POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ W PRZEKROJU TERYTORIALNYM W 2016 R.

Transkrypt

1 GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY CENTRAL STATISTICAL OFFICE POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ W PRZEKROJU TERYTORIALNYM W 016 R. AREA AND POPULATION IN THE TERRITORIAL PROFILE IN 016 Statistical Information and Elaborations Informacje i opracowania statystyczne Warszawa 016

2 Opracowanie publikacji Preparation of the publication kierujący supervisor GUS, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów CSO, Methodology, Standards and Registers Department Ireneusz Budzyński dyrektor Departamentu director of the Department zespół team Ewa Kacperczyk, Krystyna KorczakŻydaczewska, Magdalena Milusz, Jolanta Wójcikowska, Katarzyna Ciesielska, Mirosława Zagrodzka, Anna Sznejder (wykonanie mapy preparation of map) Małgorzata Marczak (Centrum Informatyki Statystycznej Statistical Computing Centre) Druk i oprawa Printing and binding Zakład Wydawnictw Statystycznych Statistical Publishing Establishment Okładka Cover Zakład Wydawnictw Statystycznych Statistical Publishing Establishment ISSN 1007 Publikacja dostępna na CD oraz w Internecie Publication available on CDROM and at website

3 PRZEDMOWA Niniejsza publikacja stanowi kolejną, wydawaną w cyklu rocznym od 19 roku, prezentację danych o powierzchni i liczbie w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego kraju. W imiennych wykazach województw, powiatów, miast na prawach powiatu, gmin i miast zamieszczono lokaty tych jednostek pod względem powierzchni i w ogólnej zbiorowości jednostek danego rodzaju. W wykazie gmin oznaczono także jednostki o największej i najmniejszej powierzchni i liczbie w obrębie każdego województwa oraz odpowiednio wyróżniono nazwy gmin, w których znajdują się: porty lotnicze, porty morskie, przejścia graniczne. Publikację opracowano na podstawie: rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 199 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 199 r. Nr 17, poz z późn. zm.), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia lipca 01 r. w sprawie ustalenia granic niektórych miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, ustalenia granic oraz zmiany nazw i siedzib władz niektórych gmin (Dz. U. z 01 r. poz. 103), z dnia lipca 01 r. w sprawie utworzenia gminy Szczawa i gminy Grabówka (Dz. U. z 01 r. poz. 10) oraz z dnia grudnia 01 r. uchylające rozporządzenie w sprawie utworzenia gminy Szczawa i gminy Grabówka (Dz. U. z 01 r. poz. 31), danych o powierzchni jednostek podziału terytorialnego kraju, uzyskanych z Departamentu Informacji o Nieruchomościach w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii, danych o liczbie w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego kraju oraz według grup wiekowych uzyskanych z Departamentu Badań Demograficznych i Rynku Pracy GUS, danych o lokalizacji przejść granicznych oraz portów lotniczych i morskich, określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów (Dz. U. z 01 r., poz. 13), rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych (Dz. U. z 01 r., poz. 16 z późn. zm), obwieszczeniu Ministra Spraw Wewnętrznych (Monitor Polski z 01 r., poz. 636) oraz w decyzji Rady z dnia 6 grudnia 007 r. w sprawie pełnego stosowania przepisów dorobku Schengen w Republice Czeskiej, Republice Estońskiej, Republice Łotewskiej, Republice Litewskiej, Republice Węgierskiej, Republice Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republice Słowenii i Republice Słowackiej (Dz. U. Unii Europejskiej z dn. grudnia 007 r. L 33/3). Dyrektor Departamentu Metodologii, Standardów i Rejestrów Ireneusz Budzyński Warszawa, lipiec 016 r.

4 PREFACE This publication is a subsequent presentation in the cycle of annual publications issued since 19 and concerning the data on the area and of particular units of territorial division of the country. In the lists of names of voivodships, powiats, cities with powiat status, gminas and towns there were included the ranking positions of these units with regard to area and in the general group of units of particular types. The list of gminas comprises additional designation of the units with the largest and the smallest areas and in particular voivodships, as well as the names of the gminas in which there are located: airports, seaports, border crossings. The publication based on: Regulation of the Council of Ministers of December 1th, 199 on detailed principles of running, using and making available the territorial register and related to it obligations of the state administration agencies and the selfgovernment entities (Journal of Laws from 199 No 17, item 1031 with amendments), Regulation of the Council of Ministers concerning the changes in territorial division of the country (Journal of Law from 01 item 103, 10 and 31), data on the area of the units of territorial division of the country obtained from the Department of Information on Real Estates of the Head Office of Geodesy and Cartography, data on in particular units of territorial division and by age groups obtained from the Demographic Surveys and Labour Market Department of CSO, data on location of border crossings as well as airports and seaports, specified in the Regulations of the Council of Ministers (Journal of Law from 01, item 13), Regulation of the Minister of Interior (Journal of Law from 01, item 16 with amendments), the Announcement of the Minister of Interior (Official Journal of the Republic of Poland from 01, item 636) as well as the Council Decision of 6 December 007 on the full application of the provisions of the Schengen acquis in the Czech Republic, the Republic of Estonia, the Republic of Latvia, the Republic of Lithuania, the Republic of Hungary, the Republic of Malta, the Republic of Poland, the Republic of Slovenia and the Slovak Republic (Official Journal of the European Union of December 007 L 33/3). Director of Methodology, Standards and Registers Department Ireneusz Budzyński Warsaw, July 016

