Trybunał Konstytucyjny w składzie: Praw Obywatelskich, na rozprawie w dniu 18 listopada 2014 r., skargi konstytucyjnej

Transkrypt

1 WYROK z dnia 18 listopada 2014 r. Sygn. akt SK 7/11 * W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Trybunał Konstytucyjny w składzie: Maria Gintowt-Jankowicz Teresa Liszcz sprawozdawca Andrzej Wróbel, protok oraz Sejmu, Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich, na rozprawie w dniu 18 listopada 2014 r., skargi konstytucyjnej Romana Wysockiego o : art. 17 ust. 5 pkt rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.) w zakresie, w jakim lub inne dziecko w rodzinie w art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, o r z e k a: Art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, 1623 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 559, 567 i 1443), w brzmieniu obowiązującym do 13 października 2011 r., w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzicowi (opiekunowi faktycznemu), który rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki, o której mowa w art. 17 ust. 1 tej ustawy, nad niepełnosprawnym dzieckiem, w sytuacji, gdy drugi z rodziców (opiekunów faktycznych) ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na inne dziecko w rodzinie, jest niezgodny z art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto p o s t a n a w i a: na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z * 26 listopada 2014 r. w Dz. U. poz

2 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz i Nr 197, poz oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie. UZASADNIENIE I pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada którym rodzinie oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji. nego na ich drugiego syna, co stanowi Argumentacja organów administracyjny tytucyjnej zasady nie z e prawa, wywodzone z art. 2, art. 18, art. 32 ust. 1 oraz z art. 71 ust. 1 Konstytucji.

3 3 nieadekwatne do rzeczywistych potr porównaniu z rodzinami, które ni Tymczasem ustawodawca w art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy o rzeczywistej tzw. konsekwencji, jest sprzeczne z art. 18 Konstytucji. ze mowanie z tego powodu pracy i art. 71 ust. 1 Konstytucji. swych bez

4 4 2. wca 2011 r. na podstawie art. 51 ust. 2 ustawy o TK cji. ratio legis jednym dzieckie s m z brzmienia zakwestionowanego przepisu wynika, jedno niepe 8 1 Konstytucji. Naruszenia wskazanych norm konstytucyjnych Rzecznik upatruje w Konstytucji, co znacznie ogranicza zakres swobody regulacyjnej ustawodawcy oraz ma znaczenie dla oceny Rzecznika, na uje tylko realizuje wskazanych w skardze norm konstytucyjnych.

5 5 i. petitum skargi art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy in extenso tórej wynika ust. celu sprawowania opieki nad wszystkich rodzina. De lege lata ach pozostawanie rodziny w ok jest adekwatne do

6 6 de facto w trudniejszej art. szczególnej Konsty podstaw do fo ustawowych co najmniej min Konstytucji. Niemniej z faktu, nie przewidziane w skardze konstytucyjnej przepisu. 4. (Dz. U. Nr 205, poz. 1212), w zakresie, w jakim

7 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Prokurator General skardze. W jego ocenie, art. 17 ust. 5 pkt 4 w sprawne dziecko w rodzinie. 1 r., ni go jest zapewnienie pomocy materialnej rodzicom i innym pomocy w procesie leczenia, a - zapewnia dziecku (innemu eki. ziny, w której wychowywane jest pomocy materialnej dla rodzin konstytucyjnych zasad nie ma podst 19 kwietnia 2011 r. (sygn. P 41/09, OTK ZU nr 3/A/2011, poz. 25), Prokurator Generalny, respektuje standardy ochrony jnej zasady

8 8 z art. 18, art. jako normy programowe wypadku real 5. Prezesa Rady Ministrów, w trybie art. 44 ust. 1 ustawy o TK, o przedstawienie opinii, czy nieprzewidzianymi w ustawach, o których mowa w art. 43 ustawy o TK, oraz do Ministra przedstawienie opinii w sprawie w terminie 30 dni. ki rzeczowo- - tym koniecznej w tej analizie relacji rodzic-dziecko W odpowiedz

9 9 rady. Dlatego jako ratio legis opiekuna, a przez to zatrudnienia. Minister liczby opiekunów oraz wy wsparcia finansowego rodziny, gdy jeden na celu wsparcie rodzin której to na w r m.in. osoby ni ust. 1 Konstytucji. II Na rozprawie 18 listopada 2014 r. uczestnicy podtrzymali swe pisemne stanowiska. regulacji, lecz postulaty de lege ferenda prz

10 10 Przedstawiciel we w 2 / 3 rodzinnym, a jego umieszczenie w specj III jest art. 17 ust. w brzmieniu przepis ten odmaw do a to lub inne dziecko w rodzinie w przypadku rodziny 32 ust. 1 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji. ch do o którym opiekunów. niektórych innych bezterminowych decyzji ex lege 30 czerwca 2013 r. W art. 11 ust. 1 ustawy rawnione do

