Uchwała Nr 67/XIV/2008 Rady Gminy Rogów z dnia 30 stycznia 2008 r.

Transkrypt

1 Uchwała Nr 67/XIV/2008 Rady Gminy Rgów z dnia 30 stycznia 2008 r. w sprawie przyjęcia Planu Rzwju Lkalneg Gminy Rgów na lata Na pdstawie art. 18, ust. 2, pkt 6 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Samrządzie gminnym (jednlity tekst: Dz. U. z 2001 r. nr 142, pz z późn. zm.) Rada Gminy Rgów uchwala, c następuje: 1. Przyjmuje się Plan Rzwju Lkalneg Gminy Rgów na lata Wyknanie uchwały pwierza się Wójtwi Gminy. 3. Uchwała wchdzi w życie z dniem pdjęcia.

2 UZASADNIENIE Plan Rzwju Lkalneg jest dkumentem strategicznym Gminy, który kreśla mżliwści decyzyjne dla władz Gminy w sprawach planwanych przedsięwzięć i inwestycji gminnych ze wskazaniem zakresu rzeczweg i finansweg w dłuższej perspektywie czaswej - d 2013r. Realizacja celów bieżących, a głwnie tych długletnich decyduje rzwju Gminy, a ten bezpśredni wpływa na pprawę życia jej mieszkańców. PRL daje więc dpwiedź na pytania: c planujemy zrbić, ile nas będzie t ksztwał i kiedy będzie t wyknane, aby Gmina właściwie się rzwijała i dbrze żył się jej mieszkańcm. Dkument pdlegać będzie aktualizacji, tak aby kierunki działań i plityka rzwju w nim zawarta była zawsze aktualna i adekwatna d sytuacji jaka panuje w gminie.

3 Załącznik nr1 d Uchwały Rady Gminy Rgów Nr 67/XIV/2008 z dnia 30 stycznia 2008 r. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO DLA GMINY ROGÓW NA LATA

4 Spis treści 2 I. Obszar i czas realizacji Planu Rzwju Lkalneg 4 II. Aktualna sytuacja spłeczn-gspdarcza na bszarze bjętym 6 wdrażaniem planu 1. Płżenie, pwierzchnia, ludnść 6 a. Płżenie 6 b. Pwiązania kmunikacyjne 8 c. Ludnść 9 d. Śrdwisk przyrdnicze 12 e. Histria Gminy 12 f. Turystyka 13 g. Infrastruktura techniczna 18 h. Identyfikacja prblemów 19 Gspdarka 21 a. Rlnictw 21 b. Działalnść gspdarcza 24 c. Identyfikacja prblemów 30 Sfera spłeczna 31 a. Migracje 31 b. Przyrst naturalny 31 c. Infrastruktura edukacyjna 33 d. Infrastruktura kulturalna i sprtwa 33 e. Pzstała infrastruktura 34 f. Rynek pracy 34 g. Pzim zamżnści spłeczeństwa 39 h. Identyfikacja prblemów 40 Zadania plegające na pprawie sytuacji na danym bszarze Główne cele rzwju Gminy Rgów Analiza SWOT dla Gminy Rgów 44 IV. Realizacja zadań i prjektów 49 V. Pwiązanie prjektów z innymi działaniami realizwanymi na terenie III. Gminy/wjewództwa 1. Pwiązanie z Nardwym Planem Rzwju na lata Pwiązanie z Nardwą Strategią Spójnści Pwiązanie z Reginalnym Prgramem Operacyjnym Wjewództwa Łódzkieg 59

5 Pwiązanie ze Strategią Rzwju Wjewództwa Łódzkieg 59 VI. Oczekiwane wskaźniki siągnięć Planu Rzwju Lkalneg 60 VII. System wdrażania Zarządzanie Instytucja wdrażająca Plan Rzwju Gminy Rgów 67 Spsby mnitrwania, ceny i kmunikacji spłecznej Mnitrwanie wdrażania Planu Rzwju Lkalneg Narzędzia służące zbieraniu infrmacji zaprpnwane w czasie pracwania VIII. Planu Rzwju Lkalneg 3. Ocena i kmunikacja spłeczna 71 Współpraca samrządu z rganizacjami pzarządwymi Uwarunkwania współpracy Organizacje pzarządwe jak partner samrządu terytrialneg 76 IX. I. Obszar i czas realizacji Planu Rzwju Lkalneg Plan Rzwju Lkalneg jest kmplekswym dkumentem przedstawiającym zintegrwane i kmplekswe działania będące realizacją strategii spłeczn-gspdarczej Gminy Rgów na lata Strategia ta jest definiwana jak stan gtwści gminy d krewania spłecznych prgramów rzwju i przyjmwania prgramów strukturalnych Unii Eurpejskiej. Czas realizacji zadań, których mwa w Planie Rzwju Lkalneg jest tżsamy z kresem prgramwania Unii Eurpejskiej i zawiera się w latach Rezultaty i ddziaływania niektórych zadań, szczególnie tych rzpczętych w latach bejmą także następny kres prgramwania. Dkument jest spójny z rzprządzeniami dtyczącymi kresu prgramwania przede wszystkim z:

6 Rzprządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy gólne dtyczące Eurpejskieg Funduszu Rzwju Reginalneg, Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg raz Funduszu Spójnści, Rzprządzeniem (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Eurpejskieg i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Eurpejskieg Funduszu Rzwju Reginalneg. Plan Rzwju Lkalneg przedstawia sytuację spłeczn-eknmiczną Gminy Rgów, frmułuje cele i zawiera pis działań zmierzających d siągnięcia rzwju spłeczneg i gspdarczeg. W Planie szacwane zstały spdziewane efekty planwanych interwencji i ich wpływ na przebieg prcesów rzwjwych; wskazan kierunki zaangażwania śrdków funduszy strukturalnych raz śrdków własnych gminy. Plan Rzwju Lkalneg dla Gminy Rgów na lata będzie służył jak punkt dniesienia dla działań charakterze rzwjwym, pdejmwanych wyłącznie z zasbów śrdków własnych, jak również pzwli kreślić wyskść interwencji z funduszy unijnych. Przyjęta metdlgia pracwania Planu jest pdbna d metdlgii przygtwania Nardweg Planu Rzwju, jednakże fazy jej wdrżenia uzależnin w głównej mierze d uwarunkwań lkalnych. Niezmienine zstały pdstawwe filary metdlgii, na których pierają się wszystkie strategie zrównważneg rzwju w krajach UE, zakładające, iż gspdarka nie mże rzwijać się ksztem ludzi i przyrdy, a także przyrda nie mże być ważniejsza niż człwiek i gspdarka. Państwa człnkwskie UE uważają, iż t właśnie we elementy spłeczeństw i śrdwisk naturalne, pdniesine d rangi równrzędnej z dminującą dtychczas w strategiach rzwju Unii Eurpejskiej gspdarką, utwrzyły triadę trzech dminant strategii rzwju, która zyskała mian strategii zrównważnej. Przyjęcie takiej metdlgii gwarantuje, iż jest na nie tylk przeniesieniem na grunt gminy bwiązującej w UE wizji planwania, ale jest na również z nią kmpatybilna. Strategie bądź plany rzwju mgą przyjmwać różne frmy w zależnści d prblemów, które chce się rzwiązać. Generalnie, dtyczą ne różnych dziedzin życia spłeczn-gspdarczeg. Jest jednak cecha, która wyróżnia plany rzwju lkalneg na tle innych strategii gspdarczych. Jest nią lkalny punkt dniesienia graniczający się d kreślanej jednstki terytrialneg pdziału kraju, będącej lkalnym, drębnym systemem spłecznym i gspdarczym. W tym kntekście Plan Rzwju Gminy Rgów ma być nie tylk narzędziem plityki samrządu lkalneg umżliwiającym wspieranie prcesów rzwjwych, lecz również wyrazem aspiracji spłecznści gminy i wli siągnięcia wspólnych celów. W przypadku planwania rzwju lkalneg, zawsze mamy na myśli prces przebiegający dwukierunkw: dgórny prces wspierania realizacji celów strategii pprzez wsparcie finanswe, dradcze i specjalistyczne, udzielane przez kreślne instytucje i struktury zewnętrzne, ale także ddlny prces wspierania realizacji celów przez spłecznści lkalne. Zatem prjektwany w

7 planie zrównważny rzwój lkalny Gminy Rgów będzie mżliwy tylk wówczas, gdy wkół wytycznych dla nieg kierunków uda się skupić szerk rzumianą spłecznść lkalną raz uzyskać przychylnść i akceptację struktur i instytucji nadrzędnych. W zaprpnwanym Planie Rzwju Lkalneg respektwane są zatem zarówn ptrzeby rzwju gspdarczeg i twrzenia nwych miejsc pracy, plepszania warunków eknmicznych i szerk rzumianej jakści życia mieszkańców, jak również respektwanie filzfii działania wynikającej z kncepcji ekrzwju. Praca nad budwą Planu przebiegała zgdnie z pdstawwymi zasadami planwania strategiczneg, któreg mdel w literaturze przedstawiany jest najczęściej w pstaci cyklu: analiza - planwanie wdrażanie - cena, która w klejnej fazie przyjmuje pstać krekty planów. II. Aktualna sytuacja spłeczn gspdarcza na bszarze bjętym wdrażaniem Planu 1. Płżenie, pwierzchnia, ludnść a) Płżenie Gmina Rgów t Gmina wiejska płżna w wjewództwie łódzkim, we wschdniej części pwiatu brzezińskieg. W latach Gmina należała administracyjnie d wjewództwa skierniewickieg. Siedzibą Gminy jest miejscwść Rgów. Gmina stanwi 18,47% pwierzchni pwiatu. Gmina Rgów psiada bszar 6623 ha w tym: użytki rlne stanwią 70% bszaru Gminy, użytki leśne: 21%, pzstałe grunty: 9%.

8 Wykres 1: Struktura pwierzchni Gminy 9% 21% 70% użytki rlne użytki leśne pzstałe grunty Źródł: GUS Gęstść zaludnienia w gminie wynsi 70,5 mieszk./km², w tym: 35,1 kbiet/km² i 35,4 mężczyzn/km². Wj. łódzkie Mapa1: Płżenie wjewództwa łódzkieg Gminy sąsiadujące z gminą Rgów t: Brzeziny, Dmsin, Jeżów, Pwiat brzeziński Mapa 2: Płżenie pwiatu brzezińskieg

9 Kluszki, Lipce Reymntwskie, Słupia. Gmina Rgów Mapa 3: Płżenie Gminy Rgów w pwiecie brzezińskim Na gminę Rgów składa się 19 miejscwści skupinych w 17 słectwach. Miejscwści wchdzące w skład Gminy są następujące: Jasień, Józefów, Kbylin, Ktulin, Marianów Rgwski, Mrga Dlna, Mrga Górna, Nwe Wągry, Olsza, Ppień, Przyłęk Duży, Przyłęk Mały, Rgów, Rgów Wieś, Rgów Parcela, Rmanówek, Stefanów, Wągry, Zacywilki. b) Pwiązania kmunikacyjne Przez gminę Rgów przebiega drga krajwa nr 72 - Knin - Turek - Uniejów - Balin - Łódź - Brzeziny - Rawa Mazwiecka. Przez gminę nie przebiegają natmiast drgi wjewódzkie. Gmina psiada płączenia klejwe z Łdzią, Warszawą, Skierniewicami, Białymstkiem, Olsztynem, Pitrkwem Trybunalskim, Tmaszwem Mazwieckim i Kluszkami. Stacja klejwa znajduje się w Rgwie.

10 Mapa 4: Drga krajwa przebiegająca przez gminę Rgów Odległści d siedziby gminy d pbliskich miejscwści są następujące: Warszawy 110 km (k. 2h 30min), Łdzi 32km (k. 50min), Skierniewic 34km (k. 50min), Łwicza 54km (k. 1h 15 min), Rawy Mazwieckiej 24 km (k. 35min), Tmaszwa Mazwieckieg 45km (k. 1h 10 min), Pitrkwa Trybunalskieg 80km (k. 1h 50min). c) Ludnść Zasadniczy wpływ na kształt plityki spłecznej w całym wjewództwie łódzkim jak i w gminie Rgów miały prcesy demgraficzne, które uwidczniły się i nasiliły w statnich latach. D tych prcesów zaliczamy: zmieniny mdel rdziny (małdzietnść rdzin, samtne rdzicielstw), późnianie wieku zawierania małżeństw i rdzenia pierwszeg dziecka, wzrst liczby jednsbwych gspdarstw dmwych, ujemny przyrst naturalny, malejąca dzietnść,

11 wzrst przeciętnej długści życia d 78,9 dla kbiet i 70,5 dla mężczyzn, migracje wewnętrzne i zagraniczne. Liczba ludnści Tabela 1: Stan ludnści na dzień wg stałeg miejsca zameldwania gółem Rk Stan ludnści na dzień 31 XII Ogółem Mężczyźni Kbiety Źródł: GUS W latach liczba ludnści w gminie zmniejszyła się 42 sby. Stsunek liczby mężczyzn d kbiet na przestrzeni statnich lat waha się w granicach 50%. Wykres 2: Stan ludnści w pszczególnych latach w gminie Rgów Klejne lata Źródł: GUS 2006

12 Struktura ludnści W strukturze wieku ludnści mżna wyróżnić trzy pdstawwe kategrie, które są isttne z punktu widzenia rynku pracy i zasbów w siły rbczej: ludnść w wieku przedprdukcyjnym tj. w wieku d 0 d 17 lat, ludnść w wieku prdukcyjnym, w tym: kbiety d 18 d 59 lat, a mężczyźni d 18 d 64 lat, ludnść w wieku pprdukcyjnym, w tym: kbiety d 60 lat i więcej, a mężczyźni d 65 lat i więcej. Tabela 2: Struktura ludnści wg eknmicznych grup wieku w gminie Rgów Lata Ludnść w wieku przedprdukcyjnym Ludnść w wieku prdukcyjnym Ludnść w wieku pprdukcyjnym Źródł: GUS Od rku 2002 d rku 2006 liczba ludnści w wieku: przedprdukcyjnym - zmniejszyła się 93 sby, prdukcyjnym wzrsła 38 sób, pprdukcyjnym nie zmieniła się. Jest t tendencja bserwwana w większści gmin na terenie Plski. Wykres 3: Struktura ludnści w gminie Rgów w 2006 rku

13 17,35% 20,08% 62,56% Ludnść w wieku przedprdukcyjnym Ludnść w wieku prdukcyjnym Ludnść w wieku pprdukcyjnym Źródł: GUS W gminie Rgów w 2006 rku ludnść w wieku: przedprdukcyjnym - wynsiła 935 sób, c stanwi 20% gółu mieszkańców, prdukcyjnym wynsiła 2913 sób, c stanwi 63% gółu mieszkańców, pprdukcyjnym wynsiła 808 sób, c stanwi 17% gółu mieszkańców. Zmniejszająca się liczba ludnści w wieku przedprdukcyjnym, generalnie pstrzegana jak zjawisk negatywne, psiada również pzytywne aspekty, które dają mżliwść wykrzystania istniejącej infrastruktury i bazy dydaktycznej prwadząc d rzwju bgatej ferty edukacyjnej zarówn dla dzieci, które wymagają ddatkwej pmcy w nauce i chcą rzwijać swje umiejętnści jak również dla drsłych, którzy stją becnie przed kniecznścią udsknalania swich umiejętnści pprzez kształcenie ustawiczne i szklenia. Sytuacja taka mże stać się szansą dla systemu edukacji, gdyż łatwiej będzie pdłać bwiązkm kształcenia i pieki nad dziećmi przy mniejszej ppulacji. d) Śrdwisk przyrdnicze Klimat Termiczny kres wegetacji trwa w Rgwie przez siedem miesięcy. Rzpczyna się na pczątku kwietnia, a kńczy w pierwszych dniach listpada. Średnia rczna temperatura pwietrza wynsi na tym terenie +7C. Najniższa temperatura występuje w styczniu: średni kł -3C, najwyższa w lipcu: średni kł +17C. Suma padu atmsferyczneg w kresie wegetacyjnym jest znaczna i wynsi 420 mm.

14 Wdy Przez gminę przepływa rzeka Mrga. Rzeka jest prawym dpływem Bzury długści 61 km. W gminie Rgów rzeka przepływa przez teren Zespłu Przyrdnicz - Krajbrazweg "Dlina Mrgi" i na tym dcinku charakteryzuje się głębką dliną strmych stkach. Ochrna przyrdy Na zachód d Rgwa, w dlinie rzeki Mrgi, na granicy gmin Brzeziny i Rgów, w 1997 rku utwrzn Zespół Przyrdnicz - Krajbrazwy "Dlina Mrgi" łącznej pwierzchni 493 ha. Głównym celem pwłania zespłu była chrna krajbrazu dliny rzeki Mrgi. Z klei na półnc d Rgwa, w bezpśrednim sąsiedztwie wsi Przyłęk Duży znajdują się trzy, utwrzne w 1954 rku, rezerwaty leśne: Dliska pwierzchni 310 ha, Ppień pwierzchni 806 ha, Zimna Wda - pwierzchni 558 ha. Rezerwat "Dliska" chrni k. 140-letni las mieszany z udziałem świerka, jdły, ssny i dębu. Rezerwat "Ppień" chrni k. 150-letni stardrzew ssnwy z udziałem dębu, grabu, lipy i świerka. Z klei rezerwat "Zimna Wda" chrni bór mieszany z przewagą dębu bezszypułkweg. e) Histria Gminy Dkumenty pisane wskazują, iż pczątkiem dla Rgwa był majątek ziemski Rgwskich herbu Saszar. Nazwa miejscwści na przestrzeni wieku ulegała przemianm. W kńcu XIV wieku brzmiała Rgw a właściciele pdpisywali się de Rgw". Istnienie Rgwa w XVI wieku ptwierdza Atlas Histryczny Plski" wydany w 1888 rku w Warszawie. Z przekazów histrycznych wniskwać należy, iż pierwtnie miejscwść Rgów sytuwana była bardziej na zachód, nad rzeką Mrgą. Budwa i uruchmienie linii klejwej w płwie XIX wieku spwdwał lkalizację siedlisk wzdłuż trów, a szczególnie w sąsiedztwie stacji klejwej w Rgwie. Późniejsze lsy zarówn Gminy jak i sameg Rgwa mcn pwiązane były właśnie z kleją. Wcześniej jednak, b w kresie przbirwym, czyli na przełmie XVIII i XIX wieku pwłan na tym bszarze gminę. Pierwtnie Gmina nsiła nazwę Mrga Dlna, mając pczątkw siedzibę w Kłacinie. Nazwa taka przetrwała aż d 1953 rku pmim, iż w 1928 rku siedzibę przeniesin już d Rgwa.

