokalnej. Z punktu widzenia negatywnego oddziaływania ruchu drogowego na środowisko, największy wpływ ma ruch samochodowy na drogach krajowych, a zwłaszcza na drodze nr

14 Turystyka Część obszaru gminy charakteryzuje się warunkami naturalnymi sprzyjającymi rozwojowi turystyki. Pogórska rzeźba terenu o łatwo dostępnych stokach, malowniczych lasach, czystym powietrzu - czyni teren gminy rejonem predysponowanym dla wypoczynku. Atrakcją są pomniki przyrody i zabytki kultury, a także trasy konne brzegiem Dunajca, liczne szlaki turystyczne (biorące początek w gminie i prowadzące prowadzące we wszystkich kierunkach Sądecczyzny). Na turystów czekają atrakcyjne miejsca grzybobrania, polowania, wędkowania, uprawiania sportów na lotniach i paralotniach. Wśród szlaków turystycznych należy wymienić: Szlak żółty: rozpoczynający się na stacji PKP w Marcinkowicach i prowadzący w kierunku północnym nad Jezioro Rożnowskie. W trakcie wędrówki można podziwiać piękne widoki: na południe na Litacz, na zachód na Chełm i dalej na góry Beskidu Wyspowego, na północny wschód i południowy wschód na Jezioro Rożnowskie i masyw Dąbrowskiej Góry. W warunkach dobrej widoczności można podziwiać pasma Beskidu Sądeckiego: pasmo Radziejowej i pasmo Jaworzyny Krynickiej z akowicą, a w kierunku wschodnim Góry Grybowskie: Jodłową Górę, Rosochatkę i Chełm. Szlak czerwony: rozpoczynający się w Zabełczu, biegnący przez Klimkówkę do Bartkowej nad Jeziorem Rożnowskim. Podczas wędrówki można podziwiać Dąbrowską Górę, wierzchołek Klimkówki, a także pasmo Radziejowej i pasmo Jaworzyny Krynickiej. Szlak niebieski: jest to część szlaku turystycznego Nowy Sącz - Ptaszkowa - Kamianna - Kopciowa. W gminie Chełmiec na szlak można natrafić w Piątkowej, dokąd schodzi z Mużenia. Podczas wędrówki można podziwiać: Chełm i Jaworzynę w Paśmie Łososińskim, Turbacz, Modyń, Cichoń, Ostrą, Mogielnicę i Łopień, pasmo Czerszli i Jaworza, pasmo Jaworzyny Krynickiej z Wierchem nad Kamieniem. Oprócz typowych szlaków turystycznych oznaczonych j.w., na terenie gminy znajdują się również szlaki spacerowe i ścieżki dla rowerzystów górskich (np. "Ścieżka leśna" w kompleksie leśnym w Chełmcu- Rdziostowie). Atrakcyjność rekreacyjną gminy podnoszą istniejące obiekty sportowe. Na terenie gminy działa sześć klubów sportowych: w Świniarsku, Marcinkowicach, Paszynie, Biczycach Dolnych, Librantowej i Niskowej oraz dwa kluby sportowe przy szkołach: Strzała w Wielogłowach o specjalizacji bieg na orientację i Piątka w Piątkowej o specjalizacji narciarstwo biegowe. Przy klubach sportowych i przy większości szkół istnieją pełnowymiarowe boiska sportowe. Przy Centrum Kształcenia Ustawicznego w Marcinkowicach istnieje niekryty basen, z którego korzysta szkolna młodzież oraz dzieci przebywające na kolonii letniej w sezonie wakacyjnym. W Rdziostowie znajduje się tor saneczkowy o długości 400 m. Do obiektów wartych zwiedzenia należą: - dawne dwory i zespoły parkowo-dworskie: w Chełmcu, w Marcinkowicach i w Wielogłowach, - kościół zabytkowy: w Chomranicach (z XIX w.), - grodzisko w Marcinkowicach, Ponadto warto zwiedzić Muzeum w Paszynie, otwarte w 1994 roku. Muzeum eksponuje pierwsze prace rzeźbiarzy i malarek paszyńskich aż po ostatnie. Paszyn jako Ośrodek Sztuki Ludowej znany jest obecnie w wielu krajach, a prace paszyńskich twórców znajdują się w muzeach etnograficznych, prywatnych zbiorach i mieszkaniach na całym świecie. Najbardziej atrakcyjne turystycznie miejscowości to: Kurów, Świniarsko, Marcinkowice, Chełmiec, Boguszowa, Paszyn. 13

