KIEDY RODZIŁA SIĘ RWPG

Transkrypt

1 NUMERZE: RWPG - 30 lt! Syletk luretó Ngrdy m. Łd: Edrd Gls, Felks Prnell I Włdysł Tkceskeg K Reprtż Knrd Frejdlch Rumun Mty błesk** Tdeus Gcgler Lucjus Włdksk Irne Andrej Mkeck łdejch smchdó W spre fłsyej śmśc rtykuł plemcny Jereg Rymskeg de Rm Berrdem Keplerem plstyce Andrej Bljer pltyce grncnej Chn Werse petó keleckch Pr Zbgne Dmn Recenje Feletny ' tygdnk spłecn-kulturlny NR 6 (1105) ROK XXII 11 LUTEGO 1979 R. CENA 3 ZŁ PAWEŁ PATORA SZKOŁY JUTRO ZAWODOWEJ Seśćdesąt prcent plskej młdeży p ukńcenu ósmjj klsy pdejmuje ukę skłch ych. Skły te cągu 34 lt stne Plsk Luej ykstłcły już k. 8,7 mn sób. Dś by nch edę gólnq klfkcje e k. 2 mn 100 tys. ucnó, tym. k. jój ml skłch dl prcujących. Ft: W. Prys Jk będe skł ju t r? W jk spsób będe prygt y prcy ej ęksść plskej młdeży? Prblem y te p nny leźć sę centrum spłecnej ug. R efrm kstłce eg stł sę już knecnścą. I t ne tylk dlteg, że Icej treb będe ucyć bsl entó desęcltk nż śm letnej skły pdst ej. Prede systkm dlteg, że b ąujący becne system prygt du, chć spełł se d ltch pęćdesątych seśćdesątych, ydje sę prestrły est enu ptrebm X X I eku ( eku kty nśc 'ej dsejsych ucnó). Pdst e grechy teg jystem u, t byt długe cykle kstłce eg, byt ąske dy specjlnśc prygt ujące specjlstó d jednej m syny, resce b rk cągłej ktulcj preky nych ucnm treśc prgrm ych. Z refrm skł będe m usł unknąć tych błędó. Wedą tym ucycele, rgtry dłń ś t ych, ucen, specjlśc prem ysłu nne sby ngż ne prcch d prygt nem refrm y kstłce eg. TRZEBA UCZYĆ INACZEJ Nleży m enć cele, metdy, f r my śrdk ddły. Cr sybsy rój uk technk sp r, że duż cęścej nż dś będą pr dne prktyk gspdrcej ne technlge, msyny u- rąde. Treb sę spdeć, że p rku 2000 p stną też ne ne dś dy. Już ter treb leżyce prygt ć ucnó tych m n. Preky ed u - Dlsy cqg str. 4 MARIAN JĘDRZEJCZAK KIEDY RODZIŁA SIĘ RWPG Rk 1946 był persym rkem pełneg pkju. Był t rk neykłych mn, rón ludkch dcucch myślenu prysłśc, jk róneż skujących fktch pltycnych ne pdjących prysłśc mlnej klrm tęcy. Dl spłeceńst tknętych ktklmem jny był type kłdne sę dóch dmetrlne różnych bró; relneg śt glsc, grbó mlnó fr r ptymstycneg, le mnej relneg bru pjenneg śt gdneg, pryjneg śt spółprcy krjó rdó, śt be jen grże. Ten drug, ptym stycny br m ł sje relne usdnene presłśc terźnejsśc: tr jąc 1945, r. spółprc m ltr, pltyc gspdrc klcj n ty htler skej, ned ne knferencje Jłce Pcdm e, stnene O rgcj N rdó Zjedncnych systk t m usł skłć ptym m u kreślnu dlsych lsó ś t. Pry sechgrjącym' ptym m e pm n per sych sprch ystępujących Jłce Pcdm e, jk chcżby dem ltrycj Nemec p rtu Plsk d O drę N ysę Łużycką. Ń deje cek tr ły pkój spółprcę m ędyr ą były scególne slne tkch k r jch jk Plsk, Ząek Rdeck cy Jugsł, które lcyły n j dłużej, bądź pnsły jcężse str ty m nnej jne. Ten ybuch ptym m u m reń lepsej prysłśc, jk m n ł nektóre kręg spłeceńst, ne jm ujących sę c deń elką strtegą tktyką pltycną, był nestreglny, gdyż presłnł g fk t t re sę neg ukłdu sł prądku spłecneg p stjąceg krjch Eurpy Śrdk ej P łu d n ej. W E urpe W schdnej lud prcujący lb był już łdę, lb łm ł pl ky rdm ej burżuj bsrnct. W E urpe Zchdnej tm st stęp ł gól rdyklej spłeceńst, kryys trdycyjnych stru k tu r burżuyjnych, jednceśne, ynku jny chsu gspdrceg, - grm ny rst u t ry tetu sły p r t km unstycnych. Tych reln e dłjących sł ne mgl ne strec pltycy, repreentujący nteresy ś t ej burżuj. Scególne Stny Zjedncne bser ły ten brót spr nepkjem. W rrśce rl p rt km u nstycnych, sukcesch dbuy nsceń k rjch E urpy W schdnej, kny nych refrm ch spłecnych pltycnych, pltycy m erykńscy stregl grźbę s etycj E urpy. Te spstreże pr dły ch dóch nskó : ' p per se treb udelć krjm eurpejskm pmcy tkej frm e tkch klcnścch, by stł sę dl Stnó Z jedncnych rent ró n pltycne, jk gspdrc; p druge st ryć tk system knkretnych dłń pltycnych eknm cnych, który pl grncyć ś tu burżuyjm em u kntkty ZSRR kstłtującym sę blkem pńst dem krcj lu ej, nsąc perspekty e ne tylk - grncene jeg ddły delgcneg, le de systk lk dcję nebepecneg prec nk. Rk 1946 stl sę ęc dtą p rełm ą. Jesce ym rku plscy specjlśc jeźdź" USA, pry l kredyty nebyt pr de elke, le kżdy dulr m l cene. D plskch fbryk pryby ł trrhe m erykńskeg ypsże. W T uryne p e rtr k t lśm y Ftem '' spr e kupu lcencj bu y fbryk smchdó sbych. Był t jedk krpl mru stsunku pmcy, jk ą ky ł Ząek R deck, le stn ł pe en elem ent p jenneg rpędu ku spółdłnu pryjźn. N ep trlnść ne ykłść rku 1946 ynk też stąd, że tychcs ej ptym stycnej tm sfere stąpł ydrene m ejące cłk ce sytucję, będące jed nceśne per są ką nepkju. 5 m rc 1946 rku były prem er b ry tyjsk, W nstn C hurchll, trym ując Dlsy cąg str. 3

2 LAUREACI NAGRÓD M ; ŁO D ZI REKTOR, UCZONY, PEDAGOG Ft: A. We/ Ze sy stk ch n g ró d y różneń, j k e m p ryn, n j y żej cenę sbe N grdę M st Łd, gdyż je s t y rem u n n śr d sk, k tó ry m dl któ reg p r c u ję m ó re k t r P lte c h nk Ł ódkej prf. d r hb. nż. EDW ARD G A LA S. N e ty lk u n n e : t k ż e g łę bk pd scu n ek budą sągnęc P r fe s r sy stk ch d edch jeg d łlnśc n u k e j, d y d k ty cn- y ch cej, rg n cy jn ej sp łecn -p lty cn ej. O d 1953 r k u dś, je s t ąn ą P lte c h n k ą Ł ó d ką. P r f. E. G ls nó sł y b tn y sbsty k łd p r c y u m cn n e r ój uceln, k tó r leży becne p -^ u p r d u jący ch yżsych s_ ""ł techncn y ch k r ju. D uż r n g n u k p r nych tu p r c b d cych r y s k pm jęć d y d k ty c n y ch d łń y ch cych sp r, że łódk p lte c h n k y sk u je cr ęksy p re stż k r ju, elu d y scy p ln ch n u k tech n cn y ch t k że g r ncą. W ydł W łókenncy P Ł m że być rem d l n jle p sych plcó ek n u k -d y d k ty cn y ch b r n ży te k s ty ln e j ś ece. W ysk pm p rc bd cy ch k s t łc e n c h r k te ry u je też nne, u n k ln e k r ju, specjlnśc re p re e n t n e PŁ, np. ch em ę technlgę celuly p p e ru, b r n k ó r elstmer<>v, cu k r n ct, b chem ę te c h ncną, m k r b l g ę p r e m y sł ą, tr n sf rm t ry, m sy n y e lek try cn e, te rę yskch n p ęć ele nnych. M łem p re d st ć tegrc neg l u r e t N grdy, m. Ł d prf. E d rd G ls, psę PŁ. N e m j m sę je d n k tem tem. W systk, c st tn e dl te j uceln u ż s ją sp r ę sbstą je j re k t r cł ek, k tó re m u sen p ek sp ęd ją tru d n śc, j k e fx>tyk rel c j s eg n j ęk seg p r g n en. J e s t n m u tr y m ne P lte c h n k Ł ódkej k r j e j cłó ce uceln te c h ncnych. Z pe nścą becne tru d n śc p ęc, dcu ne n e ty lk sk ln ct e yżsym m. n. g rn cen n esty cy jn e r m n ejsn e rt śc śr d k ó de ych p r y n n y ch k u p n cesnej p r tu ry n u k -b d c e j n e sp r y j ją re l c j p r g n e ń re k t r. M cn je d n k p żne tu ty p stc elkeg t le n tu rg n c y j- neg b g ty ch ś dceń bytych m. n. pdcs p e ł n en pre desęć l t fu n k c j p er seg s e k re t r K m te tu U celneg P Z P R, n s tę p ne per seg stępcy re k t r d r k u 1975 re k t r P Ł. Z jm u ją c ju ż d sesn stu l t cł e st n sk pl ty cn y m k d em ck m k e r n ct e p ltech n k, prr. E. G ls cne p ry cy n ł sę r bu y r ju P Ł m. n. p stn n ych k e ru n k ó specjlnśc t kch, j k rc h te k tu r, fy k tech n cn m te m ty k st s n, r seren k re su d y n m n spół p rcy k ł d m p re m y sł ym Łd (m. n. W fm ą, E ltą, K m b n tem H y d r u l k S ł ej) k r ju, u k e ru n k n dłlnśc b d cej uceln n n jst tn e js e ptreby g sp d rk n r d ej, ęk sen b sru usp r n e n sp ó łp rcy P Ł ucelm g rn cn y m. W ym enne d k n n p r fes r G ls tycą ty lk je d n e j dedny jeg dłń. A preceż presłśc b y ł n tk że d ek n em W ydłu C h e m Spży cej. Z elk ą e n e r gą ucestn cy ł ó cs pry g t n ch bu y stjąceg ju ż dś n eg g m chu yd łu. P e łn ł też se reg d p ed ln y ch fu n k c j p rty jn y c h d se k re t r y dł ej P O P, cłnk E g ek u ty y K m tetu Ł ódke g cłnk K m sj N u k p ry KC P Z P R. P r e d e sy stk m je d n k je s t p r fes r E d rd G ls n u cy celem k d em ck m, t n cy ucnym, d y d k ty k e m ych cą. W k żd ej ty ch trech dedn dns gdne pd u sukcesy. P r c ę ą P Ł r pcął r k u 1953, d l t p red ukńcenem studó m g stersk ch W ydle C hem S pży cej P Ł. P cąt k p rc ł stn sk u sy s te n t K te d r e T echn lg F e rm e n t c j k er n ej pre prf. S t n sł M sr. W r k u 1956 rpcął s tu d d k t rn ck e M ske skm T echnlgcnym In sty tu ce P rem y słu Spży ceg pd k e ru n k e m neg uc neg, cłnk k resp n d en t A k d em N u k ZSRR W c ł K ret c. P p rce K r ju R d był d u n k te m K te d r e M krblg T ech ncnej, k er n ej pre prf. J d g ę Jk u b sk ą. P r dł ó cs per se sm delne y k łd y k u rs e bchem dl stu d e n tó ch e m spży cej. P u y sk n u h b lt c j (196(5 rk) rgn ł d: p d st jed y n ą k r ju K te d rę B chem T ech n cnej, p rek stłc n ą ctery l t późnej n s ty tu t te j s m ej e. Od pcątku s t ne n s ty tu tu ch l becnej prf. E. G ls je s t jeg d y rek t rem. Pd k e ru n k e m p r fes r G ls p stł ele cennych p rc ń n uk ych, śród k tó ry c h n jd u ją sę też p rce dużym cenu dl p r e m ysłu. O prc n m. n. te c h nlgę try m y n t. cep ł stłej lf - m y l y en y m u b k te ry jn e g p treb neg prem yśle łókenncym, spży cym nnych. T echn lgę tę sts n już p rk ty ce. In n y espół u k y k e r n y pre prf. E. G HERBIE Ft: A. W ch N e elu je s t t órcó, k tó ry dd sy s ój t le n t dęcnej T erp sy ch re m glby t k j k F E L IK S P A R N ELL pch lć sę ne ty lk scytnym f k te m e l le t neg d ljąceg by d e str n y p st n je j usługch, le te y r ź ne skć s ój udł je j r ju p r d ący m cennych ś ece są g n ą ć r st tn eg n jn sej h st r b le tu eu r p ejsk eg ce m ejsc. Z sług F elk s P rn e ll są ty m plu n p r d ę e l ke dś, g d y el le tn tru d teg rty s ty d desęclec już ąneg n s jm m stem u h n r n y stł N g r d ą M st Łd rt prypm n eć je ne ty lk k lcnśc k j n ln e, le głó n e p t, by rócć u gę c y te ln k ó f k t, ż łśn e jeg t órcśc su kć leży źró d eł t k że póź nejsych sukcesó plskeg b le tu m łdsych d M str P rn e ll t órcó, k tó ry ch chćby d l u p r n e j pre nch ln rty sty c n e j śm ł ć m ż jeg ucm k n ty n u t r m g łó n y rh łżeń de b le tu pred e systkm y r źn e p lskm c h r k te r e. M yśl rty sty c n F e lk s P rn e ll, t sm, k tó r t k elkeg n ce n d ł jeg prp y cj m chre g rfcn y ch dś pstje n e y c erp n y m źró d łem t ó r cej n sp r c j dl elu r ty stó t ń c t łśn e j sk je s t n e ą tp l e n j ę k są m rą je j rt śc F elk s P rn e ll s ą elk ą k re rę, u k tó re j p d st tk ł p r c elkścą n te n sy n śc ą d p d jąc t le n t, cył b r d n, csch, j k e dl s są ju ż h st rą. W rs ską sklę b le t ą ukńcył P rn e ll 1915 r k u n em l n ty c h m st, gdy bec p stę p u ją c y c h d łń jen n y ch elu rty stó e k u ' sę W rs y, y je ch ł R sj, gde r k u 1921 p r c ł j k t n c e r ch re grf. P p r ce k r ju pre k lk l t tń c y ł sce ne p e re tk, 1927 r*u d elł P tre m Z jlch em stn sk b le tm str pery rs sk e j. T u t j b rd p r y d ły sę jeg ceśnej byte d ś d cen ch re g rfcn e, t k c h r k te ry s ty cny se d l P rn e ll pł e n tu j m u d elł sę sybk cłe m u espł b le t e m u T e tru W elkeg. R y chł p ry sły ęc per se p re m e ry : P u lr n e ll S tr ń sk eg K u r n t c r d e jsk P ck -M n g g lleg. N scene stłecneg T e tru W elkeg y st ł też P rn e ll p e r -b le t W tld M lse skeg pt. S y re n, O st tn e g p e r r t K r l R th u s, K lek s, cyl C -c m u y k ą W łd y sł M cu ry B ru tę M lse skeg Chęć pełn eg u recy stn en t sn ej kn cep cj b le tu, b letu neleżneg d per ej sce ny będąceg dełem dl se be, n e p stjąceg u słu g ch p ery ty lk sp r dy cne m jąceg m żl ść p re e n t n sę pełnsp e k tk l y ch p r e d st e n ch sp r ł, że 1934 r k u F e lk s P rn e ll p łł łsn y, stn e ją c y n e leżn e d j k e jk l e k m uycnej sceny espół n n y P lsk m B le te m P rn e ll. Z espół te n płżył grm ne sług r ju u p s ech n n u p ęk n ej stuk tń c, sług ty m ękse, że jeg p r fl re p e rtu r y był d p cątku s tn e n teg e spłu y r ź n e u k e ru n k ny plską m u y k ę p lsk tn ec. B le t P rn e ll d cerł n e m l sęde. O gląd l g e elu stlc e u r p e j skch, k tó ry c h espól te n b u d ł pd dl s eg k u n stu scu n ek d l plsk ej stu k p re e n tu ją c t ń c e b-f gcne elm elem en t m m ł ó cs neg f lk b ru seg k r ju. T ń ce pl ske, k tó ry c h u k ł d y c h re g r fc n e ąły sę te m ty cne leg en d m cerp n ę ty m b g te j sk rb n c y n sej k u ltu ry n r d ej, b fty c h sbó b śn pdń lu d u plskeg, jeg byc jó sęde budły e n tu jm dbrcó. Scególne p b ły sę u k łd y tnecne; U m rł M cek, u m rł... ( n ny pre F elk s P r nell t k ż e p jne), W e se le sn u te n m ty ch cerp n ęty ch m l rst Z f S try je ń sk e j, Ł u cn k, k tó reg r du rty sty c n e g sukć leży ś etn y ch d r e ry t c h Skcyls, U ln p n n (dl teg uk ł d u te m ty cerp n ął r ty st P n T d e u s ), L j k n k k r k sk, t ń c e m u y k C hp. U k łd y te p k y ł p ry sk e j O per C m ąue, C sn de P rs, sl c h W łch. S jcr N em ec. N lm pde B e rln e 1936 r k u espół P rn e ll p reen t ł sę t k ś etn e, że yskł sbe m n je d n eg jlep sy ch e spłó b let y c h ś t. Ś t d t k k m en t ł te y stęp y : D m e są ce p b y tu P rn e ll N em cech t elk pchód tr u m f ln y p lsk e j stuk tn ec n ej, re p re e n tu ją c e j prede sy st km s t n e c n r d y n jlep sy m teg sł ce nu. P r s nem eck y rżł sę p r d u k cjch teg espłu n j ęk sy m unem, D ennk B e rlń sk. psm p lske ychdące W stlcy N em ec p d k reśl głębkm rusenem n u m ere d n 19 styc 1937 r k u n e ykle l ry tn ec n e b le tu P rn e ll jeg elk e n cene p r p g n d e. Tuż pred y b u ch em d ru gej jn y ś t ej psn B lece P rn e ll : B let P rn e ll chć ne m ty tu łu re p re e n t c y jn e g re p re e n tu je gdne t n ec p lsk, jeg ry g n ln ść pleg p re de systkm n su b teln y m ycucu s jskeg sty lu t k b r plskm p d ej ścu kżdeg te m tu t n e cneg. C kl ek n m estrd e p k u je espół P r nell prep j n e je s t ty m łśn e plskm d u ch em. M yślę, że te n p r p g n y sp e k t t órcśc F e lk s P rn e ll rt rócć scególną u gę. Zespół, k tó ry m t k en tu j sty c n e p sł p rs, k tó ry t k serd ec ne p ry jm n y był e u r p ejsk ch m e tr p lch c ł kem m ły ch m steckch plskch ne b y ł by pe ne ty m, cym st ł sę t k k ró t km cse, gdyby ne sb ść rty sty c n jeg t órcy. T n łśn e t k slne p ę t n y csn ęł ej g ru p e st ją c sę n ejk je j głó ną deą relcją. T sług śród systkch sług P r nell, sług płż PDlu k r e e n k u ltu ry r>lskej, y d je m sę dsj n j ż n ejs n j ęk seg gd scunku, W k re śle n u F elks P r nell m n em m b sd r stuk p lskej ne byłby n d r b n y presdy. M łds m łśncy stu k b let e j żłu ją ty lk n em erne, że ne dn e m był glądć teg ś e tn e g t n c e r jeg n jle p - ls tr y m ł cenne ynk tycące su b tl p ep ty d y enym u służąceg m ękc d eplcj skór. O tr y m ne R eultty p lą uprścć usklć technlgę g rb n skór su r ych, p pr ć ru n k p rcy g rb rn c h cne m nejsyć necy scene śr d sk n tu r ln e g. Z s je n j żn ejse sągnęce n u k e prf. G ls u ż b d n e m echnm ó prem n y tu ne rg n cn e g (m ku) t rg n cny m nk só. P r fes r blł p sechne p r y ję ty u ce pgląd, że b k te re m le k e u tr c ły lnść b syn tey m nk só. P r c e te, tk że ążące sę nm b d n m echnm ó rdłu g ru p m n ych km órce blgcnej, m ją duże ce ne dl dlseg r ju b chem. Z cną rtść n u k ą p sd ją też p r ne pd k e ru n k e m p r fes r b d n tycące enym ó lty cnych, y t rn y ch pre d r b n u str je gleb e, ne prm en cm. E nym y te m ą m. n. lnść r p u sc ścn km órk ych n e k tó ry c h d r b n u str jó, np. drżdży grybó n tk tych. P d d łn em enym ó ltycnych ścn y km órk e s t ją sę p r y s j ln e pre rgnm y sskó. P lł t y k ry stć drżdże celó ps ych. O becne, spólne e Z jedncenem Plm s, n u k cy P Ł p r c u ją n d uysknem pbny spsób b łk spży ceg. P r f. E. G ls je s t ne ty lk y b tn y m uk cem, y ró ż nnym m. n. hnr ym k t r te m U n e rsy te tu G ls g, lec t k ż e skłym r g n t rem dłlnśc b d cej. P tr fł skupć kół sebe elu m łdych u t len t n y c h lud, k tó ry p r sych k re c j c h rty sty cn y ch. M łd cytelncy cy sty ch prycyn pcątkó, n p er sy ch e tp ó r ju te g spłeg, b u jn eg t le n tu p m ętć ne mgą, m te r ły kngrfcne już chć by pre s ą neskłść tech n cn ą d n ejsy y cj p nych djęć ró neż ne p ełn d d ją e l k k u n st tn ec n y chre g rfcn y rty sty. Z u fjm y je d n k k ry ty k m recen en tm, k tó ry c h glsy ch ły sę dsj cy tu jm y je B żeną M m nt c-ł jek, k tó r s ej p rcy dejch plskeg tń c sk eg k re se m ęd y jen n y m ty tu ł n e j T erp sy ch r lek k e m u y ele m ejsc pś ęcł fenm en r ty stycnem u, j k m tle pl skej stuk b let e j był t órcść rty sty c n F elk s P rn e ll. O t glsy ó cesnej p r sy : K u r n c e cr d ejsk m tr y m ł pere rs skej p ę k n ą stę y k n cą ; p ry k j p rem ery S y re n y psn, ż P rn ell n ep d b n dm ó ć n y btn eg t le n tu, n scereg e n tu j m u t órceg". O st t n p e r r t K lek s bud ły k n tr e rsy jn e pne, le syscy skże m usel pryć P rn e ll reteln y ysłek rty sty c n y ". O d l sych p r c c h chre g rfc n y ch F elk s P rn e ll psł H e n ry k L ń sk :...Be stre żeń pch lm y systke pl ske t ń c e lu e. Z nch W esele t je d e n n jle p sych n jcek sy ch tńcó P rn e ll. Scytem skł śc je s t scenk tnec U m rł M cek, u m rł... J e s t t n d sp d e n ^ rt śc y b ły sk n en cj km py c y jn ej u P rn e ll u k łd je s t ś etn y k żdym clu (..). P m ysł y k n n e yśm e n te. M l ncy L jk n k k r k sk je s t r ym tń ce m p r pgn ym. Sł necny p r m en n y t n e c żynk y m sbe t k ą mc e r y płu, m p etu pry u, że pr d p u b l cnść rs sk ą se p rksym ó e n tu jm u. P y stęp ch F elks P rn e ll jeg espłu K rk e dą b d n n yskm pm e uk ym. U k stł t n e sę P ltech n ce Ł ódkej sln ej skły n u k ej dedne btechnlg, łsc bsyntey eny m ó, n e d l jesce pełn pr fes r. G łó ny n csk m usm y płżyć m ó prf. G ls n ęksene tem p p rc, b dś ś ece n u k y m lcy sę ne ty lk pm b dń, le tk że sy b ke u y sk n e ynkó. J e s t t m żl e ty lk dużych espłch, lnych k lek ty neg y słk u. D djm y, że t k k lek ty In s ty tu c e B chem T echncnej P Ł u dł sę ju ż p r fes r st ryć. T er chd ty lk c ą gły rst efek ty n śc p rcy teg espłu. P r fe s r E d rd G ls p r m ł ju ż de ęcu d ktró elu m g stró, ucestncy p r c c h lcnych r d n u k ych, m. n. p ry m n s te r st ch n s ty tu t c h re s rt ych, r elu t r y st uk ych, ygłs re fe r ty k r j y c h g rn cn y ch k n fe re n c j c h jd ch n u k ych, p r d y k łd y, egm nuje... W sbe ty lk m y spsób p tr f pg dć t k lcne różnrdne b ąk, ch u jąc p ry ty m n c deń pgdę, uśm ech b epśredn spsób byc. P re żn e je s t ju ż ecór, gdy re k t r P Ł r c p p r cy m u, cek ny pre żnę dec. C órk p r y słym r k u p r y stą n eg m n u m tu rln eg. W yber sę stu d m edycne. S y n y k u je lnśc p lstycne. Mże ęc p ójde n rc h te k tu rę PŁ, k tó r stn e je m. n. dęk st r n m jc? Z ceśne jesce decyję. Ig r G ls je s t per só stej klse. (PP) 1936 r k u : C hcąc psć b lece P rn e ll jeg t n e c nych k re c j c h b r k re cy śce słó (...). B yły t tr y dn neb y łeg tru m fu plskej stu k tn ec n ej, k tó rej j ęksym dś n j b rd ej ser tr k tu ją c y m s ą m sję p r p g n d ą m b s d rem je s t F elk s Prnell.'* C yt ć m ż n em l ne skńcnść... P jn e F elk s P rn e ll ął sę Ł dą p re ele l t p ełn ł fu n k c ję k e r n k b le tu ch re g rf łódkej sceny per ej. W spółcesny b le t plsk ele dęc te m u y b tn em u rty śce. D ęk nem u t n e c plsk sąg n ął t k yske nty n ś t ej ren e. J e ' k n n dee stły sę źródłem In sp rcj d l H e n ry k T m se skeg, C n rd D re eckeg elu nnych ch re g rfó t n ce ry pskch. T łśn e F elks P rn e ll sce p lską dęc ele p r p re m e r y b tn y ch ju ż psnych kn n e scen b let y ch p red st eń, e p r d y ch ruseń g łę bkch rty sty c n y c h preżyć. W kłd F elk s P rn e ll r k t p lskej k u ltu ry m u ycnej je s t grm ny. R ó ne elk je s t ud ł teg rty s ty r ju k u ltu r ln y m n se g m st. N scene łódkpj m glśm y pd ć kun<t ch re g rfcn y F elks P r nell m.n. C ppel D elbes, F n t n n e B chcyscrju A sfe, G selle" A d m, P p łu d n u F u n D cb u ssy eg, Ś ten ce M r skeg, T ń cch pł ec k c h B rd, K m ed n t c h (b let I I Sym fn D r m ty c n e j A rtu r M l skeg). F elk s P rn e ll prc l tk że chre g rfc ne lcne st k b let e nscen nych sym m eśce perch. W p ry n n e j F elks P r n ell N grde M st Ł d m eścł sę led e cęść sej dęcnśc u n n : dl jeg t le n tu, elkeg tr u d u el letn ej, y tr łej prcy, k tó re j efe k ty pd ć m gł k lk pkleń. Redguje klegum: JERZY WAWRZAK (redktr celny), WŁODZIMIERZ STOKOWSKI, LUCJUSZ WŁODKOWSKI (sl«pcy redktr ctelnel r c tp ó l: RYSZARD BINKOWSKI, KONRAD FREJDUCH, EUGENIUSZ IW ANICKI, BOGDA MADEJ, ANDRZEJ MAKOWIECKI, WŁODZIMIERZ PARYS* (ftreprter), JERZY RZYMOWSKI, TOMASZ SOLDENHOFF, GRAŻYNA SZYPOWSKA (redktr techncny) Stle spółprcuj - JAN BABIŃSKI 4NDRZFI BLAJER, TADEUSZ BŁAŻEJEWSKI, TADEUSZ CHROSCIEIEWSKI, ANDRZEJ F. GRABSKI, WŁODZIMIERZ KRZEMIŃSKI, ANDRZEJ MAJER ZBIGNIEW S. NOWAK, EWA NURCZYNSKA, WŁADYSŁAW ORŁOWSKI, JERZY PANASEWICZ, EWA PANKIEWICZ, KRZYSZTOF POGORZELEC WITOLD SŁAWSKI TADEUSZ SZCZEPAŃSKI, JANUSZ SZYMAŃSKI-GLANC, JERZY URBANKIEWI CZ, JERZY WILMAŃSKI *^ (EP)

3 Dlsy cąg e str. 1 tj tuł ktr h.c. un ersytetu tm, (USA), ygłsł m enne prem óene. W ystęp ł pr -, e -3'110 sb pry t, lec m jąc śece chdnm cący u t ry tet pltycny. C hurchll y- rystł ne ykłe lety seg u- m ysłu tlent lterck, celu Prklm m nej jny. P edł n m ędy nnym :.,Od Scec d B łtykem T restu d A drtykem pprek kntynentu pdł żel k u rty - n. P«* tą lną jdują sę systke stlce strd nych pńst śrdk ej schdnej E urpy: W rs, B erln, P rg, B udpest, B elgrd, B ukrest Sf systke te sł ne m st m eskując kół nch ludnść leżą strefe rdeckej systke, tk ej cy Innej frm e, pdlegją ne tylk r deckm pły m, le br yskm, nekedy rsnącym stpnu, Pn nu M sky. / I dlej:,.be teg, c łbym b r te r skm ąkem ludó m ó ących p ngelsku, ne d sę sągnąć tr łeg pbeże jne: c t dergnęce specjlnych stsunkó m ędy B rytyjską W spólntą N rdó I Im perum S tm Z jedncnym. M C hurchll m usł brmeć jk stry dysns hrm n ś t ej rśc ptym m u. Zlły sę nej yrźne, bądź uk ry te st erde ykrysty ne późnej pre ny śt żelnej k u rtyne ddeljącej W schód d Zchdu, km unstycnym nebepeceńst e km unstycnym grżenu r e ne jednśc krjó chdnch mę - brny pred tym grżenem. W ZSRR debrn m ę C hurchll j k y ne pdłu ś t, j k sygł prejśc Zchdu d pltyk spółprcy e Z ąkem R deckm pltyk lk. Jeżelby et pryjąć ystąpene W nst C hurchll jk ccą gdnnę, t jej pr knsek encje były ż dt ym ne. Sm becnść preydent USA H rry T rum cse ygłs m ennych słó, stn ł cchą prbtę sdncych te prem ó e. Już ócs p lty c e Snó Zjedncnych stsunku ZSRR krjó t rących ny system ustrj y, b ąy ł l t rd cerpl".. O cł, że S tny Zjedncn m ją pryjm ć sty ną pst ę tm, gde Ząek Rdeck jest neustępl y r cerpl e cynć Rsjn rsądnym, pl m usjąc ch pryjm m erykńskeg d y k ttu k estch pltyk ś t ej gde sę t. Px A m erc. W krótce prekn sę jedk, że Z ąek Rdeck ne pgd sę pry ódt em A m eryk. K nsldcj krjó dem krcj lu ej, pstępy p rt km unstycnych głó nych krjch Eurpy Z chdnej r trpe ne pre pltykó rdeckch m erykńskch plnó sdncych k estch pltyk ś t ej, musły rum e, że pkój stylu m ery kńskm ne mże być rucny krepnącem u blk scjlstycnemu. W tej sytucj ś t chdn prystąpł cynu. N em l kłdne rk p ystąpenu C hurchll F ultn 12 m rc 1947 rku H rry T run głsł s ją ktrynę pre dującą, że Stny Z jedncne będą udelć pmcy gspdrcej m ltrnej pńst m grżnym pre km unm. C hr k te r sdnce treśc ktryny T rum lpdrny spsób skm ent ł m erykńsk hstryk, D. F. Flem ng:..w selk re lucj jest k... G dekl ek r ne sę, Stny Zjedncne będą ją dłć... USA stną sę ntykm unstycnym, n tyrsyjskm plcjntem ś t. G e nerlujący jęyk ktryny dł, że br selkeg r dju re lucj, dem krtycnej nnej. T rum n kreślł ró neż sdy póltyk gspdrcej USA stsunku nnych krjó ś t: Cły ś t m us pryjąć m erykńsk system lnej gspdrk, system m erykńsk mże pretr ć tylk ó cs, gdy stne sę system em ś t ym. Zsdnc ktry T rum - k reśll d kerunk dłń n ty km unstycnych: pltycny gspdrcy, które m erły słbe, l, stępne nsce kstłtującej sę spólnty scjlstycnej, prede systkm Z ąku Rdeckeg. Skutk pltycne, ynkjące ktryny T rum stęp ły ter neykłą sybkścą. K ngres m erykńsk ysygn ł 400 mn lró dl pr c ych reżm ó G recj T urcj. W per sym tych krjó utpn m ru kr lu ą prtyntkę, T urcj tm st lry m erykńske umcnły rądy pr c e psłużyły buy m erykńskch b jsk ych. W tlu Bkn kny n prób brną jądr ą, psługując sę ną jk strskem bec Ząku Rdeckeg. 1 styc 1947 rku Stny Zjedncne W elk B ryt płącyły sje strefy kupcyjne terene Nemec, t rąc Bnę. Stn ł t yrźne psunęce strtegcne, uj jące dleksężne m ry bec Nemec prysłśc pltycnej. L tem 1947 rku jedncne sły pr c e e F rncj Włsech usunęły predst cel lecy gbnetó rą ych łd terytrlnych. W resce 17 m rc 1948 r., pd slną p resją USA, W elk B ry t, F rn cj krje 3emeluxu pdpsły P k t B rukselsk, pre dujący ścsłą spółprcę m ltrną prygt ujący g ru n t ut re rk późnej NATO. W ten spsób pscególne decyje pltycne lneg ś t" rucły ny pdł d by, stąpły pryjźń spółprcę rgścą neufnścą. Był t tym brdej cy ste, że śld dek lrcjm prec st enu ę pch km unm u sły prygt m ltrne, ntensy ne prce d bm bą rą, bu cr gęstsej sec b kół ZSRR ś t scjlstycneg. W Ząku R deckm nnych k rjch scjlstycnych m usn debrć ten fkt jk bepśredne grżene. Zdecy ł t upełne rum łym usty nu pltyk krjó scjlstycnych bec ś t chdneg. Jeseń 1947 rku pryns m enną deklrcję pltyce m ędyr ej: A ndrej Zdn, cły ócs delg WKP(b) frm ułuje publcne per są defncję delgcną fktu, którym stł sę pdł E urpy ś t ch lą p rklm cj ktryny T ru m n. Mół n ntym perlstycnym dem krtycnym be p jednej, m perlstycnym ntydem krtycnym p drugej, strne, skrżjąc Stny Zjedncne plny pn ś t. Rk 1947 presedł ęc hstr jk rk pdłu E nrpy. K lm t m nej jny pryśpesył prces plrycj E urpy d espły pńst, ne tylk ąne p rec nym śrdkm ptęg ś t ej, le ró neż yrźne s ej e nętrnej stru k tu re pltycnej. N chód d Łby ykstłcły sę system y pltycne, których yrug n le cę gde rlę m nującą bjęły prte chreścjńsk-dm - krtycne. W pltyce grncnej pryjęły pry ódt S tnó Z jedncnych, reygnując lt mnej jny jkejkl ek sm delnśc. N schód d Łby k r je dem k rcj lu ej prekstłcły sę pńst d y k ttu ry p rletrtu. Był t r ój n tu rln y, chcż cęśc defrm ny pre cechy łśce epce k u ltu jednstk. F k t yp ede Z ąk R deckem u m nej jny pryśpesył strył kstłty dy k ttu ry p rletr tu krjch dem krcj lu ej, ró nceśne spr dł er mżlśc spółprcy m ędy d m cłm gepltycnym. W y ł p re. Zchód m j pryśpesył kstłt ne sę bu pńst scjlstycnych j k system u m ędyr eg. Rk 1947 pryns sereg d ustrnnych ukłdó pryjźn, spółprcy I pmcy jem nej, pcątk nych jesce 1945 rku ukłdem pmędy Plską ZSRR. N stępstem yrźneg sljąceg sę grże pltycneg był specyfc kncepcj jednśc bu scjlstycneg, rel pre Jóef Stl. Skrót mż ją kreślć spsób stępujący: ścsłe ąk kżdeg krjó dem krcj e Z ąkem Rdeckm, m cnne stnenem spólnej rgcj delgcnej gspdrcej. W 1947 rku tą spólną rgcją delgcną stł sę Bur Infrm cyjne P rt K m unstycnych. W nedługm cse m ł p stć spól rgcj gspdrc, której p łne życ był ynkem ne tylk knecnśc eknm cnych, łącących k r je scjlstycne, le de systk yt rnych pre k r je kptlstycne runkó pltycnych 1 dącą mm lcję gspdrcą k rjó dem krcj lu ej. D ecydującym elem entem t re blkdy gspdrcej, ym ernej prec k krjm scjlstycnym był P ln M rshll. 5 cer c 1947 rku sek retr stnu USA, M rshll, ygłsł U n ersytece H rvrd krótke prem ó ene. Ne był n jesce k n kretnym prgrmem pmcy dl nscnej E urpy. Infrm ł tylk tym, że A m eryk m er ąć udł dbue E urpy, le pd d m ru n km : prgrm dbu y m us być spólny, ugdnny pre ęksść, jeśl ne pre systke k r je eurpejske nnym sły, m us być prgrm em n teg rcj eknm cnej. P druge pmc m erykńsk będe udel tym pńst m, które gdą sę tk kreślny prgrm. N tm st rądy, p rte pltycne bądź grupy, które prgną u- tr łć żądę ludką dl sągnęc kryśc pltycnych lub nnych, p tk ją decy ny sprec Stnó Z jedncnych. Te sł płącenu ceśnejsą ktryną T ru m n mgły cć tylk jed ncne dm ó ene pmcy k r jm scjlstycnym. Ogłsny fcjlne 5 lpc 1947 r. p ln M rshll, nsący ę Prgrm dbu y E urpy, był dem km ufl nej pltyk Zchdu bec scjlm u eurpejskeg. Mm serm pęknym sł m pkju, pmcy spółprcy, m był, k tó rą E urpę ch Kedy rdł sę RWPG Ft: A rch um d prgrm e dbu y. M lrdy m erykńske precn tylk dl tych pńst, k tóre ne były r ą ne pre km unstó 1 TOąły sę knsult ć s ą pltykę gspdrcą USA. W ynkł t ne tylk pry jętej kncepcj gspdrceg blk pńst scjlstycnych. Istł jesce jed prycy. Pln M rshll kłdł też udł m erykńskeg kptłu pry tneg, c t rył pd ójną preskdę: busnessm en ne n e st lby gspdrkę ker ną pre pńst ne djącą p erspektyy yskch yskó, krje dem krcj lu ej ne mgłyby gdć sę n pddne ch gspdrk kntrl bceg kptłu. Pryjęce plnu M rshll stn ł dl k rjó dem krcj lu ej jesce jedn nebepeceńst. A- merykme żądl yrźne, by kżdy prduk ł t, c um e n jlepej. Icej m ó ąc k rje Eurpy W schdnej m ły być dl re er urem prdukcj rlnej sur cej, r ój prem ysłu pst n Eurpe Z chdnej. P ln M rshll kłdł ró neż k p tlstycną, kntrl ną pre Stny Zjedncne ntegrcję gspdrcą pltycną k rjó pddnych jeg dłnu, c cyśce był ne pryjęc dl E urpy W schdnej. Ne mgł być ęc ątpl śc, że ntencją deją utró ktryn prgrm ó dbu y E urpy jest pr dene trudnśc dergcj, knsek encj updku gspdrceg krjó scjlstycnych. Obk spm nych już dłń pltycnych gspdrcych, ym ernych prec k E urpe W schdnej, pj ł sę term n em brg, który np. dl Plsk m ł cłkem ym erną treść. B eskutecne cek lśm y p edne n et płcne sty m erykńskch urądeń dl h u t nct I nnych głę gspdrk, Em brg tycył tkże lek rst jbrdej pdst ych prduktó. Ne sł sku tk u prygt um F tem. Zd ene bud fkt, że t órcy pltyk embrg lcj ś t scjlstycneg ne stregl, że tendencje dergn gspdrk krjó scjlstycnych m usły n«tylk splć pne ce, le tkże brócć sę prec k sm t órcm. Em brg t rył b em dtk e trudnśc, le dłużsą m etę ró n n, jk cły g łt ne pgrsjący sę klm t m ędyr y, pryśpesły prces blż ceś stsunkó pltycnych gspdrcych mędy krjm scjlstycnym. T ke blżene d ł bem snsę ykny m btnych plnó r ju. Pm m p żnych różnc ystępujących śród krjó scjlstycnych krese tychcseg pm u r ju gspdrceg, trdycj gspdrcych, by sur c ej, pnnu prem ysłu pret órceg r stnu nsceń jennych, j żnejsym elem entm łącącym ntensyfkującym prces blże gspdrceg były dentycne ptreby r ju, dążene dbu y n cesnej gspdrk, cy lcj n cesneg spłeceńst. Z y cęst u strju scjlstycneg, dprc ne relcj knkretneg, pltycneg gspdrceg prgrm u lk dcj cf urelnł t«dąże. Mgły ęc stneć sły, które prec dłły tendencjm r j ym, le et pry użycu systkch sł śrdkó, Zchód ne był stne nscyć spólnych dążeń gspdrcspłecnych, gd nych gólnym nteresem spłeceńst sych krjó. Jednść pdst ych dążeń I celó spłecnych, gspdrcych, jedk lub blż rgcj pńst gspdrk, dentycne generlne łże sdy pltyk grncnej pkój, spółprc, spółstnene t j żnejse presłnk e nętrne, decydujące ceśnenu stsunkó spółdł tej cęśc E urpy. T reb dć, że sdncą cechą spółprcy m ędy k rjm scjlstycnym nem l d pcątku był jej plny chrk ter, prty elletne ukłdy d ustrnne, k tóre erły e sbą systke k rje scjlstycne. U kłdy te ne były ccym deklrcjm brych ntencj n de, le j ły d ercedlene cdennej p rktyce stsunkó pltycnych gspdrcych- Prc k Plsce pre Z ąek Rdeck jtrudnejsych p jennych ltch jest teg jlepsym dem. K ntkty spółprc pgłębły sę kżdym rkem n e uległ ątpl śc, że będe t prces tr ły. W r r jem stsunkó d ustrnnych cęły uj ć sę ^ e s ł n k spółprcy elstrnnej. Jednść celó dążeń spłecn-gspdrcych rucł b em m yśl, że tkch runkch będe mż sągnąć cne sybsy pstęp e systkch dedch dęk rgn nu elstrnneg spółdł. W nektórych dedch dcęce d rynkó chdnch st ł k rje scjlstycne pred p żnym trudnścm. Pre ycężyć je mż był ty l k dęk cnem u pryśpesenu r ju stsunkó jem nych 1 lepsem u ch rgn nu, dl br kżdeg sb systkch krjó rem. W stycnu 1949 rku, p krótkm prygt nu dyplm tycnym, ebrl sę M ske predst cele seścu pńst scjlstycnych B ułgr, C echsł cj, Plsk, Rum un, W ęger Z ąku R deckeg (A lb łącył sę rgcj lu ty m 1949 r., NRD lstpde 1950 r.) ne mel tru d nśc pdjęcem decyj ut renu RADY W ZAJEM NEJ POMO CY GOSPODARCZEJ, kreślenu jej celó dń, które slny pły y rły ró n knecnśc gspdrce, jk pltycne. Z głó ne dne u stł krdycj stsunkó hndl ych pmędy pńst m cłnk skm r - br pred skutkm em brg. F u n dm entlne cene m ł też p rc ne jednltych sd spółprcy uk -techncnej bepłtną ym ną kum entcj techncnej. T ke były gólne runk m ędyr e e nętrne, jke t rysyły p stnu RWPG. P męć ó nch ch rum ene są bem nebędne dl pr dł ej - ceny r ju RW PG r elu prblem ó tym ąnych, jk też dl dsejsej ceny pycj RW PG ró n e spólnce pńst scjlstycnych, jk śród sych prec nkó pltycnych. Pstępy, jke ucynł RWPG są jlepsym dem tr łść nensclnść de prletrckeg ntercjlm u, de spółprcy 1 pryjźn, p ljących łm ne pętrących sę trudnśc spólne bu ne lepsej prysłśc spłeceńst krjó scjlstycnych. MARIAN JĘDRZEJCZAK ODGŁOSY 3

