II PK 199/12 Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 9 maja 2013 r.
|
|
- Daniel Brzozowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 II PK 199/12 Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 9 maja 2013 r. Teza Już tylko udzielenie urlopu w kolejnym roku kalendarzowym (art. 168 KP) stanowi wyjątek od reguły udzielania urlopu na bieżącego (art. 161 KP). Regulacja ta łącznie z podstawową zasadą wykorzystywania urlopu jako okresu odpoczynku od pracy, uzasadnia wnioskowanie, choćby z mniejszego na większe (a minori ad maius), że urlop zaległy powinien być wykorzystywany (udzielany) przed urlopem bieżącym. Potwierdza to wniosek wynikający z przedawnienia urlopu, gdyż przy przeciwnej wykładni kompensata niewykorzystanego urlopu może nie być pełna. Skład sądu SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Myszka SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec Sentencja Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Wiesława P. przeciwko R. sp. z o. o. w K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 maja 2013 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 21 lutego 2012 r., sygn. akt III Pa 32/11, I. oddala skargę kasacyjną, II. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda zł (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. Uzasadnienie Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z 21 lutego 2012 r. oddalił apelację pozwanego pracodawcy spółki z o. o. R. w K. od wyroku Sądu Rejonowego w K. z 28 listopada 2011 r., zasądzającego na rzecz powoda Wiesława P zł tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, niewykorzystany w latach Spór w warstwie faktycznej i prawnej dotyczył tego, czy w okresie nieprzedawnionym powód wykorzystywał urlop bieżący czy zaległy. Pozwany zarzucał, że powód wykorzystywał urlop bieżący, stąd urlopy zaległe przedawniły się. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód był zatrudniony w spółce od czerwca 1995 r. jako prezes zarządu. Umowa o pracę została rozwiązana bez wypowiedzenia 23 marca 2009 r. W latach powód wykorzystywał urlopy wypoczynkowe: w 2006 r dni, w 2007 r dni, w 2008 r dni, które były zaliczane na poczet urlopów zaległych. Za okres od 1 stycznia 2006 r. do 23 marca 2009 r. pozostało 78 dni urlopu nieprzedawnionego, a przedawnieniu uległo prawo do urlopu za okres przed 23 marca 2006 r. Pozwany prowadził roczną kartę ewidencji obecności w pracy. Powodowi udzielano urlopu na podstawie wniosków urlopowych, z których wynika, że w całym okresie zatrudnienia nie wykorzystał
2 139 dni urlopu wypoczynkowego. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że przedawnieniu uległo prawo do urlopu za okres przed marcem 2006 r., dlatego powodowi przysługuje ekwiwalent za urlop z późniejszego okresu. Praktyką było wykorzystywanie przez powoda w pierwszej kolejności urlopu zaległego z uwagi na znaczną ilość urlopu, a następnie bieżącego, dlatego urlopy wypoczynkowe w latach były zaliczane na urlopy wcześniejsze. Nieprzedawnione dni urlopu dotyczą okresu od 24 marca 2006 r. do 23 marca 2009 r. Powód nie wykorzystał 78 dni urlopu za 3 lata nieprzedawnione. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu oddalenia apelacji pozwanego za bezzasadny uznał zarzut naruszenia prawa materialnego. Zasadą jest wykorzystanie urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo (art. 161 KP). Dopilnowanie, aby pracownik skorzystał z urlopu, jest obowiązkiem pracodawcy. Jeżeli pracodawca nie dopełnił tego obowiązku i nie udzielił urlopu do końca marca następnego roku (obecnie do końca września następnego roku), to dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika (art. 282 KK). Obowiązek udzielenia urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym nie jest zatem zależny od zachowania się pracownika. Powinien być realizowany bez względu na to, czy pracownik chce, czy nie chce korzystać w danym roku z nabytego urlopu. Powód nie mógł sam sobie udzielić urlopu, bowiem funkcję pracodawcy sprawowała rada nadzorcza i to ona winna kontrolować wykorzystywanie przezeń urlopu wypoczynkowego. Niewykorzystany urlop do końca I kwartału następnego roku nie przepadał. Pracownik może domagać się wykorzystania urlopu wypoczynkowego najpóźniej do upływu 3 lat od końca kwartału następnego roku następującego po roku, za który urlop przysługiwał. Nie został naruszony art. 161 KP, gdyż nieuprawnione jest zapatrywanie pozwanej, że powód wykorzystywał w pierwszej kolejności urlop bieżący, a nie zaległy. Taka interpretacja mogłaby prowadzić do naruszenia przepisów o przedawnieniu. W pozwanej spółce była praktyka udzielania w pierwszej kolejności urlopu zaległego i urlop powoda zaliczany był na poczet wcześniejszego urlopu zaległego (zez. św. A. Racław - byłej pracownicy kadr). Znajduje to potwierdzenie w art KC w związku z art. 300 KP (wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2001 r., I PKN 367/00, OSNP 2003 nr 2, poz. 38). Pozwany udzielając powodowi urlopu nie wskazywał za jakie lata udzielał mu urlopu. Powód miał prawo zaliczyć urlop na poczet długu najwcześniej wymagalnego. Skoro powód w latach korzystał z urlopu wypoczynkowego, który należało zarachować na poczet urlopu zaległego, to nie wykorzystał w tym czasie urlopu bieżącego za 3 lata przed rozwiązaniem stosunku pracy. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop podlegał odrębnemu przedawnieniu od rozwiązania stosunku pracy (art. 171 KP). Skarga kasacyjna zarzuciła naruszenie: 1) art. 161 i 168 KP oraz obowiązujących u powoda (zapewne u pozwanego) przepisów prawa pracy wydanych w formie polecenia nr 1/98 Prezesa Zarządu pozwanej spółki z 26 lutego 1998 r., przez niewłaściwe interpretowanie daty wymagalności roszczenia urlopowego oraz błędne przyjęcie, że pracodawca nie jest na tej podstawie obowiązany udzielić pracownikowi w pierwszej kolejności urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Tym samym zarzucono błąd w ustaleniu, że w tym zakresie obowiązuje prawo zwyczajowe, to jest, że ma pierwszeństwo obowiązujący rzekomo u pracodawcy zwyczaj, polegający na obowiązku wykorzystania w pierwszej kolejności urlopu zaległego z lat ubiegłych bez względu na datę wymagalności prawa do urlopu w naturze i bez względu na przedawnienie prawa do zaległego urlopu w naturze, wynikające z powszechnie obowiązujących przepisów prawa; 2) art. 300 KP i na jego podstawie zastosowanego art. 451 KC w zakresie kolejności realizacji zobowiązań urlopowych. Tym samym błędne przyjęcie, że sprawa kolejności korzystania z urlopu nie jest
3 unormowana przepisami prawa pracy (art. 161 i 168 KP) oraz że przepis art. 451 KC nie jest sprzeczny z zasadami prawa pracy, co najmniej w zakresie w jakim pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownika uzyskał do niego prawo; 3) art. 171 KP przez przyjęcie, że powodowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za urlop niewykorzystany z rozliczenia lat wcześniejszych niż 3 lata przed rozwiązaniem stosunku pracy, to jest przez błędne uznanie, że ten urlop w naturze z chwilą rozwiązania umowy o pracę był urlopem przysługującym w rozumieniu tego przepisu. Tym samym błąd w ustaleniu, że urlop podlegał na mocy tego przepisu przekształceniu w ekwiwalent pieniężny, bez względu na to kiedy prawo do tego urlopu w naturze stało się wymagalne i że w chwili rozwiązania umowy, pracownikowi przysługiwał urlop za ostatnie trzy lata w pełnym wymiarze, mimo że w tym okresie urlop był przez pracownika wykorzystany zgodnie z zasadami określonymi art. 161 i 168 KP oraz obowiązującymi u powoda przepisami prawa pracy, wydanymi w formie polecenia nr 1/98 Prezesa Zarządu pozwanej spółki z 26 lutego 1998 r.; 4) art KP przez przyjęcie, że urlop w naturze należny pracownikowi za okres wcześniejszy niż 3 lata przed rozwiązaniem stosunku pracy, nie uległ przedawnieniu według stanu ustalonego w dacie rozwiązania stosunku pracy; 5) art. 292 KP przez przyjęcie, że roszczenia przedawnionego można dochodzić, mimo że ten, przeciwko komu roszczenia przysługuje, nie zrzekł się korzystania z przedawnienia. Z naruszeniem tych przepisów błędnie przyjęto, że bieg przedawnienia roszczenia pracownika o urlop wypoczynkowy, nie rozpoczyna się ostatniego dnia roku kalendarzowego lub z końcem kwartału roku następnego, w którym pracownik uzyskał prawo do tego urlopu; 6) art. 8 KP przez nieuwzględnienie, że zasady współżycia społecznego sprzeciwiają się stosowaniu sprzecznego z obowiązującym prawem, rzekomego zwyczaju wykorzystywania przez Prezesa Zarządu, w pierwszej kolejności urlopu zaległego. Sprzeciwia się tym zasadom, ustalenie Sądu, że dopuszczalne jest korzystanie z urlopu bez względu na to, czy prawo do tego urlopu uległo przedawnieniu, czy też nie i tym samym akceptowanie faktu pozostawiania należnego urlopu bieżącego za dany rok, do wykorzystania w latach następnych. Tym samym bezpodstawnie Sąd Okręgowy nie uznał za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego praktykę kumulowania zaległości urlopowych przez osobę zarządzającą spółką, przy jednoczesnym manipulowaniu przez tą osobę ewidencją urlopową wobec organów kontrolujących (inspekcji pracy oraz rady nadzorczej) w celu ukrycia tego faktu. We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazano na istotne zagadnienie prawne: - czy urlop zaległy powinien być wykorzystywany przed urlopem bieżącym bez względu na obowiązek udzielenia urlopu bieżącego w danym roku za który on przysługuje, czy też odwrotnie urlop bieżący winien być wykorzystany w danym roku (art. 161 KP) a urlop zaległy najpóźniej do końca kwartału roku następnego (art. 163 KP), czyli po wykorzystaniu urlopu bieżącego; - czy interpretacja, że pracownik winien zgodnie z art. 161 KP w pierwszej kolejności wykorzystać urlop bieżący, może prowadzić do naruszenia przepisów o przedawnieniu jak zarzuca Sąd Okręgowy, czy też odwrotnie traktowanie urlopu zaległego jako zobowiązania, które może być realizowane na mocy art. 451 KC, tj. według wyboru pracownika, prowadzi do obejścia prawa w zakresie przepisów o przedawnieniu. Powód wniósł o oddalenie skargi i zasądzenie kosztów. Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Skarga nie ma zasadnej podstawy i dlatego została oddalona.
