Życie i twórczość Kornela Makuszyńskiego

Transkrypt

1 Życie i twórczość Kornela Makuszyńskiego

2 Kornel Makuszyński urodził się 8 stycznia 1884 roku w Stryju koło Lwowa. Już podczas nauki w gimnazjum przejawiał zamiłowania humanistyczne. W późniejszych latach odebrał staranne wykształcenie. Najpierw studiował literaturę polską i romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, następnie - literaturę francuską

3 na paryskiej Sorbonie. W roku 1914 Kornel Makuszyński, jak tysiące innych mieszkańców okupowanego przez Rosjan Lwowa, został internowany w głąb rosyjskiego cesarstwa. Pisarz wraz z żoną trafił do Kostromy. Starania szwagra - Michała Bażeńskiego oraz pomoc znanych aktorów: Stanisławy Wysockiej i Juliusza Osterwy, sprawiły, że w 1915 r. zwolniono ich z internowania i pozwolono zamieszkać w Kijowie. Kornel Makuszyński został tam prezesem Związku Literatów i Dziennikarzy Polskich oraz kierownikiem literackim Teatru Polskiego.

4 Po odrodzeniu się państwa polskiego Kornel Makuszyński zamieszkał w Warszawie. Prowadził dział krytyki teatralnej, wydawał książki, pisał felietony do Kuriera Warszawskiego. W 1924r. otrzymał Państwową Nagrodę Literacką. Za zasługi związane z twórczością pisarską uhonorowany został w 1936 roku najwyższym odznaczeniem rządu francuskiego- narodowym Orderem Legii Honorowej, a także Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w 1938 roku.można jednak śmiało powiedzieć, że nieśmiertelność literacką zapewniły Makuszyńskiemu napisane w tym okresie książki dla dzieci i młodzieży.

5 Bardzo interesujący w życiu Makuszyńskiego był jego związek z Zakopanem, w którym od 1918r. przebywał parokrotnie każdego roku. Owocem tej fascynacji były liczne felietony i książki o sprawach zakopiańskich. Makuszyński patronował wielu komitetom organizacyjnym zawodów narciarskich, konnych oraz samochodowych. Swoim patronatem objął klub Wisła i z jego inicjatywy najbiedniejsza młodzież góralska dostawała sprzęt sportowy konieczny do treningów. Mieszkańcy Zakopanego docenili tę przyjaźń i w 1931r. nadali pisarzowi tytuł Honorowego Obywatela.

6 Okupację niemiecką w czasie II wojny światowej pisarz przeżył w Warszawie. Współpracował wówczas z prasą powstańczą, gdzie pod pseudonimem Stary Kapral wydał pieśń pt: Śpiew Czerniakowa. Po kapitulacji powstania warszawskiego przebywał w obozie w Pruszkowie. W listopadzie 1944r. Makuszyński przeniósł się na stałe do Zakopanego. Tu rozpoczął się ostatni rozdział z życia pisarza. Nie tworzył już powieści, był schorowany i zmęczony przejściami wojennymi, powoli popadał w zapomnienie, a także w złą sytuację finansową. Odbywał spotkania autorskie w sanatoriach i zakładach pracy. Cierpliwie odpisywał też na listy chłopców i dziewczynek z całego kraju. Przed śmiercią pisarza, w wilii Opolanka, w której mieszkał pojawił się nieznajomy chłopiec, prosząc o widzenie z panem Makuszyńskim. Powiadomiony, że

7 pisarz jest ciężko chory, wyjął nieśmiało z zanadrza biała różę z prośbą o wręczenie jej ukochanemu autorowi.

8 Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953r. W pogrzebie uczestniczyły tłumy wiernych czytelników. Jeden z przyjaciół pisarza nad otwartą mogiłą powiedział: Był dobrym człowiekiem. Był jednym z tych, którzy dobroć utożsamiali z mądrością, a talent z charakterem, którzy wiedzieli, że nie można być wielkim pisarzem, będąc złym człowiekiem.pochowano go na zakopiańskim cmentarzu z białą różą na sercu.

