ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY ZAKLICZYN ZA ROK 2014

Transkrypt

1 ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY ZAKLICZYN ZA ROK 2014 ZAKLICZYN 2015

2 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE Cel i podstawowe założenia analizy Podstawa prawna Uchwały przyjęte przez Radę Miejską w Zakliczynie 3 2. GOSPODAROWANIE ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY ZAKLICZYN Źródło powstawania odpadów komunalnych Postępowanie z odpadami Ilość zebranych odpadów 7 3. MOŻLIWOŚC PRZETWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH WSKAŹNIKI ODZYSKU PRZEWIDZIANE DO OSIĄGNIĘCIA W ROKU KOSZTY ZWIAZANE Z FUNKCJONOWANIEM SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI LICZBA MIESZKAŃCÓW OBJĘTA SYSTEMEM GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI POTRZEBY INWESTYCYJNE PODSUMOWANIE

3 1. WPROWADZENIE 1.1. Cel i podstawowe założenia analizy Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013r. poz z późn. zm.) Gminy mają obowiązek dokonać corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Analiza ta ma za zadanie dostarczyć informacji o ilości odpadów wytwarzanych na terenie gminy, a w szczególności zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów ulegających biodegradacji i odpadów poddanych recyklingowi. Ponadto w analizie zawarta zostanie informacja o wskaźnikach przewidzianych do osiągnięci w roku W opracowaniu nie zabraknie informacji o liczbie mieszkańców objętych systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, kosztach związanych z funkcjonowaniem systemu i potrzebach inwestycyjnych w tym zakresie. Prezentowana analiza gospodarki odpadami obejmuje rok Zadania odbioru odpadów komunalnych realizowane były przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Tarnowie Podstawa prawna Analizę sporządzono na podstawie art. 9tb ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013r. poz z późn. zm.), gdzie określony został wymagany zakres analizy. Przedmiotowa analiza częściowo pokrywa się z rocznym sprawozdaniem z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, sporządzanym przez gminę, celem jego przedłożenia marszałkowi województwa oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska w terminie do 31 marca roku następującego po roku, którego dotycz Uchwały przyjęte przez Radę Miejską w Zakliczynie W związku z wprowadzeniem nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi od 1 lipca 2013r., Rada Miejska w Zakliczynie podjęła szereg uchwał, które regulowałyby nowe zadania gminy wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w roku 2014r.: 3

4 Uchwała Nr XXVIII/290/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie Gminy Zakliczyn. Uchwała Nr XXXIII/342/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki takiej opłaty na terenie Gminy Zakliczyn, Uchwała Nr XXXIII/337/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie postanowienia o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, położonych na terenie Gminy Zakliczyn, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, Uchwała Nr XXXIII/339/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, Uchwała Nr XXXIII/341/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu Gminy Zakliczyn i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi Uchwała Nr XXXIII/338/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności, Uchwała Nr XXXV/360/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości zamieszkałych położonych na terenie Gminy Zakliczyn, Uchwała Nr XXXIV/350/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia r. w sprawie uchwalenia Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Zakliczyn. 4

5 2. GOSPODAROWANIE ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY ZAKLICZYN 2.1. Źródło powstawania odpadów komunalnych Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012r o odpadach (Dz. U. z 2013r. poz. 21 z późn. zm.) przez odpady komunalne rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych; zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości. Źródłem powstawania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe, a także obiekty użyteczności publicznej, podmioty gospodarcze. W roku sprawozdawczym, od r. systemem gospodarowania odpadami komunalnymi objęte zostały nieruchomości niezamieszkałe tj. budynki użyteczności publicznej, podmioty gospodarcze świadczące usługi na terenie gminy Zakliczyn, cmentarze. Kompleksowe podejście do systemu pozwoliło na dokładniejszy nadzór nad powstającymi odpadami i sposobem ich zagospodarowania Postępowanie z odpadami Odpady z terenu gminy Zakliczyn odbierane są w sposób zmieszany i selektywny. Zgodnie z 8 ust.2 regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Zakliczyn (uchwała Nr XXXIV/350/2013 Rady Miejskiej w Zakliczynie z dnia 12 grudnia 2013r.) obowiązek selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmuje następujące frakcje: papier, tektura (makulatura, karton) szkło; metale; tworzywa sztuczne; opakowania wielomateriałowe; odpady ulegające biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe ulegające biodegradacji; przeterminowane leki i chemikalia; zużyte baterie i akumulatory; zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; 5