4 Stan faktyczny sprawy to sytuacja, w której pracownik nie wykorzystuje na bieżąco urlopu, stąd powstaje urlop zaległy, który często kumuluje się aż do ustania zatrudnienia, kiedy za prawo do urlopu przysługuje ekwiwalent pieniężny. Skarżący natomiast odwołuje się do innego stanu faktycznego, tj. że przed rozwiązaniem stosunku pracy powód w każdym roku trzyletniego przedawnienia urlopu, wykorzystywał urlop bieżący, czyli należny za dany rok, stąd nie wykorzystywał urlopu zaległego, który uległ przedawnieniu. Różnica w takim postrzeganiu stanu faktycznego wynika w pierwszej kolejności z samej konwencji, gdyż regulacja o urlopach wypoczynkowych nie posługuje się stricte pojęciem urlopu bieżącego, a pierwotnie także pojęciem urlopu zaległego. Źródłem jest język prawniczy (nie prawny), który semantycznie nie budzi wątpliwości. W aspekcie samego wypoczynku, dla pracownika jest bez różnicy czy korzysta z urlopu bieżącego czy z urlopu zaległego. Dopiero w przepisie art KP występuje zwrot o urlopie zaległym, co wstępnie prowadzi do uwagi, że taki urlop powinien być wykorzystywany w okresie wypowiedzenia, łącznie z proporcjonalnym urlopem bieżącym. W orzecznictwie można nawet zauważyć zdecydowane stanowisko, że pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy pracownik nie wyraża na to zgody. Czyli że pracownik mógł być zobowiązany do wykorzystania udzielonego mu przez pracodawcę urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, także przed wejściem w życie art KP (wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05, OSNP 2006 nr 23-24, poz. 354). Po wtóre taka różnica w postrzeganiu stanu faktycznego w sprawie zakłada, że kolejność wykorzystania urlopu może zależeć od decyzji pracownika lub pracodawcy albo nawet od zwyczaju. Jest to błędne zapatrywanie, gdyż kolejność wykorzystania urlopu wynika z ustawy, tzn. w pierwszej kolejności pracownik wykorzystuje urlop zaległy a dopiero po nim urlop bieżący. Nawet gdyby pracodawca kierował się określoną praktyką (zwyczajem) lub na podstawie indywidualnego zarządzenia wymagał, żeby pracownicy w pierwszej kolejności korzystali z urlopu bieżącego, a dopiero potem z urlopu zaległego, to byłoby to sprzeczne z przepisami prawa o urlopach wypoczynkowych. W tej sprawie skarżący przyznaje, że pracownik składając wnioski nie wskazywał z jakiego urlopu korzysta (str. 3 pisma z 18 stycznia 2013 r.). Natomiast co do powoływanego w zarzutach skargi polecenia nr 1/98 Prezesa Zarządu pozwanej spółki z 26 lutego 1998 r., to wydaje się, że spór co do znaczenia tego polecenia ustał na etapie postępowania apelacyjnego, gdyż Sąd Okręgowy nie ustalił innego znaczenia tego polecenia, niż to, które wynikałoby z wyjaśnień samego powoda podanych w odpowiedzi na apelację, tj. że polecenie zalecało udzielać urlopy wypoczynkowe, w roku w którym pracownik nabył do niego prawo, zgodnie z planem urlopów. Natomiast urlop niewykorzystany należało udzielić do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. A zatem, niewykorzystane urlopy należało udzielać przed urlopem należnym w kolejnym roku. Taka praktyka obowiązuje w hucie i spółkach związanych z hutą oraz w większości firm. Jest to zgodne z ustaleniem i rozstrzygnięciem zaskarżonego wyroku. Skarżący nie zarzuca naruszenia prawa procesowego, zatem w ocenie zarzutów materialnych skargi wiąże ustalenie (art KPC), że pracodawca udzielał urlopu zaległego przed bieżącym. Kontestowanie tego ustalenia nie miałby znaczenia, gdyż to prawo materialne określa kolejność wykorzystania urlopu zaległego przed bieżącym, niezależnie od tego, że dla pracownika w aspekcie samego urlopu (czasu wolnego) jest to bez znaczenia. Nie jest natomiast bez znaczenia w aspekcie rozliczenia urlopu należnego i wykorzystanego ze względu na przedawnienie prawa do urlopu i rozwiązanie stosunku pracy, gdyż wówczas za niewykorzystany urlop przysługuje ekwiwalent pieniężny.
5 Skarga został przyjęta do rozpoznania, jednak nie występuje w niej szczególne skomplikowanie prawne, niezależnie od tego, że w praktyce zaległy urlop nie jest sytuacją rzadką i wcale nie rodzi takich sporów w wykładni jak przedstawiane w sprawie. W szczególności nie jest tak, że rozstrzygnięcie objęte skargą, korzystne dla powoda, wynika z akceptacji przez Sąd Okręgowy zwyczaju wykorzystywania w pierwszej kolejności urlopu zaległego zamiast bieżącego, gdyż Sąd ten nie orzekał na podstawie prawa zwyczajnego, lecz na podstawie przepisów Kodeksu pracy wystarczająco jasno określających porządek udzielania urlopu. Sąd Okręgowy nie oparł się wyłącznie na przepisie art KC, wszak analizę prawną rozpoczął od podstawowych przepisów o udzielaniu urlopu. W sprawie nie wystąpiła też sytuacja taka jak w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2001 r., I PKN 367/00 (OSNP 2003 nr 2, poz. 38), w którym wcale nie przyjęto, że to pracodawca arbitralnie, w oparciu o art KC, decyduje o zaliczaniu urlopu na urlop wcześniejszy. Sąd Najwyższy wyraźnie zauważył w tej sprawie, że powódka nie podjęła w odpowiednim czasie czynności zmierzających do dochodzenia lub ustalenia jej roszczenia i doszło do przedawnienia jej roszczenia o zaległy urlop. Sąd Najwyższy nie stwierdził w tym wyroku, że o zarachowaniu zaległego świadczenia - urlopu wypoczynkowego - decyduje wyłącznie wola dłużnika (pracodawcy) zgodnie z art KC. Analiza taka była wówczas prowadzona tylko wobec zarzutu kasacji naruszenia tego przepisu. O niekorzystnym wyroku dla pracownika (powódki) w tamtej sprawie zdecydowało przedawnienie a nie stosowanie art KC. Należy więc tylko potwierdzić, z czym skarżący zdaje się zgadzać, że stosowanie art KC jako podstawy rozstrzygania w obecnej sprawie nie było konieczne. Wszak gdyby stosować ten przepis jako rozstrzygający postawiony problem kolejności wykorzystywania urlopu zaległego i bieżącego, to należałoby wpierw zaakceptować rozwiązanie, że to pracodawca może decydować o kolejności wykorzystania urlopu, jeżeli wierzyciel (pracownik) inaczej nie zdecyduje. Zgodnie bowiem z treścią art KC dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Sąd Okręgowy za podstawę rozstrzygania przyjął wyjściowo prawidłową wykładnię przepisów o urlopach, zresztą przedstawioną również prawidłowo w powołanym wyroku Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2001 r., (I