KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I PÓŁROCZE)

Transkrypt

1 HISTORIA KLASA II Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności: KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I PÓŁROCZE) ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII XIV WIEKU - poprawnie posługuje się terminami: krucjata, krzyżowcy, zakony rycerskie - wskazuje na mapie: Azję Mniejszą, Ziemię Świętą; - podaje wydarzenia związane z początkiem i końcem ruchu krucjatowego; - wymienia nazwy zakonów rycerskich i potrafi podać główny cel, dla którego je powołano. - stosuje pojęcia: statut, senior; - wymienia imię władcy twórcy statutu wprowadzającego zasadę senioratu; - wskazuje na mapie dzielnice Polski: Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk, Pomorze Gdańskie, Pomorze Zachodnie - podaje wydarzenie, które rozpoczęło rozbicie dzielnicowe (testament Bolesława Krzywoustego 1138 r.) - wymienia imię twórcy imperium Mongołów; - wyjaśnia pojęcie wielki chan; - wymienia tereny w Europie, które najeżdżali następcy Czyngis-chana. - podaje rok sprowadzenia Krzyżaków do Polski 1226 r. - wskazuje na mapie tereny państwa krzyżackiego - wskazuje na mapie Malbork - podaje lata wydarzeń: koronacja Przemysła II 1295 r., Wacława II 1300 r., Władysława Łokietka 1320 r. - wymienia Władysława Łokietka jako władcę, który doprowadził do zjednoczenia ziem polskich; - podaje wiek zjednoczenia państwa polskiego po rozbiciu dzielnicowym. - wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Władysława Łokietka - lokalizuje na mapie Kraków - wskazuje dziedziny funkcjonowania państwa, które rozwijały się dzięki działalności Kazimierza Wielkiego - podaje lata wydarzeń: 1343 r. pokój w Kaliszu z Krzyżakami, 1364 r. ufundowanie Akademii Krakowskiej,1370 r. śmierć Kazimierza Wielkiego - poprawnie posługuje się terminami: przywilej składu, Akademia Krakowska, - wskazuje na mapie państwo Kazimierza Wielkiego ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA - poprawnie posługuje się terminami: wasal, senior, suzeren, lenno, system feudalny, stan, społeczeństwo stanowe, monarchia patrymonialna, hołd lenny - opisuje zależności lenne - wymienia stany: rycerstwo, duchowieństwo, mieszczaństwo i chłopów - poprawnie posługuje się terminami: lokacja, sołtys, ława, wolnizna, dwupolówka, trójpolówka, metoda wypaleniskowa - charakteryzuje zajęcia i życie codzienne chłopów w średniowieczu - poprawnie posługuje się terminami: patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, wójt, burmistrz, ława, cech, czeladnik, wójt - wymienia warstwy społeczne w miastach średniowiecznych - podaje elementy obronne średniowiecznego miasta - przedstawia warunki życia codziennego w średniowiecznym mieście - wyjaśnia, jakie funkcje pełniły w średniowiecznym mieście: ratusz, rynek, targowisko, mury - podaje lata soboru w Konstancji: poprawnie posługuje się terminami: duchowieństwo, benedyktyni, cystersi, ruchy heretyckie, inkwizycja, zakony żebracze - wyjaśnia wyrażenie benedyktyńska praca - poprawnie posługuje się terminami: uniwersytet, scholastyka, sztuki wyzwolone - omawia znaczenie łaciny w średniowiecznej Europie - poprawnie posługuje się terminami: portal, prezbiterium - wymienia cechy charakterystyczne dla stylu romańskiego i gotyckiego ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA - podaje lata wydarzeń: 1374 r. nadanie przywileju w Koszycach, 1385 r. unia polsko-litewska w Krewie - przedstawia dokonania postaci: Ludwika Andegaweńskiego, Jadwigi, Władysława Jagiełły - poprawnie posługuje się terminami: przywilej, unia, unia personalna

2 - wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, państwo zakonu krzyżackiego, Węgry - podaje rok wydarzenia: 15 lipca 1410 r. bitwa pod Grunwaldem - przedstawia dokonania postaci: Ulricha von Jungingena, Witolda - wyjaśnia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim - wskazuje na mapie państwa: litewskie, polskie, krzyżackie w XV w oraz Grunwald i Malbork - wymienia skutki wielkiej wojny z Krzyżakami - podaje lata wydarzeń: wojna stuletnia - podaje niektóre skutki epidemii dżumy w XIV w. - przedstawia co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek wojny stuletniej - wskazuje na mapie państwa biorące udział w wojnie stuletniej - podaje lata wydarzeń: 1444 r. bitwa pod Warną, 1453 r. zdobycie Konstantynopola - kojarzy postać Władysława Warneńczyka z konkretnym wydarzeniami - podaje lata wydarzeń: 1454 r. początek wojny trzynastoletniej, 1466 r. drugi pokój toruński - przedstawia dokonania postaci: Kazimierza Jagiellończyka - poprawnie posługuje się terminem stan szlachecki - przedstawia dokonania postaci: Wita Stwosza, Mikołaja Kopernika, Pawła Włodkowica - omawia znaczenie odnowienia Akademii Krakowskiej w 1400 r. KLASYFIKACJA ROCZNA (obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza) ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA - wymienia najważniejsze ośrodki cywilizacyjne rdzennych mieszkańców Ameryki - omawia najważniejsze osiągnięcia techniczne cywilizacji prekolumbijskich - przypisuje do daty 1492 odpowiednie wydarzenie; - przedstawia najważniejsze dokonania Krzysztofa Kolumba; - poprawnie posługuje się terminami: karawela, busola - wymienia co najmniej dwie przyczyny wielkich odkryć geograficznych - poprawnie posługuje się terminami: konkwistador, towary kolonialne, - wskazuje co najmniej jeden skutek odkryć geograficznych dla Europy; - przedstawia co najmniej jedną konsekwencję odkryć geograficznych dla Indian. - wylicza towary sprowadzone do Europy z kolonii - poprawnie posługuje się terminami: kompania handlowa, praca nakładcza, manufaktura, bank, banknot - wyjaśnia, kim byli korsarze - podaje co najmniej jeden ekonomiczny skutek wielkich odkryć geograficznych. - przedstawia dokonania postaci: Mikołaja Kopernika, Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Jana Gutenberga - poprawnie posługuje się terminami: mecenas, renesans, odrodzenie, humanizm - podaje przykłady dzieł artystów epoki odrodzenia - określa, w którym państwie narodził się renesans - podaje lata wydarzeń: 1517 r. wystąpienie Marcina Lutra, początek reformacji, 1534 r. powstanie Kościoła anglikańskiego - przedstawia dokonania postaci: Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII - poprawnie posługuje się terminami: odpust, reformacja, luteranizm, protestanci, kalwinizm, arianie - wskazuje co najmniej jedną z przyczyn reformacji; - podaje rok zwołania soboru trydenckiego 1545 r. - poprawnie posługuje się terminami: inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, tolerancja religijna, kontrreformacja - wskazuje co najmniej jeden skutek reformacji; - podaje co najmniej jeden przykład reformy przyjętej przez Kościół katolicki na soborze trydenckim; ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU - poprawnie posługuje się terminami: przywilej, szlachta, magnaci, senat, poseł, sejm walny, izba poselska, marszałek, ruch egzekucyjny, konstytucja nihil novi - wymienia trzy stany sejmujące - wyjaśnia, czym była egzekucja praw i dóbr - poprawnie posługuje się terminami: folwark, pańszczyzna - wymienia produkty eksportowane z Polski w XV XVII w. - podaje nazwy towarów importowanych do Polski w XV XVII w. - wymienia warstwę społeczną, która najwięcej zyskiwała na produkcji zboża