15 W 1914 rku wybudwana zstała klej wąsktrwa na tarasie Rgów Rawa Mazwiecka Biała Rawska. Wybudwali ją w celach militarnych Niemcy pdczas I wjny światwej. Obecnie jest atrakcją turystyczną i bsługuje jedynie zrganizwane przejazdy turystyczne. Dużą rlę w latach dgrywała Huta Szkła w Rgwie. Huta pza tym, że stanwiła źródł utrzymania dla wielu rdzin, była także prężnym śrdkiem kulturaln-światwym. Prwadzna była w niej świetlica, bibliteka, dbywały się dczyty i zabawy ludwe. Już w pierwszych dniach września 1939 rku w wyniku bmbardwania biekt uległ całkwitemu zniszczeniu i nigdy nie zstał dbudwany. 6 września 1939 rku w lesie za Marianwem dszł d starcia plskich żłnierzy z wjskami niemieckimi. Zachdnie tereny Gminy płżne pza rzeką Mrgą włączne zstały d Rzeszy, zaś sam Rgów i tereny na wschód d rzeki weszły w skład Generalnej Guberni. W histrię statnich dziesięcileci Rgwa na trwałe wpisują się dzieje tutejszej parafii, której pczątki datują się na rk Pczątkw była t świątynia drewniana zakupina przez Niemców w Kluszkach, jak kściół wyznania ewangelickieg. Dpier p trzech latach w elementach zstała przewiezina d Rgwa. Jedncześnie rzpczęt budwę dmu parafialneg raz wytyczn teren pd cmentarz parafialny. W latach wybudwan zupełnie nwy dwupzimwy kściół parafialny wyświęcny pd wezwaniem Wniebwzięcia Najświętszej Maryi Panny. W latach w Rgwie pwstała leśna placówka dydaktyczn-naukwa. Wkrótce, b dwa lata później na bazie dświadczalnych nasadzeń drzew i krzewów pchdzących z innych stref klimatycznych pwstał arbretum. W latach pięćdziesiątych załżne zstał w placówce alpinarium. Efekty tych działań pzwliły na utwrzenie Muzeum Lasu i Drewna. f) Turystyka Zabytki Płżenie Gminy Rgów na terenach rlniczych, pzbawinych przemysłu, pzwala silniej zaakcentwać walry turystyczn-rekreacyjne. Na terenie Gminy wart zwiedzić: Zespół Pałacw Parkwy w Olszy, na który składają się: murwany pałac wzniesiny w 1916 rku, zabudwania flwarczne (bra, dwie stdły, spichlerz, grzelnia) raz park krajbrazwy, Cmentarz z I wjny światwej,

16 Kściół im. NMP w Rgwie, Rgwską Klejkę Djazdwą, Leśny Zakład Dświadczalny. Psiadane przez gminę atrakcje turystyczne: klej wąsktrwa i LZD są biektami jedynymi w swim rdzaju. T dzięki nim Gmina psiada duże mżliwści uzyskiwania dchdów z prwadzenia działalnści turystycznej. Aby te dchdy systematycznie uzyskiwać i pwiększać Gmina pwinna starać się pzyskiwać jak najwięcej turystów krajwych i zagranicznych. Klej Wąsktrwa P zakńczeniu działań wjennych na tym terenie Niemcy uciekając przed wjskiem rsyjskim nie zdążyli rzebrać klei. Pwstały w ten spsób system transprtwy kazał się ptrzebny. P dzyskaniu przez Plskę niepdległści klej zstała przejęta przez PKP i tak dtrwała d 2001 rku kiedy t PKP wydał decyzję likwidacji linii. Wagn bagażw-pcztwy Klejkę uratwali miłśnicy wąskieg tru z Fundacji Plskich Klei Wąsktrwych. Od Atrakcją turystyczną klej tamtej pry jest na pd ich zarządem. Przez 5 wąsktrwa Rgów-Biała Rawska zbudwana lat dremntwan część zabytkweg tabru jak raz wznwin przewzy turystyczne. Klejka wjskwa klej Rgwa plwa jest przez wjska niemieckie pdczas pierwszej wjny światwej. jest Linia pwstała p t by zapatrywać frnt w wlntariuszy - pasjnatów którzy pświęcając żywnść, brń i amunicję. swój wlny czas dbając ten zabytek. Leśny Zakład Dświadczalny utrzymywana wyłącznie przez

17 Leśny Zakład Dświadczalny SGGW w Rgwie jest jednstką Gspdarstwa pwłaną kształcenia dla terenwą Wiejskieg Szkły w Warszawie dświadczalnictwa studentów różnych Głównej leśneg i wydziałów i uczelni. Od 1999 rku LZD Rgów jest rganizatrem cieszących się dużym zaintereswaniem targów Budynek Centrum Edukacji leśnych. Obecnie LZD Rgów składa się z następujących jednstek: Arbretum - będące grdem btanicznym drzew i krzewów, zstał załżne w 1925 rku na terenie leśnym i zajmuje pwierzchnię 54 ha; klekcje drzew i krzewów bejmują kł 2400 gatunków i dmian, a specjalnścią tych zbirów są klny raz drzewa i krzewy pchdzące z Chin; Nadleśnictwa - gspdaruje na pwierzchni kł 3700 ha lasów, składających się z 11 kmpleksów wielkści d 37 d prawie tysiąca hektarów i pdzielne jest aktualnie na cztery leśnictwa: Jasień, Głuchów, Lipce i Strzelna ; Centrum Edukacji Przyrdnicz Leśnej (z Muzeum Lasu i Drewna raz aulą na 210 miejsc) placówka muzealna psiada bgatą klekcję zlgiczną, dtyczącą ptaków i ssaków a także zbiry btaniczne, fitpatlgiczne i tzw. ksyltekę - zbiry próbek drewna; Szkółkarskieg Ośrdka Szkleniweg; Ośrdka Hdwli Zwierzyny. Agrturystyka Stały rzwój turystyki mże być zagwarantwany jedynie pprzez twrzenie i prmwanie ppytu rynkweg na kreślne prdukty turystyczne. Widącymi prduktami turystycznymi w gminie Rgów pwinny być: turystyka krajznawcza, turystyka aktywna (piesza, jeździecka), agrturystyka.

18 Osiągnięcie tych celów mżliwe jest pprzez: dstswanie prduktów turystycznych d ptrzeb rynku, ukazanie specyfiki i tżsamści reginalnej ferującej dpwiedni i atrakcyjny prdukt turystyczny, rzwój i mdernizację infrastruktury turystycznej i uzupełniającej zróżnicwanym standardzie, dstswanej d prduktów widących, stwrzenie dpwiednieg systemu prmcji i dystrybucji prduktu turystyczneg reginu, zrganizwanie zintegrwanej sieci infrmacji turystycznej i rezerwacji, wskazanie prirytetwych przedsięwzięć i inwestycji wraz z czasem ich realizacji w gspdarce turystycznej bszaru, umżliwienie pdnszenia kwalifikacji pracwnikm zatrudninym w gspdarce turystycznej reginu. Organizatrzy turystyki i planiści widzą wiele zagrżeń rzwju turystyki (agrturystyki) w reginie. Najważniejszymi z nich wydają się być: brak kapitału inwestycyjneg d realizacji pdstawwej i uzupełniającej bazy turystycznej, brak łączy kmputerwych służących infrmacji i rezerwacji, niedstateczne przygtwanie kadry bsługującej turystów, niedstateczna ilść i jakść materiałów prmcyjnych. W Plsce rzwija się agrturystyka nie graniczająca się tylk d gspdarstwa rlneg, lecz wszechstrnnie wykrzystująca warunki krajbrazwe, kulturwe i infrastrukturalne reginu (np. zwiedzanie biektów histrycznych, uczestnictw w imprezach kulturalnych itp.). Właściciele gspdarstw rlnych, aby uzyskać jak największe brty w agrturystyce, dbają tczenie, inwestują w chrnę przyrdy (znakwania drzewstanu, wyznaczanie ścieżek rwerwych, d wędrówek pieszych, estetyczne pjemniki na dpadki itp.), zabytkwe budynki i miejsca histryczne. Utrzymywana jest tradycja i zwyczaje pszczególnych reginów. Dzięki turystyce nie zanikną stare zwyczaje, techniki, sztuka i rękdzieł. Agrturystyka jest craz ppularniejszą frmą wypczynku. Stanwi szansę przełamania kryzysu na bszarach wiejskich, zróżnicwania działalnści i pzyskania ddatkwych śrdków finanswych. Najczęściej ferwane są nclegi lub nclegi z wyżywieniem, ale także craz częściej mżna skrzystać z prad w zakresie ziłlecznictwa, spróbwać wielu smakłyków z reginalnych kuchni raz przetwrów bezpśredni wytwarzanych w gspdarstwach, jak i innych atrakcji np. przejażdżek knnych lub bryczką.

19 Rla agrturystyki w aktywizacji spłeczn - gspdarczej wsi ma craz większe znaczenie, zwłaszcza w reginach turystycznie atrakcyjnych pd względem walrów przyrdniczych, krajbrazwych, śrdwiskwych i zabytków. Agrturystyka pzwala na wykrzystanie istniejących zasbów mieszkaniwych, zagspdarwanie bezpśredni w gspdarstwie prdukwanej żywnści, przy jednczesnym pdnszeniu pzimu kultury, znajmści języków, infrastruktury tczenia, chrny zabytków i śrdwiska raz walrów przyrdnicz-krajbrazwych itp. W celu rzwju agrturystyki niezbędne są szklenia dla sób chcących rzpcząć taką działalnść raz ciągła prmcja reginu.

20 Gmina Rgów Mapa 5. Gminy predyspzycjach d rzwju agrturystyki Gmina Rgów zstała zakwalifikwana jak psiadająca znaczne walry d rzwju agrturystyki. Infrastruktura turystyczna

21 Infrastruktura turystyczna w gminie: Punkt Infrmacji Turystycznej przy Gminnej Biblitece Publicznej w Rgwie, Baza nclegwa: Dm Studencki Jdełka (200 miejsc nclegwych). g) Infrastruktura techniczna Układ drgwy Tabela 3: Drgi gminne w gminie Rgów w 2004 rku Drgi O twardej nawierzchni (km) O nawierzchni gruntwej (km) Gminne 21,90 7,20 Źródł: GUS Razem (km) 29,10 Gmina Rgów psiada 29,10 km dróg gminnych z czeg 21,90 km t drgi nawierzchni utwardznej. Ok. 25% dróg gminnych t drgi nawierzchni gruntwej. Sieć wdciągwa Tabela 4: Sieć wdciągwa w gminie Rgów w 2005 rku Długść czynnej Płączenia prwadzące d Wda dstarczna sieci (km) budynków mieszkalnych gspdarstwm dmwym (dam³) 72, ,1 Źródł: GUS Gmina Rgów psiada dść dbrze rzwiniętą infrastrukturę wdciągwą. W 2005 rku w gminie Rgów z sieci wdciągwej krzystał 3970 mieszkańców Gminy czyli 85,35% wszystkich mieszkańców. Sieć kanalizacyjna Prównując długść sieci wdciągwej na terenie Gminy Rgów z długścią sieci kanalizacji sanitarnej należy stwierdzić, iż istnieje znaczna dysprprcja w długściach tych sieci. Świadczy t pilnych ptrzebach budwy i rzbudwy systemów kanalizacyjnych w gminie. Z sieci kanalizacyjnej krzysta tylk 5,99% mieszkańców Gminy. Gmina nie psiada także czyszczalni ścieków Tabela 5: Sieć kanalizacyjna w gminie Rgów w 2005 rku

22 Długść czynnej sieci Płączenia prwadzące d (km) budynków mieszkalnych 1,0 7 Ścieki dprwadzne (dam³) 5,1 Źródł: GUS Wart jednak zauważyć, że pzstałe Gminy wiejskie pwiatu brzezińskieg w góle nie psiadają sieci kanalizacyjnej. Gspdarka dpadami Tabela 6: Odpady kmunalne zebrane w 2005 rku w gminie Rgów Odpady gółem Z gspdarstw Odpady zdepnwane na zebrane w ciągu dmwych (w składwiskach w % rku (w tnach) tnach) zebranych 330,0 330,0 100,0 Źródł: GUS h) Identyfikacja prblemów Analiza A - B - C W analizie heurystycznej ABC, eksperci wyłnili elementy isttne dla rzwju Gminy Rgów, które mają dniesienie w rzeczywistści i stanwią punkt wyjścia dla kreślenia dalszych działań strategicznych. Należy dntwać, że zarówn Atuty, Bariery i t, c Ciekawe są tymi składwymi raprtu, na które realizatrzy strategii mają realny wpływ. Stąd więc brak w analizie ABC takich szans czy zagrżeń, które wynikają z gólnej sytuacji gspdarczej, prawnej czy finanswej kraju sytuacji, na którą władze samrządwe, śrdwiska spłeczne czy przedsiębircy nie mają niemal żadneg wpływu. Nie znaczy t wcale, że analiza nie uwzględnia klicznści, w jakich strategia będzie realizwana. Te dniesienia znajdujemy w analizie SWOT znajdującej się w dalszej części pracwania. Atuty rzwjwe Niski pzim zanieczyszczenia śrdwiska, Dbrze rzwinięta infrastruktura wdciągwa, Drga krajwa przebiegająca przez gminę, Płączenia klejwe, Ciekawe zabytki, Rzeka, Duż lasów.

23 Bariery rzwjwe Słab rzwinięta sieć kanalizacyjna, Mał zabytków, Brak gspdarstw agrturystycznych. T, c Ciekawe Ciekawe, jak na rzwój Gminy wpłynąłby rzwój turystyki (agrturystyki)? 2. Gspdarka a) Rlnictw

24 Gmina Rgów jest gminą typw rlniczą. Użytki rlne stanwią 70% gólneg bszaru Gminy i wynszą 4210 ha. Struktura użytków rlnych w gminie w 2005 rku przedstawiała się następując: grunty rne 3572 ha, sady 417 ha, łąki 104 ha, pastwiska 117 ha. Wykres 4: Struktura użytków rlnych w gminie Rgów w 2005 rku 2,51% 8,96% 2,23% 84,84% grunty rne sady łąki pastwiska Źródł: GUS Tabela 7: Gspdarstwa rlne w gminie Rgów w 2002 rku Gspdarstw Rlne Indywidualne Indywidualne pwyżej 1 ha użytków rlnych Liczba Źródł: GUS Wszystkie gspdarstwa rlne w gminie t gspdarstwa indywidualne. Tabela 8: Liczba gspdarstw rlnych na terenie Gminy wg stanu na rk 2002 Grupa użytków rlnych Ilść gspdarstw %

25 d 1 ha włącznie ,22 pwyżej 1 d mniej niż 2 ha ,67 d 2 d mniej niż 5 ha ,53 d 5 d mniej niż 7 ha ,44 d 7 d mniej niż 10 ha 83 9,74 d 10 d mniej niż 15 ha 68 7,98 d 15 d mniej niż 20 ha 25 2,93 d 20 d mniej niż 50 ha 18 2, pwyżej 50 ha Źródł: GUS Najwięcej jest w gminie gspdarstw rlnych pwierzchni d 1 ha włącznie stanwią ne k. 29% wszystkich gspdarstw. Gspdarstwa pwierzchni d 2 d 5 ha stanwią k. 20% wszystkich gspdarstw, a gspdarstwa pwierzchni d 1 d 2 ha k.14%. W gminie dminują więc gspdarstwa małe. Brak jest gspdarstw dużych pwierzchni pwyżej 50 ha. W gspdarstwach małym areale płacalnść prdukcji jest zbyt niska i rlników nie stać na t by stswać nwczesne technlgie. Wykres 5: Struktura gspdarstw rlnych według zajmwanej pwierzchni w 2002 rku d 10 d mniej niż 15 ha 7,98% d 15 d mniej niż 20 ha 2,93% d 20 d mniej niż 50 ha 2,11% d 1 ha włącznie 29,22% d 7 d mniej niż 10 ha 9,74% d 5 d mniej niż 7 ha 12,44% d 2 d mniej niż 5 ha 20,53% pwyżej 1 d mniej niż 2 ha 14,67% Źródł: GUS Tabela 9: Uprawy rlne w gminie Rgów w 2002 rku Uprawa Pszenica Żyt Jęczmień Owiec Pszenżyt Pwierzchnia [ar]

26 Mieszanki zbżwe Ziemniaki Kukurydza Rzepak Inne (buraki, truskawki, warzywa gruntwe) RAZEM Źródł: GUS W gminie Rgów najwięcej uprawia się żyta k. 24% wszystkich upraw, mieszanek zbżwych k. 20%, pszenżyta k. 10% i pszenicy k. 9%. W gminie bardz mał uprawia się buraków, truskawek i warzyw gruntwych. Wykres 6: Uprawy rlne w gminie Rgów w 2002 rku Kukurydza 0,99% Rzepak 1,52% Inne 0,59% Pszenica 9,14% Ziemniaki 9,05% Żyt 24,15% Mieszanki zbżwe 20,29% Pszenżyt 10,61% Owiec 11,07% Jęczmień 7,02% Źródł: GUS b) Działalnść gspdarcza Klejną sferą pddaną analizie, bardz ważną w prcesie frmułwania wnisków dtyczących sytuacji spłeczn-gspdarczej Gminy Rgów jest jej sfera gspdarcza.

27 Gspdarka lkalna - t całkształt działalnści gspdarczej prwadznej w gminie. Celem przeprwadznej pniżej analizy jest kreślenie dynamiki rzwju Gminy i wskazanie tych bszarów, które mgą decydwać przyszłej dynamice rzwju gspdarczeg. Ważnym elementem będzie wskazanie instrumentów i narzędzi dstarczanych przez gminę lub inne pdmity, działające na rzecz intensyfikacji działalnści gspdarczej prwadznej w gminie, pierającej się w szczególnści na wypracwanych przez wiele lat przewagach knkurencyjnych, w branżach kjarznych z reginem i gminą Rgów. Sfera gspdarcza Gminy Rgów zstała przeanalizwana pd kątem: - struktury działalnści gspdarczej, - bszarów aktywnści gspdarczej w gminie. Wg danych statystycznych publikwanych przez Główny Urząd Statystyczny, w dniu 31 grudnia 2006 rku w gminie Rgów zarejestrwanych był 310 pdmitów gspdarki nardwej. Zdecydwaną większść tych pdmitów stanwią jednstki prywatne 97,09%. D Zakładów sektra publiczneg zalicza się 9 pdmitów (2,91% wszystkich pdmitów w gminie). Taki stan rzeczy dzwierciedla gólne tendencje panujące w gspdarce, gdzie najbardziej knkurencyjnymi i wytwarzającymi największą część Prduktu Krajweg Brutt pdmitami są właśnie najmniejsze przedsiębirstwa, które jedncześnie najbardziej elastycznie ptrafią reagwać na zmiany zachdzące na rynku. Należy zwrócić także uwagę, że te przedsiębirstwa są też najbardziej pdatne na zewnętrzną kniunkturę gspdarczą i ich rzwój jest uzależniny d pmcy instytucji kłbizneswych. Pwstanie, rzwój i przetrwanie małeg i średnieg przedsiębirstwa prywatneg w decydującym stpniu zależy d tczenia, w którym n funkcjnuje. Otczenie t niesie wiele zagrżeń, ale występują w nim również instytucje, które działają na rzecz jeg stabilizacji i rzwju. Jedną z najisttniejszych przeszkód rzwju małej przedsiębirczści w reginie łódzkim jest brak zasbów finanswych raz brak wykwalifikwanych kadr, które ptrafiłyby sprawnie zarządzać przedsiębirstwem. Dużej części małych firm nie stać na samdzielne pnszenie ksztów związanych ze zbieraniem infrmacji innwacjach, technlgii i rynkach. Małe firmy mają również duże trudnści w dstępie d funduszy kredytwych, gdyż banki traktują je częst jak ryzykwnych klientów. Tabela 10: Dane dtyczące ilści raz struktury pdmitów w gminie Rgów Jednstka miary JEDNOSTKI ZAREJESTROWANE WG SEKTORÓW Ogółem gółem Sektr publiczny jednstki gółem jednstki prawa budżetweg państwwe i kmunalne gółem 2006 jed.gsp. 310 jed.gsp. jed.gsp. 9 7

28 przedsiębirstwa państwwe spółki prawa handlweg spółki z udziałem kapitału zagraniczneg gspdarstwa pmcnicze Sektr prywatny jednstki gółem sby fizyczne spółki prawa handlweg spółki z udziałem kapitału zagraniczneg spółdzielnie fundacje jed.gsp. jed.gsp. jed.gsp. jed.gsp jed.gsp. jed.gsp. jed.gsp. jed.gsp. jed.gsp. jed.gsp stwarzyszenia i rganizacje spłeczne jed.gsp. 10 Źródł: GUS Birąc pd uwagę branże, w których funkcjnują przedsiębirstwa zlkalizwane na terenie Gminy Rgów, zauważyć mżna zdecydwaną przewagę sektra handlu i napraw (k. 39%). Klejnymi, najbardziej aktywnymi sektrami w gspdarce Gminy jest działalnść prdukcyjna (k. 15%) raz budwnictw (k. 8%) Tabela 11: Pdmity gspdarki nardwej zarejestrwane według sekcji PKD w 2006 rku w gminie Sekcja Nazwa sekcji Ilść pdmitów razem A B C D E F G Rlnictw, łwiectw i leśnictw Rybłówstw i rybactw Górnictw i kpalnictw Działalnść prdukcyjna Zapatrywanie w energię elektryczną, gaz i wdę Budwnictw Handel hurtwy i detaliczny; naprawy pjazdów mechanicznych, mtcykli raz artykułów przeznaczenia sbisteg i użytku H I J K dmweg Htele i restauracje Transprt, gspdarka magazynwa i łącznść Pśrednictw finanswe Obsługa nieruchmści, wynajem i działalnść związana z L prwadzeniem interesów Administracja publiczna i brna nardwa; gwarantwana 5 M N O prawnie pieka scjalna Edukacja Ochrna zdrwia i pieka scjalna Pzstała działalnść usługwa kmunalna, scjalna i P Q RAZEM indywidualna Gspdarstwa dmwe zatrudniające pracwników Organizacje i zespły międzynardwe Źródł: GUS

