Ślady pamięci o Powstaniu Wielkopolskim w moim regionie. Bartłomiej Zbieralski Gimnazjum nr 1 w Gostyniu

Transkrypt

1 Ślady pamięci o Powstaniu Wielkopolskim w moim regionie Bartłomiej Zbieralski Gimnazjum nr 1 w Gostyniu

2 Obiekty upamiętniające wydarzenia z Powstania Wielkopolskiego stanowią w naszym regionie ważną grupę miejsc pamięci narodowej. Są uczczeniem pamięci naszych przodków, którzy zdecydowali się podjąć walkę o wyzwolenie z niewoli niemieckiej, a także istotnym elementem podtrzymania tradycji integrując obecne pokolenia wokół własnej historii. Uczą także dzieci i młodzież patriotyzmu i szacunku dla własnej przeszłości.

3 Pierwsze formy upamiętniające powstanie zaczęły pojawiać się tuż po jego zakończeniu. Początkowo, przez pierwsze dwadzieścia lat powstawały samorzutnie, jak spontanicznie rozwijało się powstanie. Dlatego tyle spotyka się nagrobków ufundowanych przez rodziny poległych powstańców oraz pomników, które wzniesiono z inicjatywy organizacji kombatanckich, stowarzyszeń powstańczych działających w okresie międzywojennym.

4 W okresie okupacji hitlerowskiej miejsca pamięci związane z Powstaniem Wielkopolskim były szczególnie tępionymi pamiątkami historycznymi. Do naszych czasów dotrwały tylko nieliczne tablice i pomniki wzniesione przed 1939 rokiem. Po wojnie ówczesne władze niechętnie, bądź nawet wrogo odnosiły się do zrywu niepodległościowego Wielkopolan z lat Dopiero po 1956 r. w ramach tzw. odwilży zaczęto przywracać, restaurować i odtwarzać zachowane miejsca a także wznosić nowe obiekty upamiętniające wydarzenia Powstania Wielkopolskiego. W niniejszym opracowaniu chciałbym zaprezentować najważniejsze pamiątki oraz przedstawić działania podejmowane dla uczczenia Powstania Wielkopolskiego na Ziemi Gostyńskiej.

5 Najbardziej widocznymi formami upamiętnienia powstania są liczne pomniki i tablice. Poniżej prezentuję te, które znajdują się na terenie Ziemi Gostyńskiej.

6 Na cmentarzu parafialnym przy ul. Jana Pawła II w Gostyniu ustawiono w roku 1958 pomnik w hołdzie bohaterom, którzy oddali swe życie za Wiarę i Ojczyznę. Wzniesiono go na grobie 30 rozstrzelanych w 1939 roku, do którego przeniesiono też prochy dziewięciu powstańców wielkopolskich z Gostynia i okolic.

7 Przed budynkiem Szkoły Muzycznej, przy ul. Strzeleckiej 28 w Gostyniu znajduje się obelisk upamiętniający wymarsz z Gostynia batalionu powstańców-ochotników. Na metalowej tablicy widnieje napis: Stąd wyszli 7 I 1919 roku do walki o wolność i niepodległość powstańcy wielkopolscy z Gostynia i okolicy. Obelisk stanął z inicjatywy miejscowych kombatantów. Z okazji 90 rocznicy wymarszu batalionu gostynian, pomnik został zmodernizowany i wzbogacony o sylwetkę powstańca wykonaną z brązu. Monument odsłonięto 7 stycznia 2009 roku.

8 Na budynku przy placu K. Marcinkowskiego 10 w Gostyniu znajduje się tablica informująca, że miały tu swoją siedzibę instytucje związane z Powstaniem Wielkopolskim tj. Powiatowa Rada Ludowa, Komisariat Bezpieczeństwa Powiatowej Rady Ludowej oraz Powiatowa Komenda Straży Ludowej. Fundatorami tablicy byli w 1959 r. oficerowie rezerwy Ziemi Gostyńskiej.

9 W Borku Wlkp. w 1958 r. odsłonięto tablicę upamiętniającą wymarsz powstańców.

10 W Krobi na cmentarzu przy ul. Poznańskiej znajduje się zbiorowa mogiła pięciu powstańców wielkopolskich poległych w 1919 roku w walkach pod Kąkolewem. Spoczywają tu: Stanisław Dolata, Stanisław Konarski, Antoni Kubacki, Wiktor Minta i Julian Nowakowski. Mogiłę zwieńcza okazały pomnik, który powstał z inicjatywy Związku Powstańców Wielkopolskich w 1939 roku.

11 W 1959 roku odsłonięto tablicę ufundowaną przez społeczeństwo Krobi i okolicy w hołdzie powstańcom wielkopolskim. Jest ona wmurowana w południową ścianę ratusza.

12 Z inicjatywy Gromadzkiej Rady Narodowej w Pępowie i miejscowego społeczeństwa przy skrzyżowaniu ulic Powstańców Wlkp. i St. Nadstawek w roku 1970 odsłonięto pomnik poświęcony powstańcom wielkopolskim i walczącym z hitlerowcami w latach oraz ofiarom wojny.

13 Druga tablica w Pępowie upamiętniającą Powstanie Wielkopolskie znajduje się na budynku tzw. szpitalika przy ul. Powstańców Wlkp. Inicjatorem umieszczenia tej tablicy była Gminna Rada Narodowa w Pępowie i miejscowa Rada Sołecka w 1959 roku.

14 Na cmentarzu parafialnym w Strzelcach Wielkich znajduje się zbiorowa mogiła siedmiu powstańców wielkopolskich poległych w 1919 roku na froncie pod Lesznem. Na płycie widnieją nazwiska: Stanisława Rybackiego, Antoniego Wielgosza, Władysława Cybulskiego, Ignacego Komorniczaka, Walentego Kaźmierczaka, Franciszka Busza i Walentego Gały.