15 Rolnictwo Użytki rolne zajmują powierzchnię ha, w tym grunty orne 5353 ha, sady 514 ha, a łąki i pastwiska 397 ha. Średni wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej w gminie wynosi 61,6 pkt. przy średniej dla powiatu - 52,9 pkt. (wg JUNG w Puławach). W gminach powiatu nowosądeckiego wskaźnik ten kształtuje się (w skali 100 punktowej) od 69,5 pkt. w Podegrodziu do 37,1 pkt. w Krynicy Zdrój. Wśród użytków rolnych przeważają gleby klasy bonitacyjnej III i IV: w tych klasach znajduje się ok. 68% gruntów ornych oraz ok. 74% użytków zielonych. Grunty o najwyższej wartości rolniczej znajdują się w sołectwach: Chełmiec, Świniarsko, Niskowa i Wielogłowy. Użytki rolne w większości są własnością osób prywatnych (ok. 91% ogólnej powierzchni). Powierzchnia użytków rolnych Skarbu Państwa (ok. 9%) są to grunty Zespołu Szkół Rolniczych w Marcinkowicach, Szpitala w Dąbrowej i Zakładu Hodowli Roślin w Wielopolu. Obecnie z rolnictwa utrzymuje się ok. 76% ludności. W gminie funkcjonuje gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi ok. 3,3 ha. Najwięcej gospodarstw posiada areał w przedziale 1-2 ha (ok. 46,8%), kolejno gospodarstwa w przedziale 2,1 do 5 ha (43,5%). W przedziale powyżej 10 ha znajduje się zaledwie 7 gospodarstw. Niekorzystny jest także rozkład pól (kilka kawałków przypadających na 1 gospodarstwo). W gminie Chełmiec znajdują się dwa gospodarstwa agroturystyczne (Chełmiec i Świniarsko) oraz 10 gospodarstw ekologicznych zlokalizowanych w miejscowości Krasne Potockie. 14

16 3. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO 3.1. Odpady komunalne Stan aktualny Wytwarzanie i zbieranie odpadów Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne powstają w: gospodarstwach domowych, obiektach infrastruktury związanej z: handlem, usługami, szkolnictwem, turystyką, działalności gospodarczą i wytwórczą. Wg danych ankietowych w roku 2003 w gminie Chełmiec zebrano ok Mg stałych odpadów komunalnych co stanowiło ok. 10 % ilości zebranych odpadów komunalnych w powiecie nowosądeckim. Pod tym względem gmina Chełmiec zajmuje trzecie miejsce wśród gmin powiatu nowosądeckiego. Natomiast ilości te w latach kształtują się następująco: Rok Ilość Mg/rok 2300, , Zebrana ilość odpadów w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy kształtowała się w roku 2003 na poziomie 105 kg, co dało 6 pozycję wśród gmin powiatu nowosądeckiego. Tabela 1 przedstawia ilość zebranych odpadów w przeliczeniu na jednego mieszkańca w powiecie nowosądeckim i gminie Chełmiec w latach Tabela 1 Ilość zbieranych odpadów komunalnych w latach w przeliczeniu na 1 mieszkańca (wg GUS, ankiet, 2002) Rok gmina Chełmiec powiat nowosądecki m 3 /M/rok Mg/M/rok m 3 /M/rok Mg/M/rok ,371 0,097 0,362 0, ,402 0,104 0,349 0, ,403 0,105 0,511 0, ,403 0,105 bd bd Przy ocenie ilości wytwarzanych na terenie gminy Chełmiec odpadów korzystano głównie z informacji ankietowych udostępnianych przez urząd gminy. Było to główne źródło pozyskiwania danych na temat gospodarki odpadami w poszczególnych gminach. Informacje te bywały uzupełniane wywiadem przeprowadzonym w ramach wizji terenowej w gminie jak też i bieżącymi konsultacjami w dalszym toku prac. Biorąc pod uwagę fakt, iż dane zawarte w ewidencji gmin i udostępniane w formie ankiet, mogą nie odzwierciedlać w pełni rzeczywistej sytuacji, posługiwano się również danymi literaturowymi i badaniami prowadzonymi w różnych regionach Polski, w celu oszacowania współczynnika nagromadzenia odpadów na jednego mieszkańca. Pomocnym źródłem informacji była Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 października w sprawie Krajowego Planu Gospodarki 15