4 MAŁY CZŁOWIEK - WIELKI BOHATER P r e długe ek pre żł l terture tendencj, by bhterm l tró cynć jednstk ybtne, y różjące sę yską pycją spłec ną, hb scególnym cechm chrkte ru. Dystns, jk tk ybrnych bh teró delł d precętnśc. ptęg ł ch d rm t prypdku bsunę c sę t pedestłu, cy też nercume pre tcene. B hter pdnu Ggl Płsc A kkj Akkljec Bsmck, rdc tytulrny jedestej rng, ne n u sbe żdnych yżej ym e nnych cech. które predestyn łyby g rl rc mrlneg, jest ne fekty precętny, nem r y, et dener ujący. A preceż genus utr ydźgnął g st re j msy pbnych mu ludkch mróek ucynł eń centrlną pstć, nejk symbl ludkej trged. D rm t A kkj pleg spr e prne błhej, n e rtej pem tu, O brc sę bem kół ykłeg móe ubru u kr c, le n usyteg płsc żlu pdu jeg utrty. Gd» lu m ejs ce nsłe ucuc, lb ser k kreślną pnrm ę spłecną? A Jedk ten nesekspr&k tem t stje sę elkm 'skrżenem cłej stru k tu ry crskeg ustrj>u, serej rec brąc, brną spne ernej ludkej egystencj. A dptcj Płsc" stukę te trln ą, k 1034 rku pre* Jul Tum, ne Jest del. Chcąc uupełnć nesttek m terłu, rteg nedługm preceż p dnu Ggl, by strcył g pełen sp ek tk l tetrln y, Tum ne psedł k erunku sm delnej r buy ątkó tk ących ntegrlne Płscu, lec peepl ść stucny spsób rem nscencje lek tu r 1 hstr. Pj ene sę pryjęcu u kleg bur eg Bsmuck bhter n neg słynneg ut ru Ggl Chlestk jest ch ytem drm turgcnym rcej neręcnym, d rcjącym ugę d d sdnceg knflktu. P cóż m bem strescne Rer, słą recy spłycne ubge? Zbyt yrźne służy n jedy ne rcągnęcu spektklu cse. Alb ąnu ść try lnej scene mędy generłem Jery chnem Jerychncem G rm tubem jeg kchnką K rlną s by Pusk jeg żny, pęknej Nthle. Wmnk elkm pece 1 luj jeg sbstej trged, jką był pżyce pustą ne erną mu żną. ne sfcuży dnptcj Płsc ncenu. jest bcym, nemtegrnym * cłścą trętem.,, Ale też tyn mknąć treb lstę rutó. Wspły głębk hum nstycny tekst p d Ggl płącenu ybrźną scencną T u m t rą neró ny m terł n scecyjny prebgte try dl ktró. Tę elką snsę tk ącą Płscu tele j ykrystł dużym pdenem. Rysrd Ber r e scengrfem M rusm Chedcukem st ryl spektk l lny d rygró tk ne g młeg relm u. W yłjące sę t pustk m rku nelcne elem enty de krcyjne, grncne jnebęd nejsych dl regr pscególnych sytucj, sygl ły ybstrh ne drm tu Bsmck knkret nśc dne sku cech ser k ej m etfry. Gdyby reltry psl kerunku słnśc sytucj ktcenu ch precyyjne bunych nę trch, d rm t A kkj ne sęgnąłby ngdy pmu trged greckej. Śme snść m n łby tkm ujęcu, słbjąc ężjąc ymę ut ru. Tym sm ym sk der łby sę d seg lterckeg per ru. X tu chdmy chyb prycy ny, dl jkej Ggl sm ne prysp sbł p d płscu scenę. Pm ętjm y, że jeg csó pn ły tetre kn encje relstycne. A utr ś chcł predst ć br sym blcny łścą dlń fr mę uł łśne pdne. Współcesny Ję2 yk sceny, cerpąc / śdceń kspresjnm u, ptrf ypdć treśc m etfrycne, już t y m bjde) tycy t tele j, któ r prstym ch ytem techncnym, t k nym pół-mkste, mże łt ścą ukć dmą j ę m rłeg A kkj. Pnedłk y spektkl T etru Tele j lcyć leży ybtnejsych, pryśdcjących, że ten gtunek sk TV Jesce sę cłkem ne preżył ne m er kptul ć be lk bec flm u teleyjneg. Dług pm ętć chyb będemy Br nsł P lk rl Bsmck. Jesteśm y pry ycjen ś etnej SPdy teg ktr. W Płscu pr d m jedk sje predyspycje entu. Dskłe pnne r sttu ktrskeg bgc sje śdcene ystępó kbret ych, c pl mu skleć pstć A kkj dóch prne nespójnych elem entó: drm tycnśc kmmu. Odpedne y żene tych dóch skłdnkó ' ne uleg n mment kłócenu. Z elu km tych krecj tym spektklu ym eńm y jesce Mrusu Dmchskeg Jk Grrtnb. WŁADYSŁAW ORŁOW SKI 4 O D G ŁO S Y Dlsy cqg e str. 1 m ejętn śc p n n y m leć c h r k te r u n ersln y, d ć p d st y dlsej el k eru n k ej sp e c j l cj. N ces skł p n n też ucyć k ty n e g u c estn c t p r e b r ż n u recy st ś c, r j ć lnśc Inn cyjne, um ejętn śc ne tylk r ąy, le tr fn e g f rm u ł n prblem ó, ne ty lk b ser cj j sk, le t k e ch p re d y n. A b s l en t skły ej m us być p ry g t n y ty le sech str n n e, by ne skcył g m b słu g n ej m syny, p r d ene n ej technlg, et knecnść m ny du n ny p kre ny. Jed n ceśn e m us psdć ść edy p r k ty c n e j u m ejętn śc c h r k te r e ąsk sp ecjlsty cn y m, by sp r n e b słu g ć s je stn sk prcy. SZYBCIEJ DYPLOM Nc m jesce decyj u stl ją c y c h s tru k tu r ę p ry słej skły ej. O becne, p d st e ynkó n te n sy n e p r d n y ch l b d ń p rk ty c n y c h, p rygt n k lejn ą trecą ju ż e rsję k n - cepcj re f rm y k st łc e n eg. N e je s t t* sttecn j skły ej ju tr, lec p r je k t, k tó ry, n e t jeś stn e t e r ny pre łde ś t e, p e nścą będe Jesce el k r t ne m d y fk n y ud sk n ln y pred p sechnym pr d en em re l c j skłch. N k n cep cj k łd, że n u k du będe sę db y ł prede sy stk m p uk ń cen u skły d esęc letn ej cne sk ró c nych cy k lc h k st łc e n, tr ją cych d pół d óch I pół rku. P r e d u je sę t e k e r n e m ł deży y k u jąc e j scególne ul n en p r k ty c n e try le tn c h skół ych j u p ukńcenu ósm ej klsy. S k ró cen e csu n uk będe m żl e m ędy n n y m dęk^ dcążenu skły ej d n u cn p red m tó g ó ln k stłcą cych. Z d n e t będe re l n e d esęcltce. Z cne k ry śc cs e p ry n ese t e n cesny, b rd e j eknm cny n tychcs, e st u k łd treśc prg rm y ch. W y elm n u je sę p r g rm ó ele n f rm c j p r e s t r ły c h lu b n e st tn y c h p u n k tu de n ych celó k s t łce n, t k e u n k n e sę t k cęstych becne p tó reń ty ch sm y ch tre śc n ró żn y ch p r e d m t c h. B ęde t re ln e g łó n e dęk p r d en u t. predmtó ntegr n y c h. P r g r m kżd eg n ch b e j m u je edę preky n* d ty c h cs u cnm n le k c j c h k lk u ró żn y ch p re d m tó n u cn. J e sce n ed n s k łch d ych ucn p n d 2,5 ty*, p r e d m tó. O becne lcb t yns 1,4 tys., le u leg n e cn em u m n ejsen u. L e k c je p red m tó n te g r n y c h u m l ą p ełnejse, e l str n n e u jęce p r ek y n y ch tre śc, u ł t ą u cnm streżen e jem n y ch re l c j m ędy różnym p ru p r m j sk m, p m gą p re c d ł ć p su fld k n u p r y s j n e j edy. Z m n e j sene lcby n u c n y c h p red m tó p l t e u n fk ć śr d k d y d k ty c n e r m nejsyć lcbę ty tu łó p d ręcn k ó. PRZYG OTO W AĆ W SZECHSTRONNIE N k n cep cj k s t łc e n eg p r e d u je łąc en e n e tylk p red m tó n u c n, le tk że sp ecjln śc ych. O becne skły e k s t łcą fch có 261 dch r b tn cy ch p k re n y c h r 538 dch n er b tn cy ch (tech n cy, ek n m ś c, ś re d n p e rs n e l m edycny ś t y nn). W p ry g t n y m p r je k c e ref rm n eg k stłcen p re d u je sę łącn e k, 220 dó, ty m k. 150 r b tn cy ch p k re n y ch. K stłcen e ser k p r fl e p l, edług gdnej pn sp e c j lstó, sągnąć sp m n n e ceś n e j cele st n e n cesnej sk lą ej. P r e d e s y stk m u mm sech str n n e p ry g t n e b s l en t. Z k łd y p rem y sł e tr y m ją bsrdlej u n «m ln y ch fl- ch có, p trnych sertke p d st y te rety cn e e le m e n t rn e u m ejętn śc p r k ty cn e, któ ry bę dą mgl p k ró tk m presklenu pdjąć p rcę ty m stn sk u, k tó ry m będą n jb rd e j ptrebn. D ęk tem u p r e d sę b rst będą m gły pr d ć b rd ej r c j n ln ą b rd e j e lsty c n ą g spdrkę k d r m, jedn ceśne bsl enc skół ych będą m el ę k se m żl śc ybru specjlnśc ej 1 m ejsc p rcy. K stłcen e serkprfl e ne je s t je d y n e ją prysłśc, p s t ją c ą sfere p r jek tó, lec c d en n ą recy stścą 137 pl skch skłch. Są tej lcbe 53 skły, k tó ry ch ju ż c rty rk rel n y je s t n y p r g rm k stłcen c te rn stu dch stęp u jący ch 80 tychcs ych ąsk ch specjlnśc. Mm, że e k s p e ry m e n t rpcęt już r k u sklnym 1975/76, je s t jesce byt ceśne, by pełn cenć rtść n ej kn cep cj. W d y d k ty ce y ch n u re u lt ty p rcy m ż su m ć ne ceśnej, nż p kń cenu plneg cyklu kstłcen. D p er p st b s l en tó - m e j scu p rcy, ch lnśc d p t c j k łd e, d eren e edy u m e jętn śc ynesnych e skły y m g n m st n y m fch cm b słu g u jący m dne stn sk, k ty nść spłec bsl entó tp. e lem en ty p lą uy skć m r d jn ą dp edź p y t ne: Cy fch cy k stłcen p n em u sp e łn ją cek łd ś t ych, p rem y słu c łeg sp łeceń st?. POŚPIESZNIE, ALE NIE P O C H O PN IE Je ś l y stąp ą j k e ś b r k st n eje p treb sk ry g n m etd, p r g rm ó, cy n e t p lnó n u c, ó cs będe syć csu, by ucynć t jesce p red up sechnenem re f rm y k stłcen eg, k tó re n stą p j k m d ru g ej pł e l t sem desątych, gdy dsejs p e r sklsśc ukńcą skłę desęc le tn ą. N em żnść d k n n ju ż te r p ełn ej b ek ty n ej ceny yn kó n u c n ch serk pr fl y ch ne c, że bdne efek tó e k sp e ry m e n tu pst n p ó źn e j. S y stem ty cn e bd sę n l u je ynk uc. W n sk tych n l są u ględne n ty c h m s t p r k ty c e d y d k ty c nej skłch b jęty ch e k sp e ry m e n tem. W systke p rc n cen jące prebeg y n k k s t łc e n ser kprfl eg, sugeste, nsk p stu lty cłeg k r ju g r m d y k r y stu je In s ty tu t K stłcen Z eg y specjl plcó k n u k M n ste rst ś ty W ych, k tó r ru je cłść p r c prygt cych ref rm y. W p rcch tych, próc n u k có IK Z, p red st cel łd ś t ych r m etdykó p redm tó ych, duży udł m ją t e n u cy c e le -p r k ty c y, t k e sp ecjlśc p rem y słu, k tó ry są sp ó łu t rm n ych p r grm ó. P r g r m y te n e p st ją ęc, j k d n ej by ł, p ry b u r k u n u k c -te re ty k, be udłu sób, k tó re będą je rel ć, lec są y n k em k n fr n t c j n ych c e ló łżeń te rety cn y ch ce k n m k łdó p rcy r n sk m f rm u ł n y m pre ucycel pd st e ch el letn ch ś dceń d y d ktycnych. Dl elu p red m tó n e p r g rm y p rc n dużym y p r e denem cs ym, c u m l k łd n e sp r d en e ch p ry d tn śc skłch e k sp e ry m en tln y ch. W y rźn ą n ścą p ry g t y nej re f rm e je s t łżene k n ty n u c j k s tłcen eg tk że p ukńcenu s/.kly. W celu u y sk n n su m ejscu prcy, r b tn k będe m usł ykć sę ne ty lk p n nem knecnych u m ejętn śc p r k ty c n y c h, le tkże u k ńcenem k lejneg e t p u k s t ł ce te rety cneg. P k n n e sy stk ch scebl te j d r b n e będe p d st ą n d n p r c nk k lejn y ch ty tu łó ych, t ty tu ł m m str tech n k łącne. T k scebl y system u st lcn ej n u k du b ąuje m. n. NRD, RFN C echsł cj. S t r n m żl śc n su k ż deg r b tn k, yłącne ppre stłe sklene e. D tychcs ru n k em tkeg n su je s t ykle prucene śr sk rpcęce p r c y de n e r btncym. ŁÓ DŹ PRZODUJE W pryg t n ch refrm y kstłcen eg ele ' cen nych sągnęć nt n te r e ne je ódt m ejskeg łód keg. P ry K u r t ru m O ś ty W ych p stł N ucycclst Z espół P stępu Pedggcneg, sk u p jący n u cycel predm tó ych r y tt ró m e tdykó tych predm tó. W celu un ceśne k stłcen eg, espół pry g t ł ju ż k lk set p rc ń m etdycnych, np. p r g rm y n u cn śm u pred m tó n teg r n y ch r uscrgół ne r k łd y m te r łu u cn ty ch predm tó p scególnych klsch, testy sąg nęć sklnych dl predm tó n u c dch serkprfl ych, est y śrdkó d y d k ty c nych służących refrm nem u k stłcen u em u ele nnych. In c j ty p ł N ucy4 celskeg Z espłu P stęp u Ped ggcneg, sty l p rcy teg espłu p rty s b dną y m n ę p glądó cęst b u rl e d y sk u sje m etdycne sek cjch p redm t ych p re de systkm y n k p rcy stły ysk cenne pre In s ty tu t K stłcen Z eg. C łnk e N ucycelskeg Z espłu P stę pu Pedggcneg neśl te ż d u ż y k łd p rcy pry g t n e je d y nej Plsce st łe j y st y śr d kó d y d k ty c n y ch dl p treb re f rm n ej skły ej. Z r g n n ą pre K u r t ru m O ś ty W ych Łd e k s pycję p slśm y ju ż scegół O dgłsch 23 lpc 1978 rku, Dś p ry p m n jm y ty lk, e k lk u slch b u d y n k u pry ul. K pcń skeg 3/5 grm n y k n n e pre ucnó skół ych, cęst rm ch p r c dyplm ycn, n ek ed y t k e p re ucycel, śr d k d y d k ty c n e u cn n teg r n y ch p redm tó ych, p u b lk c je m etdycne, t k e m syny u rąd en p r d u k n e rs t t c h sklnych. E kspycj yskł duże une ne ty lk sp ecjlstó MOW r Ośr d k B d c-r j eg Z je d nce Pm cy N uk ych, k tó ry ele p re e n t n y c h pm cy d y d k ty c n y ch k lfk l p r d u k c j se ry jn e j, le tk że ucyce l p red m tó ych. W yrem yskej ceny sąg nęć łódkch łd ś t ych n u c y e e l skół ych je ódt m ejsk eg łódkeg p r y g t n ch ref rm y k s t ł ce eg był y b ó r Łd m ejsce b r d p e r s e j góln p lsk ej k n fe re n c j pś ęcnej prblem m k stłcen k d r n u cy celsk ch d l skły ej ju tr. W b rd ch n te re n e In s ty tu tu K stłcen N ucycel B d n O ś t ych Łd ęl udł d y rek t ry te ren y ch plcó ek rg n u jący ch k stłcen e u cy cel cły m k r ju, p red st cele c e n tr ln y c h te ren y ch łd ś t y ch, n uk cy, dłce S ekcj K stłcen Z eg ZN P nne sby n teres n e te m tem. W n rd e, k tó rą p r dł d y re k t r In s ty tu tu K stłcen N u cycel prf. d r hb. S tn sł K r ce e, ucestncyl też m.n. se k re t r K Ł PZ PH G en ef A dm ce sk d y re k t r D e p rt m en tu K stłcen Z eg M :n s te rs t O ś ty W ych m g r nż. J n K rp ń sk. DECYDUJE NAUCZYCIEL P r b lem y d y sk u t n e pdcs łódkej k n fe re n c j m ją p d st e cene d l pm yślneg d r żn y c e n ej kncepcj k stłcen eg. Chć ne m ż bgtel ć by lkl ej yp sżen skół, p lnó p r g r m ó n u cn, pdręcnkó, śr d k ó d y d k ty cn y ch nnych elem en tó p ły jący ch e fe k ty nść p r c y skły, t je d n k d e cy d u je n e j pred e systkm s b ść u cy cel jeg ed, lnśc, ngż ne, p st d e -m rln. W ysk pm k d r ucycelskch je s t ęc pd st ym ru n k e m pm yślneg y k n n yskch dń stjących pred sklnct em ym preddeń refrm y. M m y Plsce p ełny, jed n lty, spójny, fu n k c j n u ją c y ju system k stłcen ucycel dl p treb p sechnej desęcletnej skły śred n ej. P dst e łże teg system u, l st n u p ry g t eg k d r ś t ych, n sty tu cje, f rm y stpne sk n le n eg r p r g rm dń te j dedne IK N głsł d ru k e m sp ecjln ej brsure, k tó rą ręcn ucestnkm łódkej k n feren cj. D kstłcne d sklene cyn nych ucycel p r dą prede systkm yżse ucel ne r In s ty tu t K stłcen N u cycel (IKN ) pdległe m u p l có k teren e, głó ne In s ty tu ty K stłcen N ucycel B dń O ś t ych (IKN BO). K stłcen em k d r ucycelskch jm u ją sę też kłdy p rcy, rg n cje ą k e techncne, r, tele j, p r s tp. W pr dene ref rm y ed u k cj r d ej m łdsych k ls skły Ft: W. Prys 10-letnej spr ł, że n s ty tu c je d p edlne pdnsene k l fk c j ych ucycel sk e r ły s ój ysłek p red e sy st km d k stłcn e d sklene sp ecjlstó d n u cn pcątk eg, n stęp n e ucycel, któ ry będą rel ć p r g rm strsy ch k ls 10-ltk. N edlek je s t je d n k cs, gdy ró n e plne st n e sę up sechnene k stłce ust neg ucycel p red m tó ych p rk ty cn ej uk du. N e cy t, że tychcs n ed b y n sklene te j g ru p y ucycel. Od r k u skl neg 1972/73 te j pry różnym f rm m d sk n len bjęt 30 ty sęcy, ęc 55 prc. gółu n u cy cel p redm tó ych. UD O SK O N A LIĆ DOSKONALENIE S p ecjlśc g d ją sę, że s tn e jący system d sk n len treb je d n k u sp r n ć. IK N p r p n u je prce g pred e systkm p l có k pdległe n sty tu t (IKN BO C e n tr D skle N ucycel), k tó ry ch 11 jm u je sę becne pdnsenem k lfk c j u cy cel p redm tó ych. P r s d u je sę rserene te j d łln śc ctery dlse śrdk teg typu. Z k łd sę też, że ucycele predm tó ych będą sklen 17 specjlnścch, pry cym kżdy śrdek teren y bę de p r d ł je d n ą lu b klk y cnych specjlnśc. Ł ódk IK N B O m, m yśl p r jek tu, k stłcć sklć ucycel k rese elek tr te c h n k, m echnk r - - j k je d y n y k r ju k rese łó k en n ct deż nct. N ścą je s t spółdłne m n e j sp r e łd ś t ych r IK N różnym res rtm gspdrcym. W kłd ch prcy r kł ych śrdkch sk n le n k d r będą pgłębć s ą edę ucycele predm tó sp ecjlsty cn y ch, ęc 25 prc. gółu ucycel skół ych. R ó neż n ucycele p rk ty cn ej n u k du będ ą m gl pdnsć s e k lfk c je ppre ud! p r k ty k c h p r d u k cy jn y ch rg n n y ch te re n e kłdu prcy. P re ttu je sę, że kżdy ucyct du r pęć l t będe b jętv je d n ą frm d sk n len Sybk n r s t ją c ed m uś b sm ucycel ust cneg k s t ł ce, beżącej p e n e tr c j n śc u k -tech n cn y ch, cągłeg s m kstłce. Z łże rg n cy jn e d k s t ł c d sk n len ucycel pred m tó ych ych n techncneg b y ły tem tem y stąp en pdcs n r d y łódkm IK N B O ced y rek t r IK N c. d r Z bgne R d n. W śród grm nych sl'- n có p red m tu y t ry ł sę rec d y sk u sj d p r e d s t n ą kncepcją. W nsk n r d y, p ch sttecn y m p rc n u '>m gą r ąć żn y prblem breg pry g t n kdr dl sklnct eg nrvs'' 0 -'c, PAWEt PATORA

5 B W m u u m m n j f W Jssch d per sej ch l cuje sę cążene hstr, t ne ty l k spr ybrźn, chcż pdsu pd cy j ym yślnejse bry presłśc. T ylk d e mle stąd, d P ru tem, cągną sę pl Cecry, któr był ś dkem sej strsnej klęsk phńcm. P reg rn neycężneg ceśnej Żółke skeg u tr lł turecką k u p cję tych em epchnęł R um unę t rdą, ttm ńską leżnść. C ytelnk ybcy m te uprsce, le jk klku sł ch predst ć prądek ekó? N et htel, którym sę trym łem, ns dźęcne m ę T rn. D l prypm ne rym skeg cesr, który pcątku II eku n sej ery pdbł Dcję. S tąd jęyku rum uńskm tyle dź ęcnych, ł cńskch brm eń prynesnycn pre klnstó rym skch. Lec kedy słuchć sę ptcną mę, restu rcj, ulcy, u ręde, pbrm e ją nej, bk t u reckch, tkże sł ńske dź ęk. Preceż drg t kch, m ł; nevest t ty le c ż, kbet ch (cyt sę: k), t p prstu cy. W góle, pbne j k uspsbenu R um unó, ch jęyku jest cs m ękkeg, śpeneg. W em, że st n ę yśm ny pbne ugólne, le et dystnsu rbę je cłk tym preknem ne n jdując lepsych słó ddne m ych rżeń. H str, r jesce hstr. Htel płżny je st preceż pry P t U nr (Plc Zjednce), htel bk y sę U nre, ken cbu dć pm nk A leksndr J n Cuy, k tó ry ybrny m łd skm ksęcem płącył m łd skeg żub r łskm rłem głsjąc rku 1859 p stne p ńst ru m u ń skeg ( stsunkch m ędyr ych nsł n pe en cs ę Zjedncne K sęst ). O blny pre łsnych pddnych już 1806 rku, gdyż d żył sę prec st ć bjrm dążył u łsce chłpó, Cu, ju ż p s jej śm erc, ł cr ękseg scunku. Spr dły sę ęc sł jedneg prem eró rądu rum uńskeg ksęc, M hl K glncenu, który m ść śm erc byłeg łdcy st erdł: A leksnder I ne ptrebuje dejpsó. Sm spsł s ą hstrę pr d st e, cych, którym ukstłt ł pńst spłeceńst nne nż t, jk e stł, gdy b łlśm y g p n u jącym. W rku 1912 m st Jssy, które sm Cu ł klebką jednce" yst ł mu pm nk. St nm sprty sbl, ubrny jsk y m undur, k tó ry pmógł m u ynesenu tr n M łd spgląd perspekty ę m st pd gł m śpesącem u tłum u, jeg t ry błąk sę gdk y uśm ech. Żyć sn ny lub um reć żł ny t de rem m bcj m j m ł pedeć pcątku seg pn. O pm nkch chyb tedy ne myślł. B u u. Deń bry. C rnelu S turu, celny redktr m esęcnk C nvrbr lte r re mcn uścsnął m rękę prsł jęc m ejsc. Je st t dług stół knferencyjny jm ujący nem l pł ę ść csneg gbnetu. Pre ch lę sedm y A urą sm, gdy sym plecm tr grąck prc: sył sę d ru k rn st t ne m terły, b chcż Rmy lterck e są m esęcnkem, ścśle prestreg sę hrm ngrm u. Z restą C rnelu S turu yjeżdż n stępneg d B ukrestu, m tm jkeś ebrne, ęc treb ceśnej pąć num er. N et D nel Dm tru, który p rejął funkcję meg peku, ne m ch l csu lt, jk prny jkm ś rękpsm dłn. N prst mch cu pm ątk tblc grupy Junm e sedem desąt ctery ftgrfe jej cłnkó lu ty le sób lcył r k u W śrdku Vsle A lecsndr y ny pre Em nescu słdkm petą, d jeg głą k rytyk T tu M rescu, który pre pe en 6. KONRAD FREJDLICH MUŚNIĘCIE RUMUN cs spr ł urąd rum uńskeg m nstr ś ty, dlej bgty by tel Jss fln tr p Vsle Pgr, który ddł sój m dyspycj M łd, prec nej strny Alecsn d r eg jeden redktró Cnvrbr lterre" Icb Negru per nem l sk r ju tblcy elk Em nescu. Cy mż sę dć, że cując sę necennym, E m nescu se skej psj ysyd C nvrbr lte r re stępującym cter ersem : Ty, km te psm, Ileż scerst płds. Tyś pltek młyn, c bżnej prcy nc ustje. Ale prądnym lum gls t ój ne skd I nc ne skórs scując sch kundl grję. ) P y tm S turu, cy ne preskd m t prce hstr, redk t r C nvrbr lte r re ykręc sę j kąś negtą. I per p ch l dłem sbe spr ę, że łśc e plnąłem głupst, e preceż t rene rtśc, n et tylk f k tó k u ltury, jest ucestncenem hstr. A pry knferencyjnym stle, którym j ły sę kelsk Stlc cr ęcej besdnkó. Pj ł sę ne tylk D nel, le t k że H r Z leru, sek retr redkcj, któreg żrtuję, e p nen być jbrdej prc nym cł ekem, b t k pryjm nej jest u s, O dgłsch. Nrc! N dre! Pśród tstó ne pm m y j żnejsym, pjąc scegóły ym ny spółprcy m ędy Cnvrbr lte r re O dgłsm. W ynsłem redkcj pdr ny m lbum służneg hstryk stuk ł n M cle Is m rlr ub- Ft: Archum r, c sę tłum cy, jk Jss dm ny m łśc. O k sę t p r dą, gdyż recy śce plubłem t m st rrucne, jk Rym sedm u górch. 8. W ecrne sptkne B rt rece c sę tłum cy jk Zm p nc. Je st t dś k n jp k re glnym ystrju nętr, gde prygry rk estr blż cygńskej. D leke t systk d sty nej stjnśc restu rcj..u nre, le leż m dęku. Sukm pró ń jduję e- 'e spólneg K rk em : tu, pd tą gruską... Tyle, że ne Kścusk, Em nescu, którym Z m frescu psł rdyrne M ue B rt- Rece : M yśmy tcy są pec, C grm tyk n ąb. Byle jk sę erse klec. Że be reguł? N t c? ) C hłd P n c, był t pdm ejsk krcm góru S rre pse G erge C lnescu s jej pysnej m ngrf mescąc sę lchch d n ju ż burnych m ó em ńskch, których ne pstł nc próc tych pdem nych p nc. P e en G rek m enem A m - rs urądł nch elke skłdy prekstłcł runy pr b ernę, k tó r krótce stł sę sł - n. ***) O becne lkl ten drestur n stylu epk, b cyśce ne ch ły sę n et stychy ne emy, jk t nętre yglądł n p r d ę csch, gdy by l tu ł n C reng Em nescu. Ten sttn tęg pbn pcągł n różeg kufl, k tó ry sm prynósł B rt-rece ne lny dć teg, c fer ł m u G rek. K ufel m ł specjlną n kry k ę cyny, by buket tru n k u ne u l tn ł sę p etre. N n, k tóre p jł dbny, pet m ł scególne rżl e p nene. Pryslśm y tu, te j d restu r nej B rt-rece głó ne dl tm sfery, pe nł m ne Sturu. Recyśce, lude b ą sę setne, sąsednm stlku c ch l strelją sm pny, nec dlej ękse t ryst śpe spm gjąc kpelę. Je st recy śce s jsk esł... I nc ęcej. N et t >, że pry jednym e stlkó ppj p ru psry ne stn f k tu k u l tur eg, c j yżej bycj y. Bud sę reflek sj: sc tr n st glr...b rt-rece. Chcę t p edeć Jerem u Sercuk, śeż pnem u prc nk uk e m u U n ersytetu L ubelskeg, który Jssch uc plskeg. W spółprc pm ędy ucelm. Ale d Sercuk dgrd m ne blt stlk pserjąc dległść skcne dź ęk rkestry. W ęc tylk prepłem D nel: Nrc! 9. Jesce B ukresce d Jereg B hr, seg ttch e kulturlneg edłem sę, e Jssy, t m st mueó. Ft: A rch um Nech p pr dą łsc mueó pśęcnych ltertu re rdł. Je st ch tm br duż. Predsę ęce t y sę: M u- eul de lte r tu r Mlve, c jk sądę ne 'ymg prekłuu. Jest t klk rrucnych bytk ych - bektó, których j żnejsy ydje sę m Byleg Pgr (Cs Vsle Pgr), gdyż tym bjrsk m płcyku dłł grup Junm e", k tó rej był już m mm reprtżu. W bre ch nym slne utentycnym sprętm st t rty frtepn, stle cekją sklnk, pstum encku prypm sę ne uży ny d desątkó lt sm r. Chć cyśce burl e ebr dyskusje trudn ybrć sbe be, k tóre tym klm ce kmce stępuje herbtę. C ytn ut ry ltercke. G łó ne lektrem, jk dą spm ne, był T tu M rescu, le gdy jk m nster puścł Jssy prensąc sę B ukrestu, lektrem grupy by ł cęst Em nescu, p s jem u grdący systkm, k tó ry bdren byl m nejsym, nż n tlentem. Cy ne tkch rterek rdł sę jeg słyn G d Z rn n (Lucefrul), gde m ó ł: Wy preśnjce s e scęśce W csnym kręgu nnnym. J stnę m ym ś ece N eśm ertelny m ny. ***) D yrektr M ueum L tertu ry n frm uje m ne uśm echem, że spółceśne dł Jssch st rysene Junm e, jeg predncącym jest mój pryjcel. Spjrłem D nel D m tru u- prytm nłem sbe, że scęśce, jk k ry ty k ne pse n ersy. Ale mm systk ne pdelłem sę tą reflek sją D nelem. N et ócs, gdy lclśm y klejne m ueum, pś ęcne hstr rum uńskeg te tru m escące sę \m u V sle A lecsndr. Jkże d ny prks hstr: łśc e systk, c j rtśc se hstr rum uńskej k ultury, m ł soj pcątek Jssch, ne B ukresce. N ektóry u żją, że et dś. utrc sy s e dm nstrcyjne try b u ty rec stlcy, Jssy ne pre:>y bye centrum k u ltu rln y m k rju. Ne m ne rstrygć ten spór. 10. C erke m etrpltr, łącąc sbe pły y grecke bntyjske, pbn j ęks ś ąty k rju. Ne jest t skże t sm bu l, k tó rej głsn jedncene R um un. T m t,b u d n, rku 1761 st dś pusc, j k nebyt kł. Recyśce, ne ytrym uje pró m łym et cerke km, które ch ycją s ą ne ykłścą. Weźmy chćby prykłd tk ą cerke T rech Chrccel (bserc T re Ierrh) prypm jącą e nątr cstk m sterne ycsknym k re m em, śrdku ró ne nerelny ś t schdnch bśn. O rent krc tu trum flne nesnym kryżem : p etru jest cś e sm ku płtk cś gdk śc B ncjum. N tblcy ty nej Vsleg L upu, jedy jeg żny R uxndry, gł żubr trym jąceg pmędy rgm g dę, d ną kr. D rem ne m re łdcó rum uńskeg pchde, b krn ł sę per stępc blneg Cuy, ksążę K rl H henllernó. Ten sm herb M łd nsy grbnej ksęc D m tr C ntem r. Ale jesce ękse rżene rb jd górę, gde st m styr C etlu (T eu, cytdel). Zespół r nych, m uró, bu ń gspdrcych kścł X VH eku, tpł sę krj b r jkby s esny gdeś prestren. Brdc m ns prechdją sę p deth^ću. TU., cs rfćc śce, Jkby sę trym ł. N fresku elryb pr,ju:;, le ten bbljny Js, t tnże tym ypdku tylk leg n csu, który ne lł sbe ujśc. D nel pr d m ne dłuż m u ró. Oglądm m pnujące um cne gle d rcm głę pm jąc stnenu klstru. W le dć Jssy dym ące desątkm ptężnych km nó. Sry dym, który snuje sę d em ą, yrźne dc sę d bel śnegu. W systk prądku, X X ek bru tln e prypm ł sę płtkm sdy. 1 pm yśleć sbe, że st l t prede m ną ptrący teg sm eg gór Ter Tm s Jeż uł ten k jpęknejsy em. (d.c.n.) *)» * )> **)» prełżył A n K m eńsk. **), prełżył D nut Beńksk. Ft: A rch um O D G Ł O S Y 5

