Warszawa, dnia 15 maja 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PK Dot Pan Jerzy Bańka

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 15 maja 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PK Dot Pan Jerzy Bańka Wiceprezes Związku Banków Polskich Uprzejmie informuję, że na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy proces legislacyjny zamieszczony został projekt ustawy o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA (projekt z dnia 13 maja 2015 r.) wraz z uzasadnieniem oraz Oceną Skutków Regulacji. W związku z powyższym oraz stosownie do 48 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. poz. 979), przedstawiam przedmiotowy projekt do konsultacji z uprzejmą prośbą o jego zaopiniowanie w terminie do dnia 22 maja 2015 r. Przekazywany do zaopiniowania projekt ustawy stanowi wynik przeprowadzonych uzgodnień i konsultacji publicznych. Przede wszystkim, wychodząc naprzeciw uwagom Rządowego Centrum Legislacji oraz akceptując opinię przedstawioną przez Radę Legislacyjną, projektodawca postanowił o uregulowaniu całości problematyki związanej z wykonaniem umowy FATCA w ramach odrębnej, dedykowanej tej tematyce ustawie. Odstąpiono tym samym od przeprowadzenia obszernej nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa. Pragnę jednocześnie podkreślić, że przewidziane w nowym projekcie rozwiązania zasadniczo bazują na projekcie ustawy z dnia 6 lutego 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Zmiany w relacji do uprzednio konsultowanego projektu w tym w szczególności odstąpienie od procedury zamykania amerykańskich rachunków raportowanych otwartych w okresie przejściowym i wprowadzenia w to miejsce procedury blokady rachunku, oraz zmiany na płaszczyźnie ochrony i udostępniania zgromadzonych danych wynikają z uwzględnienia uwag zgłoszonych przez partnerów społecznych. Niemniej, z uwagi na znaczenie problematyki regulowanej projektem ustawy, projektodawca postanowił o jego ponownym przedstawieniu do zaopiniowania podmiotom aktywnie uczestniczącym w procesie konsultacji. Krótki termin na wyrażenie opinii podyktowany jest koniecznością jak najszybszego wejścia w życie proponowanych w projekcie ustawy rozwiązań oraz szybką ścieżką legislacyjną przyjętą ze względu na zbliżający się upływ kadencji Sejmu RP. Ponadto zasadnicza część przewidzianych w projekcie rozwiązań stanowiła przedmiot uzgodnień w ramach konsultowania projektu ustawy z dnia 6 lutego 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. ul. Świętokrzyska 12, Warszawa tel.: fax: Sekretariat.PK@mofnet.gov.pl

2 Kierując aktualny projekt ustawy do zaopiniowania pragnę również przedstawić, stosownie do 43 uchwały nr 190 Rady Ministrów, stanowisko do zasadniczych uwag Związku Banków Polskich do projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (UD 192) wyrażonych w piśmie z dnia 23 lutego 2015 r. (sygn ): 1. Odnosząc się do propozycji rozszerzenia art. 3 ustawy Ordynacja podatkowa poprzez wprowadzenie definicji umowy FATCA jako umowy z dnia 7 października 2014 r. pomiędzy Rządem RP a Rządem USA w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych praz wdrożenia ustawodawstwa FATCA, pragnę uprzejmie poinformować, iż projektodawca postanowił o uregulowaniu całości problematyki związanej z wykonaniem umowy FATCA w ramach odrębnej, dedykowanej tej tematyce ustawie. Zastosowana obecnie metoda legislacyjna powoduje, że zawarta w art. 1 definicja umowy FATCA znajdzie zastosowanie do wszystkich przepisów projektu ustawy. 2. Ustosunkowując się do sugestii dotyczącej przeniesienia z art. 1 umowy FATCA szerszego zakresu definicji do ustawy Ordynacja podatkowa, uprzejmie informuję, iż w relacji do projektu ustawy z dnia 6 lutego 2015 r. katalog ten został poszerzony o pojęcie: polskiej instytucji finansowej, posiadacza rachunku, szczególnej osoby amerykańskiej, podmiotu niebędącego podmiotem amerykańskim oraz amerykańskiego NIP. Nowy katalog pojęć definiowanych poprzez odesłanie do definicji zawartych w art. 1 umowy FATCA został zawarty w art. 2 projektu ustawy. 