Transport zwierząt wymagania prawne i kontrola

Transkrypt

1 NIEOCZYM Aleksander 1 Transport zwierząt wymagania prawne i kontrola 1. ZALECENIA RAMOWE DOTYCZĄCE ŚRODKÓW TRANSPORTU Na obszarze państw UE przepisy i rozporządzenia prawne określa: Dyrektywa 91/628 EEC znowelizowana Dyrektywą 95/29, Rozporządzenie Rady 1255/97 dotyczące kryteriów wspólnoty dla punktów postoju, Rozporządzenie Rady 411/98 dotyczące dodatkowych standardów dotyczących ochrony zwierząt. Te akty prawne w szczegółowy sposób regulują warunki przewozu, czas transportu a także zawierają odniesienia dotyczące środków transportu. Ogólne wymogi odnośnie środka transportu wykorzystywanego do przewozu trwającego do 8 godzin: Pojazd tak zaprojektowany, aby nie powodował obrażeń i okaleczeń zwierząt, pionowe powierzchnie gładkie, odporne na korozję, szczelne podłogi. Pojazd tak zaprojektowany, aby nie powodował obrażeń i okaleczeń zwierząt, pionowe powierzchnie gładkie, odporne na korozję, szczelne podłogi. Wentylacja grawitacyjna zapewniająca wymianę powietrza w sposób naturalny podczas ruchu pojazdu. Ilość przewożonych zwierząt tak dobrana aby spełnione były wymogi odnośnie powierzchni przypadająca na jednego osobnika, zapewniona ściółka na podłodze. Kierowca powinien mieć swobodny dostęp do zwierząt. Po każdym transporcie powinno być przeprowadzone mycie i dezynfekcja pojazdu. Powyższych wymogów nie musi spełniać pojazd jeżeli: Transport nie ma charakteru handlowego. Dotyczy przewozu pojedynczego osobnika (np. koń) lub zwierząt domowych (kot, pies). Transport nie przekracza 50 km. Zwierzęta są transportowane własnym środkiem transportu (hodowcy). Czas transportu może być dłuższy niż 8 h, gdy: Na podłodze pojazdu jest rozłożona ściółka. Pojazd wyposażony jest w specjalne pojemniki na paszę i wodę, które nie ulegają zanieczyszczeniom przez spaliny i odchody. Karmniki, wiadra do pojenia powinny być umieszczane w specjalnych pojemnikach oraz myte po każdorazowym transporcie. Zwierzętom zapewniona jest wystarczająca powierzchnia do odpoczynku w pozycji leżącej. Pojazd wyposażony w wentylację mechaniczną, wymiana powietrza odbywa się także w czasie postoju. Pojazd przystosowany jest do instalowania przesuwnych przegród do odgradzania zwierząt. Pojazd wyposażony jest w instalację do pojenia zwierząt. W przypadku przewozu świń zainstalowane są poidła samoczynne zapewniające stały dostęp do wody, po 8 godzinach transportu powinny być uruchomione prysznice, które zraszają zwierzęta, żeby nie doszło do przegrzania; Zainstalowane oświetlenie zewnętrzne. Pojazd wyposażony w urządzenia monitorujące parametry w obszarze przewozu zwierząt (głównie temperatura). Konwojent musi mieć możliwość swobodnego dostępu do wszystkich zwierząt. 1 Politechnika Lubelska, Wydział Mechaniczny, Katedra Podstaw Konstrukcji Maszyn; Lublin; ul. Nadbystrzycka 36, Tel.: , Fax: , a.nieoczym@pollub.pl 923

2 2. DOKUMENTY I KONTROLA TRANSPORTU ZWIERZĄT Firma (przewoźnik), która zamierza zajmować się przewozem zwierząt powinna wystąpić do powiatowego lekarza weterynarii o wydanie zezwolenia na prowadzenie takiej działalności. Po przyjęciu powiatowy lekarz weterynarii przeprowadza postępowanie administracyjne mające na celu ustalenie czy wnioskujący podmiot spełnia wymagania określone dla przewoźnika w przepisach rozporządzenia nr 1/2005. Postępowanie administracyjne obejmuje: 1. kontrole dokumentów dołączonych do wniosku tj: a) odpisu z rejestru w Krajowym Rejestrze Sadowym albo Ewidencji Działalności Gospodarczej lub dokumentu świadczącego o wpisie do ewidencji producentów rolnych, b) dokumentu