6 ELŻBIETA WRZOSKIEWICZ * # Wem Dre jest dre em Słysę pjm uję jk prem Jk m ne prerst Wem K t jest k tem P try m ne j ptrę Wem Tr jest tr ą Z krplą rsy ty źdźble I em Wem Że km e km eń Dlteg uprce m lcy BOLESŁAW GARBOS IKONY S tr k jest pdupdłą crycą śętśc. Ach, te cy cerke ne ten pr sł ny dęcł ns ten słdk rubelek Decątk Jeus, które cągle ne śp, rsnąc ku ptrnśc. Brdty nł, brdty rb dlek Url, gde rą dkó cró rude d gl łsy Ksteck M tk Bntyjskej, kryte jed bnym płscem cherubńskej chły cerneją prydym nej desce. Sm M tk Bż n br n ł uśm ech sę ptulne funkcj mdlty ntencj m rlnych. Dl nej m ceryńst t se pcech ęks nż treb, ęks d ykłej ptreby sdncych pytń lsu pdó. MAREK DUDZIŃSKI * * 3 Młd gne n ne klękją cynm y ją dr ym rsądkem updek ucecką lubą buryć ne lubą buć są esen m ędy ykstłcenem głuptą łtrem legtym cją ptrebe ptrfą prsć csem dęk ć półfcjlne BOGDAN PASTERNAK ŚWIŚLINA Dn ne byłem d bregm m jej rek Zgubły sę śceżk dch tygdch ltch Zdł pmęć stępł rżlść Ne um em już rmć drem Cche km ene m edy nó krycą N ślep życe prebegłem dyscc Cernych mkó flg srpł tr Ne em c ter będe Jk chć t r rbć krk ku sbe Odżnejsy nż sł erse Ppłynęł ś t mj pęk Sśl A j m enłem sę j m enłem Ne erę nkm u sbe ne ufm M yślm jesce p pgórkch błądę D jc dychm m tce cęst móę Tk pr dę tylk n mne ne sukl I peen peśr Bułt Okudż RYSZARD ZAMOJSKI * * * Żyję Tbe W prm ennej t ry Pd jesennym nebem Ty żyjes m m prgnenu Ale csem berdne R kłdm ręce I brdej nż Ty Otc m ne pulchną kbecścą Inne róże Cepłe m ejsce SŁAWOMIR K. ZYGUŁA PIANINO Ach jkś cąż m jest kbec Gdy plcem rg sych cę t erm Gdy tylk gśne merchu śec A m rk rytm ncy sl ber Jesteś m tedy żglem etre Tym c hen dąży błękt flet By sę cen strm u menć A neg rł l pstlet W ydmąś m tedy c jkż mgły sę W ydmąś reką nurtem rtkm I systkm tym c jk ch śn sę Tem tem c g żd krtk Jesteś też tym c kręt nese G dy pśród skł sę pęd lękem I tedyś jest też m jem lese N dkebną csy dź ękem A kedy ś t s snu kłde Jesteś m ncą snó trżem By gdy sę nu m rku kde Ce cebe Cs dksem rżeń ZDZISŁAW ANTOLSKI * * Mje per se kbety 0 głdkch sklstych udch tęp ptrne prestreń stucne uśm echnęte jkże nepbne srych mysek pdórkych kleżnek t rysek tjem nceń 1 grechu Zetlłe pgęte pżółkłą cerą nem dnym sykem dś km rkch strychu y łują dresc ny Plę je pecu jk nk ytr prypm jąc sbe nechcący pmrscne t re ró eśncek ADAM OCHWANOWSKI UWERTURA DZIADOWSKA Pryjcłm s K rn* Węc t ty nu M r śmśc peł ptrnk pór blłych sedmu bleśc pjes m gdy głe cr trudnej meścć gde jest pcątek sensu gde knec peśn II Sedm y per sych rędch brc sę sce rek ytrn duch nspcjent sę myl knem psng bescdke desce pjne śersce sklnkch cepją sę chl pec brądją kbety ftlne pjkch htelu pem t sę bed ejść m ędy ng łt ej nż próg m esk ęc sybk chdę by mne rum ne ypredł ptem e nętr grnd blźcych pkjch brb s sb my sę cepmy kruchśc spólnych ntek p których jdemy sm ku sych csó pchu em II I Prfesre cy tu tj urędch jesce ppeskść sę pnsy jk d csó selkch dłbym C ter chętne krykl ej butelk pcągnąć ceń klk c ne dł ą grdł jkże erse psę tu óde byłem nteresy mne gną ż już ne cek sedem łt ne nłem pnć sm stłeś esny pręsłch mądrśc cłek tk tk nę nu klk słó psę IV Such grdłch pmęc u ędły detle skrpm y ódką grdł pmęć ły cer t śmechem sę ns m dlte prnk błąk pesct kudły trm s updłą flfę strcneg nk tk ż chl gdy prket sę pełn żny pet dtńcy ers stępny skur nej L cuemcem ychd mj pęk pn ty cóż chcłbyś pól śt prysłnć ś t chd ne Cekny ódk ódkę gn m etlcnść sł pbekuje grdłch blskm kńcu śt pr de be ksul pr jechć chłpk ddy ddy > jutr se cm entre purpur tul (3l.X. l.x I r.) JANUSZ DRYGAŁA SONET mgle eż mkych rśne cerń d mst ecór spcerkem de Senkec pd sym knem jesce śpe jsn cłecy pśpech głsó g r ulc em skąd prychd drgą sją łsną em kąd de em że ycj jej kstłt kbecy ceple bder psm płyne pre m st jk m ękk slnc fletch jesce eże dum ne chylą ku sbe kpuły blźce tk pre ek d sę żyje km eń p t by są ulcę bcyć pred ecrem mędy trym prejść sę ulcą ln jk spcer... BARBARA GAJEWSKA MÓWISZ MI Mós m że pchnę k tem j uży m k t ej dy mós że mm cy nepm jk mje cy pm ją mós że jestem dl cebe cdenne nym dnem j nsę sbe nc precętą błyskcą nnej młśc BOGDAN BETZ * * k rum klcnym śm erdącym sm utku śtkó dległśc tk długej że nem żlej pchu mjeg lsu ucys mne neprdneg pr nu k jcó sych pne ernych prtret młśc csu de KONRAD ZIENTAL CICHY KRZYK mst d rn grącce późnym ppłudnem stje drg ek ulce skcą góry dół jk słupek rtęc słychć tylk cchy kryk s ssny pdm ejskej JAN LECHICKI PORANNA MODLITWA Cdenne sóstej rn chry sptl klncneg W rs e S.W. lt 76 chłp spd Ostrłęk n r hstr chrby 1306 bere ręk k rtę grąck ą dpr prnną m dltę P ne, dj jk jsybcej dr e b em k kpcu j yżs pr by je psdć bejścu też duż jest rbty str systkem u ne urd Pne, dj dre b ty chyb rumes że em ptrebny jest gspdr P n jedk m dlt y ne słuch pred m tygdm krce grąckej S.W. lt 76 psł: c. pum. dex. le chry S.W. chłp spd O strłęk ne łcny ne e c t cy n ery rychły prót dr spr edl ść Njyżseg. ADAM ZYCH JUTRO WYJADĘ drem ą płtk róży rrucne płe łsy cem neje dłn ceń etrły br y klreg snu stygły spjre ddllśm y myśl że m usm y yberć pmęc skm eł kstłt młśc ju tr yjdę żrty płm enem ppół unsę ne yrżlny śpe pustk 6 O D G Ł O S Y

7 Kedyś, jesce klk lt temu, lud psdjących lepsy cy grsy smchód, ptrył sę pre tk jk brdry kupł, t pene ukrdł, b t, c rb, musł preceż prepć. Nród ne mógł sbe ybrć, że bstynenc, yrekjqcy sę dtku ppersó kstnych urlpó, mgą sbe kupć ut e sych uccych scędnśc. Tteż pes, bchc cęść rdu dnsł sę łśccel pjdó ne ukryną rgścą. Obecne sytucj uległ penej mne. Smchdy mją rón bstynenc jk lkhlcy, mescne chłp,- dy rektry rbtncy, cklek jedn chdą neg ł t ej nż nn, kstem mnejsych lub ęksych yreceń. S m chód p re st ł być yc n kem pycj spłecnej, y ją t kem tych grm nych, m e ry k ń skch krąż nk ó, k tó ry m r b j ją sę bdylre. P r e st ł być tkże m ern k em b gct uccśc. W pr de pes dlsym cągu n en d ą m try nych ( jem nścą) d r sę jesce u sły seć n skry ż n ch jk ż e sce re serdecne życe systkeg jgrseg, je d n k ż e rg u m e n t c j ne m ju ż c h r k te ru kls eg n e r m try n em u r b tn k stje sę d pesej n u cy cel k, m jstr ym yśl d y re k t r, k tó ry k u r t ysedł pc getę. S m chdó je s t duż, cr ę cej. P ró n y n e P lsk Z ch du s tr c ł becne selk sen s łódke ulce są tłcne ró n y m st p n u c ulce A m ste rd m u c y K penhg. Z re s tą lk tr ne tylk n jedn. B jem y sę m ejsc p rk n g c h, b jem y sę grże, lcym y k lejk ę S tcjch O bsług, ne m ó ąc ju ż st c j c h benyn ych, begm y y p ródk p cęśc m enne, be k tó ry ch s u n eru ch m n y, p b ny g r ż u p jd m en sę nscejącą k upę ż e l st r tśc stu cy d u stu tysęcy. K ró tk m ó ąc p reży m y selke y t rn e em cje cy l neg k r ju. W bec becnej s y tu cj d ne p r b lem y y d ją sę śm esne. Jed en e scęśl sych psdcy F t 126 p, A n t n S., er sę den n k r : K edy ychdę r n prcy, se cuję sk u rc scre, e pn... je s t sm chód n p rk n g u cy ne m? D ry ju ż m k r d l. Od ch l, kedy lżyem blkdę, sp ty k ją m ne n n e prygdy t kt ś er e em b lem ty, t y łu sk re fle k t ry, t n u yce rck. P rę dn tem u ł m l sę śr d k, plul sed en y m n t l r. Jeśl ju ż nę uk rść ne m gą, t p r e k łu ją p n u b en teres n e pny. W ęc m ó ę p nu u t be g r ż u t je s t m u r n y ł serc. Z m y preceż n n e y p d k łśccel neg, m k n ęteg g rżu, sm chdu, k tó ry sy p ł n cm spkjne, ne n lł któregś d s jeg drgcenneg pjdu yłm nym d r m. Z łdeje m el dyspycj setk r m ty ch u t stjących n nestreż n y ch p r k n g ch pblżu blkó, decy l sę preceż tru d n e js ą p ercję. Z cy. Rk m j d ch l kn krd eży t, by sm chód m ż był jesce dleźć, ne ery ju ż p rk ty c n e n k t. W systk d je p dy d óch głębsych refle k sj. PO PIERWSZE! Z łdeje sm chdó ne d łją próżn, pbne j k n e d łją - nej sm ch e heny, bde r ją c e pjdy cęśc m ennych, tr u d n y c h n le en ry n k u. M ż cystym su m en em p e deć, ż m ją s ch p seró, ścś lej b rąc: łśccel rsttó, sklepkó ry n k y c h str g n ó ru p ecm, któ ry k u p u ją d nch p ół ceny łup e ycerck, re fle k t ry, n te n y, r d, em b lem ty, et; ękse drżse fr g m e n ty sk rnych, rcł n k n y ch sm chdó, k tó ry c h d e n ty fk c j je s t już, n estety, nem żl. W syscy em y, że t k je st. O le je d n k su k n e sp r có k r deży cłych sm chdó je st pred e sy stk m sp r ą rg nó ścg (ne ty lk re s tą ceg jesce rócę), k estę s m ch ych d etl ąny nm crn y ry n e k m ż by k lfk ć sybk r d y k ln e ne g ląd jąc sę kleg sądy. J s ne! G dyby sk lep ch był pd st tk e m tych g łu p ch blsek, em b lem tó, ycercek, y t ó rst m głby sę pd jąć sm FSO, lb j k k l e k sp ó łd eln r m ch p r d u k cj ubcnej, gdyby b y ł tem t, c sm sbe ne p r e d st żd n ej rt śc, m ł cn sk le p stlb y ncą s ch cepłych łóżeckch, ś ł śccele sm chdó ne m uselby r n łrecyć cłem u ś tu y ł y ć ptem, cągu d, s ch łych h u m ró n p d łd nych spółp rc n k ch. M ż by tu pry k j pm yśleć n nych drbgch, t k c h j k uscelk re fle k t ró cy eb n t e dsk ch rnące slnk p red m rem de scem J k m ne m teg se ry jn e j p r d u k c j; b r k n r y n k u u u p e łn ją p ry c re, rbąc ty m n em ły n te re s, pdcs gdy se spółdelne y r b ją buble, k tó ry ch n k t ne chce k upć sct k ębó, k tó ry ch n k t ne k ł d gęby. PO DRUGIE! D em k rcj sm ch, k tó re j ju ż spm łem, ęc ó p sechny pęd m t ry cy jn y s p r ł, ż sy re n k m łe f ty k u p ne są t k że pre lud ubgch, żeby ne p edeć: bednych, s t je sę n er kstem scędnśc cłeg życ. Chcę być uccy spół cuję ró neż m żnem u klede, k tó re m u d e st l lu b u k r d l sm chód blk eg p rk n g u, słą recy b rd ej p ru s m ne S p r je st je d n k byt prst, by ją u recy stnć. N e p ln u je sę t k c h prk n g ó. B uduje sę n t m st k lk u setty sęcn y m sed lu k lk n śce m ur nych, d r gch j k j sn chler, k ltek, k tó re góry cy sę slberc lk pd n, p p rc pdń, łącnk, telefny, betnce, p gróżk, uśm echy, slchy r se re g n n y ch jesce, żkch rg u m entó, dęk k tó ry m grże s t ją sę kńcu b r tn ym u st su n k n y m c km. C O BĘDZIE? J k sę rek ł sm chdó je st duż. Ale prysłśc będe ch jesce ęcej. P r s pdje p ry k łd, ż F b ry k Sm chdó M łltrż y ch B e lsk u -B łej sąg n ęł ju ż p ełn ą lnść p r d u k cy jn ą 200 tysęcy sm chdó F t 126 p rcne. B, pln st n e n et prekrcny 3 ty sące sm chdó W 1979 r k u st erd ł m ch T ry b u n y L udu d y re k t r sp r eknm cnych FSM, M rn M glsk m żem y cek ć n cne pełnejseg sp k je ppy tu se sm chdy. B ęde t y n k ł je d n e j str n y e r stu ch p r d u k cj, d ru gej y ąn sę ju ż pre f b ry k ę kł 70 p r cen tch st F t 126 p p r e d p ł ty PK O. P l t sk er ć ęcej sybkść pryns duż ęcej skód, nż łdejst, b preceż: N p restren 1978 r k u nt n Łd tylk 66 ypdkó k rdeży (cłe sm chdy, cęśc, łm ), ty tu łu k tó ry ch y p ł cn dsk gólną k tę ł (m ln de ęćset de ęćdesąt pęć tysęcy cte ry st seśćdesąt d łte). S um ne d y je sę elk, p bne j k lść krdeży. Ale m lc j n c góle syscy u żytk ncy sm chdó edą, ż łdej skch n cy d en tó sm ch ych, dr b n y ch łm ń krdeży był m nnym r k u nep ró n n e ęcej. T u jed n k ż e ne sęg już s t ty s ty k. P p r stu ne głs sę se tek ypdkó, j k że ch k lb er ne up ż żdneg dsk. W m, leżnśc d p jem nśc slnk, płc sę per d pe nej g rn cy s tr t. Dl p r y k łd u : Od 3 tys. ł yż dl b r b nych syrenek, tr b n tó m łych ftó. Od 5 tys. ł yż dl dużych ftó. Od tys. ł yż dl elkch sm chdó grncnych. T k ęc... prblem je s t ęksy, nżby sę yd ł. M ją rcję m lcjnc t erdąc, ż ne p t ychdą ncą p tr l, by pln ć p rk n g ó ln stjących ANDRZEJ MAKOWIECKI SAMOCHODÓW s m c h d ó B p fyn.ek. D y re k t r st e rd tk że ; Ne p nn też być kłptó * cęścm m en n y m m lu ch, p t erd lśm y b em systke yscególnne m ó ech h n d lu pycje, p re d u jąc d strcenle kł 17 p r cen t cęśc m len n y ch ęcej nż r k u Ręce sm e s k ł d ją sę klskó. N su ją sę je d n k ró neż dlse re flek sje. S k r 1977 r k u cęśc m en n y ch b rk ł, c będe 1979 rku, kedy t prybęde ch 17 p r cen t, pdcs gdy sm chdó p rybęde ele, ele ęcej? O dp edź m y: cęśc,m enne scęśl ym n ym r k u będe jesce tru d n e j nż tych cs, k t j k kt, le d y re k t r sp r eknm cnych p nen b re ty m edeć. P ty m pn d y re k t r nc n e sp m n ł cęś cch n jm n ejsy ch, ych d r b gch, p d ją c y c h ncą łu pem hen. N leży ęc p rypuscć, ż tej sfe r e systk p stne be m n, lb też ulegne d lsem u p grsen u dlsym cągu treb będe płcć cężke penąde k łe k gu m k lu b b lsk p ry tn y c h rs t t c h, lb s t r g n ch, drbne ł d ejst ch r c ję b y tu, pbne j k drbne y t ó rst. Scęśl y łśccel p jd u ne śne sp k jn e n er sę dry, ż r n k e m będe łre cył cłe m u ś tu. W edług A le k s n d r W łdrskeg, d y re k t r P ń st eg Z k łd u U bepeceń, k r d e ż e ne stn ą d m n n ty gólnym b lnse s tr t ąn y ch p sd n em sm ch du. Duż drżej k stu ją PZ U tk n e stłu ck, y m n sln k k r se r, je d n y m sł em sy st k t, c łący sę n e str żn ą j d ą r e łym stn em dróg. N se d łn p re e n c y jn e dą p r e d e sy stk m ty m k e ru n k u m ó d y re k t r W łdrsk. W łą cm y sę elu kcj. W spm g my n p r y k ł d U rąd M st p r eb u d y n u nebepecnych dcn k ó u lc p p r e n e r chn, p p er m y selke frm y In stru k t ż u, ucące p restreg ć sd ru c h u drg eg. N e leży p m ć, 1ż nescęśl ym ypdkm u le g ją n e ty lk sm chdy, le lude, t ne tylk cl k e r ncy t k że p es p rech d n e; k lect śm erc ne m ż ju ż ne ste ty p r e k re ślć żdnym penężnym dsk nem. L u c j n 'W jd n, n celn k W yd łu U bepeceń W ypdk ych Ży c ych (sef, j k t m ó ą n e k tó r y, W ydłu P ekelneg) gd sę e st n sk e m d y re k t r. N d m er- M elśm y st tn spsbnść g ląd ć n sych e k r n c h, j k A m ery k n e srn, ne p ry m u sn pre n kg, b n żj* u ste rk s jeg sy stem u. I t d g ó ry łu. Pcą sy d sk ru m p n e j 1 b ru t ln e j plcj ( S m tn y d e te k ty Mc Q " P lc j n c " cy S e rp c ), sk ń ry sy p rey d en ce S tn ó Z jed n c n y c h ( W syscy lud e p re y d e n t A l P k u l flm p k y n y n u b eg ł r cn y ch k n fr n t c j c h ). Pm ędy pl cją p rey d en tem stn e je Je d n k spr* p restreń, y p ełn n n e ty lk n sty tu c j m d łjący m j n e. Są też t k e k tó ry c h dłln ść tc je s t ścsłą t je m n c ą O n ch p r e c ę tn y A m ery k n n e br ne ele. D d u je sę c sem ęcel p ry kj J k ejś k m p r m lt c jl ty c h In sty tu c j, sp d n ej rżący m pg łcenem p r k n sty tu c y j nych. N r jm y restą te In sty tu c je p Im en u : t F ed erln e B ur Śledce, cyl FBI r - r C e n tr ln A gencj W y c, sł CIA. T st tn * łs c y sk ł sbe p n u rą re p u t c ję, n c ju ją c cłym ś ece k c je te r r r y sty c n e sk e r n e prec k p stęp y m rąd m 1 ru ch m re lu cy jn y m Dł je d n k e n ą tr k r ju, p słu g u ją c sę p d b n y m m et d m P re c lę tn y A m e ry k n n be p rer y sę ce gś b: g łtó, r b u n k ó. M urynó P rt ry k ń c y k ó 1 k m u n stó, k tó ry Jeg m n e m n u gt b rć m u k lr y tele r, p r lk ę u t m ty c n ą, su p erl d ó k ę 1 P l y b y Gdy Jedlc d cer jeg ś m śc, e ln sty tu c je rąd, k tó re m ją g pred ty m sy stk m b r n ć, są jesce grse, b p d słu c h u ją jeg rm y telef n cn e. In g lu ją g 1 m n p u lu ją n m be jeg edy, ppd k m p le tn y r stró j n er y. W ty m m m en ce ch cłb y m p ry p m n eć flm ry su n k y p p u l rn e j ser D sney sklej T m n d J e r r y ". K tek Tm słu c h r d e j u d y c j d u ch ch 1 k r p n e sę b. W y k ry stu je t m y sk J e r r y 1 str s y T m Jesce b r dej. B edny k t ch sę resce e str c h u n k. W te j ch l głs sp k e rk k m u n k u je k ń cen u u d y cj 1 p d n s tę p n ą teg cy k lu, b lu b ce sle prece* bć, p r d? *. W ledy k tek y ch y l łep ek n u en erg cn e p tk u je. ZŁODZIEJE e d n k tr g e d j m eg r b tn k, k tó ry n łsn ą rę k ę pre k lk ty g d n p resu k ł m st je g r le g łe 'p r e d m e ś c n d e ją, ż łdej prucł sy re n k ę j k e jś bcnej ulcy. C łek neb g ty n cej p tr y pre kn blk eg m esk s ój sk r m n y, bm b rd n y stru g m descu pjd, nż b y tel m żny. Ś m ść, że m gą k r p n ąć g łdeje lb głcć n d le, któ ry preceż ne g ląd ją lsty plc, pe nść, że.ceśnej cy późnej m us g pżreć rd, je s t tu y jątk bles. O cy śce n e tru d n y t cyć rg u m e n t, że c, k tó ry ch ne stć, ne p nn kup ć sm chdó, le... pęd je s t pędem. P ty m m ż by tk że ytcyć n ne rg u m e n ty. Je śl ju ż sp r e d je sę tyle sm chdó ktś tym r b, ktś p l n u je, ktś e lu b p re d u je, j k e pcągne t sbą re k c je sy tu c je m stch, tr e b by chyb ró n eż pm yśleć g r n t n u m try nym m n m ln e j pek. J r u m em, ż n ych sed lch je s t n e y k le tru d n g r że (t cy: m ógłbym p edeć, że ne rum em, że d m ne b r k sy n c h r n c j pm ędy tym, c sp r e d ją sm chdy ty m, c b u d u ją my, le... p edm y, że re cy śce rum em...), ty m nem nej c ł sp r y d je m sę p st gł e. Jeśl ne g rże, t dlceg ne m ż pst ć p r y k ł d dskó, pd k tó ry m s m chdy stły b y n ych sed lch. N t k dsek tr e b meć pbn sp ecjln e e lene rc h te k t, bć t p receż m głby p psuć p ękny pejż pred m eśc; ęc n et, jeśl m eskńcy j k e gś blku echcelby g pst ć cyne spłecnym, sp r je s t tr u d, y m g ją c d ługch lk b u r k r t m. P stje je d n k nne jesce yjśce. D lceg n ych sedlch, gde n e m ycj g rżó, n e p st sę tr ch ę m ejsc p rk n g streżne?... W d łem t k p rk n g dl p ry tn y c h ó n R etk n y d je m sę, że je s t t r ąn e n k m te tn e, ne p tre b u jąc e chyb sp e cjln eg e le rc h te k t (chć dsk b rd b y sę prydły), ne y m g ją ce żdnych n d y cj n ych n k ł d ó n esty cy jn y ch, żd n y ch pm esceń b ur ych, żd n e g p ers n elu t, k lk d e są t że lnych słu p k ó, łń cuch, k tó ry g rd te re n b u d k dl str żn k, k tó re g płclb y m eskńcy sed l lu b spółdel m eskn, m gąc jesce n tym neźle r bć. AMERYKAŃSKIE FILMY FIKCJI POLITYCZNEJ sącchądó, kżdym re ne ty lk p t. C ęst restą ucu lny delnc y, edąc, że pd tym lu b ym blkem bu su je ł dej, rc m rę s ch m żl śc cs ych bcnejsą u gę pjdy. A m tró łt eg ys ku je s t je d n k byt duż, by u p l n ć systke u t p red k r d e żą elką, k tó r pdleg rek m pensce m łą, k tó r ne tr f n et s t ty sty k m lcyjneg ntesu, dr sę ntrycne. C tem?... Sm chdy p r e s t ją być p l fetysem, k tó reg cł ek kry st r ty deń pry brej pg de, by m pn ć jm ym lub y eźć fm lę lsu cr cęścej je s t n t m st żnym śr d k em k m u n k cj, trnsprt-u, r dnnym sp rn k em, k tó ry p l rbć kupy, pln ć u rl py, d ć pry ć dec predskl r tr f ć cs prcy. G dyby gle b rk ł tych skrm nych p ry tn y c h sm ch dó, kłby sę jednceśne, że m ł m m y trm jó, u t b u só pcągó, cym p rek n lś my sę restą ym ne trk ce sttn eg t k u m y, kedy t m ró łł u neruchm ć ęksść sych pjdó. G dyby lk ć gle p ry tn e sm chdy, ży ce m eśce stłby sp rlż ne dculby t ró neż bleśne syscy pes. Psę t systk pycj cł ek. k tó ry ne m p r jdy k n t k t e śródm eścem ch uje dęk u t b u s m trm j m. Ne je ste m tem jed n y m ych śle pnych utm blstó, r nych p u nkce s jeg pjdu; m ój głs t b ekty ne tr y grse sby n jm n e j n teres n ej. A jed n k... u żm, ż n te re s sp łecny e le m e n t rn ucc ść y m gją, by st n ą ć brne m t ry n ej cęśc n r d u. N j y ż sy cs, żeby pe nć tysącm ln st jący ch pjdó bepeceń st, żeby uchrnć je pred n d lm, łdejm pred cesną śm ercą techncną, k tó r dl elu sób m y m r p r d ej tr g e d. N e sądę, bym u m ł p r p n ć n j łśc se śr d k próc tych, k tó re ju ż ym enłem. U żyt k ncy sm chdó sp e c j lśc ysunęlby n pe n ele sk łych pm ysłó. J pstję pry p rk n g c h streżnych dl kżdej delncy pry cęścch m en nych r ych drbgch, k tó re m głby p r d u k ć p denem 1 d sttecn ej lśc per s lep s spółdel. Otóż A m ery k n n Jest j k te n k tek. S len e lub sę bć. S tąd sy.tkl* O m en y ",..T ręse em, P ł n ące eż ce S cęk. A le m bjde.) n e k reśl n e Jest g r żen e, tk m łśn e m ż m ó ć p ry p d k u sp m n n y ch t jn y c h In sty tu c j, tym ęksym str c h e m g p r e jm u je 1 st rc m u ęk sej pry jem n śc. I tu t e r sę nó ple d ł n d l flm có. P stją flm y m jące prn? c h r k te r In te r e n c y jn y, d e m sk t rsk bec prej ó m epr rąd n ścl 1 sm l In sty tu c j p ń st y ch. Ale g ru n ce recy flm y t* są typ ym ] th rlle r m, flm m se n s cy jn y m. Rb sę Je ed łu g ty p ej re gu ły : k lk p p u l rn y c h g d, k cj tr y m ją c d n p ęcu I m żle duż tru p ó. N ścą je s t ty lk te m ty k. D te j k te g r lcyć m ż Z sd y d u m ln S t n le / K r m e r, T ry d n K n d r S y d n ey P llck 1..K rżec 1. P e te r H ym s. Są t flm y n e. k u p n e b rd p ręd k prycyn sp m n n y ch n sm ym p cątk u. Ich u t ry są bądź reży serm u st l n e j ren m e. Jk S t n le y K r m er, n n y sym m t ó rc fl m ó U ceck k jd n c h. O sttn b reg, K t se je tr, W yrk N ry m b e rd e, S kł k b jó ",..Tk był O k lh m ", cy S y d n ey P llck k tó ry rel ł flm y W ątł n ć Ł cy sk lp ó ", Cyż n e d bł sc k n r J e rre m l c h J n h s n, bąd? m ł n n y m d tychcs, Jk Pe te r H ym s. Róż Jest też rn g ty ch flm ó. Flm T ry dn K n d r, rell n y u d łem R bert R edfrd M x v cn Sy t y e Dun y. Jest p r d y m m jste rs ty k em reży se rsk m. S y d n ey P llck n e h sę t e n ć CIA p m en u S cen ru s stł ju ż tr k c e relcj flm u u k tu ln n y gdne u j n n y m l te d y łśne re e l c j m d ł l nśc C e n tr ln e j A g encj W y cej. S tn ley K r m e r Z sd ch d m n n t psu sę t k dlek. T jem n c rg n cj, sech ed ąc sech m c, n e m y O fr pln neg re m rd u ltycneg ne je s t ró neż jsn k reśl n. G ene H ck nun, g r ją c y e te r n jny W etm sk le j, k tó reg tle m n c rg n cj chce y k ry stć Jk n ręd e m rd u jest g łó nym p red m tem tr sk reżyse r, JK je d n s tk p d leg jąc m n p u l cj p lty cn ej. Flm K rżec 1" H ym s Jest de. cy d n le n jsłb sy. F b u ł Jest u p eł n e f n t sty c n, n e ty lk dlteg, że chd tu lt łg y Mrs Lt Jk sę restą k u je, sfn g n y n j p lecen e p re y d e n t USA. W systk de je sę sd e begu klcnśc cysteg pr.-ypdku A kcj rł sę re żyser rę k ch 1 g d y b y n t k s k d e r sk e scen y l tnce udłem T elly Sv ls (p p u lrn eg K jk ). K rżcu 1 m ż by m ó ć ty lk n e g ty ne. J k ęc dm y, flm y te, ró żn y m pm e rty sty c n y m różnym st p n u relm u fb u ły łącą d e cech y m d n y te m t 1 sen scy jn ść y p r d n n per sy pln. I m m. że p ru sn e nch p r b lem y są żk e cące p ltycne, t k re bfce try s k ją c n b ek ty k m ery flm ej m u je je n cn y m st p n u. BRONISŁAW PUŁASKI O D G ŁO S Y 7

8 Ft: A. W ch Rm prf. WŁADYSŁAWEM TKACZEWSKIM J k był p cątek p ń sk e j k re ry n u k e j? J k e by P n sp t k n e m edycyną? Ju ż j k fcer cynnej służby jsk ej 1945 r k u rpcąłem łtu d m edycne K te d r e M edycyny W jsk ej, p r ek stłc n ej późnej F k u lte t M edycyny W jsk ej, d łjącej pry U n ersy tece m. M r S k ł d sk e j-c u re L u b ln e. P r k u p ren słe m sę W rcł t m te js ą A k d em ę M edycną, k tó rą też ukńcyłem 1950 r k u. S ją p er są p r c ę ą cąłem O fcersk ej Skle P ech ty e W rcł u. A k e d y n te re s ł s ę Pn prcą n u k ą? W ty m sm y m cse. N jp er j k sy s te n t, późnej j k s t r sy s y s te n t rpcąłem p r c ę A k d em M edycnej, u p r fes r E d rd S ceklk, y b tn eg sp e c j lsty, n k m teg ucneg sp n łe g d y d k ty k, u t r e lu cc-nnych p dręcnkó. Pr d! n k ln k ę ch ró b e n ętr n y c h, le jeg n te re s n k n cen tr ły sę głó n e kół ch ró b u k łd u k rą ż e n. S tą d s ę ę ł P k rd l gc s p e c j l n ś ć? T k jed n c eśn e t d ru g g str e n te r l g. K ln k ne b ył ó cs sp r fl n d lteg bk głó n eg n te re s n b ą k em kżdeg sy s te n t był sp e c j l n e sę jesce n n y m d le ch ró b e n ętr n y c h. M m n u cycelm dedne g str e u te rlg byl p r fe s r K rn el G bńsk neży jący ju ż p r fes r Z dsł W kt r. T s y s t k d ł s ę p Ł d ą, j k t s ę» t ł, ż e n l ł s ę P n Ł d? W Ł d p stł 1958 r. W jsk A k d em M edyc. Dl m n e b y ł t elk sn s leźć sę te j n ej uceln. W e W rcł u m u s łem preceż gdć p rcę jed n stc e jsk ej p r c ę klnce. W Łd m głem sę sk n c en tr ć ty lk je d n e j d ł l nśc. Jest y b ru? ę c Pn ł d n n e m T k. T był ś d m y ybór. I u żm, że t był ybór p r d ł y słusny. N e m c d te g n j m n e j s e j ą tp l ś c, s k r Ł ó d ź u h n r ł tę d e c y ję P n P n d ł l n ś ć m e ś c e n g r d ą m s t. A j k e b y ły d l s e P n l s y Ł d? W g ru d n u 1958 r. rpcąłem p r c ę k ln ce ch ró b e n ę tr n y c h d p cątk u m głem jąć sę krlgą. I t m b rd dp dł. Z jm łem sę ęc k r lgą pre desęć lt. Ale 1968 r k u p st ł n sy tu c j. W W jsk ej A k dem M edycnej p łn K ln k ę C hrób Zkźych m n e p er n je j r g n cję. T k e były p treby ucel n- P d ją łe m sę tej p rcy k e r łem tą k ln k ą pre seść lt. M u sł P*n je d n k dejść d s jej sp ecjln śc. N eupełne. M głem rócć d ru g ej sp ecjln śc, g str e n te r lg, j k że śród p cje n tó tej k ln k p re ż l chry k źn e chrby u k ł d u pkrm eg. Ale 1974 r. tr y m łe m k lejn ą p r p y cję bjęc III K lnk C hrób W e n ę tr n y c h, k tó rą k e ru ję dś. D ęk te m u m głem rócć s jej p p red n ej specjlnśc, k rd l g jedn ceśn e dlej jm ć sę ch rbm u k ł d u p krm eg. K ln k t m ł tę spe cyfkę, że jm n.sę tu ró n legle ch r b m u k ł d u k rą ż en u k ł d u pk rm eg. D l m ne był t s y tu c j n em l deln. Z jm u je sę P n chrbm, k tó re p sechne u ż sę ch r b y cy lcj. Cy st tn e bec ne lude ęcej c h ru ją j k t sę p p u l rn e m ó n se rc e żłądek, cy też ęcej sę te r r c u gę n te ch rby? P d m n e m ch ró b cy l c y jn y ch r u m em y t k e chrby, k tó re y stę p u ją elk ch sk u p s k c h lu d k c h sp ne są ru n k m życ ąn y m yską cy lcją. T yp y m p ry k łd m są ch r b eń c chrb r. C h r b teńc y su sę cł ch ró b u k ł d u k rą że n, k tó re k r j c h yskm st p n u r ju cy lcj jm u ją becne p er se m ejsce śró d prycyn gnó n ld t. A ch r b y p re d u p k rm eg? C hrby te ne g r ż ją życu t k e j m ere j k chrby u k ł d u ' k rą ż e n, le też są p żn y m j skem e spółcesnym spłeceń st e. Z jm u ją ne yske m ejsce śród pry cy n ch r ń b se n cj chrb ej. Cy tę ch rb ę p d u je n e p r d ł e d ży ne? N e p r d ł e d ży n e Jest TADEUSZ GICGIER MOTYW BIAŁOWIESKI Pusc - Mtk, Tk ł Puscę Błeskq Ferdynd Antn Ossensk. Jeg ksążk Pusce Plske" jest j skem sblym t ne tylk tórcśc jej utr. O ssen skeg ykł sę n y ć p d ró żn k em p srem. T łącn e ylcne p d ró żn k p s r m er chyb teg, by Jedn u sp r e d l ł dru g e. J k fm, u t r g ł śn ej s m cse ksążk P re k r j bgó, lu erąt by ł m t m n e n. Zm8 O D G ŁO S Y je s t jeg p eść f n t s ty c ny m ręc sk rb e b r n U n g ern, k p n y m te re n e Mngl: p r g r m e n u A jty c k ej K n n e j D y j: p l n m ejsc, k tó ry m u k ry t sk rb, ł rekm r y ć b rn vn U n g ern b u d d y js k m k l stre łd n e becnśc 0» * en - tu je d n y m 6Zeregu cynnkó p rycyn ych, pry cym tycy t ró n sp e k tó lśc ych (ned k rm n e lu b p r e k rm n e ) jk śc y ch (nebry lu b ned p ed n st su n ek p e nych sk ł d n kó dży cych) j k ne łśc e g try b u ży e. N e be ce są też frm y p rygt p k rm ó, n e ty lk ch sm k, le ygląd. B, nem łe cene m ją n e t cynnk, k tó re sę y d ją d ru g ręd n y m, j k p r y k ł d ru n k, j k c h cł ek spży p k rm y. Cy leży u żć, że m edycy n je s t ju ż b erd n bec chrób cy lcy jn y ch, że b rn ęlśm y już t k dlek, że ne m d teg d r tu? W m edycyne d d n p n u je sd, że cne k r y stn e j je s t ne puscć chrby nż ją lcć. I m edy cy m te j de dne spr pyty nych p r y k ł dó. Chćby chrby kźne. W pr dene b ąk ych scepeń sp ł, że n ek tó re chrby są już ne n t ne d d. Jesce llch c te rd esty ch chr n błncę były j sk em cęstym, dś ju ż ne y stęp u ją. Cy t cy, żc m ż już sk u tecn e pbegć chrbm uk ld u k rąż e n? W p e nym k rese. Jeżel e m y, że n jc ęstsą prycyną c h r by eńc ej są m ny m żdżyc e tę tn c eńc ych jeśl em y, j k e cy n n k brą udł p st n u m żdżycy, t treb t k p stęp ć, by cynnk te elm n ć m n ejsć pre t m żl ść p st n chrby ńc ej. J k e są t cynnk? T ych cynnkó je s t ele, le są śród n ch głó ne, k tó re st ły P r k ty k spłec pkuje, że skutecnść selkch h seł 1 n ły ń, gdyby n e t były n js łu s nejse n jp r d se, je s t n e elk, Z cne ęcej d je bep śred n k n t k t lekrem, mżlść p r m n chrbe, try b e życ, cęst różnych Innych k łptch, k tó re m gą m eć pły st n dr. Ale n t y cj lek r ne m csu. D lteg tk ele sę sttn m ó p treb e p ł lek ry m ych. Ale t też je s t p stu lt, który n ełt będe m ż spełnć, nc em n et cy góle będe t mżl e. J k je s t P n pgląd te sp r y? P ed łbym tk. s tr u k tu re t rte j pek d r tn ej fu n k cj n u ją d głó ne gn : p rd ne rej n e r p rd n e p r y chdne sp ecjlsty cn e. P dst ą pekę d r tn ą p e n ją p r d ne rejn e. W selk n ed sttek k d r m edycnych lecnct e pd st ym sp r kreślne tr u d nśc p rcy tych n sty tu cj. T p duje nekedy p reru cen e usług gn yżse, sp ecjlsty c ne. W łśne, p c je n t cekuje d le k r cegś nneg nż ty lk y p j n sk er n J sp ecjlsty. J e s t p r d ą, że try b e p rcy m b u l t ry jn e j, łsc gdy cęst m e sę bsd le k rsk, ne m ru n k ó n ąn łśc eg k n t k tu p cje n tem. P er se ś dce dą, że n sty tu c j lek ry m ych m e ten stn recy, J k P n P r fes r y tłu m cy ł by j sk d rcn sę d m e dycyny fcjln ej su k n e pm cy u lud, któ ry m edycy ne m ją nc spólneg? Ft: W. P rys yd ręb n n e j k t. cynnk ry yk. D cynnkó ry y k leży p ry k ł d b u ren e g sp d rk tłusc ej, k tó re j y rem m. n. je s t pd yżsne stężene ch lester lu sur cy k r ; t n e je s t j e dyny m ern k, le d jąc y pe ną re n t c ję. P tym cynnkó ry y k chrby eńc ej lc sę d cśn en e tętnce, cukrycę, ty łść, p len e ppersó, bernść fycną cy nnk stres e. T k ęc spłec służb dr je s t ju ż st n e pry g t ć p r g rm p b eg chrbe eńc ej, le re l c j teg p r g r m u ne je s t łt. O próc prblem ó rg n c y jn y ch n tu ry m edycnej, ą że sę t k u ltu rą ś tą s n t r n ą sp łeceńst. N scęśce ne je s t t j sk cęste. D tej pry ykł sę u żć, że y stęp u je n głó ne s, le p r k ty k p bjęcu spłec n ą peką d r tn ą s y k u je upełne c nneg. T łśn e lu de e s m s s u k ją pmcy u lek ry. S k ąd sę b rą p ry p d k su k n pm cy P m edycyną? W m, że m edycy ne pn ł syst kch ch ró b ludkśc; je s t jesce duż bsró, gde m edycy ne m że sbe prdć. I łśne c chry, k tó ry m m edycy ne p tr f pm óc n ty le, le n teg cekują, sukją r tu n k u gde n dej. I tru d n sę tem u dć, ch cż t rr c j n ln e. A le stn e je t k m p stęp n u duże nebepe sk ;«g. Irn p eść, pm es c tym r e m ksążce O ssen skeg y d n ej S t n c h Z jed ncnych, sp r d sę n m nej n ęcej teg, że O ssen sk b y ł krese re lu cj 1905 r k u p re y d e n te m n p stłej Rec psp ltej S y b rsk e j. W stce p reb y ł tedy n Syber, lec j k k resp n d en t get p e te rs b u rs kch. P e r s e y d n e Pusc P l sk ch er ró neż pe en d nśnk m tu sk rb e U n g e rn. K sążk ysł n k łd e m W yd nct P lskeg R. W egner P n n u je s t lu str n br b gt bne. W śród lcnych lu str c j n l ł sę jed n m es c k ńcu rdłu Puscy A u g u st sk ej, p d p sn N slk u elk ej jn y. I pdps, lustrcj są n try g u ją c e : djęce p red st frg m en t step eg k r j b r u cnym p e r sym p ln e tró jk ą tn y m belskem. W edług ersj p d n ej pre p s r n k ró tk pred śm ercą, m t być f t g rf eg m ejsc, gde stł ukryty leg en d rn y sk rb U n ger. P d b n e predm tem n jr m t sych cekń stły sę klcnśc śm erc p sr. Z m rł n 11 styc n 1945 r k u Pdk e L eśnej, gde sę u k ry ł pred N em cm, krótce p tjem n cej yce ł żnej m u pre fcer SS, któ ry k 2 ł sę b r t n k e m b r n U n g er n. T reb tu płć, że psr r p sechł ceśnej rekm ą p rep ed n ę pe neg lm y, e dług k tó re j u m re n tedy, gdy d ed g U ngern 1 ś dcy m u, «ż p r r st ć sę życem. O s sen(łsk pry tym edł, że m n glsk b r n stł r streln y r k u 1921 n skultek y r k u sądu re lucyjneg. Je» t t skże scegół, ne żący n jm n ejsy m stpnu n stce ksążk, k tó r dc sę bgct em du żą retelnścą e b r neg m te r łu. O ssen sk psąc Pusce P lsk e ycągnął n j cnej nsk r u tu g n r n cj, jk m u cynn p ydnu persych k sążek. Pmąjjąc d y sk u ceńst, y n k jąc e d y n m k chrby. Kżd sk ch r b m s ój k le n d r n e t k rd k prycyną nem żnśc lc chrby je s t je j bytne n s ne. P receż m, że ch r b r p n n ceśne r k u je ę cej sns ylecene, m póź n ej, ty m r k n e grse lece ne dłużse, b rd ej skm plk ne, csm ręc ju ż nem żl e. Z cęlśm y n są rm ę d sp r ąnych P n k re rą uk ą, deslśm y sp r g ó l nejsych. W róćm y ęc mże P n p rcy. K e ru je P n III K lnką C hrób W e n ętrn y ch W jsk ej A kdem M edycnej. Mże klk słó ten te m t, by cy te ln k pryblżyć sp r y, k tó ry m P n espól, j k m P n k eru je, jm u je ce sę. K ln k rg n n je s t be S p tl m. d r W łd y sł B egńskeg. O b ejm u je peką n te rn sty c n ą sp rą cęść B łut, gdeś kł 80 tysęcy sób. Pd pecnych p ry b y kżdym r kem. W ru n k p rcy są ględne bre. K ln k try m u je b em p mc ró n d A kdem j k Z e spłu O pek Z d r tn ej Ł ó d ź-b lu ty. Od trech l t K ln k psd pddł n te n sy n e j te r p, c p lł cne rseryć k res n te r e n c j. Je ś l chd spółprc nkó, t je s t t espół lud leżyce y sklnych, ngż nych, f r nych, k tó ry m bre sę p rcu je. G dyby t k ne był, t j, j k k e r n k k lnk, ne m ógłbym jed n ceśne pełnć elce b cążjącej fu n k c j p r re k t r WAM sp r uk. G łó nym k e ru n k m p rcy n sej k ln k je s t j k już spm łem k rd l g g str en te r l g tych dłch chrób e n ę trn y ch k stłcm y stu d e n tó IV r ku WAM. P n rbek u k y je s t duży. Cy m ógłby P n ym enć te prce, k tó re sp r ły P n u scegól ną s ty sf k c ję? S t m ne p n tru d n e j sy tu c j. D knując yb ru m u słb y m m m l rtśc ć, teg lłb y m u n k n ąć, gdyż k ry te r ceny p rcy n u k ej są n ejed n lte, pry ty m n jb rd e j dny je s t st su nek sbsty. P r e t prelcę ty lk t pk ró tce pr b lem y k tó ry m sę jm łem. P r c e k re su krlg b ejm ły serk ch lr gd n eń r p n n lece m żdżycy r chrby eńc ej, p tym n d cśn en tętnceg, p len m ęś serc d serc. P r c e k re su g str enterlg tycyły elu p sek tó klncnych ch ró b ątr b y (prede systkm rus eg p len ą trby). chrby r ej żłądk, p len tr u stk, rdejąceg p len je lt grubeg kźnych chrób jelt, głó ne y łnych pre płeck gru p y S lm nell. N d cym becne P n P r fe sr p r c u je? G łó nym g d n en em je s t ł p d serd l y ; te m t u jęty p ln e res rt y m yk n y n y serkej k p ercj klkm p lcó km u k -b d cy m usług ym. P tym k ln k p d ję ł łżne b d n k resu f rm klg klncnej, tn. b d n n ych śrdkó lecncych. P l P n P rfesr, że kńcene n sej rm y m enu sych C ytelnkó prekżę P n u Z espł I I I K ln k C hrób W e n ętrn y ch W AM życe dlsych sukcesó uk ych, P n u g r tu lcje k j try m n g r d y m st Łd. Rmł: BO G DA MADEJ sy jn ą n te rp re t c ję n ek tó ry ch f k tó hstrycnych, ypd st e r dć, że k sążk je s t pcęt duch r eg m głębk p tr ty c ną ym ę. Z ś sfere frm y, c je st rdkścą, p red st rdj hstrycneg eseju płącneg pem tem prą. N grn cy le sk m r C r neg B łty k u, n b y cr n y k stel r n y st n js t r s, n jb rd e j p er tn, rt sbe pusc B ł esk, tętn ące serce systkch lsó, k tó re p st ły te j cęśc lądu be, gdy ycfł sę stąd l ec, p st jąc rst y glny, pchó I lsk m nejsych ęksych głó, pry lecnych tu negdyś półncy.... Pusc* K róle ske m ły głó ne d n e śćucynene ł eckm m ł nm sób p n u ją cych I stąd łśn e y n k ł pl uu rąd en pusc. P m yślel tem pred st tn m Jg ell n em, Zyg un< S try, scególne k ró l B gsp d rn, pbegl d b ł chdy % d r n y ch je j łśc.