11 11 3 tej terminu, o którym mowa w ust. 1. znika Praw 5 nota bene pro futuro wyroku przewidziany w niej ex lege, nie jest 1.3. W ex lege decyzji administracyjnych wydanych na nia, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o mutatis mutandis 2 grudnia 2002 r., sygn. SK 20/01, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 89; postanowienie z 29 listopada 2010 r., sygn. SK 8/10, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 117 oraz postanowienie z 1 39 odejmowane fa OTK ZU nr 1/2001, poz. 5 oraz 18 lipca 2012 r., sygn. K 14/12, OTK ZU nr 7/A/2012, poz. 82). rozpo ex lege decyzji administracyjnych orzecznictwie 2012 r.,

12 12 w s dniem dotychczasowe. rozpoznawanej s i. NSA. Z analizy uzasadnienia skargi konstytucyjnej oraz stanu faktycznego sprawy stawy o TK. Obywatelskich pow 2.2. W odniesieniu do art. 2 Konstytucji ( Rzeczpospolita Polska jest w adresowane do ustawodawcy (tak np. postanowienia z: 26 czerwca 2002 r., sygn. SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53, 18 lipca 2005 r., sygn. SK 25/04, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 85, czy 20 grudnia 2007 r., sygn. jest samoistnym tylko w razie wyprowadzenia z niego takiego prawa podmiotowego, które nie 23 stycznia

13 r., sygn. anowieniu konstytucyjnym (wówczas art. 2 7 kwietnia 2009 r., sygn. Ts 165/07, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 175). nie art. 71 ust. w za wszelkimi szczególnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o ypospolitej a (pismo sygn. SK 10/08, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 99, 10 lipca 2000 r., sygn. SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144, 27 stycznia 1999 r., sygn. K 1/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 3, 12 uwaga 4 do art. 18, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. 3, Warszawa 2003, s. 2). t. 71 ust. 1 Konstytucji i na

14 14 wyroku. petitum skargi konstytucyjnej, jak i w jej uzasadnieniu (s. 7- SK 29/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 87 i 3 listopada 2004 r., sygn. SK 24/01, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 111). Obrazu art. 18 i art. 71 ust. 1 Konstytucji (pismo procesowe z 17 grudnia 2010 r., s. 2). oboje na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 tego postanowienia: Rod publicznych (zob. wyroki z: 15 listopada 2005 r., sygn. P 3/05, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 115; 18 maja 2005 r., sygn. K 16/04, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 51, 4 maja 2004 r., sygn. K 8/03, OTK ZU nr 5/A/2004, poz. 37; 8 maja 2001 r., sygn. P 15/00, OTK ZU nr art. 71 ust. 1 zdaniu pierwsz bardzo ania rodziny (zob. wyrok z 19 maja 2003 r., sygn. K 39/01, OTK ZU nr 5/A/2003, poz. 40). na podstawie art. 39 us pracy oraz komunikacji spo sprawie skargi konstytucyjnej, zob. wyrok z 11

15 15 konstytucyjnej. ranicach w zarówno w kwestii przedmiotu regulacji, jak i poziomu zaspokojenia potrzeb osób 9/A/2007, poz. 106). na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy konstytucyjny w niniejszej sprawie liczby rudnej sytuacji materialnej i w zakresie istotnym dla rozpatrywanej sprawy 1 ziany w art. 27 ustawy z dnia 29 i jej art. 3), jak i ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r.

16 16 dalej: ustawa o rehabilitacji zawodowej); ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. poz. 788, ze zm.; dalej: k.r.o.); ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. 0, ze zm.); ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r r. poz. 1403, ze zm.). nki nabycia prawa do opieki. Konstytucyjnego z 18 lipca 2008 r., sygn. P 27/07 (OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 107) i 22 lipca 2008 r. rt. 17 ust. 1 ustawy mentacyjnym osobie Konstytucji. ust. t. 71 ust. 1 Konstytucji. co do zasady przyznawane matce, ojcu lub innym osobom, na których zgodnie z k.r.o. s

17 17 17 dziernika 2014 r., sygn. K 38/13, Dz. U. poz. 1443). a) matce albo ojcu, b) opiekunowi faktycznemu dziecka, poz. 135, ze zm.), d) innym osobom, na których zgodnie z przepisami k.r.o. sp rehabilitacji i edukacji. Osobom, na których acyjny, bawieni praw ma c) nie ma opiekuna faktycznego dzie Oprócz zmodyfi warunku o

18 18 ach). co do zasady 17a ustawy o 17 ust. 1 ustawy o przeszkody w nabyciu prawa do uregulowane w art. 17 a wielokrotnie renty rodzinnej i innego - pie drodze ostatecznej decy którym opiekunów a (por. wyrok WSA w Krakowie z 22 lutego 2012 r., sygn. akt III SA/Kr 777/11, Lex nr walidacji lub rehabilitacji w plac - przez co najmniej 5 dni w tygodniu. rodzinnego, o którym mowa w art. 10.