5 SPIS TREŚCI CONTENTS Przedmowa... 3 Preface Uwagi metodyczne... 7 Methodological notes. Wyniki badań synteza... 9 Results of surveys synthesis (Resume) 1 Strona Page TABLICE TABLES Numer Strona Number Page, ludność oraz lokaty według województw 1 17, and ranking positions by voivodships, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu... 17, and ranking positions by powiats and cities with powiat status i ludność powiatów i miast na prawach powiatu według województw... 3 and of powiats and cities with powiat status by voivodships i ludność według rodzaju gmin w przekroju województw... 9 and by the types of the gminas by voivodships i ludność w miastach oraz liczba miast powyżej 0 tys. mieszkańców według województw and in towns and number of towns with more than 0 thous. inhabitants by voivodships i ludność na terenach wiejskich oraz liczba miejscowości wiejskich według województw and on rural territories and number of rural localities by voivodships Powiaty i miasta na prawach powiatu według powierzchni w przekroju województw Powiats and cities with powiat status by area by voivodships Gminy według powierzchni w przekroju województw... 3 Gminas by area by voivodships Miasta według powierzchni w przekroju województw Towns by area by voivodships Tereny wiejskie według powierzchni w przekroju województw Rural territories by area by voivodships Powiaty i miasta na prawach powiatu według w przekroju województw Powiats and cities with powiat status by by voivodships Gminy według w przekroju województw Gminas by by voivodships Miasta według w przekroju województw Towns by by voivodships Tereny wiejskie według w przekroju województw... 1 Rural territories by by voivodships

6 Numer Number Strona Page Powiaty i miasta na prawach powiatu według powierzchni i Powiats and cities with powiat status by area and Gminy według powierzchni i Gminas by area and Przeciętna powierzchnia i liczba w powiatach i miastach na prawach powiatu według województw. 17 Average area and in powiats and cities with powiat status by voivodships Przeciętna powierzchnia i liczba w gminach według województw... 1 Average area and in gminas by voivodships Powiaty i miasta na prawach powiatu według gęstości zaludnienia w przekroju województw Powiats and cities with powiat status by density by voivodships Gminy według gęstości zaludnienia w przekroju województw Gminas by density by voivodships Miasta według gęstości zaludnienia w przekroju województw... 1 Towns by density by voivodships Tereny wiejskie według gęstości zaludnienia w przekroju województw... Rural territories by density by voivodships według grup wieku w przekroju województw by age groups by voivodships Zestawienie jednostek podziału terytorialnego według województw... Number of territorial division units by voivodships Zmiany podziału terytorialnego w okresie od r. do r.... Changes in territorial division in the period from nd January 01 to 1 st January 016, ludność oraz lokaty według gmin... 6, and ranking positions by gminas, ludność oraz lokaty według miast , and ranking positions by towns Największe i najmniejsze jednostki podziału terytorialnego The biggest and the smallest units of territorial division MAPA MAP w wieku przedprodukcyjnym przyrost lub ubytek oraz udział w województw w % at preworking age increase or decrease, share in voivodship in % WYKRESY GRAPHS Wykres 1. Rozkład miast (gmin miejskich i miast w gminach miejskowiejskich) według powierzchni w 016 r Graph 1. Gradation of towns (urban gminas and towns in urbanrural gminas) by their area in 016 Wykres. Rozkład miast (gmin miejskich i miast w gminach miejskowiejskich) według w 016 r. 11 Graph. Gradation of towns (urban gminas and towns in urbanrural gminas) by their in 016 6

7 UWAGI METODYCZNE Podział kraju na województwa, powiaty, miasta na prawach powiatu, gminy i miasta oraz liczbę miejscowości wiejskich wykazano według stanu w dniu r. Dane o powierzchni jednostek podziału terytorialnego według stanu w dniu r., wyrażone w hektarach i kilometrach kwadratowych, podano zgodnie z wykazami państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów ch kraju (PRG), prowadzonego w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii. Jednostki, na które rzutowały zmiany w podziale m kraju, ogłoszone w Dzienniku Ustaw przedstawiono w Tabl.. Zgodnie z informacją Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii powierzchnia jednostek podziału terytorialnego wyrażona w kilometrach kwadratowych nie jest wynikiem zaokrągleń z ha, lecz odrębnego wyliczania powierzchni w km przez aplikację, zapewniającą przede wszystkim sumowalność powierzchni jednostek niższego szczebla na jednostki nadrzędne. Stąd przypadki powierzchni podanej w km, nieodpowiadające zasadom zaokrąglania danych. Liczbę we wszystkich prezentowanych jednostkach wykazano na podstawie bilansu według stanu w dniu r., na bazie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 011 r., w przeliczeniu na podział obowiązujący od r. Wyjątek stanowi Tabl. 3, dotycząca według ekonomicznych grup wieku, w której dane nie zostały przeliczone i są prezentowane według stanu w dniu r. W celu uzyskania dokładniejszego wyniku, liczbę w przekroju jednostek podziału terytorialnego obliczono na podstawie danych o powierzchni wyrażonej w hektarach. W tablicach 7,, 9, 10, zawierających przedziały liczbowe powierzchni wyrażone w km, jednostki podziału terytorialnego kwalifikowano do poszczególnych przedziałów w oparciu o ich powierzchnię wyrażoną w hektarach. Lokaty jednostek podziału terytorialnego kraju prezentowane są w odniesieniu do powierzchni wyrażonej w hektarach oraz. Lokaty określają pozycję danej jednostki w ogólnej zbiorowości jednostek danego stopnia podziału terytorialnego (w przypadku szczebla powiatowego odrębnie dla powiatów oraz miast na prawach powiatu). W przypadku, gdy dwie lub więcej jednostek ma identyczną powierzchnię lub liczbę, otrzymują one taką samą lokatę. Następna jednostka, o mniejszej wartości cechy, otrzymuje następną w kolejności lokatę. W związku z tym liczba lokat może być mniejsza niż liczba jednostek danego stopnia podziału terytorialnego. 66 miast stanowiących gminy miejskie, które jednocześnie posiadają status miasta na prawach powiatu, ujętych jest w tablicach dotyczących miast na prawach powiatu oraz gmin, a także w tablicy prezentującej dane dla miast. Również lokaty pod względem powierzchni i zostały im nadane we wszystkich tych grupach jednostek, tj. w zbiorowości miast na prawach powiatu, gmin oraz miast. Zbiorowość 919 miast prezentowaną w Tablicach:, 9, 13, 1 i 7 stanowią: 303 gminy miejskie oraz 616 miast położonych w gminach miejskowiejskich. Tereny wiejskie w 17 gminach, prezentowane w Tablicach: 6, 10, 1 i stanowią gminy wiejskie (1 9 jednostek) oraz obszary wiejskie w gminach miejskowiejskich (616 jednostek). 7