3. Nawiązując do inicjatywy wprowadzenia w ustawie Ordynacja podatkowa przepisu, który wprost wskazywałby na uprawnienie instytucji finansowych do stosowania limitów wskazanych z Załączniku I do umowy FATCA, pragnę uprzejmie poinformować, iż możliwość stosowania limitów, o których mowa w Załączniku I zostanie uwzględniona w rozporządzeniu wykonawczym, wydanym na podstawie delegacji zawartej w art. 5 ust. 7 nowego projektu ustawy. Przepis ten daje ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych możliwość wydania rozporządzenia określającego przypadki, w których możliwy jest wybór określonych sposobów postępowania, stosownie do postanowień tego Załącznika, mając na względzie przewidziane w tym zakresie w umowie FATCA warunki i możliwości, a także specyfikę działalności raportujących polskich instytucji finansowych. 4. Projektodawca nie podziela opinii co do zasadności wprowadzenia szczególnej regulacji upoważniającej instytucje finansowe do gromadzenia danych niezbędnych do identyfikacji amerykańskich rachunków raportowanych. Tego rodzaju regulacja byłaby zbędnym powtórzeniem legislacyjnym. Kwestię tę normują bowiem przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1182, z późn. zm.). Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 2 tej ustawy przetwarzanie danych, czyli w szczególności ich zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, jest dopuszczalne, gdy jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. W tym kontekście zauważyć trzeba, że projekt ustawy w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a nakłada na raportujące polskie instytucje finansowe obowiązek pozyskiwania i przekazywania ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych określonych w umowie FATCA informacji o amerykańskich rachunkach raportowanych. 5. Odnosząc się do uwagi dotyczącej umożliwienia zbierania wymaganych danych na podstawie innych formularzy niż tylko formularze wydane przez urząd Skarbowy Stanów Zjednoczonych (W-8 lub W-9), należy wskazać że kwestia ta, podobnie jak i inne przewidziane w Załączniku I alternatywy postępowania, zostanie rozstrzygnięta w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 5 ust. 7 projektu ustawy. Na tym etapie 2

3 postępowania pragnę wskazać, że Ministerstwo Finansów nie widzi przeciwskazań do wprowadzenia takiej możliwości. 6. Odpowiadając na inicjatywę dotyczącą doprecyzowania, czy polska raportująca instytucja finansowa będzie mogła otworzyć rachunek bez otrzymania stosownego oświadczenia należy wskazać, iż zasada ta wynika z zapisów umowy FATCA (zob. Załącznik I część III ust. B). Umowa FATCA po ratyfikacji stanie się częścią polskiego systemu prawnego, zatem będzie istniała podstawa prawna do nieotwierania rachunku w przypadku nieprzedstawienia wymaganego tą umową oświadczenia Dla tzw. okresu przejściowego, tj. okresu od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia wejścia w życie ustawy, projekt ustawy przewiduje odpowiednie uregulowania w art. 20 projektu ustawy. 7. Nawiązując do postulatu precyzyjnego rozstrzygnięcia systematyki, zgodnie z którą identyfikacji podlegać mają amerykańskie rachunki raportowane w miejsce posiadaczy tych rachunków, pragnę zauważyć, że przyjęta w projekcie ustawy systematyka stanowi odzwierciedlenie rozwiązań obowiązujących w umowie FATCA. Dlatego też brak uzasadnienia dla ewentualnych zmian w tym obszarze. 8. Wychodząc naprzeciw uwagom dotyczącym braku spójności regulacji na płaszczyźnie kontroli amerykańskich rachunków raportowanych w projekcie ustawy nastąpiło kompleksowe uregulowanie przedmiotowej kwestii w odrębnym Rozdziale 3. Weryfikacja wypełniania obowiązków przez raportujące polskie instytucje finansowe. Szczególnego podkreślenia wymaga okoliczność, iż w celu wyeliminowania ewentualnych wątpliwości na płaszczyźnie stosowania przedmiotowych przepisów zrezygnowano z całościowego odesłania do przepisów działu VI Ordynacji podatkowej regulującego kontrolę podatkową. W tym zakresie w nowym projekcie posłużono się odesłaniem do konkretnych przepisów Ordynacji podatkowej. W projekcie ustawy przewidziano ponadto przepis jednoznacznie wskazujący na zawieszenie prawa do skorygowania informacji, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, na czas trwania kontroli amerykańskich rachunków raportowanych - w zakresie objętym tą kontrolą. 