Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dębe Wielkie na lata , z perspektywą do roku 2021

Transkrypt

1 Spis treści 1. Informacje wstępne Cel i zakres opracowania Metodyka sporządzenia opracowania Charakterystyka gminy Dębe Wielkie Położenie geograficzne i administracyjne Warunki klimatyczne Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia, geologia Zasoby wodne Gleby Roślinność Zwierzęta Obszary i obiekty podlegające ochronie Infrastruktura techniczna Gospodarka odpadami na terenie Gminy Dębe Wielkie Stan środowiska i źródła zanieczyszczeń Powietrze atmosferyczne Wody powierzchniowe i podziemne Pola elektromagnetyczne Hałas Dokumenty strategiczne powiązane z programem Polityka ekologiczna państwa na lata z perspektywą do roku Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018r Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja) Program możliwości wykorzystania odnawianych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego Program Ochrony Środowiska Powiatu Mińskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2020r Strategia Rozwoju Lokalnego Powiatu Mińskiego na lata Program opieki nad zabytkami dla Powiatu Mińskiego na lata Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Dębe Wielkie do 2015 roku Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla Gminy Dębe Wielkie Program ochrony środowiska gminy na lata , z perspektywą do roku Działania w zakresie poprawy jakości środowiska Gospodarka wodna Ochrona powietrza Ochrona przed hałasem i promieniowaniem Ochrona gleb i lasów Ochrona przyrody i bioróżnorodności Edukacja ekologiczna Podstawowe cele edukacji ekologicznej Program działań w gminie

2 8. Realizacja założeń Programu ochrony środowiska Aspekty finansowe realizacji programu Wskaźniki osiągnięć Monitoring realizacji programu Harmonogram działań Gospodarka wodna Ochrona powietrza Ochrona przed hałasem i promieniowaniem Ochrona gleb i lasów Ochrona przyrody i bioróżnorodności

3 1. Informacje wstępne 1.1. Cel i zakres opracowania Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001, nr 62, poz. 627 z późn. zm.) nakłada na zarząd województwa, powiatu i gminy obowiązek sporządzania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Obowiązek ten ma na celu realizację polityki ekologicznej państwa. Programy powinny być sporządzane co 4 lata i powinny określać m.in.: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Niniejsze opracowanie stanowi aktualizację Programu ochrony środowiska dla Gminy Dębe Wielkie na lata , z perspektywą do roku 2013, przyjętego uchwałą nr XLVIII/185/2006 Rady Gminy Dębe Wielkie z dnia 25 lipca 2006r. Z wykonania programu zarząd województwa, powiatu i gminy powinien sporządzać co 2 lata raporty, przedstawiane następnie sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy. Program ochrony środowiska powinien być zgodny z przyjętą przez Sejm RP Polityką Ekologiczną Państwa na lata , z perspektywą do roku Ponadto gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany m.in. z wojewódzkim i powiatowym programem ochrony środowiska oraz miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego czy Strategią Rozwoju Gminy Metodyka sporządzenia opracowania Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, opracowane przez Ministerstwo Środowiska, dzielą programy gminne na dwie części: zadania własne przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy, zadania koordynowane pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze 3

4 środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego. Zadania własne powinny być ujęte w programie z pełnym zakresem informacji niezbędnej do kontroli ich realizacji: opis przedsięwzięcia, termin realizacji, instytucja odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania. Zadania koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy. 2. Charakterystyka gminy Dębe Wielkie 2.1. Położenie geograficzne i administracyjne Mapa 1. Położenie Gminy Dębe Wielkie Źródło: 4

5 Położenie geograficzne Gmina wiejska Dębe Wielkie położona jest w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim. Powierzchnia gminy wynosi 77,88 km 2 (7788 ha) i stanowi 6,69 % powierzchni powiatu mińskiego. Położenie miejscowości Dębe Wielkie opisują współrzędne geograficzne: 52 11'57 N 21 26'35 E. Gmina Dębe Wielkie znajduje się w makroregionie Nizina Środkowomazowiecka (318.7) obejmującym mezoregion Równina Wołomińska (318.78), do którego należy północna część gminy oraz mezoregion Równina Garwolińska (318.79). Położenie administracyjne Gmina Dębe Wielkie graniczy z gminami: Halinów, Mińsk Mazowiecki, Stanisławów, Wiązowna oraz Zielonka. Siedziba Urzędu Gminy położona jest w miejscowości Dębe Wielkie. W skład gminy wchodzi 25 sołectw: 1. Aleksandrówka, 2.Bykowizna (w skład sołectwa wchodzi miejscowość Choszczak), 3. Celinów, 4. Cięciwa, Cezarów, 5. Choszczówka Dębska, 6. Choszczówka Rudzka, 7. Choszczówka Stojecka, 8. Chrośla, 9. Cyganka, 10. Dębe Wielkie Wschód, 11. Dębe Wielkie Centrum, 12. Dębe Wielkie Południe, 13. Gorzanka, 14. Górki, 15. Jędrzejnik, 16. Kąty Goździejewskie I, 17. Kąty Goździejewskie II, 18. Kobierne, 19. Olesin, 20. Ostrów Kania, 21. Poręby, 22. Ruda, 23. Rysie, 24. Teresław, 25. Walercin. Odległość z Dębego Wielkiego do Starostwa Powiatowego w Mińsku Mazowieckim wynosi ok. 8 km, do Warszawy ok. 35 km, a do Siedlec ok. 60 km. Położenie gminy jest korzystne, ze względu na usytuowanie w pobliżu stolicy kraju, a także ważnych szlaków transportowych przebiegających przez teren gminy: linia kolejowa Berlin Warszawa Moskwa, droga międzynarodowa E30 Paryż Warszawa Moskwa oraz droga krajowa nr 2 Świecko Warszawa Terespol Warunki klimatyczne Gmina Dębe Wielkie położona jest na obszarze o przeważającym wpływie klimatu kontynentalnego, umiarkowanego chłodnego. Charakteryzuje się większymi od średnich w kraju amplitudami temperatury powietrza, dość późną i stosunkowo krótką wiosną, długim latem, długą i chłodną zimą z trwałą pokrywą śnieżną oraz większymi opadami atmosferycznymi. Na terenie gminy przeważają wiatry zachodnie oraz północno-zachodnie. Najniższe opady odnotowuje się w lutym oraz w marcu, natomiast najwyższe w czerwcu oraz 5