8 METHODOLOGICAL NOTES division of the country into voivodships, powiats, cities with powiat status, gminas and towns, as well as the number of rural localities are listed as of 1 th January 016. The area of the units of territorial division as of 1 st January 016, presented in hectares and square kilometres, are given according to the National Register of Boundaries, kept by Head Office of Geodesy and Cartography. units affected by changes in territorial division are presented in Table, according to Journal of Law. According to Head Office of Geodesy and Cartography information the area of the territorial units given in km is not the result of rounding the area from hectares, but of separated calculation in km by the application, the main aim of which is summing up the areas of the lower level units to the units of higher level. Thus, there are cases of areas in km, given discordantly to the rules of rounding numbers. The in all presented units is a balance as of 31 st December 01 made on the basis of National Census of and Housing 011 then recalculated according to the territorial division of the country as of 1 st January 016. Eception is Table 3, presenting by economical age groups as of 31 st December 01, without the recalculation. The per 1 km across the units of territorial division was calculated according to data on area in hectares in order to obtain more accurate result. In the tables 7,, 9, 10 territorial division units were qualified into particular sections epressed in km according to their area given in hectares. Positions in the list of particular units of territorial division of the country, are presented with regard to area epressed in hectares and. The position indicates the rank for given unit in a general group of units of particular level of territorial division (in case of powiat level the rank positions to groups of powiats and cities with powiat status are given separately). If two or more units have the same area or, they are assigned to the same place in the list. A successive unit with smaller feature value is assigned to a consecutive position in the list. Therefore the number of places in the list can be smaller than the number of units of particular level of territorial division. 66 towns which are urban gminas, being also the cities with powiat status are listed in the tables containing cities with powiat status, gminas, and in the table presenting data for towns. Also the positions in terms of area and are assigned to these cities in all groups of units, i.e. in the group of cities with powiat status, gminas and towns. The group of 919 towns presented in Tables:, 9, 13, 1 and 7 constitute together: urban gminas (303 units) and towns in the urbanrural gminas (616 units). Rural territories in 17 gminas, presented in Tables: 6, 10, 1 and constitute together: rural gminas (1 9 units) as well as rural areas in the urbanrural gminas (616 units).

9 WYNIKI BADAŃ SYNTEZA 1. Zmiany podziału terytorialnego Według stanu w dniu 1 stycznia 016 r. w Polsce jest 16 województw, 31 powiatów, 66 miast na prawach powiatu oraz 7 gmin. W podziale m kraju z dniem 1 stycznia 016 r. wprowadzone zostały zmiany o następującym charakterze: zmiana granic gmin (w tym 3 o statusie miasta) położonych w województwach; zmiany granic gmin miały wpływ na przebieg granic jednostek wyższego rzędu: województw, 7 powiatów i 1 miasta na prawach powiatu; nie dokonano zmian granic gmin położonych na terenie tego samego powiatu, odebranie statusu miasta gminie miejskiej Pieszyce w pow. dzierżoniowskim, woj. dolnośląskie, nadanie statusu miasta pięciu miejscowościom wiejskim w województwach: dolnośląskim wspomniane powyżej Pieszyce, lubelskim Siedliszcze (pow. chełmski), Urzędów (pow. kraśnicki) i Lubycza Królewska (pow. tomaszowski), wielkopolskim Jaraczewo (pow. jarociński). W związku z tym, w porównaniu z ubiegłym rokiem, wzrosła o (do 616) liczba gmin miejskowiejskich; o 1 zmalała liczba gmin miejskich (są 303 gminy o tym charakterze). Liczba gmin wiejskich spadła o (do 19) w wyniku zmiany charakteru jednostek na miejskowiejski. Liczba miast wzrosła o nowoutworzone jednostki (do 919), gdyż Pieszyce (dotychczas gmina miejska) należały już uprzednio do zbiorowości miast. Liczba miast położonych na terenie gmin miejskowiejskich zwiększyła się o jednostek (do 616). korekty granic 6 miast położonych na terenie gmin miejskowiejskich, zmiana nazw dwóch gmin. Zmiany dotyczyły łącznie województw. Utworzenie z dniem r., na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia lipca 01 r. (Dz. U. z 01 r. poz. 10), gmin wiejskich: Szczawa (pow. limanowski, woj. małopolskie) oraz Grabówka (pow. białostocki, woj. podlaskie), zostało uchylone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia grudnia 01 r. (Dz. U. z 01 r. poz. 31).. Zmiany powierzchni jednostek podziału terytorialnego W odniesieniu do ubiegłego roku, odnotowano zmiany powierzchni jednostek wszystkich poziomów podziału terytorialnego kraju. Zmiana na poziomie wojewódzkim polegała na wyłączeniu z woj. dolnośląskiego (z gm. Węgliniec w pow. zgorzeleckim) i przyłączeniu do woj. lubuskiego (do gm. Gozdnica w pow. żagańskim) terenu o powierzchni hektarów. Także o ha zwiększyła się powierzchnia powiatu przasnyskiego w woj. mazowieckim (do gm. Jednorożec włączono fragment obszaru z gm. Krasnosielc w pow. makowskim). W przypadku powiatów w woj. śląskim: mikołowskiego (gminy miejskiej Orzesze) i pszczyńskiego (gminy wiejskiej Kobiór), jednostki wymieniły między sobą fragmenty terenu. Bilans wymiany stanowi ha. O tyle wzrosła powierzchnia pow. pszczyńskiego, a zmniejszyła się powierzchnia pow. mikołowskiego. Spośród nowoutworzonych miast leżących na terenie gminy, największą powierzchnię mają Pieszyce w pow. dzierżoniowskim, woj. dolnośląskie (1 77 ha), najmniejszą Lubycza Królewska w pow. tomaszowskim, woj. lubelskie (39 ha). W przypadku miasta Pieszyce, zostało ono wydzielone z obszaru gminy miejskiej, której uprzednio odebrano status miejski. Miasto Pieszyce, tak jak pozostałe nowoutworzone miasta, powstały w wyniku nadania statusu miasta miejscowościom wiejskim w gminach wiejskich. Największa zmiana powierzchni w wyniku korekty granic miasta i obszaru wiejskiego w gminie miejskowiejskiej nastąpiła w Jarocinie (pow. jarociński, woj. wielkopolskie), gdzie do mia sta Jarocin przyłączono 1 ha z obszaru wiejskiego gminy. W gminie miejskowiejskiej Pilawa w pow. garwolińskim, 9