3 - podaje lata wydarzeń: 1515 r. układ z Habsburgami, 1525 r. hołd pruski - wskazuje na mapie obszar Polski na przełomie XV i XVI w. - poprawnie posługuje się terminem hołd pruski - wskazuje co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek hołdu pruskiego - lokalizuje na mapie kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny za panowania Zygmunta Starego - wymienia królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta oraz podaje stulecie, w którym panowali; - podaje lata wydarzeń: wojna o Inflanty, 1569 unia lubelska, 1572 bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta - poprawnie posługuje się terminami: unia realna i unia personalna - wskazuje co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek unii lubelskiej; - lokalizuje na mapie tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziemie Korony - wymienia postanowienia unii lubelskiej - przedstawia dokonania postaci: Mikołaja Kopernika, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja, - uzasadnia, dlaczego XVI w. w Polsce nazywa się złotym wiekiem - wymienia przykładowe dzieła sztuki renesansowej w Polsce - podaje lata wydarzeń: 1573 r. konfederacja warszawska, 1596 r. unia brzeska, - przedstawia dokonania Piotra Skargi - wskazuje religie mieszkańców XVI-wiecznej Rzeczypospolitej - poprawnie posługuje się terminami: tolerancja religijna, bracia polscy, konfederacja, grekokatolicy - podaje lata wydarzeń: 1572 r. śmierć Zygmunta Augusta, 1573 r. pierwsza wolna elekcja, - przedstawia dokonania postaci: Henryka Walezego, Stefana Batorego - poprawnie posługuje się terminami: wolna elekcja, konfederacja, sejm elekcyjny, artykuły henrykowskie ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN - poprawnie posługuje się terminami: monarchia parlamentarna, purytanie, rojaliści, restauracja monarchii - podaje co najmniej jedną przyczynę wojny domowej w Anglii - przedstawia dokonania postaci: Ludwika XIV, Armanda Richelieu - poprawnie posługuje się terminami: monarchia absolutna, merkantylizm - wskazuje władcę, który powiedział Państwo to ja! ; - określa wiek, w którym panował Ludwik XIV. - podaje lata wydarzeń: 1605 r. bitwa pod Kircholmem - potrafi wymienić nazwę dynastii, z której pochodził Zygmunt III; - przedstawia dokonania postaci: Zygmunta III Wazy, Jana Karola Chodkiewicza - poprawnie posługuje się terminami: dynastia, rokosz, husaria - podaje co najmniej jedną przyczynę konfliktu Zygmunta III ze szlachtą - podaje lata wydarzeń: 1610 r. bitwa pod Kłuszynem, 1612 r. kapitulacja Smoleńska, 1634 r. pokój w Polanowie, 1620 r. bitwa pod Cecorą - przedstawia dokonania postaci: Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Chodkiewicza - poprawnie posługuje się terminami: dymitriady, Kozacy - wymienia co najmniej po jednej przyczynie wojen prowadzonych w pierwszej połowie XVII w. z Rosją i Turcją - podaje lata wydarzeń: 1648 r. wybuch powstania Chmielnickiego, 1651 r. zwycięstwo wojsk polskich pod Beresteczkiem, 1654 r. porozumienie w Perejasławiu, - wskazuje na mapie Ukrainę i Litwę; - przedstawia dokonania postaci: Jana Kazimierza, Bohdana Chmielnickiego - wymienia co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek powstania kozackiego - podaje lata wydarzeń: 1655 r. początek potopu szwedzkiego, 1660 r. pokój w Oliwie - przedstawia dokonania postaci: Janusza Radziwiłła, Augustyna Kordeckiego, Stefana Czarnieckiego, - wymienia przyczyny i skutki najazdu Szwedów na Polskę - podaje lata wydarzeń: 1673 r. bitwa pod Chocimiem, 1683 r. bitwa pod Wiedniem, 1699 r. pokój z Turcją w Karłowicach - przedstawia dokonania postaci: Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana Sobieskiego - poprawnie posługuje się terminami: abdykować, liberum veto - wskazuje przyczyny wojny z Turcją w drugiej połowie XVII w. - poprawnie posługuje się terminami: barok, sarmatyzm - wymienia co najmniej dwie cechy charakterystyczne architektury barokowej. - wymienia twórców kultury barokowej

4 - wymienia przykłady architektury barokowej na ziemiach Rzeczypospolitej (z uwzględnieniem własnego regionu) Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dopuszczającą, a ponadto: KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze) ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII XIV WIEKU - poprawnie posługuje się terminami: Lewant - określa główne przyczyny wypraw krzyżowych i wiąże ich początek z pojawieniem się Turków seldżuckich; - wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi; - odróżnia zakon rycerski od innych zakonów. - wymienia w porządku chronologicznym podstawowe wydarzenia związane z okresem rozbicia dzielnicowego; - wymienia zasady senioratu oraz definiuje pojęcia: pryncypat, princeps; - wymienia imiona ważniejszych postaci omawianego okresu (np. Bolesława Krzywoustego, Kazimierza Sprawiedliwego, Władysława Wygnańca, Henryków śląskich, Przemyśla II, Wacława III). - przedstawia dokonania postaci: Czyngis-chana, Henryka Pobożnego - poprawnie posługuje się terminami: jarłyk, haracz, chan - wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Mongołów - wymienia tereny w Europie, które atakowali Tatarzy - podaje co najmniej jeden skutek najazdu tatarskiego na Polskę - wymienia plemiona podbite przez Krzyżaków: Prusów i Jaćwingów - omawia rozwój terytorialny państwa zakonnego - podaje korzyści i zagrożenia wynikające z osiedlenia się Krzyżaków w Prusach - wskazuje na mapie i opisuje zasięg terytorium państwa zakonu krzyżackiego w XIV w.; - poprawnie posługuje się terminami: starosta, grosz praski - przedstawia przyczyny podejmowania prób zjednoczenia ziem polskich - wymienia książąt piastowskich dążących do połączenia ziem polskich: Henryka Probusa, Przemysła II, Władysława Łokietka - omawia znaczenie koronacji Władysława Łokietka w Krakowie dla integracji państwa polskiego - opisuje próby odzyskania przez Władysława Łokietka Pomorza Gdańskiego - opowiada o polityce zagranicznej władcy - wymienia działania podjęte przez Kazimierza w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego Polski, podniesienia poziomu nauki, obronności oraz stanu prawa - poprawnie posługuje się terminami: prawo przymusu drogowego, poradlne - opowiada o polityce zagranicznej władcy - wymienia reformy gospodarcze wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego - omawia wkład Kazimierza Wielkiego w umocnienie państwa polskiego pod względem politycznym i gospodarczym ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA - wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu feudalnego - określa powiązania tworzące drabinę feudalną społeczeństwa średniowiecznego - omawia pozycję prawną i majątkową stanu rycerskiego - podaje cechy charakterystyczne kultury rycerskiej - przedstawia przebieg hołdu lennego oraz pasowania na rycerza - podaje przyczyny rozwoju kolonizacji wiejskiej - wymienia wynalazki i ulepszenia w rolnictwie wprowadzone w XII XIV w. - omawia etapy zakładania wsi na prawie niemieckim - tłumaczy, na czym polegała lokacja miasta na prawie magdeburskim - wyjaśnia, jaką funkcję pełnił w średniowiecznym mieście pręgierz - przedstawia dokonania postaci: Benedykta z Nursji, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika Guzmana - wymienia średniowieczne ruchy heretyckie: waldensów i albigensów - przedstawia dokonania św. Tomasza z Akwinu - wyjaśnia, dlaczego kultura średniowiecza określana jest mianem uniwersalnej - wymienia średniowieczne wzorce osobowe: ascety, rycerza, władcy - poprawnie posługuje się terminami: przypora, inicjał, miniatura, Biblia pauperum

