NOWELIZACJA VAT OD 1 LIPCA 2011 ROKU*

Transkrypt

1 1 NOWELIZACJA VAT OD 1 LIPCA 2011 ROKU* I. WSTĘP Od dnia 1 lipca 2011 r. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o zasadach identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz.U. Nr 134, poz. 780). Większa cześć jej przepisów weszła w życie z dniem 1 lipca 2011 r. Jednak wynikające z niej zmiany dotyczące rejestracji i rozliczania VAT przez podmioty świadczące okazjonalne przewozy drogowe osób pojazdami zarejestrowanymi za granicą, wejdą w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2012 r. Powyższą ustawą nowelizacyjną z dnia 9 czerwca 2011 r. zmieniono następujące akty prawne: ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535, ze zm.), zwaną dalej ustawą VAT, ustawę z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (j.t. Dz.U. z 2004 r., Nr 269, poz. 2681, ze zm.), zwaną dalej ustawą o NIP, ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, ze zm.), zwaną dalej ustawą o transporcie drogowym. Główne zmiany jakie zostały dokonane tą ustawą dotyczą: dostosowania niektórych przepisów ustawy VAT do rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 77 z , str. 1), zwanego dalej rozporządzeniem nr 282/2011, które również weszło w życie z dniem 1 lipca 2011 r. (rozporządzenie to zostało opublikowane w Suplemencie do Leksykonu VAT 2011, omawiającego nowelizację ustawy, która weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2011 r.). określenie katalogu odpadów przetwarzalnych, które są objęte mechanizmem odwróconego obciążenia (ang. reverse charge), * Przy przedstawianiu nowelizacji wykorzystano obszerne fragmenty broszury Ministerstwa Finansów omawiającej najważniejsze zmiany VAT obowiązujące od 1 lipca 2011 r.

2 2 dokonywania rozliczeń w walucie obcej (tj. sposobu przeliczania kursów) w ramach świadczenia usług wstępu na imprezy masowe, dokonywania rejestracji oraz prowadzenia rozliczeń podatku przez podmioty zagraniczne świadczące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej okazjonalne przewozy drogowe osób pojazdami zarejestrowanymi za granicą. II. DOSTOSOWANIE PRZEPISÓW USTAWY VAT DO PRZEPISÓW ROZ- PORZĄDZENIA WYKONAWCZEGO RADY NR 282/2011 Z DNIA ROKU 1. Techniczne zmiany w zakresie definiowania pojęć Zmiany w art. 2 pkt 8 lit. b oraz w art. 2 pkt 26 ustawy VAT W art. 2 ustawy o VAT pkt 8 lit. b, definiujący eksport towarów (tzw. pośredni), stanowi obecnie, że jest nim potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej w wykonaniu czynności określonych w art. 7, dokonany przez:: b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju, lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę dla celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych;, b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju, lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę dla celów wyposażenia lub zaopatrzenia łodzi rekreacyjnych oraz prywatnych statków powietrznych lub innych prywatnych środków transportu, w tym środków transportu, o których mowa w art. 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 1777/2005 z dnia 17 października 2005 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 288 z , str. 1), zwanego dalej rozporządzeniem nr 1777/2005. Również w art. 2 zmieniono definicję usług elektronicznych, stanowiąc w pkt 26, że jeżeli w ustawie o VAT mowa o: 26) usługach elektronicznych rozumie się przez to usługi świadczone drogą elektroniczną, o których mowa w art. 7 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 77 z , str. 1);, 26) usługach elektronicznych rozumie się przez to usługi, o których mowa w art. 11 rozporządzenia nr 1777/2005, z uwzględnieniem art. 12 tego rozporządzenia;