9. Akceptując uwagi zgłoszone przez Związek Banków Polskich dotyczące konieczności wprowadzenia regulacji gwarantujących, że przekazanie informacji o amerykańskich rachunkach raportowanych nie będzie stanowiło naruszenia przepisów regulujących przestrzeganie tajemnicy zawodowej, w przekazywanym do zaopiniowania projekcie doprecyzowano przepisy dotyczące ochrony informacji i zasad ich udostępniania. Zagadnieniom tym poświęcono przede wszystkim przepisy Rozdziału 4 projektu ustawy Ochrona i udostępnianie zgromadzonych danych. Zawarty w nim w art. 11 ust. 1 przewiduje ogólną zasadę, w myśl której do ujawnienia ministrowi do spraw finansów publicznych i upoważnionym przez niego organom wszelkich informacji w trybie i zakresie przewidzianym ustawą nie stosuje się przepisów ograniczających udostępnianie danych objętych tajemnicą, z wyjątkiem informacji niejawnych. Zapis ten wzoruje się na sprawdzonych w praktyce regulacjach przewidzianych w przepisach o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy (zob. art. 29 ustawy z dnia z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. z 2014 r. poz. 455). Reguła ta w sposób jednoznaczny zabezpieczy instytucje finansowe przed zarzutem naruszenia obowiązku zachowania tajemnicy bankowej lub tajemnicy zawodowej. Do ochrony zgromadzonych danych odnosi się natomiast art. 11 ust. 2, a kwestię dostępu do akt w toku kontroli amerykańskich rachunków raportowanych normował będzie art. 12. Zaprojektowane w Rozdziale 4 regulacje będą również określały zasady udostępniania danych zawartych w informacjach pozyskanych od polskich raportujących instytucji finansowych, informacjach w ramach automatycznej wymiany informacji od właściwej 3

4 władzy Stanów Zjednoczonych, a także dane zawarte w aktach dokumentujących działania w ramach weryfikacji wypełniania przez raportujące polskie instytucje finansowe obowiązków w zakresie identyfikowania rachunków. Wprowadzone na tej płaszczyźnie rozwiązania wzorują się na sprawdzonych w praktyce regulacjach ustawy Ordynacja podatkowa, w tym przede wszystkim art. 297 normującego udostępnianie informacji bankowych. Odpowiedniemu dostosowaniu poddano także przepis dotyczący dostępu do dokumentów w toku kontroli amerykańskich rachunków (w projekcie z dnia 6 lutego 2015 r. art. 305s 5, obecnie art. 7 ust. 5). 10. Odnosząc się do wątpliwości związanych z odpowiedzialnością instytucji finansowej (wynikającej z ustawy Kodeks karny skarbowy) i sugestii, iż powinna ona dotyczyć wyłącznie procesu pozyskiwania i przekazywania danych a nie uzyskiwania w procesie identyfikacji oświadczenia klienta, pragnę uprzejmie poinformować, iż w związku z umiejscowieniem regulacji sankcyjnych w ramach przepisów karno-skarbowych (dodawany art. 80 2a oraz 3 KKS), w procesie wykładni i kwalifikowania danej informacji jako nieprawdziwa, stosuje się zasady dotyczące przypisywania winy i kary w ramach prawa karnego. Nieprawdziwe złożenie oświadczenia przez klienta będzie penalizowane na podstawie art KK formularze powinny zawierać informację o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Należy podkreślić, iż projektowana ustawa zakłada wprowadzenie sankcji karno-skarbowych za nieprzestrzeganie obowiązków nakładanych na raportujące polskie instytucje finansowe. Penalizacja ta związana jest podobnie jak przepisy dotyczące kontroli przestrzegania obowiązków związanych z raportowaniem o amerykańskich rachunkach raportowanych z przewidzianymi w art. 5 umowy FATCA obowiązkami w zakresie przestrzegania oraz egzekucji obowiązków informacyjnych. Art. 5 ust. 1 umowy FATCA stanowi wprost, że właściwa władza jednej z stron umowy powinna zastosować przepisy prawa krajowego (włączając możliwe sankcje) w celu uzyskania poprawnej i/lub kompletnej informacji lub usunięcia innych naruszeń umowy. Z uwagi na powyższe art. 15 projektu ustawy przewiduje zmianę art. 80 ustawy z dnia 10 września 1999 r. ustawy Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186, z późn. zm.) poprzez penalizację zaniechania złożenia informacji o amerykańskich rachunkach raportowanych lub złożenia informacji nieprawdziwej. Sankcja stosowana w tych przypadkach odpowiada sankcjom przewidzianym dla nieprzekazywania informacji, o których mowa w art. 42c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sankcją objęte będzie również złożenie informacji nieprawdziwej. Zmiana art. 80 ustawy Kodeks karny skarbowy realizuje przewidziany w umowie FATCA wymóg zastosowania przepisów prawa krajowego (włączając możliwe sankcje) w celu uzyskania poprawnej i/lub kompletnej informacji lub usunięcia innych naruszeń umowy. 