Pierre Mignard, Molier (1622-

Transkrypt

1

2 Molier, czyli Jean Baptiste Poquelin, żył w latach Uważany jest za najwybitniejszego komediopisarza w historii literatury francuskiej. Pochodził z rodziny mieszczańskiej. Jego ojciec był tapicerem. Molier miał zgodnie z ojcowską wolą, kontynuować fach rodziciela, jednak niepokorny Jean Bapitiste ukończył studia prawnicze, ale w zawodzie nigdy nie pracował. Ciągnęło go życie artysty. Założył teatr, który niestety nie osiągnął na początku sukcesu. Jego wędrowna trupa, grywająca średniowieczne farse i włoskie comedia dell'arte zbankrutowała i Molier trafił do więzienia.na sukces Molier miał długo poczekać. Po wyjściu na wolność nie zaprzestał grania dla francuskiej publiczności. Wrócił do Paryża, gdzie wystawił "Pocieszne wykwintnisie". Został deoceniony przez paryżan i samego króla Ludwika XIV, który to objął Moliera mecenatem. Molier wierzył, że ludzi można uczyć pewnych postaw za pomocą dramatu. Stąd też jego bohaterowie są nosicielami typowych wad i zalet, a sztuki często satyrami na stany i obyczaje. Pierre Mignard, Molier (1622- WAŻNE DZIEŁA Szkoła mężów (1661) Szkoła żon (1662) Świętoszek (1664) Don Juan (1665) Mizantrop (1666) Skąpiec (1668) Mieszczanin szlachcicem (1670) Pisał sztuki, reżyserował je i sam w nich grał. Zmarł na scenie podczas wystawiania sztuki "Chory z urojenia". Jego prochy spoczywają na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

3 Temat do tej komedii Molier - mistrz kopiowania pomysłów - zaczerpnął z tragedii antycznej Plauta. Niektórzy twierdzą, że pomysł oparł na prawdziwym wydarzeniu - syn incognito zadłużył się u własnego ojca. Podobno komedia ta nie przypadła do gustu konserwatywnej części publiczności. Maria Fiodorowna, Miser Czas: nie przekracza 24 godzin. Możemy przypuszczać, że są to lata współczesne Molierowi, a więc II polowa XVII wieku. Miejsce: Paryż, Harpagona z ogrodem dom Bohaterowie:Harpagon: ojciec Kleanta i Elizy Kleant: syn Harpagona, zakochany w Mariannie Eliza: córka Haropagona Walery: syn Anzelma, zakochany w Elizie Marianna: córka AnzelmaAnzelm: ojciec Walerego i MariannyFrozyna: swatka Jakub: kucharz i woźnica Harpagona Strzałka: służący Kleanta Harpagon, zajmujący się lichwą, planuje wydać swoje dzieci po najtańszych kosztach. Córkę chce wyswatać z podstarzałym bogaczem, który zgodził się przyjąć ją bez posagu. Natomiast sam chce poślubić piękną i młodą Mariannę, licząc na jej pieniądze. Wynajęta przez niego swatka ma ułatwić mu przekonanie do siebie dziewczyny. Tymczasem dorosłe już dzieci Harpagona mają własne plany matrymonialne. Eliza zakochała się w Walerym, który uratował jej życie, a teraz udaje wiernego sługę Skąpca we wszystkim mu przytakującego. Syn kocha się w Mariannie i planuje dla niej wziąć nierentowną pożyczkę. Traf chciał, że lichwiarzem okazał się jego własny ojciec. Harpagon powiadamia swe dzieci o ślubie z Marianną i urządza przyjęcie, na którym polewa się wodę i spożywa tylko sycące pokarmy, ponieważ Skąpcowi na wszystko żal pieniędzy. Chodzi tylko oglądać zakopane w szkatułce talary. Kiedy sytuacja nabrzmiewa od konfliktów, giną zakopane w szkatułce talary. Harpagon w amoku szuka winnego. Oskarża Walerego, na którym próbuje się zemścić Jakub. Sytuację ratuje Anzelm, który okazuje się zaginionym ojcem Marianny i Walerego. Funduje oba śluby i wybawia od wydatków Harpagona, który odzyskał szkatułkę zrabowaną przez Strzałkę. Finał sztuki jest szczęścliwy - zakochane pary mogą być w końcu razem, dzieci odnalazły ojca a Harpagon może znów cieszyć się widokiem błyszczących monet.