6 lipcu. Lokalne odkształcenia warunków klimatycznych występują w dolinach rzek Mieni i Długiej zwiększona wilgotność powietrza oraz większa częstość mgieł. Charakterystyczne parametry klimatu: Średnia temperatura stycznia -3,2 C Średnia temperatura lipca 18,2 C Średnia roczna temperatura 7,4 C Długość zimy 97 dni Długość lata 98 dni Dni pogodne 55 Dni pochmurne 115 Średni roczny opad mm Liczba dni z pokrywą śnieżną 74 Liczba dni z przymrozkami 120 Średnia roczna prędkość wiatru 30 m/s Okres wegetacyjny 215 dni Nasłonecznienie h 2.3. Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia, geologia Ukształtowanie terenu Powierzchnia gminy jest lekko falista, o przeważających spadkach 2-5%, nachylona w kierunku zachodnim. Najwyższy punkt znajduje się przy granicy z gminą Mińsk Mazowiecki (w rejonie wsi Choszczówka Stojecka 151,6 m n.p.m.), najniższy - w dolinie Mieni na granicy z gminą Wiązowna (w rejonie wsi Górki 115,5 m n.p.m.). W krajobrazie wyróżniają się wzgórza wydmowe układające się w wyraźny ciąg o przebiegu południkowym. Wysokość względna wydm sięga 20 m. Większe wzgórza wydmowe występują w okolicach wsi Kąty Goździejewskie, Poręby, Rysie, Celinów. Wzgórzom wydmowym towarzyszą obniżenia terenu typu deflacyjnego, zagłębione od 1,0 do 3,0 m, często zatorfione. Całą powierzchnię gminy rozcinają współczesne doliny rzek: Mieni, Długiej i Zązy. Doliny rzek są zagłębione od 2 do 5 m poniżej otaczającego terenu. Ich koryta tworzą liczne zakola. Szczególnie rozległa jest dolina Mieni. 6

7 Złoża kopalin Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dębe Wielkie na lata , Na terenie gminy występują udokumentowane złoża kopalin. Lokalne znaczenie, jako surowiec budowlany, mogą mieć gliny oraz piaski wydmowe. Geologia i geomorfologia charakterystyka makroregionów i mezoregionów megaregion Pozaalpejska Europa Środkowa (3) prowincja Niż Środkowoeuropejski (31) podprowincja Niziny Środkowopolskie (318) makroregion Nizina Środkowomazowiecka (318.7) Równina Wołomińska (318.78) mezoregion Równina Garwolińska (318.79) Nizina Środkowomazowiecka makroregion w środkowej Polsce, o powierzchni ok. 13 tys. km 2. Na nizinie znajduje się największy w Polsce węzeł hydrograficzny, zbiegają się tutaj rzeki: Wisła i Pilica od południa, Bzura z zachodu, Wkra i Narew z północy oraz Bug, Liwiec, Świder oraz Wieprz ze wschodu. Równina Wołomińska mezoregion w środkowo-wschodniej Polsce. Graniczy od północy z Doliną Dolnego Bugu, od zachodu z Kotliną Warszawską i Doliną Środkowej Wisły, od południa z Równiną Garwolińską, a od wschodu z Wysoczyzną Kałuszyńską, Obniżeniem Węgrowskim i Wysoczyzną Siedlecką. Na północnymwschodzie region styka się z Podlaskim Przełomem Bugu. Równina Wołomińska leży w całości w województwie mazowieckim. Region jest zdenudowaną równiną, w której podłożu występują tzw. iły wstęgowe. Równinę przecinają dopływy Bugu i Narwi o nurcie równoległym do biegu środkowej Wisły: Struga, Czarna, Rządza, Osownica i Liwiec. Równina Garwolińska mezoregion naturalny o powierzchni ok. 915 km 2. Graniczy od południowego-zachodu z Doliną Środkowej Wisły, od północy z Równiną Wołomińską, od wschodu z Wysoczyzną Kałuszyńską, Obniżeniem Węgrowskim oraz Wysoczyzną Żelechowską. Jest to płaska, piaszczysto-gliniasta równina erozyjno-denudacyjna, będąca wysoczyzną polodowcową, pochodzącą z fazy recesyjnej zlodowacenia środkowopolskiego. Wśród płaskiej powierzchni równiny wyróżniają się plejstoceńskie wydmy. Teren równiny rozcinają rzeki: Wilga, Świder oraz Mienia. 7

8 2.4. Zasoby wodne Wody podziemne Program Ochrony Środowiska dla Gminy Dębe Wielkie na lata , Gmina Dębe Wielkie położona jest na obszarze trzeciorzędowego zbiornika wód podziemnych Subniecka warszawska - część centralna. Zaopatrzenie ludności w wodę odbywa się głównie ze studni kopalnych, ujmujących wodę z pierwszego, czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Występują dwie strefy występowania wód gruntowych pierwszego poziomu: strefa I obejmująca obszar dolin, obniżeń oraz fragmenty równiny położone w bezpośrednim sąsiedztwie dolin, strefa II obejmuje obszar wysoczyzny. Często występują tu wody powierzchniowe - wierzchówki, utrzymujące się w płytkich piaskach na glinie zwałowej. Główny poziom wodonośny występuje w utworach czwartorzędowych na głębokości m p.p.t.. Ich przeciętna wydajność wynosi od 10 do 30 m 3 /h. Wody powierzchniowe Obszar gminy Dębe Wielkie leży w dorzeczu Narwi i Wisły. Część południowa gminy należy do zlewni Mieni i jest odwadniana do Wisły, a część północna należy do zlewni Długiej i jest odwadniana do Narwi. Sieć drobnych cieków jest liczna, uzupełniona bogatą siecią rowów i kanałów melioracyjnych. Największą rzeką jest Mienia, nieuregulowana od Bykowizny do Górek. Najważniejszymi zbiornikami wód na terenie gminy jest kompleks stawów dawnego kompleksu dworskiego we wsi Ruda (Stawy Kroczkowskie i Łąkowe), w południowej części, w zlewni Mieni Gleby Na terenie gminy nie występują gleby I i II klasy. Grunty klasy IIIa i IIIb stanowią zaledwie 6,6% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Dominują grunty klasy IVa i IVb oraz V i VI klasy, które stanowią łącznie 91,7% ogólnej ich powierzchni. Są to głównie gleby kwaśne, z tendencją do zakwaszania. 8