10 w woj. mazowieckim dokonano wymiany fragmentów terenu miasta w tej gminie (włączono do niego ha z obszaru wiejskiego), i obszaru wiejskiego gminy Pilawa (przyłączono do niego 1 ha z miasta Pilawa). W porównaniu z poprzednim rokiem bilans powierzchni miast w Polsce wynosi minus 370 ha, mimo utworzenia nowych miast na terenie gmin. Ujemny bilans wynika głównie ze zmiany charakteru gminy Pieszyce z miejskiej na miejskowiejską powierzchnia obszaru wiejskiego wydzielonego w tej gminie zmniejszyła tereny miast o ponad 00 ha. Zbiorowość 919 miast, w tym 303 gmin miejskich i 616 miast w gminach miejskowiejskich zajmuje powierzchnię 11 7 ha (7,0 % powierzchni kraju). Wśród gmin o charakterze miejskim najwięcej (17) jednostek ma powierzchnię od 0 do 0 km. Ponad połowa spośród miast w gminach miejskowiejskich (03 jednostki) zajmuje obszar od do 0 km, a w grupie największych powierzchniowo miast (100 i więcej km ) znajdują się wyłącznie gminy miejskie. Tereny wiejskie to 17 jednostek o łącznej powierzchni ha, co stanowi 93,0% obszaru Polski. Pod względem powierzchni, jednostki podziału terytorialnego mają następujące lokaty: 16 województw od 1 do 16, 31 powiatów od 1 do 313 (dwa powiaty: golubskodobrzyński w woj. kujawskopomorskim i pińczowski w woj. świętokrzyskim, mają jednakową lokatę, której odpowiada powierzchnia 61 ha), 66 miast na prawach powiatu od 1 do 6 gdyż Siedlce (woj. mazowieckie) i Leszno (woj. wielkopolskie) mają taką samą 60 lokatę (3 16 ha), 7 gmin od 1 do 33, gdyż w 113 przypadkach jednakową pozycję miały dwie gminy, w przypadkach trzy, a w przypadkach cztery jednostki, 919 miast od 1 do 0; w 9 przypadkach jednakową lokatę miały dwa miasta, w 7 przypadkach trzy miasta, a w dwóch cztery miasta. 3. Zmiany w jednostkach podziału terytorialnego W porównaniu z poprzednim rokiem liczba Polski, zmniejszyła się o osoby (tegoroczna liczba w odniesieniu do ubiegłorocznej, przyjmując rok poprzedni za 100, stanowi 99,9). Ubytek nastąpił w 1 spośród 16 województw. Największe spadki odnotowano w województwach: śląskim (1 07 osób, 99,7) i łódzkim (10 33, 99,6). Najwięcej osób przybyło w woj. mazowieckim (1 603, 100,3), kolejne było województwo pomorskie ( 633, 100,). 10

