9.6.2 Współpraca międzynarodowa w zakresie monitoringu jakości wód powierzchniowych

Transkrypt

1 9.6.2 Współpraca międzynarodowa w zakresie monitoringu jakości wód powierzchniowych Województwo dolnośląskie, z racji swojego położenia geograficznego, w obszarze wód powierzchniowych wystawione jest na oddziaływanie źródeł zanieczyszczeń pochodzących z terytorium państw graniczących Czech i Niemiec. Rzeka Nysa Łużycka stanowi granicę państwa od tzw. trójpunktu granicznego do ujścia do Odry. Rzeka Ścinawka na odcinku 23 km przepływa przez terytorium Czech. Obie rzeki choć w różnym stopniu narażone są na dopływ ścieków spoza terytorium Polski i wnoszą na jej teren określony ładunek zanieczyszczeń. NYSA ŁUŻYCKA Nysa Łużycka wypływa z południowo-zachodnich stoków Gór Izerskich, z rezerwatu przyrody na terenie Czech. Rzeka ta zbiera wody z obszaru km2 i odprowadza do Odry w 542,4 km jej lewego brzegu. Długość Nysy wynosi 251,6 km. Górny odcinek o długości 53,8 km i powierzchni zlewni 375,3 km2 znajduje się na terenie Czech. Od km 197,8 Nysa Łużycka jest rzeką graniczną Polski i Niemiec. Nysa Łużycka wpływa na teren Polski z Czech na wysokości 230 m n.p.m. poniżej miasta Hradek. Na długim odcinku zbiera wody spływające potokami z Gór Izerskich i Gór Łużyckich. W rejonie Zittau zbiegają się granice trzech państw: Polski, Czech i Niemiec, rzeka przyjmuje kierunek południkowy i aż do ujścia płynie na północ, wyznaczając granice między Polską a Niemcami. Do Odry wpada na terenie województwa lubuskiego. Głównymi dopływami po stronie polskiej są: Miedzianka, Witka, Czerwona Woda, Jędrzychowicki Potok, a po stronie niemieckiej: Mandau i Pließnitz. W 2003 roku Nysę Łużycką kontrolowano w 6 przekrojach pomiarowych, od tak zwanego trójpunktu granicznego do przekroju w Pieńsku, w ramach monitoringu granicznego prowadzonego we współpracy z Niemcami. Podstawą prawną do prowadzenia monitoringu granicznego jest umowa z 19 maja 1992 roku między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych. Program badań jakości wód granicznych ustalany jest w protokołach z narad polsko-niemieckiej Grupy Roboczej W2 Ochrona Wód Komisji ds. Wód

2 Granicznych. Wyniki badań są podstawą do opracowania wspólnej, polsko-niemieckiej oceny jakości wód granicznych. Monitoring wód Nysy Łużyckiej w przekroju trójpunktu granicznego realizowany był także we współpracy z Czechami. Podobnie badania wód Witki (dopływu Nysy Łużyckiej) w przekroju granicznym prowadzone były wspólnie z Czechami. Podstawą prawną do prowadzenia monitoringu granicznego z Republiką Czeską, jest umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Czechosłowackiej o gospodarce wodnej na wodach granicznych z dnia 21 marca 1958 roku oraz Porozumienie Szczegółowe między Pełnomocnikiem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej a Pełnomocnikiem Rządu Republiki Czeskiej do spraw gospodarki wodnej na wodach granicznych w sprawie jakości wód ważniejszych cieków granicznych z dnia 27 kwietnia 1990 r. Zakres badań jakości wód granicznych jest określony w Porozumieniu Szczegółowym Pełnomocników. W 2003 roku Nysę Łużycką i jej dopływy badano w następujących przekrojach pomiarowo-kontrolnych: - tzw. trójpunkt graniczny, km 197,0, - Drauensdorf, km 190,0, - Marienthal, km 177,0, - powyżej Zgorzelca, km 158,0, - poniżej Zgorzelca, km 150,0, - m. Pieńsk-Deschka, km 135,0; oraz jej dopływy: - Miedziankę, ujście do Nysy Łużyckiej km 0,3/186,7, - Witkę, m. Èernousy-Zawidów (punkt graniczny) km 10,9, - Witkę, ujście do Nysy Łużyckiej km 0,5/167,3,