29 Wykres 7: Pdmity gspdarki nardwej zarejestrwane według sekcji PKD w 2006 rku w gminie Rgów Edukacja 3,54% Pzstała Rlnictw, Ochrna zdrwia działalnść łwiectw i i pieka scjalna leśnictw 7,74% 2,58% 2,90% Działalnść prdukcyjna 15,48% Administracja publiczna i brna nardwa 1,61% Zapatrywanie w energię elektryczną, gaz i wdę 0,32% Obsługa nieruchmści 6,77% Pśrednictw finanswe 3,87% Budwnictw 8,06% Transprt, gspdarka magazynwa i łącznść 5,8% Htele i restauracje 1,93% Handel 39,35% Źródł: GUS Analiza liczby zarejestrwanych pdmitów gspdarczych w latach daje dpwiedz na pytanie jak rzwija się gspdarka i czy pwstają nwe firmy. Tabela 12: Ilść pdmitów gspdarczych w gminie w pszczególnych latach Rk Ilść pdmitów gspdarczych Źródł: GUS W latach w gminie Rgów nastąpił spadek ilści pdmitów gspdarczych. Ich liczba zmniejszyła się 14 pmitów. Liczba pdmitów gspdarczych w gminie malała systematycznie (z wyjątkiem rku 2005). Jest t tendencja dwrtna d sytuacji bserwwanej w całym kraju. Liberalizacja gspdarki, wzrst dchdów ludnści, dbra kniunktura na rynku w znacznej większści gmin wiejskich dprwadziły d rzwju drbnej działalnści gspdarczej. Wykres 8: Pdmity gspdarcze w gminie Rgów

30 Klejne lata Źródł: GUS Jednym z pdstawwych wskaźników najlepiej ilustrujących stan lkalnej gspdarki jest pzim aktywizacji gspdarczej liczny jak ilść zarejestrwanych pdmitów gspdarczych na 10 tys. mieszkańców. Wyraża n skłnnść danej ppulacji d pdejmwania działalnści gspdarczej, jak również zaufanie d sytuacji na rynku. Tabela 13: Pzim aktywizacji gspdarczej w Gminach pwiatu brzezińskieg Gmina Brzeziny 711,79 719,35 696,03 699,79 661,18 Dmsin 649,91 675,3 624,6 652,95 698,36 Jeżów 614,72 620,07 617,18 621,94 606,55 Rgów 690,68 682,06 666,95 679,42 666,81 Na przestrzeni lat pzim aktywizacji gspdarczej w gminie Rgów spadł 24 punkty. Pdbną sytuację bserwujemy w gminie Brzeziny i gminie Jeżów. W rku 2002 Gmina Rgów charakteryzwała się najwyższym pzimem wskaźnika aktywizacji gspdarczej na przestrzeni lat W pwiecie brzezińskim najwyższy wskaźnik aktywizacji gspdarczej w 2006 rku psiadała Gmina Dmsin.

31 Prównując pzim wskaźnika Gminy Rgów na przestrzeni statnich lat d danych z innych części wjewództwa łódzkieg należy stwierdzić, że jest n stsunkw wyski. Jak grupę prównawczą czywiście należy przyjąć Gminy typw wiejskie, pdbnym charakterze. W miastach wskaźniki te kształtują się bwiem na duż wyższym pzimie. Działania władz Gminy Rgów raz innych instytucji pwinny w klejnych latach zwiększać wpływ na rzwój nwych przedsiębirstw pprzez wykrzystanie lkalnych zasbów. Widczny wzrst gspdarczy jest dbrym prgnstykiem na przyszłść, lecz jeg stabilne fundamenty należy budwać przemyślaną plityką Gminy p rku 2007, kiedy t Plska trzyma klejne fundusze unijne. Wzrst przedsiębirczści, głównie tej drbnej, jest pdstawą stabilnej gspdarki. W działaniach Gminy nie mżna zapminać zasbach ludzkich, czyli mbilnym czynniku wzrstu gspdarczeg. Wiele aspektów rzwju gspdarczeg Gminy leży p strnie władz centralnych. Na te aspekty władze Gminy nie mają wpływu. Należy jednak pdjąć szerką współpracę z instytucjami centralnymi i wjewódzkimi w celu dsknalenia narzędzi wzrstu gspdarczeg. Bardz ważnym elementem wpływającym na funkcjnwanie przedsiębirstw raz ich rzwój jest tzw. tczenie biznesu. W jeg skład wchdzą przede wszystkim: W banki, instytucje finanswe, rganizacje raz śrdki wspierające rzwój przedsiębirczści. gminie Rgów należy pgłębić działania zmierzające d zachęcenia ludzi d prwadzenia działalnści gspdarczej. Należy również wspierać innwacje w przedsiębirstwach już istniejących. Innwacyjnść firm kreślana jest najgólniej jak zdlnść i mtywacja d pszukiwania i kmercyjneg wykrzystywania jakichklwiek wyników badań naukwych, nwych kncepcji, pmysłów i wynalazków, prwadzących d wzrstu pzimu nwczesnści i wzmcnienia pzycji knkurencyjnej firmy czy realizacji ambicji technicznych przedsiębircy. W tym kntekście innwacje rzumiane jak prces uczenia się zarówn ze źródeł wewnętrznych, jak i zewnętrznych - są traktwane jak pdstawwe źródł kumulwania (budwania) specyficznych, unikalnych i wyróżniających umiejętnści firmy. Zdlnść innwacyjna firm jest wyznaczna przez ich wewnętrzną zdlnść d twrzenia nwych prduktów i technlgii, metd rganizacji, jak i przez ich zdlnść d absrpcji i zastswania wiedzy wytwrznej pza firmą. Samdzielne pdejmwanie własnych prac badawczych, prjektwania i wdrażania nwej prdukcji wymaga psiadania właściwych kmpetencji technicznych, menedżerskich raz zdlnści d uczenia się.

32 Kniecznść krzystania z zewnętrznych usług na rzecz innwacji dtyczy niemal wszystkich przedsiębirstw, które zamierzają rzwijać swją zdlnść innwacyjną. W najsilniejszym stpniu dtyczy t małych firm innwacyjnych. Są ne zbyt małe, aby mieć wszystkie niezbędne kmpetencje i zasby nrmalnie dstępne w dużych przedsiębirstwach. Na rzwój innwacji składa się wysiłek ludzi raz kapitał ptrzebny d pracwania i wprwadzenia nwych prduktów, prcesów i rganizacji na rynek. Innwacja staje się, więc sprawą przedsiębirstw i rganów władzy publicznej państwa, reginu, które becnie grupują zasby ludzkie i dpwiednie kapitały. Z prwadznych badań nad stanem innwacyjnści i przedsiębirczści firm wjewództwa łódzkieg zwraca uwagę niechęć przedsiębirców d współpracy. Obserwacje twrzenia się śrdwisk przedsiębirczści i sieci wskazują, że prces ten znajduje się w fazie pczątkwej, a jeg dalszy rzwój będzie skmplikwany i długtrwały. Pwstały już niezbędne elementy d zrganizwania śrdwiska, lecz jest t w dalszym ciągu raczej prsty zbiór pdmitów niż system. Relacje między pszczególnymi pdmitami kształtują się pwli, a prces przełamywania wzajemnych nieufnści jest długi i skmplikwany. Częstsze są pstawy knkurencji, niż współpracy między pdmitami. Otczenie, szczególnie wszelkieg rdzaju instytucje świadczące usługi pśrednictwa w dziedzinie innwacji (inkubatry, centra transferu technlgii, śrdki prmcji i dradztwa), dgrywa w tym prcesie rlę marginalną. Obserwuje się nieliczne tylk kntakty firm z tymi instytucjami, a ich znaczenie dla rzwju firm i sieci jest znikme. Brak jest przepływu infrmacji, miejsc kntaktów czy wzrów współpracy. Jest t zadanie dla strategii innwacyjnej reginu. Należy dntwać także niedrzwój tak krajweg jak i reginalneg rynku kapitałweg dla ptrzeb wdrażania nwych rzwiązań, zwłaszcza nwczesnych technlgii. Brak jest źródeł finanswania twartych na finanswanie innwacji i wdrażania nwych technlgii przez małe przedsiębirstwa takich jak np. fundusze zalążkwe. Zauważalna jest bardz wyska awersja d pdejmwania teg typu inwestycji przez duż bardziej elastyczne w innych krajach fundusze venture capital. W knsekwencji małe i średnie przedsiębirstwa w swej działalnści innwacyjnej bazują głównie na własnych śrdkach finanswych i jedynie w niewielkim stpniu wykrzystują zewnętrzne źródła finanswania. Wszystkie pwyższe uwagi dtyczą także sytuacji przedsiębirców prwadzących działalnść na terenie Gminy Rgów. c) Identyfikacja prblemów

33 Analiza A - B C Atuty rzwjwe Duża pwierzchnia użytków rlnych na terenie Gminy, Gspdarstwa rlne wszystkie indywidualne, Bardz duża tradycja pracy w sektrze rlniczym, Znaczne kmpetencje zasbów ludzkich w sektrze rlniczym, Dść wyski pzim wskaźnika aktywizacji gspdarczej. Bariery rzwjwe Zbyt mały ptencjał wykwalifikwanych kadr dla sektrów innych niż rlnictw, Brak dużych gspdarstw rlnych, Brak specjalizacji i innwacyjnści w rlnictwie. T, c Ciekawe Jak rzwój sektra usług wpłynie na rzwój Gminy? Czy pdniesienie jakści kształcenia ustawiczneg wpłynie na wzrst pstaw przedsiębirczych wśród mieszkańców? 3. Sfera spłeczna a) Migracje Czułym miernikiem zmian sytuacji spłeczn-gspdarczej jest migracja. Ludzie siedlają się na terenach, których perspektywy rzwjwe pstrzegają z ptymizmem, natmiast spntaniczna emigracja z daneg terenu jest zawsze sygnałem zagrżenia zapaścią rzwjwą. Dlateg też migracja ludnści t jeden z pdstawwych wskaźników ddziaływania w prjektach aplikujących śrdki ERDF. Prjekty rzwjwe pwinny hamwać dpływ ludnści i generwać ddatnią migrację (imigrację). Tabela 14: Sald migracji w ruchu wewnętrznym w gminie Rgów Rk Wartść gółem J.m. sba sba sba

34 Źródł: GUS sba W rku 2002 wskaźnik salda migracji w gminie Rgów wyniósł aż -33 sby. W latach sytuacja się znacznie pprawiła (wskaźnik migracji psiadał dść wyskie wartści ddatnie), ale już w klejnym rku wskaźnik salda migracji gwałtwnie spadł d -6. Sald migracji zagranicznych w Plsce jest w statnich latach ujemne. W 2003 rku na stałe siedlił się w naszym kraju 7 tys. sób, a wyjechał prawie 21 tys. Od czasu integracji Plski z Unią Eurpejską i dzięki twarciu rynków pracy dla Plaków, z naszeg kraju wyjechał już prawdpdbnie kł milina sób. Niepkjącym zjawiskiem jest fakt, że sndaże wskazują na duże sald migracji wśród dbrze wykształcnej plskiej młdzieży. b) Przyrst naturalny W gminie Rgów na przestrzeni lat bserwujemy ujemny wskaźnik przyrstu naturalneg. Najniższą wartść (-28 sób ) wskaźnik siągnął w 2003 rku, a najwyższą (-10) w 2004 rku. Tabela 15: Przyrst naturalny w latach w gminie Rgów Rk Wartść J.m Osba Osba Osba Osba Źródł: GUS Ujemny przyrst naturalny stanwi wyzwanie d pdjęcia działań służących pprawie jakści życia mieszkańców, a tym samym zahamwania negatywneg zjawiska.

35 Wj. łódzkie Mapa 6. Przyrst naturalny na 1000 ludnści w kresie I - II kwartał 2005 rku w wjewództwach Na niski wskaźnik przyrstu naturalneg wpływ ma wyski wskaźnik zgnów ale przede wszystkim malejąca liczba urdzeń. Spwdwane jest t przede wszystkim faktem, iż kbiety decydują się becnie na macierzyństw najczęściej dpier pmiędzy 25 a 29 rkiem życia (na pczątku lat 90 między 20 a 24). Im bardziej wykształcne, tym częściej dkładają macierzyństw bliżej trzydziesteg rku życia. Wzrasta też liczba kbiet, które w góle nie wychdzą za mąż. Najppularniejszym mdelem rdziny jest 2+2, chć craz częściej pary decydują się na jedn dzieck. Inne małżeństwa nie decydują się na dzieck z pwdu trudnści finanswych. Bezrbcie, ubóstw pwdują, że młdzi ludzie nie decydują się na zawieranie małżeństw i dzieci. c) Infrastruktura edukacyjna

36 W gminie Rgów działa 1 przedszkle psiadające 3 ddziały i zapewniające 60 miejsc dla dzieci. Na terenie Gminy działają 3 szkły pdstawwe i jedn gimnazjum. Na terenie Gminy nie funkcjnuje żadna szkła średnia. Gimnazjum w Rgwie Tabela 16: Szkły w gminie Rgów w 2006 rku - łącznie Szkły Oddziały łącznie Pmieszczenia Uczniwie/ Kmputery Pracwnie Kmputery szklne abslwenci w szkłach kmputerwe pdłączne d /67 194/ Internetu Pdstawwe Gimnazjum Źródł: GUS Zarówn szkły pdstawwe jak i gimnazjum w gminie Rgów psiadają pracwnie infrmatyczne i kmputery pdłączne d Internetu. W szkłach pdstawwych na 1 kmputer przypada k. 12 uczniów, a w gimnazjum k. 13. d) Infrastruktura kulturalna i sprtwa Na terenie Gminy funkcjnuje Gminna Bibliteka Publiczna w Rgwie (ul. Wjska Plskieg 26). W 2006 rku bibliteka psiadała wluminów i bsłużyła 1042 czytelników. Bibliteka nie jest niestety przystswana dla sób pruszających się na wózkach inwalidzkich. W gminie działają dwa kluby sprtwe: Fenix Wągry - załżny w 2003 rku, Pgń Rgów - załżny w 1935 rku. Gmina psiada dwa biska wymiarach 105 m x 64 m raz 97 m x 64 m. e) Pzstała infrastruktura W Rgwie działa Gminny Ośrdek Pmcy Spłecznej który ma na celu umżliwienie sbm i rdzinm przezwyciężenie trudnych sytuacji życiwych. Ośrdek wspiera sby i rdziny w wysiłkach zmierzających d zaspkjenia niezbędnych ptrzeb i umżliwia im życie w warunkach dpwiadających gdnści człwieka.

37 Pmc spłeczna plega w szczególnści na: 1. Przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych świadczeń, 2. Pracy scjalnej, 3. Prwadzeniu i rzwju niezbędnej infrastruktury scjalne, 4. Analizie i cenie zjawisk rdzących zaptrzebwanie na świadczenia z pmcy spłeczne, 5. Realizacji zadań wynikających z rzeznanych ptrzeb spłecznych, 6. Rzwijaniu nwych frm pmcy spłecznej i sampmcy w ramach zidentyfikwanych ptrzeb. W Ośrdku Pmcy Spłecznej mżna uzyskać wsparcie w pstaci świadczeń pieniężnych takich jak: zasiłek stały, zasiłek kreswy, zasiłek celwy i specjalny zasiłek celwy. f) Rynek pracy Rynek pracy twrzny jest przez następujące elementy: zasby kapitału ludzkieg i jeg wykrzystanie, pdział pracwników wg pracujących w pszczególnych sektrach gspdarki nardwej, wielkść i strukturę bezrbcia. Rynek pracy pełni dwie zasadnicze funkcje w gspdarce. Dla ludzi występujących z pdażą pracy stwarza n mżliwść trzymania dchdów, a dla firm zgłaszających ppyt na pracę jest n źródłem teg pdstawweg czynnika wytwórczeg. Płace trzymywane ze sprzedaży pracy stanwią źródł utrzymania dla grmnej większści ludzi. D najczęstszych sptykanych barier spłecznych wejścia na rynek pracy tak w gminie Rgów jak i w całym kraju jest: brak wyuczneg zawdu, niskie kwalifikacje, dezaktualizacja zawdu, niedpaswanie psiadaneg wykształcenia i przygtwania zawdweg d ptrzeb lkalnych pracdawców, brak gruntwneg dświadczenia zawdweg wynikająceg z częstej zmiany pracy i pdejmwania prac jakichklwiek dla ratwania własnej egzystencji, brak gtwści d rerientacji zawdwej. Pzim zatrudnienia

38 Jednym z ważnych czynników wpływających na rynek pracy jest pzim zatrudnienia. Tabela 17: Liczba sób pracujących w gminie Rgów Liczba sób zatrudninych gółem mężczyźni kbiety Źródł: GUS Analizując pszczególne wskaźniki znajdujące się w pwyższej tabeli mżemy stwierdzić, że liczba sób pracujących, zamieszkałych w gminie Rgów uległa zmniejszeniu d 2003 rku 13 sób. Należy zwrócić uwagę na wzrst zatrudnienia kbiet w latach raz systematyczny spadek zatrudnienia mężczyzn. Wykres 9: Liczba sób pracujących w gminie Rgów Lata gółem mężczyźni Źródł: GUS Bezrbcie kbiety

39 Bezrbcie największych charakterze jest jednym z zagrżeń eknmicznym i spłecznym, jakie twarzyszą kresm gspdarce dekniunktury rynkwej. najbardziej grźnych bezrbcia należy destabilizację budżetwych, Wśród skutków wymienić: rynku zmniejszenie w pracy, wpływów emigrację kadr, zmniejszenie atrakcyjnści reginu i zniechęcenie inwestrów. Mapa 7: Stpa bezrbcia według wjewództw (stan w kńcu kwietnia 2006 rku) Bezrbcie jest niezmiernie uciążliwym prblemem spłecznym i gspdarczym w Plsce. Od wielu lat ntuje się wyską stpę bezrbcia. W wjewództwie łódzkim w 2004 r. stpa bezrbcia przekraczała już 19,5%. W kwietniu 2006 rku sytuacja uległa niewielkiej pprawie stpa bezrbcia wynsiła 17,4%. Bezrbcie t zjawisk które pciąga za sbą szereg prblemów natury spłecznej. Mapa 8: Stpa bezrbcia według pwiatów wj. łódzkieg Pwiat brzeziński jest jednym z pwiatów wjewództwa łódzkieg stpie bezrbcia mieszczącej się w granicach 15-20%.