9 C y e r y P n k ry y s p l s ty k? T rchę bym łgdł k ry y s p reslen e. A le tk, stn e je d streg m y g syscy. Tyle, że p r d ąc n s ty tu c ję jm u ją cą sę stu k ą c deń łsn y ch b ser cj em że prycyny leżą p sy stem em rg n cy jn y m luukm. S tu k p lsty cn e ne p ełn ą dś s ej d n ej rl. Skńcył sę kres n p ru, kres elkch prem n. Od p r e 10 l t ne m stuce żdneg głó neg, dąceg n u rtu, n t m st lne je s t systk j k ln m ery k ń sk ej l je. P ry kj p re e n t c j tej lu b n n ej yst y rek sę ner, że je s t t te n d e n c j ąc. T n e p r d kżd je s t t k sm dąc j k nne. N e m łsc n g rd y, j p r y n jm n e j pd t pjęce ne p tr fę nceg k n k retn eg pdłżyć. J k te j sy tu c j pred st sę up sechne p l sty k? T są d e rżne recy r ój stuk up sechne. P ne ż m enły sę fu n k c je p lsty k cej treb ró n eż p treć n jej p r pgndę. S le y st e są pust e, chy b sę P n ty m gd? Cy P n sbe y b rż s k u tecną k n k u re n cję up sechne p l sty k pm cą y st y mżl cśem j k m d y sp n u je tele j cy flm? T reb rum eć, że sy tu c j g)er stu k spółcesnej pry p m n nec pr b lem y jk m sp ty k sę m uyk p ż. Sle k n cert e też b y ją p u st e. Ale m uyk sym fnc y st y s tu k d res n e są lud, k tó ry c h t już ęcej nż śre d n n te re suje, który dcu ją p treb ę b c n e s tu k ą bepśrednm k n tk ce. P p r stu dyynej ę cej był dbrcó p rypdk ych, te r n t m st m n ej, le b rd ej y su b lm n y ch ptreb ch. Ne t erd P n tem c b y ść p p u l rn y m p glądem że dbrem spółcesnej p lsty k dlteg je s t ne n jle p e j, b ne m je j gde pky ć? Ne. Chć d ru g e j str n y p trąc, pr blem tr e b sf rm u ł ć nec cej. W kżdym m eśce b y łby j k n jb rd e j p treb n e tk e C e n tru m m. P m p d u j k P r y żu. P żn ej m ó ąc: b r k dużej g ler hl unem żl rg n n e ęksych pkó. S r s k p lsty cn e s m cse p stu l ł y b u d n e Łd t k e j łśn e dużej sl y st ej. W spółces g le r mm r u m en u ne mże być ty m sm ym c d n ej, t cy p erch ek spycyj p n n być n ej elem en tem jk gdyby tó rn y m st su n k u plec: p rc n, b b l tek, m gynó. A le b s tr h u ją c d teg B ur W y st A rty sty cn y ch Łd t k je s t sy tu c j, p ed m y, u p ry le j n e j d yspnując cte rem slm yst enncym. U m żl t rgn ne m n e j sych y st różneg ty p u tym s m ym sp k j n e ró żn rdnych petfeb. Cy m ó ąc sp k j n u p tr e b m Pn tk że m yśl putul ty śr d sk p lstycneg? O cy śce. P em t rc e gde ndej stn e je j n y k n flk t m ędy n teres m śr d sk p l stycnych B u rm W y st A rty stycnych. Chd n jk ró c e j m ó ąc t, że Z ąk P lskch A rty stó pscegól n ych k ręgch str e g ją sbe p r pły lść yst, ch c h r k te r, p r p g n e pe n y ch te n d e n c j y n e t sk. U s, cągu elu l t sp ó łp rcy dę k m ądrśc lud k e ru ją c y c h śr d skem p l sty k ó re l u je m y fe rm u łę pek be n g e re n c j '. U st l lśm y pe ne g e n e r ln e sdy y p rc n e spólne e śr skem s t r m y sę d nch ne dchdć. Cy m ż p rcy In sty tu cj k n t k tu ją c e j s ę m m s y s tk n jc ęścej rty s tą p ry tn ą sbą, ne śr skem, u lnć sę d p ry tn y c h n te re só? W e P n, g dybym by ł ł śc ce lem p ry tn e j g ler góle bym sę ne m ógł d nch u lnć. N p y t n e dp em cy śce t e r dąc, chć p ry n ję, że teg r d ju p rcy recy śce n e łt być nn k n f rm stą. ty n stu k. S t r m y sę n t m st pe nć y st n y m dełm p r y tą m te r ln ą p r ę, j k ś p d st y st n d rd k tó ry pm głby k u ltu r e bc e stu k ą. W 1977 r k u u kńcylśm y preb u d ę O śrdk P r p g n d y S tu k P rk u m S e n k!e c, 1978 S l n u pry P trk sk ej. G le r n ul. W ól cńskej B łu ck S t ry m M eś ce są p n ed n y m rem nce. P dru g e: je ste m p rec n y selkej k cy jn śc. K żd In sty tu c j teg ty p u m us p rc ć n rm ln y m r y t m em, p rcu góry u stl n y pln. T kże j sbśce m spółd c ncy. W p r y p d k u e k sp e ry m e n tó t c nneg, restą ngdy sę p red n m sp e c jln e ne brnę... Chdł m je d n k t, że sy stk p nn meć s je m ejsce cs. Z łsc, że t je s t trec sd g en e r ln j k e j chcłb y m sp m neć re l u je m y d n em l de sęcu l t d p d st e cykle y st en n ce: te n d e n c je drelne m etf ry cn e r u ln e knstru k ty sty c n e e spółcesnej p lsty ce plskej. N e są ne restą jed y n e, c p e en cs p k u jem y rty stó cy k lu n n y m cd ty tu łu y st y sp red k lk u l t P klene C y k le t e r e s t ą d e c y d ł y n e ą tp l y m s u k c e s e łó d k e g B W A j k n jb rd e j l g c n e k n s e k e n tn e. T k je n e d n * c e n ł g ó ln p ls k k r y t y k, r t y śc c h y b d e. A le c y d s j? C y ln b e c t y l u d g łę e ń I t e n d e n c j s t u k, k t ó r y c h P n s m s p m n ł r b tr ln e k lfk ć te g c y n n e g r t y s t ę d s t y n e g c y k l u? N estety, ne m n n e j drg j k rb tr ln ść decyj, k tó r te j k n k re tn e sy tu c j y d je m sę u sd n n. G łó nym try b u te m tych cykl je s t n ^ l ch k n sek en cj, rcej k n se k e n tn e sts n e p bneg k lu c k lfk c j, k tó ry preceż cle ne e lm n u je usd n n e j elstycnśc. G dyby sp y t! pn rty stó t k łby sę, że n łśn e cen ą sbe te cykle n jb rd e j. S t r m y sę dp e deć różne p treb n dó, chd ęc różnrdnść y st. A le d ru g ej str n y m m y tk że m b cje p re e n t n spół cesnej p l sty k j k m ś sp r d n y m ju ż u k łd e, k tó ry d je m żl ść śled en je j p r e m n r upły em csu. K ry ty k ę łódkch cykl u żm cęśc słusną. K ry ty k u ją c y ne p tr fą je d n k p rec st ć n sej p r p y cj żd n ej n n ej, ró n e k n k re tn e j. P d ru g e: p r g r m rel n y pre nne n s ty tu c je y st e n n c t je s t jcęścej p ry p d k y, c dje m je d n k p e n ą pre gę. M ó m y : u p s e c h n e n e, p r g r m, r e l c j. B r m t d n e s e n u d d e l k t n e j m te r s tu k m ł h u m n s t y c n e. Z n P n c h y b g ł s y, k t ó r e d ą n s t y t u c j ę u p s e c h n n s tu k J k r b u d n e m e c h n m y, k t ó r y c h s d n c y m c e le m je s t sm u p s e c h n n e, j k b y j u ż n e l e ż n e d s tu k...? Z gdm sę. W b e c te g s ą d ę, ż e d m u s b y ć s y s t k j e d n c y g lą d y s t ę n l e ż ą c ą d j k e g ś c y k lu c y te ż n e. P s t r m sę je ym enć ne h er rc h u ją c. P r e d e sy stk m u n k m y tr k t n g ler j k ś ą Że s ę t r s c y ł t, d d t e g s t r n n e u s t le n e g r n c s tę p ó, n le ż ą c y c h d n e j p u s c y K n y s y ń s k e j. Z y g m u n t A u g u s t, ł e c e lk p l n y, d b ł p u s cę B ł e s k ą, p m ę t ją c, p r y k ł d e m m tk, j k e lk e sk d y p s t ł y p d u s e d le n p r e K m e r W e lk e g k l n s tó p u s c ń s k c h, d l k t ó r y c h k r ó l te n r y d ł p r, l n j ą c e c h n s eść l t d d e s ę c n y, n d n ś c e d s e lk c h In n y ch d n n. O d te g c s u p r e l t s e d e m d e s ą t s d n c y t r e b l p u s c ę, k t. Ile j k c h c ł. W ł d y s ł J g e łł d l ł l y d g n, p s t n j ą c r. 1423, ż k m te k, k t ó r y b y p u s c y c h c ł s ą ś ć, n c p r ę d e j m e js c s eg d d l ć sę m że, pók b r n p re n e g c ę ś ć l s u n e b ę d e y k ru d n. O tó ż t e u b ą e k y k r u d n s t ł s ę c h ę t ą d s t r s l e g, b r d n c e g p r s t n s c e n l s u t e d y t p s t ł y e p r c r ę b y, d d e l ją c e p u s c e P je e r d K n y s y ń s k e j, tę n ó d B ł e s k e j. Z r ą d e n Z y g m u n t A u g u s t d ty c y ły, j k y k l e e sy, y ł ą c n e c h r n y e r s t n u, c p śre d n b e p e c ł ró n e ż s m e p u s c e d y tr e b e n. T r s c y ł s ę ę c k r ó l m ą d r e r m e s c e n e s t r ż ", ś c s łe k r e ś l e n e b ą k ó, p r I p r y le jó s t r ó ż ó le ś n y c h, m y ś l c ó, s c n k ó s tr e lc ó, g r n c e n e c h d ó d p u s c d l sób p r y t n y c h, u s t l e n e m e j s c y m r ó m r l k ó c y n s y h, s n ż ę ć ś c n k ó. Z r ą d e n e t p t ó r y ł p ó ź n e j W ł d y s ł I V, le c g s p d r k p u s c ń s k n n n y c h n le ł n y h t e r e n c h p r d n b y ł n d e r r b u n k y m sp s b e m. C r c ę ś c e j d n s l l e ś n c e, ż e m n e j s ł y s ę b s ry c łe g ń c e, r s e r ł y s ę y g r ł e. D p e r e k X V I I I p ł ż y ł c ę ś c k r e s n s c e n u p u sc, Ich lc b e B ł e s k e j. W e lk e p d ty m g lę d e m s ł u g p ł ż y ł p d s k rb n d rn y lte s k, A n t n ^T y e n h u, s b s ty p r y j c e l k r ó l S t n s ł A u g u s t. On t p r e j r ł n s c ą c ą g s p d r k ę le ś n ą p r e c k n e j y s tą p ł c łą e n e r g ą, te m b r d e j, że b y ł p r e e e ż p l, J e d n y m c h r k te ry s ty c n y c h k c e n t ó p r c y łó d k e g B u r W y s t A r t y s t y c n y c h, je g n k e m r p n c y m " s ą r e c y ś c e d s k n le y d n e k t l g p l k ty. R błbym lepse, gdybym ty lk m ł pły n p lg rfę dyspn ne ęksą lścą pp eru. C y je d n k p ry y d n u A n n e B u r? C en trln e B ur W yst A rty stycnych W rs e, t k Z ch ęt 2030 prem er ych, K r kó t sm. T e s t e n e p re e n tu je s ę y r ź n e n k r y ś ć Ł d. C h y b n e j e s t ł t d b y ć ż t k ą lc b ę y s t c ą g u s e n u? T ru d n m t sfrm uł ć n cej, le lść leży yłącne d p lty k pr nej pre pscegól ne B ur. Cł rtyśc ne są góle n teres n y st n em, m że próc m ngrfcnych p k ó ekspn nych m uech. M m t dbyły sę u s cągu st tn c h l t y st y klku cłych tru d n y c h spółprcy t órcó. cy śrdkó. C e n tr ln e B ur W y st A rty sty cn y ch W rs e ró neż ne ść bre p ełn r lą k rd y n t r. A ę c m s t s p ó ł p r c y s t n e je r c e j k n k u re n c j m ę d y BW A? T kże ne, rcej p rechdene jkśc y st lść. J k t m pły n br p p u lry cj stuk ch yb ne m usę tłum cyć. P re f rm e d m n s tr c y jn e j e lu n y c h j e ó d t c h u t r n B u r W y s t A rty s ty c n y c h. J k P n c e n s p ó łp r c ę Ł d t n y m B u r m? T k sę sk łd, że n e plcó k nebyt c h ętn e k r y s t ją n sych ś dceń. O sbśce u żm, że p denem m ż p k ć p rygt ną Łd y st ę p ry k łd S erd u cy P trk e. A le j k d tąd pd n sym d resem m ł je s t teg r d ju m ó eń. C y m ż n m ó ć s c e g ó ln y c h cechch łó d k e g BVV \? j k c h ś d ł ln ś c K ró tk m ó ąc: p er sym m ejscu p st łb y m specyfkę s m eg m st, k tó re j pyty ne n e g ty n e sk u tk dcu k ż d n s t y tu c j k u ltu r ln. M m y P l s c e b rą pnę, nełe y d n c t k tó ry c h rblśm y sę p d b n e j k M ueum S tuk Łd, ł s n e g sty lu dęcjąc t r ó n e ż sp ó łp rcy y b tn y m g r f k m. G d e bec, te g m e js c e ł ś c ą s t u c e m p r c ję, j k e ś e k s p e ry m e n ty le ż n e d s tn e n l u b b r k u I n e n c j u r t y s t ó? I t p r d, chć jed n d ru g e m u n e precy. M ó m y d u ró ż n y c h sp r c h. W rcjąc ju ż p r st tn sych cykl dl s t ty stycn eg d mże nc teg ne J k e są g e n e r ln e s d y t y k B W A Ł d? ynk. Ale dl lud głębej n te re su jący ch sę stu k ą h st ry k ó t sp r pdst. Je śl est sę cły rbek, k tl g, yp ed, k m en tre będe t m te r ł dejó p lsty k ty le żny, że up rąd k n y Dl s tkże m te r ln y śld elletnej p rcy p ód sty sf k c j. S k r ty m m : j k P n c e n s ą s e d t I n s t y t u c j ą tk b g t y m d r b k u I r n d e, pb n y c h c e l c h? J k n jle p e j. N e m t y m nc k u rtu j, dem nech b ę Ft: J. P rjs Rm BERNARDEM KEPLEREM, hstrykem stuk, dyrektrem Bur Wyst Artystycnych Łd t y c h d r u k ó n e p s t ę p u j e P n b y t d e m k r ty c n e? P r e kżd y s t m t k s m s t r n n e k s t n e p r y g t n y k t l g, n e le ż n e p e d m y d c h r ó ż n c n e g p m u? C h cłbym sę b rnć p red p sąd en em cem krtym teg r dju. P r e c n e bec n te re s nych str n el k r tn e prec n em u y stęp łem. U żm, że stuce, j k kżd ej dedne są leps grr, ęc leży p re fe r ć ty c h,le p s y c h. Je d n y m n s tr u m entó p re fe re n c j je s t łśn e k tlg pry g t n y pre p r c n kó, k tó ry dążyl sę ju ż tym yspecjl ć. T k ne druk t ry sące y st e pdelłbym d e k teg re: p recne dl. y st p rem er y ch, sp ecjln e żnych r cykl dl y st d p djący ch ptrebm śr sk, klcnśc ych. M ż ró ż nc ć te d ru k n e pd ględem plg rfcn y m, le ch rt śc n f rm c y jn -d k u m e n t c y jn e j. P n d t jeżel ju ż d ecy d u ję sę n p k ne k n k retn eg rty sty, st r m sę sdy dć y st e n jle p s ą p r ę, j k ą słu g u je. W sm ym ybre rty s ty tk ju ż ry y k rem m m ent selekcj, k tó ry k re śl j k r d j pr y" n f rm c y jn ej będe m eć y st. C h cł bym p d k reślć, że ne n te re su je m ne nc nneg, nż t "stycny r1 rbek. C y d r s ę P n u k e r y b r e s b s ty m u p d b n m? N e b y ł b y t y m n c d n e g... Dść cęst. Z d rdę p n u n et, że p ry tn e lę stu k ę r m n ty c n ą cy n e r m n ty cn ą b r dej nż r c j n ln ą. Ile y s t B W A Ł d? u r ą d r c n e P n d 50 p rem er y ch, t n cy sp e c jln e p ry g t y nych k lk n śc e spr d nych e nątr. e lk r ą d c ą k ró le s k c h d ó b r s t ł y c h n L t e. W s p e c j ln e j s k le, ł ż n e j G r d n e, y c h ł n p r y g t ł p żn e j p r c y t c h c j d l n y c h m e r n c y c h l e ś n c y c h, k t ó r y p m e r y l p d e l l p u s c ę n s t r ż e ł n e e k s p l t c y j n e, T c ll u g ę le s e n e y tr e b n y c h ju ż c ę ś p u scy, p d e jm l lk ę e s k d n k m, d b l d r e s t n e r ę t, s c e g ó ln e ż u b r y, p r d l g s p d rk ę r c j n ln ą, p d łu g r ó e u r p e j s k c h, k ł d l n p l n c h g r d y r y n e, su s l p d m k l e l s y, s d l s m l r y p t ż n łk ó, e k s p rt l d r e p r d u k ty d r e n e g r n c ę. N jb lż s y m p m c n k e m Ty e n h u b y ł n n y le k r I b t n k G l b e r t, ł ż y c e l p e r s e g P ls c e g r d u b t n c n e g. W e le b e n n y c h m n d k n ł b y pn p d s k r b l t e s k, g d y b y n e ś ć ł ś ć lu d k, n e n s ą c u f n, j k m k ró l b d r ł T y e n h u. I n try g b s k u p K s s k s k e g, C h r e p t l c R e u s k e g, n e t sm ej pn K r k s k e j h e t m n e j B r n lc k le J s p d ły u Z k łd m n prysłść n y st n j ęc ej 2 pycje r k u dużych m ngrf y b tn y ch r ty s tó plskch, e spółprcy M ueum N r ym e W rcł u. U rądene y st y ne pleg y łącne n dp ednm p ln nu. Cęst, je s t t k est um ejętnśc rg u m en t n, łt śc k n tk tu. M m y duż yżsy nż gde ndej pm n r y yst, cym już spm lśm y t tk że je s t p żny rg u m e n t dyskusj. T reb pryć, że elu rty stó cen s be m żl ść urąd eh yst y Łd. J k je s t p r p r c j n s k r e p re e n tu ją c y c h l k ln e ś r d s k b e c g ś c? W p r y p d k u Łd cęścej y st ją gśce, le t p rprcj ne y n k kstem m ejsc eg śr sk W ty m p t y m s t y c n y m b r e, j k P n m lu je, d e c n jm n e j s p r y b u d ą p e e n n e p k ó j: n e lc n y u d ł m ł d y c h p l s ty k ó g ó ln e j lc b e y s t n e d s t te k reźb y. O b te p rblem y są c en tru m sej u g, chcż ne erę by ckl ek p dł p p r ę sy tu cj. S łby udł m łdych t ó r có je s t yłącne k e stą ch s m ych. Jesce grej, chć pbne, jst reźbrm. P r d m y G le rę.reźby p sżu P trk skej, k tó re j p r k ty c n e ne m c pky ć, b t ó rcy y k n u ją ne m l yłącne m n u m en tln e m ó e. M m t n d l,.st m y* m łdych d jem y sbe ele t r u d u y su k n u reźb tr k tu ją c kłpty j k sp r y k u chn, któ ry ch e ne p nn u żyć. M że gdyby stn ł leps sp ó łp rc m ędy je ódkm BWA... r e je d n k je s t tk, że kżde rg n u je p ln y st sbe n n y m k n łm, c p duje n er dubl n e n c j ty r p rsn e sl p d e k p d s k rb e g. P u s c p s t ł b e p e k u n, ż c r e r s y j s c y u c y n l n e j s je u l u b n e ł sk. C r A le k s n d e r I y d ł r d e k r e t n e t y k l n ś c p u s c y, r s t ł s ę n c ę ś c ą c e s rs k c h d ó b r p ry tn y c h, t c n y c h n e b y le ś c s łą st r n n ą p e k ą. T u ż b k d n s t n e j ą c e g tu p ł c y k u m y ś l s k e g c r e b u d d u ż y p ł c d e m e ż m t c y l g s p n l e r p l n n y m p r k e m. R k 1915, g d y n sch ó d ru n ę ły js k n e m e c k e, był s tr s n y m r k e m d l p u s cy, g d y ż s ł n d n ą m r g ł d y d s c ę tn e j. P r e t r y l t g s p d r l t u N e m c y, y r ą b u j ą c n j d r ż s e d r e s t n y, n s c ą k n e j ę d d ją c ją n łu p s k d l y m d m. D p e r r k u 1920 R ą d P ls k p r y s t ą p ł d p r y r ó c e n t e j t k ż n e j c e n n e j c ę śc k r ju s t n u n rm ln e g....w P u s c y B ł e s k e j s t p d ś d e ń b e ls k n p m ą t k ę s ł y n n e g p l n A u g u s t I I I r. 1752, gdy b y ł k s tr s l, h y d n r e ź W e lk e j K l e t n " n d p u scń sk ą r e k ą J e l r k ą. Z b t de chćby rel n spólne duż y st S tu k kł 1900 r k u. Rec j s n, gdyby n e s t n e ne Łd neg m u eum s t u k spółcesnej m elbyśm y u s e b e ęcej y st g rn cy c y t e ż n j y b tn e js y c h t ó rcó plskch. M m t życyłbym k żd em u B W A t k d b rej spółprcy. W y s t e n n c t n e j e s t Jedy n ą f rm ą d ł ln ś c rty s ty c n y c h. y s t O bk teg m m y ró neż s t tu t y b ąek p r p g n p p u lry n stu k. P m jjąc fk t, że se m żl śc są t y m ględe grncne, ne sądę ż e by jed n k e rłżene k cen tó y st en n ct p r p g n d ę d ł bre efek ty. Z m st pełnć b e te fu n k c je p recętn e st r m y sę, k n cen tr ć sę tej per sej Is tn e je je d n k g ru p d b r có śród k tó re j cłą p e nścą ne m ż ned b y ć p r p g n stu k : młdeż. S t r m y s ę ; kżdej sy tu cj p refer ć ten k rą g sych dó pten cjln y ch sv m p ty k ó. G d y b y s k ł ę k s y m s t p n u c h c ł re l ć p s tu l ty y c h n p r e s t u k ę n e m e l b y ś m y p t r e b y, j k n p c ą tk u, m ó ć k r y y s e d b r u. O cy śce, chć są t recy rr c j n ln e,.lk n sty tu c j jm u jącej sę up sechnenem chd m p reen t n e kżdej stuk, neleżne d t k neg m s eg p treb n. J k h s t ry k stuk em kle, że g usty dó jcęścej r m jły sę p r d ym rtcścm. N jb rd ej rsądne vjśce pleg chyb d p ednm y żnu prprcj... C h c łb y m n k n e c s p y t ć. p e r s p e k t y y u p s e c h n n s t u k, b s tr h u ją c d r e c y s ty c h cy p r e s d n e r d m u c h n y c h k r y y só. Z pe nścą ne będę tu d k ry cy: tele j jptężnejsy śr d ek m j eg preku, k tó ry m e systk ylns ć d e g r ć. Z se je d n k będe d st tec lść dó yżej cenących bepśredn k n t k t e stu k ą nż b ern ą k n su m p cję e k r n u. O nch głó ne chd. Rmł: ANDRZEJ MAJER t e d y, j k d m, 42 ż u b r y 1 18 ł s. N e p r y s p r ó p m n k s ł y ł e c t u p ls k e m u I r c e j n le ż ł b y t m p s t ć p p e r s e T y e n h s, p e r s e g p r d e g m ł ś n k p u s cy, k tó r p c e s ł g s y m d le k m ł g d n y m p s u m em, g d y p u sc n y p re sy s t k c h u m e r ł s m tn ś c.... A d m n s t r c j p u s c y t c p e k ą r d k s p ty k n e d r e I k r e y, h s t ry c n e, le g e n d m ży n e p m ą t k, j k m g ły, ru n y, u r c y s k, d r g, g ł y, t k ż e p je d y n c e k y d r e, d e j m P l s k s c e g ó ln e ą n y c h. Pu sc n b e r te n sp só b je s c e ę k s e g n c e n. N e j e s t n j u ż t y l k m u e u m b t n c n y m l g c n y m, n e j e s t t y l k s k łą d l l e ś n k ó, ź ró d łe m u m ł n p r y r d y p ę k n d l s y stk c h je s t n ró n e ż d ją c y m n m n j ż y s e ru s e n m u e u m h s t r y c n y m, g d e p r e m j ą d s e lc y k ró l e 1 d e je n s e j O j cyny. (c.d.n) O D G ŁO SY I b u r 9

