Rola III Sektora w Zdrowiu Publicznym

Transkrypt

1 Rola III Sektora w Zdrowiu Publicznym

2 Trzeci sektor zwrot, którym określa się ogół organizacji pozarządowych. Określenie to wywodzi się z teorii podziału nowoczesnego państwa na trzy główne sektory: państwowy, rynkowy oraz organizacji non-profit, działających pro publico bono, ale jednocześnie niezwiązanych instytucjonalnie z administracją publiczną. Czasami mówi się też o istnieniu tzw. czwartego sektora, który miałby reprezentować oddolne inicjatywy obywatelskie, niesformalizowane i spontaniczne.

3 Organizacja pozarządowa - zgodnie z definicją zawartą w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (2003) organizacjami pozarządowymi są niebędące jednostkami sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia.

4 Określenia równoznaczne/używane zamiennie to: organizacja non-profit, organizacja społeczna (obywatelska), organizacja charytatywna, organizacja wolontarystyczna (ochotnicza) oraz NGO od angielskiego wyrażenia określajacego organizację pozarządową nongovernmental organization

5 Stowarzyszenie to grupa osób (przyjaciół, bliższych i dalszych znajomych, członków rodziny), które mają wspólne zainteresowania (np. interesują się międzywojennym przemysłem polskim) lub wspólny cel (np. chcą uchronić przed zniszczeniem przedwojenną fabrykę). Razem chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczony sobie cel (np. wpisać zabudowania fabryki do rejestru zabytków, odnowić ją itd.).

6 Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to: dobrowolność oznacza swobodę tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania i występowania członków nikt nie może nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia, samorządność to niezależność wobec podmiotów zewnętrznych i swoboda ustalania norm oraz reguł wewnętrznych, trwałość oznacza, że istnieje ono niezależnie od konkretnego składu osobowego swoich członków (pod warunkiem, że będzie ich co najmniej 15 w stowarzyszeniu zarejestrowanym lub 3, jeśli jest to stowarzyszenie zwykłe), niezarobkowy cel oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić majątku stowarzyszenia pomiędzy członków), w przeciwieństwie do spółek.

7 Polskie prawo gwarantuje równe, bez względu na przekonania, prawo czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań (preambuła ustawy Prawo o stowarzyszeniach). Prawo to może być ograniczone, jeśli w grę wchodzi m.in. ochrona praw i wolności innych osób (np. ktoś został zmuszony do wstąpienia do stowarzyszenia). Zakazane jest również tworzenie stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia (art. 6 ust. 1).

8 Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, wyposażoną w majątek przeznaczony na realizację tych celów, ustanawianą przez fundatora w oświadczeniu woli złożonym przed notariuszem (lub w testamencie), uzyskującą osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.

9 stowarzyszenie zarejestrowane min. 15 założycieli (osoby fizyczne) fundacja założyciele i członkowie fundator/założyciel jeden lub wielu (osoby prawne lub fizyczne) obywatele polscy (cudzoziemcy na wyjątkowych zasadach) osoby mające pełną zdolność do pełnienia czynności prawnych osoba prawna jedynie jako członek wspierający, nie ma prawa głosu na posiedzeniach organów stowarzyszeni nie ma znaczenia obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania nie występuje pojęcie członkostwa

10 stowarzyszenie zarejestrowane możliwy jest każdy cel zgodny z prawem fundacja cele i formy działań cel powinien być zgodny z prawem, społecznie lub gospodarczo użyteczny cel niezarobkowy cel niezarobkowy cele specyficzne dla stowarzyszenia cel nie może być nierealny

11 stowarzyszenie zarejestrowane fundacja możliwość prowadzenia nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego działania mogą być adresowane do: członków organizacji osób spoza organizacji członków organizacji i osób spoza organizacji działania powinny być adresowane do: osób spoza organizacji

12 stowarzyszenie zarejestrowane walne zebranie członków komisja rewizyjna zarząd władze fundacja zarząd organ kontroli wewnętrznej (rada fundacji, rada nadzorcza, komisja rewizyjna) nieobowiązkowo na etapie tworzenia nie jest potrzebny majątek (to ludzie stanowią kapitał ) majątek i źródła finansowania podstawą działania fundacji jest majątek, w który fundację wyposaża fundator tzw. fundusz założycielski ustanowiony przez fundatora, mogą to być zarówno pieniądze jak i ruchomości oraz nieruchomości odrębny fundusz w wysokości min.1000 zł na działalność gospodarczą