40 Tabela 18: Bezrbcie w gminie Rgów w pszczególnych latach Bezrbtni gółem mężczyźni Źródł: GUS kbiety W rku 2005 był 300 sób bezrbtnych na terenie Gminy czyli pnad 10% sób w wieku prdukcyjnym. Chć liczba sób bezrbtnych w gminie d 2003 rku zmniejszyła się 99 sób t prblem bezrbcia wciąż istnieje. Udział kbiet w gólnej liczbie bezrbtnych w rku 2005 wynsił w gminie Rgów 44%. Walka z bezrbciem jest trudnym i długtrwałym przedsięwzięciem, które wymaga współdziałania wielu instytucji firm i rganizacji. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż pprzez pjęcie walki z bezrbciem rzumiemy twrzenie nwych miejsc pracy, prfilaktykę w miejscach zagrżnych bezrbciem raz zapbieganie patlgim spłecznym, jakie twarzyszą zjawisku utraty pracy. Na czele wśród pdmitów niezbędnych d uruchmienia skuteczneg prgramu zwalczania bezrbcia wysuwają się śrdki władzy (centralnej, lkalnej i samrządwej) raz rganizacje pzarządwe. Wynika t zarówn z pdziału kmpetencji i rzdziału funduszy budżetwych (różnych budżetów) jak i perspektyw współpracy z instytucjami Unii Eurpejskiej. Okres bezrbcia człnka rdziny jest dla wielu gspdarstw dmwych bardz trudny. Pjawiające się prblemy finanswe rdzą kniecznść szukania draźnych metd pprawy sytuacji eknmicznej rdziny. Brak zatrudnienia negatywnie wpływa nie tylk na eknmiczną kndycję rdzin, ale także na pzamaterialne kwestie życia rdzinneg. Przymuswe pzstawanie bez pracy raz niemżnść znalezienia pnwneg zatrudnienia pwli i systematycznie pzbawiają człwieka pczucia własnej wartści. Stres i utrata stabilizacji pwdują częst niemżnść pdejmwania racjnalnych, a niekiedy jakichklwiek decyzji. Pjawia się apatia i zniechęcenie. Negatywnym skutkiem bezrbcia są także prblemy dzieci sób bezrbtnych, na które również należy zwrócić szczególną uwagę. Odczuwanie przez dzieci własnej sytuacji jak grszej częst prwadzi d stpniwej izlacji śrdwiskwej, c jest dtkliwym graniczeniem naturalnych ptrzeb związanych z rzwjem intelektualnym i spłecznym. Zawęża się krąg wspólnych zaintereswań rówieśniczych, dzieci przestają być zapraszane d wspólnej nauki i zabawy. Zdarza się także, że jedncześnie z drzuceniem przez rówieśników, z pwdu trudnej sytuacji materialnej rdziny, dzieci ppadają w sytuacje knfliktwe w szkle z wychwawcami i nauczycielami. Taka sytuacja ma wpływ na pstawy dzieci, na ich zachwanie raz pstawy i decyzje pdejmwane w drsłym życiu. Wykształcenie

41 Z rynkiem pracy i bezrbciem ściśle związane jest wykształcenie ludnści. Należy dntwać niski gólny pzim wykształcenia spłeczeństwa Gminy Rgów, pisany pniżej. Tabela 19: Pzim wykształcenia w gminie Rgów w 2002 rku Wykształcenie Wyższe Plicealne Średnie razem Zasadnicze zawdwe Pdstawwe ukńczne Pdstawwe nieukńczne i bez wykształcenia szklneg Ogółem Stan prcentwy 6% 3% 22% 27% 38% Mężczyźni Kbiety % Źródł: GUS Największa liczba sób (k. 38% ludnści Gminy) psiada wykształcenie pdstawwe ukńczne. Wykształcenie zasadnicze zawdwe psiada 27% mieszkańców Gminy Rgów, a wykształcenie wyższe 6 % (jest t wyższa nta niż w większści gmin). Ogólnie pzim wykształcenia w gminie jest niski. W gminie Rgów wykształcenie wyższe, plicealne i średnie psiada zdecydwanie więcej kbiet niż mężczyzn. Jest t tendencja bserwwana w większści gmin w Plsce. Wykres 10: Pzim wykształcenia w gminie Rgów w 2002 rku Pdstawwe nieukńczne 4% Wyższe 6% Plicealne 3% Pdstawwe ukńczne 38% Średnie razem 22% Zasadnicze zawdwe 27% Źródł: GUS g) Pzim zamżnści spłeczeństwa

42 Pzim zamżnści spłeczeństwa w kraju i wjewództwie łódzkim Od 1996 rku w Plsce bserwuje się stały trend ubżenia pewnych części ppulacji, mim gólneg wzrstu pzimu dchdów i wydatków. Crcznie craz większy dsetek ludnści znajduje się pniżej granicy ubóstwa (partej tak na miarach abslutnych jak i relatywnych). Wynika z teg, że craz więcej rdzin nie jest wstanie zaspkić swich ptrzeb raz, że zwiększa się stpień zróżnicwania dchdweg w spłeczeństwie. O niskim stpniu zamżnści mieszkańców wjewództwa łódzkieg świadczy wyska stpa bezrbcia raz wzrastająca liczba sób pbierających świadczenia pmcy spłecznej. Pzim zamżnści spłeczeństwa w pwiecie brzezińskim i gminie Rgów Z danych z 2005 rku wynika, że dchód pdatkwy Gminy Rgów na 1 mieszkańca wynsił 393,41 zł.1 Jest t najniższy dchód pdatkwy w pwiecie brzezińskim wśród gmin wiejskich. Tabela 20: Wskaźniki dchdów pdatkwych dla pszczególnych gmin pwiatu brzezińskieg Gmina BRZEZINY bszar wiejski DMOSIN JEŻÓW ROGÓW Wskaźnik G 465,02 522,79 402,11 393,41 Źródł: Ministerstw Finansów Rzwój działalnści pzarlniczej, twrzenie wiejskich wielfunkcyjnych śrdków usługwych, twrzenie szeregu wyspecjalizwanych grup prducenckich, dtwrzenie prawidłw działającej spółdzielczści wiejskiej, czy też utwrzenie grupy marketingw-lgistycznej działającej na rzecz i krzyść prducentów, t szanse na jeszcze większe zwiększenie dchdów mieszkańców Gminy. h) Identyfikacja prblemów 1 Źródł: wskaźniki dchdów pdatkwych w przeliczeniu na jedneg mieszkańca dla pszczególnych gmin (wskaźniki G), Źródł: Ministerstw Finansów

43 Analiza A - B C Atuty rzwjwe Spadek liczby sób bezrbtnych, Kluby sprtwe, Szkły wypsażne w kmputery, Bariery rzwjwe Niski pzim wykształcenia mieszkańców, Brak szkły średniej, Ujemny przyrst naturalny, Niski dchód pdatkwy. T, c Ciekawe Czy zmiany zachdzące w gspdarce nardwej zahamują negatywne zjawisk bezrbcia? III. Zadania plegające na pprawie sytuacji na danym bszarze 1. Główne cele rzwju Gminy Rgów

44 Cel t stan rzeczy jaki zamierzamy siągnąć, t de fact zamierzny rezultat działania władz Gminy. Głównym celem rzwju Gminy Rgów jest: Zapewnienie mieszkańcm Gminy wyskieg pzimu życia pprzez rzwój przedsiębirczści, turystyki, twrzenie przyjaznych warunków zamieszkania. Cel główny przekłada się na cele strategiczne, a te na cele cząstkwe Zapewnienie mieszkańcm gminy wyskieg pzimu życia pprzez rzwój przedsiębirczści, turystyki, twrzenie przyjaznych warunków zamieszkania. Wspieranie rzwju gspdarczeg w gminie Rgów Pprawa warunków życia mieszkańców pprzez rzbudwę infrastruktury spłecznej i rzwój funkcji kulturalnych Pprawa stanu śrdwiska przyrdniczeg gminy Rgów Odnwa wsi - pielęgnacja kultury i tradycji Cel strategiczny I Wspieranie rzwju gspdarczeg w gminie pprzez: a. bezpśrednie inwestycje w infrastrukturę techniczną, b. budwę innwacyjnej ferty turystycznej, c. kształtwanie w spłecznści Gminy pstaw przedsiębirczych, d. twrzenie dgdnych warunków i wsparcie dla nw pwstających przedsiębirstw,

45 e. kształcenie ustawiczne sób bezrbtnych, chcących pdjąć pracę w nwym zawdzie lub pdjąć samdzielną działalnść gspdarczą, f. rzwój infrastruktury telefnicznej i infrmatycznej. P 2007 rku, plityka Gminy pwinna w większym niż dtychczas zakresie wspierać działania ukierunkwane na dywersyfikację działalnści eknmicznej ludnści wiejskiej. Rzwój pzarlniczej działalnści na wsi mże przyspieszyć przemiany strukturalne. W gminie Rgów szczególnie ważne wydaje się ciągłe wzbgacanie i udsknalania ferty turystycznej. Niezbędny jest przemyślany marketing terytrialny Gminy. Ważna jest również współpraca samrządu z innymi Gminami w reginie w celu budwy zintegrwanej fert turystycznej. W parciu turystykę twrzyć mżna slidne pdstawy dla rzwju małych i średnich przedsiębirstw. Decydującą rlę w twrzeniu nwych, stałych miejsc pracy na bszarze reginu Gminy Rgów będą nadal dgrywać małe i średnie przedsiębirstwa (MŚP). Są ne bwiem czynnikiem stabilnści spłecznej i rzwju gspdarczeg. Pdstawwym czynnikiem wzrstu knkurencyjnści gspdarki w gminie jest pprawa kndycji mikr- raz małych i średnich przedsiębirstw, głównie pd kątem innwacyjnści. Gmina musi wspierać ich rzwój głównie pprzez zapewnieni pdstawwej infrastruktury, głównie dróg i kanalizacji. Pprawę knkurencyjnści rlnictwa mżna siągnąć pprzez mdernizację gspdarstw, ukierunkwanie prdukcji na rynek, aktywwanie inwestycji prrzwjwych raz rzwój wszelkich frm kperacji między prducentami. Efektem wzrstu knkurencyjnści będzie zwiększenie dchdwści. W ramach celu peracyjneg realizwane będzie wsparcie na rzecz mieszkańców bszarów wiejskich ukierunkwane na rzwój przedsiębirczści, pdnszenie zdlnści d zatrudnienia, zwiększenie mbilnści zawdwej i przestrzennej, wyrównywanie szans w dstępie d edukacji i rynku pracy, pdniesienie pzimu wykształcenia mieszkańców bszarów wiejskich, a zwłaszcza pzarlniczych umiejętnści zawdwych raz zwiększenie dstępu d pdstawwych usług publicznych i spłecznych. Stymulwanie pdnszenia i aktualizacji umiejętnści zawdwych przez pracwników, zwłaszcza sób starszych i niskich kwalifikacjach, jest kluczwe dla utrzymania atrakcyjnści pracwników dla pracdawcy i utrzymanie ich aktywnści na reginalnym rynku pracy. Cel strategiczny II. Pprawa warunków życia mieszkańców pprzez rzbudwę infrastruktury spłecznej i rzwój funkcji kulturalnych, a w szczególnści pprzez:

46 a. rzwój funkcji edukacyjn światwych i sprtwych w gminie, b. chrnę zdrwia i bezpieczeństwa mieszkańców, w tym bezpieczeństwa scjalneg, c. zapewnienie mieszkańcm dstępu d nwczesnych frm przekazu infrmacji w szczególnści d Internetu, d. wsparcie bazy pieki zdrwtnej. Dstęp d edukacji i umżliwienie krzystania z usług edukacyjnych są pdstawwymi czynnikami kreślającymi przebieg ścieżki edukacyjnej, a w rezultacie sytuację jednstek na rynku pracy. W ramach celu peracyjneg realizwane będą działania bejmujące wsparcie kierwane d sób i placówek realizujących prces kształcenia, mające na celu stwrzenie dbrych warunków nauczania raz równych szans w dstępie d edukacji, rzszerzenie ferty dydaktycznej elementy rzwjwe wykraczające pza standardwe prgramy nauczania, a także upwszechnienie kształcenia ustawiczneg sób drsłych w szczególnści sób dchdzących d rlnictwa. Ważnym elementem teg celu peracyjneg jest zapewnienie mieszkańcm bezpieczeństwa. Niezbędna jest ciągła współpraca pmiędzy plicją, strażą pżarną a władzami Gminy raz działalnść prewencyjna. Pamiętaj należy wykrzystaniu Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg w celu pprawienia bazy edukacyjnej w gminie raz szklenia kadr. W ramach celu strategiczneg wspierane musza być również inwestycje w infrastrukturę sprtwą. Infrastruktura ta psłużyć mże w budwaniu zintegrwanej ferty turystycznej Gminy. Cel strategiczny III Pprawa stanu śrdwiska przyrdniczeg pprzez: a. pprawę stanu taczająceg śrdwiska naturalneg, b. zachwanie unikalnych walrów śrdwiska naturalneg, c. dbanie ład przestrzenny i jeg funkcjnalnść dla wszystkich mieszkańców Gminy. Ochrna śrdwiska, w tym w szczególnści wód i gleb ma kluczwe znaczenie dla zachwania mżliwści prwadzenia prdukcji rlniczej raz dla pprawy jakści życia na bszarze Gminy Rgów. Ekstensywne metdy prdukcji stswane przez większść gspdarstw indywidualnych warunkują zachwanie wielu gatunków rślin i zwierząt raz specyficznych siedlisk, które stały się rzadkie lub przestały istnieć w krajach intensywnym rlnictwie. Dbry stan rlniczej przestrzeni prdukcyjnej stanwi isttny zasób gspdarczy i mże być źródłem przewagi knkurencyjnej na rynku wewnętrznym UE.

47 W ramach celu peracyjneg wspierane będą przede wszystkim przedsięwzięcia infrastrukturalne w zakresie gspdarki wdn-ściekwej, gspdarki dpadami kmunalnymi, chrny przyrdy raz nadzwyczajnych zagrżeń śrdwiska. Cel strategiczny IV Odnwa wsi - pielęgnacja kultury i tradycji: a. pdjęcie działań na rzecz pdniesienia świadmści kulturalnej mieszkańców, b. wykrzystanie dziedzictwa kulturweg Gminy i pwiatu c. pdniesienie jakści życia i pracy na wsi. Zrównważny rzwój bszarów wiejskich nie jest mżliwy bez bezpśrednieg i szerkieg udziału spłecznści lkalnych. Warunek ten spełniają upwszechniające się w kraju prgramy dnwy wsi animwane i wspierane ze szczebla reginalneg. Zakładają ne szerkie zaangażwanie spłecznści lkalnej, płynące z przejmwania przez nią dpwiedzialnści za przyszłść wsi, wykrzystanie miejscwych zasbów, ukierunkwanie lkalnych inicjatyw pprzez sfrmułwany ddlnie plan rzwju (dnwy) wsi i ich realizację w partnerstwie słectwa i Gminy i umiejętnści generwania śrdków. Efektem jest rzwój życia spłeczneg i kulturalneg wsi w parciu pwiększaną i walryzwaną infrastrukturę spłeczną, wzrst pczucia tżsamści i pielęgnwanie dziedzictwa kulturweg, pprawa i nwe kształtwanie warunków życia również w sferze infrastruktury technicznej. Realizacja celu dprwadzić ma d pielęgnacji kultury, pczucia tżsamści z tą kulturą raz wykrzystanie jej w celu prmwania Gminy. Odnwa wsi wiązać się będzie również z rzwjem małych firm i gspdarstw agrturystycznych. 2. Analiza SWOT dla Gminy Rgów Niezbędne w tym mmencie jest uwzględnienie wewnętrznych czynników mających wpływ na rzwój Gminy, jej mcnych strn, ptencjału rzwjweg raz zidentyfikwanie ewentualnych zagrżeń. Pniżej zstała przedstawina analiza SWOT. Analiza uwarunkwań wewnętrznych (mcne i słabe strny) stanwi pierwszą cześć analizy SWOT. Jej celem jest zidentyfikwanie atutów i słabści Gminy Rgów w aspekcie życia spłeczneg. Uwarunkwania wewnętrzne stanwią te czynniki, na które Gmina ma wpływ, a zatem analiza taka jest szczególnie cenna, pnieważ na jej pdstawie mżna ustalić właściwe kierunki działania. Druga część analizy SWOT plega na zidentyfikwaniu tendencji występujących w tczeniu, które mgą sprzyjać rzwiązywaniu kryzysu w rdzinie (szanse) bądź spwlnić te prcesy (zagrżenia). Na uwarunkwania te Gmina nie ma mżliwści wpływu. POŁOŻENIE, ŚRODOWISKO NATURALNE

48 Mcne strny POŁOŻENIE Słabe strny POŁOŻENIE Bliskść Łdzi, ŚRODOWISKO NATURALNE Rzprszenie wsi na terenie Gminy, ŚRODOWISKO NATURALNE Rzeka, Niski pzim zanieczyszczenia śrdwiska, zasbów krajbrazwych Gminy i walrów Duż lasów, przyrdniczych, Rezerwaty leśne, Zespół przyrdnicz- krajbrazwy, Niedstateczne wykrzystanie bgactwa Brak czyszczalni ścieków, Szanse POŁOŻENIE Zagrżenia POŁOŻENIE Rzwój wj. łódzkieg, Bliskść Łdzi mże spwdwać dpływ ludzi z terenu Gminy, ŚRODOWISKO NATURALNE Wykrzystanie walrów naturalnych: lasów, ŚRODOWISKO NATURALNE wód, Zagrżenie zanieczyszczeniami spwdwanymi przez brak kanalizacji w gminie, INFRASTRUKTURA TECHNICZNA, GOSPODARKA KOMUNALNA Mcne strny Słabe strny INFRASTRUKTURA TECHNICZNA INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Niskie, knkurencyjne ceny nieruchmści Zły stan techniczny dróg, budwlanych, inwestycyjnych, działek rekreacyjn wypczynkwych, GOSPODARKA KOMUNALNA Drga krajwa przebiegająca przez gminę, Płączenia klejwe stacja, Nie rzwinięta sieć kanalizacji, Drgi gminne w znacznej części utwardznej nawierzchni, GOSPODARKA KOMUNALNA Dść sprawna sieć wdciągwa, Szanse Zagrżenia INFRASTRUKTURA TECHNICZNA INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Znaczny ptencjał terenów niezagspdarwanych, Wzrst dchdów budżetu Gminy, GOSPODARKA KOMUNALNA Obecny stan techniczny dróg negatywnie wpływa na kmfrt jazdy, klizyjnść, niszczenie pjazdów, GOSPODARKA KOMUNALNA

49 Rzbudwa sieci kanalizacyjnej, Braki w gspdarce kmunalnej pwdują niższe ceny terenów pd zabudwę, GOSPODARKA, ROLNICTWO Mcne strny ROLNICTWO Słabe strny ROLNICTWO Istnienie rezerwwej siły rbczej, Gspdarstwa rlne małych rzmiarach, Duż użytków rlnych, Brak specjalizacji w prdukcji rlniczej, Prawie wszystkie gspdarstwa są prywatne, Brak nwych technlgii w rlnictwie, Niska płacalnść prdukcji, GOSPODARKA Duża skłnnść mieszkańców Gminy d pdejmwania działalnści gspdarczej, GOSPODARKA Brak wykwalifikwanej siły rbczej, Spadek liczby pdmitów gspdarczych, Mała ilść inwestrów, Mał firm innwacyjnych, Niski dchód pdatkwy, Szanse ROLNICTWO Zagrżenia ROLNICTWO Rzwój specjalizacji w rlnictwie, Wprwadzenie nwych technlgii w człnkwstw w UE niedstateczna rlnictwie, wiedza rlników w tej dziedzinie, Bezzwrtna pmc dla rlników ze śrdków Niewykrzystanie mżliwści jakie daje Silne tradycje rlnicze, UE, Zwiększanie areału gspdarstw, GOSPODARKA pdejmwania działalnści gspdarczej, GOSPODARKA Zmniejszenie się chęci mieszkańców d Wzrst skłnnści mieszkańców d Brak prmcji przedsiębirczści, pdejmwania działalnści gspdarczej, Duża Rzwój dradztwa, Wzrst dchdów budżetu Gminy, Stwrzenie preferencji dla nw pwstałych przedsiębirstw. wśród gmin pzyskanie funduszy eurpejskich, Duża wiedza mieszkańców Gminy mżliwści pmcy z UE, knkurencja Słaby rzwój gspdarczy Gminy, Niestabilny system prawny, Brak efektywneg systemu pżyczkw kredytweg.