3 - Czerwoną Wodę, ujście do Nysy Łużyckiej km 0,5/154,8. Jakość wód Nysy Łużyckiej płynącej wzdłuż zachodniej granicy powiatu zgorzeleckiego zależy od wielkości ładunków zanieczyszczeń dopływających z Czech, Polski i Niemiec. Ważniejszymi źródłami zanieczyszczeń wód Nysy Łużyckiej są ścieki bytowe i przemysłowe z miejscowości położonych w Czechach: Liberec, Hradek, w Polsce: Bogatynia, Zgorzelec, Pieńsk, w Niemczech: Zittau, Hirschfelde, Görlitz. Na terenie Polski głównymi źródłami zanieczyszczeń są: - ścieki komunalne odpływające z następujących ośrodków miejskich: Zgorzelec, Zawidów; z terenu gmin miejsko-wiejskich: Bogatynia, Pieńsk, - ścieki bytowe, wody kopalniane i wody deszczowe spływające z terenu zwałowiska zewnętrznego Kopalni Węgla Brunatnego Turów, - ścieki przemysłowe z Elektrowni Turów, - ścieki bytowe z gminy wiejskiej Sulików. Największymi oczyszczalniami ścieków eksploatowanymi na tym terenie są: - zmodernizowana, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości m3/d w Bogatyni, oczyszczone ścieki (Qśr = m3/d) odprowadzane są do rzeki Miedzianki, - dwie mechaniczno-chemiczne oczyszczalnie wód kopalnianych z odkrywki I śr. 20 m3/min. oraz wód z odkrywki II śr. 30 m3/min. Kopalni Węgla Brunatnego Turów, - mechaniczno-chemiczna oczyszczalnia ścieków z Elektrowni Turów, oczyszczone ścieki w ilości około m3/d odprowadzane są do Miedzianki i jej dopływów, - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków bytowych z Elektrowni Turów (o przepustowości 900 m3/d), odprowadzanych do rzeki Miedzianki,

4 - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia w Sieniawce (o przepustowości 487 m3/d) dla potrzeb miejscowości Sieniawka, Porajów, Kopaczów i dla przejścia granicznego; docelowo etap II przepustowość 898 m3/d, - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia typu Bioblok MU o przepustowości 300 m3/d w Zawidowie, ścieki oczyszczone w ilości 200 m3/d odprowadzane są do potoku Kocia prawobrzeżnego dopływu Witki, - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków komunalnych ze Zgorzelca o przepustowości m3/d; zlokalizowana w Jędrzychowicach; oczyszczone ścieki w ilości m3/d odprowadzane są do Jędrzychowickiego Potoku; - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków z Pieńska oraz z niemieckich gmin Gross-Krauscha, Zodel i Deschka o przepustowości m3/d, oczyszczone ścieki w ilości m3/d odprowadzane są do Nysy Łużyckiej; planowana jest modernizacja oczyszczalni. W Kopalni Węgla Brunatnego Turów na bieżąco realizowana jest rozbudowa systemów sprowadzeń rurowych i lokalnych osadników w celu wyeliminowania niekontrolowanych spływów wód opadowych, zanieczyszczonych zawiesiną pochodzenia mineralnego. Nysa Łużycka wpływa na teren Polski już znacznie zanieczyszczona, chociaż w ostatnich latach zaobserwować można pewną stabilizację wartości charakterystycznych parametrów zanieczyszczenia. Dla większości badanych parametrów obserwuje się spadek wartości charakterystycznych w ostatnim dziesięcioleciu. Porównując wyniki badań w trójpunkcie granicznym i w ostatnim punkcie pomiarowokontrolnym na terenie województwa w Pieńsku odnotowano wyraźne obniżenie się poziomu zanieczyszczeń wzdłuż biegu rzeki. ŚCINAWKA Rzeka Ścinawka bierze początek na terenie Polski w Górach Wałbrzyskich, w okolicy wsi Kamionki. Poniżej Golińska rzeka wpływa na terytorium Czech, które opuszcza powyżej Tłumaczowa. Odtąd, aż do ujścia do Nysy Kłodzkiej w 124,0 km tej rzeki, jako jej lewobrzeżny dopływ, przepływa przez terytorium