17 Odpadami, a także Plan Gospodarki Odpadami dla województwa małopolskiego opracowany w czerwcu 2003 roku jak również Plan gospodarki odpadami dla powiatu nowosądeckiego. Przy ocenie poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów komunalnych wzięto pod uwagę wskaźniki przedstawione w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu nowosądeckiego. Na podstawie ich wartości oraz liczby mieszkańców oszacowano, iż w roku 2003 wytworzono na terenie gminy Chełmiec około Mg odpadów komunalnych. Wynika z tego, że średni jednostkowy wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych wynosi 223 kg/m/rok. Strumień odpadów wytworzonych w rozbiciu na poszczególne miejscowości przedstawia się następująco: Biczyce Dolne 3,2% Biczyce Górne 2,3% Boguszowa 0,7% Chełmiec 10,9% Chomranice 3,9% Dąbrowa 3,4% Januszowa 2,3% Klimkówka 1,1% Klęczany 4,4% Krasne Potockie 4,1% Kunów 1,6% Kurów 0,7% Librantowa 4,6% Marcinkowice 8,6% Mała Wieś 3,2% Naściszowa 0,7% Niskowa 3,0% Paszyn 8,7% Piątkowa 5,1% Rdziostów 1,8% Trzetrzewina 7,0% Ubiad 2,3% Wielogłowy 4,5% Wielopole 3,2% Wola Kurowska 1,0% Wola Marcinkowska 1,1% Swniarsko 6,8%. Największy udział w ilości wytworzonych odpadów mają miejscowości Chelmiec, Marcinkowice, Paszyn, Piątkowa, Trzetrzewina i Swiniarsko. Wytwarzają łącznie ok. 47 % odpadów komunalnych. Największy strumień odpadów komunalnych pochodzi z gospodarstw domowych i wynosi około Mg/rok (około 52,0 %). Strumień odpadów wielkości Mg, tj. ok. 20,2 % odpadów komunalnych, pochodził z obiektów infrastrukturalnych. Ilości pozostałych grup odpadów komunalnych wytworzonych w roku 2003 przedstawiają się następująco: Odpady budowlane Mg/rok (17,9 %) Wielkogabarytowe Mg/rok (6,7 %) Odpady z ogrodów i parków Mg/rok (2,2 %) Niebezpieczne - 48 Mg/rok (0,9 %). Całkowity strumień odpadów komunalnych stanowi sumę strumieni cząstkowych tzn.: odpadów powstających w gospodarstwach domowych, obiektach infrastruktury, odpadów budowlanych, 16

18 wielkogabarytowych, z ogrodów i parków oraz niebezpiecznych. Przyjęto założenie, że odpady budowlane, wielkogabarytowe i niebezpieczne zostały wyodrębnione z odpadów powstających w gospodarstwach domowych i obiektach infrastruktury. Tak więc stanowią one odrębne strumienie odpadów. Wykorzystując informacje dotyczące ilości wytworzonych i wywiezionych odpadów komunalnych oszacowano, że w 2003 r. zorganizowaną zbiórką objętych było około 47 % wytworzonych odpadów komunalnych, przy średniej dla powiatu nowosądeckiego 46 %. Wg danych ankietowych zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych objętych jest 25 % mieszkańców (wg posiadanych umów na odbiór odpadów niesegregowanych - odpowiednio 180 umów z firmą Dimnarco oraz 1000 umów z Sądeckim Zakładem Obsługi Komunalnej). Odpady komunalne z gospodarstw domowych Dla celów oszacowania ilości odpadów komunalnych z gospodarstw