19 19 jedno praw takiego prawa. przepisy o koord konstytucyjnej, 1) (art. 1 ust. w wypadku cudzoziemców realizacji 2) 3) edukacji (ar art. 3 pkt 5, 9 i 21 tej ustawy); 4) rt k.r.o.), przy czym przepisy ustawy o faktycznemu dziecka ( rt fakty rt w tym albo gdy rt. 17 ust. 1a ustawy o 5) zgodnie z a) przedemerytalnego; b)

20 20 wychowawczym c) zinnego, o którym mowa w art. 10 dziecko w rodzinie; d) 6) art. 17 ust. 2 oraz art. 5 ust. 2 us zdaniem drugim Konstytucji Konstytucji, zarzuca kwestionowanemu przepisowi ielodzietnych. ególnej chorych pozytywne czele. w odniesieniu do dwóch rodzajów rodzin: oraz kategorie takich rodzin, wymienione wprost w art. 71 ust. 1 Konstytucji: rodziny sprawie o sygn. P 3/05, pomoc takim rodzino tym

21 21 - Maciejko, W. Maciejko, Świadczenia rodzinne. Komentarz, Warszawa 2009, s. 34). r., sygn. P 18/06, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 83). m przedstawicieli doktryny (zob. A. Korcz-Maciejko, W. Maciejko, op.cit., s. 314; M. Wasilewska, Świadczenia rodzinne i fundusz alimentacyjny Komentarz do ustawy o świadczeniach rodzinnych wraz ze zbiorem przepisów wykonawczych, Kutno 2006, s. 56) IV SA/Po 399/07, Lex nr akt I OPS 5/12, OSP nr 3/2014, poz. 27). W podobnym tonie w zenie ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym oraz zdrowotnym, finansowanym s jest od pod -letniego okresu ubezpieczenia

22 22 ust. 2a u.s.u.s.) Ponadto, zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 28 i 28a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o 2008 r. de lege lata jest jednym z zgodnie z art. 71 ust. 1 zdaniem drugim Konstytucji n dotyczy z którym orzeczono kumulatywnie wskazania: konie znacznie edukacji. Dru o rehabilitacji zawodowej (por. art. 2 pkt 10 ustawy o rehabilitacji zawodowej). Do grupy egzystencji (art. 4 ust. 1 tej ustawy). osób podstawowych potrzeb runkach której

23 23 e w aspekcie socjalno- 10/A/2006, poz. 151). Cele onków tych rodzin (druk sejmowy nr 1555/IV kadencja). Komentarz do ustawy o świadczeniach rodzinnych wraz ze zbiorem przepisów wykonawczych, Kutno za impli rodziców lub opiekunów prawnych z pracy zarobkowej, bo sprawowanie opieki nad rodziców, czy opiekuna faktycznego. Szczególna sytuacja takich rodzin wymaga, w dzieckiem. Skoro jedno i drugie z r moralnych i prawnych da 2006 r., sygn. P 23/05 i 18 lipca 2008 r., sygn. P 27/07). je utrzymanie i nie zwalnia ich od Rodzina i prawo w świetle nowej Konstytucji,

24 24-12/1997, s powinno zatem kwietnia 2011 r., 07 r., sygn. P 19/07, OTK ZU nr 8/A/2007, poz. 94; 22 lipca 2008 r., sygn. P 41/07). ni zdaniu drugim Konstytucji terminem szczególny art. 71 ust. 1 zdaniu drugim Konstytucji oznac standardu ochrony i pomocy, który ustrojodawca przyznaje wszystkim rodzicom i rodzinom (por. art. 18 Konstytucji). Podobny sposób rozumienia szczególnej pomocy otu (por. wyroki z: 8 maja 2001 r., sygn. P 15/00; 15 listopada 2005 r., sygn. P 3/05). konstytucyjnej zasady po

25 25 iezgodny z ób drug która ma w ten spo zaspokojenie ich potrzeb emocjonalnych, z jednoczesnym stworzeniem warunków przysposobienia do pracy. ytuacji rezygnacji z pracy drugiemu z innych zenie dzicom, w sytuacji gdy wyniki spis projektu

26 26 sejmowy nr 724/VII kadencja, s. 2). Uw art r., w zakresie, rodziców (opiekunowi faktycznemu), które rezygnuje z drugie z rodziców (opiekunó Konstytucji.