13 stowarzyszenie zarejestrowane Źródła finansowania: administracja centralna i samorządowa (np. dotacje) organizacje grantodawcze osoby fizyczne i prawne (np. darowizny, zbiórki publiczne) własna działalność zarobkowa (odpłatna działalność pożytku publicznego, działalność gospodarcza) składki członkowskie fundacja majątek i źródła finansowania Źródła finansowania: administracja centralna i samorządowa (np. dotacje) organizacje grantodawcze osoby fizyczne i prawne (np. darowizny, zbiórki publiczne) własna działalność zarobkowa (odpłatna działalność pożytku publicznego, działalność gospodarcza)

14 stowarzyszenie zarejestrowane księgi rachunkowe konieczność rachunkowego wyodrębnienia działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej fundacja księgowość księgi rachunkowe konieczność rachunkowego wyodrębnienia działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej obowiązek płacenia podatku dochodowego od osób prawnych możliwość korzystania ze zwolnienia w przypadku realizacji celów, wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych podatki, ulgi i zwolnienia obowiązek płacenia podatku dochodowego od osób prawnych możliwość korzystania ze zwolnienia w przypadku realizacji celów, wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych

15 stowarzyszenie zarejestrowane fundacja sprawozdawczość, kontrola organem kontroli zewnętrznej i nadzoru jest starosta powiatu, na terenie którego mieści się siedziba stowarzyszenia brak corocznych obowiązków sprawozdawczych z prowadzonej działalności statutowej(sprawozdanie merytoryczne) organem kontroli zewnętrznej i nadzoru są: minister właściwy do spraw ds. fundacji (wskazany w statucie przez fundatora), starosta powiatu, na terenie którego mieści się siedziba fundacji coroczny obowiązek sprawozdawczy z prowadzonej działalności wobec ministra wskazanego przez fundatora jako organ nadzoru (sprawozdanie merytoryczne) coroczny obowiązek sprawozdawczy wobec urzędu skarbowego (sprawozdanie finansowe)

16 Sektor pozarządowy funkcjonuje przede wszystkim dzięki społecznej pracy wolontariuszy, społecznych działaczy i aktywistów. Zatrudnienie w organizacjach pozarządowych to wciąż rzadkość. Jak można wnioskować z rozmów z przedstawicielami i pracownikami organizacji, w niektórych przypadkach wynika to z samej specyfiki działania danej organizacji, przywiązania do etosu pracy społecznej lub traktowania obowiązków z nią związanych jako hobby. Czasem jednak, wyłącznie społeczny charakter działań organizacji wynika z braku środków finansowych oraz nieumiejętności ich zdobycia.

17 Praca w organizacji wady i zalety Największą wadą pracy w sektorze pozarządowym jest natomiast zdaniem pracowników organizacji brak stabilności zatrudnienia. Obawy z nią związane towarzyszyły przynajmniej części z nich już w momencie rozpoczęcia zawodowej przygody z sektorem pozarządowym. Okazuje się, że w wielu wypadkach nie były one bezpodstawne. Niestabilność zatrudnienia w organizacjach wynika głównie z braku ich stabilności finansowej.

18 Wiedza na temat organizacji pozarządowych i ich wizerunek Około 90% Polaków i Polaków zetknęło się z działaniami organizacji i grup społecznych. Dotyczy to zarówno udziału w organizowanych przez nie wydarzeniach, korzystaniu z ich usług, wspieraniu ich (finansowym lub niefinansowym), jak i znajomości ich działań z mediów lub poprzez znajomych. Zdecydowanie najbardziej rozpoznawalne są organizacje zajmujące się szeroko rozumianą pomocą potrzebującym (chorym, ubogim, wykluczonym, pokrzywdzonym przez los)

19 Jednym z najważniejszych czynników wiarygodności organizacji są widoczne rezultaty ich działania. Obecnie efekty aktywności organizacji dostrzega na co dzień mniej niż połowa respondentów, a jeszcze mniej (41%) jest przekonanych, że organizacje rozwiązują ważne problemy społeczne w ich najbliższym sąsiedztwie. Można założyć, że organizacje mają problem z efektywną komunikacją: sprawnie komunikują swoje potrzeby ale zdecydowanie rzadziej informują o efektach swoich działań.