3 Zmiany modyfikujące definicję eksportu towarów (art. 2 pkt 8 ustawy VAT) oraz definicję usług elektronicznych (art. 2 pkt 26 ustawy VAT) mają na celu przede wszystkim dostosowanie ich do brzmienia w odnośnej części rozporządzenia nr 282/2011. Uwzględnić przy tym należy, że przepisy rozporządzeń Rady są wiążące na równi z przepisami krajowymi i mają bezpośrednie zastosowanie we wszystkich państwach Unii Europejskiej w odróżnieniu od przepisów zawartych w dyrektywach unijnych, stanowiących wzorzec dla wprowadzanych na ich podstawie przepisów krajowych. Pomimo tego niektóre normy ww. rozporządzenia nr 282/2011 są omawianą nowelizacją wprowadzane bezpośrednio do krajowej ustawy o VAT. Zmiany dokonane w ustawie o VAT: w art. 3 ust. 3 pkt 2, art. 12 ust. 1 pkt 7, art. 12a ust. 1, art. 15 ust. 7 i 10, art. 17 ust. 1 pkt 4, 5 i 7, ust. 1a oraz ust. 5 pkt 1, art. 22 ust. 1 pkt 5 i 6, art. 28b i 28c, art. 28k, 28l, 28m i 28n, art. 42 ust. 4 pkt 1 i 2, art. 83 ust. 1f, art. 89 ust. 1 pkt 3 i ust. 1d, art. 96 ust. 14, art. 96a, art. 100 ust. 10 pkt 1 i 2, art. 113 ust. 13 pkt 3, art. 126 ust. 2, art. 131 pkt 2, art. 135 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy VAT wynikają ze zdefiniowania w rozporządzeniu nr 282/2011, na potrzeby określenia m.in. miejsca świadczenia, następujących pojęć: siedziba działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, stałe miejsce zamieszkania i zwykłe miejsce pobytu. Modyfikacja ustawy VAT w tym zakresie wynika z konieczności usystematyzowania powyższych pojęć w sposób jednoznaczny i zgodny z ich odpowiednikami w rozporządzeniu nr 282/ Zmiana w zakresie sposobu dokonywania wyboru opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów Zmiana w art. 10 ust. 6 i 7 ustawy VAT Nowe brzmienie otrzymały w art. 10 ustępy 6 i 7: 6. Podatnicy oraz osoby prawne niebędące podatnikami, do których ma zastosowanie ust. 1 pkt 2, mogą wybrać opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przez złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o takim wyborze albo przez podanie dokonującemu dostawy towarów numeru, o którym mowa w art. 97 ust Wybór opodatkowania, o którym mowa w ust. 6, obowiązuje przez 2 kolejne lata, licząc od dnia dokonania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dla którego dokonano takiego wyboru., 6. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów może mieć zastosowanie w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2, do podatników oraz osób prawnych niebędących podatnikami, pod warunkiem złożenia przez te podmioty naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania tych czynności. 7. Oświadczenie składa się przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, od którego nabycia te mają być rozliczane przez te podmioty na terytorium 3

4 4 kraju, i obowiązuje ono przez 2 kolejne lata, licząc od końca miesiąca, w którym zostało złożone. W wyniku ww. nowelizacji podatnicy oraz osoby prawne niebędące podatnikami, którzy co do zasady nie muszą opodatkowywać WNT (np. drobni przedsiębiorcy, rolnicy ryczałtowi), mogą wybrać opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w dwóch formach: poprzez podanie dokonującemu dostawy towarów numeru, o którym mowa w art. 97 ust. 10 ustawy VAT (tj. NIP poprzedzonego przedrostkiem PL) lub tak jak do tej pory ( do 30 czerwca 2011 r.) wybrać opodatkowanie WNT poprzez złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o takim wyborze. Wybór opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów będzie wiążący dla podmiotu nadal, jak dotychczas, 2 lata, z tym że w celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych doprecyzowano, iż okres ten będzie biegł od dnia dokonania WNT, dla którego dokonano takiego wyboru (do 30 czerwca 2011 r. okres ten definiowany był jako dwa kolejne lata, licząc od końca miesiąca, w którym zostało złożone oświadczenie). Uwaga W przypadku pomiotów, które chcą wybrać opodatkowanie WNT poprzez złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o takim wyborze, doprecyzowano w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R, że zaznaczenie pkt 60 w części C.3. jest równoznaczne ze złożeniem takiego oświadczenia. 3. Zmiana w zakresie rozszerzenia statusu podatnika na potrzeby stosowania przepisów dotyczących miejsca świadczenia przy świadczeniu usług Zmiana w art. 28a pkt 1 lit, b ustawy VAT W art. 28a ustawy o VAT znowelizowano brzmienie pkt 1 lit. b, wobec czego przepis ten ma obecnie następujące brzmienie; Art. 28a. Na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału: 1) ilekroć jest mowa o podatniku rozumie się przez to: a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6, b) osobę prawną niebędąca podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;, b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana do celów podatku lub podatku od wartości dodanej; 2) podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług

5 zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług. Celem tej zmiany jest dostosowanie art. 28a ust. 1 pkt b ustawy VAT do brzmienia art. 17 rozporządzenia nr 282/2011, który za podatnika, na potrzeby stosowania art. 43 dyrektywy Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347 z , str. 1, ze zm.), zwanej dalej dyrektywą 2006/112/WE, uznaje nie tylko osobę prawną niebędącą podatnikiem zidentyfikowaną dla celów VAT, lecz także osobę prawną niebędącą podatnikiem zobowiązaną do takiej identyfikacji. W wyniku wprowadzonej zmiany podatnikiem na podstawie art. 28a ustawy VAT, tj. dla potrzeb ustalenia miejsca świadczenia usług, jest m.in. osoba prawna niebędącą podatnikiem, która nie została zidentyfikowana do celów podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodanej, mimo że taki obowiązek na niej ciążył. Obecnie zatem dla celów określenia miejsca świadczenia (opodatkowania czynności) za podatnika należy również uważać podmiot obowiązany do identyfikacji dla celów podatku, który formalnie nie jest zidentyfikowany (zarejestrowany). 4. Zmiana w zakresie doprecyzowania miejsca świadczenia usług, w przypadku gdy usługa jest przeznaczona wyłącznie na cele osobiste podatnika Zmiana w art. 28b ust. 4 ustawy VAT Nowelizując art. 28b ustawy, zasadniczej zmiany dokonano w ust. 4, któremu nadano następujące brzmienie: 4. W przypadku świadczenia usług, które są przeznaczone wyłącznie na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych lub członków stowarzyszenia, do określenia miejsca świadczenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 28c., 4. W przypadku świadczenia usług na rzecz podatników, gdy usługi te przeznaczone są na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych lub członków stowarzyszenia, do określenia miejsca świadczenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 28c. Celem tej noweli jest jednoznaczne zróżnicowanie określenia miejsca opodatkowania usług nabywanych przez podatnika wyłącznie do celów prywatnych oraz nabywanych zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą, jak również do celów prywatnych. Poprzez dodanie w ust. 4 art. 28b ustawy VAT słowa wyłącznie, w przypadku gdy nabywana usługa jest przeznaczona wyłącznie do użytku prywatnego usługobiorcy, w tym jego personelu, zastosowanie znajdzie art. 28c (miejsce świadczenia będzie w miejscu, co do zasady, siedziby działalności gospodarczej podatnika-usługodawcy). 5

6 6 W przypadku natomiast gdy usługa jest przeznaczona zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i osobistych podatnika, zastosowanie znajdzie zasada wskazana w przepisie art. 28b (miejsce świadczenia będzie w miejscu, co do zasady, siedziby działalności gospodarczej podatnika-usługobiorcy). 5. Zmiana w zakresie kompleksowego uregulowania miejsca świadczenia usług transportu towarów W art. 28f ustawy, po ust. 1 dodano ust. 1a w brzmieniu: 1a. Miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz podatnika: 1) posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego są świadczone te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości poza terytorium Unii Europejskiej, jest terytorium znajdujące się poza terytorium Unii Europejskiej; 2) posiadającego na terytorium państwa trzeciego siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego są świadczone te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium państwa trzeciego stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości na terytorium kraju, jest terytorium kraju." W wyniku tej zmiany w jednym akcie prawnym, tj. w ustawie VAT, zamieszczone zostały regulacje dotyczące miejsca świadczenia usługi transportu towarów zarówno na rzecz ostatecznego konsumenta, jak i na rzecz podatnika (do tej pory część tych regulacji znajdowała się w 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, Dz.U. Nr 73, poz. 392). Dodany ust. 1a w art. 28f ustawy VAT zawiera regulacje dotyczące świadczenia usług transportu towarów na rzecz polskich podatników lub podatników z krajów trzecich, w sytuacji gdy transport wykonywany jest w całości na terytorium kraju lub poza terytorium Unii Europejskiej. W przypadku zatem, gdy mamy do czynienia z usługą transportu towarów na rzecz podatnika, który posiada na terytorium kraju co do zasady siedzibę działalności gospodarczej, i transport towarów wykonywany jest w całości poza terytorium UE, miejscem świadczenia usługi będzie terytorium znajdujące się poza terytorium Unii Europejskiej (np. transport wykonywany na rzecz polskiego podatnika wyłącznie w Rosji, będzie opodatkowany w Rosji). W sytuacji natomiast gdy usługa wykonywana jest na rzecz podatnika, który posiada na terytorium państwa trzeciego co do zasady siedzibę działalności gospodarczej, i transport towarów wykonywany jest w całości na terytorium kraju, miejscem świadczenia usługi będzie terytorium kraju (np. transport wykonywany w całości w Polsce na rzecz podatnika rosyjskiego, jest opodatkowany w Polsce).