11 W spośród 31 powiatów nastąpił, w porównaniu z poprzednim rokiem, spadek mieszkańców. Największy ubytek przypada na powiat ostrowiecki w woj. świętokrzyskim (1 61 osób, 9,9). Kolejny jest pow. kłodzki, woj. dolnośląskie (spadek o 1 07 osób, 99,3). Największy przyrost mieszkańców odnotowano w powiatach: poznańskim, woj. wielkopolskie (7 13 osoby, 10,0) oraz wołomińskim, woj. mazowieckie (3 6 osób, 101,) i wrocławskim, woj. dolnośląskie (3 177 osób, 10,). W grupie 66 miast na prawach powiatu 7 ma, w stosunku do poprzedniego, roku niższą liczbę. Największy ubytek przypada na Łódź, woj. łódzkie ( 0 osoby, 99,3) oraz Poznań, woj. wielkopolskie (3 33, 99,). Mieszkańców przybyło w dziewięciu jednostkach, najwięcej w m. st. Warszawa, woj. mazowieckie ( 909 osób, 100,) oraz we Wrocławiu, woj. dolnośląskie (1 7 osób, 100,). W odniesieniu do gmin, liczba mieszkańców w porównaniu z poprzednim rokiem, spadła w 1 67 spośród 7 jednostek. Ubytek był największy w wymienionych wyżej miastach: Łodzi i Poznaniu. Kolejne są: Bydgoszcz (woj. kujawskopomorskie), Częstochowa i Katowice w woj. śląskim, w których liczba zmniejszyła się o około 000 osób (odpowiednio 99,, 99, i 99,). W 17 jednostkach liczba pozostała bez zmian. Największy wzrost mieszkańców odnotowano we wspomnianym wyżej m. st. Warszawa. Kolejna jest gmina miejskowiejska Piaseczno w woj. mazowieckim, pow. piaseczyński (161 osób, 10,0). O więcej niż wzrosła liczba mieszkańców we wspomnianym wyżej Wrocławiu oraz w gminach wiejskich Komorniki i Dopiewo w pow. poznańskim, woj. wielkopolskie oraz Pruszcz Gdański w pow. gdańskim, woj. pomorskie. W porównaniu z poprzednim rokiem stanowi to odpowiednio: 10,7, 10,, 10,3. W porównaniu z poprzednim rokiem liczba osób zamieszkujących w miastach, zmniejszyła się o (99,7), a spadek nastąpił w 1 województwach. Największy był w województwie śląskim (17 69, 99,), następnie w woj. łódzkim (10 7, 99,3). Ludności zamieszkującej w miastach przybyło w dwóch województwach: mazowieckim (10 7, 100,3) i lubelskim (771, 100,1). Procentowo najwięcej mieszkańców miast w ogólnej liczbie mieszkańców województwa jest w województwie śląskim (77,1%), najmniej w podkarpackim (1,3%). Wśród miast imiennie największy wzrost, oprócz wymienionych wyżej: m. st. Warszawa oraz Wrocławia miały dwie gminy miejskie Ząbki i Marki w pow. wołomińskim, woj. mazowieckie (odpowiednio: 97 osoby, 103,0 i 73, 10, 9). Najbardziej obniżyła się liczba mieszkańców wspomnianych wyżej gmin o statusie miasta: Łódź i Poznań. Kolejna jednostka to Pieszyce w pow. dzierżoniowskim, woj. dolnośląskie ubytek 33 osoby (7,7). Głównie jest on wynikiem przypisania części mieszkańców dotychczasowej gminy miejskiej do terenu wiejskiego nowoutworzonej gminy miejskowiejskiej Pieszyce. Rozkład gmin miejskich pokazuje, że najmniej jednostek przypada na minimalny i maksymalny przedział mieszkańców: 3 poniżej, tys. i powyżej 00 tys. Natomiast liczba miast w gminach miejskowiejskich, należących do najniższej grupy owej, stanowi 1/ zbiorowości; żadna jednostka nie występuje w przedziałach od 100 tys. do ponad 00 tys. mieszkańców. 11

12 Liczba mieszkańców terenów wiejskich zwiększyła się o (100,1) w odniesieniu do poprzedniego roku. Największy przyrost nastąpił w województwach: wielkopolskim ( 73, 100,), małopolskim (7 000, 100,) i pomorskim (6 797, 100,). Największa liczba mieszkańców terenów wiejskich ubyła w województwie lubelskim ( 791, 99,). Miało na to wpływ przede wszystkim nadanie statusu miasta trzem miejscowościom wiejskim. Łącznie, liczba osób zamieszkałych w nowoutworzonych miastach w tym województwie wyniosła ponad 00. Pod względem, jednostki podziału terytorialnego uzyskały następujące lokaty: 16 województw od 1 do 16, 31 powiatów od 1 do 313 (jednakowa, 1 lokata odpowiadająca 6 99 mieszkańcom dla powiatów: krapkowickiego, woj. opolskie i jeleniogórskiego, woj. dolnośląskie), a 66 miast na prawach powiatu od 1 do 66, 7 gmin od 1 do 306, gdyż w 16 przypadkach taką samą pozycję miały dwie jednostki, w przypadkach trzy jednostki, 919 miast od 1 do 90, gdyż w 1 przypadkach taką samą lokatę miały dwie jednostki, w 1 przypadku trzy jednostki.. Gęstość zaludnienia Gęstość zaludnienia w Polsce nie zmieniła się w porównaniu z poprzednim rokiem i wynosi 13 osoby na 1 km. Najgęściej zaludnione jest woj. śląskie (371), następnie woj. małopolskie (). Najmniej osób przypada w województwach: podlaskim (9) i warmińskomazurskim (60). Województwa o niskiej gęstości zaludnienia to także: lubuskie, zachodniopomorskie i lubelskie (mniej niż 100 osób/1 km ). W grupie powiatów najgęściej zaludniony jest powiat pruszkowski w woj. mazowieckim (63 osób/1 km ), kolejny jest pow. wodzisławski w woj. śląskim (0 osób/1 km ). Kolejne powiaty z gęstością zaludnienia wyższą niż 00 osób/1 km to: mikołowski i będziński, także należące do woj. śląskiego. Najmniejsza gęstość zaludnienia (19 osób/1 km ) występuje w pow. bieszczadzkim w woj. podkarpackim. Następnymi powiatami z gęstością zaludnienia poniżej 30 osób/1 km są powiaty: sejneński, suwalskiego i hajnowskiego (odpowiednio, 7, 7 osób/1 km ). Są one położone w woj. podlaskim. Najwyższą gęstość zaludnienia wśród miast na prawach powiatu mają miasta: Świętochłowice (3 9 osób/1 km ) i Chorzów (3 30) należące do woj. śląskiego oraz m.st. Warszawa w woj. mazowieckim (3 37). Najmniej osób (poniżej 1000) przypadających ma dziewięć miast na prawach powiatu. Cztery z nich: Jaworzno, Dąbrowa Górnicza, Rybnik i Żory są położone w woj. śląskim. Miasto na prawach powiatu z najniższą gęstością zaludnienia to Świnoujście w woj. zachodniopomorskim (09 osób/1 km ). Najwyższą gęstość zaludnienia wśród 7 gmin ma gmina miejska Legionowo w woj. mazowieckim, pow. legionowski ( 001 osób/1 km ). Kolejne najgęściej zaludnione gminy (ponad 3000 osób/1 km ) także mają charakter miejski. Pięć jednostek: Warszawa, Piastów i Pruszków (pow. pruszkowski), Mińsk Mazowiecki (pow. miński) oraz Ząbki (pow. wołomiński) położonych jest w woj. mazowieckim, dwie: Świętochłowice i Chorzów (wspomniane wyżej miasta na prawach powiatu) w woj. śląskim. Najgęściej zaludnioną gminą miejskowiejską pozostaje Wołomin w pow. wołomińskim, woj. mazowieckie (39 osób/1 km ), a w grupie gmin wiejskich: Andrespol w pow. łódzkim wschodnim, woj. łódzkie (7 osób/1 km ) oraz Buczkowice w pow. bielskim, woj. śląskie (7 osoby/1 km ). Najniższą gęstość zaludnienia (mniejszą niż 0 osób/1 km ) ma 77 gmin. W tej grupie 1 gmina Krynica Morska (pow. nowodworski, woj. pomorskie 11 osób/1 km ) ma charakter miejski, 11 to gminy miejskowiejskie (najmniejszą gęstość zaludnienia w gminach o tym charakterze, osób/1 km, ma Nowe Warpno, woj. zachodniopomorskie, pow. policki), a 6 jednostek to gminy wiejskie. Należy do nich gmina Lutowiska w pow. bieszczadzkim, woj. podkarpackie, mająca najniższą wartość wskaźnika ( osoby/1 km ). Grupę 919 miast w Polsce stanowią 303 gminy miejskie i 616 miast w gminach miejskowiejskich. Najwyższą gęstość zaludnienia ponad 3000 osób/1 km, ma dziesięć jednostek. Osiem z nich to wymienione powyżej, najgęściej zaludnione gminy miejskie leżące w województwach mazowieckim i śląskim. Dwie pozostałe jednostki to miasta leżące w woj. wielkopolskim, na terenie gmin miejskowiejskich: Swarzędz w pow. poznańskim, (3 767 osób/1 km ) i Nowe Skalmierzyce w pow. ostrowskim (3 0 osób/1 km ). Najmniej osób przypada w wymienionej już gminie miejskiej Krynica Morska 1