5 Polski. Sumaryczna długość odcinków rzeki znajdujących się na terenie Polski wynosi 40,9 km (całkowita długość to 62,0 km). Zlewnia rzeki jest zróżnicowana. Początkowo Ścinawka zbiera wody z terenów górskich i podgórskich zlokalizowanych w rejonie Gór Wałbrzyskich i Kamiennych. W tej części zlewni zlokalizowane są m.in. miejscowości Sokołowsko i Mieroszów. Po przepłynięciu przez Czechy, rzeka wpływa na tereny rolnicze położone w okolicach miejscowości Ścinawki, stając się jednocześnie odbiornikiem wód dopływów, pochodzących z rejonów turystyczno-wypoczynkowych, m.in. Radkowa i Wambierzyc. Do Ścinawki uchodzą również cieki wodne z okolic Nowej Rudy. Jakość wody w rzece kontrolowana była w 2003 r. w 3 przekrojach pomiarowo-kontrolnych: - poniżej Golińska, km 46,3 (punkt graniczny), - powyżej Tłumaczowa, km 25,2 (punkt graniczny), - ujście do Nysy Kłodzkiej, km 0,5. Na terytorium Polski Ścinawka jest odbiornikiem ścieków z: - mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Sokołowsku (ilość odprowadzanych ścieków m3/d); oczyszczalnia jest przeciążona i przewidziana do likwidacji, w przyszłości ścieki kierowane będą do oczyszczalni w Golińsku, - mechaniczno-biologicznej, z podwyższonym stopniem usuwania biogenów, oczyszczalni ścieków w Golińsku o przepustowości 950 m3/d (ilość odprowadzanych ścieków po oczyszczeniu biologicznym 485 m3/d), - grupowej, mechaniczno-biologicznej, z podwyższonym stopniem usuwania biogenów, oczyszczalni ścieków w Ścinawce Dolnej o przepustowości 6000 m3/d (ilość odprowadzanych ścieków m3/d). Na terytorium Czech głównym źródłem zanieczyszczeń są ścieki z miasta Broumov. W badanych przekrojach pomiarowo-kontrolnych, zarówno w punktach granicznych, jak i w przekroju ujściowym, stwierdzono wody

6 charakterystyczne dla III klasy jakości wód powierzchniowych. O klasyfikacji rzeki decydowały najczęściej związki biogenne (a w tej grupie wskaźników głównie fosforany, a także fosfor ogólny, azotany i azotyny) oraz zanieczyszczenia bakteriologiczne. Przeanalizowane zostały również zmiany w wieloleciu charakterystycznych wskaźników zanieczyszczenia: BZT5, fosforanów i azotanów w przekrojach granicznych. W obu badanych przekrojach obserwuje się obniżanie wartości charakterystycznych tych wskaźników w ostatnim dziesięcioleciu. Ich wartości bezwzględne są nieznacznie wyższe w przekroju powyżej Tłumaczowa, po wpłynięciu rzeki z Czech na teren Polski. O ile wartości BZT5 i azotanów pozostają na względnie niskim poziomie, to stężenia fosforanów w obu punktach są wysokie na poziomie IV i V klasy jakości wód powierzchniowych. W związku z tym, że Ścinawka jest rzeką graniczną, prowadzona jest współpraca z czeskimi służbami ochrony środowiska z okręgu Hradec Kralove i Liberec. Na spotkaniach, które odbywają się jeden raz w roku, poruszane są wszystkie zagadnienia związane z ochroną środowiska. Istnieje zintegrowany system powiadamiania na wypadek poważnych awarii strony mają obowiązek wzajemnie powiadamiać się o wystąpieniu awarii mogących mieć wpływ na pogorszenie stanu środowiska.