15 Mieszkańcy Pogorzeli oraz kombatanci w 1959 roku uczcili swoich mieszkańców, biorących udział w Powstaniu Wielkopolskim okolicznościową tablicą umieszczoną na budynku mieszkalnym przy ul. Kotkowiaka 12.

16 Na rynku w Pogorzeli W latach stał okazały pomnik upamiętniający powstańców, który został zniszczony w pierwszych tygodniach okupacji przez Niemców. Nowy obelisk wzniesiony przez społeczeństwo miasta i gminy Pogorzela uroczyście odsłonięto 9 maja 1990 roku.

17 Trzecim miejscem w Pogorzeli jest zbiorowa mogiła powstańców wielkopolskich i poległych w wojnie polsko-bolszewickiej. Na tablicy widnieją nazwiska 15 osób. Mogiła znajduje się na cmentarzu parafialnym. Pierwszy pomnik, odsłonięty 12 października 1924 roku, ufundowało Towarzystwo Powstańców i Wojaków a kolejny, odremontowany, odsłonięto 19 stycznia 1958 roku.

18 Również w Poniecu znajdują się obiekty upamiętniające Powstanie Wielkopolskie. Na frontowej ścianie ponieckiego ratusza w 1959 r. z inicjatywy miejscowego koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą żołnierzom miejscowego batalionu powstańczego.

19 W Poniecu w czasie Powstania Wielkopolskiego w budynku dzisiejszej komendy policji mieściła się komenda frontu grupy,,leszno. Fakt ten przypomina pamiątkowa tablica umieszczona w 1966 r. z inicjatywy ZBoWiD.

20 Tuż obok znajduje się pamiątkowy obelisk wzniesiony w 1966 r. również z inicjatywy miejscowego koła ZBoWiD.

21 Gimnazjum w Poniecu nosi imię ppłk dr Berdnarda Śliwińskiego dowódcy batalionu ochotniczego z Gostynia i dowódcy Grupy,,Leszno. Na ścianie szkoły znajduje się pamiątkowa tablica.

22 W pobliżu Ponieca, na drodze z Janiszewa do Waszkowa umieszczono obelisk upamiętniający śmierć powstańca Józefa Kusza. Inicjatorem wzniesienia tego obelisku było ponieckie koło ZBoWiD w 1946 roku.

23 Przy drodze z Ponieca do Miechcina znajduje się kolejny kamień upamiętniający poległego powstańca Jana Drożdżyńskiego. Powstał on w 1946 r.

24 Na cmentarzu parafialnym w Poniecu znajduje się zbiorowa mogiła trzech powstańców Jana Drożdżyńskiego, Józefa Kusza i Andrzeja Piosika, którzy polegli w okolicach Ponieca w 1919 r. Pierwotny pomnik zbudowany przed drugą wojną światową został zniszczony przez Niemców w 1940 r. Odbudowano go w 1946 r.

25 Oprócz tablic i pomników inną formą upamiętnienia Powstania Wielkopolskiego są różnego rodzaju publikacje w postaci artykułów prasowych i książek. W okresie międzywojennym w ukazującym się w Gostyniu czasopiśmie,,ziemia Gostyńska swoje wspomnienia zamieścił m. in. ppłk Bernard Śliwiński. Po drugiej wojnie światowej ukazały się publikacje autorstwa miejscowych regionalistów.

26 Od wielu lat na terenie gminy Gostyń organizowane są konkursy dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych poświęcone Powstaniu Wielkopolskiemu. Jednym z nich jest Powiatowy Konkurs Wiedzy o Powstaniu Wielkopolskim organizowany przez Zespół Szkół Zawodowych w Gostyniu.

27 Uczniowie mojej szkoły corocznie biorą udział w tym konkursie zdobywając czołowe miejsca w kategorii szkół gimnazjalnych. W tym roku Powiatowy Konkurs Wiedzy o Powstaniu Wielkopolskim odbędzie się po raz szesnasty.

28 Kolejną formą upamiętnienia Powstania Wielkopolskiego są nazwy ulic bądź placów w miejscowościach gminy Gostyń. Również kilka szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych nosi imię Powstańców Wielkopolskich bądź konkretnych osób związanych z wydarzeniami z lat

29 Miejsca w Gostyniu upamiętniające Powstanie Wielkopolskie 1. Obelisk przed budynkiem Szkoły Muzycznej przy ul. Strzeleckiej Pomnik na cmentarzu parafialnym przy ul. Jana P Pawła II 3. Zespół Szkół Zawodowych im. Powstańców W Wielkopolskich 4. Budynek przy placu K. Marcinkowskiego ul. Powstańców Wielkopolskich 6. ul. Wincentego Dabińskiego 7. ul. Bernarda Śliwińskiego

30 Bibliografia: Źródła Stefan Jankowiak, Bogusław Polak, Ziemia Gostyńska w Powstaniu Wielkopolskim , Gostyń 1989 Ziemia Gostyńska w Powstaniu Wielkopolskimmateriały z sesji popularnonaukowej pod red. prof. dra hab. Antoniego Czubińskiego, Gostyń 1995 Wszystkie fotografie miejsc pamięci pochodzą z internetowej strony Muzeum w Gostyniu oraz ze zbiorów własnych 4%98CI%20NARODOWEJ

31 Dziękuję Mamie i Tacie za pomoc w przygotowaniu prezentacji. autor: Bartłomiej Zbieralski Gimnazjum nr 1 w Gostyniu