4 CHARAKTERYSTYKA HARPAGONA Główny bohater komedii Moliera Jest sześćdziesięcioletnim wdowcem, ojcem dwójki dzieci: Elizy i Kleanta. Mieszka w Paryżu w domu z ogrodem, w którym zakopał swój majątek - szkatułkę z pieniędzmi. Zajmował się lichwą. O wyglądzie tej postaci nie wiemy sporo, oprócz relacji Frozyny oraz Marianny. Jest brzydki, ubrany w niemodne i podniszczone stroje. U Marianny budzi obrzydzenie. Chociaż trapi go astma, to jest całkiem ruchliwy, co widać po tym, jak często "odwiedza" miejsce zakopania swej szkatułki z 10-cioma tysiącami talarów. Jest bezwzględnym ojcem, nieczułym na prośby dzieci. Nie chce wydać ani grosza na wesele syna i córki, dlatego postanawia oddać swe dzieci bez posagu, nie zważając na plany matrymonialne Elizy i Kleanta. Liczy się dla niego tylko zakopana szkatułka i ciągłe gromadzenie pieniędzy. Nie widzi skutków swego skąpstwa, głównie dotykających jego dorosłych dzieci. Wszystkich podejrzewa o kradzież, wszędzie wietrzy spiski i próby wyłudzenia grosza, choć sam szybko wierzy Frozynie w zapewnienia o miłości Marianny. Nie dotrzymuje słowa, oszukuje własnego syna i służących. W przypływie złości staje się arogancki, agresywny. Jego skąpstwo ma wymiar i komiczny, np. kiedy każe sługom zanieść resztki z kolacji do sklepu czy nalewać tylko wody, ale również tragiczny, kiedy nie żal mu własnych dzieci, co najdobitniej wyrażają słowa, w których mówi, że wolałby stracić córkę niż dać na jej posag. Zaślepiony manią gromadzenia nie gani syna za hazard, na którym można zyskać pieniądze, natomiast wyrzuca mu zbytki. Choć sam zajmuje się lichwą, krzyczy na syna, który zmuszony jest do zaciągnięcia nierentownego kredytu. Jest hipokrytą, pieniaczem, wykorzystuj ącym krzywdę innych. Harpagon jest niereformowalnym skąpcem, który do końca - "konsekwentnie" - trwa przy swojej manii posiadania majątku tylko dla siebie. Niczego nie nauczyła go sytuacja z kradzieżą oraz to, że o mały włos utraciłby swoje dzieci. Harpagon jest przestrogą dla ojców skąpiących swym dzieciom pieniędzy, ale też miłości, która nie jest na sprzedaż. MOTYW RODZINY w literaturze Małgorzata Musierowicz "Opium w rosole" Znajdziesz tu kilka przykładów stosunków panujących w rodzinie - od wzajemnego szacunku, miłości i zaufania, jak w rodzinie Borejków, Ogorzałków czy Lewandowskich. Negatywnym przykładem rodziny są Jedwabińscy, uważający, że godne warunki, pieniądze zapewnią szczęście ich nietuzinkowej sześcioletniej córki. W tym domu nie brak nowoczesnych mebli i jedzenia, ale brak tu miłości i radości.

5 Motyw rodziny Harpagon, czyli tytułowy Skąpiec, jest okrutnym i surowym ojcem dwójki dorosłych już dzieci. Nie zważa na ich szczęście, gdyż zbyt dobrze wziął sobie do serca ojcowską władzę nad dziećmi, która w czasach Moliera była nieograniczona. Jego wymagania upokarzają zarówno Elizę jak i Kleanta oraz fakt, że dzieci nie mają środków do życia, więc muszą być na łasce ojca. Kleant uświadamia sobie, że: zależny jestem od ojca ( ) powinność syna czyni mnie podwładnym jego woli. Nie dziwi więc, że syn życzy własnemu ojcu rychłej śmierci, by móc ożenić się z Marianną. Podobnie jest z Elizą, której odmowy nie robią żadnego wrażenia na Harpagonie. Dzieci muszą zatem spiskować za plecami ojca. To jedyny plus - gnębione skąpstwem ojca rodzeństwo wspiera się nawzajem. Dramat jest więc przestrogą dla ojców, którzy wolą bogacić się na cudzym nieszczęściu. Cechy KOMEDII Molier należy do kontynuatorów klasycznego dramatu. Wykorzystuje zasady antycznej komedii, w tym: 1. Zasadę trzech jedności: - akcja toczy się w domu Harpagona - akcja nie przekracza 24 godzin - dotyczy jednego wątku osnutego wokół głównego bohatera 2. Zasadę decorum: - wesołemu tematowi odpowiada również wesoły, rubaszny styl 3. Komizm i jego rodzaje: - sytuacyjny - np. kiedy dochodzi do nieporozumienia między Harpagonem, który myśli, że Walery okradł go ze szkatułki a Walerym, który myśli, że Harpagon oskarża go o kradzież córki - postaci - dotyczy głównie Skąpca, jego zachowania, postury; śmieszną postacią jest również Jakub, np. kiedy zmienia ubranie z kucharza na stangreta - słowny - np. kiedy Harpagon przekręca słowa Walerego, kiedy Skąpiec przedrzeźnia swą córkę Elizę. Swoje komedie Molier oparieł głównie na farsie. Jest to rodzaj komizmu sytuacyjnego, polegający na tym, że ktoś kogoś oszukuje, okpiewa, np. kiedy Frozyna stara się wmówić Harpagonowi, że Marianna jest w nim zakochana. WARTO ZAPAMIĘTAĆ! Molier był mistrzem "przerabiania" cudzych komedii. Ale i jemu pomysły czasem się kończyły, więc sięgał po zasadę "deus ex machina". Polega na tym, że znikąd pojawia się bohater, rozwiązujący konflikty, jak np. Anzelm.