Zarys historyczny Starej Wsi i parafii. (na podstawie informacji zebranych przez Leszka Kotułę)

Transkrypt

1 1 Zarys historyczny Starej Wsi i parafii. (na podstawie informacji zebranych przez Leszka Kotułę) Na trasie z Krasnegostawu do Kraśnika rozciąga się dość długa miejscowość o obecnej nazwie Stara Wieś. W książce Dzieje Bychawy Stara Wieś pod nazwą prawdopodobnie Pickowice lub Piskowice wymieniona jest jako wieś wchodząca w skład majątku właściciela Bychawy po roku Wiadomo mi, że Stara Wieś od ponad trzystu lat była zapisana w spisie wsi jako wieś chłopska. Tę informację przekazał mi Dyrektor Muzeum w Krasnymstawie, Zygmunt Tokarzewski. Opowiedział, że w Archiwum Państwowym natknął się na taki zapis. Ponadto, ojciec mój znalazł monetę z 1669 roku, którą przekazałem do muzeum w Krasnymstawie. Jest to wieś katolicka od bardzo dawna. Jadąc szosą od strony wschodniej na polu stoi krzyż metalowy oddalony od drogi kilkadziesiąt metrów. Jak podają starsze osoby kiedyś przebiegała tamtędy droga, i w miejscu obecnego, stał krzyż drewniany, na którym widniał napis: Rok Postawiony był na polu należącym do rodziny Wielgusów, pochodzenia chłopskiego. We wsi istniały też majątki dworskie, których właściciele często się zmieniali i trudno dziś ustalić dokładnie do kogo należały. Prawdopodobnie było ich siedem. Ostatni należący do rodziny Pulkowskich i ich córki, pamiętali i znali moi dziadkowie i ojciec. Na cmentarzu w Bychawie znajdują się nagrobki dawnych właścicieli majątków w Starej Wsi tj.: Konkowskiego, Piersickich, Wałeckich. Kilka rodzin, raczej ubogich, ze Starej Wsi rościło sobie pretensje do pochodzenia szlacheckiego, lecz z pośród chłopów wyróżniali się tylko wysokimi ambicjami. Wielu chłopów w XX wieku posiadało dość duże połacie ziemi i mieli dość wysoki autorytet. Naprzeciwko pola Wielgusów znajduje się pole rodziny Tworków, z której wywodzi się ksiądz Tadeusz Tworek. Pod koniec lat dwudziestych (jak opowiadała mi matka mieszkająca i pochodząca z rodziny Wielgusów), wcześnie rano, ludzie zauważyli ze dwadzieścia wozów załadowanych drzewem, które zatrzymały się przed polem ks. Tworka, a następnie wjechały na pole. Okazało się, że ksiądz Tworek zamówił kościół drewniany, który to wykonali i przywieźli nieznani ludzie. Kościół niebawem zestawiono. Jak opowiadała moja matka był on ładnie wykończony. Była w nim podłoga, chór na który prowadziły schody, a był on większy od kościółka w Woli Gałęzowskiej. Odprawiali w nim nabożeństwa majowe, a na Wielkanoc ks. Tworek święcił pokarmy.