PKN 367/00), tj., że roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art KP), przy czym rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (art. 161 KP), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (art. 168 KP). Kwestia kolejności wykorzystywania urlopu uregulowana jest w prawie pracy, stąd stosowanie prawa cywilnego do jej rozstrzygania nie jest potrzebne (art. 300 KP). Skarżący błędnie zakłada, że skoro pracodawca był obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo, lecz nie później niż do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego (obecnie po zmianie: najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego), to z regulacji art. 161 i 168 KP wynika, że w przypadku wystąpienia urlopu zaległego należy udzielić pracownikowi w pierwszej kolejności urlopu bieżącego, a dopiero potem urlopu zaległego. Nie jest to wykładnia trafna, gdyż pomija pozostałe regulacje prawa, które uzasadniają normę, zresztą
6 stosowaną w praktyce przez pracodawców, że pracownikowi udziela się w pierwszej kolejności urlopu zaległego, a dopiero potem urlopu bieżącego. Norma ta wynika z podstawowej zasady, że urlop ze względu na swój cel powinien być wykorzystany w naturze; ekwiwalent pieniężny nie zastąpi urlopu (odpoczynku) i nie taka jest jego funkcja. Celem regulacji prawa o urlopach nie jest bowiem to, by pracownik zamiast urlopu otrzymywał ekwiwalent pieniężny, skoro ustawa zasadnicza stanowi, że pracownik ma prawo do określonych w ustawie corocznych płatnych urlopów (art. 66 ust. 2 Konstytucji). Kodeks pracy realizuje to prawo i wystarczająco jasno reguluje zasady wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. W zakresie istotnym w sprawie chodzi o zasadę, że w pierwszej kolejności powinien być udzielony i wykorzystany urlop zaległy a dopiero potem urlop bieżący. Poprzestanie tylko na przepisach art. 161 i 168 KP może być mylące, gdyż odnoszą się one do sytuacji modelowej, w której urlop zaległy w ogóle nie wystąpi, wszak normy te mają likwidować taką sytuację. Z drugiej natomiast strony potwierdzają regułę o konieczności wykorzystania w określonym, nieodległym czasie, czyli w następnym roku, ale najpóźniej do końca pierwszego kwartału (a po zamianie do 30 września), urlopu niewykorzystanego na bieżąco, czyli urlopu zaległego z roku poprzedniego. Wynika z tego swoiste pierwszeństwo temporalne urlopu zaległego przed bieżącym, wszak ten bieżący pracodawca, aby nie narazić się na sankcję, może zrealizować w następnym roku kalendarzowym, lecz również z wskazanym ograniczeniem czasowym. Innymi słowy przestrzeganie regulacji z art. 168 KP ma prowadzić do sytuacji, w której pracownik nie będzie miał urlopu zaległego z roku poprzedniego. Tym bardziej nie powinno być niewykorzystanego urlopu z lat wcześniejszych. Z tej regulacji wynika więc pierwszeństwo wykorzystywania urlopu wcześniejszego (zaległego) przed bieżącym. Jeżeli pracownik nie wykorzystał urlopu zaległego z przekroczeniem granicznego terminu z art. 168 KP (z wyjątkiem określonych w ustawie sytuacji uzasadniających przesunięcie urlopu na termin późniejszy), to oznacza to, że przepisy o udzielaniu urlopów nie są przestrzegane. Przeczy to więc zapatrywaniu skarżącego, że w pierwszej kolejności udziela się urlopu bieżącego a nie zaległego. Taka kolejność pogłębiałaby jedynie wskazaną nieprawidłowość. W efekcie prowadzi do pomniejszania nawet prawa do ekwiwalentu za urlop. Przykładem jest sprawa objęta skargą, w której pozwany niezasadnie zarzuca, że powód w ostatnich trzech latach przed ustaniem zatrudnienia wykorzystywał urlop bieżący, natomiast zaległy uległ przedawnieniu. Przy takim założeniu pracownik traciłby świadczenie (urlop), choć przysługuje mu z mocy ustawy i jest dla niego okresem wolnym od pracy z prawem do wynagrodzenia. W przypadku nieprawidłowej kolejności realizacji prawa do urlopu, czyli udzielania urlopu bieżącego przed zaległym, pracownik może tracić takie zwykłe prawo i w konsekwencji również ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop. Chodzi o przedawnienie prawa do urlopu. Według art KP urlop niewykorzystany w terminie (art. 168 KP) ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie o urlop stało się wymagalne. Jeżeli więc przed upływem tego okresu pracownik może wystąpić o ustalenie prawa do zaległego urlopu (nieprzedawnionego), to nie po to, aby prawo to zostało faktycznie wyparte przez urlop bieżący, a jeśli nawet nie wykorzysta urlopu zaległego, to ustalenie prawa do nieprzedawnionego urlopu (zaległego) eliminuje (lub zabezpiecza) późniejszy spór o ekwiwalent pieniężny za urlop. Oczywiście nie jest to konieczne, gdy pracodawca przestrzega reguły, że pracownik wykorzystuje w pierwszej kolejności urlop zaległy. Taka wykładnia wynika również z zasady, że pracownik nie może udać się na urlop bez zgody pracodawcy, nawet gdy termin urlopu został określony w planie urlopów (por. wyroki Sądu
7 Najwyższego: z 10 listopada 1998 r., I PKN 364/98, OSNP 1999 nr 24, poz. 788; z 5 grudnia 2000 r., I PKN 121/00, OSNP 2002 nr 15, poz. 353; z 15 marca 2001 r., I PKN 306/00, OSNP 2002 nr 24, poz. 591; z 20 sierpnia 2001 r., I PKN 590/00, OSNP 2003 r., nr 14, poz. 336; z 16 września 2008 r., II PK 26/08, OSNP 2010 nr 3-4, poz. 36; z 16 grudnia 2008 r., I PK 88/08, OSNP 2010 nr 11-12, poz. 137). Z drugiej strony pracodawca może udzielić pracownikowi w okresie wypowiedzenia umowy o pracę również urlopu zaległego nawet bez jego zgody (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 2 września 2003 r., I PK 403/02, OSNP 2004 nr 18, poz. 310; z 29 września 2005 r., II PK 34/05, (...); z 12 kwietnia 2007 r., I PK 261/06, (...); z 26 kwietnia 2011 r., II PK 302/10, OSNP 2012 nr 17-18, poz. 215). Potwierdza to, że podmiotem decydującym o realizacji prawa do urlopu jest ostatecznie pracodawca, zatem taka jego dominująca pozycja nie pozwala na wykładnię, że pracodawca może ponadto dowolnie (nawet arbitralnie) decydować o udzielaniu urlopu bieżącego przed zaległym. Kolejność wynika z ustawy i pracodawca nie może jej zmienić na niekorzyść pracownika, czyli urlopu zaległego udziela się przed urlopem bieżącym. Urlop zaległy może dowodzić nieprzestrzegania zasady udzielania urlopu na bieżąco w danym roku (corocznego urlopu), wszak już art. 168 KP stanowi wyjątek od