5 - wymienia przykładowe zabytki romańskie i gotyckie na ziemiach polskich - wyjaśnia, w jaki sposób kopiowano i ozdabiano księgi w średniowieczu ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA - podaje lata wydarzeń: 1401 r. unia w Wilnie, 1413 r. unia w Horodle - przedstawia dokonania postaci: Mendoga, Giedymina, Witolda - poprawnie posługuje się terminami: bojarzy - na podstawie drzewa genealogicznego wskazuje pokrewieństwo między Piastami, Andegawenami i Jagiellonami - wymienia postanowienia unii w Krewie i Horodle - podaje przyczyny i skutki wstąpienia Władysława Jagiełły na tron polski - podaje lata wydarzeń: 1411 r. pierwszy pokój toruński, sobór w Konstancji - przedstawia dokonania postaci: Zawiszy Czarnego, Mikołaja Trąby, Pawła Włodkowica - wyjaśnia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim - wskazuje na mapie Czerwińsk, Toruń - wymienia postanowienia pokoju toruńskiego z 1411 r. - omawia udział Polaków na soborze w Konstancji - wymienia skutki wielkiej wojny z Krzyżakami - przedstawia dokonania postaci: Joanny d Arc, Jana Husa, Johna Balla, Johna Wiklefa, Jana Żiżki - wymienia powstania ludowe, które wybuchły na terenie Francji i Anglii w XIV i XV w. - wyjaśnia skutki wprowadzenia broni palnej i armii zaciężnej - omawia główne założenia husytyzmu - przedstawia dokonania postaci: Jana Hunyadyego, Dymitra Dońskiego, Iwana III Srogiego, Iwana IV Groźnego - poprawnie posługuje się terminami: sułtan, janczarzy, car - wskazuje na mapie: imperium osmańskie, Konstantynopol, Warnę, Wielkie Księstwo Moskiewskie - wyjaśnia skutki zdobycia Konstantynopola przez Turków - podaje lata wydarzeń: 1440 r. powstanie Związku Pruskiego, 1454 r. bitwa pod Chojnicami, 1462 r. bitwa pod Świecinem - przedstawia dokonania postaci: Jana Bażyńskiego, Piotra Dunina - wymienia przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej - wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski w wyniku podpisania drugiego pokoju toruńskiego - omawia znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej - przedstawia dokonania postaci: Marcina Króla, Wojciecha z Brudzewa, Jana Ostroroga - wymienia najsłynniejsze przykłady sztuki gotyckiej w Polsce: m.in. ołtarz Wita Stwosza, Bazylikę Mariacką w Gdańsku, Barbakan w Krakowie, ratusz w Toruniu - wyjaśnia, dlaczego okres panowania Kazimierza Jagiellończyka nazywany jest złotą jesienią polskiego średniowiecza KLASYFIKACJA ROCZNA (obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza) ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA - wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez Azteków, Majów i Inków - podaje lata wydarzeń: 1498 r. odkrycie morskiej drogi do Indii, wyprawa dookoła świata Ferdynanda Magellana - przedstawia dokonania postaci: Henryka Żeglarza, Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana - poprawnie posługuje się terminami: astrolabium, kompas - wskazuje na mapie szlaki wypraw najważniejszych odkrywców Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana - przedstawia dokonania postaci: Ferdynanda Corteza, Francisca Pizarra, Montezumy, Atahualpy - wymienia skutki odkryć geograficznych dla rdzennych mieszkańców Ameryki - przedstawia następstwa odkryć geograficznych dla gospodarki Europy - wskazuje na mapie szlaki handlowe tworzące tzw. złoty trójkąt - poprawnie posługuje się terminami: kompania handlowa, kapitalizm - tłumaczy, na czym polegała praca nakładcza - wymienia najważniejsze zmiany gospodarcze spowodowane odkryciami geograficznymi, m.in.: rozwój handlu, zwiększenie produkcji, zmiany w rolnictwie - omawia znaczenie założenia kompanii handlowych dla rozwoju wymiany towarowej między Europą a Afryką, Azją i Ameryką - przedstawia dokonania postaci: Rafaela Santi, Galileusza, Giordana Bruna, Erazma z Rotterdamu,