13 oraz w miastach leżących na terenie gmin miejskowiejskich w woj. podlaskim: Kleszczele w pow. hajnowskim i Suraż w pow. białostockim (odpowiednio, 30 osób/1 km ). Gęstość zaludnienia na terenach wiejskich w Polsce wynosi na osoby. W przekroju województw najwyższą wartość wskaźnika ponad 100 osób mają województwa: małopolskie (1 osób/1 km ) i śląskie (1). Najniższą, poniżej 30 osób/1 km charakteryzują się województwa: lubuskie, podlaskie, warmińskomazurskie i zachodniopomorskie.. według grup wieku Struktura wiekowa jest prezentowana według tzw. ekonomicznych grup wieku, tj. w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Te grupy wiekowe stanowią odpowiednio 1,0%, 6,% i 19,6% ogółu Polski. w wieku przedprodukcyjnym przyrost lub ubytek oraz udział w województw w % at preworking age increase or decrease and share in voivodship in % POMORSKIE 01 WARMIŃSKOMAZURSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE 3911 PODLASKIE 3136 KUJAWSKOPOMORSKIE MAZOWIECKIE LUBUSKIE WIELKOPOLSKIE Przyrost lub ubytek Increase or decrease of ŁÓDZKIE LUBELSKIE DOLNOŚLĄSKIE 7 przyrost increase 1 ubytek decrease Udział w województw %, Share in voivodship % OPOLSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE ŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE 19,0 do 19, 1,0 do 1,9 17,0 do 17,9 16,0 do 16,9 PODKARPACKIE 603 W Polsce, w stosunku do roku ubiegłego w grupie w wieku przedprodukcyjnym (od 0 do 17 lat) nastąpił spadek o 1 01 osób. Przyjmując stan w dniu r. = 100 stanowiło to 99,. Wyłączając woj. mazowieckie (wzrost o osób, 100,6) spadek osób w tym wieku nastąpił we wszystkich pozostałych województwach; największy był w woj. podkarpackim (6 03 osoby, 9,), najmniejszy w woj. pomorskim (01 osób, 99,9). Zmniejszenie się w przedprodukcyjnej grupie wiekowej to wynik ubytku o: osób w wieku 0 lat, 3 60 osób mających 36 lat, osób mających 117 lat oraz wzrostu o 36 osób w wieku 71 lat. 13