6 meble i inne odpady wielkogabarytowe; odpady budowlane i rozbiórkowe; zużyte opony; odpady zielone; buty i odzież. Odpady komunalne gromadzone w sposób selektywny obejmujące: zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny, chemikalia (farby, lakiery, przeterminowane środki ochrony roślin), zużyte akumulatory, ogniwa i baterie galwaniczne, zużyte opony, meble i odpady wielkogabarytowe, odpady budowlane i rozbiórkowe oraz odzież i obuwie odbierane są w sposób selektywny od właścicieli nieruchomości w specjalnie utworzonym na terenie gminy Zakliczyn Punkcie Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, który mieści się przy ul. Grabina 6, na terenie Spółdzielni produkcyjno usługowej ZAKPOL. Odpady komunalne zbierane w sposób selektywny obejmujące papier, szkło, metal, tworzywa sztuczne, opakowania wielomateriałowe gromadzone są w odpowiednich workach o pojemności 120 l, gdzie: worek niebieski papier i karton, worek żółty tworzywa sztuczne, metale i opakowania wielomateriałowe, worek zielony szkło. Dwa razy do roku w okresie wiosennym i jesiennym odbywa się zbiórka odpadów wielkogabarytowych. Mając na uwadze różne potrzeby mieszkańców miasta Zakliczyn i pozostałych sołectw od 1 stycznia 2014r. zróżnicowano częstotliwość odbioru odpadów komunalnych z podziałem na miasto i wieś, uwzględniając przy tym nieruchomości niezamieszkałe. Zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Zakliczyn odbiór odpadów komunalnych odbywa się według harmonogramu: 1. w przypadku nieruchomości zamieszkałych położonych na terenach wiejskich gminy: a. odpady ulegające biodegradacji odbierane są nie rzadziej niż raz na miesiąc, b. pozostałe odpady selektywnie zebrane odbierane są nie rzadziej niż raz miesiąc, c. odpady zmieszane (niesegregowane) odbierane są nie rzadziej niż raz na 3 tygodnie; 2. w przypadku nieruchomości zamieszkałych położonych na terenach miejskich gminy: a. odpady ulegające biodegradacji odbierane są nie rzadziej niż raz na miesiąc, b. pozostałe odpady selektywnie zebrane odbierane są nie rzadziej niż raz na miesiąc c. odpady zmieszane (niesegregowane) odbierane są nie rzadziej niż raz na 2 tygodnie; 6

7 3. w przypadku nieruchomości na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne: a. odpady ulegające biodegradacji odbierane są nie rzadziej niż raz na miesiąc, b. pozostałe odpady selektywnie zebrane odbierane są nie rzadziej niż raz na miesiąc, c. odpady zmieszane (niesegregowane) odbierane są nie rzadziej niż raz na 2 tygodnie Ilość zebranych odpadów W poniższej tabeli zestawiono masę poszczególnych odpadów komunalnych zebranych z terenu gminy Zakliczyn w roku sprawozdawczym. Tab. 1 Ilość zebranych odpadów z terenu gminy Zakliczyn w 2014r. L.p Kod odebranych odpadów Odpady betonu oraz gruz betonowy 2, z rozbiórek i remontów Gruz ceglany 2, Zużyte opony 22,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie kwartalnych sprawozdań przekazanych przez MPGK Sp. z o.o. w Tarnowie Rodzaj odebranych odpadów Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Szkło Tworzywa sztuczne Metale Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania z metali Opakowania ze szkła Opakowania z papieru i tektury Papier i tektura Zużyte urządzenie elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione , i Zużyte urządzenia inne niż wymienione w do Odpady wielkogabarytowe Masa odebranych odpadów (Mg) 1315, ,8 4,5 34,1 0,7 39,3 28,4 61,9 0,4 1,9 31,2 7