6 - tłumaczy znaczenie wynalezienia druku dla rozwoju renesansowej nauki - wymienia cechy charakterystyczne architektury renesansu - podaje przykłady inspiracji sztuką antyczną w architekturze i dziełach renesansowych artystów - podaje lata wydarzeń: 1536 r. ogłoszenie doktryny przez Jana Kalwina, 1555 r. podpisanie pokoju w Augsburgu - poprawnie posługuje się terminami: symonia, nepotyzm - wymienia przyczyny reformacji - prezentuje główne nurty ruchu reformacyjnego - omawia najważniejsze skutki reformacji - porównuje wnętrze zboru protestanckiego z wystrojem kościoła katolickiego - omawia główne zasady działalności zakonu jezuitów - wymienia zmiany wprowadzone w Kościele katolickim w wyniku soboru trydenckiego - poprawnie posługuje się terminami: nuncjusz, kongregacja - przedstawia przyczyny i skutki wojny trzydziestoletniej ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU - poprawnie posługuje się terminami: szlachta zagrodowa, gołota, sejmik, instrukcje poselskie, konstytucje sejmowe, veto, kanclerz, podskarbi, hetman, królewszczyzny, wojsko kwarciane - omawia najważniejsze przywileje szlacheckie - charakteryzuje różnorodność stanu szlacheckiego - przedstawia etapy kształtowania się ustroju demokracji szlacheckiej - wskazuje na mapie główne ośrodki handlowe na ziemiach polskich - wyjaśnia znaczenie Gdańska dla wymiany towarowej między Polską a Europą Zachodnią - omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego - poprawnie posługuje się terminem sekularyzacja - wskazuje na mapie państwa, w których na przełomie XV i XVI w. władzę sprawowali Jagiellonowie - charakteryzuje sytuację międzynarodową Polski za panowania Zygmunta Starego - wyjaśnia przyczyny i przebieg ostatniego konfliktu zbrojnego z zakonem krzyżackim - wymienia przyczyny i skutki hołdu pruskiego - podaje najważniejsze wydarzenia z wojny z Moskwą - wymienia dynastię z którą Jagiellonowie rywalizowali w XVI w., - podaje lata wydarzeń: wojna o Inflanty, - wskazuje na mapie Carstwo Rosyjskie, ziemie włączone na mocy unii lubelskiej do Korony - wyjaśnia przyczyny i skutki zawarcia unii w Lublinie - przedstawia dokonania postaci: Macieja z Miechowa, Marcina Kromera, Szymona Szymonowica, Andrzeja Frycza Modrzewskiego - wskazuje wpływy włoskiego renesansu na kulturę polską - omawia rozwój szkolnictwa w czasach odrodzenia - podaje lata wydarzeń: 1570 r. ugoda w Sandomierzu, 1596 r. unia brzeska, 1602 r. założenie Akademii Rakowskiej - przedstawia dokonania postaci: Jana Łaskiego, Faustyna Socyna, Stanisława Hozjusza - wyjaśnia, kim byli arianie - lokalizuje na mapie terytorialne rozmieszczenie wyznań w Rzeczypospolitej - wskazuje tereny zamieszkałe przez katolików, prawosławnych, luteran, kalwinistów i arian - podaje lata wydarzeń: 1575 r. elekcja Stefana Batorego, 1577 r. początek wojny o Inflanty, 1582 r. rozejm w Jamie Zapolskim - przedstawia dokonania postaci: Jakuba Uchańskiego, Anny Jagiellonki, Jana Zamoyskiego - poprawnie posługuje się terminami: interreks, sejm konwokacyjny, sejm koronacyjny, pacta conventa, piechota wybraniecka - wskazuje na mapie: Inflanty, Połock, Psków, Smoleńsk - omawia okoliczności pierwszych wolnych elekcji ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN - podaje lata wydarzeń: 1649 r. ścięcie Karola I, 1660 r. restauracja monarchii, 1679 r. uchwalenie Habeas Corpus Act - poprawnie posługuje się terminami: gentry, republika - przedstawia dokonania postaci: Henryka VIII, Elżbiety I, Karola I, Olivera Cromwella, Karola II Stuarta, Wilhelma Orańskiego - charakteryzuje ustrój monarchii parlamentarnej

7 - przedstawia dokonania postaci: Jeana Baptiste a Colberta, Moliera, Pierre a Corneille a, Jeana Baptiste a Racine a - omawia rządy absolutne na przykładzie panowania Ludwika XIV - podaje przykładowe osiągnięcia kultury i sztuki francuskiej XVII w. - wymienia co najmniej jedną cechę gospodarki merkantylistycznej - podaje lata wydarzeń: 1627 r. bitwa pod Oliwą, 1629 r. rozejm w Starym Targu - przedstawia dokonania postaci: Mikołaja Zebrzydowskiego, Stanisława Koniecpolskiego - wskazuje na mapie tereny, na których toczyły się walki w czasie wojen polsko-szwedzkich - przedstawia dokonania postaci: Borysa Godunowa, Wasyla Szujskiego, - poprawnie posługuje się terminami: Dzikie Pola, porohy, Zaporoże, kozaczyzna, ataman, sicz - omawia sytuację Kozaków zamieszkujących Zaporoże - wskazuje na mapie Smoleńsk, Moskwę, Zaporoże - podaje lata wydarzeń: 1648 r. klęska pod Żółtymi Wodami, 1658 r. ugoda w Hadziaczu, 1667 r. rozejm w Andruszowie, 1686 r. przyznanie Rosji Ukrainy lewobrzeżnej - przedstawia dokonania postaci: Władysława IV, Tuhaj-beja, Jeremiego Wiśniowieckiego - omawia pozycję społeczną i polityczną Kozaków w Rzeczypospolitej - wskazuje na mapie zasięg powstania Chmielnickiego - podaje lata wydarzeń: 1655 r. konfederacja w Tyszowcach, obrona Jasnej Góry, 1656 r. bitwa pod Warką, - przedstawia dokonania postaci: Karola Gustawa, Hieronima Radziejowskiego, Jerzego Rakoczego - wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew potopu szwedzkiego - przedstawia dokonania postaci: Jerzego Lubomirskiego, Marii Kazimiery, Władysława Sicińskiego - poprawnie posługuje się terminami: Święta Liga, - lokalizuje na mapie miejsca bitew w czasie wojen Polski z Turcją - omawia znaczenie bitwy pod Wiedniem z 1683 r - przedstawia dokonania postaci: Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla, Antonia Vivaldiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Jana Andrzeja Morsztyna, Jana Chryzostoma Paska, Wespazjana Kochanowskiego, Wacława Potockiego - omawia cechy charakterystyczne dla architektury epoki baroku - wskazuje kościół Il Gesú i Wersal jako wzorcowe budowle w stylu barokowym - poprawnie posługuje się terminami: makaronizmy, portret trumienny - omawia cechy charakterystyczne sztuki barokowej w Polsce Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dostateczną, a ponadto: KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze) ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII XIV WIEKU - podaje dokładne daty najważniejszych wydarzeń (np. synodu w Clermont, I krucjaty, zdobycia przez krzyżowców Konstantynopola, upadku Akkonu); - omawia znaczenie IV krucjaty dla ruchu krucjatowego; - definiuje pojęcie innowierca; - wskazuje na mapie państwa krzyżowców. - określa przyczyny i skutki wybranych wydarzeń politycznych (np. wprowadzenia zasady senioratu, dążeń książąt polskich do zjednoczenia); - wymienia najważniejsze próby zjednoczenia państwa podejmowane przez książąt polskich; - stosuje pojęcie starosta; - podaje dokładne daty najważniejszych wydarzeń związanych z procesem rozbicia dzielnicowego i zjednoczenia ziem polskich; - wymienia imiona niektórych władców poszczególnych dzielnic (książąt z pierwszego pokolenia Polski dzielnicowej) oraz książąt, podejmujących próby zjednoczenia państwa. - określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów; - podaje dokładne daty najważniejszych wydarzeń związanych z ekspansją Mongołów; - określa stosunek Europejczyków do Mongołów; - wymienia przyczyny upadku imperium mongolskiego. - wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski - omawia etapy budowy państwa zakonnego - przedstawia okoliczności zajęcia przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego - wyjaśnia znaczenie pojęcia komturia