7 6. Miejsce świadczenia usług turystyki, o których mowa w art. 119 ustawy Nowe brzmienie nadano art. 28n ustawy: Art. 28n. 1. W przypadku świadczenia usług turystyki, o których mowa w art. 119, miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i W przypadku gdy usługi turystyki, o których mowa w art. 119, są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługodawcy znajdującego się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. 3. W przypadku gdy usługodawca nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 2, miejscem świadczenia usług turystyki, o których mowa w art. 119, jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu., Art. 28n. 1. W przypadku świadczenia usług turystyki, o których mowa w art. 119, miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, z zastrzeżeniem ust W przypadku gdy usługi turystyki, o których mowa w art. 119, są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności usługodawcy znajdującego się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności. Uwaga W związku ze zmianą w art. 28n konieczne stało się uchylenie korespondującego z tym przepisem pkt 1 w ust. 3 art. 119 ustawy VAT, który stanowił, że art. 119 ust. 1 stosuje się bez względu na to, kto nabywa usługę turystyki, w przypadku gdy podatnik: 1) ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium kraju; 7. Zmiana w zakresie stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego w odnie-sieniu do podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Unii Europejskiej usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu, które mają siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium UE W art. 132 ustawy nowe brzmieniu uzyskał ust. 4: 4. Zgłoszenia w przypadku, o którym mowa w ust. 3, dokonuje się za pomocą aplikacji informatycznej udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zgłoszenie to powinno zawierać: nazwę podmiotu zagranicznego, jego adres opatrzony kodem pocztowym, adres poczty elektronicznej, adres strony internetowej należącej do tego podmiotu, numer podatkowy przyznany mu w państwie siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej oraz informację, że podmiot zagraniczny nie został zidentyfikowany na potrzeby VAT na terytorium Unii Europejskiej., 7

8 8 4. Zgłoszenie w przypadku, o którym mowa w ust. 3, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, przyznanego na podstawie odrębnych przepisów, oraz zawierać: nazwę podmiotu zagranicznego, jego adres opatrzony kodem pocztowym, adres poczty elektronicznej, adres stron internetowych należących do tego podmiotu, przyznany mu w państwie siedziby lub miejsca zamieszkania numer podatkowy oraz oświadczenie, że podmiot zagraniczny nie został zidentyfikowany na potrzeby VAT na terytorium Unii Europejskiej. Zmiana ma na celu uproszczenie procedury szczególnej dotyczącej podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Unii Europejskiej usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu. W efekcie tej nowelizacji zastąpiono wymóg opatrzenia zgłoszenia informującego o zamiarze skorzystania ze specjalnej procedury rozliczania VAT bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu na rzecz wyłącznego stosowania aplikacji informatycznej udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Wskazana aplikacja, w stanie prawnym przed 1 lipca 2011 r., była już stosowana jako alternatywa do ww. podpisu na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 października 2004 r. w sprawie innego sposobu dokonywania zgłoszenia informującego o zamiarze skorzystania ze specjalnych procedur rozliczania VAT usług elektronicznych (Dz.U. Nr 224, poz. 2276) (dostęp do aplikacji na stronie: ) Jednocześnie z uwagi na przeniesienie do ustawy rozwiązań przewidzianych w ww. rozporządzeniu konieczne było uchylenie ust. 8 w art. 132 ustawy VAT zawierającego delegację do wydania przedmiotowego rozporządzenia. Uwaga Podmioty zagraniczne świadczące na terytorium Unii Europejskiej usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu, które korzystają z procedury szczególnej przewidzianej w dziale XII rozdziale 7 ustawy VAT, nie podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o NIP. III. OKREŚLENIE KATALOGU ODPADÓW PRZETWARZALNYCH, KTÓ- RE SĄ OBJĘTE MECHANIZMEM ODWRÓCONEGO OBCIĄŻENIA (ang. REVERSE CHARGE) Zmiana w art. 17 ust. 1 pkt 7 oraz dodanie załącznika nr 11 do ustawy VAT W art. 17 ust. 1 nowe brzmienie nadano pkt 7, zgodnie z którym: Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:

9 7) nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, jeżeli dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, niekorzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9, a dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2;, 7) nabywające złom, jeżeli dokonującym jego dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, niekorzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9, a dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2. Ustawa z 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Prawo o miarach (Dz. U. Nr 64, poz. 332) zmieniła z mocą od 1 kwietnia 2011 r. system naliczania i odliczania podatku od towarów i usług w obrocie złomem. Wprowadzone ww. ustawą rozwiązanie polega na przesunięciu, w przypadku gdy sprzedawca i nabywca są podatnikami, o których mowa w art. 15 ustawy VAT, obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu dostawy określonych towarów z dostawcy na nabywcę (mechanizm odwrotnego obciążenia, ang. reverse charge). Ponieważ ww. ustawa nie wprowadziła ustawowej definicji pojęcia złomu, celem rozwiania wątpliwości interpretacyjnych w tym zakresie określono jednoznaczny katalog towarów, do których stosuje się mechanizm reverse charge. Dokonana z dniem 1 lipca 2011 r. nowelizacja polega na wprowadzeniu do ustawy VAT załącznika nr 11 zawierającego katalog towarów, identyfikowanych przy pomocy klasyfikacji statystycznych wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, których dostawa jest objęta systemem ww. rozliczenia podatku. Obecny katalog nie dotyczy już tylko złomu metali. Załącznik nr 11 WYKAZ TOWARÓW, O KTÓRYCH MOWA W ART. 17 UST. 1 PKT 7 USTAWY 9 Poz. Symbol PKWiU Nazwa towaru (grupy towarów) 1 ex Granulki i proszek z surówki, surówki zwierciadlistej lub stali wyłącznie wlewki lub gęsi zwykle ze stali wysokostopowej, otrzymywane przez przetopienie i odlanie drobniutkich odpadów lub złomu 2 ex Pozostałe metale nieżelazne i wyroby z nich; cermetale; popiół i pozostałości zawierające metale i związki metali wyłącznie odpady i złom metali nieszlachetnych Odpady szklane Pozostałe odpady gumowe Odpady z tworzyw sztucznych Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal Odpady i braki ogniw i akumulatorów elektrycznych; zużyte ogniwa i baterie galwaniczne oraz akumulatory elektryczne 8 ex Surowce wtórne z pozostałych metali wyłącznie odpady i złom

10 10 Z uwagi na zakres przedmiotowy ww. załącznika, liczba podatników-nabywców powyższych towarów objętych samoopodatkowaniem (ang. reverse charge), ulegnie poważnemu zwiększeniu. Uwaga Powyższa zmiana nie modyfikuje uprawnień i obowiązków obu stron transakcji, tj. dostawcy oraz nabywcy stosujących mechanizm odwrotnego obciążenia, co oznacza, iż: nabywca towaru z załącznika nr 11 objętego tym mechanizmem rozliczeń w deklaracji dla podatku od towarów i usług, jako podmiot odpowiedzialny za zapłatę VAT, jednocześnie zadeklaruje oraz, co do zasady, odliczy podatek (wykaże zatem we wskazanej deklaracji zarówno podatek należny, jak i naliczony od dokonanych transakcji), dostawca wypełniając deklarację VAT-7 wskaże w części C w poz. 41 podstawę opodatkowania z tytułu dostawy wskazanych w załączniku towarów, nie wykaże zaś w tym zakresie podatku należnego poz. 42 ww. deklaracji wypełni wyłącznie nabywca, nabywca, co do zasady, odliczy podatek naliczony stanowiący podatek należny, z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy, na zasadach ogólnych; obowiązek podatkowy, jak i prawo do odliczenia podatku naliczonego, powstaną w tym samym okresie rozliczeniowym, dostawca, wystawiając fakturę stwierdzającą dokonanie dostawy wskazanych w załączniku towarów, nie wykaże stawki ani kwoty podatku, jak również kwoty należności wraz z podatkiem, zamiast tego umieści na fakturze adnotację, że podatek rozlicza nabywca lub wskaże właściwy przepis ustawy lub dyrektywy wskazujący, że podatek rozlicza nabywca, lub też zawrze na fakturze oznaczenie odwrotne obciążenie (dostawca ma prawo wyboru, którą z trzech powyższych formuł umieści na fakturze). IV. DOKONYWANIE ROZLICZEŃ W WALUCIE OBCEJ (TJ. SPOSOBU PRZELICZANIA KURSÓW) W RAMACH ŚWIADCZENIA USŁUG WSTĘPU NA IMPREZY MASOWE Dodanie ust. 4 do art. 31a ustawy VAT W art. 31a ustawy dodano ust. 4 w brzmieniu: 4. W przypadku usług wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62, poz. 504 oraz z 2010 r. Nr 127, poz. 857 i Nr 152, poz. 1021) kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej mogą być przeliczane na złote zgodnie z przepisami celnymi stosowanymi na potrzeby obliczania wartości celnej importowanych towarów.. Dodanie tego przepisu opiera się na wskazanym w art. 91 ust. 2 akapit 3 dyrektywy 2006/112/WE upoważnieniu o charakterze fakultatywnym, zgodnie z którym