tej zasady. Przepisy art. 161, 163, 168 KP odnoszą się do wszystkich urlopów, czyli także do urlopów zaległych, co oznacza, że urlop zaległy również powinien być ujęty w planie urlopów. Reasumując już tylko udzielenie urlopu w kolejnym roku kalendarzowym (art. 168 KP) stanowi wyjątek od reguły udzielania urlopu na bieżącego (art. 161 KP). Regulacja ta łącznie z podstawową zasadą wykorzystywania urlopu jako okresu odpoczynku od pracy, uzasadnia wnioskowanie, choćby z mniejszego na większe (a minori ad maius), że urlop zaległy powinien być wykorzystywany (udzielany) przed urlopem bieżącym. Potwierdza to wniosek wynikający z przedawnienia urlopu, gdyż przy przeciwnej wykładni kompensata niewykorzystanego urlopu może nie być pełna. Z powyższych względów dalsze zarzuty skargi tracą na znaczeniu. Przepisy art. 291 i 292 KP o przedawnieniu nie zostały naruszone, gdyż skarżący niezasadnie zakładał, że powód wykorzystał wpierw urlop bieżący a nie zaległy, a tym samym, że urlopy zaległe sprzed 3 lat przed rozwiązaniem stosunku pracy nie zostały wykorzystane i uległy przedawnieniu. W sprawie zasadnie ustalono i rozstrzygnięto, że w ciągu 3 lat przed ustaniem zatrudnienia powód wykorzystywał urlopy zaległe (wcześniejsze), stąd niewykorzystywany był urlop bieżący. Konsekwentnie nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 171 KP, gdyż niewykorzystany urlop wypoczynkowy uprawnia do ekwiwalentu pieniężnego. Także zarzut naruszenia art. 8 KP, gdyż powód w sprawie korzysta ze zwykłego prawa (roszczenia) tak jak każdy pracownik. Z tych względów orzeczono jak w sentencji (art KPC). O kosztach orzeczono stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia ( zł), uwzględniając stawkę minimalną, wynikającą z 6 pkt 5, 11 ust. 1 pkt 2 i 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 304/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 października 2014 r. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt II UK 27/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 lutego 2016 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kwaśniewski
Sygn. akt III SK 45/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 maja 2012 r. SSN Jerzy Kwaśniewski w sprawie z powództwa Polskiego Związku Firm Deweloperskich przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 301/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 26 maja 2011 r. SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I UK 377/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 kwietnia 2011 r. SSN Józef Iwulski (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca) SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Maria Szulc
Sygn. akt III CSK 72/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 stycznia 2015 r. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Maria Szulc w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Romualda Spyt (przewodniczący) SSN Dawid Miąsik SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
Sygn. akt III PK 7/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 września 2015 r. SSN Romualda Spyt (przewodniczący) SSN Dawid Miąsik SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowo3 4 5 Zasady udzielania urlopów 6 7 8
Zarządzenie nr 143 z dnia 27 listopada 2012 Dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w sprawie zasad wykorzystania urlopów wypoczynkowych przez nauczycieli akademickich Na podstawie 27 ust
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt V CNP 16/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 5 lutego 2014 r. SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Anna Kozłowska w
Bardziej szczegółowoVademecum dla osób niepełnosprawnych- przewodnik zawodowy Część III. Rynek pracy. Uprawnienia zatrudnianych osób niepełnosprawnych
Vademecum dla osób niepełnosprawnych- przewodnik zawodowy Część III. Rynek pracy Uprawnienia zatrudnianych osób niepełnosprawnych SPIS TREŚCI: Zatrudnianie osób niepełnosprawnych str. 3 Obowiązek przedstawiania
Bardziej szczegółowoRegulamin wynagradzania pracowników niepedagogicznych zatrudnionych w Publicznym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Dąbrówce. I. Postanowienia ogóle
Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 6/09/10 z dnia 17 grudnia 2009 r. Dyrektora Publicznego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Dąbrówce Regulamin wynagradzania pracowników niepedagogicznych zatrudnionych
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Sygn. akt II CSK 35/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 października 2013 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) w sprawie
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 9 kwietnia 2003 r., I CKN 281/01
Postanowienie z dnia 9 kwietnia 2003 r., I CKN 281/01 Jeżeli fundator przewiduje prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację od chwili jej ustanowienia, to w oświadczeniu o ustanowieniu fundacji,
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt III CK 11/05 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 września 2005 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Bronisław Czech (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk SSN Barbara Myszka
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 295/04 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 23 czerwca 2005 r. SSN Andrzej Kijowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Herbert Szurgacz SSN Jerzy Kwaśniewski
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WYNAGRADZANIA BIAŁOŁĘCKIEGO OŚRODKA KULTURY (tekst jednolity) Rozdział I Przepisy wstępne
REGULAMIN WYNAGRADZANIA BIAŁOŁĘCKIEGO OŚRODKA KULTURY (tekst jednolity) Rozdział I Przepisy wstępne Podstawę prawną Regulaminu Wynagradzania Białołęckiego Ośrodka Kultury stanowią przepisy: 1. Kodeksu
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11
Uchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11 Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) Sędzia SN Anna Kozłowska (sprawozdawca) Sędzia SN Grzegorz Misiurek Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek
Sygn. akt III CZP 53/11 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 października 2011 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)
Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.