10 r sę grć Lentes pe nym dystn sem. brąc jk gdyby cudysłó je g tyrdy kluc dług ne t er mk, chłdną bjętnść n prer e per ejśce Ocr (br br, ysmk sce gółch rl Ludk Bent) Sy Ocr (sple b ny Bgdn B er sm rść scene!).. D rug cęść spektklu kże sę prde br pęk ddt kem ygrd selke nesttk, Opeść m scenc młść K rystyny Skusnk, której prc tk ytr le uprce prde elkm spektklem stne sę jedk pene per ócs, gdy tetr ł yprcć śrdk mgące p edeć błęde Lents. Sekspr kł m tu u eryć sł byt ne pryłżył sę ps, my jedk cytlśmy Freud, Adler Jung, chcemy dó, chćby pły nących mrkó pdśmśc. W ROZPADLINIE CZASU...gde m ż p y t ć, dp dć, słuchć c sł ej rpdlne csu, k tó ry rdelł s. P r dź, ży! (S ekspr O p eść m " ersy kńcące stukę) S tkspr był gelnym krcm., brł tem ty prcne już pre n nych utró, ncł, fstryg ł, ł tł. nekedy cynąc t jkby n t chnenu, nekedy d sę ść betrsk pspesne, selk et nedbłych ścegch ć rękę el keg m str, jeg un erslny krój już blsk cterysty>lt erne pry stje d. mennycł) knnó tetrln ej mdy. Ocyśce r ns Sę, cy rcej gr, jedn, kedy ndej druge, m eją sę dcyt kn encje, dr sę, ż. uchle ppr m y dptujem y deł pety, pbne jk n ppr ł dpt ł sch p p/.ednkó spółcesnych. Mstr, e S trtf rd u był jedk de systk cłekem te tru, e dł bre, jk br menne są upb publcnśc, ne sądę pre t. żby duch Sekspr gne ł sę K rystynę S k u s n k ę, rcej ptrnuje łsk e jej uprcy ym m gnm..opeścą m ą, którą rty stk nscenuje już p r któryś rędu, uprsjy e sukjąc jsklseg ks/.tłtu dl tej późnej ne j yżej cennej trgkm ed. P Opeśc m ej" lub też pr e rónceś ne ną Sekspr, prypm njm y, psł już tylk B urę 1..Henryk VITT" predtem systk nne. D begł pęćdesątk, d d sedł sm ugę ce ż dt ^bre ł cężr prem jjąceg csu. O rytm csu tym Skusą nk penścą m rcję Op eśc m ej" pulsujący pre lt cle. B ury jedyne pre ścśle ylcne gdny, jest neustnne y cu lny bu ut rch, ypeł śmść dłjących pstc, y c też beg kcj neuchrnne m erjącej k u cyscenu j ęk sych bdj gresnkó. Zrem ktkl ek dd sę rje nm nebcne nury rpdl ne csu, mże ptkć tm krpnśc, których nem ądre jest móć je. Opeść m" Seksp r był* stuką psną użytek me scącej sę pmescech byłeg pct mnknó ekskluy nej sceny B lckfrs stąd pene e płącene selnk m eldrm tu, grne prpbeństem, db łść skść mngść efek tó scencnych. Opeść m" Skusnk jest stuką predstną spółcesnej publcnśc, sn u -n ą bj ką móną pre m tkę u M mlus, strsnym snem prebegjącym p pętl csu rcjącym punktu yjśc, ędró ką p grde r dljących sę śceżkch, bądź syst km tym jednceśne. 2. W d ró żn en u d N e t S c h p e n h u e r p ń sk prdek ne erył cs je d n lty, b s lu tn y. W ery! nesk ń c ne se re csó, r sn ącą r tn ą seć csó h e n y c h, rbeżnych ró n leg ły ch. T pręd csó, k tó re blżją se, r d lją, p recn ją k tó re pre ek sbe nc e dą, b e jm u je systke m żl?,c. Nc Istn e je m y ęks śc ty ch csó : n e k tó ry c h stn e je p n, J n e; n n y ch j, p n n c; n n y ch stn e jem y b j. W ty m, k tó ry sył m nmv51nv p r v p d e k, p r y sedł pn mjrc d m u ; In n y m, prechdąc pre gród, lł m ne pn m rt eg ; n n y m j m ó ę te sm e sł, le Jestem j k ą ś m y łk ą, d m em. (.lrge L us B rges O gród r d ljący ch sę śceż kch ) P krótkej, pntm m cnej scene, której tle crnych ktr Lentes,Plksenes Herm esł bą sę płką, K rysty Skusnk rp cy Opeść mą d k tu d ru geg. U Sekspr pers Lentes już kp bur besdnej drśc, u Skusnkj Herm prejm ując k estę sy (jper ymus Mmlusu sm utną bjkę, b te... są lepse mę. A ęc Sycyl jest m, ge kry dre nby elke, ł cste sęk tpn pbne skóek trce egró, chd uskrydlny Cs jk gdyby pr d bhteró jedną j. r dlją cych sę śceżek Brges. N śceżkę dącą k rnę błędu, który spr ż Lentes pdejme próbę truc pry jcel, uę młżnkę, kże ddć uną bękrt córkę pstę dkch erąt, resce bluźnerc druc głs yrcn Apll. Ockne sę. gdy strc perrdneg sy er młżnkę, le już tylk jk żłbnk be dedc, sm gny y rutm mścej nby E ryne Pulny. Jkkl ek jedk Skusnk ą persą, mełdrm tycną cęść stu k tr k tu je de systk jk er cdł, którym dbjć sę będe drug cęść sk, jkkl ek pdkreśl sój mysł ppre bs den'? ęksśc ktró pdój nych rlch, ś A ndrej Srneck st C s r d l sę cągle ku nelc n y m prysłścm. W je d n e j n ch jeste m p n r gem (.lse L us Brges O gród r d ljący ch sę śceż kch) J, k tó ry sy stk ch s p d d ję p ró b e, str c h s, b łąd, rść są m g łę b.. (Sekspr O p eść m ersy Csu t e r ją c e k t IV) N Sycyl pnuje mą. Cechch, cyl A rkd rkecł sę s pd nym błckm różyck n pstere rkkej selnk grją tym, ypchnym e ckm... Penft, pb jk de krple dy mtk yg córk Lentes ( bu celech br łdne scere gr pre Zfę Grąec), był młść dedc tej krny, króleskeg sy Flryel, le jed c ż dne słusne nepk bdcy Sekspr dje sę ycuć e chrnde csu, ducnść łsnej sytucj djącsj sę pryró ć pdójneg życ K ry Prerpny. Nec późnej, już pgrążnej głębkej żłbe, br pękne r ąnej m lrsk Sycyl, Lentes be ch l h rp e Flryelu erną kpę jc, le n n, n Plksenes, ne rpją Perdce ró ne ernej kp. Herm ny. Węcej t łśne gne Plksenes yg Perdtę rkdyjskch Cech, kże jej r blubeńcem dć sę ne peny ls żeglć ku dlekej Sy cyl. W tym r dlenu jednej nelcnych prysłśc Plksenes stł sę rgem Perdty, tk jk p prednm Lentes był rgem Herm ny; rón m tk jk córk musą. MACIEJ ŁUKOWSKI BEZKRWAWY ŁOWCA D W Ł O D ZIM IER ZA PIjCH A J.SK TEU O jeźdł sę n S rn e U rcysk. B ył t n e elk ulck, d l d gełku K r k, leżąc ned lek lskem B.e U u k.n. n u k ry,v s e sk rb y n k m ty f t g r fk flm ec, W łd m er P u ch lsk. A rch u m f t g rfcn e m ł u sebe, g r m n e reg ły p e łn ne ksążk m st ły bk sfek n c ; ty m d b tk m. T u n elk m d re n n y m stle t ry ł P u c h lsk m k e ty s y ch n ych lb u m ó. Klm y spcy ły rc h u m W y t ó r n Mmó ś t y c h,. k tó rą byl ąn y l p c ą tk u je j stn e n. M te r ły, k tó re ne n lły sę flr;*tcll u k ń c n y c h, plne str e g ł m n t ż y s tk P u c h lsk e g, H ln D cj. T ylk bk sm eg u t r n ł te m te r ły edł* e u d ł sę Już re str ć tśm e. N j sp n lse u ję c d ty cy ły p t kó. Z m ł n rn t l g cn e p r e j ł P u c h lsk Jesce pred jn ą, le r n ą ł je s ej t ó rc śc flm ej st tn m try d est lecu. W m n t ź n l p n D ej ej n jd u ją sę m te r ły p s d ją c e g r m n ą rt ść. c»<;sc n ch y k r y st ł P u c h ls k s eg st tn e g elk eg flm u, cy k lu te le y jn eg P r y r d n c e O p eśc W łd m er P u c h lsk e g. Będe t (flm stn e ukucny). scśel dclnk y s e r l, b ędący flm y m sp m n e n m k m e n t n y m pre sm eg P u ch lsk e g. P rc n s ych p rygód, j k c h n em ł m l cse el m esęcn y ch cek ń żn e y d ren życu s ych flm y c h b h te ró ". P re l n u p er sy ch pęcu dcn k, W łdm er P u c h ls k y jech ł n A n t tr k ty d ę, by ^m rel ć c y k l flm ó flre f u n e m neg k n ty n e n tu. W yjd te n byl jeg g r m n ą p sją, d ążen em, k tó re p k n y k żd ą n p ty k n ą p reskdę. A syst ł m u ty c h p ry g t n ch Itysru W y ry k sk, k tó ry będe k n ty n u ł c ę tą pre P u c h lsk e g p r c ę. Z p k ł d u s t tk u. Jesce pred y ląd n em, psł P u c h ls k e n tu j s ty c n e l sty, ś dcące s ty sf k c j, Jką d je m u t y p r. S ybk p r y stą p l djęć, b pln był b rd bgty. D y t ó rn d cerły K lejne n f rm c je ty m, że ru n k są d b re, p r c d e" sp n le. 20 sty cn r. dsedł te le k s e str s n ą d m ścą. W crj gdne 9 rn m rł gle se rce W łdm er Pu c h lsk 2. Lsy plskeg flm u p ry r d n c eg są ąn e W y t ó rn ą Klmó O ś t y ch Łd, ceśn ej In sty tu te m F lm y m. J e s t t n e ą tp l e te n r d j flm u ś t eg, k tó ry ym g sp e c j ln y c h u m e ję tn śc. A flm em p r y r d n cy m p u b lcn ść In te re s ł sę se. H st rę plskeg flm u p ry r d n ceg c y n lą d elk e n sk ; K rl M rck W łdm er P u ch lsk. O bj t ry l p er se flm y k rese m ę d y jen n y m. M rck n ec epsycn ru n k c h te c h n c n y c h, p s d ją c ł sną y t ó rn ę, P u c h ls k n t m st scególne r j ją c s ój rs t t f t g r fk. N estety p r e d je n n e flm y P u c h lsk e g M rck ne ch ły sę m śc Ich te m t cerp em y je d y n e p rsy 1 sp m n e ń ty c h, k tó r y m el k ję je glądć. 10 O D G ŁO S Y P jn e lsy P u ch lsk e g 1 M rc k ążą sę In s ty tu te m F lm ym, k n k re tn e b m teg In s ty tu tu, P u ch lsk eg K rk e, M rck Ż y r rd e, d r k u 1S150 b y d j s p ó łp r c u ją W y t ó rn ą F lm ó ś tt y ch. P er se p jen n e flm y p ry r d n c e K r l M rck są t; K lu żn c c r n P d dną k r p ą (r k 194B). W łdm er P u c h ls k kńcy s ój p e r sy flm r k u 1047 je s t t P t s y sp ". F lm te n ty m sm ym r k u tr y m u je d e g łó n e n g r d y : Jedną M ędyr eg F est lu Flm eg F n t n e b le u, d ru g ą M ędyr eg F e st lu F lm eg E dyn b u rg u. Są t p er se m ęd y n r d e n g r d y dl plskeg flm u p r y r d n ceg W r k p óźnej y ró żn en e tr y m u je n y flm P u ch lsk e g W y k lu n e sę p s k lą t (M ędyr y F e st l F lm y L ndyne). M rck by n g r d y s je flm y W r t k m c h lu b n e (P ry ż 1947) l G r y b y (B hl 11)80 ). N p cątk u l t p ęćd esąty ch W ł d m er P u ch lsk rż n y st su n k em k e r n c t WFO Jeg ttyórcśc, j k n e p tr e b n e g d ł n, dchd y t ó rn. W ty c h csch sty l, Jk re p re e n tu je P u c h ls k n y n s r k sty c n e p u c h ls c y n ą ". C rę g ry cy p r e c h y lt d ecy je nscenu d óch flm ó P u c h ls k e g R ep u b lk c p l I W ysp k rm r n ó ". P st ły p n ch led e fr g m e n ty. D y t ó rn rócł r k u 1963, tk m ty u ją c s ją d ecy ję y de ud el n y m d e n n k r D ennk P lsk eg " ( ): D ęk d y re k t r P se cn k p n ły te r WFO u p ełn e n n e s t s u n k. J e s t t cł ek, k tó ry s ym płem ch ęc n n y ch, życl ścą k y n ą p r c n k m pry pm cy dłu p r g rm e g, k re śl n d r g r ju flm ó p p u l rn -n u k y c h. N ty c h s lk ch e lk ą p y ty n ą r lę d g ry ją red. H ertel, W erte, T y m sk 1 n n. 3. P u c h ls k n u Jest y t ó rn..teg k n t k ty WFO byy ycj b rd sp rd y c n e. P j ł sę ted y, gdy b r k ł m u t śm y, lb t erd ł sce n ru se M eskł K rk e, egy st ł b g n c h m crch. P cte r le tn e j p rer e d d je s je n e deł: In s ty n k t m cery ń sk p t k ó 1954, S k ry d lc ry c e r e 195B, N e t p e r e 1956, Ł będc je r N e flm y sy b k p rynsą cące n g r dy; N e t p e r e " I n g r d ę F e st lu L p sk u 1 y ró ż n e n e W ed n u, S k r y d l c ry c e r e I n g r d ę K n g rese O ch r n y P r y r d y E d y n b u rg u, Ł będe Jer, y ró żn en e F e st lu F lm ó S p ecjlsty c n y ch R y m e. P e n e p ję c, chć m że n e k ń c p re c y y jn e, p s t ją p r k ty c e Ft: A rc h u m t órcej, y k stłc je d łn e, utr l tr d y c j. T k był t ó rc ścą M rck P uchlsk eg. M rck se był tr k t n y, jk t ó rc flm ó blgcnych, P u c h lsk n t m st, Jk t ó rc flm ó p r y r dn c y c l. C hcż k re s ty c h d ó ch pjęć Jest brd n e stry, tr d y c j (u d k u m e n t n lte r tu r e flm ej 1 y p edch p rs y ch ) t k łśn e Je u tr lł. K rl M rck p tr y ś t p r y r d y,, b lsk ej d ległśc, csm dległśc st n d rd e j p ty k k m e ry, csem b rd ej pry b lż n y s y tu c j djęć m k r, csm u p ełn e b l sk p ry pm cy k m e ry sp ręż n ej m k r sk p em. T dległść d p ry r d y, t pe cech M rck. Jeg b h te r e ne są dużej elkśc, ycj p lją sę p ren sć d stsd ć ru n k ó p rc n flm ej. Tu M r ck k r y st ją c e sk n stru n y c n pre sebe urąd eń, s t r sę d stć źró d ł p ry r d n c eg j sk, d treć, Jk n jb lż e j b h te r ". W łdm er P u ch lsk g ląd p r y r d ę n cej, pdgląd ją tm gde n jb r d ej streże s ych t je m n c. P n ł Ją p r k ty c n e, bep śred n l re k c je e r ą t, scególne p tk ó, edł, j k sę u k ry ć, b y n e u ży ły Jeg becnśc. P sj P u ch lsk e g t c e rp l ść, t m esące spęne W s u r c h, n s k r j c h lsó, n n e d stę p n y c h y se p k ch. Z se u k r y ty, t p n y k r j b r, k c ep t n y pre erę t. D p ry r d y blżł sę te le b e k ty em, m nejsł dległść, k tó r st ł sę b y t duż, b y re je str ć scegóły życ "bhteró. P u c h ls k Je*t k n se k e n tn e e rn y s ym b h te r m, s t r sę ch pkć n tu r ln y c h r u n k c h t k m j k m f k ty c n e są, d r m tu rg ę flm ó t rą e y k łe ch n, tr d y c y jn y cąg y d r e ń : l ty, y s d y n e j j, n r d n y, y ch n e. dlt nó l ty. P u c h lsk ne s u k u je d m żl ścm te c h n c n y m, n e p ryspes ru c h u, ne l g, n e u ży p ty k n e k s t łc ją c e j, u ż t n ru s e ne p n u ją c y c h p ry r d e sd t p r p rc j, u skd en e je j n tu r ln e g p ę k n ą. W 1951 r k u u k \ sę p e r s y lb u m W ł d m er P u c h lsk e g pt. B e k r e ł y. S y b k y sk ł p p u l rn ść, ty tu ł st l sę sy n n m em p cyń f t g r fk ó -p r y r d n k ó. Je g p sj f t g r fk łącył sę p r c ą flm c. Z se, gdy u d ł sę n p ln k m e r ą b e r ł p r t f t g r fc n y, tr y m y ł r u c h u s ch b h teró spsób gdny e sty le m P u c h ls k e g. P j ją sę Jeg k le jn e lb u m y W ysp k rm r n ó ", W śród tr c n ó d, W k r n e łb ęd, R k p u scy, Z el n y ś t T tr, P r tre ty e r ą t, P r y r d A rk ty k, td. W y d ł cl p n d try d eśc, c te ry p r y g t n e d r u k u u k żą sę Już p je g śm erc. Istn e je elk beżnść te m ty c n l b u m ó flm ó. J k b y lb u m y by ły d tk ą d k u m e n t c ją psu flm eg. Z d jęc f t g r fc n e begły ś t ró n Jeg y d n c t c h lb u m ych tłu m c n y c h n k lk jęy k ó, Jk p st c y st, k tó ry m y jeż dżł / g r n c ę. N jd le j d c e r ły je d n k flm y. 5. W r k u 1957 W łdm er P u ch lsk be re u d ł y p r e p l rn e j S p t b e rg e n. Je d e tm r e m e s ym el letn m sy ste n te m J n u s e m Cecer, k tó ry k lk l t p ó źn ej s t je sę s m d eln y m p e r t re m, resce lk że re l t re m, k n ty n u ją c Idee P u ch lsk eg. P u c h ls k t k pse Jednej y.' s ch k re sp n d e n c j e S p tb erg e nu; T ru d n sbe y b rć ękse b g ct tem ty c n e d l flm c, Jk t c s tc, t c dm y tu n k ż d y m k r k u. W systk kł Jest n e sły c h n e f r p u ją c e, f t g en cn e. K r j b r p r st b jk y, ró żn y, p reb g ty g ó ry, l ce, t k, f rd y, p ełn y cen, k ry p ły ją c e j, p ry p ły y, d pły y, sp n łe m l nce breg k żd ej pre d n n n e. T sy slk, c sę tu r b, se życe ru n k c h su r e j r k ty k. se y słk, c d en ne tr u d y, y jd y m t ró k n cen, y p r y n l ce tp., tp., t systk jest b rd tr k c y jn e. A fl r f u n t mże n jb rd e j f r p u jące te m ty, gdne u g, psó utr le u tśm e. Z stł Już n k r ę c n y ch ele ty sęcy m etró tśm y, n et n e em y, cy ud sę rel ć te p l n y, j k e m elśm y p ry jeżd żjąc tu. (Sł P sech n e 11, ). P l n y u d ł sę rel ć. P stł 5 flm ó : W śród gór ln A rk ty k ", W tu n d r c h A r k ty k, Ś p e jące gó r y, W ysp p ó r p u c h u, K tn ąc A r k ty k, p st ł też lb u m P ry r d A rk ty k. f. P flm c h A rk ty k, P u c h ls k re l u je flm, k tó r y d beg s m k s tł tem d sy stk ch p p red n ch. W s t d n n e r b ó n k m ty b r k n r b sk e g flm n y s t d n n e J n e P d lsk m. F lm był c rn -b ły, j k m ó ł sm P u c h ls k był t n j k ró ts re l c j jeg h st r. Ne ró cł Już d k n, ne rbł też spe c j ln e g lb u m u n te n te m t. A n tn le d ć elk ą f sc y n c ję ty m e ręcem. J e s t t n k m ty flm y ps n jp ę k n e js y c h Jeg elem en tó Rk p ó źn ej k ń cy d flm y P uscy B ł e sk e j; P u sc B ł esk Ż u b ry P er sy stł n g r d n y S re b r n ym L jk n k e m F est lu Flm ó K ró tk m e tr ż y c h K rk e r k u B ył t n j y żse h st r y ró ż n e n e n ty m fest lu dl flm u p ry r d n c eg. O byd te flm y sybk s t ły sę k le jn ą y tó k ą P u c h ls k e g. P r tr e ty Jeg ż u b ró ch ll fl m cy 1 f t g r fc y ^ K ed y p ry jeżd żł sę S rn e U r tedy nsć preśl nm ne mkne sę pętl csu, pd jne pstce nó ne leją vr jednść. U Sekspr Perdt resce stje rp, Plksenes ułgny, Pul rc Lentes He r mn ę, cudem urt ną ukry ną pre długch lt sesśce. Skusnk de dlej, b t mrcnych głębn sceny prc Pulny jej slchetny mąż Antygn, pżrty pre nedźed hen pustynnych ceskch ybre żch, ży psąg Hermny, której łsk y Cs ne prysprył m rs cek. żś ksążę M mlus nó jk prlgu sd ksążką prscenum, pe ne by sukć nej sm utnej bjk, którą mógłby m pedeć. I próżn pytć, c sł ej rpdlne csu, chć próclśmy nej pe ne drbnę m ądrejs. n tchnenem pej. Być mże jednym csó Herm drdł Lentes, nnym Lentes ne yrekł sę Hermny, jesce n nym Opeść m cle ne estl ps... JERZY PANASEWICZ P.S. Skusny grskm Csu 1 mżlścą próby dcyt nsce cj ppre tekst Brges, głębkm preprsm per tym mejscu chcłbym ddć spredl ść p stłym bhterem spółbhterm spektklu. A ęc Bhdn Drskemu dękuję prekłd scysty jędrny, br bre brm ący e sceny. Smej K rystyne Skusnce prede systkm br pękną drugą cęść sk ró ne turlne c kunstne tpene teskł snetó Sekspr. H elgę Hff-Mnsenl br n teresującą pr ę scengrfcną, jednceśne M rk Tmsk dór d yknem dekrcj kstumó. Adm W lcńskemu muyjkę, Zf W ęcłóne ukłd tńcó, systkm ykcm grmną dyscyplnę scencną. Obk ktró ym ennych już tekśce chcłbym pryjm nej spmneć yrśce mcn pprną rlę K mery Ngjóny (Pul). Jnus K ubc keg, który dękem dpął skry dł, prestjąc być Csem, stjąc ydrgrsm Autlkem. jk se cepłeg, rusjąceg Zbgne Jó efc (Antygn), resce M rk Brbsee pdójnej rl Plksenes Flryel. J.P. TEATR NOWY - - Sekspr: Op eść m" P rem er 24 styc 1979 r. cy sk P u ch lsk e g, n e b y ł sę be sp m n eń. T en n k m ty flm ec był prece* fą sc y n u ją c y m g ęd rem. O p r d ł n jp e r p s je j p red n e j m en żer, b yły n ej p ycje y ją tk e. H ł p ry k łd u se be u te n ty c n e tc h ó r e step e. Był t jeg n e ą tp l p ry r d n c re e l c j, b em tc h ó r step eg ne n len P lsce d l t. K edyś, gdy re l ł flm B legn le j. p n ń sk m, k rę c ą c " p r d n ą pre PG R h d lę d kch erąt, p r d ł n s p g r m n y ch b s r ch lsu, gde żyły st d dkó, je le n, In d y k ó m e k sy k ń sk c h I b żn tó. T e re n, k tó ry m n jd ły sę je le n e byl g r d n y y s k m p n d 'm e tr y m d re n n y m p ł tem. Je le n e b yły syć g resy n e, gdyż cy n ł sę k re s l tó. Ku n sem u p r e r ż e n u P u c h lsk, k tó ry m ł ted y 77 l t, d r p ł sę g r d en e, p reskcył je syć d żn e blżył sę d st jąc ej n jb lż e j łn. 8. T ó rc ść K r l M rck 1 W łd m er P u ch lsk e g pre ele lt m e n jd ł k n ty n u t ró. K edy, p ł e l t p ęćd esąty ch, p ry sl y t ó rn b s l en c skły flm e j, k lk u nch sk e r n sp ó łp rcy M rck em. W n ed łu g ptem cęu n s m d eln e rel ć flm y. B yl t A le k s n d r J sk ó lsk reży ser pe r t re m Jó efem A rk u sem 1 S tn sł K kes p e r t re m B lesł em B cyń skm. K lk l t p ó źn ej J sk ó lsk ą cął sp ó łp rc ć A n d rej W lter (p e r t r), Jó ef A rk u s rpcął s m d eln e flm y s p ó łp r c u ją c W tl dem P dą. T r p P u ch lsk e g k n ty n u ł łśc e je d y n e J n u s Cec, k tó ry p ó źn ej sp ó ln e e s ją żną B rb rą, t rą s m d eln ą sp ó łk ę re ll t rs k ą. U Cecó Jest też t g lą d n e " p ry r d y p ełn y m je j u e lb e n e m. Jest t płące n e n k m teg rs t tu p e r t r tym c p ry r d e n jp r d se. P st ją t k e ch flm y, Jk Op leuc p t k c h lu d c h, P r d k s kr g, W str n ę csy, T m, gde W rt kńcy s ó j beg n n e. 9. L t se d em d esąte t r st n te res n u t ó rc ścą W łdm er P u ch lsk eg. K ńcy d n e flm y tu tele j; Sm ce p le m ę ", k r n e C rn ej H ń cy. Z cy n sę kre» sę g n m te r łó P u ch lsk e g 1 re l n flm ó cęśc m n tż ych. P st łą flm y sk ln e P t k n sych ó d, E gtycne p tk ZOO, cy P t s e r d n y. D l tele j p ry g t u je tr y k ró tk e flm y c y k lu P t k d k, u k u ją c nch p ne n le n tu r ln śc l śró d p tk ó. P ln y P u c h lsk e g by ły g r m n e, p r y g t y ł d l tele j bsern> cy k l C tery p ry r k u p ry r d y p lsk e j, m y ślł p r ce te m tu ż u b r c h. O st tn e l t, t t k ż e cęsty u d ł P u c h lsk e g p r g r m e tele y jn y m. Jeg t ó rc ść p k n cy k lu : T jem n cy ś t p r y r d y ". P re e n t n y był też p r g r m P r y r d n c y K len d r W łdm er P u c h lsk e g ". P u c h ls k p d ró ż ł p P lsce e s ym p e śc m d jęcm, sęde t n y en tu j m e m 1 g r m n y m n te re s nem. 10. W łdm er P u c h lsk kńcył s ją p ry g d ę flm em, s je el letn * sp tk n e p r y r d ą. P st ł sp n łą t ó rc ść, k tó re j będem y r c l pre lt. Z rł s ch fl m c h sk m s n ą edę p ry r d e, edę, k tó r ne y p d sę dużą lścą słó. le n k m ty m b rm, k tó re p b u d ją d re fle k sj d W łdm er P u ch lsk stł p ch n y n A n t rk ty d e bk p lsk ej *TcJl m. A rct sk eg. u r k em teg n tu r ln e g śr d sk.

11 [».jen -'U'^ - 't M -.n mf.s Z gdne p edą ppredneg n u m e ru OdgłsA**, k tó ry m p u b l k lśm y rty k u ł A n d rej B skupskeg pt. M ne t e chdłby pm życ u m ysł eg, d ru k u je m y becne plem cną yp edź Jereg Ry m skeg. Je ste m b h tere m n eg ty n y m y p ed A n d rej Bstcupskeg, d gry m nej je d n k j k sch e m tycny t ó r y b rźn u t r rlę pyty ną. U łt m b em s em u st órcy yłżene pd st Wedy k u ltu r e k rese k u rsu PcłKufjju, tym sm y m ś pe m recnem u rty k u ł p r y n jm n ej m n m u m lró n f rm cyjnych, neleżnych d jeg fu n k c j plem cnych. D ęk tem u te k st ó, n p sn y p stc rep lk m ją rc*eenję O sn y, ch r c je s eg s tn en n e t ó cs, gdy kże sę, że f k ty cn e r e plką ne jest, u b sp ełn je j d n st p n u n e sttecn y m. P st ne tedy p p r stu dbcem p g lą dó, rcej ynem ry. B pe ne ry tu g ru n ce recy chd, cym nżej. Lec b r d ejst sts n ej m etdy są cne rleglejse. T ne j s ym łsn y m p ję cu sbe, n j stn e ją c y p lą m eg d e rs r je s te m ym pm cnkem plem sty. J e s t nm st rny, pe n e pre n ep r u m ene, le chy b tr c h ę t k ż e dl ygdy plem ce, p re p r t m jej um ysł śc u k u ją cy ją j k m e n tlnść gm tycną str ś eck ą. T k łśn e y d u m n y pre B s kupskeg sn d n e p r y sp r m m u lcnych pre g hnró, ste m rę jennych suk cesó 1 sple nró p n Z głby. A rb tr ln e skny n ch r n m, um żl m m u ęc byce ste n t c y jn e n cesnym edle selkch ym gó m dy n u k ej; tłcny s e re g lennkó tr k t n d b r có k u ltu ry j k b e rn e j m sy, p u cnej k m en d er n ej pre eltę n te rp re t t ró, u m żl m mu pry d n e tg brńcy gdnśc dbrcy ystęp n e r l re cnk kty n śc n te le k tu ln e j cł ek prec k ty r n m rltf, epchnęty m ędy epgnó k u ltu ry m nsem n ty cn ej, um żl m m u kreślen e sę pre efe k t ną pycję j k re p re e n t n t k u ltu ry p lsem n ty cn ej. W ten spsób p st je e ste rn y, crn -b ły br k n flk tu, żeru jący ksjlgcnych n e kedy cy stych, nek ed y be sądnych u k ł n c h pjęć ś mśc spółcesnej. W m b em, że kty n ść je s t leps d bernśc ( łsc sfere d u c h ej), s bd d sk rę p n cym kl ek. plf d m nfn, d y s k u sj d p tk n, n cesnść d trd y cj n lm u. W łdę n d p e r sym seregem pjęć ął B s kupsk, mr.e st ł drug. D p r dy ne mż reer ć dl sebe gdnejseg m ejsc śród p st pglądó, tru d n też leźć b r dej n f n ty ln ą, G m br c ską p upę dl p rtn e r. Z byt t je d n k p r ste, by był p r d e. W s t ce m m y tu cyne m sty f k cjm, k tó re cem n ją p redm t sp ru recy ste różnce dń m ę dy m, d y sk u sję n t m st p r e nsą k r n ę b y tó u r j n y ch. T y le u g gólnych m n e r ch p le m cnych sd ch, edług k tó ry ch sk n stru n e stł k ry e e r cdł d ef rm u ją ce br p rec n k ". Z nm p red st ę s ój p gląd st tę stn łej tu y m ny dń m usę jesce skć k l k scegół ych cech rty k u łu Bs k u pskeg k reślją cy ch c h r k te r gę teg y stą p e n j k plem k m ją recen ją. O tóż B sk u p sk p m j m lcenem głó ną cęść r u tó p st nych m u recen, tycących defn cj percjnlm u petyckeg r p r pg nych knceptó k n s tru k cyjnych (stąd p r d n e g de duchem jeg y dó p d n y m p r y k ł d m m je p ró n e ym gn n e j, d eln ej k są żk tl krt). Z pm te k śce, k tó ry leży u p d st sej p lem k, tn. s m rty k u le.os n e, tym, c nm n p sł, j kch użył kreśleń p ry k łd ó, j keg r d ju ugólne s u g e ru ją cych. W s ej dp ed p ru s k este jed y n e p ry leg jące streżeń y rż n y ch m jej re c e n j, fk ty cn e ęc gół se sąd y r m j ją sę, cyl j k p d prek d ł j G le, n P le. S u g e ru je, że b r k ł m brej ry p r e d st n u jeg pglądó, ne u ż je d n k, że p r y ty k te n p er n różncy p m ę dy m m te k ste m s m n t e n cjm, ne ś n różncy m ędy m m te k ste m s m te k ste m. Ze s ej strny r u tu teg ne d je m n m, P rec n e, je ste m p rek ny, że B skupskeg n e puścł n n m m ent d b r r, te ś fr g m e n ty jeg yp ed, k tó re m głyby stć ęte p r e j łej ry, są sty lsty cn ą d n n ą ycj sk ł d n ą plem kch bgn ż rtu, n e t jeśl m ją ne c.-ku-r fg lrn ej n sy n u c j (jk np. esene głsu pry cyt n u d n tęsknce b s lu tn ej lnśc... n p e cpsy). W spm łem nepr u m en ch j k źródle sej plem k. B sk u p sk f n t ju je n te m t m jej ś - O tóż p s r cnem y ne t ry u t ó r, t cy sprąd pscególne elem en ty, łący je ękse cłśc, n d je dełu pe en łd, pe ną k n stru k c ję, k tó re j ce chą je st ne tylk elść k r y ż u ją cych sę ąkó m ędy e lem en t- begch ne ty lk pusclnych, le ręc knecnych pry psług nu sę k sążką pre cytelnk, k tó re m u u t r ne p r p n u je żdneg łdu. T ru d n m te d eje pdelć, cem u tk że dłem y r s ej r e cenj. N deje te k jrą m sę rp sechnnym pcątku s tu lec łudnym preknem, że s me nn cje g rfcne rm te e k sp ery m en ty f rm ln e (np. ps f n ety rn, cy fg u rln y ukłd te k s tu druk neg) y r ż ją ś mść re lu cy jn ą, k n stru u ją n y m del ś t k u ltu ry. B sk u p sk uleg m t deł t rteg, chć już U m b ert Ec któreg sę restą p łuje łśc e m t ten r ł p r e str e gjąc pred tr k t n e m deł t rteg jk re 'n e j k n stru k cj, m st yłącne p r ch m delu percepcyjneg. S kr jesteśm y ju ż k ręg u n sp r c j łskeg estety k, u żm y, że B skupsk ne t s eg ch y tu dl e k s tr gnckeg pm ysłu M llrm eg (ps;, ż był ne ykle u rd n y, gdy sę nm ksążk Ec edł), chć ceny teg b dc sk e n tu j s ty deł t rteg, ruchm eg etc. nny g nec m tyge ć O tóż Ec sech str n n e rm ^ :'ćtc nesm ty ek sp e ry m e n t M llrrr.ćg pry ch y l sę kńcu pn, JERZY RZYMOWSKI JES ZC ZE W SPRAW IE ŚWIADOMOŚCI F A ŁS Z Y W E J l m śc, j je d n k s ej recen j dłem m u teg pe n e p re te k sty, r m ch em p reeń y k ry stn e. Z d ru g e j str n y k u je sę, że u p r ścłem n e k tó re sąd y B skupskeg, n je d n k s ym skcu O sn e ró n eż d ł m teg pu ne p d st y. P d lśm y te m n jem f rą neskłśc, nep recy y j nśc n ejedncnśc y sł e n sych pglądó, n t b e n e d e m n stru ją c być mże p ry kj, jk ch ypceń sen su pr dć mże... p st p ercj n sty cn s. P ry k łd psąc k ry ty c n e tej sp m n n ej tęsk n ce b s lu tn e j lnśc. n d n u sensu yp em rty sty c n y m ne cyłem d sttecn e jsn, że ch d m s bdę dbrcy ne ś t ó rcy deł: głsjąc nnym m ejscu streżen ej ncym ne grncnej s bdy dbrcy u p m n łem sę 9 j k e ś g rn ce dl n ej (by strec dżeł p red fłs nem ) plecłem u d e n te r p re t t r jed y n e n te n c je u t r sens h st ry cn y d e ł, gdy n le żł u jąć t nec cej chćby jk, d jąc y sę grncyć p je m nścą cen ą k n en cj d n ej epk, bór m żl ych sensó j kśc estety cn y ch, p b ręb k tó re g ne m ż ykrcyć p ry n te r p re t c j h st ry c n lte r ck ej. Teg r d ju rtekreśle sądó mg ły p r k ćć m ylnych, łs c ś p resd n y ch g en erlcj e str n y m eg p lem sty, ne bcąceg już, że nec d lej psę: el cnść m d y fk cje sensó leżnśc d sy tu c j k u ltu ry d b ru są n eu n k n n e", ne głsę te m cle, j k m t p ry p su je, ż sens deł je s t jed e n st tec ny. P ry p m n jm y je d n k, c ł śc e y łł m ją k ry ty k ę skcu B skupskeg. P m ń m y k este de fn n term nlg. P stne ęc k n cep cj u t ru lterck eg j k recy stśc e n ę tr n e n e u stb l n ej, cyl p rk ty c n e neg n e senst órcej rl k n stru k c j u t r c h b u d nych tr d y c y jn e ry s n e j n eg ty p u b u y u t ru l te r c keg k n stru k c j lne m e ZWYCIĘSTWO Z PIEŚNIĄ NA USTACH" Zycęst peśną ustch tk był per tny ty tu ł flm u debu tnt Jen-Jcques Anud. Okuje sę, że ne tylk ksążk m ją sje sy, m ją je róneż flm y. Kedy flm Anud d lt tem u ukł sę pryskch ekrch mł kt g użył. Ne rł t skże s j crskeg prducent, k tóry pł sę nm. był pr ekspltcj, menł ty tu ł Błe crne k lre, cłść skrócł, prem ntł głsł n m nej, n ęcej prestże! grdy O skr Akdem Flm ej Hllyd. E fekt tych begó był necekny Crne błe klre był O skr jlepsy flm grncny 1977 rku, elm nując ntbene knkurencj n n e j pre dbrcę. B skupsk t erd, że elem en ty sk łd e u t r u lterck eg są ru ch m e ( t jesce gd) że c y teln k p re m escjąc je mże k n fr n t ć systkm n n y m > u k łd c h lnych, y łu jąc tą m etdą cr t n n e n ce m en jące sen* cłśc. P d k reśl m, B sk u p sk ne p r d żdnych ernceń. Pse est n u K AŻDEG O m żl e g y d ręb n en elem en tu K AŻDY M " ch yc sę prem esclnścą ycerp u jącą W SZ Y ST K IE m żl e k m b n cje e lem en tó. D sł tu głsu, j k sądę, m en tln ść k m p u ter (dlteg p ry łłem pry k łd t t -l tk ), n m en n dl len n k ó m te m ty c j h u m n sty k. N e t je d n k chd U derył m ne sk r jn ść pglądó B s k u p s k e g ten e k strem m tk łem. Z restą pglądy te u żm fłsy e n e t m nej sk r jn y m ujęcu. P r e c st m m pgląd n s tę p u jący. se Nce J Ane. Jest t rec st jąc, bem m m y cyne flm em pen nteresującym, le ne re elcyjnym, myślę tem, że grde żył prede systkm tem t, tytuł e błe crne, cyl prblem rs y trfjący s m sedn m erykńskeg kmpleksu. W flm e tym ęcej jest jedk b łeg nżel crneg. P er tny ty tu ł trfn e j ddł srkstycną ntencję reżyser, nżel cpne, lec engm tycne Crne błe klre", któ re nec presu kcent ceny cłśc. Jest t flm m ulej skupny prblem tyce rsej, któr stn tu t j Jedyne yrste tł dl uk nnych gdneń. Flm Anud jet u t rem głębk pcyfstycnym, m, lec ró n eż ch herrchcnść. Są ą tk głó ne epdy, sł -k lu ce rn m e n ty, sym ble r e k yty m n ejsej r n d e (żdne dre L udch bem nych, je s t ch t m spr, ne sp r st r n g ą r d rte j sśne). C łść sd e g ł d u k tó ry je s t kńcu jk ś (n et je śl t c pe n ą lść p ten cjln y ch, blżnych sebe r ąń), ne j k c h k l ek ć m ż s tru k tu r ą, ć m ż tk że cej, np. frm ą. V/ kżd y m bądź r e sens pscegól n ych e lem en tó je s t ścśle ąny ch pycją cłśc. T łśn e łd e n ętrn y, u stn ny pre t ó rcę p ry spółu d le kn encj, p ły ó n n y ch m echnm ó d łjący ch b ręb e stylu, gustu, g tu n k u etc. r p r y r u m e ją cym ch d cy t n u pre b jm neg ym um nym d y re k ty m dbrcę, yc sens ej pycj. N eprum enem je st ęc głsene, ż n e sensy ele m e n tó sk łd y ch deł p stn ą dęk e st n u elem en tó ne k n tek śce sąse d t pryległ śc eg, lec sy tu c j c h sąsedt p ten cjln eg, tn. lneg. O sen se elem en tó sk łd y ch ne decy d u je sąsed t lec m ejsce ele m e n tu s tru k tu r e deł, sąsed t ś Jest ty lk jed n y m cy n n k ó k reślją cy ch ą ycję elem en tu. Jeśl cne sę e pycje p ry p m n m : n eró n r ę d n e m eć k ce n te r p r e t c j (lub re ln e ych y m r nych dełch y m en n y ch k r t kch), deł str c s ją tżsm ść p rek stłc sę deł Inne. O ps k ry ty cn y u t ru pleg te m d t renu ej u k ry te j s tru k tu r y e n ę tr n e j deł, Jeg de k n stru k c y jn y c h. cyl sd, jk ch p rty je s t łd deł, t k rty sty c ny. j k ś tp g ląd y. I n te r p r e t c j je s t cy śce cym ś ęcej nż ps. N e yklucne, że B sk u p sk dje sbe sp r ę, ż st s n e ych h seł lnej prem esclnśc elem en tó deł p r d ć mże kleceń lte r tu ry, t też głó ne n d e je ąże k n stru k c ją ek sp e ry m e n t ln ą, Już cel nsną m yślą tk ch p e rc jch j k że u t p jn e m erene M llrm ćg, dtk k m plk ne pre sp r c j p r dy żenując n n e" był g ru n ce recy jed y n e ą t pl ej rtśc m stycnym ete rycnym p rej em rżl śc de k d en ck ej, sągjącej kre* łsn sj n encj t ó rc e j (U. Ec, Deł t rte. F rm nekreślnść petykch spółcesnych. T łum. J. G łusk. W , s. 42). N e b ę dę ęc sm tnny rp nu rt śc teg r d ju de, j k e ży B skupsk, jeśl p dtrym m pnę, że st su n ek m eg plem sty spm nych k n stru k c j e k sp e ry m e n t ln y c h je s t bekrytycny, k n stru k c j tr d y c y jn y c h ś je d n k n rch sty cn y, gdyż ne lcący sę * senst órcą rlą s tru k tu r y deł. J e j pne ym g n tu r ln e cekl eg y słk u ugd ne elu sprecnych rżeń, lec pne t ne mże być ne Jest re u lt te m s bdnej Igrsk ceń, n e sp r d ln ej k te g r c h p r d y fłsu. N kńcene spm neć treb jesce jed n y m mce, k tó ry res tą u k ry sę dne cłej re p lk B skupskeg m ce dbrcy jk spółt órcy deł. N e m erm neg ć, że dbrc m s ój udł kżr ej k n k rety cj deł. B yłby t b su rd ln e ; n j ne był ś ece, gdy h st ry cy k ry ty cy lte rccy d l sbe teg sp r ę, p reś d cen te y rżl ty lk upełne nnym jęy k u nż żrgn techncystycny cęśc dsejsej h u m n sty k. J e s t cy ste, że fkc lte r c k góle ne m że stneć p ś m ścą dbrcy, ś d m śc te ś są tyleż różnc ne, c sty p n e pre k u ltu rę lte r c k ą, yk stłcen e, epkę, śr sk etc. E lem en t spółt rący br deł ąże sę ysłkem, j k pdjąć treb, b y deł ru m eć; k t ne kn encj, j kej n p s n y stł u t ó r łśne p ny, te n g ne rum e lub rum e g d cne (tn. m ó ąc fch źle g dekduje), np. nc u żjąc prd. Je śl ęc m ó ę m ce dbrcy, t m m m yśl pred e systkm p r p rcje p ry p sy n e rl dbrcy st su n k u r l t ó rcy deł. jeg te lustr relch f rykńskeg busu prblem jny spr d klncneg bsurdu. Akcj flm u rgry sę pd łym kące A fryk, gdeś K m erune, któreg tery t ru m żyją bk sebe prykłdnej, brsąsedkej gde klnśc nemeccy frncuscy. Życe trp k u pgrążył ch stn km pletneg m rm u. Osd Frncuó jest mł, skłd sę led e klku sób, które t rą jedk repreent ty ny br frncuskeg spłeceń st. Są tu sklepkre, który csk ją M urynm tndetę m n k llne t ry, bk nch d ójk m sjry upr jących ducną d ł l nść d usps te rsk-eknmcn ą, jest bjętły systk, ecne spny serżnt młdy ntelektul st, k tóry krytycnym mmence prejme łdę. I t tę tk schrktery ną spłecnść dcętą d cylneg ś t, pmną pre Bg lud trf jk grm jsneg neb spóźn klk mesęcy mść ybuchu I jny ś t ej. Od r u uruchm n cskm l* n n m e chnm y gresy ne dedcne słą nercj bemyślne pryjm nej, m rt ej trdycj. Absurd pgłęb sę, kedy eurpej sk j busu cy tcyć sę yłącne dęk ubrnym e frncu ske nem ecke m undury Murynm. W tym mmence rsm ukuje s je cyncne rcje. Tubylcy jedneg plem e stją plątn W cudą jnę chrktere męs dl k r bnó msynych, stją sę rę dm łt nu eurpejskch p rchunkó. Wrtść flm u A nud pleg ylenu sę ptyk eurpcentrycnej perspekty y. Jeg skrm ny ut ór rb ch lm rżene flm u p chdąceg młdeg k fry k ń skeg, tk br jeg prblem tyk rs jest ujr ce tm tej strny. M uryn krytycne spglą dją błych klnstó, le drugej strny nektóry nch st rją sę prejąć eurpejske frm y chń. Crne błe klre pcęł sę jedk Eurpe, Jej pryskm centrum dres ten cuje sę ne tylk N stł ter cs d r n dbr cy, presdneg ekspn je g u d łu kstem p rcy t órcy, n e streg n jkśc ych lśc ych różnc kty nśc t órcej byd u, prec f k tu, że k ty nść dbrcy m c h r k te r tó rn y je s t re k c ją m puls st rny pre u t r deł. Jk eż ś m ść rl dbrcy m cene n te rp re t c j? T ylk t ke led e, że bdc ne p nen pm ć, że je st tk że dbrcą ąku tym nen uś d mć sbe s ój spsób dbru deł m jący pły jeg n te r p r e t cję. O ele n t m st st tn ejsą, nż e bł ch lce, rb tr l nych łżech p rte, peny ceść cytelnk jk spółt órcy deł, ydje m sę pr b lem ty l-" d re s t rtu ln eg, ęc bru p tencjlneg dbrcy psneg deł jk elem en t jeg s tru k tu r y e n ętrn ej. R e k n stru k c j teg d re s t d je żke pjęce celch deł. Jeśl ś chd ó ne pusclny beg ddelneg tr k t n sp r t órcśc sp r dbru, t -p ne p d p erjąc sę Już t k m rg u m e n t m, j k sts ne teg pdłu kncepcj O sn y u żm y, że lepe g de e sty lem m yśle meg d e r sr będ-'e uć łśc se n ne ujęce: że t ne leży dde lć p r b lem ty k sensu deł J p r b le m ty k jeg d bru m jąc u de, że ty m p u n k ce uch ycć m ż su b te ln e m d y fk cje d cu nu r u m en u deł stuk. Sedenem tych m dyfkcj d d n jm u je sę tr d y c y jn h s t r lte r tu ry, d d n n te re su je ją recep cj deł różnych k r ę gch różnych epkch, nebc? je j je s t tk że tr p en e str te g p sr ren tu jąceg sę s ej p r cy kreślneg ty p u cytelnk. N ep treb n e ęc B sk u p sk y t c p rec k m ne cężką rty le rę sem tyk, Jednej ty ch skół n u k ych, k tó re d elu l t są lte r tu r n st e skłm betnc, k e ru n k m bre dącym sę, ncym cąż bre p d jący sę p sre p sedem desątce. B skupsk ery sy tem u k e ru n k, del r nm jeg systke b rk nem żnśc: b r k łsn ej term nlg, m u sjący ł t n d u r n uk ym e nct e y rm ętym cudy sł y (jkż grm ch lść r ty k u le, k tó ry dp dm ), ęc u ży nym prenśne ( syst k je s t pe nym sense, k reśl nym spekce, nym tjem n c nym ), re u lt c e ęc m st p r grm eg dełu precyj, ru g rą c e mpre»yjłhdść tr d y c y jn y c h 'pjęć- l te rtu r n cy ćh, try m u jem y te k s t pełen nekreślnych c^ń, cłą seć nem l p etyckej u m nśc. uplecną m stern e d l y rżen jk eś m yśl cy stej lu b ręc b n ln e j (dkry ce jes'. b em jcęścej sm ne), j k t k e j chćby, że psr p s ą : y rż sę ję y k u specyfcnym dl lte r tu ry, cytelnk ś cy t ją ; m us ó jęy k rum eć k r y s t ą ; e s ej edy reg u łch teg j e żyk; n stęp n e B skupsk del ró neż s stą dl k e ru n k u sk l n n ś: n eu st n n y c h p r c sy stem t ó rcych, ne p d d n y ch żdnej e ry fk c j etk n ęcu lte r tu rą, eg k r ą t n sę kół te rm nlg I r d jgólnejsych, d t cągłeg p d k reśln n cesnrśc m etdy p rec st n ej m et d n. tr d y c y jn y m, resce b ry k s? j k ty lu nnych tru d n śc m 1 efek ty n eg sts stylu my ślen n st n eg n sm bsługę e n ą tr dyscyplny bdn. ęksych s tr u k tu r lte r c k c h.' drbnym m ż sę jk ś uprć). B sk u p sk kńcy s ój skc ""Osne pelem pre ycężne ś m śc fłsy ej ( rum enu M rks skm ). A pel te n pperm p r p n u ję stn en e sę, cy sk n e tu sk r jn e pkusy m yśl e, m ty ry p u ste prblem ne k n sty tu u ją t k e j ś m śc cąg jącej ybtneg petę p r ce ucene sk n stru n e, ucene brm ące, lec rtśc prnej. D ękuję A ndrej B skupskem u plem kę. m enym l esprt tg neykle ntelgentne relneg flm u, le tkże prenkjącym g spsbe m y śle. K rytyk frncusk estł ten br trdycją śecenej pstk flfcnej spd ku Wl ter Ddert. Chd typ rcj lmu sprdjąceg bsurdu selke ludke dł ukujące g ch dremnść sydercym lustre grtesk. Wj jest tu tem tem scególn dęcnym. Zrestą Anud ne jest persym reżyserem frncuskm, który cerpe teg źródł frncuskej k u ltu ry flfcnej. Pbny duch preglądł sę głśnym flme nty jennym Jen-Luc Gdrd..K rb nery" Pry łne trdycj śece nych jest tym temce scególne płdne myśl, pneż łśne te j epce uśmn sbe Eur pe ględnść sej kultury. Ale t już gdnene cne serse, które g ryglny flm Anud jest led e drbnym, lec chrkterystyc nym frgm entem. TADEUSZ SZCZEPAŃSKI O D G ŁO S Y 11