14 Procentowy udział osób w wieku przedprodukcyjnym jest największy w woj. pomorskim (19,%, co odpowiada 7 79 osobom); najniższy przypada na woj. opolskie (16,0%, ). Liczba osób w wieku produkcyjnym w kraju, w porównaniu z poprzednim rokiem zmniejszyła się o 7 99 (99,1). Ubytek nastąpił we wszystkich województwach; największe przypadły na województwa: śląskie (39 0 osób, 9,6), dolnośląskie (3 0 osób, 9,7) i mazowieckie ( 03 osoby, 99,3); spadek był najmniejszy w województwie podlaskim ( 197 osób, 99,3). Największy odsetek w wieku produkcyjnym występuje w województwach: opolskim (63,%, 63 1 osób) i warmińskomazurskim (63,7%, osoby), najmniejszy, po 61,%, w łódzkim i mazowieckim (odpowiednio i 3 69 osób). W odniesieniu do poprzedniego roku odnotowano wzrost osób w wieku poprodukcyjnym o 7 3 (103,1). Nastąpił on we wszystkich województwach w przedziale od 1 osób (10,3) w woj. podlaskim do 30 osób (10,9) w woj. mazowieckim. Procentowo najwięcej osób w wieku poprodukcyjnym jest w woj. łódzkim (1,%, co odpowiada liczbie 90 mieszkańców), najmniej w woj. warmińskomazurskim (17,7%, 33). 6. Przejścia graniczne W Tabl. 6 zawierającej dane o gminach zaznaczono jednostki, na terenie których znajdują się ogólnodostępne przejścia graniczne przeznaczone do przekraczania granicy państwowej na podstawie paszportów oraz innych uprawniających do tego dokumentów. Symbolem występowania przejścia granicznego nie oznaczono gmin, w których: znajdują się porty lotnicze i morskie, gdyż porty te stanowią zarazem lądowe lub morskie przejścia graniczne, są zlokalizowane przejścia graniczne przeznaczone wyłącznie dla małego i uproszczonego ruchu granicznego, które można przekraczać na podstawie wydanych przepustek. Zgodnie ze wspomnianym w przedmowie układem z Schengen, granice Polski z: Czechami, Słowacją, Litwą i Niemcami stały się granicami wewnętrznymi Unii Europejskiej, a przejścia na granicach z tymi państwami zostały zamknięte. Funkcjonujące przejścia graniczne pozostały w gminach leżących przy granicach Polski z: Rosją (w gminach), Białorusią (w 9 gminach) oraz Ukrainą (w 11 gminach). 1

15 RESULTS OF SURVEYS SYNTHESIS (RESUME) 1. Changes in territorial division According to the state of January 1 st 016, defining number of administrative units in Poland, there are 16 voivodships, 31 powiats, 66 cities with powiat status and 7 gminas. As of January 1 st 016, following changes were introduced to Poland administrative division: changes in borders of: voivodships, 7 powiats and 1 city with powiat status, gminas, including 3 gminas with town status, 6 towns located within gmina territory, lost of town status by urban gmina Pieszyce in dzierżoniowski powiat, dolnośląskie voivodship, formation of new towns located within gmina territory (of which granting a legal status of a town to the locality Pieszyce); it caused the change of types of the gminas from urban or rural to urbanrural, changes in names of gminas. All changes affected voivodships.. Changes in area of territorial division units In comparison with the previous year, the changes of territorial division affect the units of every level of territorial division. of ha was ecluded from the dolnośląskie voivodship (zgorzelecki powiat, gmina Węgliniec), and then incorporated into lubuskie voivodship (żagański powiat, gmina Gozdnica). The biggest change between parts of urbanrural gmina was an eclusion of 1 ha of rural area in gmina Jarocin (jarociński powiat, the wielkopolskie voivoship) and inclusion this area into town situated in the gmina. 3. Changes in In comparison with the previous year, Poland, has fallen by persons (this year's in relation to the previous year, assuming the previous year by 100, is 99.9). The greatest decrease occurred in the śląskie voivodship (1 07 persons, 99.7) Maimum growth of inhabitants (1 603, 100.3) was noted in the mazowieckie voivodship. living in towns has fallen by persons (99.7), in comparison with the previous year. The biggest decrease was noted in the śląskie voivodship (17 69 persons, 99.). The rise occurred only in two following voivodships: mazowieckie (10 7, 100.3) and lubelskie (771, 100.1). Comparing to the previous year, on rural territories has grown by persons (100.1). The biggest rise was noted in the voivodships: wielkopolskie ( 73, 100.), małopolskie (7 000, 100.) and pomorskie (6 797, 100.). Maimum decrease of rural occurred in the lubelskie voivodship ( 791, 99.) what was, first of all, a result of formation new towns situated within gminas territories.. density density per 1 km in Poland has not changed since previous year and equals 13 persons. The biggest number of people per 1 km 371 was noted in the śląskie voivodship; the smallest, in the podlaskie voivodship (9 persons/1km ). In group of powiats the highest value of the rate (63 persons/1km ) occurred in pruszkowski powiat in the mazowieckie voivodship, whereas the lowest in bieszczadzki powiat in the podkarpackie voivodship 1

16 (19 persons/1km ). One of the lowest value of the rate (less than 30 persons/1km ) was also observed in following powiats: hajnowski, sejneński and suwalski (each located in the podlaskie voivodship). The maimum number of persons per 1 km. in the group of gminas was noted in Legionowo, in legionowski powiat, the mazowieckie voivodship ( 001 persons/km ); the lowest density ( persons/1km ) occurred in gmina Lutowiska (bieszczadzki powiat, the podkarpackie voivodship).. by age groups Age groups structure of a is presented according to the economical age groups, i. e.: people at preworking (017), working (16 for males and 19 for females) and postworking age (6 and more for males and 60 and more for females). These groups constitute accordingly 1.0 %, 6.% and 19.6% of the entire of Poland. A quantity of at preworking group in 01 year, decreased by 1 01 persons (this year's in relation to the previous year, assuming the previous year by 100, constitutes 99.). The fall was noted in each voivodships ecept mazowieckie (6 391 persons, 100.6). Maimal decrease occurred in the podkarpackie voivodship (6 03 persons, 9.) and minimal in the pomorskie voivodship (01 persons, 99.9). The number of persons at working age, in relation to the previous year, decreased by 7 99 (99.1). The maimal fall was noticed in voivodships: śląskie and dolnośląskie (correspondingly by: 39 0 persons, 9.6 and 3 0 persons, 9.7); minimal was in the podlaskie voivodship ( 197 persons, 99.3). The at postworking age increased by 7 3 persons 103.1, in relation to the previous year. The rise occurred in all units on voivodship level from 1 persons (10.3) in the podlaskie voivodship to 30 persons (10.9) in the mazowieckie voivodship. 6. Poland state border crossings In Table 6 are marked the gminas, in which commonly available state border crossings are located. The passages are purposed for the state boundary crossing on the grounds of passports and other documents authorizing boundary crossing. The border crossing symbol is not given to the gminas in which: seaports and airports are located, because these ports at the same time constitute border crossings, border crossing for small frontier traffic are located. According to Schengen acquis mentioned in the Preface, the physical borders among Poland and Czech, Lithuania, Slovakia and Germany were abolished as internal borders of EU and the border crossings are out of order. Eisting border crossings remained in gminas on frontiers between Poland and Russian Federation (in gminas), Belarus (in 9 gminas) and Ukraine (in 11 gminas). 16