50 KULTURA, SPORT, TURYSTYKA Mcne strny Słabe strny KULTURA, SPORT I TURYSTYKA KULTURA, SPORT I TURYSTYKA Działalnść Bibliteki Gminnej, Dbre warunki przyrdnicze d uprawiania Brak gspdarstw agrturystycznych, sprtu i rekreacji, Działalnść Klubów Sprtwych, Biska d piłki nżnej, Ciekawe zabytki, Punkt infrmacji turystycznej, Ścieżki rwerwe, Szanse Zagrżenia KULTURA, SPORT I TURYSTYKA KULTURA, SPORT I TURYSTYKA Pzyskanie funduszy unijnych, Brak szerkich działań na rzecz prmcji Rzwój infrastruktury sprtwej, turystycznej, Współpraca z innymi Gminami, Gminy i reginu, Brak inwestrów chętnych d rzbudwy Wzrst turystów zagranicznych i krajwych, infrastruktury turystycznej, sprtwej, WARUNKI SOCJALNO-BYTOWE, POTENCJAŁ LUDZKI Mcne strny Słabe strny WARUNKI SOCJALNO BYTOWE WARUNKI SOCJALNO BYTOWE Szkły zapatrzne w kmputery pdłączne d Internetu, Brak miejsc pracy dla ludzi młdych i wykształcnych, Bezrbcie, które jest częstą przyczyną Działalnść Ośrdka Pmcy Spłecznej, Zaangażwanie pracwników OPS, Znajmść prblemów spłecznych przez Pgarszające się warunki życia ludnści wiejskiej, pracwników OPS, Brak szkły średniej w gminie, Spadek liczby sób bezrbtnych, Niewystarczające dstswanie prfili utrwalania się ubóstwa, nauczania d zmieniających się wymagań POTENCJAŁ LUDZKI rynku pracy, Wzrst ludnści w wieku prdukcyjnym, Rsnąca w świadmści Pgłębiające się różnice dchdów w pszczególnych grupach spłecznych, spłeczeństwa ptrzeba aktywneg stylu życia, Rsnące ambicje młdych ludzi pdwyższania kwalifikacji zawdwych, Funkcjnwanie trwałeg mralnych i prawnych, systemu d POTENCJAŁ LUDZKI Ujemny przyrst naturalny, nrm Migracja ludnści, Ogólny spadek ludnści,

51 Utrudniny dstęp d narktyków, Niski pzim przestępczści, Niski pzim wykształcenia mieszkańców, Szanse Zagrżenia WARUNKI SOCJALNO BYTOWE Krzystanie z WARUNKI SOCJALNO BYTOWE Funduszu Eurpejskieg Spłeczneg, Wzrst się państwa z własnych zbwiązań, śrdków finanswych na pmc spłeczną, Wzrst Nie wywiązywanie Utrzymująca się rzbieżnść pmiędzy kwalifikacjami a ptrzebami rynku pracy, instrumentów finanswych wspierających twrzenie miejsc pracy na POTENCJAŁ LUDZKI Pstępująca degradacja wartści rdziny, bszarach wiejskich, Zwiększenie dstępu d Internetu, Rzwój gspdarczy całeg kraju, Pstępująca apatia Wzrst pzimu wykształcenia spłeczeństwa w kraju, Współpraca pnadlkalna przeciwdziałania na rzecz uzależnienim i przestępczści, Pszerzenie prcesów dydaktycznych technlgie infrmatyczne, Rzwój zaintereswań młdeg pklenia, Chęć zdbywania młdzież która wykształcenia rzumie przez zachdzące przemiany, Niż demgraficzny w Eurpie Zachdniej, IV. Realizacja zadań i prjektów Nazwa prjektu zniechęcenie raz upwszechnienie się pstawy rszczeniwej, POTENCJAŁ LUDZKI i Przebudwa sieci dróg w miejscwści Rgów

52 Kszt całkwity Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Budwa drgi w Rmanówku Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Zagspdarwanie przestrzeni publicznej centrum Rgwa Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne

53 OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Przebudwa drgi Jesień - Józefów Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Budwa drgi we wsi Jasień za rzeką w kierunku Mrga Dlna - Kłacin Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne

54 OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Przebudwa drgi w Rgwie Parceli Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Szlak piesz jezdny Kbylin Zacywilki- Kłacin wraz z płżeniem nawierzchni asfaltwej na drdze gminnej Zacywilki - Kłacinek

55 Kszt całkwity Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Opracwanie prjektu zieleni Zielna Wieś w gminie Rgów Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kanalizacja i czyszczalnia w gminie 2015 ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA

56 Kszt całkwity Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Budwa sieci wdciągwej w gminie Rgów Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Remnt płyty raz budwa trybun, szatni i grdzenia na terenie biska w

57 Kszt całkwity Rgwie Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji Nazwa prjektu Kszt całkwity ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Zagspdarwanie przestrzeni rekreacyjn-sprtwej we wsi Nwe Wągry Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA

58 Nazwa prjektu Kszt całkwity Mdernizacja biska sprtweg we wsi Stefanów Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Nazwa prjektu Kszt całkwity Budwa Gminnej Bibliteki Publicznej w Rgwie Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA

59 Nazwa prjektu Budwa ciągu turystyczn krajbrazweg dla turystyki rwerwej i pieszej w miejscwści: Rzwrzyn Olsza raz Mrga Górna - Józefów Śrdki UE Kszt całkwity Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE Prduktu REZULTATY Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA Nazwa prjektu Opracwanie infrmacyjn-turystyczne Gminy Rgów Kszt całkwity Śrdki UE Śrdki własne Śrdki inne OCZEKIWANE REZULTATY Prduktu Rezultatu Oddziaływania Opis prjektu Harmngram realizacji ŚRODKI UE Śrdki Własne SUMA

60 V. Pwiązanie prjektów z innymi działaniami realizwanymi na terenie Gminy raz wjewództwa Niniejszy Plan Rzwju Lkalneg t dkument prgramwy, który w swich ustaleniach jest kmplementarny d dkumentów planistycznych, będących pdstawą plityki reginalnej zarówn na pzimie wjewódzkim, krajwym, eurpejskim. Zgdnść Planu Rzwju Lkalneg ze strategicznymi dkumentami planistycznymi wyższeg rzędu jest bwiem warunkiem kniecznym jeg skutecznej realizacji. Pniżej wykazan zgdnść zakładanych kierunków rzwju Gminy Rgów z załżeniami niektórych dkumentów. 1. Pwiązanie z Nardwym Planem Rzwju na lata Pdstawą pracwania Planu Rzwju Lkalneg Gminy Rgów w zakresie metdycznym jest Nardwy Plan Rzwju na lata Diagnza stanu Gminy, prgnzy trendów demgraficznych i gspdarczych raz sfrmułwane na ich pdstawie cele są spójne z załżeniami i celami NPR. Należy pdkreślić, iż diagnza aktualneg stanu Gminy w dziedzinie gspdarczej i spłecznej ujawniła raz ptwierdziła występwanie na terenie Gminy prblemów i negatywnych tendencji pisywanych także w analizie stanu kraju zawartej w NPR. Chdzi tu m.in. : słabe wykrzystanie szans wynikających z rzwju turystyki w Plsce, zły stan infrastruktury technicznej, w tym kanalizacyjnej, szczególnie na bszarach wiejskich, trudną sytuację na rynku pracy - wyską stpę bezrbcia raz niski pzim wskaźników aktywnści zawdwej i zatrudnienia, starzenie się spłeczeństwa, zmniejszanie się liczby ludnści w wieku prdukcyjnym, niewystarczająca ilść miejsc pracy pza rlnictwem, duże zróżnicwanie między dchdami gspdarstw dmwych, zbyt niska aktywnść spłeczna Plaków, brak innwacyjnych przedsięwzięć. W związku z tym cele strategiczne bu dkumentów są ze sbą pwiązane. Dtyczy t głwnie następujących celów NPR: Wzmcnienie knkurencyjnści reginów i przedsiębirstw raz wzrst zatrudnienia. Pdniesienie pzimu spójnści spłecznej, gspdarczej i przestrzennej.

61 2. Pwiązanie z Nardwą Strategią Spójnści Zapisy Nardwej Strategii Spójnści w zakresie identyfikacji prblemów na bszarze Plski raz zamierznych d siągnięcia celów są tżsame z celami stawianymi przed władzami i spłecznścią Gminy Rgów. Dtyczy t przede wszystkim następujących celów hryzntalnych: a) Pprawa jakści kapitału ludzkieg i zwiększenie spójnści spłecznej, - Wzrst pzimu edukacji raz pprawa jakści kształcenia, - Twrzenie warunków sprzyjających rzwjwi przedsiębirczści, - Przeciwdziałanie ubóstwu i zapbieganie wykluczeniu spłecznemu, - Wzmcnienie ptencjału zdrwtneg kapitału ludzkieg. b) Budwa i mdernizacja infrastruktury technicznej, mającej pdstawwe znaczenie dla wzrstu knkurencyjnści Plski i jej reginów, m. in. pprzez: - Zapewnienie i rzwój infrastruktury chrny śrdwiska, - Wsparcie pdstawwej infrastruktury spłecznej. c) Pdniesienie knkurencyjnści i innwacyjnści przedsiębirstw, w tym szczególnie sektra wytwórczeg wyskiej wartści ddanej raz rzwój sektra usług, - Wspieranie działalnści wytwórczej przynszącej wyską wartść ddaną, - Rzwój sektra usług, - Pprawa tczenia funkcjnwania przedsiębirstw i ich dstępu d zewnętrzneg finanswania, - Spłeczeństw infrmacyjne, - Zwiększenie inwestycji w badania i rzwój i twrzenie rzwiązań innwacyjnych. d) Wzrst knkurencyjnści plskich reginów i przeciwdziałanie ich marginalizacji spłecznej, gspdarczej i przestrzennej, - Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji bszarów prblemwych. e) Wyrównywanie szans rzwjwych i wspmaganie zmian strukturalnych na bszarach wiejskich. - Wyrównywanie szans rzwjwych na bszarach wiejskich. Załżenia Planu Rzwju Lkalneg dnszą się także d celu główneg NSS, kreślneg jak: twrzenie warunków dla wzrstu knkurencyjnści gspdarki partej na wiedzy i przedsiębirczści zapewniającej wzrst zatrudnienia raz wzrst pzimu spójnści spłecznej, gspdarczej i przestrzennej.

62 3. Pwiązanie z Reginalnym Prgramem Operacyjnym Wjewództwa Łódzkieg Prjekt Reginalneg Prgramu Operacyjneg Wjewództwa Łódzkieg przewiduje działania mające służyć rzwiązywaniu zdiagnzwanych prblemów reginu raz wyznacza kierunki rzwju na lata Niniejszy dkument pełni taką samą rlę, jednakże działania w nim przewidziane mają charakter lkalny. Realizacja działań zapisanych w bu dkumentach sprawi, że będą na siebie ddziaływać. Dla uzyskania większych efektów działania te muszą być ze sbą spójne. Niniejszy dkument realizuje pstulaty strategii, szczególnie w następujących dziedzinach: 1. Oś prirytetwa II Ochrna śrdwiska, 2. Osi prirytetwej III Gspdarka, innwacyjnść, przedsiębirczść, 3. Osi prirytetwej V Infrastruktura spłeczna, 4. Pwiązanie ze Strategią Rzwju Wjewództwa Łódzkieg Plan Rzwju Lkalneg ze swimi celami nadrzędnymi raz celami cząstkwymi wpisuje się w cele Strategii Rzwju Wjewództwa Łódzkieg. Głównymi celami rzwju wjewództwa, zgdnymi z załżeniami PRL są bwiem: I. Wzrst pzimu cywilizacyjneg wjewództwa Pdniesienie pzimu wykształcenia i rzwój kulturwy mieszkańców, Pdniesienie jakści życia i stanu zdrwtnści mieszkańców, Uprządkwanie gspdarki przestrzennej. II. Stwrzenie rzeczywisteg reginu spłeczn eknmiczneg psiadająceg własną pdmitwść kulturwą i gspdarczą Wspmaganie i prmwanie różnych frm edukacji reginalnej dzieci, młdzieży i drsłych, Inicjwanie i wspmaganie różnych frm i przejawów kultury reginalnej raz ruchów reginalistycznych Odnsząc się d celów Strategii Rzwju Wjewództwa Łódzkieg mżna stwierdzić, iż Plan jest zgdny z kreślnymi w niej celach, i przyczyni się d rzwju cywilizacyjneg i kulturaln - turystyczneg w gminie Rgów, a c za tym idzie w wjewództwie łódzkim.

63 VI. Oczekiwane wskaźniki siągnięć Planu Rzwju Lkalneg Ścisły mnitring prjektów finanswanych ze śrdków Unii Eurpejskiej jest jednym z pdstawwych warunków ich właściwej i efektywnej realizacji. W Planie Rzwju Lkalneg znaczny nacisk kładzie się na cenę przewidywanych efektów realizacji działań prpnwanych w tym Planie. Pdstawą takiej ceny będzie szacunek przewidywanych efektów realizacji prpnwanych działań. Zasadnicze znaczenie wśród metd ceny przewidywanych efektów, bk standardwych raprtów i pisów pszczególnych prjektów, mają ilściwe metdy ceny. Stanwią ne standardwe narzędzie stswane w UE, pzwalające na usystematyzwane ceny i prównywanie realizacji działań. W statnich latach eurpejski system cen ilściwych pdlegał dynamicznemu rzwjwi, zmierzając w strnę zwiększenia przejrzystści prcesu ceny. W związku z pwyższym, becnie mniejszy nacisk kładzie się na dane finanswe. Zamiast teg większą uwagę przywiązuje się d krzyści dla knsumentów mierzne w jednstkach naturalnych. Najważniejszym elementem jest dstęp pracwników Gminy, radnych i mieszkańców d miar wskaźników, c umżliwi skuteczną realizację Planu. Isttną rlą wskaźników mnitringu i ewaluacji jest wskazywanie dstępstw w realizacji prgramu d zakładanej sytuacji mdelwej, a przez t - identyfikwanie jeg słabych i mcnych punktów, c umżliwia pdejmwanie działań zaradczych. Wskaźniki mnitringu i ewaluacji, pprzez swój wymiar statystyczny, mają równcześnie za zadanie wskazanie stpnia skutecznści władz zarządzających prgramem w rzwiązywaniu prblemów rzwju daneg bszaru. Realizacja Planu Rzwju Lkalneg będzie pddawana sprawdzeniu na pszczególnych etapach raz na kniec kresu prgramwania (rk 2013). Zaleca się również kntrlę wskaźników c 2 lata. Kntrli pdlegać będzie stpień realizacji pszczególnych celów, mnitrwanie pstępu wdrażania zaplanwanych działań, ich zgdnści z harmngramem, spsób finanswania raz rezultaty. W wyniku wdrżenia działań zaplanwanych w Planie Rzwju Lkalneg na lata przewiduje się siągnięcie następujących wskaźników gólnych: wzrst ilści terenów zurbanizwanych i wypsażnych w infrastrukturę techniczną, wzrst pzimu zwdciągwania i skanalizwania Gminy, plepszenie stanu dróg gminnych, zwiększenie długści dróg nawierzchni ulepsznej, pprawa dstępnści i jakści biektów światw kulturalnych, liczba utwrznych nwych miejsc pracy,

64 pprawa stanu śrdwiska przyrdniczeg. Każde działanie będzie pdlegać kntrli i cenie. Stpień realizacji pszczególnych działań zstanie kreślny przy pmcy wskaźników prduktu, rezultatu i ddziaływania. Ddatkw zaleca się aby każdy prjekt był ceniany wg. ddatkweg wskaźnika jakim jest wskaźnik wkładu. Kmisja pcząwszy d pczątku kresu prgramwania zaleca knsekwentnie jednlity system czterech wskaźników służących cenie i mnitrwaniu prjektów współfinanswanych w ramach plityki strukturalnej Wspólnt. W zaleceniach publikwanych w pradniku metdlgicznym The New Prgramming Perid Indicative Guidelines On Evaluatin Methds: Mnitring And Evaluatin Indicatrs Wrking Dcument N. 2 czytamy: Przepisy [Kmisji Eurpejskiej; przyp. autra] przewidują zastswanie lgicznej struktury wskaźników [...] Sugerwana klasyfikacja dpwiada następującemu łańcuchwi wskaźników: Wkłady > Prdukty > Rezultaty > Oddziaływania2 Isttna jest więc lgiczna klejnść prezentwania wskaźników. Według wytycznych zawartych w cytwanych publikacjach mówimy czterech rdzajach wskaźników (dpwiedni d czterech faz cyklu interwencji): wskaźnikach wkładu (input indicatrs), wskaźnikach prduktu (utput indicatrs), wskaźnikach rezultatu (result indicatrs) i wskaźnikach ddziaływania (impact indicatrs), przy czym dwa statnie łącznie bywają kreślane jak wskaźniki celów prjektu (bjective indicatrs). 2 Cytat za publikacją The New Prgramming Perid Indicative Guidelines On Evaluatin Methds: Mnitring And Evaluatin Indicatrs Wrking Dcument N. 2 (przekł. autrów Studium) s.7.

65 W pniższej tabeli zestawin prpnwane rdzaje wskaźników dla różnych rdzajów zadań raz spsób ich pmiaru. Wskaźniki ddziaływania mżemy pdzielić na rzprszne i drczne w czasie. Rzprszne t ddziaływanie na sfery nie bjęte bezpśredni prjektem. Odrczne w czasie t te, które będą mierzalne za kilka lub kilkanascie lat. Zaleca się szczegółwy pmiar zarówn wskaźników ddziaływania, chć są ne trudn mierzalne. T wskaźnik ddziaływania mierzny p kilku latach kreśla skutecznść prjektu dla rzwju lkalneg. Szczegółwe wskaźniki mgą być kreślane dpier na pzimie pszczególnych prjektów. Na pzimie planu mżemy pdać jedynie listę przewidzianych wskaźników spśród których będą wybierane knkretne wskaźniki dla każdeg prjektu. Prdukt t bezpśredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia mierzny knkretnymi wielkściami. Prdukty Wskaźnik Jednstka miary Źródł Liczba przedsiębirstw wspartych w wyniku realizacji Planu Długść rzbudwanych/zbudwanych sieci teleinfrmatycznych ( w Szt. km Urząd Gminy Urząd Gminy tym sieci szkieletwych) Liczba pwstałych publicznych prduktów dstępu d Internetu Liczba stwrznych prtali umżliwiających kntakt bywatela z Szt. Szt. Urząd Gminy Urząd Gminy instytucją publiczną Pwierzchnia zrekultywwanych i zagspdarwanych terenów m² Urząd Gminy pprzemysłwych i innych zdegradwanych d gółem Liczba biektów, które uzyskały nwe funkcje w wyniku dnwy wsi Wartść nakładów na dnwę wsi Długść sieci wdciągwej Długść sieci kanalizacyjnej Kmunalne czyszczalnie ścieków Liczba wybudwanych stacji uzdatniania wdy Liczba zrekultywwanych składwisk dpadów kmunalnych Restytucja gatunku fauny Szt. PLN km km Szt. Szt. Szt. Szt. Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy - zmiana liczebnści gatunku Odnwienia i zalesienia Efekty rzeczwe inwestycji gspdarki wdnej zbirniki wdne ha Szt. Urząd Gminy Urząd Gminy biekty Liczba zamntwanych instalacji graniczających emisję Szt. Urząd Gminy zanieczyszczeń pyłwych i gazwych Liczba drestaurwanych i dremntwanych biektów zabytkwych Szt. Urząd Gminy (mających indywidualny wpis d rejestru zabytków) Liczba biektów kultury w reginie [teatry i instytucje muzyczne, Szt. Urząd Gminy muzea, kina, galerie] Nwe miejsca nclegwe Placówki gastrnmiczne Liczba przedsiębirstw z branży turystyczn-kulturalnej Długść dróg gminnych Długść wybudwanych/przebudwanych Szt. Szt. Szt. km km Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy /wyremntwanych dróg Długść wybudwanych ścieżek rwerwych Długść sieci energetycznej wybudwanej i zmdernizwanej Długść sieci gazwej wybudwanej i zmdernizwanej Ilść stacji transfrmatrwych Liczba zakupineg wypsażenia: km km km Szt. Szt. Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy

66 - medyczneg - dydaktyczneg Liczba zmdernizwanych biektów: Szt. Urząd Gminy Szt. Urząd Gminy - chrny zdrwia - pmcy spłecznej - dydaktycznych Liczba biektów spełniających wymgi standaryzacyjne w : - chrnie zdrwia - pmcy spłecznej Rezultat mżna zdefiniwać jak krzyści, jakie wynikną dla beneficjenta bezpśredni p zakńczeniu prjektu w związku ze zrealizwanymi działaniami, tj. dstarcznymi mu usługami/dstawami materialnymi/inwestycjami. Rezultaty Wskaźnik Pdmity gspdarki nardwej zarejestrwane w rejestrze REGON Liczba nwych instytucji tczenia biznesu Udział szkół wypsażnych w kmputery z dstępem d Internetu Jednstka miary Źródł Szt. Szt. % GUS GUS GUS - szkły plicealne Liczba jednstek publicznych psiadających szerkpasmwy dstęp d Szt. Urząd Gminy Internetu Liczba miejsc pracy, które zstały utwrzne w wyniku realizacji Szt. Urząd Gminy prjektów dnwy wsi Odsetek mieszkań wypsażnych w instalację kanalizacyjną Ścieki dprwadzane siecią kanalizacyjną czyszczane i % hm3 GUS GUS/OŚ nieczyszczane Ścieki kmunalne z miast i wsi czyszczane Pwierzchnia szczególnych walrach przyrdniczych prawnie dm3 % GUS/OŚ GUS chrnina Odpady kmunalne stałe wyselekcjnwane z dpadów zebranych Lesistść Odnwienia i zalesienia Objętść retencjnwanej wdy Pwierzchnia terenu zabezpieczna przed pwdzią Liczba pżarów lasów Liczba wdrżnych systemów mnitrwania stanu śrdwiska Krzystający z nclegów gółem Dchód budżetu JST z kultury i chrny dziedzictwa nardweg (w tys. tys. tn % ha m³ ha Szt. Szt. Os. PLN GUS/OŚ GUS/OŚ GUS/OŚ zł) Dchód budżetu JST z kultury fizycznej i sprtu (w tys. zł) Liczba fiar śmiertelnych wypadków drgwych PLN Os. GUS Pwiatwa - szkły pdstawwe - gimnazja - szkły pnadpdstawwe i pnadgimnazjalne - szkły plicealne w tym na wsi: - szkły pdstawwe - gimnazja - szkły pnadpdstawwe i pnadgimnazjalne GUS/OŚ GUS GUS Kmenda