9 Tabela 1. Klasyfikacja gleb Klasy bonitacyjne Grunty orne [ha] Grunty orne [%] Użytki zielone [ha] Użytki zielone [%] IIIa i IIIb 291 6,6 49 5,3 IVa , ,6 V , ,1 VI , ,9 VI Rz 75 1,7 19 2,1 Teren gminy Dębe Wielkie charakteryzuje skomplikowana, drobnopowierzchniowa mozaika gleb. Występują tu przede wszystkim gleby piaskowe różnych typów genetycznych, jak również pseudobielicowe i murszowo-mineralne. Większe enklawy najlepszych gleb (kompleksów żytniego bardzo dobrego) występują głównie w środkowej części Gminy. Podobna sytuacja występuje w użytkach zielonych, gdzie udział w/w klas bonitacyjnych stanowi 92,6% ogólnej powierzchni. Ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej według IUNG w Puławach wynosi dla gminy Dębe Wielkie - 57,2 pkt. Wskaźnik ten lokuje gminę na odległej pozycji w województwie mazowieckim. Najwyższy udział posiadają grunty orne kompleksów żytniego słabego i żytniego bardzo słabego (41,9% ogólnej powierzchni gruntów rolnych). Przydatność rolnicza trwałych użytków zielonych jest również niska, bowiem niemal 100% ich powierzchni zaliczana jest do kompleksu średniego i niskiego. Najwyższym udziałem trwałych użytków zielonych (powyżej 40%) charakteryzują się wsie: Cezarów, Cięciwa i Górki. W przedziale 30-40% mieszczą się wsie: Aleksandrówka, Bykowizna, Choszczówka Stojecka, Dębe Wielkie, Górki, Kąty Goździejewskie Pierwsze, Poręby i Rysie Roślinność Lasy Gmina Dębe Wielkie charakteryzuje się ponadprzeciętnym zalesieniem. Lasy stanowią ok. 23,8% ogólnej powierzchni gminy (1855 ha), przy średniej dla powiatu na poziomie 21,1%. 22,6% ogólnej powierzchni lasów stanowią Lasy Państwowe (419 ha). Lesistość powiatu wynosi 21,1%, co zalicza gminę Dębe Wielkie do średnio zalesionych w powiecie. Grunty V i VI klasy stanowią 50,5% ogółu gruntów ornych, w tym gleby VI klasy 9

10 15 % (138 ha), potencjalnie wskazanych do zalesienia. Ponadto występują liczne drobne zadrzewienia ostojowe, obsadzenia dróg i cieków. Przeważającym typem siedliskowym lasu jest bór świeży. W ogólnej powierzchni leśnej siedliska borowe stanowią ponad 26% powierzchni. Głównym gatunkiem jest sosna zwyczajna, porastająca ponad 80% powierzchni leśnej. Ważnym gatunkiem są też: dąb szypułkowy, olsza czarna i brzoza. Przeciętny wiek drzewostanów wynosi ponad 60 lat. Prywatne kompleksy leśne są rozdrobnione i zazwyczaj ich powierzchnia jest mała 0,1-5 ha. Lasy w gminie Dębe Wielkie znajdują się pod zarządem Nadleśnictwa Mińsk. Tabela 2. Struktura własnościowa (dane Starostwa Powiatowego w Mińsku Mazowieckim) Grunty leśne Skarbu Państwa w zarządzie PGL LP w zasobie własności Rolnej SP inne razem Grunty leśne niestanowiące własności Skarbu Państwa lasy gminne lasy osób fizycznych lasy wspólnot gruntowych lasy innych osób razem Lasy ogółem Tabela 3. Lesistość Lasy Skarbu Państwa [ha] Lasy niestanowiące własności Skarbu Państwa wg ewidencji gruntów i budynków [ha] Lasy ogółem [ha] Powierzchnia gminy [ha] Lesistość [%] ,2 Ekosystemy nieleśne Ekosystemy nieleśne związane są przede wszystkim z terenami rolnymi, które zajmują ponad 70 % powierzchni gminy. Jest to mozaika pól, sadów, osiedli wiejskich i śródpolnych zadrzewień. Uprawy rolne w wielu miejscach sąsiadują z rozproszonymi zadrzewieniami, kępami drzew, zagajnikami oraz zadrzewieniami śródpolnymi. Wzbogaceniem ekosystemu są długie granice rolno-leśne. Cechami niekorzystnymi jest brak zadrzewień wzdłuż dróg lokalnych. Negatywną cechą struktury ekosystemów rolniczych jest niewielki udział śródleśnych łąk i pastwisk. Użytki zielone stanowią jedynie ok. 11% użytków rolnych, co powoduje, że łąki i pastwiska zajmują niewielką powierzchnię: niespełna 10% powierzchni gminy. Dlatego też szczególnie cenne przyrodniczo krajobrazy dolinowe stanowią w gminie Dębe Wielkie zaledwie ok. 7 % powierzchni gminy. 10

11 2.7. Zwierzęta Równoleżnikowy układ dolin ciągnących się przez teren całej gminy - w tym przede wszystkim doliny Mieni spowodował, iż stały się one elementem regionalnego korytarza migracji zwierząt, w tym zwierząt dużych związanych ze środowiskiem leśnym. Obok funkcji korytarza ekologicznego fragmenty terenu gminy stanowią istotne miejsca bytowania wielu cennych gatunków zwierząt. W kompleksach leśnych, obok typowych zwierząt charakterystycznych dla tego obszaru, notuje się obecność żurawia, bociana czarnego, trzmielojada, a także dużą populację gila, dzięcioła czarnego, muchołówki żałobnej i kowalika Obszary i obiekty podlegające ochronie Formy ochrony przyrody w Polsce określa ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2013, poz. 627). Miński Obszar Chronionego Krajobrazu Ustanowiony, na podstawie art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2013, poz. 627), Rozporządzeniem nr 39 Wojewody Mazowieckiego z dnia 5 maja 2005r. w sprawie Mińskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obszar o powierzchni 29315,9 ha znajduje się na terenie powiatu mińskiego oraz powiatu siedleckiego, w gminach Cegłów, Dębe Wielkie, Jakubów, Kałuszyn, Mińsk Mazowiecki, Mrozy, Siennica oraz Kotuń. Obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną funkcję korytarzy ekologicznych. Pomniki przyrody ożywionej Na terenie gminy występują obiekty i obszary chronione na postawie przepisów Ustawy o ochronie przyrody, które znacznie podwyższają atrakcyjność turystyczną gminy. Zarejestrowane są następujące pomniki przyrody: Tabela 4. Pomniki przyrody na terenie gminy Pomnik przyrody Obwód [cm] Wysokość [cm] Lokalizacja Nr rej. wojew. Podstawa prawna dąb szypułkowy Ostrów Kania, park 35 Orzeczenie PWRN 11