domowych przyjęto następujące założenia: średni wskaźnik emisji odpadów komunalnych z gospodarstw domowych (zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu nowosądeckiego, 2004) o na wsi 116 kg/m/rok średnia gęstość odpadów kg/m 3. Ilość wytworzonych (koniecznych do zagospodarowania) odpadów komunalnych z gospodarstw domowych wyniosła w 2003 roku około Mg. Ważnym aspektem przy definiowaniu wielkości odpadów zagospodarowywanych w sposób zorganizowany jest uwzględnienie tej części odpadów, która zostaje unieszkodliwiona we własnym zakresie przez mieszkańców, tj. głównie poprzez kompostowanie odpadów organicznych, spalanie papieru itp. Można z pewnym przybliżeniem założyć, iż różnica pomiędzy szacunkiem ilościowym na podstawie przyjętych wskaźników a rzeczywistą wielkością wywożonych odpadów, daje ogólną informację na temat stopnia zagospodarowywania odpadów przez mieszkańców danego obszaru. Tabela 2 przedstawia skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w gospodarstwach domowych i obiektach infrastruktury. Tabela 2 Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w gospodarstwach domowych (wg Planu gospodarki odpadami dla powiatu nowosądeckiego) Udział poszczególnych grup odpadów [%] Wytworzone odpady w gminie Chełmiec [Mg/rok] Strumień odpadu Odpady organiczne pochodzenia roślinnego Odpady organiczne pochodzenia zwierzęcego 1 28 Inne odpady organiczne 2 55 Papier i tektura Tworzywa sztuczne Materiały tekstylne 3 83 Szkło Metale Odpady mineralne Frakcja drobna (poniżej 10 mm) Razem 100,0% Odpady z obiektów infrastruktury Jako obiekty infrastruktury rozumieć należy obiekty handlowe, usługowe, turystyczne, a także związane ze szkolnictwem oraz działalnością gospodarczą i wytwórczą. W gminie edukację pobiera uczniów szkół podstawowych, uczniów szkół gimnazjalnych i 214 uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W gminie funkcjonuje podmiotów gospodarki narodowej. Do oszacowania ilości powstających w tym sektorze odpadów przyjęto za Planem Gospodarki Odpadami 17

19 dla powiatu nowosądeckiego wskaźniki nagromadzenia na poziomie 45 kg/mieszkańca/rok dla terenów wiejskich. Wedle powyższych założeń ilość odpadów komunalnych wytworzonych w 2003 roku w obiektach infrastruktury oszacowano na Mg/rok. Skład morfologiczny odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury przedstawia Tabela 3 Tabela 3 Skład morfologiczny odpadów z obiektów infrastruktury (wg Planu gospodarki odpadami dla powiatu nowosądeckiego) Strumień odpadu Udział poszczególnych grup odpadów [%] 10 Wytworzone odpady w gminie Chełmiec [Mg/rok] Odpady organiczne pochodzenia roślinnego 107 Papier i tektura Tworzywa sztuczne Materiały tekstylne 3 32 Szkło Metale 5 54 Odpady mineralne 5 54 Frakcja drobna (< 10 mm) 7 75 Razem Odpady od turystów Dodatkową grupę stanowią odpady pozostawione przez turystów. Specyfika tego zagadnienia polega na ścisłej zależności wielkości produkcji odpadów od ilości turystów (osób z zewnątrz) odwiedzających w danym okresie czasu wybrany teren oraz czasu przez jaki na tym terenie przebywają. Zróżnicowanie przestrzenne procesu wytwarzania odpadów jest w tym przypadku zależne od zmienności koncentracji usług turystycznych, infrastruktury związanej z turystyką. miejsc i szlaków atrakcyjnych dla turystów itp. Przy oszacowaniu ilości wytworzonych odpadów od