Bardziej szczegółowoRekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH ART. 151 1 K.P. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz.
Sygn. akt IV CZ 6/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 5 marca 2010 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 209/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 lutego 2010 r. SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca) SSN Małgorzata
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II CSK 21/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 23 sierpnia 2012 r. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSA
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt IV CSK 67/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 czerwca 2008 r. SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Iwona Koper SSN Hubert Wrzeszcz
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 19 lutego 2007 r. I PK 232/06. Czas prowadzenia pojazdu przez kierowcę jest czasem pracy od momentu wyjazdu z miejsca stałego postoju.
Wyrok z dnia 19 lutego 2007 r. I PK 232/06 Czas prowadzenia pojazdu przez kierowcę jest czasem pracy od momentu wyjazdu z miejsca stałego postoju. Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Maria Szulc SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
Sygn. akt II CSK 658/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 26 czerwca 2013 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Maria Szulc SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Ewa Krentzel
Sygn. akt I CSK 753/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 11 października 2013 r. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Dariusz Dończyk SSN
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk
Sygn. akt I CSK 263/08 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 8 stycznia 2009 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący) SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) SSN Mirosław Bączyk w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KOSZTÓW PIŁKARSKIEGO SĄDU POLUBOWNEGO
REGULAMIN KOSZTÓW PIŁKARSKIEGO SĄDU POLUBOWNEGO Na podstawie 17 ust. 4 Regulaminu Piłkarskiego Sądu Polubownego Polskiego Związku Piłki Nożnej, postanawia się co następuje: I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Niniejszy
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi Urlop bezpłatny a prawo do zasiłków związanych z chorobą i macierzyństwem
Źródło: http://podatki.pl Co o urlopie bezpłatnym stanowi Kodeks pracy Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca może udzielić pracownikowi, na jego pisemny wniosek, urlopu bezpłatnego (art. 174 kp). Pracodawca,
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I PK 4/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 4 czerwca 2012 r. SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Bardziej szczegółowoRegulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
Bardziej szczegółowoPrzygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś Druk: Drukarnia VIVA Copyright by Infornext.pl ISBN: 978-83-61722-03-8 Wydane przez Infornext Sp. z o.o. ul. Okopowa 58/72 01 042 Warszawa www.wieszjak.pl Od
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 168/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 8 listopada 2012 r. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Katarzyna
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WYNAGRADZANIA PRACOWNIKÓW Instytutu Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk
REGULAMIN WYNAGRADZANIA PRACOWNIKÓW Instytutu Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Część I Postanowienia ogólne 1 1. Regulamin Wynagradzania Pracowników IFJ PAN, zwany
Bardziej szczegółowoUprawnienia pracownika niepełnosprawnego. Warszawa, kwiecień maj 2015 r.
Uprawnienia pracownika niepełnosprawnego Warszawa, kwiecień maj 2015 r. Plan prezentacji 1) Kim jest osoba niepełnosprawna rodzaje orzeczeń 2) Uprawnienia pracownika niepełnosprawnego: prawo do skróconego
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 3 lutego 2000 r. III RN 192/99
Wyrok z dnia 3 lutego 2000 r. III RN 192/99 Od podstawy obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych odlicza się kwoty wypłacone przez podatnika z tytułu umowy renty ustanowionej bez wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I PK 168/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 12 kwietnia 2012 r. SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący) SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca) SSN Roman
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 28 czerwca 2001 r. I PKN 508/00
Wyrok z dnia 28 czerwca 2001 r. I PKN 508/00 Osoba uprawniona do wstąpienia do sprawy w roli powoda na podstawie art. 56 1 KPC nie musi złożyć sądowi oświadczenia w tym przedmiocie. Przewodniczący SSN
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 19 października 2011 r., II CSK 86/11
Wyrok z dnia 19 października 2011 r., II CSK 86/11 Cofnięcie przez poszkodowanego pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie przeciwko ubezpieczycielowi o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności za
Bardziej szczegółowoUmowy o pracę zawarte na czas określony od 22 lutego 2016 r.
ANTERIS Fundacja Pomocy Prawnej 2015 r. Umowy o pracę zawarte na czas określony od 22 lutego 2016 r. /Porady prawne/ dr Magdalena Kasprzak Publikacja sfinansowana ze środków własnych Fundacji ANTERIS Stan
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 282/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 czerwca 2012 r. SSN Beata Gudowska (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Halina Kiryło SSN Zbigniew Korzeniowski
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WYNAGRADZANIA pracowników Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Świeszynie
REGULAMIN WYNAGRADZANIA pracowników Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Świeszynie I. PRZEPISY WSTĘPNE 1 Regulamin określa zasady i warunki wynagradzania za pracę oraz świadczenia związane
Bardziej szczegółowoPO S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU
PO S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU z dnia 26 maja 2010 r., sygn. akt II Ns 3109/09 Przewodniczący: SSR Bożena Sztomber Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w
Bardziej szczegółowoUMOWA PARTNERSKA. z siedzibą w ( - ) przy, wpisanym do prowadzonego przez pod numerem, reprezentowanym przez: - i - Przedmiot umowy
UMOWA PARTNERSKA zawarta w Warszawie w dniu r. pomiędzy: Izbą Gospodarki Elektronicznej z siedzibą w Warszawie (00-640) przy ul. Mokotowskiej 1, wpisanej do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych
Bardziej szczegółowoz dnia... 2008 r. Projekt
Projekt ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI 1) z dnia... 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych i bytowych przysługujących policjantom
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 9 kwietnia 2009 r. II PK 259/08
Wyrok z dnia 9 kwietnia 2009 r. II PK 259/08 Pracownik, który po rozwiązaniu stosunku pracy nie spełniał warunków uprawniających do nabycia emerytury i uzyskania odprawy emerytalnej (art. 92 1 1 k.p.),
Bardziej szczegółowoOIGD 89/2013 Kraków, 8 lipca 2013 r. Pani/Pan Prezes Członkowie Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa
31-542 Kraków Biuro w Warszawie ul. Mogilska 25 03-302 Warszawa www.oigd.com.pl tel.: 12 413 80 83 ul. Instytutowa 1 tel./fax.: 22 811 92 74 e-mail: oigd@oigd.com.pl fax.:12 413 76 25 e-mail: oigdwars@atcom.net.pl
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Edward Matwijów (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska
Sygn. akt V KK 264/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 listopada 2013 r. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Edward Matwijów (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt III CK 291/04 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2005 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Bronisław Czech SSN Elżbieta
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I ACa 908/12 Dnia 21 listopada 2012 r. WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący: SSA Piotr Górecki Sędziowie: SA Ewa Staniszewska
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 9 lutego 2001 r. III RN 66/99
Wyrok z dnia 9 lutego 2001 r. III RN 66/99 Inspektor kontroli skarbowej wydający decyzję na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 100, poz. 442
Bardziej szczegółowoRegulamin Pracy Komisji Rekrutacyjnej w Publicznym Przedszkolu Nr 5 w Kozienicach
Regulamin Pracy Komisji Rekrutacyjnej w Publicznym Przedszkolu Nr 5 w Kozienicach Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 2156 ze zm.),
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 27 marca 2000 r. I PKN 558/99
Wyrok z dnia 27 marca 2000 r. I PKN 558/99 Sankcja nieważności (art. 58 KC) nie ma zastosowania do umowy o pracę z cudzoziemcem zawartej bez wymaganego zezwolenia lub zgody urzędu pracy. Przewodniczący
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 18/2009 WÓJTA GMINY KOŁCZYGŁOWY z dnia 4 maja 2009 r.
