Prokuratura Okręgowa we Wrocławiu Stan przygotowań do Turnieju Euro 2012 z punktu widzenia Sądów i Prokuratury

Transkrypt

1 Prokuratura Okręgowa we Wrocławiu Stan przygotowań do Turnieju Euro 2012 z punktu widzenia Sądów i Prokuratury Podjęcie się przez Polskę i Ukrainę organizacji turnieju finałowego Euro 2012 obliguje nasze kraje do szczególnej aktywności na polu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno członkom międzynarodowych delegacji wielu państw, reprezentacji narodowych ale także, a nawet przede wszystkim setkom tysięcy kibiców, którzy odwiedzą nasze kraje w ramach tego piłkarskiego święta. Wdrażany w tym zakresie przez polskie i ukraińskie władze program obejmuje 15 obszarów tematycznych, w tym m.in.: bezpieczeństwo stadionów i innych miejsc oficjalnych oraz miejsc publicznego oglądania meczów, ratownictwo i przeciwdziałanie terroryzmowi, a także system prawny i sądowniczy. Prace związane z tym ostatnim obszarem miały przede wszystkim na celu zdiagnozowanie luk prawnych, które mogłyby być przeszkodą w zapewnieniu bezpieczeństwa turnieju. Instytucją koordynującą przygotowania do turnieju, podejmowane przez różne jednostki administracji rządowej, miasta-gospodarzy Euro2012 oraz inne instytucje jest powołany przez premiera Komitet do spraw Bezpieczeństwa EURO Komitet ten skupia ponad 30 instytucji, które zostały już zaangażowane w zabezpieczenie turnieju. Prokurator Generalny, jako członek tego komitetu wspólnie z Ministrem Sprawiedliwości podjął zobowiązania w zakresie przygotowań do imprezy w obszarze o nazwie sądownictwo. W ramach tego obszaru realizowany jest 1

2 obecnie projekt o nazwie Przygotowanie organizacyjne prokuratur do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, którego celem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania prokuratur miast gospodarzy tej imprezy w trakcie jej trwania oraz prokuratur z apelacji lubelskiej i rzeszowskiej, które graniczą z Ukrainą. W tym zakresie poszczególni Prokuratorzy Okręgowi zobligowani zostali do określenia konkretnych jednostek, których zadania wzrosną w związku z organizacją Euro 2012 w czasie trwania rozgrywek, ustalenia potrzeb kadrowych tych jednostek, zabezpieczenia odpowiedniej liczby prokuratorów i pracowników sekretariatu poprzez opracowanie właściwej polityki kadrowej na czas trwania imprezy (ujęcie tego w planach urlopowych, możliwości wzmocnienia osobowego przez delegowanie prokuratorów i pracowników z innych jednostek, zabezpieczenie dostatecznej ilości osób pozostających do dyspozycji na dyżurach) na wypadek konieczności jednoczesnej obsługi nadzwyczajnie większej ilości osób zatrzymanych i doprowadzonych przez Policję. Dotyczy to zwłaszcza Prokuratorów Rejonowych z terenu miasta Wrocławia w związku z lokalizacją Stadionu Miejskiego we Wrocławiu oraz tzw. Strefy Kibica. Zobligowani zostaliśmy także do poczynienia wiążących ustaleń z poszczególnymi radami adwokackimi w celu wskazania większej ilości adwokatów, niż zazwyczaj, którzy pozostawaliby do dyspozycji w czasie trwania rozgrywek, zwłaszcza w kontekście ewentualnych postępowań w trybie przyspieszonym. Podobne zabezpieczenie stworzone zostanie także w odniesieniu do biegłych tłumaczy, przynajmniej z języków podstawowych, tj. angielskiego, niemieckiego i rosyjskiego, czy też czeskiego i greckiego (w przypadku Wrocławia). Ta sama kwestia dotyczy także biegłych medyków. W celu sprawnego przeprowadzenia tych przygotowań na poziome wrocławskiej Prokuratury Okręgowej, w dniu 13 sierpnia 2010 r. zarządzeniem 2