20 TYPOWE STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE SPOŁECZNE ORAZ FUNDACJE ZAJMUJĄCE SIĘ OCHRONĄ ZDROWIA ORGANIZACJE ZDROWOTNE Liczba aktywnych organizacji 3,1 tyś Wśród organizacji zajmujących się ochroną zdrowia aż 1/3 stanowiły fundacje. W zbiorowości tej był dość wysoki udział podmiotów z długim stażem działania 1 na 5 organizacji działała w 2012 r. od ponad 15 lat

21 Zgodnie z badaniami SKJ w 2010 roku prawie połowa (46%) organizacji deklarowała krajowy lub międzynarodowy zasięg działania, co odróżniało te organizacje od pozostałych branż, gdzie odsetek ten był niższy. W 2010 r. siedziba organizacji znajdowała się głównie w miastach. Zaledwie, co 20-ta organizacja miała siedzibę na wsi.

22 TYPOWE STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE SPOŁECZNE ORAZ FUNDACJE ZAJMUJĄCE SIĘ OCHRONĄ ZDROWIA (ORGANIZACJE ZDROWOTNE) Członkostwo Średnio jedna organizacja liczyła 117 członków, przy czym połowa organizacji miała ich 7-krotnie mniej. Udział kobiet wśród członków organizacji zdrowotnych wynosił 62%.

23 TYPOWE STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE SPOŁECZNE ORAZ FUNDACJE ZAJMUJĄCE SIĘ OCHRONĄ ZDROWIA (ORGANIZACJE ZDROWOTNE Praca w organizacji 1/4 organizacji zatrudniała personel etatowy, średnio po 13 pracowników. Organizacje zdrowotne charakteryzują się wysoką średnią pracujących społecznie (75 osób) przy dużym zróżnicowaniu tej grupy

24 TYPOWE STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE SPOŁECZNE ORAZ FUNDACJE ZAJMUJĄCE SIĘ OCHRONĄ ZDROWIA (ORGANIZACJE ZDROWOTNE) Środki finansowe Przeciętne roczne przychody organizacji zdrowotnej wynosiły 568 tys. zł, przy czym w połowie organizacji stanowiły nie więcej niż 41 tys. zł. Organizacje działające w ochronie zdrowia charakteryzowały się nietypową strukturą przychodów: aż 18% ich środków pochodziło z publicznych źródeł rynkowych (głównie z kontraktów z NFZ), a 15% stanowiły wpływy z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych PIT. Wyższy niż w innych dziedzinach był też udział funduszy pochodzących ze zbiórek publicznych (6%).

25 Szczegółowe działania. Według danych GUS prawie jedna trzecia organizacji zajmowała się profilaktyką, promocją i edukacją zdrowotna oraz krwiodawstwem. Znaczna część organizacji prowadziła działania w zakresie rehabilitacji i terapii (22%) oraz opieki długoterminowej (13%). Pomiędzy 5-3,7% organizacji deklarowało prowadzenie opieki szpitalnej, interwencji kryzysowej oraz dystrybucję leków, materiałów i sprzętu medycznego.

26 Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej W bazie zarejestrowanych było 525 organizacji pozarządowych (rejestracja dobrowolna). Wśród tych organizacji jedna czwarta działała w dziedzinie onkologii. Kolejne pod względem rozpowszechnienia dziedziny medyczne to: neurologia (13%), psychiatria (11%), immunologia i genetyka (9%) oraz diabetologia (5%). Inne istotne dziedziny, w których działały organizacje to: rehabilitacja, reumatologia czy alergologia

27 Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej Rejestracja w bazie według problemu zdrowotnego wskazuje, że organizacje skupiały się głównie wokół nowotworów, zaburzeń i chorób psychicznych, cukrzycy oraz innych problemów (tu znaczny odsetek stowarzyszeń honorowych dawców krwi).

28 W Polsce przepisy prawne zobowiązują różne instytucje i organizacje publiczne do współpracy (finansowej i pozafinansowej) z organizacjami pozarządowymi w celu realizacji celów zdrowotnych (m.in. UDPP, ustawy samorządowe, ustawa o działalności leczniczej, ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).

29 Jedna trzecia jednostek administracji publicznej, które przekazywały środki finansowe organizacjom pozarządowym na realizację zadań z obszarów (sfer) pożytku publicznego zgodnie z UDPP, przekazała te środki na ochronę i promocję zdrowia, a także działania na rzecz osób niepełnosprawnych (30% jednostek) czy ratownictwo i ochrona ludności (9%)

30 Jedną z form współpracy pozafinansowej z organizacjami pozarządowymi są konsultacje społeczne dotyczące tworzenia i modyfikowania aktów prawnych z różnych obszarów życia społecznego (regulowane przez Regulamin pracy Rady Ministrów oraz ustawy samorządowe).

31 Organizacje pozarządowe są także zapraszane do współpracy jako gremia eksperckie w różnych przedsięwzięciach. Nierzadko same organizacje tworzą własne ekspertyzy.