8 - przedstawia przyczyny wzrostu potęgi zakonu krzyżackiego; - opisuje działalność zakonu w sferze gospodarczej i kulturalnej; - wskazuje etapy jednoczenia ziem polskich na przełomie XIII i XIV w. - przedstawia zmiany wprowadzone w administracji w czasie krótkich rządów Przemyślidów w Polsce - omawia zmiany gospodarcze i administracyjne wprowadzone za panowania Wacława II - wyróżnia ośrodki zjednoczeniowe - wyjaśnia rolę aktu koronacji w działaniach zjednoczeniowych - przedstawia przebieg i efekty wojen toczonych przez Łokietka z Krzyżakami - wymienia tereny wchodzące w skład państwa polskiego za panowania Przemysła II, Wacława II i Władysława Łokietka - omawia konflikty państwa polskiego z Krzyżakami i Czechami - przedstawia okoliczności i przebieg bitwy pod Płowcami w 1333 r. - wyjaśnia dlaczego Kazimierz Wielki rozwiązywał konflikty drogą pokojową, a nie zbrojną - wskazuje cele polityki Kazimierza Wielkiego związane z w umacnianiem pozycji państwa polskiego wśród sąsiadów. - podaje lata wydarzeń: 1335 r. zjazd w Wyszehradzie, 1366 r. podbój Rusi Halickiej, 1348 r. pokój w Namysłowie - opisuje działania dyplomatyczne Kazimierza Wielkiego mające na celu zakończenie sporów z Czechami i Krzyżakami - prezentuje politykę Kazimierza Wielkiego wobec Żydów - przedstawia rozwój terytorialny państwa Kazimierza Wielkiego - omawia reformy wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego i ich znaczenie dla unifikacji i rozwoju gospodarczego ziem polskich - uzasadnia, dlaczego potomni nadali królowi przydomek Wielki ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA - wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego - tłumaczy, na czym polegała zasada Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem - przedstawia pozycję społeczną duchowieństwa, rycerstwa, chłopów i mieszczan - omawia różnice pomiędzy monarchią patrymonialną a monarchią stanową - wymienia obowiązki i uprawnienia sołtysa - wyjaśnia, dlaczego trójpolówka była skuteczniejszą metodą uprawy ziemi niż dwupolówka i gospodarka wypaleniskowa - tłumaczy pochodzenie nazw miejscowości, takich jak Środa, Piątek, Wola, Piekary, Kowale - porównuje życie codzienne mieszczan o różnym statusie społecznym - omawia kompetencje wójta, rady miejskiej i burmistrza - charakteryzuje sytuację materialną duchowieństwa w średniowieczu i wskazuje źródła majątku Kościoła - określa przyczyny i skutki utworzenia zakonów żebraczych - wymienia najstarsze ośrodki zakonne na ziemiach polskich - charakteryzuje średniowieczne wzorce osobowe - omawia cechy charakterystyczne kultury rycerskiej, dworskiej i ludowej - wymienia pierwsze europejskie uniwersytety i omawia ich rolę dla rozwoju nauki w średniowieczu - porównuje styl romański ze stylem gotyckim - omawia znaczenie Biblii pauperum dla upowszechniania zasad religii chrześcijańskiej - wskazuje na mapie państwa, w których znajduje się najwięcej zabytków romańskich i gotyckich - podaje przykłady średniowiecznych budowli świeckich ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA - charakteryzuje sytuację Polski i Litwy w drugiej połowie XIV w. - omawia okoliczności wstąpienia na tron polski Ludwika Andegaweńskiego - opisuje okoliczności zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie - wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z zawarcia unii polsko-litewskiej - opisuje skutki unii w Krewie dla sytuacji międzynarodowej Litwy - przedstawia przebieg działań wojennych w czasie wielkiej wojny z zakonem w latach omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem - wymienia podstawowe elementy uzbrojenia rycerzy z początku XV w. - omawia skutki epidemii dżumy - wymienia przyczyny i następstwa wojny stuletniej

9 - wyjaśnia, dlaczego Jana Husa spalono na stosie - wskazuje przyczyny i skutki unii polsko-węgierskiej, - wskazuje na mapie kolejne ziemie podbijane przez Turków w Europie - omawia przebieg bitwy pod Warną - wyjaśnia, dlaczego szlachta i mieszczanie mieszkający w Prusach dążyli do przyłączenia ich ziem do Polski - wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew wojny trzynastoletniej - podaje nazwy ziem odzyskanych przez Królestwo Polskie na mocy pokoju toruńskiego z 1466 r. - wskazuje na mapie tereny, na których powstało najwięcej budowli w stylu gotyckim - omawia dokonania sławnych absolwentów Akademii Krakowskiej KLASYFIKACJA ROCZNA (obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza) ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA - przedstawia system wierzeń Azteków - omawia funkcjonowanie poczty i sieci dróg w państwie Inków - wymienia osiągnięcia Indian Ameryki Środkowej i Południowej; - opisuje przebieg wypraw wielkich odkrywców: Vasco da Gamy, Krzysztofa Kolumba, Ferdynanda Magellana - omawia zasługi, jakie mieli dla rozwoju żeglarstwa Henryk Żeglarz, Ferdynand Aragoński i Izabela Kastylijska - wymienia etapy podboju państwa Azteków i Inków - wyjaśnia przyczyny powstania kolonii w Ameryce - wskazuje tereny zajęte przez Hiszpanów i Portugalczyków - podaje przyczyny zmniejszenia się liczby rdzennych mieszkańców Ameryki w XVI w. - omawia funkcjonowanie europejskich kolonii w Ameryce - omawia zmiany, jakie zaszły w handlu w wyniku odkryć geograficznych - charakteryzuje podział gospodarczy kontynentu europejskiego: państwa na zachód od Łaby specjalizujące się w handlu i rzemiośle, państwa na wschód od Łaby zdominowane przez rolnictwo - wymienia korzyści, jakie niosło za sobą wprowadzenie do użytku weksli i banknotów - wyjaśnia sens stwierdzenia: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce - tłumaczy, na czym polegał mecenat - podaje tytuły najsłynniejszych dzieł włoskiego renesansu - podaje główne tezy głoszone przez Marcina Lutra i Jana Kalwina - charakteryzuje wyznania protestanckie: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm - wskazuje na mapie państwa, w których reformacja miała największy zasięg - wyjaśnia, kim byli arianie - omawia organizację kościołów protestanckich - opisuje sytuację w Kościele katolickim w XVI w. - wymienia zadania inkwizycji w walce z reformacją - wyjaśnia, w jakim celu sporządzono indeks ksiąg zakazanych - wskazuje postanowienia soboru trydenckiego służące wzmocnieniu katolicyzmu - omawia reformy wprowadzone w Kościele katolickim po soborze trydenckim - przedstawia postać Ignacego Loyoli ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU - omawia pozycję gospodarczą i polityczną szlachty polskiej w XVI w. - przedstawia funkcjonowanie sejmu walnego - charakteryzuje przebieg obrad sejmiku szlacheckiego - wyjaśnia, czym było wojsko kwarciane - wymienia przyczyny rozwoju folwarków pańszczyźnianych - charakteryzuje pozycję gospodarczą Gdańska oraz jego mieszkańców w XVI XVII w. - wskazuje na mapie ziemie utracone w XVI w. przez Wielkie Księstwo Litewskie na rzecz Moskwy - dostrzega gospodarcze i polityczne znaczenie hołdu pruskiego; - przedstawia przyczyny, przebieg i skutki konfliktu z Moskwą - wymienia przyczyny i skutki wojny o Inflanty - przedstawia stanowisko zwolenników unii realnej Polski i Litwy