poświadczającego posiadanie odpowiedniej ilości sprzętu, personelu oraz pisemnych procedur na wypadek nieprzewidzianych okoliczności podczas transportu, c) oświadczenie o niekaralności za naruszenie przepisów o ochronie zwierząt w ciągu trzech lat poprzedzających złożenie wniosku lub, w przypadkach wątpliwych, zaświadczenie z krajowego rejestru karnego, d) licencje dla kierowców, e) świadectwa zatwierdzenia środków transportu - decyzji administracyjnej powiatowego lekarza weterynarii, f) dokumenty zawierające szczegółowe informacje na temat procedur umożliwiających przewoźnikowi śledzenie i rejestrowanie ruchu pojazdów drogowych, za które odpowiada oraz procedur kontaktowania się z poszczególnymi kierowcami, a w przypadku przewozu domowych zwierząt kopytnych, z wyjątkiem zarejestrowanych nieparzystokopytnych, zainstalowanie systemu nawigacji satelitarnej (transport powyżej 8 godzin). 2. kontrole posiadanych przez podmiot środków transportu drogowego, które będą wykorzystywane do przewozu zwierząt. W przypadku, gdy weryfikacja dokumentów oraz kontrola środków transportu wypadły pozytywnie, powiatowy lekarz weterynarii wydaje odpowiednie zezwolenie (zezwolenie jest forma decyzji administracyjnej, a wiec nie ma konieczności wydawania dodatkowej decyzji administracyjnej w sprawie wydania zezwolenia dla przewoźnika). Zezwolenie może zostać wystawione na okres nie dłuższy niż 5 lat. Każdy pojazd powinien posiadać Świadectwo zatwierdzenia środka transportu do długotrwałego przewozu zwierząt. Zawiera ono informację dotyczącą numeru rejestracyjnego pojazdu, powierzchni ładowni, rodzaju zwierząt przewożonych tych pojazdem. W świadectwie znajduje się adnotacja określająca ograniczenie czasowe przewozu zwierząt. Świadectwo wydawane jest przez powiatowego lekarza weterynarii na okres 1 roku Kierowcy pojazdów przewożących zwierzęta muszą mieć licencje potwierdzające kwalifikacje do tego przewozu, dotyczą one transportu koni, bydła, owiec, kóz świń i drobiu. O taki dokument opiekun zwierząt (osoba, a nie firma) musi wystąpić do powiatowego lekarza weterynarii. O ile kwalifikacje były wydawane bezterminowo, licencje są przyznawane maksymalnie na pięć lat. Opiekunowie, którzy wcześniej uzyskali odpowiednie kwalifikacje, mogli ubiegać się na tej podstawie o licencję bez zdawania odpowiedniego egzaminu. Może się jednak zdarzyć, że takiego dokumentu nie dostaną w ogóle lub dostaną tylko na krótki czas, np. gdy powiatowy lekarz otrzyma informacje o nieprawidłowościach, których wcześniej dopuścili się kierowcy podczas transportu. Licencje są niezbędne przy wszystkich transportach wykonywanych zarobkowo. Dotyczy to także rolników, którzy wożą zwierzęta na dłuższych trasach (pomijając niektóre przewozy na trasach do 50 lub 65 km). Licencje są ważne nie tylko w Polsce, ale na obszarze całej Unii Europejskiej. Przepisy ustawy wprowadzają sankcje za brak takiej licencji. Licencja dla przewoźnika nie jest wymagana, gdy: przewóz zwierząt nie jest związany z prowadzona działalnością gospodarcza, w znaczeniu, o którym mowa w ust. 3, np: przewóz własnego konia, własnym środkiem transportu w celach rekreacyjnych; przewóz w celach niehandlowych zwierząt domowych towarzyszących podróżnym, transport zwierząt odbywa się z polecenia lekarza weterynarii bezpośrednio do lub z gabinetów lub 924