67 m3 % Plicji Urząd Gminy GUS - wyższe Kształcenie ustawiczne drsłych (% udział sób w wieku lata % GUS uczących się i dkształcających w ludnści wieku lata) Liczba mieszkańców w jednstkach pmcy spłecznej Os. Urząd Objętść dstarczneg gazu Wykształcenie ludnści w wieku 15 lat i więcej (%): - średnie (łącznie z zasadniczym zawdwym i plicealnym) - wyższe w tym na wsi - średnie (łącznie z zasadniczym zawdwym i plicealnym) Statystyczny w Łdzi Oddziaływanie (ang. impact) t knsekwencje wynikające z realizacji prjektu, które wystąpią jakiś czas p zakńczeniu prjektu (mgą być bserwwane lub zmierzne). Efekty te mgą dtyczyć nie tylk beneficjenta, ale również innych pdmitów, które dnisły jakieś krzyści lub pnisły straty w wyniku realizacji prjektu. Wskaźnik Oddziaływania Jednstka Źródł miary 1. Ilść sób krzystających z sieci wdciągwej, kanalizacyjnej, deszczwej i gazwej szt. Statystyka gminna % Statystyka gminna szt. Statystyka gminna, % Badania ankietwe % Statystyka szklna i gminna % Statystyka szklna % Statystyka gminna 2. Plepszenie stanu śrdwiska naturalneg (ilść dprwadzanych i czyszczanych ścieków, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń d pwietrza atmsferyczneg) 3. Wielkść migracji 4. Wzrst pzimu życia mieszkańców 5. Zmniejszenie zachrwalnści dzieci w placówkach kulturaln światwych w wyniku pprawy warunków nauczania 6. Zwiększenie aktywnści pzalekcyjnej uczniów w pstaci ilści kółek zaintereswań 7. Zwiększenie aktywnści rekreacyjnej mieszkańców Badanie ankietwe (kierwców 8. Wskaźnik pprawy jakści dróg w wyniku przeprwadznej ich mdernizacji i ulepszenia nawierzchni zgłaszających się d % Pwiatweg Wydziału Kmunikacji) 9. Spadek emisji niebezpiecznych związków - CO2, SO2, NO2 mg/m 3 Badania 10. Wzrst zdrwtnści mieszkańców % Statystyka gminna 11. Plepszenie stanu śrdwiska naturalneg % Badania Jeśli prjekt wymaga pszerzenia listy wskaźników, mnitring i ewaluacja pwinny dbywać się z zastswaniem wskaźników ddatkwych, typwych dla realizwaneg prjektu.

68 VII. System wdrażania Plan Rzwju Lkalneg jest dkumentem pnadkadencyjnym, kreślającym cele i prgramy działań na kilka lat raz wymagającym ciągłej pracy nad pdnszeniem jeg jakści. Prces jeg wdrażania jest złżnym przedsięwzięciem, wymagającym dbreg przygtwania infrmacyjneg i stałej kmunikacji z tczeniem. Wdrżeniu Planu twarzyszyć będzie jeg ewaluacja, która będzie się pierać na pzyskiwaniu biektywnej infrmacji jeg przebiegu, skutkach i publicznym dbirze. Plan Rzwju Lkalneg Gminy jest warunkiem kniecznym rzwju danej jednstki terytrialnej. Sam dkument nie jest jednak receptą na sukces. Aby mógł przynieść zaplanwane efekty, knieczne jest sukcesywne jeg wdrażanie, czuwanie nad jeg realizacją i kntrlwanie przebiegu. Właściwy prces wdrażania Planu Rzwju Lkalneg wymaga płączenia wysiłków wielu instytucji, rganizacji i sób. Przedkładany Plan Rzwju Lkalneg jest "własnścią" spłecznści lkalnej dla niej przede wszystkim była budwana. Udział lkalnych liderów i lkalnej spłecznści będzie czynnikiem wspierającym prcesy implementacyjne. Niezwykle isttne jest partnerstw pnadgminne. Wdrażanie wytycznych planów zakłada ptrzebę animacji niemalże d pdstaw, która wiąże się z głębszymi kwestiami, takimi jak: zmiana mentalnści, stsunki spłeczne, kultura lkalna, których ewlucja jest prcesem rzłżnym na wiele lat. Realizacja Planu Rzwju Gminy Rgów uzależnina jest d wyskści pzyskanych śrdków zarówn krajwych jak i z funduszy strukturalnych. Birąc pd uwagę prgnzę dpuszczalnej

69 wyskści zbwiązań w pszczególnych latach i wyskść śrdków, jakie mgą być wydatkwane bezpśredni z budżetu, mżliwści finanswe Gminy wskazują, że na realizację przyjętych celów zabezpieczą 15% wkładu w stsunku d uzyskanych śrdków wspólntwych. Za wdrażanie Planu Rzwju Lkalneg dpwiedzialny będzie Urząd Gminy Rgów. 1. Zarządzanie Funkcję Instytucji Zarządzającej i krdynującej realizację Planu Rzwju Lkalneg będzie pełnił zespół pwłany przez Radę Gminy Rgów. Zakres zadań Instytucji Zarządzającej bejmuje m.in.: zapewnienia zgdnści realizacji Planu z pszczególnymi dkumentami prgramwymi wyższeg rzędu, w tym w szczególnści w zakresie zamówień publicznych, zasad knkurencji, chrny śrdwiska, jak też zagwarantwanie przestrzegania zasad zawierania kntraktów publicznych, zbieranie danych statystycznych i finanswych na temat pstępów wdrażania raz przebiegu realizacji prjektów w ramach Planu, zapewnienie przygtwania i wdrżenia planu działań w zakresie infrmacji i prmcji Planu, przygtwanie rcznych raprtów na temat wdrażania Planu, zbieranie infrmacji d rczneg raprtu nieprawidłwściach, dknanie ceny p zakńczeniu realizacji Planu. 2. Instytucja wdrażająca Plan Rzwju Lkalneg Gminy Rgów Urząd Gminy Rgów, jak Instytucja Wdrażająca Plan, dpwiedzialny będzie za: pracwanie i składanie wnisków finanswanie zewnętrzne, bezpśrednią realizację działań przewidzianych w Planie w zakresie przygtwania przetargów, grmadzenia dkumentacji bieżącej, nadzru nad wyknawcą pd kątem terminwści i jakści wywiązania się z zbwiązania, zapewnienie infrmwania współfinanswaniu przez UE realizwanych prjektów. W przypadku Planu Rzwju Lkalneg kluczwą pstacią w prcesie jeg realizacji i mnitringu jest Wójt. Kierując bieżącą działalnścią, ma największy wpływ zarówn na sam prces pracwywania Planu, jej wdrażania, jak również ceny jej realizacji. D najważniejszych zadań Wójta w zakresie wdrażania i mnitringu należy bezpśredni nadzór nad wdrażaniem strategii raz wyznaczenie krdynatra realizacji Planu. Krdynatr, jak sba zaangażwana bezpśredni w realizację zadań wyznacznych w Planie i dbrze zrientwana w istniejących realiach, mająca jedncześnie bezpśredni wpływ na prcesy

70 gspdarcze i spłeczne zachdzące w gminie - pwinien dgrywać ważną rlę w prcesach wdrżeniwych Planu. Główne zadania krdynatra plegałyby na: bieżącej analizie stanu realizacji Planu; bserwacji uwarunkwań wewnętrznych i zewnętrznych wpływających lub mgących wpłynąć na realizację strategii; prwadzeniu bazy infrmacji; wypracwaniu kryteriów ceny stanu realizacji Planu; aktywnym pszukiwaniu źródeł finanswania. Wdrażanie na każdym etapie pdlega weryfikacji i aktualizacji. Opierać pwinn się na dpwiednim rzdziale zadań realizacyjnych w ramach pszczególnych wydziałów Urzędu Gminy Rgów. Pzwala t na kncentrwanie się na knkretnym przedsięwzięciu, a tym samym zwiększa jeg efektywnść. VIII. Spsby mnitrwania, ceny raz kmunikacji spłecznej 1. Mnitrwanie wdrażania Planu Rzwju Lkalneg Mnitrwanie jest prcesem, który ma na celu analizwanie stanu zawanswania prjektu i jeg zgdnści z pstawinymi celami. Isttą mnitrwania jest wyciąganie wnisków z teg, c zstał i nie zstał zrbine. Jest nią także mdyfikwanie dalszych pczynań w taki spsób, aby siągnąć zakładany cel w przyszłści. Isttnym elementem mnitrwania jest wypracwanie technik zbierania infrmacji raz pracwanie dpwiednich wskaźników, które będą dzwierciedlały efektywnść prwadznych działań. Mnitrwania wdrażania Planu Rzwju Lkalneg raz jeg pszczególnych elementów dknywać będzie Kmitet Mnitrujący. Aby zachwać ciągłść prcesu przygtwania Planu i jeg realizacji, w skład Kmitetu Mnitrująceg wchdzić będą człnkwie grupy rbczej, zaangażwanej w sprządzanie Planu Rzwju Lkalneg. Skład Kmitetu Mnitrująceg przedstawiać się będzie zatem następując: - Wójt Gminy Rgów - Skarbnik Gminy Rgów - Krdynatr realizacji Planu

71 - Przedstawiciele Rady Gminy Rgów Zebrania Kmitetu Mnitrująceg dbywać się będą raz na pół rku. Istnieje mżliwść częstszych sptkań p uprzednim zawiadmieniu człnków Kmitetu przez Sekretariat Kmitetu. Funkcję Sekretariatu Kmitetu Mnitrująceg pełnić będzie sekretariat Gminy Rgów. Obwiązkiem Sekretariatu będzie zawiadamianie człnków Kmitetu terminach psiedzeń raz przygtwywanie na w/w psiedzenia szczegółwych infrmacji na temat pstępów w realizacji Planu Rzwju Lkalneg w frmie standardweg raprtu mnitrująceg. Obwiązkiem Sekretariatu będzie także przygtwywanie prtkłów z psiedzeń Kmitetu Mnitrująceg, zawierających ustalenia w/w psiedzeń i przesyłanie ich d człnków Kmitetu. Kmitet Mnitrujący analizwać będzie ilściwe i jakściwe infrmacje na temat wdrażanych prjektów i całeg Planu Rzwju Lkalneg w aspekcie finanswym i rzeczwym. Celem takiej analizy jest zapewnienie zgdnści realizacji prjektów i Planu z wcześniej zatwierdznymi załżeniami i celami. Jeśli w raprtach mnitringwych ujawnine zstaną prblemy związane z wdrażaniem Planu, Kmitet Mnitrujący pwinien pdjąć działania mające na celu wyeliminwanie pjawiających się trudnści wdrżeniwych. Na kniec każdeg pdkresu planwania (tzn. styczniu 2014 rku) Kmitet Mnitrujący sprządzi raprt kńcwy, brazujący faktycznie zrealizwane zadania w kntekście załżeń Planu Rzwju Lkalneg. Wszelkie rzbieżnści pmiędzy ustaleniami Planu, a jeg rzeczywistym wyknaniem będą w w/w raprcie szczegółw wyjaśnine. Raprt kńcwy będzie dstępny d wglądu w Sekretariacie Gminy Rgów. W prcesie mnitrwania Planu Rzwju Lkalneg przewidzian następujące fazy: - Ocenę wstępną Rzpczęcie każdeg prgramu i wchdzących w jeg skład prjektów pprzedzne zstanie ustaleniem wszelkich parametrów ilściwych i jakściwych (wskaźniki kreślające wyniki realizwanych zadań). Zstaną również wyraźnie kreślne etapy cząstkwe realizacji pszczególnych zadań (termin rzpczęcia i zakńczenia). Przyjęte raz parametry pwinny być stswane przez cały czas realizacji prgramów i prjektów. - Mnitring sterujący Dtyczy całeg kresu wdrażania prjektu. Zadaniem prwadzneg mnitrwania będzie wykrycie wszelkich dchyleń, jakie mają miejsce w trakcie realizacji prjektu. - Kntrlę kńcwą - ewaluację efektów Ewaluacja zaczyna się w już prcesie planwania/prgramwania. Mżna pwiedzieć, że planwanie ukierunkwuje ewaluację i ewaluacja ukierunkwuje planwanie przyszłych działań. Jest t bardz ważna funkcja ewaluacji, gdyż pzwala na zbadanie wewnętrznej lgiki prgramu/prjektu. Lgika prgramu/prjektu pisuje relacje pmiędzy wszystkimi jeg elementami: ptrzebami, strategią, celami, nakładami, działaniami, prduktami, rezultatami i wpływem. Ewaluacja, badając wewnętrzną

72 spójnść prgramu/prjektu, weryfikuje w jaki spsób nakłady prgramu przekształcane są w prdukty, jak prdukty prwadzą d uzyskania rezultatów i ddziaływania, a więc i zaspkjenia ptrzeb grup dcelwych. Ogólnym celem ewaluacji jest pdwyższanie stpnia adekwatnści, efektywnści i znaczenia rezultatów wynikających z prgramów finanswanych przez Unię Eurpejską. Głównym zadaniem jest, zatem dążenie d stałeg ulepszania skutecznści i efektywnści interwencji publicznej, rzumiane nie tylk jak pzytywne efekty spłeczne lub gspdarcze związane bezpśredni z prgramem, lecz także jak zwiększenie przejrzystści i prmwania działań pdejmwanych przez władze publiczne. Główne zastswania ewaluacji: identyfikacja słabych i mcnych strn szacwanie mżliwści i graniczeń usprawnienie zarządzania wskazanie kierunków rzwju i prirytetów działalnści sektra publiczneg pprawianie błędów dla celów dpwiedzialnści wsparcie alkacji zasbów finanswych ulepszenie prcesu decyzyjneg W szczególnści zadaniem ewaluacji jest dstarczenie dpwiednim dbircm dkładnych cen stanu wdrżenia prgramów w zakresie: - działania prgramów; - wydajnści i trwałści w stsunku d załżnych celów; - wpływu na prblemy, d których dnszą się prgramy; - wyciągniętych wnisków w celu pprawy wdrżenia prgramów i prjektwania nwych prgramów; - identyfikacji dbrych praktyk ptencjalnym szerszym zastswaniu. Jednym z celów ewaluacji jest również zapewnienie przejrzystści wykrzystania śrdków publicznych pprzez przekazywanie i upwszechnianie infrmacji pwdzeniu lub niepwdzeniu przedsięwzięć finanswanych z prgramów pmcwych. Ewaluacja ma również wymiar edukacyjny. Uczy, bwiem rejestrwać i stymulwać zmianę, analizwać i rzumieć złżnść zjawisk. Ocena kńcwa pwinna kreślić na ile zakładane w Planie Rzwju Lkalneg cele zstały siągnięte raz ustalić przyczyny wszelkich dchyleń w realizacji. Ewaluacja psłuży za pdstawę sprawdzenia, czy planwane efekty są zgdne z przyjętymi celami i ich miarami. W trakcie ewaluacji zstanie również dknana analiza pdejmwanych działań krygujących. Wniski z ewaluacji zstaną wykrzystane w trakcie realizacji klejnych, pdbnych prjektów w przyszłści. Są ne również kluczwe dla prawidłweg planwania klejnych edycji Planu Rzwju Lkalneg Gminy.

73 2. Narzędzia służące zbieraniu infrmacji zaprpnwane w czasie pracwania Planu Rzwju Lkalneg Zapewnienie infrmacji zwrtnej jest jednym z kluczwych elementów zapewniających efektywne wdrażanie Planu Rzwju Lkalneg. Również systematyczne zbieranie danych i grmadzenie ich w istniejących bazach danych jest elementem ułatwiającym późniejsze prace Kmitetu Mnitrująceg. Miary wyknania prjektów Nie we wszystkich prjektach becneg PRL dał się ustalić miary wyjściwe. W celu rzetelneg mnitrwania wdrażania ważne jest ustalenie mierzalnych celów i zadań, najlepiej pisanych przez dane ilściwe charakterze statystycznym, które p przetwrzeniu pwinny zstać ujęte w serie wskaźników. Dla każdeg z prjektów zaprpnwan dpwiednie miary wyknania. Pzwlą ne w przyszłści cenić stpień zaawanswania prjektu i sukces w jeg realizacji. Pmiar siąganych wyników pzwala dróżnić pwdzenie d prażki. Wyniki zapisane w pstaci wskaźników czy bezwzględnych infrmacji statystycznych mają także ważne znaczenie w prcesie uzyskiwania pparcia spłeczneg dla prwadznych zmian czy świadczenia usług. Dają ne czytelny i jednznaczny braz sytuacji. Należy jednak pamiętać, że muszą być ne interpretwane łącznie. Pjedynczy wskaźnik czy liczba mże dawać mylne, zbyt ptymistyczne lub zbyt pesymistyczne wrażenie stpniu zaawanswania wdrażania Planu Rzwju Lkalneg. Analiza wartści pszczególnych wskaźników pzwala cenić na ile pdejmwane działania zgdne są z zakładanymi celami. Zaprpnwane miary umżliwiają bezstrnną cenę siąganych efektów. Prównywanie wskaźników Jednym z pdstawwych narzędzi służących d ceny efektów realizwaneg Planu Rzwju Lkalneg jest również prównanie siąganych wyników pmiędzy jednstkami samrządu terytrialneg. Odniesienie efektów własnej pracy d siągnięć innych przy pmcy prównywalnych wskaźników, pzwala na biektywną cenę pstępu i skali zachdzących zmian. Mże jedncześnie prwadzić d zidentyfikwania najlepszych wzrów działania (tzw. dbrych praktyk), których wspólnym mianwnikiem jest wydajnść. 3. Ocena i kmunikacja spłeczna Pdstawwym warunkiem wiarygdnści i skutecznści ewaluacji jest jej niezależnść. Z warunku teg wynika kniecznść utwrzenia niezależnej rganizacyjnie d zespłów zaangażwanych w prces twrzenia i wdrażania Planu Rzwju Lkalneg kmórki ewaluacyjnej w strukturze Urzędu Gminy Rgów, w skład której wchdziłby jeden lub więcej pracwników

74 zajmujących się ewaluacją ex-pst. Celem tej ewaluacji jest kreślenie faktycznych efektów zrealizwanych prjektów w ramach Planu. Pracwnik kmórki ewaluacyjnej d 31 stycznia każdeg rku przygtwuje raprt ewaluacyjny dtyczący rku pprzednieg. W raprcie tym znajdują się w szczególnści infrmacje : - skutecznści - kryterium t pzwala kreślić czy cele daneg prjektu (jak i całeg Planu) kreślne na etapie prgramwania zstały siągnięte, - efektywnści - kryterium t prównuje zasby finanswe zaangażwane przy realizacji prjektu i Planu z rzeczywistymi siągnięciami prjektu i Planu na pzimie prduktu, rezultatu lub ddziaływania, - użytecznści - kryterium t pzwala cenić faktyczne efekty prjektu i Planu na pzimie prduktu, rezultatu i ddziaływania w nawiązaniu d wcześniej zdefiniwanych w Planie Rzwju Lkalneg ptrzeb i prblemów. Władze samrządwe Gminy Rgów w trakcie wdrażania Planu Rzwju Lkalneg muszą znaleźć skuteczną metdę przekazywania infrmacji d tczenia. Pwinny także zwrócić baczną uwagę na sprawny system przyjmwania infrmacji z tczenia, d partnerów spłecznych. Mżemy wyróżnić dwa główne typy tczenia spłeczneg, z którym władze Gminy muszą się kmunikwać. P pierwsze jest t tczenie wewnętrzne, bejmujące pracwników urzędu, którzy uczestniczą bezpśredni w administrwaniu gminą, ich wiedzę, mtywację, umiejętnści praktyczne, kmpetencje interpersnalne, lecz także technlgię i zasby rganizacji. Jest również tczenie zewnętrzne. Otczenie zewnętrzne bliższe bejmuje przede wszystkim gół mieszkańców Gminy, w którym jednak mżna wyróżnić szereg grup, rganizacji, stwarzyszeń i instytucji czy przedsiębirstw. Otczenie zewnętrzne dalsze jest t faktyczne tczenie Gminy jak wspólnty terytrialnej sąsiednie Gminy, struktury pwiatwe, wjewódzkie i gólnpaństwwe. Obszary działań w zakresie kmunikacji dwustrnnej i współpracy władz Gminy Rgów ze spłecznścią lkalną t: infrmacja pstępach wdrażania Planu Rzwju Lkalneg - każdy mieszkaniec Gminy będzie miał mżliwść uzyskania infrmacji aktualnym stanie prac wdrżeniwych Planu Rzwju Lkalneg w siedzibie sekretariatu Urzędu Gminy, wraz z wglądem w dkumentację (raprty mnitringwe, raprty ewaluacyjne), mżliwść udziału mieszkańców w psiedzeniach Kmitetu Mnitrująceg (p wcześniejszym zgłszeniu swjej becnści), pdjęcie współpracy z mediami lkalnymi - pdawanie infrmacji wdrażanych prjektach w mediach lkalnych przynajmniej raz w rku, infrmacje z prac Kmitetu Mnitrująceg zamieszczane na strnie www.