12 jesion wyniosły dąb szypułkowy dwa jesiony wyniosłe dąb szypułkowy wiejski Ostrów Kania, posesja przy drodze Dębe Wielkie - Pustelnik Dębe Wielkie, płn. część zabytkowego parku Dębe Wielkie, działka po wschodniej stronie alei dojazdowej do zabytkowego parku Olesin, zabytkowy park, przy drodze dojazdowej do dworku lipa drobnolistna Ostrów Kania, park klon srebrzysty wiejski dwie lipy drobnolistne dąb szypułkowy dwa jesiony wyniosłe Ruda, płn. część alei wjazdowej do zabytkowego parku wiąz szypułkowy Ruda, park zabytkowy Warszawa z r. Nr Rlop-831/23/71 Orzeczenie UW w Siedlcach z r. RLS-OP- IX-7140/ 1678 Orzeczenie UW w Siedlcach z r. RLS-OP- IX-7140/15/79 Orzeczenie UW w Siedlcach z r. RLS-OP- IX-7140/16/79 Orzeczenie UW w Siedlcach z r. RLS-OP- IX-7140/12/81 Orzeczenie UW w Siedlcach z r. RLS-OP-IX-7140/18/81 Zarządzenie Wojewody Siedleckiego 67/84 z r. Zarządzenie Wojewody Siedleckiego 68/84 z r. jesion wyniosły Dębe Wielkie, po 500 Rozporządzenie prawej stronie drogi Wojewody Siedleckiego jesion wyniosły w kierunku szkoły /92 z r. Pozostałe elementy środowiska przyrodniczego podlegające ochronie Na podstawie przepisów ogólnych ochronie na terenie gminy podlegają: przyrodnicze pamiątkami dziedzictwa kulturowego Tabela 5. Parki podworskie Powierzchnia Miejscowość [ha] Nr rejestru Charakterystyka Dębe Wielkie 1,0 Z-A-273/80 Aleja jesionowa z pomnikami przyrody Aleksandrówka 1,65 park dworski Drzewostan wielogatunkowy rozdzielony sadem 12

13 Olesin 2,6 Z-A-110/76 Ostrów Kania 3,0 park dworski Ruda Mazowiecka 15,0 Z-A-154/651 Drzewostan wielogatunkowy z pomnikami przyrody Drzewostan wielogatunkowy z pomnikami przyrody Drzewostan wielogatunkowy, aleja grabowo-jesionowa Zabytki Tabela 6. Zabytki nieruchome z terenu gminy wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Miejscowość Nazwa obiektu Nr rejestru Data wpisu Dębe Wielkie Kościół A r. Park podworski A r. Olesin Zespół dworski A-110 Ruda Pozostałość zespołu dworskiego A-154/651 (rządcówka) A-110 (park) r r r r. Tabela 7. Obiekty pozostające w sferze zainteresowania konserwatora zabytków, włączone do gminnych ewidencji zabytków Miejscowość Nazwa obiektu Dębe Wielkie Aleksandrówka Ostrów Kania Jędrzejnik Ruda Stanowiska archeologiczne Tabela 8. Stanowiska archeologiczne na terenie gminy Nr ewidencyjny Lp. Miejscowość stanowiska /12 Kąty Goździejewskie Cmentarz parafialny Krzyż poświęcony żołnierzom polskim poległym w czasie powstania listopadowego Pomnik poległych żołnierzy Armii Radzieckiej Zespół dworsko parkowy Zespół dworsko parkowy Krzyż Teren założenia dworskiego ze stawami Charakterystyka stanowiska 56-70/15 Ślad osadnictwa z epoki brązu /16 Ślad osadnictwa z epoki brązu Zespół osadniczy z okresu neolitu i epoki brązu /13 Zespół osadniczy z epoki brązu /14 Zespół osadniczy z okresu neolitu i epoki brązu 13

14 /11 Obozowisko z I-III w.n.e /10 Ślad osadnictwa z okresu neolitu /17 Ślad osadnictwa z epoki brązu /3 Osada z epoki brązu /18 Wieś z XVI XX w /2 Poręby /3 13 Cięciwa 57-70/5 Zespół osadniczy z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu Zespół osadniczy z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu Osada z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu 14 Ostrów Kania 57-70/6 Ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu /2a Ślad osadnictwa z epoki brązu /1a Ślad osadnictwa z epoki kamienia Cyganka /2a Ślad osadnictwa z epoki brązu /28 Wieś historyczna Ślad osadnictwa z epoki kamienia i epoki /7a Choszczówka Dębska żelaza /8a Ślady osadnictwa z epoki neolitu /5a 25 Choszczówka Stojecka 57-71/22 Ślad osadnictwa z epoki neolitu /9a Osada wczesnośredniowieczna /10a Ślad osadnictwa z okresu neolitu /6a Ślad osadnictwa z epoki brązu /23 Ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu i okresu nowożytnego Obozowisko z okresu neolitu, ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu /24 Ślady osadnictwa z epoki kamienia /27 Wieś historyczna 29 Dębe Wielkie 58-70/24 30 Ślad osadnictwa wczesnośredniowiecznego 58-70/26 Zespół produkcyjny z XVI XVIII w /27 Ślad osadnictwa z epoki kamienia /28 Ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu /29 Wieś XV XX w. Górki /31 Ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu /30 Ślad osadnictwa z wczesnej epoki brązu /32 Ślad osadnictwa z epoki kamienia /33 Ślad osadnictwa 14