11 państwa członkowskie w odniesieniu do niektórych transakcji innych niż import towarów lub w stosunku do niektórych kategorii podatników mogą stosować kurs wymiany ustalony zgodnie z przepisami prawa wspólnotowego obowiązującymi w zakresie obliczania wartości celnej. Przyjęte rozwiązanie zakłada zatem, że wartość transakcji wykazana w walucie obcej będzie mogła być przeliczona zgodnie z przepisami obowiązującymi przy obliczaniu wartości celnej, tj. po kursie ustalonym w przedostatnią środę miesiąca w oparciu o bieżące kursy średnie wyliczane i ogłaszane przez NBP i, co do zasady, obowiązujące przez cały następny miesiąc. Biorąc pod uwagę, iż w stanie prawnym obowiązującym do 1 lipca 2011 r. kurs danej waluty przeliczany był co do zasady na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego w VAT, wprowadzone rozwiązanie znacząco ułatwi dokonywanie rozliczeń w walucie obcej przez podatników świadczących usługi wstępu na imprezy masowe (w tym w ramach EURO 2012). Uwaga Grupa podmiotów uprawnionych do skorzystania z ww. uproszczenia określona została we wskazanym przepisie poprzez przedmiotowe odniesienie się do transakcji dotyczących usług wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62, poz. 504, ze zm.). Wynika z tego, że nie każde świadczenie usług wstępu może korzystać z wprowadzonego w art. 31a ust. 4 ustawy VAT rozwiązania o charakterze uproszczenia. 11 V. ZMIANA DOTYCZĄCA PRAWA DO ODLICZENIA PODATKU Zmiana w art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy VAT Nowe brzmienie w art. 88 w ust. 3a otrzymał pkt 1 lit. a), stanowiący obecnie, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy: 1) sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi: a) wystawionymi przez podmiot nieistniejący," a) wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących, Z uwagi na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie C-438/09 (Dz.Urz. UE C 63 z , str. 8), wyeliminowano z tego przepisu zakaz odliczenia podatku z faktur wystawionych przez podmiot niezarejestrowany do celów podatku VAT. Jak bowiem wynika z powyższego wyroku TSUE w sprawie C-438/09 Bogusław Juliusz Dankowski przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi, faktura VAT otrzymana przez podatnika od innego podmiotu, nawet niezarejestrowanego jako podatnika VAT, daje prawo do odliczenia podatku gdy:

12 12 są spełnione materialne przesłanki do odliczenia, tzn. czynność udokumentowana fakturą została przez dostawcę (usługodawcę) faktycznie wykonana i wykorzystana przez podatnika (odbiorcę faktury) do realizacji czynności opodatkowanej, podatek z tej faktury został przez odbiorcę faktury zapłacony jej wystawcy, faktura zawiera faktyczne informacje wymagane przez art. 22 ust. 3 lit. b) VI dyrektywy (obecnie art. 226 dyrektywy 2006/112/WE), co do podmiotu wystawiającego fakturę, będącego dostawcą (usługodawcą), pozwalające na jednoznaczne ustalenie jego tożsamości. VI. UPROSZCZONA REJESTRACJA I ROZLICZANIE PODATKU PRZEZ PODMIOTY ZAGRANICZNE ŚWIADCZĄCE NA TERYTORIUM RP OKA- ZJONALNE PRZEWOZY DROGOWE OSÓB POJAZDAMI ZAREJE- STROWANYMI ZA GRANICĄ Dodanie rozdziału 7a (art. 134a-134c) w dziale XII ustawy VAT (zmiana wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.) Rozdział 7a Szczególna procedura w zakresie świadczenia usług międzynarodowego okazjonalnego przewozu drogowego osób Art. 134a. 1. Podatnicy świadczący wyłącznie usługi międzynarodowego przewozu drogowego, polegającego na okazjonalnym przewozie osób autobusami zarejestrowanymi na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego świadczą te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadający stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, niekorzystający z możliwości odliczania podatku naliczonego, otrzymania zwrotu tego podatku lub zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, mogą złożyć zgłoszenie informujące o zamiarze skorzystania ze szczególnej procedury rozliczania podatku wobec tych usług, o której mowa w ust. 2-6, w art. 134b oraz art. 134c. 2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, podatnicy składają do naczelnika drugiego urzędu skarbowego drogą elektroniczną. 3. Zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje się za pomocą aplikacji informatycznej udostępnionej w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zgłoszenie to powinno zawierać: nazwę podatnika, o którym mowa w ust. 1, jego adres opatrzony kodem pocztowym, adres poczty elektronicznej, numer identyfikacji podatkowej dla celów podatku od wartości dodanej przyznany mu w państwie członkowskim siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z któ-