10 - podaje argumenty przeciwników zawarcia unii polsko-litewskiej - wymienia przedstawicieli polskiego renesansu i omawia ich największe osiągnięcia - tłumaczy znaczenie ogłoszenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika i porównuje ją z systemem geocentrycznym - wymienia kolekcję arrasów Zygmunta Augusta jako przykład sztuki renesansowej - omawia cechy architektury renesansu na przykładzie zabytków w Polsce - wymienia grupy społeczne, które na terenach Rzeczypospolitej przyjmowały luteranizm i kalwinizm - omawia wkład arian w rozwój nauki i szkolnictwa - przedstawia postanowienia ugody sandomierskiej i konfederacji warszawskiej - wymienia pierwszych królów elekcyjnych i charakteryzuje ich panowanie - omawia główne założenia artykułów henrykowskich oraz dokumentu pacta conventa - przedstawia znaczenie bezkrólewia po śmierci Zygmunta Augusta ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN - podaje rok uchwalenia Aktu nawigacyjnego 1651 r. - podaje przyczyny konfliktu króla Karola I z parlamentem - wymienia przedstawicieli zasiadających w angielskiej Izbie Gmin oraz w Izbie Lordów - omawia przyczyny wojny domowej w Anglii - określa skutki uchwalenia Aktu nawigacyjnego - wymienia działania kardynała Richelieu, które doprowadziły do stworzenia we Francji monarchii absolutnej - omawia rozwój gospodarczy we Francji - podaje zasady funkcjonowania merkantylizmu - omawia okoliczności wyboru Zygmunta III Wazy na króla Polski - wskazuje pokrewieństwo Zygmunta III Wazy z Jagiellonami - wymienia przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich - porównuje ustrój oparty na wolnej elekcji z monarchią dziedziczną i ocenia oba systemy - opisuje przebieg i skutki walk o tron moskiewski w XVII w. - omawia przyczyny oraz przebieg wojen z Turcją w pierwszej połowie XVII w. - wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z powstania kozaczyzny - charakteryzuje sytuację Kozaków na Ukrainie - podaje przyczyny, przebieg i skutki wybuchu powstań kozackich na Ukrainie - wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Rosji na mocy pokoju wieczystego z 1686 r. - przedstawia okoliczności najazdu Szwedów na Polskę - określa znaczenie ataku Szwedów na klasztor jasnogórski dla przebiegu wojny polsko-szwedzkiej - omawia kolejne etapy potopu szwedzkiego - omawia przebieg bitwy pod Chocimiem w 1673 r. - opisuje okoliczności elekcji Jana III Sobieskiego - przedstawia przyczyny, przebieg i skutki odsieczy wiedeńskiej - wymienia cechy charakterystyczne rzeźby barokowej - przedstawia cechy charakterystyczne kultury sarmackiej - opisuje typowy strój polskiej szlachty z XVII w. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dobrą, a ponadto: KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze) ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII XIV WIEKU - wymienia imiona ważniejszych postaci omawianego okresu oraz przedstawia szerzej ich dokonania; - określa przyczyny i konsekwencje niektórych wydarzeń (np. prześladowań innowierców, klęsk krzyżowców w 1144 r. i 1187 r.). - wymienia w porządku chronologicznym większość wydarzeń z okresu rozbicia dzielnicowego; - przedstawia w szerszym kontekście związki przyczynowo-skutkowe omawianych na lekcji wydarzeń (np. wprowadzenia zasady senioratu, załamania się systemu senioratu, dążeń książąt polskich do zjednoczenia); - dokonuje bilansu politycznego i ogólnej oceny okresu rozbicia dzielnicowego. - określa przyczyny i konsekwencje bardziej szczegółowych wydarzeń, np. najazdów mongolskich na Europę; - omawia skutki i znaczenie bitwy pod Legnicą;