15 wczesnośredniowiecznego /25 Ślady osadnictwa z XIII XVII w /34 Osada XII XIII w. Ruda /35 Osada XII XIII w. 41 Bykowizna 58-71/8 Ślad osadnictwa starożytnego 42 Celinów 58-70/36 Zagroda XVII XX w. 43 Rysie 57-71/18 Osada jednodworcza XVII XVIII w. Ślady osadnictwa z okresu neolitu, /19 Choszczówka Rudzka średniowiecza, nowożytnego /21 Ślady osadnictwa z epoki kamienia 46 Adamówka 57-71/20 Ślad osadnictwa XV XVII w Infrastruktura techniczna Komunikacja Z punktu widzenia połączeń lokalnych, regionalnych i międzynarodowych położenie komunikacyjne gminy jest korzystne. Obecnie podstawowy układ komunikacyjny zapewnia dogodne powiązania z sąsiednimi ośrodkami wyższego rzędu oraz dojazd do wszystkich gminnych wsi. System drogowy tworzą następujące drogi: droga krajowa nr 2 połączenie gminy z Warszawą i Mińskiem Mazowieckim. Droga dzieli miejscowość Dębe Wielkie na dwie części. droga wojewódzka nr 637 przebiega wzdłuż północnej granicy gminy. Łączy gminę ze Stanisławowem oraz Warszawą (przez Okuniew, Sulejówek, Rembertów). drogi powiatowe zapewniają połączenie gminy z drogą krajową i wojewódzką oraz sąsiednimi gminami. Należą do nich drogi: nr 2218W Dębe Wielkie Pustelnik, nr 2219W Arynów Cyganka, nr 2220W objazd awaryjny wiaduktu Dębe Wielkie, nr 2221W Dębe Wielkie Górki, nr 2222W Dębe Wielkie Chrośla. 15

16 Wszystkie drogi posiadają nawierzchnie bitumiczne. Jedynie droga 2219W od skrzyżowania z drogą 2218W do zachodniej granicy gminy jest drogą gruntową utwardzoną. drogi gminne uzupełniają układ dróg powiatowych. Należą do nich drogi: Tabela 9. Wykaz dróg gminnych Numer drogi W Lokalizacja drogi Jędrzejnik granica gminy Mińsk Mazowiecki droga krajowa nr 50 Zamienie W droga powiatowa nr 2222W Ruda Choszczak granica gminy Mińsk Mazowiecki droga powiatowa nr 2222W Podrudzie W W W W W W W W W Bykowizna granica gminy Mińsk Mazowiecki droga powiatowa nr 2222W Kędzierak droga powiatowa nr 2219W Cyganka granica gminy Stanisławów Wólka Wybraniecka droga wojewódzka nr 637 Pustelnik granica gminy Stanisławów Walercin Stary granica gminy Stanisławów droga gminna nr W Bykowizna Choszczak droga gminna nr W Dębe Wielkie Kobierne Choszczówka Dębska granica gminy Mińsk Mazowiecki Arynów droga gminna nr W Ruda Jędrzejnik Rzakta droga powiatowa nr 2222W Chrośla granica gminy Mińsk Mazowiecki Stojadła droga gminna nr W Ostrów Kania droga powiatowa nr 2218W Dębe Wielkie Olesin Duży Olesin Górny Cezarów droga powiatowa nr 2218W W Cezarów Cięciwa Poręby Cyganka Północna granica gminy Stanisławów droga gminna nr W W droga gminna nr W do granicy miejscowości Cisie 16

17 220214W W W W W W W W W W W W W W W W W W W droga krajowa nr 2 Kobierne Rysie droga gminna nr W Marylew Gorzanka Kąty Goździejewskie I Rogale granica miejscowości Chobot Choszczówka Dębska Cyganka Choszczówka Rudzka Chrośla przystanek PKP Wrzosów Choszczówka Rudzka Chrośla droga powiatowa nr 2222W droga powiatowa nr 2222W granica miejscowości Poręby droga powiatowa nr 2221W Hutna Góra Teresław droga gminna nr W droga krajowa nr 2 droga gminna nr W Choszczówka Dębska droga krajowa nr 2 Choszczówka Stojecka droga gminna nr W droga powiatowa nr 2218W Janów droga gminna nr W Gorzanka Poręby droga gminna nr W Kąty Goździejewskie I droga gminna nr W Walercin Stary droga gminna nr W Walercin Stary droga powiatowa nr 2218W Kąty Goździejewskie I droga wojewódzka nr 637 Jeżaki granica miejscowości Chobot Celinów granica miejscowości Poręby Celinów granica miejscowości Glinianka Poręby granica miejscowości Kąck Górki droga gminna nr W droga powiatowa nr 2221W Działy Dębskie droga powiatowa nr 2222W W droga powiatowa nr 2221W Działy Dębskie droga powiatowa 17

18 nr 2222W W W W W W W droga krajowa nr 2 Aleksandrówka droga powiatowa nr 2220W droga gminna nr W droga gminna nr W Aleksandrówka granica gminy Dębe Wielkie droga gminna nr W Aleksandrówka droga gminna nr W droga gminna nr W granica gminy Mińsk Mazowiecki droga gminna nr W Zamienie droga powiatowa nr 2218W Rysie droga powiatowa nr 2219W Łączna długość dróg gminnych wynosi 93,1 km. Linie kolejowe Największe znaczenie w komunikacji zbiorowej na terenie gminy ma kolej. Trzy przystanki kolejowe (Dębe Wielkie, Nowe Dębe Wielkie i Wrzosów) i duża częstotliwość kursowania pociągów, zwłaszcza w godzinach szczytów: porannego i popołudniowego, stwarzają możliwość dogodnych dojazdów do pracy i nauki na poziomie ponadgimnazjalnym. Czas przejazdu do Warszawy Wschodniej wynosi 31 minut. Czas ten będzie się skracał w miarę wymiany taboru na bardziej nowoczesny. Wymiana ta dokonuje się sukcesywnie. Zaopatrzenie w wodę Długość sieci rozdzielczej, zgodnie z danym Głównego Urzędu Statystycznego na dzień r., wynosi 62,3 km. Tabela 10. Dane techniczne dotyczące sieci wodociągowej (wg GUS, stan na dzień r.) Długość czynnej sieci rozdzielczej Długość czynnej sieci rozdzielczej będącej w zarządzie bądź administracji gminy długość czynnej sieci rozdzielczej będącej w zarządzie bądź administracji gminy, eksploatowanej przez jednostki gospodarki komunalnej 62,3 km 62,3 km 62,3 km 18