13 rego świadczy te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej przyznany mu w państwie członkowskim stałego miejsca zamieszkania albo zwykłego miejsca pobytu, oraz informację, że podatnik ten nie został zarejestrowany jako podatnik VAT czynny zgodnie z art. 96 ust Naczelnik drugiego urzędu skarbowego nadaje podatnikowi, który złożył zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, numer identyfikacyjny na potrzeby wykonywanych przez niego na terytorium kraju usług, o których mowa w ust. 1, i potwierdza jego zidentyfikowanie jako podatnika VAT przewozy okazjonalne z wykorzystaniem drogi elektronicznej. 5. Podatnik zidentyfikowany jako podatnik VAT przewozy okazjonalne jest obowiązany do zawiadomienia naczelnika drugiego urzędu skarbowego o wszelkich zmianach danych objętych zgłoszeniem, o którym mowa w ust. 1, w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym nastąpiła zmiana. 6. W przypadku gdy podatnik zidentyfikowany jako podatnik VAT przewozy okazjonalne: 1) zawiadomi naczelnika drugiego urzędu skarbowego o zaprzestaniu wykonywania usług, o których mowa w ust. 1, lub 2) nie zawiadamiając naczelnika drugiego urzędu skarbowego o zaprzestaniu albo zawieszeniu wykonywania usług, o których mowa w ust. 1, nie składa deklaracji, o której mowa w art. 134b ust. 1, przez kolejne 4 kwartały, lub 3) przestaje spełniać warunki, o których mowa w art. 134a ust. 1, niezbędne do korzystania z procedury szczególnej określonej w niniejszym rozdziale naczelnik drugiego urzędu skarbowego zawiadamia podatnika o wygaśnięciu jego identyfikacji na potrzeby wykonywanych przez niego na terytorium kraju usług, o których mowa w ust. 1. Art. 134b. 1. Podatnicy zidentyfikowani jako podatnicy VAT przewozy okazjonalne są obowiązani składać drogą elektroniczną do drugiego urzędu skarbowego deklaracje podatkowe na potrzeby rozliczenia podatku z tytułu wykonywania usług, o których mowa w art. 134a ust. 1, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. 2. Deklaracja podatkowa, o której mowa w ust. 1, powinna zawierać: 1) numer identyfikacyjny, o którym mowa w art. 134a ust. 4; 2) numer rejestracyjny autobusu, liczbę przewożonych osób i wartość świadczonych tym autobusem na terytorium kraju usług bez podatku; 3) ogółem wartość świadczonych na terytorium kraju usług bez podatku, będącą podstawą opodatkowania; 4) stawkę podatku; 5) całkowitą kwotę podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego. 3. Kwoty w deklaracji, o której mowa w ust. 1, są wyrażane w złotych polskich. 4. W przypadku gdy płatności z tytułu świadczenia usług, o których mowa w art. 134a ust. 1, odbywały się w innych walutach niż złoty polski, przeliczenia na złote można dokonać zgodnie z przepisami celnymi stosowanymi na potrzeby określenia wartości celnej importowanych towarów. 13