turystów wykorzystano dane statystyczne zawarte w Wybrane dane o powiatach i gminach województwa małopolskiego w 2002r., przyjmując wskaźnik 0,39 kg, jako średnią ilość odpadów wytwarzanych w ciągu dnia przez jednego turystę. Na podstawie przyjętych założeń oraz danych statystycznych dotyczących turystyki na terenie powiatu (ok. 210 tys. korzystających z noclegów i 1,5 mln. udzielonych noclegów, dają średnio 7 dni pobytu jednego turysty w roku na tym obszarze) uzyskano ok. 600 Mg jako ilość odpadów wytworzonych przez odwiedzających powiat turystów. Oszacowano, że ok. 8 % tego strumienia przypada na gminę Chełmiec. Odpady wielkogabarytowe W Polsce szacunkowo jeden mieszkaniec miasta wytwarza średnio w roku 20 kg odpadów wielkogabarytowych, mieszkaniec wsi 15 kg.. Na podstawie powyższego założenia zaczerpniętego z lanu Gospodarki Odpadami dla powiatu nowosądeckiego oszacowano wielkość wytworzonego strumienia odpadów wielkogabarytowych na terenie gminy w 2003 roku na poziomie 358 Mg. Tabela 4 przedstawia przeciętny skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych. 18

20 Tabela 4 Skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych Strumień odpadu Udział poszczególnych grup odpadów [%] Wytworzone odpady w gminie Chełmiec [Mg/rok] Drewno Metale Inne (balastowe, wielomateriałowe, tworzywa sztuczne itp.) Razem Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Istotnym elementem w zakresie planów gospodarki odpadami jest problematyka odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych, w tym organizacja ich zbiórki i utylizacji / unieszkodliwiania. Do tej grupy odpadów należą: areozole, akumulatory, baterie, farby i lakiery, farmaceutyki, rozpuszczalniki, świetlówki, zużyte oleje oraz inne substancje chemiczne takie jak np. kwasy i zasady, pestycydy itp. Do wyliczenia ilości tego rodzaju odpadów przejęto na podstawie danych literaturowych średni wskaźnik powstawania odpadów niebezpiecznych w miastach na poziomie 3 kg/m/rok, na terenach wiejskich 2 kg/m/rok. Wielkość strumienia odpadów niebezpiecznych w gminie Chełmiec oszacowano na 446 Mg/rok. Tabela 5 przedstawia udział poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych. Tabela 5 Składniki odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych Strumień odpadu Udział poszczególnych grup odpadów [%] Wytworzone odpady w gminie Chełmiec [Mg/rok] Aerozole 4 1,9 Akumulatory 26 12,5 Baterie 6 2,9 Farby i lakiery 25 12,0 Farmaceutyki 6 2,9 Rozpuszczalniki 18 8,6 Świetlówki 1 0,5 Zużyte oleje 2 1,0 Inne (w tym inne substancje chemiczne np. kwasy i zasady, pestycydy itp.) 12 5,8 Łącznie Odpady budowlane Za odpady budowlane uznaje się odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. Pomimo tego, iż odpady budowlane zakwalifikowane są w Katalogu odpadu do grupy 17 w niniejszym Planie przyjęto założenie, że są one częścią strumienia odpadów komunalnych. Za PGO dla powiatu nowosądeckiego przyjęto, że mieszkaniec miasta czy wsi wytwarza średnio w ciągu roku 40 kg odpadów budowlanych i poremontowych. Oszacowana ilość wytworzonych odpadów w 2003 roku w gminie Chełmiec wyniosła około 954 Mg. Tabela 6 przedstawia ilości poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów budowlanych i poremontowych oraz ich procentowy udział. 19