9

10 Muzeum Kornela Makuszyńskiego mieści się w willi Opolanka, gdzie państwo Makuszyńscy mieszkali w czasie corocznych letnich i zimowych pobytów w Zakopanem, a po drugiej wojnie światowej osiedlili się na stałe. Zbiory muzeum obejmują księgozbiór złożony z kolejnych wydań utworów Makuszyńskiego, piśmiennictwa historyczno-literackiego o jego twórczości oraz literatury pamiętnikarskiej. Archiwum pisarza to nie tylko rękopisy samego Makuszyńskiego, ale i bogaty zbiór listów od wybitnych literatów, malarzy, muzyków, a także obfita korespondencja od czytelników. Archiwum uzupełniają wycinki prasowe i zbiór fotografii.

11 Słynne cytaty Kornela Makuszyńskiego: Radość wielkim jest mędrcem, bo radość stworzyła słońce i świat. Smutek niczego nie urodzi Stracony jest każdy dzień bez uśmiechu Książka to mędrzec łagodny i pełen słodyczy, który puste życie napełnia światłem, a puste serca wzruszeniem; miłości dodaje skrzydeł, a trudowi ujmuje ciężaru; w martwotę domu wprowadza życie, a życiu nadaje sens Bóg cieszy się radością człowieka Każda książka jest żywym stworzeniem, każda ma duszę i każda ma serce Człowiek więdnie bez dobrej książki i bez słonecznej jej iluzji, bez przeczystej jej poezji, i bez śpiewu jej serca, jak więdnie kwiat bez słońca

12 TWÓRCZOŚĆ Jako siedemnastolatek Kornel Makuszyński zadebiutował utworami poetyckimi w redagowanym przez Jana Kasprowicza "Dodatku Literackim Słowa Polskiego". W czasie studiów swoje utwory drukował we lwowskich pismach, zwłaszcza w akademickiej "Tece". Pierwszą książkę, którą stanowił zbiór poezji pt: "Połów gwiazd", ogłosił drukiem w roku Swoje felietony i recenzje wydawał we wszystkich poczytnych w owym czasie czasopismach, stał się wówczas jedną z najbardziej znanych postaci w polskim życiu artystycznoliterackimi stolicy. W 1915 roku wydał swą pierwsza powieść Perły i Wieprze. W okresie kijowskim powstał także zbiór bajek dla dzieci pt: Bardzo dziwne bajki.

13 W roku 1926 za poemat "Pieśń o Ojczyźnie" (1924) otrzymał Państwową Nagrodę Literacką, najwyższe wyróżnienie literackie, przyznane mu przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

14 W 1925 roku Kornel Makuszyński wydał Bezgrzeszne lata Książka opisywała szkolne lata autora dzieciństwo spędzone w Stryju, dorastanie we Lwowie. Wspomnienia utrzymane były w formie żartobliwej gawędy z elementami humoru szkolnego. Zawierały anegdoty o pierwszych próbach pisarskich autora i fascynacjach teatralnych. Książka zasadniczo kierowana była do dorosłych, jednak cieszyła się dużą popularnością wśród młodzieży.

15 W latach trzydziestych powstały najbardziej poczytne książki dla dzieci i młodzieży: O dwóch takich co ukradli księżyc ( 1928 ) We wsi Zapiecek na świat przyszli bliźniacy Jacek i Placek. Okazali się być niesamowicie okrutni i leniwi. Nie zamierzali pracować teraz ani w przyszłości, postanowili więc ukraść złoty księżyc i go sprzedać. Wkrótce wpadli w ręce złoczyńców. Gdy wyprawili się do złotego miasta, poznali tam pozorną wartość wszystkich skarbów. Wrócili do Zapiecka i zapragnęli pomagać rodzicom w pracy. Przyjaciel wesołego diabła (1930) Janek główny bohater książki zaprzyjaźnił się z pewnym sympatycznym, zabawnym, młodym diabłem. Wraz z nim wyruszył w tajemniczą, niebezpieczną, ale i pełną fascynujących