11 - przedstawia genezę powstania zakonu krzyżackiego - wymienia przyczyny sukcesów militarnych i gospodarczych państwa krzyżackiego - na podstawie tekstu źródłowego przedstawia następstwa polityki zakonu krzyżackiego. - wskazuje i omawia czynniki sprzyjające działaniom zjednoczeniowym książąt polskich - przedstawia działania władców, ich trudności i sukcesy na drodze do zjednoczenia kraju - określa terytorium Królestwa Polskiego, porównuje kształt granic Polski za Bolesława Krzywoustego i Władysława Łokietka - podsumowuje panowanie Władysława Łokietka - dostrzega zalety istnienia jednolitego państwa - wyjaśnia, dlaczego Czesi próbowali przejąć polską koronę - określa rolę Polski na arenie międzynarodowej za panowania Władysława Łokietka - ocenia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej, reform gospodarczych i prawnych dla rozwoju kraju - wskazuje przykłady nowatorskich działań Kazimierza Wielkiego, rozumie ich przyczyny ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA - wskazuje wady i zalety feudalizmu z punktu widzenia seniora i wasala - przedstawia znaczenie kolonizacji wiejskiej dla rozwoju gospodarczego Polski w XIII XIV w. - wyjaśnia, co oznaczało powiedzenie: Powietrze miejskie czyni wolnym - charakteryzuje poglądy wyznawane przez albigensów i waldensów - wskazuje na mapie tereny europejskie, na których organizowano w średniowieczu krucjaty - określa rolę kobiet w średniowieczu na przykładzie Eleonory Akwitańskiej i Jadwigi Śląskiej - przedstawia postacie, które w kulturze europejskiej uznaje się za wzorce: Szymona Słupnika, Rolanda, Karola Wielkiego - wyjaśnia genezę architektury romańskiej - uzasadnia, dlaczego działalność ruchów heretyckich wywołała sprzeciw Kościoła ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA - na podstawie tekstu źródłowego wypowiada się na temat znaczenia unii polsko-litewskiej dla obu państw. - rozumie znaczenie unii dla stosunków polsko-krzyżackich, - wyjaśnia, dlaczego unia polsko-litewska była odnawiana w Wilnie w 1401 r. i w Horodle w 1413 r. - charakteryzuje sytuację państwa polsko-litewskiego na przełomie XIV i XV w. - omawia znaczenie wygranej wojny z Krzyżakami - wymienia najważniejsze tezy przedstawione przez Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji - wskazuje na mapie główne kierunki rozprzestrzeniania się czarnej śmierci - wskazuje na mapie tereny, na których toczyły się walki podczas wojny stuletniej oraz buntów chłopskich - omawia przyczyny wystąpień ludowych na terenie Francji i Anglii w XIV i XV w. - przedstawia przyczyny i przebieg powstania husytów w Czechach - omawia problemy Europy w XIV i XV wieku, - wymienia czynniki, które decydowały o sile militarnej imperium tureckiego - porównuje oddziały janczarów z oddziałami piechoty europejskiej - charakteryzuje politykę wewnętrzną państwa osmańskiego - omawia poszczególne etapy wojny trzynastoletniej - wymienia zmiany, które zaszły w sytuacji międzynarodowej Polski po wojnie trzynastoletniej - wymienia cechy charakterystyczne rzeźby średniowiecznej na przykładzie piety i Pięknej Madonny KLASYFIKACJA ROCZNA (obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza) ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA - wskazuje cechy charakterystyczne sztuki prekolumbijskiej - docenia osiągnięcia cywilizacji pozaeuropejskich i porównuje je z osiągnięciami cywilizacji europejskiej - szczegółowo omawia przyczyny wielkich odkryć geograficznych - przedstawia dokonania postaci: Ameriga Vespucciego, Paola Toscanellego - omawia postanowienia traktatu w Tordesillas - analizuje postawy Ferdynanda Cortesa, Francisca Pizarra; - charakteryzuje wymianę handlową pomiędzy Ameryką, Europą i Afryką na szlaku tzw. złotego trójkąta - wyjaśnia przyczyny wprowadzenia pracy nakładczej - przedstawia zmiany w rolnictwie spowodowane wzrostem wymiany handlowej - porównuje rozwój gospodarczy Europy Zachodniej i Wschodniej

12 - omawia rolę uniwersytetów w rozwoju nauki w odrodzeniu - wymienia najsłynniejszych mecenasów włoskiego odrodzenia - tłumaczy znaczenie zasady czyj kraj, tego religia - przedstawia gospodarcze skutki ruchu reformacyjnego - charakteryzuje ideologiczne założenia wystroju wnętrz zboru protestanckiego i kościoła katolickiego - omawia przyczyny, przebieg i skutki wojny trzydziestoletniej ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU - przedstawia genezę stanu szlacheckiego - wyjaśnia zasady działalności ruchu egzekucyjnego - porównuje sytuację polityczną i majątkową średniej szlachty z pozycją gołoty - uzasadnia, dlaczego ustrój Rzeczypospolitej ukształtowany w XVI w. określa się mianem demokracji szlacheckiej - omawia propozycje reform społeczno-gospodarczych Jana z Ludziska oraz arian - przedstawia skutki hołdu pruskiego i sekularyzacji Prus, - ocenia znaczenie hołdu pruskiego dla sytuacji międzynarodowej Polski - wyjaśnia przyczyny podpisania porozumienia jagiellońsko-habsburskiego w Wiedniu - przedstawia przyczyny walk o Inflanty między Polską a Moskwą - charakteryzuje ustrój, podział administracyjny, obszar oraz zróżnicowanie narodowościowe i religijne Rzeczypospolitej Obojga Narodów - porównuje postanowienia unii w Krewie i unii lubelskiej; - wymienia i omawia mocne oraz słabe strony polsko-litewskiej unii realnej - ocenia unię lubelską z perspektywy Polski oraz Litwy - wyjaśnia, w jaki sposób działalność królowej Bony przyczyniła się do rozwoju polskiej gospodarki i kultury - wskazuje renesansowe elementy krakowskiego Wawelu - wyjaśnia, dlaczego poglądy braci polskich zostały uznane za radykalne i były zwalczane przez przedstawicieli innych wyznań - tłumaczy, w jaki sposób reformacja wpłynęła na rozwój kultury polskiej - charakteryzuje rozwój kontrreformacji w Polsce - uzasadnia twierdzenie, że Polska była państwem bez stosów w epoce renesansu, - ocenia rolę Jana Zamoyskiego w elekcji Stefana Batorego na króla Polski - charakteryzuje przebieg i skutki wojny polsko-moskiewskiej o Inflanty ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN - przedstawia kolejne etapy kształtowania się angielskiej monarchii parlamentarnej - wyjaśnia, kim byli ojcowie pielgrzymi i podaje, jakie święto upamiętnia ich przybycie do Ameryki - porównuje ustrój polsko-litewskiej Rzeczypospolitej z systemem angielskiej monarchii parlamentarnej - określa stosunek Ludwika XIV do innowierców - wyjaśnia, jaką rolę w walce z opozycją wobec rządów króla pełniła Bastylia - ocenia pozycję siedemnastowiecznej Francji w Europie. - porównuje monarchię absolutną z monarchią parlamentarną - przedstawia sytuację innowierców oraz wpływy jezuitów w państwie rządzonym przez Zygmunta III Wazę - opisuje uzbrojenie husarii - wyjaśnia, dlaczego szlachta w trzech kolejnych elekcjach wybierała na tron przedstawicieli dynastii Wazów - wskazuje przyczyny i skutki objęcia tronu polskiego przez Wazów, - charakteryzuje rolę hetmanów Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza w bitwach pod Kłuszynem, Cecorą i Chocimiem - przedstawia sytuację militarną Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w - omawia rolę Tatarów w wojnie Kozaków z wojskiem polskim - przedstawia zróżnicowanie religijne i działalność jezuitów na Ukrainie - wymienia postanowienia rozejmu zawartego w Hadziaczu - wyjaśnia znaczenie podpisania traktatów welawsko-bydgoskich - wyjaśnia, na czym polegał kryzys Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w. - omawia tematykę dominującą w malarstwie i rzeźbie epoki baroku - wskazuje związek sztuki barokowej z kontrreformacją - wskazuje różnice między renesansem a barokiem - wyjaśnia, dlaczego Polacy w XVII w. nazywali swoje państwo przedmurzem chrześcijaństwa - omawia wpływy wschodnie w polskiej kulturze doby baroku