21 Tabela 6 Ilość poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów budowlanych i poremontowych Strumień odpadu Udział poszczególnych grup odpadów [%] Wytworzone odpady w gminie Chełmiec [Mg/rok] Cegła Beton Tworzywa sztuczne 1 10 Bitumiczna powierzchnia dróg 8 76 Drewno 7 67 Metale 5 48 Piasek Inne (np. szkło) 5 48 Łącznie Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) Za PGO dla powiatu nowosądeckiego przyjęto założenie, iż jednostkowy wskaźnik powstawania odpadów z ogrodów i parków (80% odpadów organicznych, 20 % odpadów mineralnych) kształtuje się na poziomie około 5 kg/m dla terenów wiejskich. Na tej podstawie oszacowano, że w 2003 roku powstało w gminie Chełmiec w przybliżeniu 119 Mg tego rodzaju odpadów Bilans odpadów komunalnych Wytworzone odpady komunalne podzielono dodatkowo za PGO dla powiatu nowosądeckiego na 18 strumieni odpadów. Tabela 7 przedstawia szacunkową masę poszczególnych strumieni odpadów komunalnych wytworzonych w gminie i ich procentowy udział. Tabela 7 Szacunkowa masa poszczególnych strumieni odpadów Strumień odpadu Wytworzone odpady w gminie Chełmiec [Mg/rok] Udział poszczególnych grup odpadów [%] Domowe odpady organiczne 527 9,9% Odpady zielone 99 1,9% Papier i tektura (niopakowaniowe) 254 4,8% Opakowania z papieru i tektury 368 6,9% Opakowania wielomateriałowe 41 0,8% Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 501 9,4% Opakowania z tworzyw sztucznych 161 3,0% Tekstylia 111 2,1% Szkło (nieopakowaniowe) 24 0,4% Opakowania ze szkła 436 8,2% Metale 108 2,0% Opakowania z blachy stalowej 39 0,7% Opakowania z aluminium 11 0,2% Odpady mineralne 316 5,9% Drobna frakcja popiołowa ,1% Odpady wielkogabarytowe 358 6,7% Odpady budowlane ,9% Odpady niebezpieczne 48 0,9% Łącznie ,0% 20

22 Gospodarka odpadami komunalnymi Przedsiębiorstwa zajmujące się gospodarką odpadami na terenie gminy Wykaz przedsiębiorstw działających na obszarze gminy w zakresie odbioru i wywozu odpadów komunalnych zawiera Tabela 8 Tabela 8 Przedsiębiorstwa zajmujące się gospodarkę odpadami komunalnymi na obszarze powiatu nowosądeckiego (stan na 2003 rok) Nazwa przedsiębiorstwa Adres Telefon Sądecki Zakład Obsługi Komunalnej Nowy Sącz ul. Lwowska 135 Dimarco M. Strzelec Iwkowa Największe przedsiębiorstwa zajmujące się gospodarką odpadami komunalnymi, a jednocześnie obejmujące zakresem swej działalności największą część gminy to Sądecki Zakład Obsługi Komunalnej z Nowego Sącza. Funkcjonujące na terenie gminy przedsiębiorstwa dysponują odpowiednim sprzętem oraz kadrą, które pozwalają na pokrycie potrzeb gmin w zakresie odbioru i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Gromadzenie Na terenie gminy Chełmiec, gdzie jest możliwy dojazd samochodem specjalistycznym, gospodarstwa wyposażone są w pojemniki na odpady bytowe oraz worki do segregacji odpadów. Składowanie Większość odpadów komunalnych z terenu gminy Chełmiec unieszkodliwiana jest poprzez składowanie. W gminie nie funkcjonuje składowisko odpadów komunalnych. Odebrane przez odpowiednie przedsiębiorstwa odpady komunalne kierowane są głównie na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne zlokalizowane w mieście Nowy Sącz w dzielnicy Zabełcze. Rysunek 2 przedstawia kierunek transportu odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Dzikie wysypiska Na terenie gminy znajdują się miejsca niekontrolowanego składowania głównie odpadów komunalnych tzw. dzikie wysypiska. Przede wszystkim są to naturalne zagłębienia terenu, byłe wyrobiska czy przydrożne rowy, które traktowane są jako nieodpłatne miejsca składowania odpadów. Trudno jest określić ilość odpadów złożonych w tych miejscach. Należy więc na bieżąco inwentaryzować powstawanie takich miejsc i w miarę możliwości je likwidować. 21