ZARZĄDZENIE Nr 18/2009 WÓJTA GMINY KOŁCZYGŁOWY z dnia 4 maja 2009 r. w sprawie ustalenia Regulaminu Wynagradzania Pracowników w Urzędzie Gminy w Kołczygłowach Na podstawie art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 135/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 listopada 2013 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Myszka SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Bardziej szczegółowoII FSK 59/10 Warszawa, 17 maja 2011 WYROK
II FSK 59/10 Warszawa, 17 maja 2011 WYROK Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia NSA Jerzy Rypina, Protokolant
Bardziej szczegółowoW Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I SA/Ke 159/07 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 20 czerwca 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędziowie Protokolant Sędzia
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 274/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 6 kwietnia 2011 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Roman
Bardziej szczegółowoRegulamin Walnego Zebrania Członków Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej
Regulamin Walnego Zebrania Członków Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej Podstawę prawną Regulaminu Walnego Zebrania Członków Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej zwanego dalej Walnym Zebraniem
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WALNEGO ZEBRANIA STOWARZYSZENIA POLSKA UNIA UBOCZNYCH PRODUKTÓW SPALANIA
REGULAMIN WALNEGO ZEBRANIA STOWARZYSZENIA POLSKA UNIA UBOCZNYCH PRODUKTÓW SPALANIA I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Regulamin Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Polska Unia Ubocznych Produktów Spalania
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
Sygn. akt SDI 26/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 9 września 2013 r. SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Barbara Skoczkowska
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt V CSK 478/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 10 września 2009 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 198/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 lutego 2011 r. SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Małgorzata
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1)
Dziennik Ustaw rok 2011 nr 221 poz. 1317 wersja obowiązująca od 2015-03-12 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 7 października 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I PK 255/06 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 5 kwietnia 2007 r. SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Katarzyna Gonera SSN Józef Iwulski
Bardziej szczegółowoZarządzenie nr 538 Wójta Gminy Zarszyn z dnia 9 czerwca 2014 r.
Zarządzenie nr 538 Wójta Gminy Zarszyn z dnia 9 czerwca 2014 r. w sprawie: ustalenia instrukcji dokumentowania i rozliczania wyjść prywatnych pracowników Urzędu Gminy w Zarszynie Na podstawie art. 151
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr Or/9/Z/05
ZARZĄDZENIE Nr Or/9/Z/05 Burmistrza Gminy i Miasta Lwówek Śląski z dnia 6 kwietnia 2005r. w sprawie udzielenia dnia wolnego od pracy Działając na podstawie art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki
Sygn. akt III KK 239/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 kwietnia 2013 r. Prezes SN Lech Paprzycki na posiedzeniu w trybie art. 535 3 kpk po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 23 kwietnia
Bardziej szczegółowoOpłaty wstępne w leasingu jako koszty bezpośrednio związane z uzyskanym przychodem
Opłatę wstępną należy ściśle powiązać z przychodami roku, w którym zaczęto użytkować przedmiot leasingu, nie zaś rozdzielać proporcjonalnie w stosunku do czasu obowiązywania umowy zawartej na okres przekraczający
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk
Sygn. akt II CSK 111/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 18 lutego 2016 r. SSN Anna Owczarek (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 173/06 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 27 października 2006 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Dariusz
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I UK 281/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 26 stycznia 2011 r. SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Bogusław Cudowski SSA Krzysztof
Bardziej szczegółowoZASADY USTALANIA PODSTAWY WYMIARU SKŁADEK NA UBEZPIECZENIA EMERYTALNE I RENTOWE OSÓB PRZEBYWAJĄCYCH NA URLOPACH WYCHOWAWCZYCH
ZASADY USTALANIA PODSTAWY WYMIARU SKŁADEK NA UBEZPIECZENIA EMERYTALNE I RENTOWE OSÓB PRZEBYWAJĄCYCH NA URLOPACH WYCHOWAWCZYCH (aktualizacja od 1 września 2013 r.) Do 31 sierpnia 2013 r. podstawę wymiaru
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote
Sygn. akt III CSK 229/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 kwietnia 2015 r. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 225/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 10 lutego 2015 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
Sygn. akt III CSK 213/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 kwietnia 2016 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca) w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoz dnia Rozdział 1 Przepisy ogólne
U S T AWA Projekt z dnia 26.11.2015 r. z dnia o szczególnych zasadach zwrotu przez jednostki samorządu terytorialnego środków europejskich uzyskanych na realizację ich zadań oraz dokonywania przez nie
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. (tekst jednolity) Rozdział 3a. Awans zawodowy nauczycieli
USTAWA z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity) Rozdział 3a Awans zawodowy nauczycieli Art. 9a. 1. Ustala się stopnie awansu zawodowego nauczycieli: 1) nauczyciel stażysta; 2) nauczyciel
Bardziej szczegółowoKancelaria Radcy Prawnego
Białystok, dnia 30.03.2007 r. OPINIA PRAWNA sporządzona na zlecenie Stowarzyszenia Forum Recyklingu Samochodów w Warszawie I. Pytania: 1. Czy zakaz ponownego użycia przedmiotów wyposażenia i części, ujętych
Bardziej szczegółowoRegulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne
Tekst jednolity z dnia 10.10.2013 r. Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne 1 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Lokalnej
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WYNAGRADZANIA PRACOWNIKÓW W URZĘDZIE GMINY W MOKRSKU
REGULAMIN WYNAGRADZANIA PRACOWNIKÓW W URZĘDZIE GMINY W MOKRSKU Rozdział 1 Przepisy ogólne 1 Regulamin określa zasady i warunki wynagradzania za pracę oraz świadczenia związane z pracą i warunki ich przyznawania.