13 Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze) ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII XIV WIEKU - odnosi dzieje krucjat do innych wydarzeń, np. walki cesarstwa z papiestwem; - dokonuje ogólnego bilansu politycznego i oceny epoki krucjat. - przedstawia w kontekście sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej pozytywne i negatywne skutki rozbicia dzielnicowego; - dokonuje porównania rozbicia dzielnicowego na ziemiach polskich z podobnymi procesami w krajach sąsiednich: w Niemczech, Czechach i na Rusi. - omawia organizację wewnętrzną państwa mongolskiego; - przedstawia formy uzależnienia Rusi od Mongołów; - określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów - szczegółowo omawia skutki i znaczenie bitwy pod Legnicą; - wskazuje związki między ideą wypraw krzyżowych a powstaniem zakonów rycerskich; - charakteryzuje zamek w Malborku jako przykład średniowiecznej fortyfikacji - wskazuje, jaki wpływ mieli rycerze zakonni na rozwój gospodarczy podbitych ziem polskich - ocenia znaczenie działalności zakonu krzyżackiego dla historii środkowowschodniej Europy. - prezentuje dokonania Władysława Łokietka w procesie jednoczenia ziem polskich - wyjaśnia znaczenie sojuszy zawartych przez Polskę za panowania Władysława Łokietka z Danią i Węgrami - podaje przykłady miejscowości, w których wybudowano Orle Gniazda - charakteryzuje znaczenie podboju Rusi Halickiej dla rozwoju gospodarczego państwa polskiego - ocenia znaczenie rządów ostatnich Piastów dla umocnienia państwa polskiego; Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA - na przykładzie państwa polskiego zjednoczonego przez Władysława Łokietka przedstawia cechy monarchii stanowej - porównuje zakony żebracze z zakonami rycerskimi - wyjaśnia wpływ zakonów na gospodarkę i kulturę w społeczeństwie średniowiecznym - ocenia znaczenie działalności ojców Kościoła i św. Tomasza z Akwinu - tłumaczy, dlaczego polskie budownictwo w stylu romańskim nie rozwinęło się w tak wysokim stopniu jak w Europie Zachodniej Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA - omawia skutki unii dla Polski i Litwy, wartościuje je - ocenia panowanie Jadwigi i Władysława Jagiełły - przedstawia rozwój terytorialny i polityczny państwa litewskiego w XII i XIV w. - ocenia znaczenie i skutki unii zawieranych przez Królestwo Polskie w XIV-XVI w. - opisuje uzbrojenie lekkiej jazdy litewskiej biorącej udział w bitwie pod Grunwaldem - charakteryzuje nowotarskie poglądy Pawła Włodkowica - ocenia udział Pawła Włodkowica w obradach soboru w Konstancji - charakteryzuje nowe techniki walki wprowadzone w XV w.: zastosowanie broni palnej, walka taborem, uformowanie armii zaciężnej - wymienia przyczyny i skutki powstawania herezji, - wskazuje konsekwencje wojen, głodu i zarazy dla cywilizacji średniowiecznej - uzasadnia, dlaczego upadek Konstantynopola jest uznawany za jedną z granicznych dat średniowiecza - wyjaśnia, z jakiego powodu po klęsce Konstantynopola wyznawcy prawosławia zaczęli nazywać Moskwę trzecim Rzymem - ocenia konsekwencje, jakie miały dla Polski i Litwy powstanie imperium osmańskiego oraz zjednoczenie ziem ruskich - porównuje działania wielkiej wojny z zakonem prowadzonej przez Władysława Jagiełłę do działań zbrojnych

14 prowadzonych podczas wojny trzynastoletniej - ocenia znaczenie przywilejów nadanych w czasie wojny trzynastoletniej stanowi szlacheckiemu - wyjaśnia, na czym polega wartość historyczna i kulturowa ołtarza Wita Stwosza Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć KLASYFIKACJA ROCZNA (obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza) ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA - uzasadnia, dlaczego Majowie są określani przez niektórych uczonych Grekami Ameryki - ocenia, jaki wpływ na odkrycia geograficzne miał rozwój kartografii i nawigacji - wyjaśnia, dlaczego Hiszpania i Portugalia miały największy udział w wielkich odkryciach geograficznych - dostrzega konsekwencje wielkich odkryć we współczesnym świecie; - tłumaczy znaczenie określenia, że gospodarka w epoce kolonialnej zaczęła mieć charakter globalny - charakteryzuje humanizm jako nowy nurt w filozofii i kulturze - wskazuje podobieństwa oraz różnice pomiędzy sztuką średniowiecza i renesansu - porównuje podłoże społeczno-polityczne reformacji w Niemczech, Francji i Anglii - ocenia, jaki wpływ na rozpowszechnienie idei reformacji miało wynalezienie druku - wskazuje i rozumie znaczenie soboru trydenckiego dla reformy Kościoła - ocenia rolę jezuitów w walce z reformacją Ponadto: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU - ocenia znaczenie przywilejów szlacheckich - wymienia poznane wcześniej na lekcjach historii ustroje demokratyczne i porównuje je z funkcjonowaniem demokracji szlacheckiej; - wyjaśnia, dlaczego szlachta polska chętnie porównywała ustrój Polski szlacheckiej do republiki rzymskiej. - charakteryzuje pozycję gospodarczą szlachty i jej efekty - ocenia wpływ rozwoju gospodarczego Polski w XVI w. na poziom życia poszczególnych grup społecznych - ocenia wpływ rządów Zygmunta Starego na umocnienie międzynarodowej pozycji państwa polskiego - określa konsekwencje zawarcia unii lubelskiej - ocenia panowanie Zygmunta Augusta - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów - wskazuje argumenty za i przeciw twierdzeniu, że unia z Litwą przyczyniła się do zwrócenia się Polski na wschód i odciągnęła Polskę od państw zachodnioeuropejskich. - charakteryzuje literaturę polskiego odrodzenia i jej znaczenie dla rozwoju języka polskiego - wie na czym polegała oryginalność polskiego renesansu na tle renesansu europejskiego - ocenia znaczenie konfederacji warszawskiej dla sytuacji protestantów w Rzeczypospolitej - porównuje przebieg reformacji i kontrreformacji w Europie Zachodniej z działalnością tych ruchów na ziemiach polskich - wskazuje wkład protestantów w kulturę złotego wieku Rzeczypospolitej Obojga Narodów. - określa wpływ pierwszych wolnych elekcji na ukształtowanie ustroju Rzeczypospolitej - ocenia panowanie Stefana Batorego Ponadto uczeń: - samodzielnie formułuje opinie i wnioski - rozwiązuje problemy w twórczy sposób - wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN - ocenia dokonania Olivera Cromwella dla ukształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii - wskazuje pozostałości XVII-wiecznej rewolucji w ustroju współczesnej Wielkiej Brytanii - charakteryzuje rozwój kultury i sztuki za panowania Ludwika XIV - porównuje zakres władzy króla Ludwika XIV i innych monarchów panujących w tym czasie w Europie, np. króla Polski. - omawia ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej na tle innych państw europejskich w XVII w.;