12 ffl Z Irnu ms yjeżdżją cuemcy. Wrócl już Irnu plscy specjlśc, który rl tm buę uruchme ne fbryk. D Irnu tmst prócł jtllh Rumllh Khmen. Stł sę rnkem 1 luteg 1979 rku. Ajtllh Khmen tny był teherńskm ltnsku jk elk bhter ry. Premer Spur Bchtr bstł systke żnej se punkty Tehernu jskem ernym mrch pe dł, że jeśl jtllh Khmen echce utryć drug rąd, t sptk sę e sprecem. Cy jtllh Khmen lękne sę tej grźby? t)d p ed ż t p y t n e dejde cągu n jb lżsy ch dn. A jt llh R u m llh K hm en, k tp ry je s t n e ątp l e j żnejsą są py cj, u ż, że rąd S p u r B ch t r je s t neleg ln y, j k że B ch t r trym! nm n cję p re m e r d n ele p 'n s m rchy. A jt llh K hm en dąży u t re n re p u blk slm sk ej. systk sk u je n te. że nc g ty m ne p stry m. W jsk? N e p m n j my, że jsku są też m uułm ne, lenncy slm sk ej re p u b lk żc są t m t c, który r k u ją, le c który rky y k n u ją, który m gą ne ty lk dm ó ć ch yk n n, le sk er ć brń prec k rkd cm Ne uleg ą t pl śc, żc I r n d d n n jd u je sę kr ęd jny m ej, ^ becne krcył k re s d ec y d u ją cych r gry ek. IR A Ń SK A O PO Z Y C JA ne je st jed n lt. N leżą n ej różne u g ru p n : d p r cy le cy F r n t N r y, sk u p ją c y te ug ru p n, k tó ry m k e ru je K erm S n d żb ne dgry ju ż t k ej rl j k p cątk ym k rese k n flk tu. T er p ln p er sy y su n ęł sę pycj syck, skle rg n n. kr k p k r k u sąg jąc s je tk ty c n e str teg c n e cele. P ry ó d cy sytó el k r tn e d l r u m en, źe lej pry st r l sę h m ć p ł m n fe stn tó, je ś l tylk e ą ch lk, t je j re u lt t je s t ju ż góry presąny. N kryść p ry słej r e p u b lk slm sk ej. I c lce m n rc h ą I r ne je s t c h r k te ry sty c n e, t ł ś ne t, że m rę r ju te j lk głsu chdły ne te sły, k tó rym k er n e n ątr, k r ju, le te, k tó ry m j t ll h K hm en d p r e s ł. l- ll k e ru je em g rcj. N jp e r :: Ir k u, kedy lk Ir n e gnł sę Ir k b y lj juj> ne ygdne m eć u sebe syckeg pry ódcę, l ten p re nósł sę P ry ż, sk ąd n u l có r / b rd ej sk u tecn e ker ł l ką tcąc*; sę ty sące klm tró cetch dcytn jeg lst sk e r ny p rec M hm m Ree Ph ly. N ulce yległy tłu m y. A j t llh K hm en stł rest n y. N eść ty m sł d em n str c j. P l n k, k rn e, my t r e, pżry ybu ch ły n et b re T eh ern e. C e s r sk g rd t rył geń d e m n strn tó. P l ł sę k re. U ż se że rp n e ł ted y Ir n e 9 tysęcy lud. A j t ll h K hm en ysedł ęe, le m u s ł pu ścć Ir n O s d ł Ir k u. K edy je d n k syc cęl b y t decy ne ystęp ć prec k m rch r ń sk e j, rąc Ir k u sedł d n sk u, że lep ej będe, gdy K h m en puśc Ir k W Ir k u są też syc. TSt.AM j k k reślł t pe en egp sk ucny er gsp LUCJUSZ WŁODKOWSKl IRAN, NAFTA, ISLAM 1 2 O D G ŁO S Y drcy, spłecny 1 p ltycny bót p r n n e j epk. D ned n m gł sę yd ć, że slm je s t ju? re lg ą m rt ą. T ym csem jk se k u le żyje r sę. W A fryce n p r y k łd 10 A fryknó, któ ry y r ek ją sę n m sty cn ej ry cy n n y ch ereń s ch p r d k ó trech p r y jm u je ch reśc jń st, s e d m u slm. C r d lej g łąb A fry k cer f l ch e te ru p r p g n d slm u. Z d n em US N e s n d W rld R e p rt " n ś ece je s t kł 900 m lnó y có relg u stn n ej pre M hm et, ty m kł 3 m lny U SA. N lcyłem p r e 70 p ń st e sy stk ch n em l k n ty n en tó, k tó ry edle fcjlnych d n y ch są y cy M h m et d 1 99 p r cen t ludnśc. N p r y k łd A lg er je s t 98 p r ce n t m u ułm nó. B ngldesu 95, E gpce 92, J rd n 80, L b n e ęcej nż pł, Ng ere 86, P k s t n e 97. Z re stą fcjln n P k s t n u b rm : M u u łm ń sk R ep u b lk P k st n u. W R P A je s t 1 p r c e n t m u ułm nó, Ir e lu 15, I n dch 11, Ju g sł 8,4, M d g sk re 5, K ng Z jrę 2 p r cen t. N F lp n c h je st 7 p r c e n t y n có ry M h m et, le te 7 p r c e n t ludnśc F lp n stn re e lk, gdyż m u u łm n e chcą m leć ł sn y rej n, gde u stn lb y s ój p rą d e k, re s t ludnśc je s t te m u prec n W re fe re n d u m, j k e był sę 1977 r k u 13 p r n c j c h p łu d n ej cęśc F lp n 90 p r ce n t b rący ch u d ł y p ed ł sę n e g ty n e sp r e u t r e n m u u łm ń sk eg rej n u. ISL A M je s t ne ty lk relg ą, Jest t jednceśne sty l życ. R y srd K p u ścń sk ksążce G dyby cł A fry k n y slm relg ą n j b rd e j dprną n Inne Idee 1 p r ą dy um y sł e. ISL A M pse Jó ef B el sk skcu.is l m j k relg ą ś t p u b lk n y m Z ry se de jó relerh cne b rd e j nż In n e rellg le m c h r k te r p r ą d k n W spm ny S r t M d r u ż. W r e p ń st M edyne jest n pe n pd elm ględ m gdne śld n. Jed n k ż e nc c t, ż ne p ry jm u jem y m śc m n, j k e preżył ś t cągu l t d csu p stn Islm u. S r t M dr je s t p r denem s r tu cyl p r knrncneg Ir n e. S r t b ąuje p ry k łd A rb S u dyjskej, Jem en e P ółncnym, K t re, Lb r A bu Zb. L b g tu je p r dnem s r tu k r j c h fry k leżących płudne d S h ry. W L b n e sądy p ń st e r p tru ją ty lk sp r y k rn e, sp r y cy lne, r d n n e r p try n e są pre rg n y relg jn e. D l ceg ęc Ir n, k tó ry m 90 p r cent ludnśc stn ą syc, ne m łby pstęp ć t k j k nn? Pbżny m ł M hm et t ne tylk ten, kt rc sę t rą schdu cy chdu pdcs m dlt y, le pbżny mąż t ten. któ ry ery Bg, deń sądu, d je s ój m ją te k m łśc kre nym, sertm, ubgm, pdróżnym..." C esr M hm m d Re P h lv ter p r k ty c e s eg dąże elkej cy lcj n ru sy ł ele sd slm u, chć sm je s t jeg y cą. Sm sę bgcł bgcl sę cłnk e jeg rdny d ru. L egendy k rą ż ą b j ń sk ch f rtu ch rdny P h lv ch tych, któ ry je j służyl. N ru sł t pcuce spr edl śc precętneg m u u ł m n. D łlnść gspdrc ce s r jeg r ą d u p r dł tegż m u u łm n n u bóst, lb p r y n jm n e j cynł jeg sy tu c ję tr u d ną. W m ecetch ulem e m ułł e m ó l, że t dlteg, ż cesr ne p stęp u je edle teg, c m u n k u je K rn. K O N ST Y T U C JA Z 1906 ROKU k ł d ł, że u st y st ją sę tedy pr m cne, gdy p r b u je je p r l m e n t pęcu m ud żth d ó, có p r m uu łm ń sk eg y b r n ych sp ecjln e ceny u st n ych pr, Ale j k t erd cy t n y ju ż S r t M d r: Od csu, gdy rąd sch R e, góle nc p y t sę dne te g try b u n łu. W se rp n u 1978 r k u J c k G r fl, y słn n k P rs M tch p y t ł M hm m d Reę P h v : Cyby W s C esrsk Mść g dł sę n stn en e r d y d uch nych k n tr lu jący ch cłe u st d st?. Ne dp edł Re P hlv. N t bym sę ne gtcu. A le p tym k n sty tu c j 1 0B r ku je s t upełne m żl sts n ". T różnc pglądó, prne m że m rgnes, stce u ypu klł st tę k n flk tu m ędy sym em te rą p r k ty k ą b u d elkej cy lcj". Syc r ń sc y dążyl teg, by m u u ł m ń sk m Trne p n ły m u u łm ń ske prądk, łdc teg k r ju cy m ł rócne Z chód d ą Ft: A rc h u m żył p r de Ir n e chdneg stylu życ, k tó ry Ają, Ir n e m slm em m ty le spólne Jó ef B el sk. P r r k M hm et p g, c nc dnem. W sąsednm kł. j k prepsy K rnu treb A fg n stn e pr n m rk s sts ć. P óźnej cynl t k lf st sk e prądk, le K rn jest e. K lf t cej stępc e p restreg n y, ece eb rn słny pre A llch. M hm et u m rł c y n ją sę d dcyty y ją t 632 r k u p nm był cterech kó K rn u. D lceg ęc sy klfó, jeg t rysy bądź k re ckm Irn e, któ ry dlek je s t d n y ch : A bu B ekr, O m r O th m n p r m rk sst sk ch sym pt, m ł Al. W csch K lf tu O m r A r by być Icej? b e byl Ir n. K r j byl y n s SZY IZM rdł sę 661 rku. cny d ługm jn m B ncjum N ektóry n y ją sym prte e n tę r n y m lk m tr n. Otestn ty m em slm u, le je s t t sttn*m schem d y n st S ss n dne pró ne. W 660 rku dó, k tó ry rądl P e rs j d 226 m rł Al, k re n y 1 ęć M hm et, 651 r k u, byl J d e g rd III. Ac rty stępc esłny pre A l rb e p n l Ir n 642 r k u l c h, k tó ry był blskm sp ó łp r B ył t knec tychcs ej relg c nkem prrk. W tedy t p stł r strń sk e j. P cątek slm u spór, k t m sdć tr n e p r Ir n e. Z m en! sę też k len d r, rk. Syc u żl, że p nn t gdyż m u u łm n e lcą cs d 622 być ptm k e Aleg, k tó ry był r k u, k edy t M hm et ucekł pred cłnkem rdny M hm et. Ich rgm M ekk M edyny tm prec ncy chrdżc u żl, że p łżył rc e p ń st m u u ł nn sę t dby ć sdch m ń sk e C esr R e P h l v u sł d em krtycnych. K żdy lny p ł pm nąć m u u łm ń sk ą tr d y c ję bżny m u u łm n n mże stć b r I r n u 1 pry rócł k le n d r persk, ny k lfem. S k r y st ł teg g u b e r cą sy lcyć cs d 559 rku n t r S yr M u j ął łdę, p red są erą, k edy t C yrus prenósł stlcę D m sku 1 dł W elk łżył m n rch ę rńską. pcątek d yst O m dó, który Teg ne mgl m u ybcyć du pn l 750 rku. P nch p r y ch n syccy. Je d e n nch, S rt sl A bbsy e p n l 1055 M d r p edł y słnnk Der rku. Spegel : Syc u żją, że K rn jest W eźm y u st ę n ej r ń głó nym n ek estn nym źró skej r c h u b e csu, k tó r d dłem p r. U żją n, że d u n deń m enł h st rę lu b c n j sty m m M uhm m d l-h sn lm nej h st r g rfę Ir n e. Pd -A sk r n e m rł 874 r k u, le tysąc l t ren t lśm y sę edług dł u k ry cu pśrednct em k le n d r m uułm ńskeg. N s ch n m estn k ó, m ędy nnym r c h u b csu Ir n e ne je s t n j t ll h ó. Im m róc dnu s ą m u u łm ń sk, n m ędyr. du sttecneg. J e s t n nem ylny. Ne m p reced en su ś ece, J e s t n cym ś yżsym nż klf. K leźlśm y sę d p r y ubcu lf, jeśl ppełn k ty negdne, mż Ne p y tn dne n et p rl m e n n łżyć tr n u, m m je s t desyg tu. n ny pre ppred n k je s t t k t B g. T EO R IA P O L IT Y C Z N A ISLAM U d n e łd cy d u tr y m y Syc m eskją ne ty lk I r ne. M eskją ró neż Ir k u, n u ró n g spłecnśc ś eckej, t k m dłnu, by ynku Z jedncnych E m r t c h A rbskch, teg kżd rst spłec jm A rb S u d y jsk ej, K u ejce, J r ł s je m ejsce sp ełn ł s ją dn, B h r jn e, O m ne, Jem en e P łudn ym P ółncnym, S yr, L r lę, t k j k t stł ustn ne dl dneg p rąd k u spłecneg. bne. A le ty lk Ir n e stn ą M uułm ne u żją, że ór t k e ęksść ty lk Ir n e sym je s t g p rąd k u d ł p r r k M hm et. re lg ą pń st ą. N e p ry p d k em CZĘŚĆ III. SZYICI d.'e j A JA T O L L A H R U M OLLAH K H O M K N l puścł Ir n presł 15 t tem u K n flk t m ędy r ń sk m m u u łm n m sy tm m n r ch ą P h l v c h cął sę ść d n. M tym s ój udł ró n eż Re C hn k tó ry je d n k dążąc sł ben pły ó pltycnych syc keg d u ch eń st u m ł1 łgdć drżn en. K n flk t m ędy jeg synem M hm m dem Reą d u ch eń st em syckm cął sę tu ż p głsenu b łej re lu c j. W s m p er sy m k rese bł r e lu c j sp r d ł sę dużej m ere re f rm y r ln e j, gdyż t b y ł n jp r sts e rel n e fe k t plty cn y był teg n j d c nejsy. O kł sę też, że re k c j t u j n ł sę n jsy b cej. B ył t pcątek 1963 r k u. R efrm r ln b jęł ró n e ż m ją tk fu n d cj re lg jn y ch, t k n e k f, chdy 7 k tó ry ch b y ły p d st ą utr y m n se d u ch eń st syc keg. A j t llh B eh b e h n jeden j yżsych ó cs d st jn k ó syckch y słł lst p re m er rądu rńskeg, któ ry m rócł u gę, że y łscne, b ędące stce recy n ru s n em p ry tn e j łsnśc, je s t sprecne K rnem. R dł ęc p re m er r ąd u rń skeg, by ten rcej tr y m ł ręce t dlek d k f. W T e h e r n e sł n e t m esek, k tó re ęły s ój pcątek n te h e r ń sk m b re. M łem ju ż kję spm ć p prednch rty k u ł c h, j k ą r lę spłeceń st e r ń sk m p ełn br. N e je s t t6 kżdym r e ty lk m ejsce, k tó ry m se h n d lu je. P ty m r ń sk b r je s t pd p rem żnym p ły em u lem ó m ułłó. M hm m d R e P h l v l p jechł Q um ś ęteg m st sytó, sedby j yżsych łd sytó, tm d! chłpm em ę p chdącą dóbr re lg jn y c h fu n d cj. W tr k c e s eg p b y tu Qur. R e P h l v ś dcył, że bryd sę.crn ą re k c ją " jesce b rd ej nż cer ną d e s tru k c ją M ł t być streżen e pd d re se m d u ch nych syckch, le st ł sę y nem. S yck pycj ty lk c e k ł sp r y j ją c ą kję. O kj t n d r y ł sę k lk m esęcy późnej, kedy bchn Ir n e rcncę śm erc nuk M h m et, m m H u ssjn, k tó ry m rd n y stł n r k k l f J d. W tedy t łśn e n re n ę lk m n rch ą P h lv ch y stą pł j t ll h R u m llh K hm en, ró neż jed e n n j y żsy ch d st jn kó syckch. W e sy stk ch m e p r n eg, k tó ry re g u lu je życe I p stęp n e m u u łm n n edług n u k rty c h K rn e sunne p r r k. P r m u u łm ń sk e jest t t lt rn e 1 rąd kżd ą cynnścą cł ek leżąceg spłecnśc m u u łm ń sk e j: kżdy jeg cyn chćby n jd r b n ejsy m ł żny, je s t n ejk pre d n y sklsyf k ny pre s k ru p u l tn y c h ju r y s tó m u u łm ń sk ch. Islm ustn ł s ój ł sn y prądek sp r ed l śc, u st l ją c t, c je s t słusne nesłu sn e, t, c je s t bre m r! ne p ęk n e, c łe, m rlne b ry d k e. M u u łm h n b ąny je s t y pełn ć pęć pdst ych b ą kó : eryć, że Ne m Bg próc A llch, M hm et je s t jeg p r r k e m, mdlć sę 5 ry denne, d ć b ednym jłm u żn ę, pścć m esącu r m d n e r życu udć sę p elgrym ką ś ętych m ejsc M ekce M edyne. N j ę k sym p restęp st em slm e jest yrecene sę, u tr t ry. Ale ró neż elk m brdm dl m u u łm n n są: m rd erst, nerąd, sm, pce, krdeż, fłsy e ś dect, scerst, dm n e jłm u żny. K ry t są su r e n ekedy k ru tn e : ucęce r ę k k rdeż, chłst, ukm en ne p rv k łd ne ern y ch bec męż kbet. K O R A N je s t m terl nem p r p sechneg, cyl p r n tu ry " j k t pse cy t n y już też pry ódc sytó r ń sk c h był elkm prec nkem M hm m d Rey P h lv, Sym m b em c h r k te r desydenck, m streże n łdy ś eckej, gdyż dąży p d prąd k je j d k try n m relg jn y m. A Re P h l v chcł sm em u eść Ir n elkej c y lcj. T elk cy lcj ydnu Rcy P h l v był k m e nem bry dl syckeg duch eńst, K bety try m ły ró ne p r, ne słn ły t ry, m gły sę ucyć, służyły jsku, plcj, urędch. W lklch pt lkhl, kn ch pky n gresne fl m y, m stch były m y r p u sty k sy n gry. N e p ry p d k em ęc gne rń sk eg lu d u sk er ł sę prec k dełm st, k tó re Ir n u p lnem Rey P h l v p ry lek l cuem cy, głó ne A m ery k n e. IRAN OD D ŁU ŻSZEG O CZA SU Z N A JD U JE SIĘ NA K RA W ĘD ZI WO.TNY DOMOW EJ. -A j t ll h R u m llh K hm en p edł u t ren e tym cs eg slm skeg rdu. S p u r B ch tr p edł, że re s tu je cłnkó teg rądu. N ulce T e h e r n u ysł nó jsk. O be sły: lenncy m rch, bdż ty lk prec ncy slm skej rep u b lk : spd różneg n k u llenncy t k e j re p u b lk stn ęły pred d ecy d u jącą k n fr n t c ją. Sch b s e r u je y d ren r ń sk e pół ncnej A fryk. S p u r B c h t r u s łu je u r t ć t, c sę jesce r ńsk ej m n rch d u rt ć, p r e k s tłcjąc ją ór b ry ty jsk. P re y d e n t Jm m y C rte r n łu je spkju udel p prc rą Stm r B ch tr, cym n rż sę R ee P h lv. Z ąek R deck st stn sku, że są t sp r y e n ę tr n e Trnu, le b rd chcłby, by pd s m bkem, pblżu rd eck ch pól ft ych, p n ł spkój, by był tm ustb l n y e n ętrn e k r j. W ydrenm r ń skm p ry g ląd ją sę różnym ucu cm pry ódcy k r jó rb sk ch. D l Irel je st t klęsk, n B ch t r. n r-ą d u stn ny pre j t ll h K hm eneg ne spred Irel n fty, ne będe u tr y m y ł nm żdnych k n tk tó. Z ne ną p lcją rń sk ą SAVAIC skll m ędy nnym relscy s p e cjlśc. N*kt Ir n e dług teg ne pm n, n sp ó łp rcy y dó rńskeg relskeg. C Węc d lej? rrv ev dem nstrnc łją: K hm en, t je ycęst je s t bl k*! Jesteśm y str n n ct em A llch, R um llh je s t sym dem!" O sttecne ycęst t r e p u b lk s l m s k!1. D żll T e h r n, były pre dncą cy R dy R egencyjnej p łnej pre Reę P h lv, k tó ry jk y sł n n k B ch tr udł sę P r y ż j t ll h K hm eneg, łżył jeg ręce dym sję. A jt llh K h m en ne chcł p ry jąć S p u r B c h t r pók ten ró neż ne łży jeg rece dym sj. T byt. kedy jesce j t ll h K hm en p reb y ł vgnu P ry żu. Od 1 lu teg 1979 rku j t ll h R um llh K hm en je st już T eherne. W ł śc y pry ódc lł sę. ł śc ym m ejscu. Ale r ą rń sk eg ęł jesce dlek. J e sce sę nejeden r k re pleje. G spdrk r ń sk pgrąży sę cr głeby chs. Ju ż te r n e k tó ry specjlśc u żją, że by pry rócć ją stn u uży lnśc p treb długch m esęcy, n et m ó sę rku. A IR A Ń SK A LEW ICA? Sch u elbł skrżć systk ł cer ną d e stru k c ję. R ecy stść sp ł t ł m u fgl, b prec k ne m u ystąpl głó ne jeg spół y cy t pd relg jn y m hsłm, k tó re km unm em ne m ją ne spólneg W T e h ern e dbył sę d em n strc j rń sk ch sl le c ych, k tó r sł pd h słm : An Bgem, n prec n em u, N t p t u lnlśm y sę spd d y k t tu ry sch by pd prądk y ć sę d y k tu r e slm u". A jt llh K hm en je s t d, że m rksśc będą mgl głsć s e p stu lty, le ne ln m będe spsk ć p re c k p ń st u ". P ry ó d c T u d eh L u ej P r t Ir n u k tó r n ed n ysł Dndem N u rred n K n u r ś dcył. że pry ódc sytó sk rb ł sbe są sy m p tę. D d! n, że T udeh un je b ek ty ne stęn c elem enty jeg d łlnśc ( j t ll h K hm eneg pryp. L. W.) cyn systk, by leźć nm spólny jęy k. C j ęcej. T udeh p p er p r k lm ne re p u b lk slm skej, nesene m rch, p łne k n sty tu n ty, g r n t n e selkch frm d e m k rcj y k ry sty n e sbó n tu r ln y c h Ir n u dl br gółu evl t systk, ceg m er R um llh K hm en. Z dnem N u rre dn^ K m n,nv m sdncych rbeżnśc m ędy u k y m s cj lm em spłecną d k try n slm u. T sm restą t erd ą sąsed n m A fgnstne. J k ęc ptcą sę dlej ypd k Irn e. Cy jde st re tm re p u b lk slm sk ej? Wsy stk sk u je t, że tk. A le d ryć sę m e jesce ele.

13 Prktycrne brąc, Irne dłjq de łde. Rqd premer Bchtr, płny pre sch, ne lł p prc rdu, pdcs gdy rój sytucj krju dd łują prede systkm serke msy re, esplne kół pryódcó ruchu py cyjneg. Precdłją m grupy ugrup skrjne prce, prkujące lk ulcne, kre rpry de mnstrntm grbeże. Ist neje b prertu jsk eg. W yjd sch k r ju 16 styc br. sp ł ybuch sp n tn c n e j rśc. Jtk nsą grncne gencje n frm c y jn e, ' T eh ern e tłum y m n fe st n tó rucły p e d estłó st tu y sch jeg jc. P l c e ulce r. menem s ch, m m cłnkó c e s rsk e j rdny d t m p m ę tn y m dl m n rch tr y m u ją n e y, n d n e pre n ró d. Mm y j du sch sy tu c j k r ju je s t n d l b rd n p ę t. Chcż rąd B c h t r tr y m ł tu m u fn p rlm en ce, stn e ją p żne ątp l śc c lsó teg gb, n e tu p s ł p red p r m dn m b se r t r p ltycny gety Ne Y rk T m es". G łó ną p ry cy n ą teg st n u recy je st d łlnść p r y ódcy pycj j t ll h K hm en, k tó ry y r ąn r d y re g e n c y jn e j y t ryć drgę st ren re p u b lk slm sk ej pd jeg k er n ct em. J k m, j t ll h K hm en p ró cł już k r ju e n tu j sty c n e t n y pre m ln e tłum y Irń cy k ó. P csem, jk d ł rąd B c h t r p ró t j t ll h K h m e neg k r ju, g b n e t p re m e r n ł jesce seregu nnych n em n ej tkl ych. P red dltem P ry ż p ry ódc r ń sk c h sytó jesce r p edł, że b e p r n e są r d reg en cy jn, g b n e t B ch t r, be by p rl m e n tu p n e ż systke p łł sch. W e ł p r e t skłdy sy stk ch tych rg nó p dn sę dym sj. N e b em rekł sę st n sk m n str sp r ed l śc J. S d ek W r. G ety dnt ły, Łż W r był str ą śn ę ty re k c ją n r d u p lty k ę n eg g b n e tu, jk ró neż tym, że jeg sp ó łp rc n cy bj k t l g m n ste rst e. N stę p ne, r dejścem, n łsn ą p rśbę, gen. F. D żm e stn sk m n s tr jny, je d y n ą u t ry t ty n ą sbstścą rąde B ch tr, j k u żją te h e r ń scy. b se r t ry, je s t m n ste r sp r g rn c n y ch A. M rfe n d e re sk. Je d n k ż e, j k Lnfrm u je d en n k T ełrn J u r n l je s t n b r k ł p tn y re k c ją Z ąku R deckeg n ty k m u n stycne yp ed B c h t r. M rfen d eresk rpcął d łlnść n ym st n sk u d cystk śród rń sk c h m sj d y p l m ty c n ych. Ze stn sk m b sd ró stl lnen dypl m ty cn p red st cele Ir n u ONZ, A ngl, B ryl, Dn* S y r, e W łsech, In d ch F r n c j. Osttn p n f rm n lnenu e stn sk m b sd r USA, sbsteg p ry jcel sch jeg b. ęc A. Z hedeg. O rey g n cj e s ch fu n k c j p n frm ł 20 psłó m edżlsu, nóżsej by p rl m e n tu, któ ry ś d cyl, ż ne m gą ykny ć s ch b ąkó becnej sytu cj. R ąd B c h t r, drucny pre pyeję, je s t fk ty cn e ned ln y dłn. B jk tu ją g p rc n cy sy stk ch m n ste rst. C en tr ln y K rd y n cy jn y Z ąek P ń st ych S płecnych O rg n cj I r n u, st rny pre str jk u ją c y c h r b tn k ó u ręd n k ó, res jący p red st c el kł 45 n j żn ejsy ch m n ste rst, uręd ó IRAN NASTĘPNY ETAP KRYZYSU POLITYCZNEGO k m p n k r ju, p d m ł m re k n ty n u n s tr jk ó d e m n str cj ż d n esen cłk teg y cęst, t je s t u st n e k r ju łdy re p u b l k ń sk e j. R d e ł ble n c e s rsk e j r d y re g en c y jn e j u ległeg je j r ą d u r p p r c p r k l m n e j pre j t ll h K hm eneg Isl m sk e j R dy R e lu c y jn e j. P rem e r, k lejn, ruc grźby lu b rc sę s tr jk u ją cych ś dcem, ż gtó jest ddć sę dyspycj ld e r py cj j t ll h K hm eneg. G b n et B c h t r ne k n tr lu je cnej cęśc rm. Jed n ceśn e cr ęcej fk tó ś dcy rśce p lry cj śród jsk ych. O kł 4 tysęcy fceró be l tn cej pd H m d n em gł sł głdó kę, żąd jąc u su n ęc m ery k ń sk ch rdcó. Złżyl n tk że ś dcene, ż ne p p rą e en tu łn e g p r e r tu jsk eg. O kł ty sąc jsk ych rgn ł n ty r ą d ą d e m n str c ję be jsk ej B n d r Abb.s. W p r y ję te j relucj ucestncy d em n str c j łżyl ś dcene, ż ne będą sę p d p rąd k y ć r k m negdnym n teres m n r ŻABA CO PIJE I RECHOCZE Cy k tlcy są głups? P rep rsm, nkg ne ch cłbym urć. N e j d łem t p y tn e. Z d l je lude k e st c h tych b l t n. U r ęd u ją B u n d e sre p u b lce. A mże t p l tk, że k t lcy są głups? W p r d e ju ż T c y t p u cł, że ne k żd p l tk je s t f ł sy, le jk ż e m ą d ry p receż T l m u d p restreg, by cłek r sąd n y n e d ł sę p l tk n e n e t łsn ą ż n ą. C jed n eg p e nść je s t c łk t. P l tk je st sechbec. Ż d n e p ń st ne je s t d nej lne. I żd n e sp łe ceń st p l tk p r d p d b n e ne un k n e. J e d n p n p edł je d n e j p n, że pn M be! S h eeh n, se d e m desęclet st ru s k, k tó r m e sk sm tn e dużym crkem n p red m?ścu F ld elf, k u p ł n y sm chód d l s eg p ry jcel. J e d n p n p ed ł d ru g e j p n, że k t ś sły sł jk b y p n S h ee h n fu n d ł s m p ry jc łm tu ry sty c n e jże P u e rt Rc. N syscy klcy cęl sę stn ć, le też cężkch l ró u k ry ł p n S h e e h n p ncy s eg ceglneg m k u r d n neg. P cątk m ó n tr y d e stu pęcu ty sącch. W resce un, że te n sk rb sęg c łą pe nścą c te rd e stu pęcu m lnó. N ty le p n ą S h e e rh n ycenn. P re d m m p n S h eeh n eb rł sę kńcu tłu m cek skch. Cóż, p en ąd t penąd. Ż den m ężcy ngdy ne m ść pen edy, cóż per kbet. Cy ju ż A ry st te le s ne dł, że p e n ąd d je g r n c ję, że p r y słśc t będem y ceg sbe życym y. A le t j k e systkm. I te j dedne d tysąclec śce r ją sę d e skły. B d ru g sk W SOFII - O SWIECIE CZTERDZIESTY KRYZYS W yt p rty jn -p ń st e j de legcj P R L pd p re d n ct em E d rd G erk B u łg r b ył je d n ą tych, k tó re p g łęb ją r s e r ją sp ó łp rcę m ędy k r j m s cjlsty cn y m. O m n st su n k b l te r ln e, le te m ędyr e. Rbr jene, scególne bec p ró b r p ę ty n n eg tech n l gcneg yścgu b r jeń, je s t dś n jp ln e js y m d n em. D lteg P lsk B u łg r, p d ją sę j k n js y b s y m p r d e n e m ż y c e u c h l s p e c j l n e j s e s j Z g r m d e n O g ó ln e g O N Z s p r e r b r j e n r y r ż ją p r e k n n e, że dl pr cesu d p rężen..k l u c e n c e n e m ją r d e e k - m e r y k ń s k l c n e g c j c j e, p r d n e c e lu r c d r u g e g p r u m e n g r n c e n u b r je ń s tr te g c n y c h r n e g c j c je n n n y c h ż du rń sk eg p p erjący m desp ty m. Z t k m sm y m ś dce n m y stą p l jsk re j ne m st B,bl. J k nsł g et K jtn, sttn ch dch styc rest n tysące żłne ry fceró. S ereg fceró p st n p red sądem jsk ym sk n n k rę śm erc. W seregu r ń sk ch m st se dl ut rn k m tety b y tel ske, jm u jące sę rdłem ży nśc, u tr y m y n e m p rąd k u p u blcneg k rd y n c ją ystąp eń prec k b ecnem u reżm. W n ek tó ry c h ejsk ch re j n ch chłp bjęl p sd n e m ją tk b srnce, rdell pm ędy sebe e m ę sp ręt rlncy r st ryl łsn e rg n p r ą d k u bepe ceńst. C h r k te ry sty c n e, ż k m tety c y n ją pełnć re ln ą ł dę m ejscu, b rąc sebe t k że k n tr lę cen, decyje spr e ybyc p rer b u rpy n ft ej, tr n s p rtu klej eg n. C y t ny już den n k rń sk T ehrn J u r n l n f rm u je, ż m eśce K um, k tó ry m m ły mejsce scególne k r e strc d em n str n tó jsk em, 19 styc n y c h p ł s c y n c h ". O b p ń st u je m n r e d u k c j s ł b r j n y c h b r j e ń E u r p e ś r d k e j m ł b y p y ty n e s k u t k d l d p rę ż e n. ż ją też, że D dnsłe n cene dl seg k n ty n e n tu m Akt K ńc y KBW E. S p tk n e B elgrde s y g n t ru sy A k tu p t erd ł jeg gę j k długfl eg p r g rm u r ju pkj ych st su n k ó b epeceń st. D e le g c je y r ł y n d e ję, że n s p t k n u M d r y c e, 1980 r k u s t n ą s ą g n ę te n e n c n e s u k c e s y t y m k r e s e ". P lsk B u łg r są p reb u d ą m ęd y n r d y ch st su n k ó g spdrcych, p rc c h n s p r e d l ych sd ch, lk d c ją b re r grnceń. U żją, ż e r j sp ó łp rcy g s p d r c e j 1 n u k te c h n c n e j E u r p U sp r y j ł b y p stły s m r u tn e łde m e j ske, k tó re d b ją cystść m eś ce p rąd ek. N et ru ch em ulc nym k e ru je plcj republk slm sk e j. D per c u j n n n te re s u ją cy f k t, ż 20 sty cn rpcęły sę T eh e r n e p u fn e rm y m ędy p r e d st c e l m sł br jn y ch Ir n u y sł n n k m j t ll h K hm e neg, p d jęte celu u n knęc k n flk tu, k tó ry by mógł d p r dć jny m ej. D ed n sę ty m k ed y j t ll h p e dł, że n eb em p róc I r nu. C hcż K hm en prec, ż n ął k n t k ty p r e d st c e l m r ń sk ch sł b r jn y ch, b re p n f rm n y ch kłch teh er ń sk ch m ó sę, że rm y te cęły sę cłą pe nścą, ne m tylk, jk m ły prebeg j k d tg tr ły. N e yklucne, że tr ją dś. W k żd y m re, p r ą d k u d en n y m stły m. n. t k e sp r y, jk gd ódcó r ń sk c h sl b r jn y ch p rót K hm eneg k r ju, żąd n e K h m eneg lk d c j m n rch gł sene re p u b lk slm skej. P ró t j t ll h Ir n u ś dcy, ż p er s ą sp r ę ł t n p m y śl Khmeneg, ner e m n e ry m y k n em t ern em l tn sk T eh ern e leży r u m eć, ś etle tych rm ó, jk t rc m ędy B ch trem rm ą. O b ser t ry pltycn n Z ch de są d, że jkby sę ne uł żył k m p r m s m ędy K h m en m jskem, pe ne jest, ż j t ll h cesy sę tk grm nym u t ry te tem, że ódcy jsk m gą l cyć c n j y żej y trg n e jkegś prejśc eg k resu l k d n e m n rch. W m j.uż, ż r ły sę selke deje B c h t r rm n ch ne m n rch. J k p d k re śl ją k m e n t try pltycn T eherne, g e n e r ł e stją pred tru d n ą decyją, edą b em, że jeśl k r ju p stne re p u b lk, t upry lej nv st tu s s b r jn y ch kr: rądó d y n st P h l v, p restn e stneć. J k p n f rm ł gen cj R eu te r Neg J rk u, dnem b yłe g m ery k ń sk eg m n. s p r e d l śc, R. C lrk, 99 prc. Ir ń c y kó pper pry ódcę pycj j t ll h K hm eneg. C lrk, k tó ry rm ł K hm enm P ry ż u pred jeg p r tem k r ju, p ed ł k n feren cj p rs ej N ym J rk u : T łśne te 99 p r c e n t Irń cy k ó y stęp u je p r e c k sch!... J k ś dcył C lrk, K hm en p edł: M m n d e ję ż n ró d m e ry k ń sk, K n gres USA p re y d e n t C rte r s cu nkem p tr k tu ją se żądne, żeby S t n y Z jedncne ne m esły sę sp r Ir n u pry pm cy jsk, s ch rdcó, CIA cy też kując p p rce prem er B c h t r. O sttn elu m stch k ty l sę genc t jn e j plcj p lty cn ej SA V A K, cęść p r e d nych sch fceró rm p splc n jem ncy, re k ru t n sp śród k ry m n lstó. U brjen p ł k, nsąc k ry k ceść sch, rg n u ją d em n strc je reguły p rek stłcjące sę pgrm y, bce prechdnó, n p d y u cestn kó n ty rąd y ch m n festcj ebrń. W n e elk m m eśce J d nsh r t k bjó k sp ł k r e strce m ędy le n n k m p rec n k m reżm u, y n k u k tó reg 15 sób stł b ty ch kł 200 rn n y ch. O pbnych y d r e n c h nsą seregu n nych m st. W T eh ern e 500 bjó k ry, spm gnych pre fu n k cj rusy SAVAK, n p d m ł d. T er, kedy j t ll h K hm en jest Irn e, p rąd k u d n st ne sp r sttecneg p rek n łdy slm sk ej rde re lu cy j n?, k tó r, jk ś dcył jt llh K hm en sf rm u je rąd tym cs y p repr d gólnr e y b ry. Cs pkże jk d lej p tcą sę y d ren Ir n e. Z ŁAMÓW PRASY ŚWIATOWEJ ^ Jed en c ł n k ó u t r n e g n e d n r ą d u K m b d ż y p n f rm ł, ż k r j u b r k u j e l u d u m e ją c y c h c y t ć p s ć ró c ł s ę k m b d ż ń s k e j n te lg e n c j r spe c j ls tó te c h n c n y c h p r e b y ją c y c h g r n c ą p e le m p ró t j c y n y łą c e n e s ę d e ł d b u d y k r j u. T n V n, c ł n e k N r d -R e lu c y J n e j R d y K m b d ż y p e d ł, ż p r e c ą g u tr e c h pól l t W łdy re ż m u P l P t r e s t n lu b b t n e m l s y s tk c h p r e d s t c e l śr d s k n te lg e n c k c h, t e j lc b e p r fe s ró, n u c y c e l, le k r y, n ż y n e ró. T n V n p n f rm ł, d jśc e ł d y K m b d ż y, k e tn u 1975 r k u, re ż m u P l P t - 1 'e n g S r n c ł d l n te lg e n c j ró n d u c h ą j k f y c n ą e k s t e r m n c j ę. T n V n t k ż e s t ł um es c n y n lśc e m r t y c h ty lk d l te g, że je s t n te lg e n te m. Ó c e sn y r ą d u ż ł, że K m b d ż y p tr e b n e je s t ty lk c h ł p s t, k tó r e p n n p r d u k ć ę c e j ry ż u. 'l n V n p e d ł, że m u s ł p r c ć p r d ć t r y b ży c c h ł p, c h cż je s t p r fe s re m. P ó ź n e j u c e k ł b u p r c y p r y m u s e j I p r y łą c y! sę p s t ń c ó, lc ą c y c h p re c k ł d y P h n m P e n h. O b ecn * T n V n jm u je s t n s k ró n n c n e m n s tr ś ty. W łż n y m ś d c e n u p e d ł n, e b rc n g b rd d p e d ln y m 1 t r u d n y m d n e m p n e ż b y ły re ż m lk d ł s y s tk e śr d k n u k ś ty, p r e d e s y s tk m s k ły ś r e d n e u n e r s y te ty. L u d R e p u b lk K m b d ż y c e r p n b rk lu d y ż s y m y k s t łc e n e m h u m n s ty c n y m te c h n c n y m. P ró b u je m y p r y c ą g n ą ć k r j u n te lg e n c ję, s p e c j ls tó te c h n c n y c h n n y c h, p e r y ć m p r c ę d p d ją c ą ch k lf k c j m p e d ł n k n f e re n c j p r s e j T n V n (A S S O C IA T E D P R E S S B A N G K O K U ). A S t r j k le k r y n c n e b n ży! ś m e r te ln ś ć L s A n g e le s. D c h l r p cęc s t r j k u y n s ł n 19,* g n ó n 1000 só b. K e d y je d n k p e n e g d n le k r e n e p r y s l s p t l ś m e r te ln ś ć s p d ł 16,2, p k ń c e n u s t r j k u n ó r s U 20,4 g n ó n 1000 só b. P r y c y n te g, y d ł b y sę p r d k s ln e g, j s k je s t p r s t : b n e s m n l b ły c h f r tu c h c h d ą ż ą n e ty le y le c e n c h re g, le p r ó ż n e n je g p r tf e l. D l te g te ż n g m n n e u c e k ją sę p r e p r d n k s t n y c h p e r c j, u p e łn e n e p tr e b n y c h I c ę s t k r ć b rd n e b e e c n y c h d l ż y c s y c h p c je n tó. Z m n e js e n e sę lc b y t k c h n e p tr e b n y c h p e r c j cse s t r j k u sp d ł s p d e k ś m e rte ln ś c (S C IE N C E N E W S N. JO R K ). M W lk n r d u N k r g u p r e c k n e n d n e m u d y k t t r c ą ł p r y b e r n s le, m m p ró y g s n. L n f r n tu d e f c t, n e s t n e je. W lk b r jn e p s t ń c ó F r n tu W y le n N r d e g m. S n d n g r d ą n r d ą S m y tr ją, p r k ty c n e rec b rą c, n c ły m t e r y t r u m k r j u (G R A N M A H A W A N A ). JERZY CZECH (J ) ł, Sfklesem n cele, u p erł sę p ry t e rd e n u, że penąd ucy ł tr st bebżnśc. W sy stk c h, j k sę dje, pgdł T ł st j: K t m penąde, m kesen ty ch, c pen ędy ne m j ą. N łśn e. W ęc g ęsty tłu m st ł n eru ch m e r k em u tk n y m m ek pn S h eeh n. T łu m g ę stn ł. W bec teg p ry łn plcję k n n ą F l d e l f, k tó r u st ł sę p red gr ą fu r tk ą teg sk r m n eg n d e r m st. A te d y p l tk per sk r y d ł r n ęł, d per sę r p ę t ł m cą necek ną. B je śl by ty m d m k u ne był m l nó, t dlceg p ln u je sk rb u p lcj p y t n. Cś ty m być m us, be g n e m dym u. C sem je d n k je st. B p n S h eeh n, t b ed n s t ru s k, k tó r ży je sk r m n u tk b rd d u stu cte rd estu sed m u d lró, j k e try m u je m esęcne ty tu łe m słk u s cjl neg. Cy p l tk, t recy śce s stry ck k ł m st? j k m ó ą H spne. S ą cy śce p l tk pltk. M ą d ry T lm u d puc, by eryć te j pltce, k tó r m ó, że t ój p r y j cel m rł, le żeby n e eryć tej pltce, k tó r m ó, że t ó j p r y j cel st ł sę b g ty. Z b y t elu p l t ce erył chcł stć sę b g ty m n d M elą B u n d esrep u tlce. K tś km uś p edł, że ktś dlł slm e M el elk s k rb łtych m net rym skch, u k ry ty c h dne rek pre ry m skch legnstó. N cęł sę. T ysące ty sące pcęły brdć M el sercem p ełn y m elkch n de. N cóż, penąd ne śm erd. N et, j k sed śm erd ący m slm e. W elu sukł, tylk, że n k t ł m neg grs ne lł, lb em ju ż K nfucjus pucł, jeśl n et t, c m m y p red cm cęst je s t ątp l e, t j k ż e u eryć, c sę słysy p lecm?. W ęc j k t je s t k t lk m B undesrepublce? Cy st tn e są głups? S tty sty cn e dn e teg k resu pu b lk ł h m b u rsk De Z e t. W st su n k u ch lcby k t lcy y k u ją 25 p r c en t m nej m tu ry stó, nż p r te stn c. J e s t ró n eż śró d n ch 23 p r cen t m nej nżyneró, 18 p r c e n t m nej ktró, żeby tylk tym pprestć. Węc, cy k t lcy są głups? T pltk p d ją ucen pśm e, te m ysk pst sbstcśc bńskm rąde. K tlcy głups ne są, tylk m nej p r y k ł d ją u g łśn e y k stłcen. B ere sę t tr d y c j, ych, pe nej specyfk re l g jn e j ty ch nnych recy. A restą lść ncym jesce ne m ó. C sem jk ść p denem stę p u je lść. W ęc ty lk be p n k. J k t sę m ó, n e t głup s ój rum m. I ne ln b s lu tn e tych s p r łącyć relg jn y m y nem. Slus k r p k. A m en. B red n e pltk. Je ś l k t lcy są tcy g łu p, t j k m cudem F rn cu są tcy m ąd ry? Cy t ne P sc l n p sł: pltk je s t ncym, żb c p je rech ce... rc e d p e d n e g p r u m e n m ę d y R W P G E W G. skeg, k tó re s t r y ł r u n k d l gd. Jest t kryy* pltycny e W łsech. C terdesty p jen n ej h st r g b n et A n d re tteg p d ł sę dym sj. N stą pł t p dm e dlseg p pe r n g pre k m unstó. P rt k m u n sty cn uł, że je j dlsy udł p rl m e n t rn e j ęksśc, p stłej p red 10 m esącm, ne jest m żl y, gdyż rąd łm ł sdy m ęd y p rty jn eg prum e. Tk był np. decyją A ndretteg p r y stą p e n u W łch ch d n eu r pejskeg sy stem u lut eg. P st ł ęc nó sy tu c j k ry ys, jej r ąne m us u ględć fk t, że W łpk jest d ru g ą c elkśc p rtą, be k tó re j e W łsech rądć sę ne d. D rg yjśc becnych tru d n śc n j p r d p d b n ej ne będe p r dć pre p red term n e ybry, k tó ry ch p rygt y ne knec nśc m usłby d rócć u gę d plnych sp r k r ju. b u d y n e n g ż n c j s c j lsty c n e j K m b d ż y r p r y ró c e n p k ju s t b l c j re j n e A j P ł u d n - W s c h d n e j. W t/ku rm ó Sf pdjęt ró n eż p r b le m ty k ę b lsk sch d ną. U tr y m u je sę tm n d l ne b epec sy tu c j. J k e k l e k se p r ty sty c n e p r u m e ne pr dą r ąn k n flk tu, n e t s t r ą ją d d tk e tru d n ś c. W y r ż n p r e k n n e, że n K m u n k t yrż też nepk jene sp rec bec n ty s c j l stycneg k u rs u pltyk g rn c n ej C hn, któ reg celem jest ptęg n e n p ęc m ędyr eg. e n e k n f e r e n c j g e n e s k e j s p r e B ls k e g W s c h d u m ż e d p r d ć d r ą n n b r m ł y c h p r b l e m ó te g r e j n u. K u r s t e n s t n b e c n e s c e g ó l n e n e g t y n e j s k c ł k s t łc e s t s u n k ó m ę d y n r d y c h. W spólny k m u n k t p tr s t n sk lbu p ń st sp r e Cy p ru, d je y r s ld rnśc l ką n r d ó A j, A fry k A m eryk Ł cń sk ej p rec k m perlm kllm r p t erd s ld rn ść S cjlsty cn ą R epublką W etn m u j e j l c e c h W m ęd y n r d ej cęśc k m u n k tu, b tę tylk tu m m y, je st też rt ysk ce e strny b u łg rsk ej k ty n e j p lty k PRL, k tó re j jn sy m dem jest p r y ję t pre ONZ D ek lrcj y ch n u spłeceńst d uchu pkju" r e strny p lsk ej p k j ej p lty k B u łg r B łk ch, któr sp ełn k n stru k ty n ą rlę jk cynnk stb lu jący sy tu cję ty m rej n e ś ece. A te r fnnym y d r e n u ty n e s u e r e n n ś c b e c e lk m c r s t e g I h e g e m n s ty c n c g n c s k u te s t r n y k e r n c t C h R L. O be delegcje t ją le n em ycęst n r d u km b d żń - JAN BĄBIŃSKI W. SŁAWSKI O D G ŁO S Y I 13