3 Prokuratora Okręgowego we Wrocławiu powołany został zespół ds. Realizacji Działań Prokuratury w związku z organizacją mistrzostw Euro W skład tego zespołu powołani zostali, jako koordynator Katarzyna Kwiatkowska Zastępca Prokuratora Okręgowego we Wrocławiu oraz Prokuratorzy Rejonowi z okręgu wrocławskiego, a także naczelnik Wydziału V Śledczego Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu. W tym składzie zespół nasz odbywa systematyczne narady. W trakcie narad spotykamy się regularnie z przedstawicielami Komendy Wojewódzkiej i Komendy Miejskiej Policji we Wrocławiu, a także Prezesem Sądu Okręgowego we Wrocławiu i Prezesami Sądów Rejonowych, Komendantem Straży Miejskiej we Wrocławiu i Dyrektorem Izby Celnej we Wrocławiu, a także Komendantami Komend i Komisariatów Policji z terenu objętego właściwością Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu. Współpracujemy także w naszych działaniach z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Głównym celem naszych narad i podejmowanych w ich wyniku działań jest stworzenie podstaw organizacyjnych w zakresie sprawnej współpracy, łączności i szybkiej wymiany informacji. Podejmowane przez nas działania są naturalnie ściśle powiązane z regulacjami prawnymi, w tym tymi zapisanymi zarówno w prawie karnym procesowym, jak również, a może nawet przede wszystkim w ustawie z dnia 20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62 poz. 504 ze zmianami), w której ostatnio wprowadzone zmiany, wynikały z konieczności wdrożenia mechanizmów i reguł zapewniających bezpieczeństwo EURO W pierwszym rzędzie, uwagę zwraca fakt, że ustawa ta w zakresie regulacji prawnokarnych wprowadza istotne zmiany, które z założenia zmierzają do surowszego i skuteczniejszego karania chuliganów stadionowych. Mają one na celu wykluczenie ze środowiska kibiców osoby, których głównym celem jest awanturnictwo i agresja. Jedną z widocznych, ostatnio wprowadzonych zmian, jest modyfikacja penalizacji, czyli zmiana konsekwencji prawnokarnych 3

4 określonych zachowań, które dotychczas było wykroczeniami, a stały się przestępstwami. Odpowiedzialność karna uczestników imprezy masowej została uregulowana w art tej ustawy. Przedmiotem ochrony tych przepisów jest bezpieczeństwo uczestników imprezy masowej, w tym także członków służb porządkowej i informacyjnej. Przepisy te posiadają następujące brzmienie: Art Kto wnosi lub posiada na imprezie masowej broń, w rozumieniu ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, wyroby pirotechniczne, materiały pożarowo niebezpieczne lub inne niebezpieczne przedmioty lub materiały wybuchowe, podlega grzywnie nie mniejszej niż 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat Sąd może orzec przepadek przedmiotów, o których mowa w ust. 1, chociażby nie stanowiły własności sprawcy. Art Kto w czasie trwania masowej imprezy sportowej, w tym meczu piłki nożnej, wdziera się na teren, na którym rozgrywane są zawody sportowe, albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie nie mniejszej niż 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. 1a. Kto w czasie trwania imprezy masowej wdziera się na teren obiektu lub na teren, gdzie prowadzona jest impreza masowa albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 2. Kto w czasie trwania imprezy masowej rzuca przedmiot, mogący stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia lub bezpieczeństwa osób przebywających na terenie lub w obiekcie, gdzie odbywa się impreza masowa, albo w inny, równie niebezpieczny sposób zakłóca przebieg tej imprezy, podlega grzywnie nie mniejszej niż 120 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat Karze, o której mowa w ust. 2, podlega ten, kto w czasie i w miejscu trwania imprezy masowej narusza nietykalność cielesną członka służby porządkowej lub służby informacyjnej. 4. Jeżeli sprawca, dopuszczając się czynów określonych w ust. 1-3, używa elementu odzieży lub przedmiotu do zakrycia twarzy celem uniemożliwienia lub utrudnienia rozpoznania jego osoby, 4