8 3. MOŻLIWOŚĆ PRZETWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Zgodnie z Uchwałą Nr XLIV/709/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 2 grudnia 2013r. w sprawie zmiany Uchwały Nr XXV/398/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 2 lipca 2012 roku w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego, Regionalna Stacja Segregacji Odpadów Komunalnych w Tarnowie, ul. Cmentarna z instalacji zastępczej stałą się instalacją regionalną do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Zgodnie z Uchwałą Nr LIII/832/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 1 lipca 2014r. w sprawie zmiany Uchwały Nr XXV/398/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 2 lipca 2012 roku w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego dla Regionu Tarnowskiego określone zostały dwie instalacje regionalne do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych: Regionalna Stacja Segregacji Odpadów Komunalnych w Tarnowie ul. Cmentarna, Instalacja do mechaniczno biologicznego przetwarzania odpadów Trans Formers Karpatia Sp. z o.o. w Tarnowie ul. Cmentarna. Na terenie gminy Zakliczyn zebrano łącznie 1315,7 Mg niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych ( ), z czego 1282,0 Mg odpadów zostało przekazane do Regionalnej Stacji Segregacji Odpadów Komunalnych w Tarnowie, 31,1 Mg odpadu o kodzie przekazano na instalację do mechaniczno biologicznego przetwarzania odpadów Trans Formers Karpatia Sp. z o.o. w Tarnowie, a 2,6 Mg przekazano Jednostce Ratownictwa Chemicznego Składowisko Odpadów w Tarnowie. Odpady w całości zostały poddane przetworzeniu w procesie odzysku R12. Na terenie gminy Zakliczyn w 2014r. w sposób selektywny zebrano 90,3 Mg odpadów ulegających biodegradacji, z czego 28,4 Mg stanowiły opakowania z papieru i tektury ( ), a pozostałą część papier i tektura ( ). Powyższe odpady zostały zagospodarowane jako recykling materiałowy. Ponadto z terenu gminy Zakliczyn zebrano: 87,6 Mg szkła, 45,8 Mg tworzyw sztucznych, 4,5 Mg metali, 34,1 Mg opakowań z tworzyw sztucznych 0,7 Mg opakowań z metali, 8

9 39,3 Mg opakowań ze szkła. Odpady w całości zostały poddane przetworzeniu w procesie odzysku R12. Podczas zbiórki odpadów wielkogabarytowych przeprowadzonej w okresie wiosennym i jesiennym zebrano: 1,9 Mg zużytych urządzeń innych niż wymienione w do , 0,4 Mg zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych innych niż wymienione , , , 31,2 Mg odpadów wielkogabarytowych, 22,3 Mg zużytych opon, 2,5 Mg gruz ceglanego, 2,0 Mg odpadów betonowych oraz gruzu betonowego z rozbiórek i remontów. Odpady wielkogabarytowe ( ) zostały unieszkodliwione w procesie D5, czyli składowane na składowisku odpadów. 12,3 Mg zostało przekazanych Jednostce Ratownictwa Chemicznego Składowisko Odpadów w Tarnowie, 18,9 Mg zostało przekazanych Przedsiębiorstwu Usług Komunalnych Sp. z o.o. ul. Cmentarna 31. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione , , , a także zużyte urządzenia inne niż wymienione w do zostały poddane recyklingowi w procesie R 12. Odpady z grupy 17 czyli gruz ceglany i odpady betonowe oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów zostały poddane recyklingowi w Przedsiębiorstwie Usług Komunalnych Sp. z o.o. w procesie R 5. Zużyte opony ( ) zostaną zagospodarowane w procesie R 1 czyli, będą wykorzystane głównie jako paliwo lub inny środek wytwarzania energii. Odpady, które mieszkańcy gminy oddają do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, zgodnie z obowiązującą umową są odbierane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Tarnowie. W 2014r. mieszkańcy gminy oddali do PSZOK-a 19,2 Mg odpadów, głównie papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych i metali a także odpadów opakowaniowych. Powyższe odpady zostały poddane recyklingowi w procesie R 12. 9

10 4. WSKAŹNIKI ODZYSKU PRZEWIDZIANE DO OSIĄGNIĘCIA W ROKU 2014 Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz obliczania poziomu ograniczenia masy tych odpadów (Dz.U. z 2012r., poz. 676), dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995r., w roku 2014 wynosi 50% (Tab. 2). Tab. 2 Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995r. Rok 2012 Dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995r. 16 lipca lipca Źródło: załącznik nr 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012r. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji osiągnięty przez gminę Zakliczyn w 2014r. wyniósł 18,6%. Na podstawie definicji zawartej w ustawie o odpadach z dnia 14 grudnia 2012r. (Dz. U. z 2013r., poz. 21 z późn. zm.) przez recykling rozumie się odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku 10