23 Rysunek 2 Kierunek transportu odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne 22

24 Selektywna zbiórka odpadów Na terenie gminy od 2000 roku prowadzona jest segregacja odpadów u źródła. W 2003 roku odbiorem segregowanych odpadów zajmowała się firma "Dimarco" - Marek Strzelec. Segregacja zorganizowana jest w następujący sposób: stłuczka szklana - gromadzona w workach plastikowych koloru zielonego plastiki - gromadzone w workach plastikowych koloru żółtego tekstylia - gromadzone w workach plastikowych koloru granatowego złom metali - gromadzony w workach plastikowych koloru różowego makulatura - gromadzona w workach plastikowych koloru niebieskiego. Każdy z tych worków jest odpowiednio oznaczony (nazwa gminy, rodzaj odpadów). Szacunkowa ilość odpadów segregowanych wynosiła 42,37 Mg ( w 2002 roku ): makulatura kg tworzywa sztuczne kg metale kg szkło kg tekstylia kg Wg ankiet zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych, objętych jest 25 % ogółu gospodarstw. Kompostowanie Zbiórką odpadów zielonych objęte są odpady pochodzące z parków, zieleńców, pasów ulicznych, trawników, cmentarzy oraz ogrodów przydomowych takie jak: liście, trawa, gałęzie itp. Na terenie powiatu nowosądeckiego nie funkcjonują kompostownie, w wyniku czego odpady organiczne wykorzystywane są w niewielkim stopniu. Natomiast funkcjonuje pryzmowa kompostownia przy oczyszczalni ścieków w Nowym Sączu Zabełczu. Na kompostownie przyjmowane są głównie osady ściekowe z terenu miasta Nowy Sącz oraz powiatu nowosądeckiego Prognozy do roku 2011 Prognozy dotyczące emisji odpadów w gminie Chełmiec zostały opracowane do 2011 roku. Na ilość odpadów komunalnych wytwarzanych w skali gminy wpływa liczba mieszkańców oraz zmiany jednostkowych wskaźników emisji odpadów, których trendy zmian wynikają głównie z przesłanek rozwoju gospodarczo społecznego. Prognozę zmian wskaźników emisji odpadów wykonano w oparciu o dane zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu nowosądeckiego. Tabela 9 przedstawia procentowe roczne zmiany wskaźnika emisji odpadów w określonych przedziałach czasowych. 23

25 Tabela 9 Prognoza rocznych zmian wskaźników emisji odpadów wg PGO dla powiatu nowosądeckiego Procentowe roczne zmiany wskaźnika emisji odpadów w latach na obszarach wiejskich Nazwa strumienia Odpady organiczne roślinne Odpady organiczne zwierzęce Odpady organiczne inne Odpady zielone Papier i tektura (niopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Tekstylia Szkło (nieopakowaniowe) Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady mineralne Drobna frakcja popiołowa Odpady wielkogabarytowe 5, Odpady budowlane 8,45 5,92 6,58 Odpady niebezpieczne 8, Tabela 10 przedstawia informacje nt. prognozowanej liczby mieszkańców w gminie Chełmiec do 2011 roku. Tabela 10 Prognoza liczby ludności dla gminy Chełmiec wg GUS w tys. Rok Liczba mieszkańców 24,0 24,1 24,3 24,7 24,9 25,1 25,3 25,5 Tabela 11 przedstawia prognozowaną ilość odpadów komunalnych w gminie Chełmiec w latach (Mg/rok). 24