3 klinik weterynaryjnych, przewóz jest dokonywany na maksymalna odległość 65 km, liczona od miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia, transport zwierząt dokonywany jest przez rolników wykorzystujących pojazdy rolnicze lub należące do nich środki transportu, w przypadku, gdy warunki geograficzne wymagają transportu niektórych gatunków zwierząt w celu sezonowego wypasu, transport zwierząt dokonywany jest przez rolników wykorzystujących pojazdy rolnicze lub należące do nich środki transportu na odległość mniejsza niż 50 km od ich gospodarstwa. Kierowca (opiekun) jest osobą odpowiedzialną za przewóz zwierząt, odbiorca i nadawca nie ponoszą odpowiedzialności za ich stan. Zlecający przewóz musi dopilnować, żeby w przypadku transportu trwającego powyżej 8h, była opracowana trasa przewozu oraz były zachowane odpowiednie warunki w transportu. Zlecający musi także zadbać, aby zwierzęta zostały zbadane przed wyjazdem przez lekarza weterynarii i otrzymały świadectwo zdrowia. Zlecający jest odpowiedzialny za koszty leczenia, wyżywienie, postoje w czasie transportu. Plan podróży musi być zaakceptowany przez lekarza powiatowego czy jest on możliwy do zrealizowania. Zwierzęta muszą mieć ustalone miejsca odpoczynku gdzie są pojone i karmione. 3. KONTROLA TRANSPORTU ZWIERZĄT Kontrola transportu przeprowadzana jest przez funkcjonariuszy Inspekcji Transportu Drogowego lub Policji w asyście lekarza weterynarii. Podstawy prawne prowadzonej kontroli: Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.) dalej jako UOZ. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93 /119/WE oraz rozporządzenie nr 1225/97 (Dz.U. L z późn zm.) dalej jako 1/2005. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2012 r. poz.1265, z późn. zm.) dalej jako UTD. Kontrola dokonywana jest pod względem zapewnienia dobrostanu zwierząt a jej wyniki kontroli wykazywane są w raportach. Kontrola dotyczy w szczególności: środków transportu, w tym warunków transportu, gęstości załadunku zwierząt, czasu transportu zwierząt, stanu zwierząt transportowanych, dokumentacji związanej z przewozem zwierząt. Wymagane dokumenty podczas transportu: 1. Dokumenty przewoźnika: zezwolenie dla przewoźników transportujących zwierzęta do 8 godzin - Typ 1, zezwolenie dla przewoźników transportujących zwierzęta powyżej 8 godzin - Typ 2, licencje dla kierowcy i konwojenta w przypadku transportu zwierząt z gatunku domowych nieparzystokopytnych, bydła, owiec, kóz, świń lub drobiu, świadectwo zatwierdzenia środka transportu do przewozów powyżej 8 godzin, 2. Dokumenty dotyczące zdrowia zwierząt świadectwo zdrowia, poświadczenie zdrowotności, jeśli jest wymagane, 3. Dokumenty dotyczące identyfikacji zwierząt świnie znakowane są numerem gospodarstwa pochodzenia, brak numerów indywidualnych oraz paszportów. Zwierzęta posiadają tatuaż na obu małżowinach usznych albo na grzbiecie, w prawej małżowinie tatuuje się 7 pierwszych cyfr, w lewej pozostałe, lub kolczyk w lewej małżowinie usznej według wzoru rysunek

4 Rys. 1. Przykład kolczyków identyfikujących tuczniki [7] bydło kolczyki w obu małżowinach usznych według wzoru każda sztuka posiada niepowtarzalny numer kolczyka rysunek 2. Oprócz tego każda sztuka bydła powinna być zaopatrzona w paszport wzór na rysunek 3. Rys. 2. Przykład kolczyków zakładanych w uszy bydła [7] Rys. 3. Wzór paszportu do przewozu bydła [7] kozy i owce znakowane indywidualnym numerem tatuaż na uszach lub kolczyki (rysunek 4) w uszach, brak paszportów. Zwierzętom musi towarzyszyć dokument przewozowy 926