11 innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012r., poz. 645), dopuszczalny poziom recyklingu w 2014r. wynosi 14% (Tab. 3). Tab. 3 Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami Rok Papier, metal, tworzywa sztuczne szkło, (recykling, przygotowanie do ponownego użycia) Źródło: załącznik nr 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012r Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami papieru, metalu, tworzywa sztucznego i szkła w gminie Zakliczyn 2014r. wyniósł 33,4%. Wymagane poziomy odzysku odpadów budowlanych i rozbiórkowych zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012r., poz. 645). Zgodnie z powyższym dopuszczalny poziom recyklingu w 2014r. wynosi 14% (Tab. 4). Tab. 4 Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami Rok Inne niż niebezpieczne odpady budowlane i rozbiórkowe Źródło: załącznik nr 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012r Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w gminie Zakliczyn 2014r. wyniósł 100%. 11

12 5. KOSZTY ZWIAZANE Z FUNKCJONOWANIEM SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI Największe koszty funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi, jakie poniosła gmina Zakliczyn w 2014r., związane są z odbiorem i zagospodarowaniem odpadów przez podmiot, z którym gmina ma podpisaną umowę. Koszty odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych w 2014r. wyniosły 1 018,8 tyś. zł. Ponadto na terenie gminy Zakliczyn działa Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, który prowadzony jest przez Spółdzielnię produkcyjno usługową ZAKPOL. Koszty związane z prowadzeniem PSZOK-a w analizowanym roku wyniosły 29,5 tyś. zł. 6. LICZBA MIESZKAŃCÓW OBJĘTA SYSTEMEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI W ramach systemu wszystkie nieruchomości zamieszkałe i niezamieszkałe zostały wyposażone w kosze do gromadzenia odpadów i worki na odpady segregowane. Kosze i worki na odpady segregowane dla mieszkańców, którzy pierwszy raz składają deklarację, dostarczane są przez podmiot, z którym gmina ma zawartą umowę na odbiór i zagospodarowanie odpadów. Według informacji uzyskanych w referacie ewidencji ludności i dowodów osobistych wg. stanu na dzień r. gminę Zakliczyn zamieszkiwało mieszkańców. Na koniec roku 2014 złożonych zostało 2892 deklaracji z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych. W 2014r. nie wszczęto żadnego postępowania administracyjnego wobec właścicieli nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych, którzy nie zawarli stosownych umów z gminą Zakliczyn. 12

13 7. POTRZEBY INWESTYCYJNE W 2014r. nie zrealizowano żadnych zadań inwestycyjnych związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Burmistrz Miasta i Gminy Zakliczyn w roku 2015r. także nie przewiduje, żadnych działań inwestycyjnych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. 8. PODSUMOWANIE Gmina Zakliczyn w analizowanym roku objęła systemem gospodarowania odpadami komunalnymi nieruchomości niezamieszkałe. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne w całości zostały poddane przetworzeniu w procesie odzysku R12 (wymiana odpadów w celu poddania ich któremukolwiek z procesów wymienionych w pozycji R1 - R11). Na terenie gminy Zakliczyn funkcjonuje Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, który przyjmuje m.in. zużyty sprzęt RTV i AGD, opony, odpady wielkogabarytowe, obuwie i tekstylia, zużyte baterie i świetlówki energooszczędne, akumulatory, odpady budowlane i rozbiórkowe, odpady zielone. Ponadto dwa razy do roku w okresie wiosennym i jesiennym organizowana jest zbiórka odpadów wielkogabarytowych, która cieszy się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców. W analizowanym roku gmina Zakliczyn uzyskała wymagane wskaźniki przewidziane do osiągnięcia w 2014r. Szczególnie zadowala fakt wysokiego poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami papieru, metalu, tworzywa sztucznego i szkła, który wyniósł 33,4%. Wszystkie wdrożone działania, wysokie wskaźniki przewidziane do osiągnięcia pozwalają twierdzić, że system gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie Zakliczyn został wdrożony poprawnie i przynosi wymierne korzyści dla środowiska. Dalsze zadania jakie stawia przed sobą gmina Zakliczyn to prowadzenie kampanii edukacyjnych wśród najmłodszych dzieci, artykuły w lokalnej prasie i na stronach internetowych Urzędu Miejskiego w Zakliczynie. Wszystko po to aby w dalszym ciągu uczuć dzieci i uświadamiać mieszkańców gminy w zakresie racjonalnego segregowania odpadów komunalnych. 13

14 Dokument sporządziła: Paulina Waryas 14