19 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania 1459 Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca w ciągu 1 miesiąca Zużycie wody w gospodarstwach domowych na wsi na 1 mieszkańca w ciągu 1 miesiąca 12,0 m 3 12,0 m 3 Na terenie gminy Dębe Wielkie pozostają jeszcze obszary niezwodociągowane. Z instalacji wodociągowej korzysta 42,9% ludności zamieszkującej gminę. Zaopatrzenie w wodę odbywa się poprzez dwie nowe stacje uzdatniania wody zlokalizowane w miejscowości Dębe Wielkie, tj. jedna na tzw. Działach Dębskich, w pobliżu oczyszczalni ścieków oraz druga (oddana do eksploatacji w październiku 2009r.) położona w odległości ok. 300 m na północ od ul. Powstańców. Stacja w miejscowości Chrośla została wyłączona z użytkowania. SUW położona w pobliżu ul. Powstańców jest najnowocześniejszym obiektem o największej wydajności. Stacja jest w pełni zautomatyzowana, uzdatnianie wody odbywa się poprzez napowietrzanie, a następnie filtrację przez złoże w celu usunięcia związków manganu i żelaza. Stacja działa w oparciu o studnię głębinową o wydajności Q = 116 m 3 /h i głębokości 108 m. Maksymalna wydajność stacji wynosi Q śr. dob. = 1660 m 3 /h, Q max dob. = 2696 m 3 /d, Q max h = 296 m 3 /h. Te parametry zapewniają, po wybudowaniu sieci wodociągowej w całej gminie, zaopatrzenie wszystkich mieszkańców w wodę. Gminny wodociąg na chwilę obecną obejmuje zasięgiem części miejscowości: Chrośla, Ruda, Bykowizna, Ostrów Kania, Kąty Goździejewskie I (mieszkańcy zaopatrywani w wodę z wodociągu gminy Stanisławów), Aleksandrówka, Olesin, Kobierne, Choszczówka Dębska, Choszczówka Rudzka, Choszczówka Stojecka oraz Dębe Wielkie. Sieć kanalizacyjna Stosunek długości sieci kanalizacyjnej do długości sieci wodociągowej wynosi 0,3. liczba mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego w roku 2013 wynosiła 61,32%. Systemem kanalizacyjnym odprowadzanych jest do oczyszczalni 64,2 tys. m 3 /rok. Sieć jest systematycznie rozbudowywana. System wodno-kanalizacyjny gminy obejmuje również oczyszczalnię ścieków, która mieści się w pobliżu stacji kolejowej Dębe Wielkie (ul. Zielona 3). Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna typu WGB oparta na procesie niskoobciążonego osadu czynnego przy maksymalnym dziennym przepływie 242 m 3. 19

20 Tabela 11. Parametry techniczne oczyszczalni ścieków Oczyszczalnie komunalne biologiczne szt. 1 Wielkość (przepustowość) oczyszczalni wg projektu biologiczne m 3 /d 173 Równoważna liczba mieszkańców (RLM) ogółem os Ścieki oczyszczane w ciągu roku odprowadzone ogółem dam 3 64,0 odprowadzane w czasie doby do kanalizacji dam 3 0,2 oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowożonymi dam 3 68,0 oczyszczane razem dam 3 64,0 oczyszczane biologicznie dam 3 64,0 oczyszczane biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem Ludność korzystająca z oczyszczalni wg lokalizacji % 100,0 ogółem os Na wsi os Ludność korzystająca z oczyszczalni Ogółem os biologiczne os Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu BZT 5 kg/rok 1297 CHZT kg/rok 7119 Zawiesina ogólna kg/rok 1305 Osady wytworzone w ciągu roku ogółem t 28 W gminie sprawami gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej zajmuje się Zakład Komunalny w Dębem Wielkim. Zakład realizuje zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz zbiorczego odprowadzania ścieków na terenie gminy Dębe Wielkie. Elektroenergetyka Sieci przesyłowe najwyższych napięć 400 kv i 220 kv przez gminę przebiegają dwie linie najwyższych napięć: linia dwutorowa 400 kv Miłosna Narew plus Miłosna Siedlce Kozienice oraz jednotorowa linia 220 kv Miłosna Stanisławów. 20

21 Bezpiecznymi odległościami budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii napowietrznych są: - 33 m dla linii 400 kv (ok. 45 m od osi linii), - 26 m dla linii 220 kv (ok. 38 m od osi linii). Sieci dystrybucyjne wysokiego napięcia 110 kv zasilanie pracujących w gminie stacji 15/0,4 kv odbywa się ze źródeł zewnętrznych, czyli istniejącej stacji 110/15 kv w Mińsku Mazowieckim (zasilanie podstawowe) oraz istniejących stacji w Sulejówku, Otwocku-Teklinie oraz Wołominie (źródła zasilania rezerwowego dla poszczególnych części terenów gminy Dębe Wielkie). W stosunku do istniejących na terenie gminy linii 110 kv obowiązuje zachowanie odległości ochronnych: - 14,5 m budynków mieszkalnych od skrajnych przewodów linii (ok. 19 m od osi linii) Gospodarka odpadami na terenie Gminy Dębe Wielkie Analiza systemu gospodarowania odpadami na terenie Gminy Dębe Wielkie została opracowana na podstawie danych przekazanych przez Urząd Gminy w Dębem Wielkim. Na terenie gminy, w miejscowości Dębe Wielkie przy ul. Przemysłowej 56, został utworzony Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK), gdzie mieszkańcy mogą zostawić wytwarzane, selektywnie zebrane odpady komunalne w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W PSZOK, w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, mieszkańcy gminy mogą zostawić selektywnie zebrane odpady komunalne, w szczególności: papier i tekturę, tworzywa sztuczne, metal i opakowania wielomateriałowe, odpady opakowaniowe ze szkła bezbarwnego i kolorowego, odpady ulegające biodegradacji, odzież i tekstylia, odpady zielone, meble i inne odpady wielkogabarytowe, przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, 21

22 zużyte opony, odpady budowlano-remontowe, pochodzące z remontów i innych robót budowlanych wykonywanych we własnym zakresie, na wykonanie których nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę lub zgłoszenie do administracji budowlanoarchitektonicznej. PSZOK nie przyjmuje zmieszanych odpadów komunalnych. 95,16% mieszkańców gminy segreguje odpady komunalne. Orientacyjna średnioroczna skuteczność segregacji odpadów dane o wszystkich odpadach odbieranych z terenu gminy za okres r r.: odpady zmieszane kg, opady ulegające biodegradacji kg, tworzywa sztuczne, plastik, odpady wielomateriałowe kg, szkło kg, papier i tektura kg. Ilość średnioroczna odpadów zebranych w PSZOK: odpady zielone kg, odpady ulegające biodegradacji kg, szkło kolorowe 565 kg, szkło bezbarwne 151 kg, papier i tektura 283 kg, tworzywa sztuczne kg, mieszane odpady opakowaniowe bez szkła kg, odpady wielkogabarytowe kg, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny kg, zużyte baterie i akumulatory 823 kg, zużyte opony kg, przeterminowane chemikalia kg, przeterminowane leki 25 kg, inne niż niebezpieczne materiały budowlane i rozbiórkowe kg, 22