14 n B M H H m B H H H H H M g H M H 29 styc 1979 r. prybył Wsyngtnu fcjlną ytą Teng S-png, cepremer Chńskej Republk Luej. T pers tk yskm sceblu yt pltyk Chn USA jest knsekencją decyj dmnstrcj merykńskej ker nct pekńskeg nrmlcj dnem 1 styc 1979 r. stsunkó jemnych mędy Stm Zjedncnym ChRL. Krk ten dbł sę prde śece serkm echem, le byjmnej ne byłu ż tk skkujący necekny, jk sę prne ydł. O d csu yty p re y d e n t N x n C hch 1972 r k u stł sę j s n e że pręd ej cy późnej m m en t ten n stąp, łsc, ż t k że bec ny p rey d e n t USA, J. C rte r, gdy p red tre m lty bejm ł urąd, p d k re śl ł knecnść r ąn teg prblem u. D per je d n k p pdróży C hn, m ju ub. rku, prey d en ck eg rd cy sp r bepeceń st n r eg, Z bg n e B reńskeg, prcs blże m e ry k ń sk -ch ń sk e g n b r ł re l n ych sns n jeg fn l c ję p stc nrm lcj st su n k ó m ędy bu p ń st m. O cy ste je st, że stł sę t m żl e dużej m ere sk u te k h eg em n sty cn ej n ty r deckej re n t c j p lty ce g r ncnej C hn, c p e n y m pły ym kręgm plty cn y m ł n e d m n s tr c j m e ry k ń sk e j st r sereg k n k re tn y c h pkus, by st su n k P ek n em y k ry stć j k n s tru m en t y e r n p re sj ZSRR d n esen u lcnych p żnych p rblem ó m ęd y n r d y ch, rj str y g n ę c k tó ry ch USA. m e r ją ycągnąć k reśl n e kryść! pltycne. Jesce p red s ą p m ę t ną ytą P e k n e Z bgne B re ńsk ś dcył je d n y m y dó : K n flk t m ędy Z ąk em R deckm C hr L st r ró żn r d n ą s tr u k tu r ę glb ln ą, k tó r je s t p n sej myśl k tó r n jle p e j p su je sych y b rżeń tym, j k nen być rg n n y p rądek ś ecć., T też p tr ą c g d n en e d te j stre n y ne m ż łśc e m ó ć, skcenu p ty m, że be sp recne ne cek n y był ró n sm m m ent, k tó ry m W syng tn p djął d ecyję n rm lcj, j k ru n k, j k c h mgł sę kć. Otóż, jeśl chd k estę te rm n u, t p sechne sp d e n sę. ż u reg u l n e pre USA st su n k ó C hn m ne n stąp ceśnej nż k lk m esęcy, tj. p r ąn u p r b lem ó ą n ych r k n m SA LT II p m e ry k ń s k -r d je c k m ' sp tk n u scyce. P śpech, j k m d m n s tr c j sy n g t ń sk fn l ł s e p r ne d m esęcy K łm dy p lm tycn y m r k n e str n ą ch ń sk ą, y d ł sę być n jp r d p d b n ej p d y k t n y jed n ej str n y chęcą d n esen u prgu n eg r k u chćby Jedneg el keg sp e k t k u l rn e g suk cesu, blcu ść p żnych p rżek dyp l m tycny ch, j k e USA pnsły st tn c h m esącch s ej p lty ce g rn c n e j, d ru g e j ś n e pe nścą c u tr y m n sę dłużsą m etę k tu ln e g k e ru n k u c h ń sk ej p lty ce e n ę tr n e j g r n cn ej, st r ją c e g ść sp r y j ją c y k lm t n rm l c j st su n k ó ln W syngtn P e kn. Z kle, jeśl r p try ć decyję r ą d u m e ry k ń sk e g p u n k tu de ru n k ó j k c h n stą p ł n ąn e st su n k ó d y p l m ty cnych C hrl, t m ż m ó ć cłk ty m su k cese str n y c h ń sk ej, k tó re j sy stk e żąd n stn ące cndt sne q u n n n rm lcj stły sp ełn n e (m tu p r n -m ęd y n r d y m d y p l m ty c n ym u n u C h ń sk ej R epublk L u ej pre S t n y Z jedncne, er n u st su n k ó dypl m ty cn y ch T j n em yp ed en u u k ł d u jem n e j sp ó łp rcy b r n n ej r y c fn u yspy sy st kch m e ry k ń sk c h je d n ste k j sk ych lk d cj b ek tó m lt rn y c h ). N leży tem sądć, że d m n s tr c j chdł cś ęcej, nż jed y n e u n rm n e ne re g u l n y ch d 30 lt, st su n k ó jem n y ch, stn e ją b em k n k re t n e p resłn k prypusceń, ż S tn m Z jedncnym leży ch l becnej y k r y st n u s ej pltyce g rn c n ej t. ch ń skej k rty, n e t k stem łs nych n teresó k r j c h Aj W schdnej, będących s ju sn k m USA. W p źd ern k y m n u m er e k rt ln k F r e l g n A f f r s prf. C h l m c r s J h n s n, sp e c j lst d sp r ch ń sk ch p sł m. n.: J e ż e l S t n y Z je d n c n e gdą s ę n r u n k C h n, b e u y s k n g r n c j d n ś n e b e p e c e ń s t T j n u, y ł t d e s tru k ty n y e f e k t p s t ły c h k r j c h W s c h d n e j A j e d r y g d n ś c m e r y k ń s k c h b ą ń k e s t b e p e c e ń s t t r y t e n r e g n d l e k s p n s j r d e c k c h p ły ó. In n t ju ż s p r cy r g ry n e chńsk ej k r ty n e kże sę k lejnym, b rem en n y m sk u tk błędem m e ry k ń sk e j d y p l m cj 14 O D G ŁO S Y ne skd sp r e d p rężen m ędyr eg. S p ó jrm y te r. n p r b lem d ru g ej str n y. J k e są cele n te re sy C hn jk eg st p n n j n k n e n c j n ln e str teg cn e, dł A fry ce p śred n ct em leg k u b ń sk e j, by pdp rąd k ć sbe k r je teg k n ty n e n tu, chęc jny In d ch n ch, pdcs gdy S t n y Z jedncne p s t ją p r d e k r je m m p e r lsty cnym, le st n e u p d k u. W ybuch jn y ś t ej m ż je d n k ż e drcyć (n et ele lt), t rąc serk, jed n lty fr n t p rec k bu su p erm crst m, łsc p rec ZSRR, fr n t k tó ry b jąłb y s ym sęgem ró neż U SA. A tem, m yśl p yżsej n te rp re t c j sy tu c j ś t ej (k tó r ą p red st n Z. B reńskem u cse jeg yty P ekne) C hny są n teres n e decy n c j p restrły ch s tru k tu r, be dn y fch ych k d r, be cąg łe g sty m u l n r ju n u k tech n k, be m d ern cj sy stem u gspdrceg, łsc p rem y słu r ln ct. D lteg też becne k er n ct chńske H u K ufengem T eng S -pngem ysu nęł cł d ń jblżsych d óch desęclecch p r g rm g ru n t n e j dn y gspdrcej kreśl n y m nem d ru g ej re lu cj. M n bejm ć s ym sęgem m d ern cje dedne: p rem y słu, r ln ct, brny r ej, uk technk. P r g r m ny pd ą cterech m dercj" k ł d plne l t rst p r d u k cj r ln ej 45 p r ANDRZEJ BLAJER TEZY ŚWIATY C M I Ft: A rc h u m n ą p p r ą st su n k ó W syngt d u ją ne d erced lęn e ch nem, żeby sę,;bepecyć pred elk m crst ej, h eg em n sty c Z ąk em R d eck m. S tn sk n ej e k sp n sj n sty c n e j pltyce jm n e tej k est pre g rn cn ej, łsc dn esen u C hrl je s t re s tą lgcną k n sek K rjó r j ją c y c h sę? Cy en cją te r, ż slne C hny leżą m eren em pry ódcó chńskch n te re se uprem ysł nych je s t y łącne d ążene st r n p ń st Z ch d u, c p r k ty c e n p ęć st su n k c h m ęd y n r d c, ż P e k n decy ny je st ych, łsc ln USA r jć s je st su n k głó ne ZSRR, by ppre n ły n e k r j m E u r p y Z chdnej, USA st r e n jk n jserseg jed n Jp n. Z d ru g e j str n y, u żjąc cneg fr n tu p rec k h egem ns>ę słb r nęty k r j T re m u p r ć m crst ą g rę ceg Ś t, C hny rscą sbe pycj sły, cy też chd cś p re de tem u ęcej O p ró b ę y b rn ęc Z y - f p re te n sje d ś tu, c m e rją sągnąć p ją tk tru d n e j p g rs ją ce j sę pre pdsy ęn e nm n strjó, u pły em l t sy tu c j e n ętrn ej, n ty r d e ck ch, by n stęp n e y k tó r k n sek en cj mże stn ć g ry ć je d l łsn y ch elkm b rd p żne grżene dl bec crst y ch m b cj. Ł t je d n k n ej ek p y rąd ącej? że u żyć, ż ne systke sł b W resce, c je s t ró n eż n e b g r n ę te k r je, uchdące s teln e, je d n y m głó nych celó ju s n k ó C hn, są pre ne je d n plty k g rn cn ej C hn, t c k p ry ch y ln e tr k t n e. W le ne u k ry n y m, je s t dążene c h ń sk ej pltyce g rn cn ej b d m n cj p lty cn ej eknm cnej ąu je b em p rg m ty m : nc n k n ty n e n c e j ty c k m, teg d rm, c c stry m n e p tr e b slneg, gspdrc te c h pm cy 'd l tych sjusnkó, k tó ncne. rg n m u pńst eg, ry p r est l być P ek n p tr e b stąd ęc y jątk n ten sy n e n (jk np. A lb). beg c h ń sk e u ysk n e pmcy D ceg tem p r d re l g sp d rcej, n u k -te c h n c n ej, c j sp m n n y ch celó pltyce m lt rn e j d k r jó E urpy Z g rn cn ej C hn? P d su m u jm y ch d n ej, J p n, becne tk że d fk ty. P p rce dl te n d en c j n ty USA. d prężen ych n ty r b r je n T ru d n jed n n cn * skć, ych E u r p e Z chdnej USA, k tó rą ty ch m ty c j leży uć scególnśc pprce dl p k p er s p ln ą, j k b em tu NATO, p d p sn e tr k t tu m ż n sk ć b ser cj p r y j ź n p kju Jp n ą, któ ry p e n y c h f k tó, c p st r m y sę t k r k stn j s k r e prece p nżej u sd n ć, są n e e sbą ne sd s cjlsty cnej pltyk jem n e ścśle sprężne re l g rn c n ej, p p ern e u ltr p r c c j celó k żd ej ych trech ych t t lt rn y c h reżm ó, m. n. p łscyn je s t k n sek en c ją C hle K m bdży (blene r ą r e m sty m u l t re m d łń bu dó P l-p t je s t dl P ek n u d t p stły ch sfe r c h. k l ą p rżk ą Aj P łudn P d st ą sd ą ch ń sk e j p l W schdnej), u n n e sp ó łp rc ty k g r n c n e j p t erd n ą n ty k m u n sty c n y m u g ru p n em p re X I Z jd K P C h se rp n u p ltycnym ASEAN (Flpny, T j 1977 r k u, p stje n d l ytyc ln d, Ind n ej, M lj S n g pre M T se -tu n g 1974 r k u pur), n sp r n e k n flk tu b r j t. te r tr e c h ś tó. P e r neg sk er n eg p rec k S c j sy ś t t r ą m yśl te j d y felstycn ej R epublce W etn m u, re n c j c j m p e r lsty c n e S t n y pred e systkm m n fest n e Z jedncne s c j lm p e r lsty c n y ptlgcnej ręc n en śc Z ąek R d eck,,(d rugeg ZSRR m nt ne ś ece fr n ś t " lc n je s t E u r p, J p tu n ty rd eck eg espół n j b rd e j k n se r ty n y m g re n K n d, tr e c n t m s t sy nym słm Z chdu t ce b e jm u je r j ją c e sę k r je Aj, A fry k A m ery k Ł cń sk ej. T k chy scególne tej s stej pltyk g rn cn ej, plty k sjusu b pdł d e te rm n u je spsób tr k t em m p erlm u s k r jn e j rgś n pre C hny k żdeg e c bec p ń st scjlstycnych. ś tó p r y cym p e r sy m p X I Zjeźde P rt, S t n y Z je d n P lty k t p r y sp r jedk że cne stły u n n e r g d ru pry ódcm ch ń sk m spr p r b le gpln eg, ś tr ec ś t p m ó, źródł ch tk pred e n en tcyć n e u b ł g n ą lk ę sy stk m n eu stb l n ej sy prec k... r d e c k e m u s c j lm p e tu c j e n ętr n ej k r ju, łsc rlm m p er l m S t n ó sfere p lty k sp łecn -g sp d r Z jed n c n y ch. A dkąd d ru g cej. Chs, n e m l cłk te h ś t, p bne j k tr e c, st l m ne cy ln ej n u k tech n k, sę b ek tem y y sk u u csk u e b r k j k e jk l e k k n sek en tn ej str n y p er seg s ej lce str te g gspdrcej, elletne * p rec h egem n m tr e c n ed b n prem yśle r ln ct e ś t p nen selką cenę t ty lk n e k tó re s k u tk kresu dążyć p y sk n p ń st d ru g e l t , k resu będąceg n e g ś t d l spólnej, re lu c y j p r e r n y m p sm em p e rm n e n tn e j n ej sp r y. r t c j k d r, k m p n delgcnych, K n se k e n c ją tk eg p d ejśc k tó re m ły cyścć p rtę n ró d st ł sę n stę p n e te n e u c h r n elem en tó rgch sp r e ludu. nśc jn y ś t e j p du sp r e b u y scjlm u C h r sn ą c e j ry l c j m ędy U SA ch. Tteż, k edy resce u ś d ZSRR, p r y cym edług p g lą m n sbe e fe k ty tych tk n eg dó k e r n c t ch ńskeg ty n y c h dl r ju gspdrceg j sk, rum n, że re l c j r st p ęc n jb rd e j d m ereń pltycnych ne mże sę p ed ln y je s t Z ąek R deck, kć be p r y stą p e n elm p n e ż p r d m s e b r je cen t rcne, p rem ysł ej 10 prcent. M ylłby sę je d n k ten, kt by sądł, że chd p pr ę ru n k ó życ n r d u, p dne sene jeg stpy życ ej, y byce k r ju elletneg cf. P d st y m celem je s t b em spkjene elk m crst ych m b cj C hn, teg p tr e b n je s t preceż sl n ceśne ypsż rm. P r e m jąc 26 luteg 1978 r k u V S esj Z grm de L u eg, p r e dncący p rt, p re m e r H u K u f e n s ś dcył: M u s m y p r e ć r ó j p re m y s ł y n p r d u k c j s t ll, u m c n ć p d s t e g ł ę e p r e m y s łu, p r y ś p e s ć r s t g łę c h e le k tr e n e r g e ty k, p l p ły n n y c h, m te r łó s u r c y c h I ty m s m y m p ż n e m c n ć n s p rem y sł b r n n y. P bne p r ry te ty n d je sę r j dedne n u k te c h n k. W m rcu 1978 r k u cep rem er T eng S -png, p ru sjąc k r j ej k n fe re n c j prblem rl n u k tech n k r ju splecn-gspdrcym k r ju, p edł m. n.: N s p te n c j ł n u k y 1 te c h n c n y, s e b r d n k ł y, n e je s t ju ż d łu ż e j s t n e s p k j ć p t r e b y n c e s n e j p r d u k c j... M d e r n c j d e d n e uk 1 te c h n k je s t k lu c e m d c te re c h m d e rn c j, ł s c p r e m y s ł u b r n y n r d e j... P bne stn sk jął ce p re m e r F n g J, pre dncący K m sj M n ste r ln e j S p r N u k T ech n k, k tó ry st erd ł: K r j n s j e s t k t u l n e p ó ź n n y s t s u n k u d p m u ś t e g 30 l t. W ś ró d, ś m u s d n c y c h c e ló c t e r e c h m d e rn c j je d n y m n js t tn e js y c h je s t y p s ż e n e n s e j r m sp ręt b ę d ący e fe k te m re l c j n jn s y c h s ą g n ę ć n p l u uk te c h n k. P l n y gspdrce r k 1985 p r e d u ją te m pdnesene rc n ej p r d u k c j bóż 400 m lnó tn (becne kł m n tn), st l k. 60 m lnó tn (32 m n tn 1978 rku), r p y n ft ej m lnó tn (becne nec pd 100 m n tn), ęgl k ł m n tn (kł 600 m n tn m n nym rku).. A by je d n k p e n ć ykne ty ch y śru b y ch plnó. C hny ne m gą sę bejść be pm cy technlgcnej Z chdu, c kle ąne je s t p r ełm n em b re r n tu ry fn n s ej trym nem g rn cn y ch k re d y tó n esty cy j nych. T ym csem reer y lut e p sy łt C hr L są ręc n km e, lcą b em n esp ełn 5 m lrd ó lró, c stn k ł pł y rcneg lum enu ek s p rtu. W te j sy tu c j, gdy p treb n e są d esątk m lrd ó lró, st n ł knecnść n ten sy fk n dłlnśc h n d lu grncneg y m n e k r j m E u r p y Z chd nej J p n, prede systkm U SA, c stł sę m żl e dęk pry jęcu pre C hny spm nej już ln pltyce grn cn ej. W lu ty m 1978 r k u C hr L pdpsł - J p n ą 8 -letn e prum ene h n d l e p re d u jące ym nę t ró rtśc k. M m lrdó l ró (pre duje sę, ż 1990 r k u Drty C hn tym k r je m sąg n ą p u łp 80 m lrdó ctró). P uune prum e stły rte ró neż cł ym k r j m E urpy Zchnej (m. n. F r n cją sum ę 13,6 m l rd lró ). ^KOłem ym n n d u g r n cnym C hn e systkm k r j m rsł m n nym r k u k j 30 prc. m k n ę ł sę k tą 19,5 m l rd r. N j ęcej kry ś c C hńcycy b ecują sbe h n d lu USA. W 1978 r k u p r p er sy ym h n tnó Z jedncnych C hm p r e k r cył m lrd lró, edług p r gn r k beżący h n d e l jem ny mże sągnąć pm n e t 2 m lrd ó lró. N cne ęksene brtó mże płynąć, j k sę ce Z cnde, decyj łd chńskch p r y jm n u n s ój g ru n t grncnych, n e sty c j b epśrednch r t ren spól nych p r e d sęb rst bcym k p t łe m ( scególnśc p rem y słch yby cych: g ó rn ct rpy n ft ej), ckl ek C hny jm u ją becne 10 m ejsce p r d u k cj teg sttn eg sur c, t sby r p y n ft ej tym k r ju sc ne są n 1050 m lrd ó tn, n leżą tem n j ęk sy ch n sym glbe. U ględjąc tem cąż r sn ące p treb n * ś t n su r ce en erg ety cn e, j k m są ęgel r p n ft, C hny m ją p e łn ą ś m ść m ż l śc, j k e t e r ją sę pred n m dęk tem u, ró n sfere gspdrcej j k pltycnej. P l t b em pryśpesyć r ój n n y ch głę p rem y słu r n u k tech n k, prysłśc kć sdncych m n s tru k tu r e tru d n e n, j k że 80 p r c e n t ludnśc żyje becne s. M echcj un ceśnene m etd p r d u k cj gspdrce r ln ej um żl m nejsene lcby tr u d nnych r ln ct e kł 200 m lnó lud y k ry stn e tych grm nych sbó sły rbcej pry b u e p d st n cesneg p rem y słu. P ry ódcy C hn lcą n t, że u d m sę p repr dć cłą tę ek nm cną stu k ę m gcną dęk dp edn d b rn ej, dyscypln nej pltyce gspdrcej (u sp r nene rąd n, p p r dłl nśc p r tu p ln, stre ne dyscyplny kstó u d sk n lene m echnm ó fn s ych r k n c e tr ć j n esty cj pe nych dedch p r ry tet y c h : e n e rg e tyce, p r d u k c j pl, sur có r p ó łp r d u k tó, k m u n k cj łąc nśc). K necnść pr de t kej łśn e pltyk stł scegól ne pd k reśl n sttn m, III P len u m K P C h, k tó re br ł P ek n e dch 1822 g ru d n 1978 r. Cy je d n k p rg rm cterech m d ern cj ne g rżją pe ne cne nebepeceńst? W ydje sę, że t k są ne d jkeg r dju : ne lene spłeceńst b r k jednśc k er n ct e prt. O b te nebepeceńst są jem ne e sbą p ąne. P r y ódcy b ry k jący sę ne le nem ludnśc, j k e mże sp ć ch pltyk, m gą m eć tr u d nśc u tr y m n e m jednśc s ych seregó. W ru n k c h rstu n pęć e n ątr spłeceńst pry sdncych różncch sy ste me rt śc pscególnych p r y ódcó p rec ncy ref rm y, ró n n j yżsym j k n jn żsy m sceblu m gą spólne tk ć n ep p u lrn e elem enty m d ern cj. T reb b em p m ę tć, że bec p lty k gd n te resy pe nych g ru p spłecnych, scególnśc 17-m ln ej gru p y m łdych lud, któ ry stąp l p rt l t c h elkej re lu cj k u ltu r ln e j który n j str e j dcu ją sk u tk cy stk ynsącej p r tem łdy tę sm ą k d rę, k tó rą ó cs t k l u su l K PC h. R ó neż n, pd 10-m ln g ru p, m p r cuć sę s u k n ą,. k edy pel p rt rąd u u d ł sę eś p reby tm dś, ne m gąc kńcyć rpcętej uk. Gd t ró neż n te re sy m łdej k d ry n u k ej, k tó r stu d ł m yśl W elkeg S te rn k, m st r jć s ją edę pdnsć k lfk cje e. W sźystke te p ęc u leg n ą d dtk stren u, sk r ty l k kże sę, że p r g rm m d ern cj ne pryns cek nych re u l ttó, c efekce pr d p j en sę grm nych cskó rec m ny k u rs u m nejse m p e tu n d u str l c j. W ydje sę t być n eu n k n n ą kn sek en cją t k sfrm uł neg p r g r m u m d ern cj, gdyż p r d n m n em n u ęksśc bep śred n eg pg łce d óch hseł re lucj ch ń sk ej: ró nśc ne leżnśc n r ej. P stje n kem p y t n, cy bec klcj ł ó cs u try m ć s ą bec ną gdnść pglądó będe stn e pdjąć dp edne decyje, nebędne pdąż tychcs ym kursem.