16 przygód podróż. Pozycja opowiada o wielkiej odwadze, poświęceniu i przyjaźni, która pomaga pokonać wszelkie przeciwności losu. Panna z mokrą głową (1932) Tytułowa bohaterka darzyła sympatią wielu ludzi. Urzekała wdziękiem, radością życia i temperamentem. Dzięki tym przymiotom zmieniała największych ponuraków w osoby pogodne, otwarte na świat. Dziewczyna w niczym nie przypominała słodkiej, delikatnej panienki z dworu. Jeździła konno, wspinała się po drzewach i płatała figle niczym największy urwis, lecz gdy na rodzinę spadły nieszczęścia, to właśnie Irenka potrafiła znaleźć ludzi dobrej woli, którzy pomogli jej najbliższym.

17 Skrzydlaty chłopiec (1933) książka opowiada o rodzącej się sile polskiego lotnictwa pobudzała poczucie wspólnoty, ofiarności na rzecz ojczyzny i świadomość jej siły. 120 przygód Koziołka Matołka (1933) historyjki słowno-obrazkowe opublikowane z rysunkami Mariana Walentynowicza. Motywem przewodnim utworu była podróż bohatera po całym świecie w poszukiwaniu mitycznego Pacanowa, gdzie jakoby podkuwano kozy. Przygody były niezwykłe i absolutnie nieprawdopodobne, koziołek okazał się sympatyczny i łatwowierny, śmieszny i niezgułowaty, niezdarny oraz dobrotliwie naiwny. Kornel Makuszyński wspólnie z Marianem Walentynowiczem stworzył także inne zabawne

18 historyjki dla dzieci- Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki (1935), Fiki Miki dalsze dzieje, kto to czyta ten się śmieje (1936), O smoku wawelskim (1937) Na nic płacze, na nic krzyki, koniec przygód Fiki Miki (1938)

19 Wyprawa pod psem (1935)- opowieść o wielkiej przyjaźni trzech młodych chłopców, którzy wyruszyli w daleką, pieszą,wakacyjną podróż. Towarzyszył im czworonożny przyjaciel- Apasz, dzięki któremu wyprawa nabrała dramatyzmu, a młodzi ludzie zmuszeni byli ratować się z wielu opresji. Spotkały ich niesamowite przygody, a dzięki pomocy napotkanych ludzi przezwyciężyli nawet największe przeszkody. Wielka brama (1935) Piotr, spragniony przygód piętnastoletni bohater utworu, wyruszył w podróż w poszukiwaniu pracy. Trafił do powstałej właśnie Gdyni, gdzie

20 poznał tajemniczych ludzi i zetknął się z nieznanymi mu dotąd problemami. Pewnego dnia wyruszył w swój pierwszy rejs... Złamany miecz (1936)Całym majątkiem szesnastoletniego Adama Gilewicza był kusy płaszcz i buty. Bohater miał jednak tak znamienite zalety, jak dzielne serce, odwagę i ufność w ludzką miłość. Pewnego dnia chłopiec dowiedział się, że odziedziczył po dalekim krewnym ojca majątek Głodowce na Wileńszczyźnie... Książka ukazuje zabawne, chwilami sensacyjne perypetie chłopca, oraz poszukiwania zaginionego w XVII wieku rycerskiego miecza, trwające od czasów króla Jana Kazimierza.