2 2 Według otrzymanych ostatnio informacji, drewniany kościół wyposażony był także w ołtarz główny i ołtarzyki boczne, oraz obrazy. Z rozmów z pamiętającymi kościół wynika, że był on zbudowany raczej w połowie lat dwudziestych. Powstał też Komitet, który chciał aby powstała w Starej Wsi parafia, ale Biskup Lubelski zażądał, aby ks. Tworek odpisał 6 mórg pola, to wtedy założy parafię i poświęci kościół. Ten warunek nie został spełniony i kościół poświęcony nie był. Z zamiarem przyłączenia się do Parafii Stara Wieś nosili się mieszkańcy Krasławka i prawdopodobnie zbierano podpisy o takie przyłączenie. Kościółek ostatecznie został rozebrany ok roku. Kiedy Komitet upewnił się, że nie ma możliwości utworzenia parafii przy tym kościele, podjęto starania uzyskania terenu na części drugiej Starej Wsi i wykorzystując tzw. przymiarki należące do wielu mieszkańców utworzyli gospodarstwo parafialne. Nie odbyło się to również bez trudności, bo nie wszyscy godzili się na oddanie swoich skrawków, ale kto chciał dać, to wymieniał na inny kawałek dalej we wsi, aby ten dać na parafię. Jak podają dawni mieszkańcy wsi i na stronie internetowej parafii głównymi inicjatorami budowy kościoła byli: Kotuła Jan i Gustaw Stanisław. Użyte słowo w ulotce z okazji 80 - lecia parafii i szkoły osiedleni jest poniżające, gdyż Jan Kotuła urodził się w Starej Wsi, był żołnierzem uczestniczącym w wojnie w Mandżurii, a następnie w I wojnie światowej, a jego ojciec ożenił się z Marianną z d. Syrokosz. Stanisław Syrokosz wymieniony jest jako współpracownik ks. Kwiatkowskiego w Bychawie (zapis w książce Dzieje Bychawy ) i był chrzestnym ojcem mojego ojca Michała. W rozumieniu dawnych mieszkańców osiedlonymi nazywano przybyszów osiedlających się na gruntach dawniej należących do dworów. Dużą rolę w budowie Parafii Stara Wieś odegrał ks. Dolecki, pochodzący z rodziny chłopskiej i dość dużego gospodarstwa. Pod koniec lat dwudziestych i na początku trzydziestych sytuacja rolników nie była ciekawa. Niskie ceny płodów rolnych sprzedawanych przeważnie żydom sprawiała niedostatek nawet w tzw. grubszych gospodarstwach. Skarbnikiem Komitetu Budowy Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Starej Wsi był Jan Kotuła. Zachowała się lista składek na kościół z 1926 roku, oraz Protokół Komisji Rewizyjnej Komitetu Budowy Kościoła z 30 kwietnia 1933roku. W skład komisji rewizyjnej wchodzili: Stanisław Mączka, Stanisław Wójcik, Stanisław Gustaw, Feliks Mączka. Kserokopie wspomnianych dokumentów są załączone w końcowej części niniejszego opracowania.

3 3 Z okazji lecia istnienia Państwa Polskiego na polach obok placu na którym stał drewniany kościół postawiono szkołę tzw latkę. Wcześniej szkoła mieściła się w domu prywatnym, wynajętym od rodziny Tworków. Około roku 1970 (dokładnej daty nie pamiętam) ukazał się artykuł w gazecie o zasięgu wojewódzkim, że w Starej Wsi w budynku szkoły wydarzył się cud. Pisano, że mieszkańcy są ciemni i z cieni na zaciekach szyb skojarzyli wizerunki boskie. Zmieniano w oknach szyby, milicja uniemożliwiała dojście czy dojazd w okolice szkoły, ale mimo to ludzie przyjeżdżali z dużych odległości. Kojarzono to wydarzenie z rozebranym pod koniec wojny kościołem i tym miejscem. Skutkiem reformy szkolnictwa szkoły z części I i II połączono a następnie szkołę w części I zamknięto i do dziś stoi pusta. Historia Starej Wsi, jak i parafii, jest dość zagmatwana. Różne przekazy często bywają niepełne lub podawane stronniczo, można by powiedzieć politycznie, w zależności od tego, kto chciałby historię widzieć przyjazną dla niego. Niektóre ważne fakty są często skrywane, a inne ubierane w złote piórka, nie w pełni zgodne z rzeczywistością. Odręczny szkic sytuacyjny opisywanych obiektów.

4 4

5 5

6 6

7 7 Leszek Kotuła Stara Wieś Druga, wrzesień 2015.