15 --.A ptem n sę Stsek spstregł Wk cęły nteresć g decęt, pr ł mu pryjemnść, kedy g Jkś yróżły, rcły neg ugę. T my&lą nch cr cę10j tykł dłną brdy m rt ł? 5:.t' 11 jeg rst jest tk ne.pkny lchy. T dl nch, mm cęż kej cłdennej hró k, pluskł sę Wecrm sum ącej grźne rcce. cągł grbet cystą, łsnrę cne uprną ksulnę sedł tn, gne berł sę młdeż cłej s. N tkej łśne ptńcóce schym klube, którą ybrl *1? rem Wndą, pryjźnł sę Glą, decyną tką jk młd brók, subtelną, nec eglt nym, rm ntycnym uspsbenu. Gl stnł fycne preceńst K s- Wysk, yżs d Stsk, scu pł, długng, mgdlk. ks tnym rpuscnym łsm sę gjącym rmn. Sedł pd ścną, trym ł klch jkąś ksążkę, ne tńcył. Stsek też ne tńcył. Ne ptrfł. Z t W slł śród mejscych, ystkując bcsm ce ctkę. Pryglądł sę decyne. W dł ją restą p r persy. P bł mu sę, le ne mł śmłśc nej pdejść. Skńcyły sę tńce. Wrócł W e sją p rtn erk ą, NtsjJ, kt6rą Stsek ł, b prcł 3 n,ą rem plu. Mel już rcć mu., Chłpcy pcekjce chleckę. J tylk łm Glę... A tą Glą kł sę łśne t decy ksążk klch. T jest łśne ten Plk, Glu, 0 którym cl już mółm. Dkł preentcj Ntsk. Stsek. Gl N cr. Br m mł. Dłń mł scupłą długplcą, de lktną chłdną. Okł sę, że G l skńcył desęcltkę, mł p kcjch ść mst, stud, ter prcł żłbku. Br sę Stsk t decy pbł, le pesył g, t pr e kżdym sptknu c" brdej. Młśnck pej, cyt, mm l gł Stsk sm rżm, dysku sją, pytm k róg. Wtedy, pcdc-s tych rmó spceró G lą. dł sbe per spr ę jk m ł e śece, że pr e nceg cąceg jesce ne precytł, Gl pdsuł mu ksążk. ycągł kżdy sens bjeg k, recyt ł ulubne erse, których be l ku umł pmęć. Jeśl cymkl ek mógł tej decyne mpn ć, t chyb tylk tym, że był n ny ygm styk ny jk lnsk cek, że berł dl nej cedre re chy. prepłynął pł burną let nm descem serką rącą Kedrkę, gl,pł nujeżdżnych kch peścm Plsce. A chyb tym sttnm jbrdej, b Gl kł sę nc tylk cerplą le br ceklą słuchck. Kedy tylk mł chlę lneg c su sukł jej t ryst. A gdy sty kły sę ch dłne, prechdł g prąd. Zpch jej cł łsktne ł só, kedy pchyll sę r?cm d ksążką. K łd n e- sę srć. dług Jer.re pry ły ł hr Gl tęsknł jej becnśc. Ale ngdy ne śmelł sę jej et pcłć. Gl pcł ł g sm, kedy yjeżdżł schcu p kcjch. Odprdł j furtk. Dług rml. N jutr Gl mł yjeżdżć. Ne edel cy sę jesce kedyś bcą. Br bym chcł. Stś, żebyś scęśle tej sjej Plsk rócł. Wjną, Glu. Strs j, Stś. Ale preceż mus sę kedyś skńcyć. Preceż lude ne mgą sę tk męcyć bjć neskńcnść. Życę c Pl sk, Stś... I tbe scęśc, Glu. Dękuję c systk. Skd, że już sę ę cej ne bcymy. A tk bym chcł... Zegj, Stś. Gl nespdne rucł mu ręce syję mcn, mcn pcłł g ust... Ale per Dr plł mu pełn pcuć sę mężcyną dł mu pć cły smk kbety. A stł sę t rcej prypdk skkując prst. Dr był trktrystką. P r cł schych plch sóm ptężnym, gąsencym celbncem. Wecne um ns, grubej chuśce głe, y s mel c n e j fuftce 1 tnych spdch, plł ppe rsy klrłą ntr chrypłym gł sem jk desęcu krętych bsm nó. Pst, skkując łdnej t ry. Dr, młd bedet żłnerk, mł śród mejscych bb pnę grej nż ftlną. Ne bvł chłp sche, któreg by bby ne dły u Dr pd peryną. C pr d tych chłpó był tylu, c kt płkł, n le se pru by ł; preżne restą klecen pre jnę. Tym bndej Jesce bby by ły rjątrne. A tk pr dę móąc, t nkt Dr nkm ne łpł. Zres tą, jk sm ner mół, O DG ŁO SO W gdł sbe t bbske redne gdne. A mże drścły jej pg dy duch rśc życ ne ud nej? Tej gły ysk unesnej* teg śpeu esłeg tnecneg pmęt? B już tk jkś był, że ceg D r ne tknęł systk rbł psją. D Dr tr fł Stsek prcepsck", t cy pmcnk, B drył sę, że Jeżdżąc ną prsse bb chnęł ngę pre ty deń ne d ł sę tej funkcj. N ddlnej d schu mce kń cyl łśne prykę ścernsk. Ścemł sę. Dr plł reflekt ry, b u prł sę. że dsj skńcy t stjne jesce teg ecru rócą schu. Wecór był p r ny. Bur sł łsku. Gdeś d tjgą pm ruk ł Już et grm tm. Jesce tylk prę r tó knec. Ale gde tm! Ne dą żyl. Cr chm ur. Błyskc jed, drug. Grmt. Lunęł d ru tk g łt ne, jkby ktś beck dę yle ł. Zrbł sę mn, ył tr. Brudm sunęł spen d, gąsence trk t r lepł lepk mż tłustej em, ś tł reflektró ne rdły sbe e ścną dy pekelną cemnścą. Dr, klnąc Jk sec, yłącył slnk, eskcył msyny pbegł pre śeż r pele strnę busk. Stsek ną. Z ścną bur ne ustje. W tr trg drem. W busce rb sę cr prytulnej. Ogeń buchjący pęcu dje błge cepł rprs cernym mgtnem cemnść. S t sek se<*/. prykucnęty, greje ręce c peen cs ruc g. D r rucł cpę, djęł fufjkę. K lę cy pry pecu rcesuje mkre, gę ste łsy. Jej pl trem t r, dłne żrte pre sm ry str kntrstu ją belą głdkch, tcnych rm n. Pre rchylną blukę dć duże, pulsujące pers. N et ne spdeł sę, że Dr jest tk. Preceż jest pr dę łd. Z ptrył sę ną, pmł... C cę tk mne gps? Lepej g plmuj, b Już prygs. I rbes sę, łchy ysus, b sę preę bs. Rberj sę, rberj! Ne ms sę ceg stydć, ne Jedneg już geg chłp sm życu dłm. Ne bój sę, ne jem cę. Tk edź m, t J nó e Jestem. I spne treb będe jkeś prysykć. Chler dł tę burę, już dn cłek by sę ycągnął cepłem łóżku. Dłóż, łóż, dre ne żłuj. Sn jest, psłne będe. Tm pecu pnen być kżucł\ Zbc. Jest? N t d j g tu. Ale kuru, ż nse kręc. Trudn. Byle tylk pcheł ne był. O tk, mże być. N.rbers sę cy ne? Zdejm uj te mkre łchy esj pry pecu. J też musę te prtk ścągnąć, b mkre cężke jk chler. D j tu sją fufjkę. O ty, głuptse, stydłeś sę, że pd spdem n,e ms ksul? I c, będes tych premcnych prt kch spł? A śpj, jkeś głup, preceż słę ne będę cę rberć... Ułżyl eę kżuchu rucnym sn. Stsek rebrny ps. Dr ty l k k ró tk ej lnej ksul. Wdł ją cernym dtlsku g leżącą W7n<r;.k. rękm 7-t n Vru d głę. Był bu jk psąg. Śl cne ysklepne ers, ąsk tl, serke bdr, błe pełne ud. nedu że stpy. Ocy mł półprymk-nęte l c jkś cs cch dychł. Stsek p r persy był tk blsk kbety. Ne śm ł sę prusyć. Ale rbł m-u sę cr brdej grąc. N sąkłe dą spdne nemł łsktły cł. W tedy pl cął ysuć sę e spdn. Drgnął kedy spdł neg jkś smt. Ms tu mją blukę, pryk ry j sę. Ułżył sę t rą kżuch. Ne mógł ymóć sł, b grdle mu schł d głeg pżąd. Pcuł, że bud sę Jeg męskść n mm stydu ne ptrf Jej stłum ć. C hrąknął, jkby nechcący, pre sen drócł sę nec bk 1 pre nósł rękę spd gły. Pcuł tykem cepł, elką perś. Srstk dłń Dr prycsnęł Jeg rękę pcągnę ł delktne sebe. Cekł t. P rg n ął teg bólu. P rylgnął g ł tne jej elkeg, grąceg chętneg cł. Drżł j'k febre. Otcył g rm m, tulł b fte pers, pryjęł sebe le kem rksy puścł mędy, g ł tne r rte ud... Njpżjnejs jedk hstr, chć preceż też ne tr ł dług pryd rył sę mu Tną. W meśce t był, któreg pr e persym śnegem dążyl prypędć st p só. Dpók tr ł żene dne bydł Stsek pdjął nełlną decyję: stje Meśce, pry per sej drjącej sę kj m elnu je sę jkm ś trnsprce dącym chód, blżej frntu. A tm, że>by ne em c mus leźć t plske j sk, które jk edł rd get bł sę Już frnce. Tylk że tedy jesce nśc sej e ybrżł sbe c t cy ten O PO W IEŚCI Z BOLLERUP S eg frled L en* ny Jest p lsk em u cy teln k pred e systkm Jk u t r p eśc L ekcj nem eck eg 1' <1971). Obk G rss t Bll lc sę cłó k p sry RFN. O p eśc B lleru p * p re e n tu ją g Jk u t r k ró tk c h f rm p r t r skch. K żdą d u n stu rty c h te j ksążce h st ry je k je s t dem m str st n rr c y jn e g, le ne ty lk spsób p ld n ą u je tr d y c j pry m ó nej, gde rt słuchcy rg n u je yp edź p r y d je Jej r m y kns tru k c y jn e. O p d sę tu fn Ł ««:n być yc m że yycjnych cjn y ch, d ren lch lec l rch ksążk d ecy d u je c Inneg: łgd r n r lsty h u m r, k tó ry m Len bdr b lleru p l ń sk t ś tek. Je st t b em rdj hłdu, j k u t r d d je m nnem u. B llerup, eś, k tó rej próżn su k ć n m pe, t en k l sp k ju, cągły p red m t tę s k n t e spółcesnym ś ece. B llertpne * lel frnt, chćby tylk Jkch grm nych bsrch, lu tysącch kl m etró sę rcąg. Sukć frn ce plskej dy j, t tk pr e jk tą głą stgu s. T c, W, stjem y tu tj? Był tk mm ent, że jeg pryjcel tąd decyny hł sę dp edą. Ctk ml trchę skd. N m tk... W jny mę ne prery ją. Rób jk użs, le j musę. W. Musę! Tm, chde Jest preceż Plsk... Zstjemy, Stś. A ctce pe my, że schu rócm y snę, pre mę będemy sę Me śce ucyć sferó. Dbr jest gd sę uery. N ptem, ke dy sę e, t trudn... Cc Gls gdł sę żebyśmy Meśce stl, le ne u erył. Oj, chłpcy, chłpcy, skd m sych slnych głó młdych. Ale c j m, głup bb, mgę pe deć? I tle mne preceż ne psłu chce. Tk t Już dsejsy ś t ZBIGNIEW DOMINO KOCHANIE IV MOJE, KOCHANIE t k e c s y n s t ły, że j jk m ą d r e j se d kury. A c j b b c e t je j p em, W n u s? Ccu, kedy my e Stskem n prdę... N już br, ctbr, ne kłm, e kłm lepej, b tk c ne ue rę. A selk ypdek dm m dres mjej k r j n k W s y ls y Grun ej, t r* ceg, chć grć se tm będece mgl... Obdrł cfh cc Głs, cvm m egł, ruble jke mł pry sbe Wn kesen etknęł strelł lejcm rusył drgę prtną. Ddek Mtrc k kryż d nm sk reślł, An ul mc hł m ręką pżegne, pók ó, pry ą nym tyłu lukm, ne sk ry ł sę rgem ulcy... A led e sę skrył, pcul sę Meśce bc, źle. Był mrźn. Wetrn. Snee cł. Ludje, ptulen cym ją,k kt mógł, skulenj m prebegl ulcm. Csem prem knęł cężrók, hurg ^ ł cągnk, reślgnęły sę sn^e. Sklepy pre żne pmykne. N? bvł > restą tk C" sredć. T yl k pred m knętym pekrm s t ły długe, pnure, prytupujące mre klejk cekujących chleb. Ne br edel kąd sę sker ć. W ybrl rec klejy. Tm ch cągnęł. Stm tąd mgl yrusyć dlsą drgę. Ryk lkmty. Cęż ke, srnne mrem trnsprty sły be trym chód. Mu r ny, bserny budynek rc. P cekl. Ceplej tu. Tłcn grn. A jedk mm jny - lude cąż gdeś jeźdl. Cynne są tylk de ksy: Jed specjlne dl jskych. Duż ch tu. W ęksśc rnn, je d n rcją mó: pusty ręk psem, ngk spdn pdnęt ż kl cr psk pustym cle, ęc c nch frnce pżytek. On już sje jl. Inn, dreńcy p kntujch r ch, których ne dć, który m gą Jesce krbn ręku utrym ć rcją, preżne e sptl, sch jednstek, frnt. I Jedn drudy pre żją tłum e ceku jących. Sedą, łżą, żeby bć cs cek tęskntę mem, pry sdją sę bb, żrtują, głscą sm rkne deck p cuprych, kurą m chrkę, srbą pslny rą t e k któreg l mż sbe cerpć krmu slneg pre d r cą kuchnę. Jk ś młdy żłneryk, jsnym dckm cubem łsó rm rył sę prytulny hrmn! cu ^1 ln pe- N p c y ju d e u s k P r ź ł d r u ż k T m n j n cu p r s / c /! j s N s tu p l c ń k r h k r y le... Zberją sę kł hrm nsty żł nere bby, deck. Słuchją, rusją sę łe, pdśpeują ch. A T m n ju n c m żes? Dlceg e, mżemy Tmn ju nc dpd e edeć cemu lcbe mngej Jsnłsy m uyknt Już gr. Głs m łdny. Tm j nc, tlk pul s stt p step... W Stsek m ją ruble, le c teg. Ks spredje blety tylk pdste Km ndrsk, delegcj, którą yst kłd prcy, rd r, pterd mlcj, cd teg jesce mus pecątk jenne g km endnt stcj. M lcjnt st prty flr chłpcm sę dje, że m sę pdejrle prygląd. Ale t m sę tylk dje. N dgrny pe rn stęp brnny. Kedy deżdż pcąg, ypuscją lud pjedyn c: klejr kntrluje blety, ten łśne m lcjnt kum enty u p r jące jdy. P d rcu kręc sę jsky ptrl legtym ujący żłne ry. Bufet pusty. N serkej lde sed klku rnnych, jkś kbet pre j rescąceg mlc. A tu już ecór. Mg słbutke śtł elektrycne. Suje sę cr ęcej dy mu, kśneg duchem schnących k żuchó żłnerskch synel. Wysl pred stcje. Sl dłuż yskeg prknu dgrdżjrceg try kleje cd ulcy. Mlcel. Ne br ede l c tę blżjącą sę nc e sbą rbć. Brm. O t rt. Budk, r t chyb. Pre m urne m"em m krskpjne kenk sący sę Cerny błysk g. Wysedł ddek krb ltrką. A y tu ceg? Wpuść, ddku, r,grć sę. N chleckę. N chleckę, chleckę. Zm j tkch. A jeśl t mejsce służb? pstrnnym stęp br nny, t c? Cytć chyb umece? Ale puścł. Sedel pry rpl nym cernśc żelnym pecyku cekl ż sę gtuje jgl k s, której jesce trchę stł m schych psó. A d rnem stąpł ddk Jegrcy, p perók, m jster pblskej pr, I n Kunc Rudych, frnt ec. Tylk pptrył rsyfrł ch nebyt chytre,mry. Tk, tk, bhtere. Frnt m eę m,ry? A tu jest też frnt. J, ten prykłd, cekm Jkeklek ludke reer y, ż strch. Wępl e m kt łć, pry prch rbć, et cęśc mennych m gynu pryneść. A spróbuj, trym 1 tk trnsprt spec-prece, t ty es, jeden drugm, c t cy? A mże tm k u r t umnc., mże cęśc pse smltó, dł, cłgó. A lk trnsprt pl trym s chćby tę będną m utę, t c? T tm frnce st ną se cłg, legne pecht, tk sę e pede fryce tłuką m lud, że ż s t r c h.węc, żeby m był krótk, t j mm dl s. chłp cy prpycję ne druce: lb dece r rem e mną ppr cujece chcż mesąc pr n, mże teg csu kgś ldę, lb, lb mę mlcję. Ne mm nneg yjśc. T c. gdmy sę? Zpem spne, Wkt perunek. A c ptem rbce, t Już mne y bchdź.:. B tlk pr dę móąc, gdybym j był sym mejscu, t bym sę jper kle trchę pryycł, b drg pred m d lek... Mł być ty lk m esąc, p rc l p r n p r e pre cłą m ę. D per pd k n ec lu teg n d r y ł sę k j, że by y ru sy ć d le j. T ym csem * n ed n y ch r ln k ó, m en l sę, Jk ż rt ł I n K uźm c, r b tn c ą klsę. M eskl k le j rsk m n te r n ce, c t m by ł d jed en, t jedl stłó ce, ch leb k r tk d st l, n r b l n e t cłk em neźle... T n t k ż e p r c ł p r n. B ył pm cn k em m g y n e r, ł śc e m g y n le rk l m g y n e cę śc p s y ch pr ó. K tóreg* d n I n K uźm c y p sł p treb n e 1 y sł S tsk m g y n u. P n e ż teg żelst m ł być SC duż, S tsek p cąg n ął sbą s n k st jąc e ty m celu pred rs t t m. M gyn m eścł sę g r m n ej, s t re j h ll. P ełn kół, tł k ó, pm p, cepó leżł pd śc n m. D r b n ejse cęśc p u k ł d n e b y ły n d łu g ch, p ętr y cn d re n n y c h reg ł c h. M gz ynlerk u r ę d ł d re n n y m k n t r k u śr d k u h l. T m też st ł b u r ż u jk by ł tr c h ę cep ł. N t m st h ll m ró p n ł s rcy sty. W ystrcył d tk n ą ć cegś głą rę k ą, żeby sp lć m r em sk ó rę, p ry k leć sę b leśn e żelst. M g y n erk, g ru b b b, Jk b ek, p u t l n subę, p re ą n ą c h u s tą k r y k n ę ł gdeś g łąb h ll: T n, T ń! W y d j m u t m ctery tł k d k r n y. I u ż j, żeby c c n e ch ch m ęclł p ry k j, b Już m y ch n m y, ty ch rst tó! A k u r t, tr e b m t jeg żelst ; jem g, lb l k m ty ę sbe b u d u je. systkm sł b stk m p r y r m są brd r d b.rrt.r, ludcy I br sym ptycn. pr d, br W. Br cek ą pycję p reen t ły m W yd nct Artystycne l Flm e. D y k cy n r t e t r l n y u t rst Fll!er, R M. G rńskeg J. W ttll je s t c-xpną n le pb ną łśl śc p rcą pś ęcną tetr, p red e sy stk m lu m tetru. Z rty D y k cy n ru... est h seł rec ych sb ych d je cytelnk llk pe en sób m śc, n t m st dl jąceg te tr 1 Jeg t ó rcó stn Ił ną le k tu rę 1 k n fr n t c ję łsnych sąd ó sąd m u t ró «K sążk y d n estety cn e b n y m ry su n k m Sym K b y lń sk eg k ry k tu r m E dm u n d M uńck st n e sę pe n Jedną cek sych pycj k sę g rsk ch st tn ch m e sęcy jde serk ren s śró d cyteln k ó. J k m łą p ró b k ę k lm tu D y k cy n r... p re e n tu ję Jedn hseł: GENIU SZ SCENY ce m cn p rem jąc ybrźn jeln k ż e n e ceśnej n* d n u gnu ne późnej nż dnu pgrebu. P ty m te rm n e be p ró n n m cn ej prem ybrźn k reślen e nedżł ny k le g. W tld m le r, R jrs m M rek O rńsk, J e n y W ttlln, D y k ry n rf" N p łu b e m tr sy K u rl p p er sy, A C h rll C h p ln b ed y j O k u rk S b erj.... M l n e t ch tę n u cć głśn tę m e l d y jk ę ż rt ć, Jkś, kedy bcył, że d e cy n płce. P p r s tu begłśne slch. C c sę stł? E tm!... Weź sbe te tł k. A tm leżą k r n y. T ty Jesteś T n? J, b c? N c, t k s b e p y tm. T n u n sł elk ą cp ę n d c ł, d jęł g r m n ą rę k c ę, p p r ł nep słu sn y k sm y k łsó m yseg k l ru p p tr y ł neg y ru lsty n n, d n y m el n y m cm. Ale r nó sl ch l d ró cł sę s tr n ę re g łu. S tsek st l bk n ej be r d n e. P tem d tk n ą ł je j r m e n. N ne płc tk! C c sę st ł, p ed? C J c p em! Z sl ch l głśn 1 u c e k ł m ęd y re gły. S ts ek p stł jesce ch lę, p tem ru sy ł r m n m, łd ł cę śc n s n k p cąg n ął y jśc. P ł ce. D e cęt cęst ch lp ą sbe be p du. Ale p rech d ąc bk k n t r k u ch y lł d r ru cł m g y n erce, k tó r g r ł rę c e n d p ecy k em. T y sę tu c tk g rejes, tm d e cy n c płce. K b et d ró cł s t rą m ęcną t r Jeg str n ę. P łce, płce! A n b y c J je j p m gę? J k b y ś sę d ed ł, że cl jc fr n c e b l, t też byś g r k p łk ł. Ju ż d ru g deń n j k sł- bed u l ne m że usp k ć... G deś, ch y b n d ru g deń p ry sd ł sę T n n stłó ce. O d p r dł Ją ż m u. M eskł m tk ą tr jg e m m łdseg r d eń st p r e n d ru g m k ń cu m st, s t ry m m d re y m d m k u. In n y m nó rem p r sł Ją k n O d d l Jej s ó j ę gl y d e p u t t. Ne ch c ł p r y ją ć, le łd l te d rk s n k edl je j d m u. S tr s n e sy m p ty cn y był te n T n m ; p r y tu ln y, g ścn n y, s jsk. M m T n, W er Fld r n, p r c ł j k m ś u ręd e. D ó jk m lcó ch d ł skły, n jm ł d s s str y ck, D u n ls p red sk l. An sę S tsek ne re n t ł, Jk st ł sę m u T n p r e c d en n y m gścem. C g tm t k cągnęł? T n pe n. C r b rd e j p ry ąy ł sę te j n lep k ż n e j, d r b n u tk e j n eb y t n e t ł d n ej de cy n y. O de Jej tm był m er ce, t k e j G l, cy chćby n et K s. Ale T n, chć e n ę tr n e n eb y t e fe k t n, m ł sbe ty le e n ę tr neg cep ł, ty le n e p t r ln e g u r k u, cułśc, d d n, że n e spsób był Je) ne plubć. A J u t byd e W erą Fm -.r y n ą u m ły y t ry ć t k ą tm sfe rę, że n e ch cł sę teg m u ych dlc. T k, t był d ru g p ód B ls k eg T n p ry ąn. T en m. Dm, k tó re g d śm e rc m tk t y j du jc, S tsek preceż n e m ł. D t k e g m u cląz tę sk n ł.., P uł T n ę p r p er sy, k ed y pe neg ec ru r c l k n. P lł sę cł ć, tu lć. N et n eśm ł n e u m e ję tn e, p ró b ł p c łu n k d d ć. Ale n g le y r ł m u sę, r p łk ł 1 u c e k ł. N c teg ne r u m ł. K e dy d ru g deń d p r d ł g g n ek, sm sp ęł sę n plce 1 p r y lg n ę ł Jeg u st. T u lł Ją se be, głd ł k ró tk e, ecn e r ch r ne m yse łsy. T ń, cem u c rj p łk łś? T k m l był p r y k r. P r e p r s m, S tś. N b es, b es... P er sy r życu ch ł p k, t n cy ty, m n e pcł łeś. O j, S tś, ty n e t n e es, le j sę ch y b k ch łm. T n lu, m l ty m j. Idź, Już sbe, S tś, ldż, b j g łu p, nó sę ch y b r ry cę... N p tem, Już n fr n c e, był Je sce D n k p u łk ej k n c e l r. D e cy p eg t t r y, Jk p n te rc e j jk, ru d ł s, b g ty m b u ste m cer n y m, łk m y m r gm. W se rp n u t był, pd W rs ą, jesce t m te j s tr n y W sły. W ysn g pd ecó r, Jk łącn k stb u p u łk u. T m k l m u cek ć r n. P ed ł D nce, że de sp ć st ły n s n, g d y b y c, t n ech g ł. Z n l sę d b re, Jesce Kl erc U k r n e. N gdy n e rcł n ą u g. N et p r d ę m ó ąc, n e b rd Ją lu b ł. R ł g k r y k l ym sp s b em b y c stry m p ch em p tu m esn eg byle j k m p e rfu m m, k tó ry m le ł sę be u m rk n l. P ry sł d n eg śr d ku ncy, lek k p d p t, r n m lę tn n, c h ł n n. W tedy ju ż ed ł c k b e t m że dć m ężcyźne, m ężcy kbece... Był, m n ęł. W ęcej sę m e d ry ł. A D n k g n ęł p tem W le P m rsk m d d łm k l tn c e j b m by... KONIEC (F r g m e n t p eśc C* d m u, ch ł p k ', k tó r ukł.e sę Wyd. K sążk W ed. WydW!rl,ct A rty sty cn e j F lm e. W rs tr. 104, cen ł , Z PAMIĘTNIKA W ŁÓ CZĘG I Wydnct P ^ d.k l e, DYKCYONARZ TBATRALNY Ne bój sę, Już j tm em s je. T r sn ę ł d r m k n t rk u, S tsek psedł g łąb m g y n u su k ć te j T n, k tó re j Jk d ty ch cs n gde ne był, n sły ch ć, n dć. Dsedł k ń c Już m l rcć p r tem, k ed y re g lu ysł Jkś m ln, sę g ją c m u rem tą s ją g r m n ą k ł p u c h ą psą cpą led e d rm n. C p, fu f jk d łu g, rę k c e lb ry m e Jednym p lcem, t n e spd ne I g r m n e lnk - lk e s t r seg b r t. Istn y C h rle C h p ln, k tó re g M usek g ląd ł n ed n flm e. L u d k S tn sł L lclńsk n leży m n ej n n y ch t ó rcó k ń cącej sę m d ern y. Urdł sę L u b rt e 1874 rku By ucnem lu b elskeg g m n ju m p ry jźn ł sę tm e S t n sł em B r skm, A ndrejem S tru g em T d eu sem Ulnsk m 1 t elksem D utke cem. P r y jźn e te p retr ły lt sklne y rły g r m n y pły n k ró tk e, trg cn e życe psr Jeg d r b ek t ó rcy jest neelk 1 m ł n n y. O becne y d n e H lu c y n c j- p m ę tn k łócęg" jest c rty m kle y d n em tych u t ró, per sym Plsce Lu ej 1 u k u je sę sedem desęclece śm erc p sr. W cłej t órcśc L lclńskleg tk że 1 u t rch tu p re e n t n y ch p re j sę Jeden c h r k te ry sty c n y m ty, J e s t t m ty ęd ró k y g n n eg e sp łeceń st s m tn k tu łc, k tó ry Jk rty st n je n rs sk m b ru k u ser*ku tjem n ceń uleg,,h lu c y n c j m " p re e n tu ją c y d ręnl pr d e, ró nceśne pre s ą nlesm ltść y k r cjące j k b y p y m ry recy stśc. L ud k S n lsl M rlńkn, H lu c y n c je ", Z p m ętn k cęg". W yd nct L terck e, K rk ó 197», s tr. 227, sl 4»~. O D G ŁO S Y łó ce 15

16 ZDARZENIA I ZWIERZENIA J e s t t k n e g d t cł e ku, k tó ry e sy stk ch s p r ch m t sm d n e c je g ulu b n get. Z d r sę skże, że csem ó cł ek m s je łsn e, sbs te dne... T ylk ó cs l j ln e p d k reśl: Je s t t m je dne, le je s t n g ru n tu n esłu s n e. M j u lu b n g et O dgłsy cy śce p ch lł m ysł y st e n XV d u scen nekńcnej s tu k W m pł, Z gdm sę tą pną. Ale n n m j ulu b n g et b rd g n ten sp e k tk l. Też sę gdm tą pną, b e d e sceny d ją ple sk u c n e p tr e b nych m ysłó, c by był gdyby... G dyby m ł m stec k y ć e rć n te lg e n t pre k n ek sje up ó r stł p ry k ł d k er n k e m ydłu k u ltu ry, k n sek en cj d y re k t re m te tru. I gdyby cął k s t łt ć p lty k ę k u l tu r ln ą tym m steck u? R ecy śce p c m t ke stu k. In n ą m ją u lu b n ą getą je s t P lty k, cym restą PROPOZYCJE D tej p ry prec n cy h ptey k ł d ją c e j, że sły n n e U FO są p em skm p j dm, d l s k r m e n t ln e p y tn e: dlćeg U FO ne dn Plsce? A lśc p y t n e t p r e stł ju ż być k tu ln e O t leży p red e m ną grść ' ycnkó prs y ch, / k tó ry ch y n k, że dn U FO kł W rk, n d W rs ą. d K rk em, jm m ó l m, że pnć słysel rd U FO n d Z kpnem Ne m ęc sp r y. D te j pry U KO r d k pky ł sę d P lsk ą, te r gle n tere s ł sę 1 ty m r e j nem Zem. D nese p rs e m ó ą n em l n j UFO. W p r de B u łg ry ykręcl sę s nem eść tym, że UFO był n-d Sfą ytłu m cy l j k scególną bser cję p l n e ty W enus. W góle br cęst ele m eld u n k ó n e d en ty fk n y c h b ek tch l t ją c y c h tłu m cy sę n r m lny em sk spsób, le tym n em n e j ele n ch ne d sę t k spsób ytłum cyć, P r s cden nsł p ry k ł d psyche U FO c W łsech. U FO dn r) l tn sk e m Rym e, n ty m l tn ct jsk e. ry m sk e U F O p ry le cł n d re j n u, k tó ry k re śl sę j k tró jk ą t d r ty c k W ty m tró jk ą c e dły se OPINIE GŁĘBOKO NIESŁUSZNE n e st n ę y ją tk u. I t P lty c e cy t m lst K m er K żne skeg, któ reg cenę ró n psm em. C e nny pree m ne p sr ce n nej p ree m ne P ltyce", p u b lk u je cenę, k tó rą g dć sę ne spsób. P se t K źne sk p s ru, Ju lu s u W rskm, że był t k ep ścu cb n y p s rc y k. O ce cy jejś t órcśc je s t se sp r ą su b ek ty n ą se mże być d y sk u sy jn. N e sądę je d n k, by ch dł knecnść p sług ń sę e p te t m pry tk ch ce n ch. K m er K źne sk m cy śce r c ję Ju lu s W rsk ne by ł p srem ys keg l tu..' K żdy re s tą e, że s tn e ją p s r e elcy m l że s tn e je t k ż e g tu n e k lud p ór, słu g u jący ch być mże e p te t p srcy k ". Ale ne m t nc spólneg r n g ą rty sty c n ą, W m m d cucu k re śle n e p srcy k " je s t rc e j sf rm u ł n em g tu n k u cen m rln y ch n e ś rty sty c n y c h. Cy W rsk tl^ą cenę słu g u je? S ądę, że ne. Był W rsk p sre m m e rn y m sybk p m n n y m, j k n p sn n t l g rs sk e j felet n sty k, gde je d n k lł sę dl neg m ejsce. T p r d, le.cy t k m skcenem je s t dl K źne skeg f k t, że W rsk p r k u 1945 p e dł sę p str n e le cy? P se K źne sk, ż n k t ne m ł p jęc, że W rsk p r k u 1945 b j sę j k p sr le c y. Cyżby? W elu lud ró n e ż ne m ł p jęc, że te n ó b j sę p r k u 1945 j k psr le c y. A J u lu s W rsk ne b j ł sę sy tu c j pl tycne u st b l n e j, b em P P R leżł ju ż r k u Ne ty lk restą n leż ł, le rg n ł t jn e R dy N r e. Jeg le cść też ne był ś eżeg ch u, b em j k u stlł u t r n tlg W rs scy P u ste ln c y B y lscy p sy ł W rsk p red jn ą P P S - sk eg R b tn k dłł ru c h u jedm ltfrnt ym. N e był ty t n e m p ó r t pe ne, le k reślen e g m n em p s rc y k kry d jeg pm ęć. N e m żd n y ch p ry tn y ch p dó, by tej sp r e y stęp ć, p sbstym se n ty m en tem H e n ry k E len b erg, t ó rcy per sej p l sk e j gety cdennej Ł d, k cń cu X IX eku. A Ju lu s W rsk by ł j k m sy n em E lenberg. P rejd źm y je d n k sp r eselsych. M j k le jn u lu b get ch l flm S t n sł B rej C m r bs, j k m ne łpes. I słu sne, b ten reż y se r r b k m ede n p r d ę b ne, jednceśne ne m brej p r sy u k ry ty k ó. P r f. A lek s n d e r Jck e c r b r j ją c ą scerścą p edł n ed n TV, że b r lu b flm y B rej, le preceż ne będe nch psł. N, pe ne! S n u jąc y sę k ry ty k ne będe p sł flm e, k tó ry chdą m lny lud. L e pej p sć tk m flm e, któ ry pes k u l ą ngą ne pójde. Je śl m ż, ócs m ż błysnąć cpem jdl ścą; jeśl ne m ż ó cs treb sprej ek lb ry sty k, by e d en tn y m knce leźć jk eś py ty n e elem enty. T ke psne ne je s t łt e, n s krytycy ne dą łt nę. W systk t, c yżej n p słem, t m je sbste pne - być mże są ne g ru n tu n esłu sn e. Ale tru d n. D ę k nm skże pne głębk słusne n b e r ją scególneg yru. TADEUSZ WIEŹAN W!D Q X DLACZEGO ne d ŁODZIĄ? je s tu ą 1978 r k u br d ne recy, P ty m d n UFO n d F r n c ją, Nrą Z elndą, gde u s tr ljs k e j ekpe te le y j nej u d ł sę je sftgrf ć, był U FO d W eneuelą, K u ejte m, P rtu g lą, gde re stą lą ły klcy 16* u r u. W sh n g t n P st nósł n e t tym, że UFO scególne n tere s ł sę b m. n u k le rn y m US A rm y. W dn U FO K lum b. W cle sę ne d ą, że ty m le e n f rm c j UFO m ój sąsd te j k lu m n y Od głsó Ć ek m g sę d n resce sttecn ej dp.ed pykne, k tó re n u r tu je nć ty lk jeg: są cy ch ne m? Je d n b em u żą U FO cyste u r jen, nn recy stść. A pry ty m sę kuje, że n teres n e u flgó k e ru je sę już n e s u k n e dp ed cy są t recy śce n ed en ty fk n e bekty l t ją c e, n e m eg pchde, le jm u ją sę n p r n m k n y n y m pre U FO. T u t j sy stk ch n te re s nych k e ru ję ne ykle n te re su ją c e j k sążk A rnld M st c M y k sm su ', k tó r n e d n u k ł sę n k ł d e m K A W gdenegde m ż ją jesce być. Ale je s t t ju ż sp r ść tru d n gdyż k sążk t. resł sę j k systk, c tr k tu je t e g r d ju te m t c h b ły s k cne. N ek tó ry u żją, że sp ó ł ceśn lude są b rd dużym dećm ży jąc ś ece cy l nym d m g ją sę spółcesnych, yskm tech n cn y m pm e b jek, łsne selke nese U FO p treb ę tę skle ł t ją I gdyby n e t ucen ur b l sbe ręce p łkce, gdyby sy stk m rem k ż dem u sb m l, że t nc n d n tu r ln e g, b d n jblżseg u k ł d u słnecne g, k tó ry m m żl e jest życe, je s t dlek, że p r k ty c ne leceć t m ne m ż, t lude t k m n e u erą. T ym b rd ej, że te s y st ke y jśn e n m ż upełne lgcne dp edeć, że pry sym st n e t^ewtm j - s t r nem żl e, d bl edą, j k ą n m ją tech n k e. Ńe t k d n n e t n łm ch O dgłsó " pe en ny służny pet dł, że lą- ne cł ek n K sężycu je s t nem żl e. M ógłbym p d ręd u sprądć r e je s tr pn elu y b tn y ch uc nych, k tó r y k r p n e m yll sę s ch p re d y n c h p n n teg p du str s n e sę stydć, le p sn ty m j u ele ry sm ne je ste m p e en, cy j ty m ne p słem ju ż kedyś. Chyb r c e j t k. D lteg ątp ę, cy Ć ek cek sę y c erp u ją c e j dp ed, b tk e są n e u st n n e d n e, tylk, że ne sę str s n e ró żn ą m ędy sbą. Je d n k ł d ą U FO m ędy b jk, nn tr k tu ją je n d e r p żne. T k ęc ne m gdy sp r e U FO, eść gs, że jej być n e m że, b ne syscy chcą u j n ć systk, c n ten te m t e dą. A p tym. skr lude lu b ą b jk, t nech sę em -! c-jnują UFO. Pne ż fe let n st ne m u s systkeg tr k t ć e ś m e rte ln ą p gą, d lteg p stn łem żrt b l e st n sę d p y tn em : d l ceg ne n d Ł dą? W śród m ch jm ych pryjcół m m je d n ą pn ą, k tó rej u d ję sę se ątp l y m prblem m. P n t b em c h r k te ry u je sę neby le cekl ym um ysłem r n -, der tp njfttym m ysłem k ry - j tycnym. T k ęc y t- nem : dlceg ne n d Łdą j p k u je sę U FO? udłem sę m jej n j m ej. W ysłu ch ł m ne u żn e ju ż b y łem prygt ny, że usłysę p y tn e, cy ne m m nnych, żnejsyłl m rt eń, jk że pn t se m m cś p ry k reg celneg p e dem, le ne. M j jm p p tr y ł m ne uż.ne p y t ł: c n m elby tu cek eg gląd? I t k m j chęć dem n str n s jeg p rty k u l ry m u, c je s t sttn brdc m dne Łd, splł p ne ce. M e ne m rt ę sę. kj sę jesce n dry. MARCIN RODAK NA ZACHODZIE BEZ ZMIAN Wmśc meg frntu prteg prypm ją trchę słynne km unkty csó per sej jny ś tej, ke dy t długm mesącm tcyły sę bje pycyjne: chdt be mn. Cś tm sę pr de rus, pj sę l młdeż, le śród eurpej skej ś t ej cłók m ych sprtcó cągle brk sych. N mny pryjde ęc pcekć, b mm y sys cy deję, że resce cś sę yrźnej rusy bk bre p djącej sę młdeży p j ą sę bre ynk rcry, sneckry, skckó... Nm ęc sę tk stne kbc sje nteres ne keruje dl sypne śnegem b sk płkrske, których też nc sę jesce ne deje, le c plkrst e preceż głśn Wprde ne mm elkeg sentym entu sellkeg rd ju rd, b duż sę nch mó, ne se ele nch ynk Pdejm uje sę słusne nsk, uch ły pstne, które życu ne jdują późne j pt erde, kt jk tylk mże mj je lub nch kłdne pm. Tym ne mnej rt chć klk słó psć dbytej ned n n r de treneró I 1 II lg płk nśnej, b mm mch ne G A LERIA PISA R ZY ŁÓDZKICH tylk mch streżeń rd t pn meć pene, chć mże ne decydujące cene dl dlsych lsó płk nżnej. Psłm już spr rąde nu predncąceg GKKFS upre grnce mny br klubych dl płkry I II lg płk nżnej r spr tcó nnych dyscypln, który leżą k d ry r ej lub lm pjskej, b syscy pkł dm y tym rądenu spr de. Chć nkt rsądny ne uż, że utm tycne udr n, ne jlepsą sytucję plskm sprce. Ale też bk tkeg rąde, które b ąuje kluby stsunku dnkó, rt byłby pmyś leć róneż jkejś stblcj k d ry trenerskej. N spm nej rde tre ner repreentcj Plsk Ry srd Kules pedł mędy nnym: Otóż selekcj dnkó dbyć sę będe jścślej sym prumenu trenerm klub ym. Ich p będe dl mne jbrde m rdj ". A d r Jnus G rlck pnfr mł ebrnych, że słne testy spr dny ne będą już preprdne centrlne, gdyż dry ł t d klubó nrm lnej prcy dnkó. Spr dny będą preprd ne klubch. Stąd prty nsek. Cężr prygt repreentcj Pl sk, repreentcj lm pjskej, jk espłu młdeżeg sp cy głóne klubch. Rś ne rl tren er klubeg. I yt r sę cś rdju k d rtu ry kł. Z jednej b em strny, łśne trenery klub będą dpedln techncne ysklene sych repreentntó, m, że te j dedne s płkre ne stną byt elkej sły, że rcej, ne leżą cłók płkry bre techncne y sklnych, elekrć brk ysklenu drbją mbcją lą lk. C ne se y strc. Z drugej strny, p m ętjąc tren ersk ej kruel, cągłym grżenu treneró, że mże tylk ten sen, mże pół senu, b jk ne będe breg mejsc tbel, t nę pnese tre n e r dejde nneg klubu, trenery ne są chyb bytn nteres n dm ernym bcążnu płkry, b m sę lepej ne rżć. N k dr trenersk ne skł d sę smych śętych. Wsp m ł tym Rysrd Kncec. Ot Jeg sł: Cr cęścej głs sę p ne, że trenery są nsprtrm m chljek płkrste, że p średncą kup nu spre d nu już ne tylk dn kó, le róneż mecó.pre kupy n u sędó", Pj l sę ęc trenery skłnnścch lekkeg ży c duży lkhlu. My t dmy ne będemy ut rytetem cłeg śrsk u k ry ć lub frm ć ykłeg łbuerst ". Rysrd Kncec łł pm ętne sę pry rócene gdnśc pjęc trener płk nżnej", który jest ne tylk f chcem d skle, le też ychcą. Pedł jesce: Bądźmy pers, który p st ą yską tm ę d lt n r stjącym neprdłścm r.sym futblu". Jeśl jedk tk m być, t trener mus cuć sę bepecny sm stn sku, mus meć penść, że jeg prc będe łśce ce knflk ce płkrm będą brne pd ugę bekty ne klcnśc, ne tylk jednstrnne rum ny nteres klubu. Tk, jk dl rbr drużyny skdle są cąg łe mny jej skłde, tk sm skdl jest rtcj stnskch trenerskch. Nsej płce nżnej ptreb jest y tr ł skutec reulttch prc, teg ne sągne sę be stblcj kdry tren er skej. Tym brdej jest t p trebne, że cężr prygt repreentcj stł prenesny łśne kluby. B O G D A MADEJ A t k ż e...1 '... " --- N ZAKRĘTU klcnść: Brąc g, Wypdł tetru publcnść! R y s. S t n sł tb ls-g r tk sk T ekst: M ecysł M chł Srgn 0 BUTELKACH 1 TELEFONIE W serkej dyskusj tem t lk lkhlm em pdł ubegłym rku prs rdeck cym cytlśmy Plty ce że rm ch tej lk leżłby nechć spred pjó lkhlych estetycnych, łdnych, petycnych butelkch. Flsk ódkm kkm m ją dnem r deckch publcystó byt pękne kstłty, byt pękne są też etykety tych flskch tkże y sm ych pjó. Mże tk jest, chcż m krje, gde butelk, etykety y są ctery neb pęk nejse, spżyce głq stje m h. hl jk d lek tyle. B utelk są tm ne tylk pęknejse, le też br dej różncne c el kśc, pry cym jcęścej sp tykną jest elkść 0,3 ltr, ne 0,5 ltr. Mż tm kupć młą ć rtkę, m lutką setkę mleńką pęćdesątkę. U s jk już kupć t tylk pół bs. Jsne, że jk sę tk ą try, t sę ypje. Osem, są d ned młe setk, systke jedke, estndryne, le kstują p dp ednm prelcenu d ry drżej nż półltry, ęc kg są blcne? N cężkeg frjer, który płc teg, że l mnej ódy nż ęcej? Ne chcemy tym rem psć pjńste, b t tem t jk cen, tylk skrm nutk bu telkch. Płcm y ne klkułtą kucję prcu ł żene, że pustą butelkę sę d spred kucj stne ró c. Ale t ter. N kt ne cu je sę bąny skupu bu telek, precne sptykm y sę cr dnejsym p dm dmy skupu. Był już tk cym nfrm ł prs że sklepy mnple dpr ły k t kem klentó pustym butel km t erdąc, że ne m ją mejsc pjemnkó, ne m ją dlteg, że mejsc pjem nk są jęte pr. butelk peł ne lkhlu, dlteg pełne, e lude ne chcą kupć ódy. ne chcą b drżł. Mł brk ł, sptklbyśmy sę runkem : chces spredć pustą flchę, t kup jper pełną, żeby lnć mejsce. N scęśce knsumpcj p chlym hnęcu rócł nrm y et cne ją prekrcył, cóż ęc st preskde, żeby puste butelk skupć? Pbrne kucj, której ne chce sę stępne rócć klen t, jest ycjnym bcem klent butelkę netrym nem umy. Zrestą ne m. cy um jest cymś y m gjącym trym, et cy góle jest cymś pdejm nym brej ere. W k dekse bąń, któreg mnje negdyś ucn, sł jk byk. że jsttnejsą treścą umy jest kreślene jej predmtu term nu yk śdce. Ne mm pd ręką ktulneg kdeksu, le myślę, że t s d pstł be mny. Ale t żąd sę d by tel, który skłd nsek łżene tele fnu, żeby płcł łdne prę tysęcy łtych 1 cekł. Be żdneg term nu. Zpłć tych mst, my Zrbmy kedy e chcemy. T ne jest fr. T et ne jest prrądne. B c mm sę upmć mjąc ręku tką umę", tk ód płty? C m sę leży? Nc! N j yżej rt penędy, le t by był b półgłók: pł cć. rcć, płcć, rcć... Pustą butelką mgę trsnąć bruk meć sekundę stysfkcj smeg huku. C mgę rbć dem płty łżene telefnu? ĆWIEK * r ; MU.» «*. M l..., H l n m M M FU P IK u O d *.., ". D r k Z» H» d, O r. [ M RSW P r «- t lu T *!* *.- 7