21 Awantura o Basię ( 1936) Książka opowiada o perypetiach tytułowej bohaterki. Tak jak w życiu znajdziemy tu smutek oraz radość, rozstania i poszukiwania bliskiej osoby, odnalezienie własnego miejsca w nie zawsze przyjaznym świecie. Jest to historia o dorastaniu, które zawsze łączy się odkrywaniem własnej wartości. Szatan z siódmej klasy (1937) Główny bohater-adam Cisowski, mądry i logicznie myślący kilkunastoletni chłopiec,który dzięki swym zdolnościom detektywistycznym uznany zostaje za eksperta w rozszyfrowywaniu skomplikowanych szkolnych zagadek oraz sekretów z życia rodzinnego. Powieść opowiada o tajemnicy z

22 z czasów wojen napoleońskich zagadce, którą Adaś, wraz z rodziną Gąsowskich musiał rozwiązać. Przy okazji przeżywał mrożące w żyłach przygody, o jakich marzy każdy, i odkrył... miłość. Szaleństwa panny Ewy (1940). Książka, która zarazem bawi, jak i wzrusza, uczy, w jaki sposób odkrywać w ludziach dobro i propaguje ideę, że jest ono wszechobecne. Szesnastoletnia Ewa Tyszowska, córka znanego mikrobiologa, w związku z rocznym wyjazdem ojca do Chin zostaje umieszczona w domu państwa Szymbartów. Po wielkiej awanturze z panią Szymbartową Ewcia decyduje się na ucieczkę przez okno. Od tej pory życie tytułowej bohaterki obfituje w różne szaleństwa, a ona

23 sama pomaga napotkanym ludziom w sprawach z pozoru beznadziejnych. List z tamtego świata (1946) Motywem przewodnim książki stał się tytułowy list, który zapoczątkował wielką wyprawę w głąb dziejów rodziny Mościrzeckich. Kornel Makuszyński zawarł w utworze pewną ważną prawdę życiową, przekazał lekcję, którą każdy czytelnik powinien wziąć sobie głęboko do serca, że to nie skarby czynią człowieka szczęśliwym... Kornel Makuszyński w swej twórczości pisarskiej wiele miejsca poświęcił najmłodszym, jego praca literacka i działalność artystyczna była walką o uśmiech dziecka. W swoich czytelnikach wyrabiał

24 poczucie humoru i zachęcał do zastanowienia się nad wartością etyczną czynów ludzkich. Zaciekawiał, bawił, ale i uczył, przemycając w swych książkach problemy wychowawcze i wartości patriotyczne. Jego twórczość dla dzieci i dorosłych przepojona była ogromnym ciepłem i zrozumieniem dla drugiego człowieka. Na kartach swoich powieści ukazywał bohaterów, którzy kierując się w życiu współczuciem dla pokrzywdzonych, jak również wiarą w trwałe związki przyjaźni, zawsze wierni byli zasadom moralnym i przekonaniu, że w każdym ludzkim sercu mieści się wiele dobra. Od 1994 roku corocznie przyznawana jest Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego- wyróżnienie dla polskiego autora za książkę literacką dla dzieci młodszych Kinematografia polska od dawna wykorzystuje powieści Makuszyńskiego. Dotychczas powstały filmy według następujących książek: Awantura o Basię (1959),(1995)

25 Szatan z siódmej klasy (1960), (2006) O dwóch takich, co ukradli księżyc (1962) Szaleństwa panny Ewy (1984) Przyjaciel wesołego diabła (1986) Panna z mokrą głową (1994) Awantura o Basię (1959) reż. Maria Kaniewska Szatan z siódmej klasy (1960) reż. Maria Kaniewska

26 O dwóch takich, co ukradli księżyc (1962) reż. Jan Batory Szaleństwa panny Ewy (1984) reż. Kazimierz Tarnas Przyjaciel wesołego diabła (1986) reż. Jerzy Łukaszewicz Panna z mokrą głową (1994)reż. Kazimierz Tarnas

27 Szatan z siódmej klasy (2006) reż. Kazimierz Tarnas Awantura o Basię (1995) reż. Kazimierz Tarnas