5 Rys. 4. Przykład dwu rodzaje kolczyków do znakowania owiec i kóz [7] konie musza być zaopatrzone w paszport (wielostronicowa broszura formatu A5), znakowanie koni poprzez wszczepienie transportera ( jednostronnie, środek bocznej powierzchni szyi) do kontroli niezbędny jest więc czytnik. 4. Dokumenty dotyczące czasu transportu dziennik podróży, w przypadku transportu zwierząt domowych, należących do gatunków nieparzystokopytnych innych niż zarejestrowane nieparzystokopytne, bydła, owiec, kóz i świń 5. Dokument wystawiony przez przewoźnika zgodnie z art. 4 rozporządzenia nr 1/2005 zawierający następujące informacje: pochodzenie zwierząt i ich właściciela, miejsce wyjazdu, datę i czas wyjazdu, przewidziane miejsce przeznaczenia, przewidywany czas trwania przewozu, w przypadku, gdy nie ma obowiązku zaopatrywania przesyłki w inny dokument zawierający powyższe dane, 6. Dokumenty dotyczące przeprowadzonej dezynfekcji środka transportu. Zbiorcze zestawienie dokumentów wymaganych podczas transportu przedstawiono w tabeli 1. Tab. 1. Rodzaj transportu i dokumenty niezbędne przy przewozie Transport Transport zwierząt na trasie zwierząt na trasie do 50 km do 65 km Licencja dla kierowcy i osób obsługujących Transport trwający do 8 godzin Transport powyżej 8 godzin Zezwolenie TYP Zezwolenie TYP Świadectwo zatwierdzenia środka do długotrwałego transportu Dokumenty określające pochodzenie zwierząt, datę i czas (**) + (*) + (*) wyjazdu, miejsce przeznaczenia, przewidywany czas transportu Identyfikacja zwierząt paszport bydło i konie Identyfikacja zwierząt oznakowanie zwierząt (*) W przypadku przewozu międzynarodowego informacje znajdują się w świadectwie zdrowia; w przypadku transportu trwającego powyżej 8 godzin informacje znajdują się w dzienniku podróży ostemplowanym przez urzędowego lekarza weterynarii. (**) Nie jest określona forma dokumentu Do kontroli czasu podróży służą: dziennik podróży lub w przypadku transportu, dla którego nie ma obowiązku wystawiania, dziennika podróży, inny dokument wskazujący na czas rozpoczęcia transportu, dane z systemu nawigacji satelitarnej, w przypadku przewozów powyżej 8 godzin, zapisy tachografu. 4. SANKCJE KARNE Niespełnienie przez przewoźnika opisanych wyżej wymagań jest wykroczeniem z art. 37b UOZ podlega karze aresztu lub grzywny a w szczególności ten kto: pkt 1) transportuje zwierzęta bez n/w dokumentów: 927

6 określających pochodzenie zwierząt i ich właściciela, miejsce, datę, czas wyjazdu, miejsce przeznaczenia i przewidywany czas przejazdu, zezwolenia dla przewoźnika (przewóz do 8 godz.), zezwolenia dla przewoźnika (przewóz powyżej 8 godz.); pkt 2) transportuje zwierzęta bez licencji dla kierowców i osób obsługujących pojazdy przewożące konie lub bydło, owce, kozy świnie, drób; pkt 3) transportuje zwierzęta bez świadectw zatwierdzenia środka transportu (do transportu powyżej 8 godz.); pkt 4) nie zapewnia transportowanym zwierzętom warunków, o których mowa w załączniku I do 1/2005; pkt 5) nie wypełnia obowiązku zapewnienia obecności przeszkolonej (licencjonowanej) osoby obsługującej zwierzęta (wyjątek: kierowca jest obsługującym lub przewóz w odpowiednio wyposażonych w karmę i wodę kontenerach w niewywracających się pojemnikach) nie dotyczy transportu do 65 km. Funkcjonariusze Policji jak i ITD są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Przepisy karne dotyczące wykroczeń w transporcie zwierząt ustanawia także art. 92 ust zał. nr 1 lp. 3 i zał. nr 2 lp UTD. Wykonywanie przewozu drogowego żywych zwierząt przez przewoźnika nieposiadającego odpowiedniego zezwolenia podlega karze pieniężnej wymierzonej przez organ ITD na podst. art. 92a ust. 1 + zał. 3 lp UTD (zezwolenia i licencje, o których mowa w 1/2005 i w UTD nie są tożsame z wyjątkiem zezwolenia z zał. 3 lp utd). Nieprawidłowości dotyczące zaopatrzenia zwierząt w paszporty i kolczyki stanowią wykroczenie z art. 33 ust.1 pkt 14 i 15 irz. Uwaga: transport zwierząt w sposób powodujący zbędne cierpienie (np. rany, kontuzje, zbytnie zagęszczenie) i stres jest znęcaniem się nad zwierzętami (art. 6 ust. 2 pkt 6 uoz). Przestępstwo to jest zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności. Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną ma postać: Powiadomienia przesłanie notatki do właściwego dla miejsca kontroli Powiatowego Lekarza Weterynarii w przypadku stwierdzenia wszelkich naruszeń dotyczących zasad transportu zwierząt Wezwania właściwego dla miejsca kontroli Powiatowego Lekarza Weterynarii w przypadku stwierdzenia naruszeń dotyczących dobrostanu zwierząt ze względu na konieczności podjęcia decyzji co do dalszego transportu. Dotyczy to w szczególności: transportu zwierząt kontuzjowanych, rannych, niezdolnych do samodzielnego poruszania się, leżących lub martwych, stanu technicznego środka transportu powodującego ciężkie urazy zwierząt, transportu zwierząt nieoznakowanych, bez identyfikacji. 5. WNIOSKI Transportu zwierząt obwarowany jest licznymi przepisami, które szczegółowo opisują warunki transportu, czas przewozu jak i konstrukcję środków transportu. Posiadanie specjalistycznego taboru samochodowego jest jednym z warunków otrzymania zezwolenia na transport zwierząt, określone wymagania skierowane są także w stosunku do kierowcy, który musi posiadać licencję na przewóz zwierząt. Kierowca i zlecający (firma) musi także liczyć się z konsekwencjami karnymi niedotrzymania warunków transportu oraz braku dokumentów identyfikacyjnych zwierząt, ponieważ kontrola drogowa przeprowadzana jest wspólnie przez ITD oraz lekarza weterynarii. Streszczenie W artykule zamieszczono wymagania dotyczące środków transportu przeznaczonych do przewozu zwierząt. Scharakteryzowano dokumenty wymagane przez przewoźnika i kierowcę. Podano akty prawne, na podstawie których przeprowadzana jest kontrola przewozu zwierząt oraz dokumenty podlegające sprawdzeniu. Zamieszczono zakres kompetencji policji, ITD oraz Inspekcji Weterynaryjnej. Opisano i zamieszczono przykładowe dokumenty dotyczące identyfikacji zwierząt. 928

7 Animal transport - legal requirements and the control Abstract Requirements concerning the means of transport intended for the carriage of animals were placed in the article. Documents required by the haulier and a driver were characterised. Legal documents based on which the inspection of the carriage of animals and documents being subject are being conducted were given to the inspection. Terms of reference of police, ITD and the Veterinary Inspection were placed. They described and the demonstration documents concerning the identification of animals were placed. BIBLIOGRAFIA 1. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz. 744, z późniejszymi zmianami). 2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późniejszymi zmianami). 3. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97 (Dz. Urz. UE L 3 z r., str. 1, z późniejszymi zmianami), zwane dalej rozporządzeniem 1/ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagania weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie zarobkowego przewozu zwierząt lub przewozu zwierząt wykonywanego w związku z prowadzeniem innej działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004 r., nr 100, poz.1012). 5. Inspekcja Weterynaryjna. Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz. 420/AW-62/ Materiały informacyjne Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii z/s w Krośnie Nieoczym A.: Prawne i organizacyjne zasady przewozu zwierząt. Logistyka nr 3,