17 TABLICE TABLES TABL. 1. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG WOJEWÓDZTW AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY VOIVODSHIPS WOJEWÓDZTWA VOIVODSHIPS w km in km per 1 km powierzchni area P O L S K A... POLAND Dolnośląskie Kujawskopomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińskomazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. DOLNOŚLĄSKIE Powiaty: Powiats: bolesławiecki... dzierżoniowski... głogowski... górowski... jaworski... jeleniogórski... kamiennogórski... kłodzki... legnicki... lubański... lubiński... lwówecki... milicki... oleśnicki... oławski... polkowicki

18 TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU (cd.) AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS (cont.) POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. DOLNOŚLĄSKIE (dok.) Powiaty (dok.): Powiats (cont.): 017 strzeliński średzki świdnicki trzebnicki wałbrzyski wołowski wrocławski ząbkowicki zgorzelecki złotoryjski Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 061 Jelenia Góra Legnica Wałbrzych Wrocław WOJ. KUJAWSKOPOMORSKIE Powiaty: Powiats: 001 aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński golubskodobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki toruński tucholski wąbrzeski włocławski żniński Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 061 Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

19 TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU (cd.) AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS (cont.) POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. LUBELSKIE Powiaty: Powiats: 0601 bialski biłgorajski chełmski hrubieszowski janowski krasnostawski kraśnicki lubartowski lubelski łęczyński łukowski opolski parczewski puławski radzyński rycki świdnicki tomaszowski włodawski zamojski Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 0661 Biała Podlaska Chełm Lublin Zamość WOJ. LUBUSKIE Powiaty: Powiats: 001 gorzowski krośnieński międzyrzecki nowosolski słubicki strzeleckodrezdenecki sulęciński świebodziński wschowski zielonogórski żagański żarski Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 061 Gorzów Wielkopolski Zielona Góra

20 TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU (cd.) AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS (cont.) POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. ŁÓDZKIE Powiaty: Powiats: 1001 bełchatowski brzeziński kutnowski łaski łęczycki łowicki łódzki wschodni opoczyński pabianicki pajęczański piotrkowski poddębicki radomszczański rawski sieradzki skierniewicki tomaszowski wieluński wieruszowski zduńskowolski zgierski Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: Łódź... Piotrków Trybunalski... Skierniewice... WOJ. MAŁOPOLSKIE Powiaty: Powiats: 101 bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki

21 TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU (cd.) AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS (cont.) POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. MAŁOPOLSKIE (dok.) Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 161 Kraków Nowy Sącz Tarnów WOJ. MAZOWIECKIE Powiaty: Powiats: 101 białobrzeski ciechanowski garwoliński gostyniński grodziski grójecki kozienicki legionowski lipski łosicki makowski miński mławski nowodworski ostrołęcki ostrowski otwocki piaseczyński płocki płoński pruszkowski przasnyski przysuski pułtuski radomski siedlecki sierpecki sochaczewski sokołowski szydłowiecki warszawski zachodni węgrowski wołomiński wyszkowski zwoleński żuromiński żyrardowski

22 TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU (cd.) AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS (cont.) POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. MAZOWIECKIE (dok.) Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 161 Ostrołęka Płock Radom Siedlce m. st. Warszawa WOJ. OPOLSKIE Powiaty: Powiats: 1601 brzeski głubczycki kędzierzyńskokozielski kluczborski krapkowicki namysłowski nyski oleski opolski prudnicki strzelecki Miasto na prawach powiatu City with powiat status 1661 Opole... WOJ. PODKARPACKIE Powiaty: Powiats: 101 bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropczyckosędziszowski rzeszowski

23 TABL.. POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ ORAZ LOKATY WEDŁUG POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATU (cd.) AREA, POPULATION AND RANKING POSITIONS BY POWIATS AND CITIES WITH POWIAT STATUS (cont.) POWIATY / MIASTA NA PRAWACH POWIATU POWIATS / CITIES WITH POWIAT STATUS w km in km per 1 km powierzchni area WOJ. PODKARPACKIE (dok.) Powiaty (dok.): Powiats (cont.): 117 sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 161 Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg WOJ. PODLASKIE Powiaty: Powiats: 001 augustowski białostocki bielski grajewski hajnowski kolneński łomżyński moniecki sejneński siemiatycki sokólski suwalski wysokomazowiecki zambrowski Miasta na prawach powiatu: Cities with powiat status: 061 Białystok Łomża Suwałki WOJ. POMORSKIE Powiaty: Powiats: 01 bytowski chojnicki człuchowski gdański kartuski kościerski kwidzyński lęborski