11. Podzielając liczne wątpliwości i zastrzeżenia zgłaszane w konsultacjach publicznych, w nowym projekcie ustawy odstąpiono od konieczności zamykania rachunków otwartych między 1 lipca 2014 r. a dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, co do których polska raportująca instytucja finansowa nie uzyskała dokumentów wymaganych postanowieniami umowy FATCA związanych z tzw. samocertyfikacją. W przekazywanym do zaopiniowania projekcie zaproponowano, aby w przypadku tego rodzaju rachunków instytucje finansowe były zobowiązane do ich zablokowania do czasu uzyskania wymaganych dokumentów. Szczegółowe rozwiązania na tej płaszczyźnie przedstawione zostały w art. 20 projektu ustawy. Podkreślenia wymaga, że blokada rachunku ma być instrumentem wymuszającym złożenie przez posiadacza rachunku odpowiedniego dokumentu (wymaganego na podstawie przepisów umowy FATCA) a nie sankcyjnym, który powodowałby definitywne zamknięcie rachunku. Dlatego też, w przypadku wypełnia przez posiadacza rachunku odpowiednich obowiązków, raportująca polska instytucja finansowa dokona odblokowania rachunku - nie 4

5 później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania od posiadacza rachunku określonych odpowiednich oświadczeń i informacji (art. 20 ust. 11). Informacje dotyczące amerykańskich rachunków raportowanych lub rachunków posiadanych przez wyłączone instytucje finansowe, zidentyfikowane w związku z blokadą rachunku będą przekazywane ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych do dnia 30 czerwca następującego po roku kalendarzowym, w którym nastąpiła identyfikacja rachunku (art. 20 ust. 12). Projekt ustawy przewiduje również, że blokada rachunku przez raportującą polską instytucję finansową w trybie określonym w niniejszym przepisie nie będzie rodziła odpowiedzialności cywilnej, karnej ani innej określonej odrębnymi przepisami art. 20 ust. 13 projektu ustawy. W opinii Ministerstwa Finansów takie rozwiązanie pozwoli na osiągnięcie celów umowy przy zastosowaniu możliwie najmniej z dolegliwych sankcji zarówno dla instytucji finansowych jak i klienta posiadacza rachunku. Jednocześnie instytucja blokowania rachunku znana jest instytucjom finansowym z przepisów o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy. 12. Uwzględniając zastrzeżenia co do niejasności terminu na przekazanie informacji o amerykańskich rachunkach raportowanych dotyczących rachunków otwartych pomiędzy 1 lipca 2014 r. a dniem wejścia w życie ustawy, w projekcie ustawy zaproponowano ujednolicenie przewidzianych w tym zakresie rozwiązań. Otóż zgodnie z art. 20 ust. 4 przekazywanie informacji o tych rachunkach następowało będzie na zasadach analogicznych jakie mają zastosowanie do informacji nie objętych tym przepisem przejściowym, a więc do 30 czerwca, z tymże pierwsze przekazanie nastąpi w terminie do dnia 30 czerwca następującego po roku kalendarzowym, w którym dokonano identyfikacji rachunku. Identyczna zasada znajdzie zastosowanie do rachunków zidentyfikowanych w następstwie mechanizmu blokady rachunku. 13. Odnosząc się do propozycji uwzględnienia w projekcie ustawy delegacji dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do wydania rozporządzenia, które określałoby podmioty oraz rachunki, które powinny być uznane za zwolnionych uprawnionych odbiorców, współpracujące zagraniczne instytucje finansowe oraz rachunki wyłączone (Załącznik II umowy FATCA), pragnę uprzejmie poinformować, iż ww. delegacja jest w świetle treści umowy FATCA oraz przyjętych rozwiązań zbyteczna. Umowa FATCA (wraz z załącznikami) po ratyfikacji będzie częścią polskiego systemu prawnego, przez co brak jest uzasadnienia do powielania w tym rozporządzeniu Załącznika II Umowy FATCA. Przedstawiając powyższe odniesienie pragnę podziękować Związkowi Banków Polskich za aktywny udział w procesie. 5