14 14 5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczenia i wpłacenia podatku należnego w złotych polskich w terminie, o którym mowa w ust. 1, na rachunek bankowy drugiego urzędu skarbowego. Art. 134c. 1. Podatnicy zidentyfikowani jako podatnicy VAT przewozy okazjonalne są obowiązani prowadzić ewidencję w postaci elektronicznej, zawierającą dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji, o której mowa w art. 134b ust Ewidencja, o której mowa w ust. 1, powinna być udostępniona przez podatnika drogą elektroniczną, zgodnie z odrębnymi przepisami, na każde żądanie naczelnika drugiego urzędu skarbowego. 3. Ewidencję, o której mowa w ust. 1, należy przechowywać przez okres 5 lat od zakończenia roku, w którym dokonano świadczenia usług, o których mowa w art. 134a ust. 1.. Powyższe przepisy tego rozdziału w sposób kompleksowy regulują szczególną procedurę w zakresie rejestracji i rozliczania podatku przez przedsiębiorców zagranicznych świadczących wyłącznie usługi międzynarodowego przewozu drogowego, które polegają na okazjonalnym przewozie osób autobusami zarejestrowanymi na terytorium innego niż terytorium kraju państwa członkowskiego. Przyjęte uproszczenie nakierowane jest na podmioty, które nie wykazują odliczeń podatku naliczonego, w tym zwrotów podatku VAT na rachunek bankowy. W porównaniu z obecnie obowiązującym do 31 grudnia 2011 r. w tym zakresie stanem prawnym (podmioty świadczące ww. usługi obowiązane są uzyskać numer NIP i zarejestrować się jako podatnik VAT czynny oraz rozliczać podatek z tytułu świadczenia okazjonalnych przewozów osób na ogólnych zasadach) wprowadzona procedura szczególna ma charakter dużego ułatwienia zmniejszającego w sposób znaczący obowiązki administracyjne po stronie podatnika. Uwaga Podmioty korzystające ze szczególnej procedury są zwolnione z obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego dla celów podatku VAT na zasadach ogólnych, nie podlegają również obowiązkowi ewidencyjnemu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o NIP. VII. ZMIANY W USTAWIE O VAT WYNIKAJĄCE Z USTAWY Z DNIA 15 KWIETNIA 2011 R. O DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ (DZ.U. NR 112, POZ. 654) Ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654), zmieniono z dniem 1 lipca 2011 r. treść art. 43 ust. 1 pkt 18, 18a i 19 ustawy o VAT, zwalniając od podatku:

15 18) usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze; 18a) usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich przedsiębiorstw, w których wykonywana jest działalność lecznicza; 19) usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów: a) lekarza i lekarza dentysty, b) pielęgniarki i położnej, c) medycznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654), d) psychologa;. Zmiany w pkt 18 i 18a są następstwem definicji zawartej w art. 4 ww. ustawy o działalności leczniczej, zgodnie z którą podmiotami leczniczymi są: 1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz i Nr 239, poz oraz z 2011 r. Nr 85, poz. 459 i Nr 106, poz. 622) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, 2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, 3) jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, 4) instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz.U. Nr 96, poz. 618), 5) fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej, 6) kościoły, kościelne osoby prawne lub związki wyznaniowe w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą. Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654), do którego odwołuje się art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o VAT pod pojęciem osoby wykonującej zawód medyczny należy rozumieć osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny 15

16 16 VII. ZMIANY W ROZPORZĄDZENIU DOTYCZĄCE ZWOLNIEŃ Zmiana w 11 ust. 2 i 3 oraz dodanie ust. 4 i 5 do 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług Zmiana dokonana w tych przepisach modyfikuje przesłanki, których spełnienie jest konieczne dla skorzystania przez określone podmioty (tj. instytucje lub organy UE, organizacje międzynarodowe, siły zbrojne NATO, misje dyplomatyczne i konsularne) z preferencyjnej stawki podatku 0% przy zakupie towarów i usług w kraju, gdy dokonujący dostawy towarów lub świadczący usługi posiada wypełnione: świadectwo, o którym mowa w załączniku II do rozporządzenia nr 282/2011, potwierdzone przez właściwe władze państwa, na terytorium którego ww. podmioty posiadają siedzibę lub przedstawicielstwo, oraz zamówienie dotyczące towarów lub usług (wraz z ich specyfikacją) wymienionych w przekazanym dokumencie. Nowelizacje te mają na celu ułatwienie rozliczania tych transakcji. Dodanie pkt 26 i 27 w ust. 1 w 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług Zgodnie z 13. ust. 1 ww. rozporządzenia, zwalnia się od podatku: 26) usługi ściśle związane z usługami w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy; 27) usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w: a) spółkach, b) innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi.. Unormowania te stanowią dostosowanie polskiego systemu prawnego do przepisów dyrektywy 2006/112/WE [tj. do art. 132 ust. 1 lit. h) oraz art. 135 ust. 1 lit. f)]. Uwaga Przepis przejściowy art. 2 rozporządzenia z dnia 29 czerwca 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 136, poz. 798) stanowi, że zwolnienie, o którym mowa w 13 ust. 1 pkt 26 i 27 rozporządzenia zmienianego, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, może być stosowane również do usług wykonanych w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r.