5 podlega grzywnie nie mniejszej niż 240 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art. 61. Kto w miejscu i w czasie trwania masowej imprezy sportowej prowokuje kibiców do działań zagrażających bezpieczeństwu tej imprezy, podlega grzywnie nie mniejszej niż 180 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności. Nadto na stałe do kodeksu wykroczeń zostało wprowadzone karanie posiadania niebezpiecznych narzędzi (m.in. noża, maczety) w miejscu publicznym, kiedy istnieje podejrzenie, że mogą być one użyte w celu popełnienia przestępstwa. Istotnym novum od strony reguł postępowania karnego w zakresie opisanych powyżej przestępstw jest to, że postępowania te prowadzi się na podstawie przepisów o postępowaniu przyspieszonym. Wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, w kodeksie karnym wprowadzono również zmianę polegającą na dodaniu do katalogu środków karnych zakazu wstępu na imprezę masową. Zakaz ten orzekany jest przez sądy w latach od 2 do 6. Zakaz ten jest obligatoryjnie orzekany wobec sprawców przestępstw z art. 59 i 60 cytowanej powyżej ustawy. Rozszerzona została również możliwość stosowania sądowych zakazów stadionowych na mecze rozgrywane przez polskie kluby piłkarskie oraz reprezentację poza granicami kraju. Nadmienić należy, że powyższe regulacje dotyczą wszystkich imprez masowych organizowanych na terytorium Polski, w tym także oczywiście samego EURO Część z tych zmian wprowadzona została tzw. specustawą z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz 5

6 niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw z dnia 12 października 2011 r.), która zmienia łącznie 11 ustaw, w tym 5 kodeksów. Poza przepisami tymczasowymi wprowadza również przepisy uzupełniające, które odnoszą się między innymi do: kodeksu karnego, kodeksu wykroczeń, kodeksu postępowania karnego, ustawy o policji, ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Wśród tych zmian na szczególna uwagę zasługuje z pewnością stosunkowo kontrowersyjna instytucja, tzw. rozprawy odmiejscowionej. Jest to nowość w polskim prawie. Zmiana ta polega na tym, że jedna rozprawa w trybie przyspieszonym będzie się toczyć jednocześnie w dwóch miejscach, a jej uczestnicy będą się porozumiewać w drodze telekonferencji. Oznacza to, że zatrzymane osoby nie będą musiały być doprowadzane na rozprawę na teren sądu. Wystarczy, że zostaną umieszczone w specjalnej izbie zatrzymań na stadionie lub jego okolicach, sędzia natomiast pozostanie w sądzie. Przesłuchania mają się odbywać za pomocą łącz audio-wideo. Z założenia ustanowienie instytucji sądów odmiejscowionych ma przynieść wiele korzyści. Przede wszystkim wpłynąć ma na przyspieszenie samego postępowania, ale również ograniczyć koszty związane z konwojowaniem zatrzymanych przez policję do sądu. Krytycy tej instytucji, w tym m.in. Krajowa Rada Sądownictwa, już przed uchwaleniem zmian wprowadzających sądy odmiejscowione wskazywali m.in., że ewentualne nieprawidłowości na imprezie masowej wiążą się niejednokrotnie z zatrzymaniem kilkudziesięciu, a nawet kilkuset osób. W ich ocenie gdyby taka sytuacja wystąpiła, to bardzo prawdopodobne jest, że organy ścigania i sądy staną przed ogromnym problemem zorganizowania proponowanych wideokonferencji praktycznie w tym samym, bądź bardzo zbliżonym czasie, co spowodować może, że w praktyce będzie to bardzo utrudnione lub nawet niemożliwe. 6

7 Niektórzy prawnicy wskazują także, że wprowadzone zmiany w tym zakresie naruszają zasady określone w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, która stanowi, że "zgodnie z zasadą bezpośredniości organ procesowy powinien zetknąć się ze świadkiem i środkami dowodowymi osobiście". Czas pokaże na ile instytucja ta faktycznie spełni pokładane w niej nadzieje i w jakim zakresie stosowana będzie w praktyce polskiego wymiaru sprawiedliwości. Wracając do przywołanej powyżej specustawy zwrócić należy także uwagę na innego rodzaju nowość, dotychczas nie praktykowaną w naszym ustawodawstwie. Jest nią wprowadzenie do ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych rozdziału 9a, którego przepisy obowiązywać będą praktycznie wyłącznie do zakończenia Euro 2012, wygasając z dniem 31 grudnia 2012 r. Z lektury tych przepisów wynika m.in., że na czas trwania turnieju policja będzie mogła gromadzić i przetwarzać informacje o osobach, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa w czasie mistrzostw, także bez ich wiedzy i zgody. Na wniosek organów UEFA, Policja będzie mogła też dokonywać sprawdzeń osób ubiegających się o uprawnienie wstępu na stadiony lub imprezy związane z samym EURO oraz wydawać co do nich opinię. Na marginesie można także zauważyć, że znowelizowane przepisy ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych zakładają możliwość sprzedaży piwa o niskiej zawartości alkoholu w trakcie mistrzostw, co było dotychczas zakazane na polskich stadionach. 7