75 Instytucja Zarządzająca zapewnia śrdki infrmacyjne i prmcyjne w zakresie udzielnej pmcy z funduszy strukturalnych. Wykrzystywane śrdki infrmacyjne i prmcyjne będą miały na celu przede wszystkim infrmwanie ptencjalnych i faktycznych dbirców pmcy mżliwściach wsparcia ze strny UE raz infrmwanie pinii publicznej zakresie i wymiarze pmcy unijnej dla pszczególnych prjektów i rezultatach tych działań. Prmcja Gmina Rgów będzie upwszechniać infrmacje prjektach i jeg efektach przede wszystkim na bszarze jeg realizacji raz na gólndstępnej strnie internetwej. Infrmacje prjektach i Planie Rzwju Lkalneg będą również upwszechniane na terenie Plski. Celem takieg działania jest szerka prmcja prjektów raz zachęcenie d współpracy na terenie Plski i Eurpy. Działania prmcyjne będą zgdne z wymgami Rzprządzenia 1159/2000/WE z 30 maja 2000 r. w sprawie śrdków infrmacyjnych i prmcyjnych stswanych przez Państwa Człnkwskie dnśnie pmcy z funduszy strukturalnych. Analgicznie d przepisów Rzprządzenia 1159/2000/WE celem działań infrmacyjnych i prmcyjnych będzie infrmwanie beneficjentów prjektów (mieszkańców bszaru) mżliwściach jakie stwarza wspólna pmc Unii Eurpejskiej raz Państw Człnkwskich, w celu zapewnienia przejrzystści takiej pmcy raz infrmwanie pinii publicznej rli, jaką pełni Unia Eurpejska we współpracy z państwami człnkwskimi przy udzielaniu pmcy, jak również rezultatach ich działań. Zapewnienie infrmacji zwrtnej jest jednym z kluczwych elementów zapewniających efektywne wdrażanie Planu Rzwju Lkalneg raz cena działań prmcyjnych. Również systematyczne zbieranie danych i grmadzenie ich w istniejących bazach danych jest elementem ułatwiającym późniejsze prace działania prmcyjne. Celem ewaluacji działań prmcyjnych jest dpwiedź na pytania: Czy wszyscy mieszkańcy reginu mają wystarczającą wiedzę działaniach realizwanych przez Urząd Gminy? W przypadku prblemów z prmcją działania pwinny być krygwane w miarę zapisów prjektu. Innym celem jest zapewnienie efektywnej prmcji przy jednczesnym bniżeniu jej ksztów. W prasie lkalnej i reginalnej raz w Internecie pdawane będą systematycznie infrmacje na temat zaangażwania finansweg UE w realizację prjektów raz stanie zaawanswania realizacji zadań i ich efektów w ramach Planu. Sprawy związane ze śrdkami infrmacyjnymi i prmcyjnymi stswanymi przez Państwa Człnkwskie dnśnie pmcy z funduszy strukturalnych reguluje Rzprządzenie Kmisji Eurpejskiej nr 1159/2000.

76 IX. Współpraca samrządu z rganizacjami pzarządwymi 1. Uwarunkwania współpracy Fundamentem idewym wyznaczającym pdstawy współpracy państwa, w tym samrządów terytrialnych i rganizacji pzarządwych jest zasada subsydiarnści, zapisana w preambule Knstytucji RP. Zakłada na, że państw bierze na siebie tylk te zadania, których nie są w stanie rzwiązać bywatele i ich wspólnty. Praktyczną knsekwencją przyjęcia tej zasady jest decentralizacja państwa i przekazywanie władzy lkalnej wspólntm samrządwym. Bardz ważnym krkiem na tej drdze jest przeniesienie znacznej części kmpetencji rządu centralneg samrządm: pwiatm i wjewództwm. Obk teg prcesu pwinien się dknywać prces przekazywania części kmpetencji państwa bywatelm dbrwlnie zrzeszającym się dla rzwiązywania zadań spłecznych. Przemawiają za tym nie tylk względy idewe, ale i praktyczne. Nie chdzi tylk t, że bywatele mają praw sami definiwać swje prblemy i liczyć na pmc państwa w ich rzwiązywaniu, ale także t, iż w wielu dziedzinach rganizacje te szybciej i taniej ptrafią rzwiązać prblemy niż administracja rządwa i samrządwa. Pdstawwym faktem, którą winni uświadamiać sbie wszyscy samrządwcy i pzarządwcy jest t, że pdmitem ich działania są ludzie. Zarówn samrząd lkalny, jak i rganizacje pzarządwe, chć w parciu różne pdstawy (samrząd z mcy prawa, rganizacje

77 dbrwlnie) są reprezentantami spłecznści. Obie te instytucje, znów w różny spsób i na różnych zasadach, dążą d wspólneg celu. Jest nim zaspkajanie ptrzeb spłecznych, służenie ludzim, którzy wybrali swich przedstawicieli d tych instytucji. Zrzumienie teg, skądinąd czywisteg faktu, nie jest wcale pwszechne, a jest t przecież fundament współdziałania, w ramach wspólnej misji, jaką jest dbr spłecznści lkalnej. Organizacje pzarządwe z reguły są znaczniej bliżej ludzi, wyrastają w dpwiedzi na ich knkretne ptrzeby. Administracja natmiast częst (na całym świecie zresztą) zapmina swjej misji, tym, kmu służy. Świadmść misji, nadanie pdmitwści ludzim uruchamia prces uwłaszczenia bywateli, przywrócenia im pdmitwści pprzez twrzenie mżliwści wpływania na własne sprawy. Jednym z nurtów takieg prcesu uwłaszczenia bywateli jest budwanie współpracy władz lkalnych z rganizacjami pzarządwymi, które pełnią funkcję uspłeczniania życia zbirweg. Organizacje, czym była już mwa, pwstają tam, gdzie pjawiają się niezaspkjne ptrzeby. Najczęściej są dpwiedzią na prblemy dnia cdzienneg, gdyż te właśnie są najbardziej isttne. Część rganizacji w spsób świadmy pzstaje na tym pzimie działania. T jest ich misja, tak kreśliły swją rlę i miejsce: pmagać wtedy, gdy pjawia się prblem. Najczęściej zresztą uzupełniają w ten spsób działania samrządu i państwa. Jednak inne rganizacje starają się pszukiwać przyczyn prblemów, a nie tylk łagdzić ich skutki. T jest skuteczna metda rzwiązywania prblemów, ale trudna, b wymagająca umiejętnści i wytrwałści w dcieraniu d rzeczywistych źródeł prblemów, spjrzenia pnad cdziennścią. Wiele rganizacji, które w tym właśnie upatrują swją rlę, stara się dcierać d źródeł prblemów i rzwiązywać je, i t zarówn w skali lkalnej, jak i gólnplskiej. Nie jest t również łatwe dla samrządwców, którzy bardz częst przygniecieni są prblemami dnia cdzienneg: dziurawymi jezdniami czy brakiem pieniędzy na wypłatę zasiłków z pmcy spłecznej. Ale także wśród nich istnieje wiele przykładów starań patrzenie na prblemy w dłuższym hryzncie czaswym i kreślanie celów, które dnszą się d źródeł prblemów, a nie tylk d ich skutków - w myśl twierdzenia, że lepiej zapbiegać niż leczyć. Przykładem takie pdejścia d kreślania celów działania są Strategie i Plany Rzwju Lkalneg w wielu Gminach w Plsce. Świadmść teg, że w działaniu najważniejsze są rezultaty wiąże się ściśle ze świadmścią misji, celów. Myślenie w kntekście rezultatów pdejmwanych działań wymaga planwania i t w dłuższym hryzncie czaswym. Finanswać należy nie działania, ale ich rezultaty. Dbrze znane są sytuacje, w których pewne rezultaty mżna siągnąć bardz prstymi, tanimi spsbami. Nie da się ich jednak zastswać, trzeba wybrać spsób drższy i niekniecznie gwarantujący siągnięcie zakładanych rezultatów, tylk dlateg, że tak mówią przepisy. T bardz częst prblem administracji, któreg rzwiązaniem mgą być rganizacje pzarządwe, elastyczne i - między innymi dzięki temu skuteczne w działaniu.

78 Władza samrządwa z mcy prawa jest gspdarzem w swjej gminie. Dbry gspdarz t nie zawsze ten, który sam wszystk ptrafi zrbić najlepiej, ale przede wszystkim ten, który ptrafi dbrze kierwać innymi. Władze samrządwe pwinny przede wszystkim twrzyć warunki d współpracy, z wszystkimi tymi, którzy działają dla dbra spłecznści lkalnej, w tym z rganizacjami pzarządwymi. Organizacje ptrafią siągać załżne rezultaty taniej i skuteczniej niż na przykład jednstki budżetwe, barczne administracją i skrępwane przepisami. Jest t również, a mże nawet przede wszystkim, ważne z jedneg jeszcze pwdu. Ludzie wtedy są szczęśliwi, gdy czują w pełni, że ich ptrzeby są zaspkajane, gdy się ich nie wyręcza, wtedy, ale daje się mżliwść decydwania zaspkajaniu własnych ptrzeb. Jedną z frm takieg uczestnictwa jest właśnie współpraca z rganizacjami pzarządwymi, które reprezentują interesy bywateli. Innym elementem świadmści współpracy jest uświadmienie sbie ról jakie pełnią baj partnerzy. Oczywiste jest, że pdstawą dla kreślania tych ról jest stan becny, c nie znacza, że nie mżna dążyć - w ramach bwiązujących reguł - d jeg zmiany. Władze lkalne, w ramach bycia gspdarzem w swjej gminie, zbwiązane są d świadczenia kreślneg zakresu usług kreślnych standardach. W przeciwieństwie d nich rganizacje twrzne są dbrwlnie, same kreślają t c rbią. W kreśleniu ról pmaga zidentyfikwanie i przeknanie się nawzajem swich atutach. Samrząd, na przykład ma mżliwść krewania warunków i regulacji dtyczących różnych sfer życia publiczneg, psiada zasby i śrdki na prwadzenie działań na rzecz mieszkańców, ma dstęp d różnych źródeł infrmacji. Organizacje natmiast są elastyczne, nie są bwiem skrępwane tylma przepisami c samrząd, mgą być zatem znacznie bardziej innwacyjne, mają lepsze rzpznanie ptrzeb spłecznych, mgą efektywniej świadczyć usługi na rzecz mieszkańców. Dbre pznanie siebie nawzajem, kreślenie własnych atutów i słabści pzwala precyzyjnie kreślić rle bu partnerów. Różnice w ich mżliwściach działania i w tym czym dyspnują stanwią siłę współpracy, w której baj partnerzy mgą uzupełniać się, pmnażając efekty współdziałania. 2. Organizacje pzarządwe jak partner samrządu terytrialneg Organizacje są reprezentantem spłecznści lkalnej, wyrazicielem ptrzeb, dążeń i czekiwań tej spłecznści (lub jej grup). T pwduje, że dla samrządu rganizacje stanwią znakmity pas transmisyjny, którym przepływają infrmacje zarówn d ludzi d samrządu, jak i d samrządu d spłeczeństwa. Organizacje jak reprezentant spłecznści pwinny mieć zatem mżliwść wypwiadania się w sprawach ważnych dla spłecznści i współuczestniczyć w pdejmwaniu isttnych dla mieszkańców decyzji. Główne frmy współpracy t: stała współpraca infrmacyjna, knsultacje, współudział w pdejmwaniu decyzji przez władze samrządwe. Organizacje świadczą również, czym była już mwa, pmc bezpśrednią na rzecz mieszkańców spłecznści lkalnej. Dyspnują w tym zakresie

79 ptencjałem, wiedzą i dświadczeniami. Mgą być zatem znakmitym wyknawcą zadań publicznych, których zakres i spsób realizacji kreśla samrząd. Główna frma współpracy: kntraktwanie usług rganizacjm przez samrząd. Organizacje bk wyknywania zlecanych przez samrząd zadań publicznych, prpnują zupełnie nieknwencjnalne, nwatrskie spsby rzwiązywania prblemów. Pełnią funkcję innwacyjną i w tym zakresie samrząd również pwinien współpracwać z nimi, przede wszystkim inspirują działania innwacyjne i wspierając ich realizację. Główne frmy współpracy t: prgramy dtacji i inne frmy wspierania rganizacji. Organizacje pzarządwe spśród innych partnerów samrządu terytrialneg wyróżniają następujące cechy: łączenie funkcji usługwej i reprezentacji, bardz dbre rzpznanie ptrzeb, dążeń i czekiwań spłecznych, elastycznść pdejmwanych działań, łatwść w dstswaniu ich d ptrzeb i preferencji klientów/adresatów działań rganizacji, ptencjał, przede wszystkim ludzki, aktywizwanie i rganizwanie wkół działań rganizacji spłecznści lkalnej, mżliwść pzyskiwania śrdków na realizację działań niedstępnych lub trudn dstępnych dla samrządu i innych partnerów, elastycznść w kalkulwaniu ksztów realizacji działań. Prgramy współpracy najczęściej przewidują następujące frmy współpracy pmiędzy samrządem i rganizacjami pzarządwymi: knsultwanie decyzji pdejmwanych przez władze samrządwe z rganizacjami pzarządwymi, najlepiej w ustalnym wspólnie trybie i frmie, zaprszenie rganizacji pzarządwych d współtwrzenia strategii rzwju lkalneg, d szczególneg znaczenia nabiera w twrzeniu reginalnych planów rzwju nwych wjewództw samrządwych kreślenie zasad i prcedur ubiegania się przez rganizacje pzarządwe dtacje z budżetu samrządweg na realizację innwacyjnych prjektów służących mieszkańcm danej spłecznści lkalnej, uwzględnianie rganizacji pzarządwych w przetargach na wyknywanie zadań publicznych, stanwienie prawa lkalneg (uchwały Rad Samrządów), które w spsób kmplekswy kreślają cele, zasady, mechanizmy i frmy i rganizacji pzarządwych. różne frmy wspierania działań rganizacji, na przykład: współpracy samrządu

80 mżliwść krzystania z infrastruktury psiadanej przez samrząd; rganizacje bezpłatne lub na zasadach preferencyjnych mgą krzystać z lkali, sal na szklenia i knferencje, śrdków transprtu, mżliwść krzystania z infrmacji psiadanych przez samrząd, mżliwść krzystania z wiedzy i dświadczeń ekspertów samrządwych, mżliwść krzystania z kanałów prmcyjnych Gminy, mżliwść krzystania z kntaktów zagranicznych Gminy, mżliwść udzielania przez gminę rekmendacji dla rganizacji pzarządwych, mżliwść krzystania ze szkleń i t zarówn w zakresie merytrycznych zagadnień, jak i w zakresie rzwju rganizacyjneg, jak też dtyczących funkcjnwania władz samrządwych, urzędu Gminy, etc3. 3 Pr. Tmasz Schimanek Organizacje pzarządwe w Plsce.

81 Załącznik nr2 d Uchwały Rady Gminy Rgów Nr 67/XIV/2008 z dnia 30 stycznia 2008 r. PLAN MARKETINGU TERYTORIALNEGO DLA GMINY ROGÓW

82 PLAN MARKETINGU TERYTORIALNEGO Spis treści Wstęp 3 Część I 5 1. Diagnza terenu Płżenie gegraficzne Analiza zasbów Analiza SWOT 17 Część II Zdefiniwanie rynków dcelwych dla turystyki Gminy Rgów Instrumenty plityki prmcyjnej 24 Część III Inwestycje Atrakcyjnść inwestycyjna kraju Atrakcyjnść inwestycyjna wjewództwa łódzkieg Oferta inwestycyjna Gminy Rgów Gspdarka Główne pwdy dla których wart rzważyć inwestycje w gminie Rgów 39 Wstęp W ujęciu teretycznym rzwój marketingu terytrialneg związany jest z pracami T. Markwskieg, A. Szrmnika czy T. Dmańskieg. W swich pracwaniach prpnują ni pstrzegać gminę jak pewneg rdzaju prdukt i w zarządzaniu nim stswać narzędzia wykrzystywane w praktyce przedsiębirstw. Wychdzi się z załżenia, że Gmina funkcjnuje w spsób pdbny d przedsiębirstwa. Wytwarza prdukty i usługi (sama w

83 istcie będąc swistym prduktem) ferując je na rynku wewnętrznym (Gmina) i zewnętrznym (tczenie Gminy). Zabiegając sprzedaż swich dóbr i usług Gmina funkcjnuje w warunkach knkurencji innych śrdków. Warunki knkurencji wymagają wykrzystania wszystkich narzędzi zwiększających efektywnść funkcjnwania, w tym narzędzi marketingwych. Marketing terytrialny jest nauką nwą, nie stswaną dtychczas w samrządach plskich. Nie mżemy utżsamiać marketingu terytrialneg z prmcją Gminy. Marketing t działania skrdynwane, zaplanwane, które mają dprwadzić m.in. d: - pzyskania zewnętrznych inwestycji wraz z kapitałem i knw-hw, - prmcją lkalnych prduktów, - prmcją turystyczną Gminy, - budwą tżsamści terytrialnej, Pzyskanie inwestrów, przyciągnięcie kreślnej grupy nwych mieszkańców, plepszenie jakści życia spłeczeństwa, rzbudwa infrastruktury, wdrżenie nwych rzwiązań technlgicznych, zwiększenie liczby turystów dwiedzających dany teren t cele, których marzy każdy samrząd. Zastswanie dpwiednich narzędzi marketingwych zwiększa szanse uzyskania celów, jakie chce siągnąć samrząd. Zatem marketing terytrialny plega na traktwaniu pdmitów jak specyficznych klientów, turystów których należy zabiegać. Plan marketingu terytrialneg z ukierunkwaniem na pzyskanie inwestrów raz turystów będzie więc, pdstawą d dalszych działań marketingwych, będzie zawierał wytyczne c należy i mżna zrbić aby siągnąć zakładane cele. Gmina mże we własnym prgramie marketingu manipulwać w pewnym zakresie trzema instrumentami marketingu: prduktem, ceną, prmcją. Prdukt przedstawienie gólnej atrakcyjnści inwestycyjnej Gminy przechdząc d atrakcyjnści inwestycyjnej kreślneg miejsca (w turystyce prdukt przedstawienie atrakcyjnści turystycznej reginu, walrów krajbrazwych, kulturwych, prduktu turystyczneg). Cena na gół zachęty pdatkwe, przywileje, chrna celna i pdbne mechanizmy cenwe (w turystyce cena dpaswanie ferty cenwej d zróżnicwanych segmentów dbirców). Prmcja działania mające na celu rzpwszechnianie infrmacji na temat miejsca inwestycji raz budwanie krzystneg wizerunku miejsca inwestycji (w turystyce prmcja krewanie atrakcyjneg wizerunku Gminy, prmcja, reklama Gminy za pmcą różnych instrumentów prmcji mix).