23 odzież i tekstylia kg. Osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w 2013r. - 7,23%. Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2013r. - 27,31%. Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w 2013r %. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz. U. 2012, poz. 676) dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku wynosi w roku 2013 roku 50%. Gmina Dębe Wielkie nie przekroczyła dopuszczalnego poziomu, a nawet w dużym stopniu ograniczyła masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych, poziom w 2013 roku wynosił 12%. Gmina Dębe Wielkie osiągnęła wymagany poziom. W roku 2010 został sporządzony Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na lata dla Gminy Dębe Wielkie. Program zakłada usunięcie z terenu gminy azbest oraz wyroby zawierające azbest do roku 2032, spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko oraz stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej. Ilość wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Dębe Wielkie, określona podczas sporządzania programu, wyniosła 4324,94 Mg ( ,04 m2). Największa ilość wyrobów znajduje się w miejscowości Dębe Wielkie (46 069,76 m 2 ), Cyganka (41 431,60 m 2 ), Chrośla (25 123,50 m 2 ), Górki (23 571,20 m 2 ), Walercin (17 776,56 m 2 ) i Olesin (17 018,90 m 2 ). 23

24 3. Stan środowiska i źródła zanieczyszczeń Informacje niezbędne do określenia stanu środowiska w gminie Dębe Wielkie pozyskano z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie, Delegatura w Mińsku Mazowieckim. W okresie od stycznia 2013r. do listopada 2014r., WIOŚ nie prowadził na terenie gminy pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych, emisji hałasu do środowiska, badań jakości gleby ani pomiarów jakości wód. W 2013r. rozpoczęto badania według nowego Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska na lata Wykonano w omawianym obszarze tylko badania dla rzeki Długa (p.p.k. Zielonka, ul. Piłsudskiego, zlokalizowany poza terenem gminy Dębe Wielkie). Badania dotyczyły jednolitej części wód powierzchniowych (JCWP) Długa od źródeł do Kanału Magenta. W 2014r. nie prowadzono badań monitoringowych wód powierzchniowych na omawianym obszarze Powietrze atmosferyczne Na terenie gminy w 2013r. nie były prowadzone pomiary jakości powietrza. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012, poz. 914) dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miasto nie będące aglomeracją o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. W województwie mazowieckim klasyfikację wykonano w 4 strefach: aglomeracji warszawskiej, mieście Radom, mieście Płock i w strefie mazowieckiej, do której należy gmina Dębe Wielkie. Tabela 12. Podział województwa mazowieckiego na strefy Powierzchnia strefy Nazwa strefy Kod strefy [km 2 ] Liczba mieszkańców strefy [tys.] aglomeracja warszawska PL ,5 miasto Radom PL ,7 miasto Płock PL ,6 24

25 strefa mazowiecka PL ,9 Podstawą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza są wartości poziomów: dopuszczalnego, dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji, docelowego i celu długoterminowego, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012, poz. 1031). W województwie mazowieckim w rocznej ocenie jakości powietrza wykorzystano wyniki pomiarów ze stacji automatycznych i manualnych. Wyniki klasyfikacji strefy mazowieckiej: CEL: OCHRONA ZDROWIA SO 2 klasa A, NO 2 klasa A, CO klasa A, benzen klasa A, pył PM10 klasa C, pył PM2,5 klasa C (poziom dopuszczalny), klasa C2 (poziom docelowy), arsen, kadm, nikiel w pyle PM10 klasa A, benzo(a)piren w pyle PM10 klasa C, ozon klasa A (poziom docelowy), klasa D2 (poziom celu długoterminowego). CEL: OCHRONA ROŚLIN SO 2 klasa A, NO 2 klasa A, ozon klasa A (poziom docelowy), klasa D2 (poziom celu długoterminowego). Niezbędne jest zaplanowanie i wdrożenie działań, mających na celu obniżenie stężeń pyłu PM10 oraz PM2,5. 25

26 3.2. Wody powierzchniowe i podziemne Wody powierzchniowe DŁUGA (JCWP PLRW Długa od źródeł do Kanału Magenta) Ocena została przeprowadzona na podstawie monitoringu operacyjnego w jednym punkcie pomiarowo-kontrolnym Zielonka (ul. Piłsudskiego, poniżej ujścia Dopływu z Rembertowa) na podstawie 12 badań wykonanych w 2013r., na ogół raz na miesiąc. Stwierdzono umiarkowany stan ekologiczny JCWP ze względu na elementy biologiczne. Stan ogólny zły. Stan chemiczny dobry. Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych wskazuje, że nie spełnione są wymagania dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizacje wywołaną zanieczyszczeniami pochodzenia ze źródeł komunalnych ze względu na wskaźniki biologiczne. W 2013r. nie oceniono wód pod kątem ochrony gatunków ryb (obecnie taka ocena nie jest wymagana). Na podstawie badań fitobentosu i makrofitów III klasa elementów biologicznych. Elementy fizykochemiczne klasa II. Oznaczone wskaźnikami: temperatura, tlen rozpuszczony, BZT 5, OWO, przewodność, substancje rozpuszczone, twardość ogólna, odczyn, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, fosforany, fosfor ogólny. W stosunku do poprzednich badań przeprowadzonych w 2010r., stwierdzono poprawę we wskaźnikach fizykochemicznych (niższe wartości azotu Kjeldahla, fosforanów). Na podstawie obserwacji hydromorfologicznych w punkcie badań klasa II. Elementy chemiczne (substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej) stan chemiczny dobry. Oznaczono następujące substancje: kadm, ołów, nikiel oraz WWA. Badania wykonano 12 razy w roku. Nie stwierdzono przekroczeń środowiskowych norm jakości dla tej kategorii wód. Nieznaczne przekroczenia, mieszczące się w granicy niepewności pomiaru, odnotowano jedynie w stężeniach WWA. W ramach badań monitoringowych WIOŚ prowadzi badania wód powierzchniowych rzeki Mieni, które przepływają przez gminę Dębe Wielkie. Badania wykonywane są w przekroju Wiązowna zlokalizowanym na ujściu rzeki do Świdra. Ostatnie badania wykonano w 2012r Pola elektromagnetyczne Na terenie gminy w 2013r. nie były prowadzone pomiary pól elektromagnetycznych. 26