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk
Sygn. akt II CSK 581/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 17 września 2015 r. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 16 lutego 1994 r. III PO 1/94
Postanowienie z dnia 16 lutego 1994 r. III PO 1/94 Oświadczenie o wyrażeniu zgody na wykonywanie obowiązków w Państwowej Straży Pożarnej złożone w trybie art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991
Bardziej szczegółowoUmowa o pracę zawarta na czas nieokreślony
Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony Uwagi ogólne Definicja umowy Umowa o pracę stanowi dokument stwierdzający zatrudnienie w ramach stosunku pracy. Według ustawowej definicji jest to zgodne oświadczenie
Bardziej szczegółowoSzczegółowe zasady obliczania wysokości. i pobierania opłat giełdowych. (tekst jednolity)
Załącznik do Uchwały Nr 1226/2015 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 3 grudnia 2015 r. Szczegółowe zasady obliczania wysokości i pobierania opłat giełdowych (tekst jednolity)
Bardziej szczegółowoWYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 13 września 2005 r. Arbitrzy: Zbigniew Aleksander Kuźnia. Protokolant Rafał Oksiński
Sygn. akt UZP/ZO/0-2504/05 WYROK Zespołu Arbitrów z dnia 13 września 2005 r. Zespół Arbitrów w składzie: Przewodniczący Zespołu Arbitrów Irena Natalia Skubiszak-Kalinowska Arbitrzy: Zbigniew Aleksander
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. z dnia... 2010 r.
projekt z dnia 19.05.2010 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia... 2010 r. w sprawie przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Służby Więziennej zwolnionych
Bardziej szczegółowoza pośrednictwem 00-898 Warszawa Al. Solidarności 127 (art. 398 2 kpc) ul. Góralska 5 01-112 Warszawa
(WZÓR) Warszawa, dn. 2012 r. SĄD APELACYJNY SĄD PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH w Warszawie za pośrednictwem Sądu Okręgowego XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych w Warszawa 00-898 Warszawa Al. Solidarności
Bardziej szczegółowoMateriał Informacyjny
IV KWARTAŁ 2013 ZUS Oddział w Wałbrzychu Materiał Informacyjny W tym wydaniu: 1 Wstęp 1 Podstawa wymiaru zasiłków - zmiany 2 Zaległe składki od pracownika 3 Nowy formularz ZLA 4 Adresy w nowym Płatniku
Bardziej szczegółowoPolska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398
1 / 7 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:161398-2016:text:pl:html Polska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 123/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 stycznia 2014 r. SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Małgorzata Gersdorf SSN Zbigniew
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący) SSN Beata Gudowska (sprawozdawca) SSN Zbigniew Myszka
Sygn. akt II UK 39/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 18 września 2013 r. SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący) SSN Beata Gudowska (sprawozdawca) SSN Zbigniew Myszka
Bardziej szczegółowoWYROK z dnia 3 stycznia 2013 r. Przewodniczący:
Sygn. akt: KIO 2793/12 WYROK z dnia 3 stycznia 2013 r. Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie: Przewodniczący: Andrzej Niwicki Izabela Niedziałek - Bujak Lubomira Matczuk Mazuś Protokolant: Paulina Nowicka
Bardziej szczegółowoKLAUZULE ARBITRAŻOWE
KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa
Bardziej szczegółowoKatowice, dnia 15 grudnia 2015 r. Poz. 90. ZARZĄDZENIE Nr 8 DYREKTORA GENERALNEGO WYŻSZEGO URZĘDU GÓRNICZEGO. z dnia 15 grudnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY Wyższego Urzędu Górniczego Katowice, dnia 15 grudnia 2015 r. Poz. 90 ZARZĄDZENIE Nr 8 DYREKTORA GENERALNEGO WYŻSZEGO URZĘDU GÓRNICZEGO z dnia 15 grudnia 2015 r. zmieniające zarządzenie
Bardziej szczegółowoNOWELIZACJA USTAWY PRAWO O STOWARZYSZENIACH
NOWELIZACJA USTAWY PRAWO O STOWARZYSZENIACH Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej swoich członków. Do prowadzenia swych spraw stowarzyszenie może zatrudniać pracowników, w tym swoich
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 296/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 3 marca 2011 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Myszka SSA
Bardziej szczegółowoGENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH
GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH dr Wojciech R. Wiewiórowski DOLiS - 035 1997/13/KR Warszawa, dnia 8 sierpnia 2013 r. Pan Sławomir Nowak Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz
Sygn. akt I CSK 181/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 11 lutego 2010 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz w sprawie z wniosku
Bardziej szczegółowo