84 Ważnym elementem strategii każdeg reginu pwinna być synergia z reginami sąsiadującymi. Część I 1. Diagnza terenu: 1.1. Płżenie gegraficzne Gmina Rgów t Gmina wiejska w wjewództwie łódzkim, leży w centralnej i wschdniej części pwiatu brzezińskieg. Stlicą Gminy jest Rgów wieś na terenie Wzniesień

85 Łódzkich. Atutem Gminy Rgów jest płżenie na linii dróg największych w kraju aglmeracji miejskich Warszawy i Łdzi zarówn w płączeniu drgwym i klejwym. W skład Gminy wchdzą miejscwści wsie : Jasień, Józefów, Kbylin, Ktulin, Marianów Rgwski, Mrga Dlna, Mrga Górna, Nwe Wągry, Olsza, Ppień, Przyłęk Duży, Przyłęk Mały, Rgów, Rgów Wieś, Rmanówek, Stefanów, Wągry, Zacywilki, Rgów - Parcele. Sąsiednie Gminy t: Brzeziny, Dmsin, Jeżów, Kluszki, Lipce Reymntwskie, Słupia. 1.2.Analiza zasbów Zasby naturalne: Lesistść Gmina Rgów zajmuje pwierzchnię 66,23 km², w tym: - użytki rlne: 70% - użytki leśne: 21% Gmina stanwi 18,47% pwierzchni pwiatu. Na zachód d Rgwa, w dlinie rzeki Mrgi w 1997 r. utwrzn Zespół Przyrdnicz Krajbrazwy "Dlina Mrgi" łącznej pwierzchni 493 ha. Głównym celem pwłania zespłu była chrna krajbrazu przełmwej dliny rzeki Mrgi na krawędzi reginu fizyczn - gegraficzneg Wzniesień Łódzkich. Rzeka płynie na tym dcinku na dnie głębkiej dliny strmych stkach. Ddatkwe walry nadaje temu bszarwi becnść licznych parwów, źródeł i głazów narzutwych raz fragmentów naturalnych lasów na stkach i dnie dliny. Dużą wartść psiadają również rzległe płaty rślinnści szuwarwej i łąkwej, z klekcją rzadkich i chrninych gatunków rślin. W pbliżu Rgwa znajdują się również trzy częściwe rezerwaty leśne utwrzne w 1954 r. : Dliska, Ppień raz Zimna Wda. Rezerwat leśny Dliska na półnc d wsi Rgów twrzny ficjalnie w 1954 r. chć tradycje chrny sięgają 1948 r. Pwierzchnia ha. Rezerwat chrni 140-letni las mieszany z udziałem jdły naturalneg pchdzenia, występującej na półncnej granicy zasięgu, a także - świerka, ssny i dębu. Niestety w statnich latach wiele spśród wiekwych jdeł uschł na skutek ujemneg ddziaływania emisji przemysłwych i anmalii pgdwych.

86 Obecnie jdły w rezerwacie "Dliska" rsną najliczniej w warunkach pdkapwych. Najwięcej jdeł występuje w półncn - wschdniej części rezerwatu. Najstarsze i najgrubsze jdły rsnące w rezerwacie sięgają w bwdzie 170 cm. Rezerwat leśny Ppień w sąsiedztwie wsi Ppień (Gmina Jeżów, pwiat brzeziński), utwrzn w 1954 r. w celu zachwania fragmentu lasu mieszaneg z dużym udziałem, wówczas k. 150-letnieg, stardrzewu ssnweg z udziałem dębu, grabu, lipy i świerka. Pwierzchnia rezerwatu wynsi 8.06 ha. Pierwtny, główny cel chrny w ciągu pnad 50 lat stracił na aktualnści, pnieważ rsnące tu ssny w międzyczasie siągnęły stan naturalnej djrzałści ( lat). Ich liczba w rezerwacie, tylk w ciągu statnich 30 lat spadła pnad trzykrtnie. Miejsce ssny (nie dnawiającej się naturalnie na żyznych siedliskach) zajęły sztucznie wprwadzne gatunki, charakterystyczne dla siedlisk grądwych: dęby, jesiny, wiązy, lipy i klny. Współcześnie rezerwat "Ppień" bejmuje zbirwiska łęgu płżne nad rzeką Rawką raz grądu niskieg i grądu typweg. Dziś jest t największy pd względem pwierzchni i najbardziej zróżnicwany pd względem flrystyczn - fitscjlgicznym rezerwat wchdzący w skład Lasów Zakładu Dświadczalneg SGGW w Rgwie. Rezerwat leśny Zimna wda w pbliżu wsi Jeżów (Gmina Jeżów, pwiat brzeziński) w nadleśnictwie Rgów. Utwrzny w 1954 r. chć tradycje chrny sięgają już 1937 r. Pwierzchnia ha. Rezerwat "Zimna Wda" chrni bór mieszany z przewagą rzadkieg dębu bezszypułkweg w wieku k lat, z udziałem wiekwych ssen (d 140 lat) raz pjedynczych świerków, ssen, grabów i siki. Tutejszy drzewstan dębwy należy d najstarszych zachwanych na terenie wjewództwa - jeg wycięcie planwan już w 1895 r. Blisk 90 spśród W rsnących płudniwej części tu dębów rezerwatu przekracza przeważa buk swym psadzny bwdem tu 220 cm. w dwudziestleciu międzywjennym. Świerki i ssny niegdyś występwały tu znacznie liczniej, ale ich udział zmalał wskutek wycinek, suszenia terenu i zatrucia śrdwiska. Miejscwe run charakteryzuje się bgatym składem gatunkwym. Zasby wdne Mrga t prawy dpływ Bzury długści 61 km i pwierzchni drzecza km 2. Źródła Mrgi znajdują się na wyskści 195 m n.p.m. w granicach wsi Gałkówek - Klnia, na terenie Wzniesień Łódzkich.

87 W pczątkwym biegu Mrga płynie na półncny - wschód, następnie na półnc, stsunkw głębką i wąską dliną pśród wysczyzny mrenwej Wzniesień Łódzkich. Szczególnie interesujący jest dcinek Mrgi w strefie krawędziwej wysczyzny, gdzie rzeka zmienia kierunek na półncn - zachdni. W dlnym biegu Mrga płynie przez lekk pfałdwaną Równinę Łwick - Błńską, w brębie której uchdzi d Bzury, w rejnie wsi Sbta, na wyskści 91 m n.p.m. Głównym (lewym) dpływem Mrgi jest Mrżyca. Szczególne zasby W Rgwie znajduje się zaplecze naukw dydaktyczne Leśneg Zakładu Dświadczalneg, Centrum Edukacji Przyrdnicz - Leśnej. Przekształcił się n w gólnie dstępne dla zwiedzających klekcje btaniczne i zbiry przyrdnicze zgrmadzne w Arbretum, Alpinarium. Znajduje się tam kazały zbiór rślin z całeg świata, d małych alpejskich rślinek p wynisłe drzewa krkwe załżne w 1925 r., kiedy t na wyłącznym z Nadleśnictwa terenie psadzn pierwsze drzewa - daglezje zielne. Znajduje się w nim k. 400 gatunków rślin zielnych i dwiedza g c rku k. 40 tys. sób z Plski i zagranicy. Ci drudzy zjawiają się głównie w celach naukwych. Największą frekwencję arbretum dntwuje wisną i latem, a znajduje się w nim najbgatsza klekcja klnów w Plsce (pnad 130 gatunków i dmian). Z klei przy Leśnym Zakładzie Dświadczalnym Szkły Głównej Gspdarstwa Wiejskieg z siedzibą Warszawie, istnieje Muzeum Lasu i Drewna utwrzne w 1950 r. Ta ryginalna placówka muzealna psiada bgatą klekcję zlgiczną, dtyczącą ptaków i ssaków a także zbiry btaniczne, fitpatlgiczne i tzw. ksyltekę - zbiry próbek drewna. Zbiry muzeum służą również studentm i pracwnikm Szkły Głównej Gspdarstwa Wiejskieg w Warszawie. Muzeum udstępnine jest d zwiedzania sbm indywidualnym i wycieczkm. Od rku 1999 na przełmie wisny i lata dbywają się na terenie Szkły Głównej Gspdarstwa Wiejskieg w Rgwie Krajwe Targi Leśne, na których wystawia się k. 60 firm. Od 2003 rku impreza ma rangę międzynardwej. Dziedzictw kulturalne: Zabytki Na terenie Gminy Rgów znajduje się Zespół Pałacw - Parkwy, na który składają się: murwany pałac wzniesiny w 1916 r., zabudwania flwarczne w tym: bra, dwie stdły, spichlerz, grzelnia raz park krajbrazwy z pczątku XX w. Na terenie wsi znajduje się cmentarz z I wjny światwej.

88 Atrakcją turystyczną Rgwa jest klej wąsktrwa Rgów-Biała Rawska zbudwana jak wjskwa klej plwa przez wjska niemieckie pdczas pierwszej wjny światwej. Linia pwstała p t by zapatrywać frnt w żywnść, brń i amunicję, raz by wywzić rannych niemieckich żłnierzy. P zakńczeniu działań wjennych na tym terenie Niemcy uciekając przed wjskiem rsyjskim nie zdążyli rzebrać klei. Okazał się że ten, pwstały w pewien spsób przez przypadek, system transprtwy kazał się ptrzebny. P dzyskaniu przez Plskę niepdległści klej zstała przejęta przez PKP i tak dtrwała d 2001 r. kiedy t PKP wydał decyzję likwidacji linii. Klejkę uratwali miłśnicy wąskieg tru z Fundacji Plskich Klei Wąsktrwych raz wlntariusze. Od tamtej pry jest na pd ich zarządem. Przez 5 lat dremntwan część zabytkweg tabru raz wznwin przewzy turystyczne. Klejka jest utrzymywana wyłącznie przez wlntariuszy - pasjnatów którzy pświęcając swój wlny czas dbają ten zabytek. Jest t przedsięwzięcie wyjątkwe na skalę eurpejską. Na stacji Rgów Twarwy Wąsktrwy pwstaje ekspzycja tabru. Trasa klejki wiedzie przez malwnicze, pagórkwate tereny Mazwsza. Wyrby reginalne - nie występują na terenie Gminy. Ośrdki kultury i sprtu: Nie ma wydrębninej jednstki typu dm lub śrdek kultury. Częściw te funkcje spełnia Bibliteka Gmina. Nie istnieje również instytucja typu gminneg śrdka sprtu i rekreacji, natmiast działają dwa kluby sprtwe w Rgwie Pgń, w Wągrach Fenix. Cykliczne imprezy, wydarzenia kulturalne rganizwane w gminie: Święt Wisny (statni tydzień kwietnia), Święt Jesieni (statni tydzień września). Są t festyny rganizwane przez Leśny Zakład Dświadczalny w Rgwie. Główną atrakcją jest mżliwść zwiedzania biektów LZD (Arbretum, Muzeum Lasu i Drewna) raz mżliwść zakupu rślin zdbnych, prady grdnicze. Imprezie twarzyszą wystawy przyrdnicze, sptkania z ciekawymi ludźmi, knkursy dla dzieci. Odbywa się również kiermasz. Dżynki gminne termin tegrczny 23 września. Termin mże ulegać w różnych latach niewielkim zmianm.

89 Międzynardwe Targi Leśne dbywają się p raz ósmy. Prezentują pstępy w technice i nauce leśnej. Targm leśnym twarzyszą knferencje i seminaria przygtwane przez instytucje naukwe związane z leśnictwem, a także imprezy charakterze sprtwym. Lkalni artyści Na terenie Gminy nie działają żadni lkalni artyści. Ocena infrastruktury bsługi turystyki: Miejsca nclegwe Dm Studencki "Jdełka" miejsc nclegwych. Centrum knferencyjne zarządzane przez Centrum Edukacji Przyrdnicz Leśnej, dyspnuje salami knferencyjnymi (2 x 30 sób i jedną na 220 sób), biskiem d siatkówki, krtem teniswym sztucznej nawierzchni, sauną. Baza gastrnmiczna Stłówka Studencka s. c. Rgów ul. Akademicka - Katarzyna i Pitr Łukasik. Zapewnia wyżywienie dla studentów i gści DS. Jdełka, w tym bsługuje centrum knferencyjne. PPHU CHŁOPEX Karczma pd Brem Rgów ul. Rgów ul. Leśna 17 bar płżny na skraju lasu. SKARBONKA bar Sławmir Smulski Rgów ul Akademicka 1 płżny przy kmpleksie budynków SGGW LZD. CATERING państwa KARP Mirsława Karp Rgów 26 rganizacja przyjęć, catering, nie psiada własnej sali. Bar u Rafała Rgów ul. Elewatr 1 niedawn twarty bar - pizzeria przy drdze krajwej 72 Sieć płączeń z innymi miastami(drgi, kleje) Stacja klejwa: Rgów płączenia między innymi : z Łdzią, Warszawą, Skierniewicami, Białymstkiem, Olsztynem, Pitrkwem Trybunalskim, Tmaszwem Kluszkami (z przesiadką mżliwść płączeń z innymi miastami). Mazwieckim,

90 Drgi djazdwe: - krajwe: Nr 72 - Knin - Turek - Uniejów - Balin - Łódź - Brzeziny - Rawa Mazwiecka Odległść miejscwści Rgów d: Warszawy 110 km( k. 2h 30min) Łdzi 32km (k. 50min) Skierniewic 34km (k. 50min) Łwicza 54km( k. 1h 15 min) Rawy Mazwieckiej 24 km (k. 35min) Tmaszwa Mazwieckieg 45km( k. 1h 10 min) Pitrkwa Trybunalskieg 80km (k. 1h 50min) Zasby ludzkie 1. Sytuacja demgraficzna i spłeczna terenu Tabela nr 1: Stan ludnści na dzień wg stałeg miejsca zameldwania gółem. Rk Stan ludnści na dzień 31 XII 2006 rku Ogółem Mężczyźni Kbiety Źródł: GUS W prównaniu d rku 2002 liczba ludnści spadła 42 sby. Obserwujemy utrzymującą się w latach tendencje systematyczneg spadku mieszkańców, c znacznie pgarsza sytuację demgraficzną w gminie. Tabela nr 2: Przyrst naturalny w latach Rk Wartść J.m. Osba

91 Osba Osba Osba Osba Źródł: GUS W gminie Rgów bserwujemy ujemny wskaźnik przyrstu naturalneg. Najniższą wartść (-28 sób ) wskaźnik siągnął w 2003 rku. W rku sytuacja się niec pprawiła, ale i tak dntwujemy ujemny wskaźnik. Na ujemny wskaźnik przyrstu naturalneg wpływ ma wyski wskaźnik zgnów, ale przede wszystkim malejąca liczba urdzeń. Spwdwane jest t przede wszystkim faktem, iż kbiety decydują się becnie na macierzyństw najczęściej dpier pmiędzy 25 a 29 rkiem życia (na pczątku lat 90 - między 20 a 24). Im bardziej wykształcne, tym częściej dkładają macierzyństw bliżej trzydziesteg rku życia. Wzrasta też liczba kbiet, które w góle nie wychdzą za mąż. Najppularniejszym mdelem rdziny jest 2+2, chć craz częściej pary decydują się na jedn dzieck. Inne małżeństwa nie decydują się na dzieck z pwdów trudnści finanswych. Bezrbcie, ubóstw pwdują, że młdzi ludzie nie decydują się na zawieranie małżeństw i dzieci. 2. Migracje Czułym miernikiem zmian sytuacji spłeczn-gspdarczej jest migracja. Ludzie siedlają się na terenach, których perspektywy rzwjwe pstrzegają z ptymizmem, natmiast spntaniczna emigracja z daneg terenu jest zawsze sygnałem zagrżenia zapaścią rzwjwą. Tabela nr 3: Sald migracji w ruchu wewnętrznym w gminie Rk Wartść gółem Źródł: GUS J.m. sba sba sba sba sba W rku 2002 wskaźnik salda migracji wyniósł aż -33 sby. Od rku 2003 sytuacja się znacznie pprawiła tylk w 2005 rku dntwujemy ujemny wskaźnik. W 2006 rku sytuacja wyraźnie się pprawiła dntwujemy + 15 nwych sób na pbyt stały w gminie.

92 3. Struktura ludnści według wieku i wykształcenia W strukturze wieku ludnści mżna wyróżnić trzy pdstawwe kategrie, które są isttne z punktu widzenia rynku pracy i zasbów siły rbczej: ludnść w wieku przedprdukcyjnym tj. w wieku d 0 d 17 lat, ludnść w wieku prdukcyjnym, w tym: kbiety d 18 d 59 lat, a mężczyźni d 18 d 64 lat, ludnść w wieku pprdukcyjnym, w tym: kbiety d 60 lat i więcej, a mężczyźni d 65 lat i więcej. Tabela nr 4: Struktura ludnści z punktu widzenia rynku pracy i struktury wieku w gminie Rgów Lata Ludnść w wieku przedprdukcyjnym Ludnść w wieku prdukcyjnym Ludnść w wieku pprdukcyjnym Źródł: GUS Od rku 2002 d rku 2006 liczba ludnści w wieku: przedprdukcyjnym - zmniejszyła się 93 sby, prdukcyjnym wzrsła 38 sób, pprdukcyjnym nie zmieniła się. W 2006 rku ludnść w wieku: przedprdukcyjnym sób, c stanwi 20% gółu mieszkańców prdukcyjnym sób, c stanwi 63% gółu mieszkańców pprdukcyjnym 808 sób, c stanwi 17% gółu mieszkańców

93 Tabela nr 5: Pzim wykształcenia w gminie Rgów w 2002rku Wykształcenie Wyższe Plicealne Średnie razem Zasadnicze zawdwe Pdstawwe ukńczne Pdstawwe nieukńczne i bez wykształcenia szklneg Ogółem Stan prcentwy 6% 3% 22% 27% 38% 168 4% Mężczyźni Kbiety Źródł: GUS Największa liczba sób (k. 38% ludnści Gminy) psiada wykształcenie pdstawwe ukńczne. Wykształcenie zasadnicze zawdwe psiada 27% mieszkańców Gminy Rgów, a wykształcenie wyższe 6 %, jest t wyższa nta niż w większści gmin. Ogólnie pzim wykształcenia w gminie jest niski. W gminie Rgów wykształcenie wyższe, plicealne i średnie psiada zdecydwanie więcej kbiet niż mężczyzn. Jest t tendencja bserwwana w większści gmin w Plsce. Mżna wymienić kilka czynników, które pwdują iż ludzie młdzi w gminie rzadk decydują się na studia. Ot ne: ubóstw w rdzinie nie pzwala na zamieszkanie w innym mieście i pdjęcie studiów, ddalenie d śrdków akademickich, brak chęci d pdwyższania kwalifikacji zawdwych, biernść ludzi młdych, nabieranie złych wzrców sbwych z tczenia, brak mtywacji i wiary we własne siły. 4. Rynek pracy Jednym z ważnych czynników wpływających na rynek pracy jest pzim zatrudnienia. Tabela nr 6: Liczba sób pracujących w gminie Rgów Liczba sób zatrudninych gółem mężczyźni

94 kbiety Źródł: GUS Analizując pszczególne wskaźniki znajdujące się w pwyższej tabeli mżemy stwierdzić, że liczba sób pracujących, zamieszkałych w gminie Rgów uległa zmniejszeniu d 2003 rku 46 sby. Należy zwrócić uwagę na systematyczny spadek zatrudnienia mężczyzn, zatem w gminie bserwujemy większe zatrudnienie kbiet niż mężczyzn. Bezrbcie stanwi jeden z najtrudniejszych prblemów spłeczn gspdarczych. Rzmiar bezrbcia zależy d systemu gspdarczeg i aktualnie prwadznej plityki krajweg rynku pracy. Związane jest zwykle z pzimem nwych inwestycji i trwałym zatrudnianiem pracwników w nwpwstałych i nwczesnych zakładach pracy sektra publiczneg lub prywatneg. Mapa nr 1: Stpa bezrbcia według wjewództw (stan w kńcu września 2006 rku) Według danych Główneg Urzędu Statystyczneg lipiec 2007r. był klejnym miesiącem, w którym bezrbcie spadł d 12,2 %.