27 Ocenę oddziaływania pól elektromagnetycznych na środowisko przeprowadza się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawie badań monitoringowych oraz informacji o źródłach emitujących pola. W Warszawie wykonano pomiary w 6 punktach, a poza Warszawą na terenie województwa: w 9 miastach powyżej 50 tys. mieszkańców (po jednym pomiarze w Legionowie, Pruszkowie, Ostrołęce i Radomiu, dwa w Płocku oraz trzy w Siedlcach), w 16 miastach poniżej 50 tys. mieszkańców, w 15 punktach na terenach wiejskich. Analiza wyników pomiarów wykazała, że występujące w środowisku poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od poziomów dopuszczalnych (dopuszczalny poziom w zależności od częstotliwości zawiera się w przedziale od 7 V/m do 20 V/m). W porównaniu do 2010 roku stwierdzono: dla miast powyżej 50 tys. mieszkańców w 9 punktach wzrost a w 6 obniżenie poziomów pól elektromagnetycznych, dla miast poniżej 50 tys. w 5 punktach wzrost a w 4 obniżenie, dla obszarów wiejskich w 1 punkcie wzrost. Nie zarejestrowano jednoznacznego obniżenia. Poza pomiarami, w ramach monitoringu prowadzono bazę źródeł pól elektromagnetycznych (łącznie z pomiarami wokół nich, które zostały wykonane przez zarządzających i jednostki kontrolujące), znajdujących się na terenie województwa mazowieckiego, mogących wpływać negatywnie na środowisko. W żadnym przypadku pomiary nie wykazały przekroczeń w miejscach dostępnych dla ludności, czy też przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową Hałas Na terenie gminy oraz powiatu mińskiego w 2013r. nie były prowadzone pomiary hałasu. Podsystem monitoringu hałasu obejmuje zarówno emisję hałasu, jak i ocenę klimatu akustycznego. Ze względu na charakter zjawiska hałasu, pomiary w sieci krajowej i sieciach regionalnych międzywojewódzkich nie są realizowane. Sieci wojewódzkie obejmują badania wykonywane w zależności od potrzeb w miejscach o szczególnym zagrożeniu i obejmują 27

28 pomiary hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich. Sieci lokalne obejmują pomiarami źródła przemysłowe i komunikacyjne. Zbiór danych z wykonanych pomiarów we wszystkich sieciach może być uwzględniony w opracowaniu map akustycznych miast oraz określaniu obszarów o ponadnormatywnym poziomie hałasu. W ramach monitoringu w 2013 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykonał badania hałasu komunikacyjnego w 15 punktach pomiarowych w większych miastach województwa oraz przy głównych drogach. W 3 punktach wykonano pomiary w celu określenia wskaźników (rocznych) mających zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. W każdym punkcie wykonano w sesji wiosenno-letniej i jesienno-zimowej co najmniej po trzy pomiary dobowe, w tym jeden podczas weekendu. W 12 punktach pomiarowych wykonano pomiary w celu określenia wskaźników (dobowych) mających zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska. Badania monitoringowe hałasu przeprowadzone w 2013r. na terenie województwa mazowieckiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykazały, że hałas komunikacyjny w dalszym ciągu jest jednym z największych zagrożeń i uciążliwości. Na podstawie pomiarów wykonanych w 2013 r. oraz w latach poprzednich można stwierdzić, że poziom zagrożenia hałasem komunikacyjnym jest w dalszym ciągu znaczący dla mieszkańców (duża liczba osób narażonych). 4. Dokumenty strategiczne powiązane z programem 4.1. Polityka ekologiczna państwa na lata z perspektywą do roku 2016 Planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety Unii Europejskiej. Zgodnie ze wspólnotową polityką ochrony środowiska do najważniejszych wyzwań należą: działania na rzecz zapewnienia realizacji zasad zrównoważonego rozwoju, przystosowanie do zmian klimatu, ochrona różnorodności biologicznej. 28

29 Polska, jako członek Unii Europejskiej, jest zobowiązana do implementacji całego prawodawstwa unijnego do krajowego systemu prawnego. KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Cel średniookresowy do 2016r. - doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska Cel średniookresowy do 2016r. - uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego Zarządzanie środowiskowe Cel średniookresowy do 2016r. - jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Cel średniookresowy do 2016r. - podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Rozwój badań i postęp techniczny Cel średniookresowy do 2016r. - zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu system monitoringu środowiska Odpowiedzialność za szkody w środowisku Cel średniookresowy do 2016r. - stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody 29

30 Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym Cel średniookresowy do 2016r. - przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona przyrody Cel średniookresowy do 2016r. - zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością biologiczną Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Cel średniookresowy do 2016r. - prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego Racjonalne gospodarowanie zasobami wody Cel średniookresowy do 2016r. - racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększeniem samofinansowania gospodarki wodnej Ochrona powierzchni ziemi Cele średniookresowe do 2016r. - rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogeniczne oraz zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcje przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą 30

31 Gospodarka zasobami geologicznymi Cel średniookresowy do 2016r. - racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenie ich ochroną przez ilościową i jakościową degradacją POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Środowisko a zdrowie Cel średniookresowy do 2016r. - poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska Jakość powietrza Cel średniookresowy do 2016r. - dążenie do spełnienia przez Polskę zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych: z Dyrektywy LCP wynika, że emisja z dużych źródeł energii, o mocy powyżej 50 MW, już w 2008r. nie powinna być wyższa niż 454 tys. ton dla SO 2 i 254 tys. ton dla NO x. Limity te dla 2010r. wynoszą dla SO tys. ton, a dla NO x 251 tys. ton, a dla roku 2012 dla SO tys. ton, NO x 239 tys. ton. Normy narzuca również Dyrektywa CAFE dotycząca pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM2,5). Ochrona wód Cel średniookresowy do 2016r. - do końca 2015r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej dla wszystkich aglomeracji powyżej 2000 RLM. Gospodarka odpadami Cele średniookresowe do 2016r. - zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych 31