Specyfikacje Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych D KrawęŜniki i obrzeŝa betonowe

Transkrypt

1 D KrawęŜniki i obrzeŝa betonowe 10

2 WSTĘP Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z ustawieniem krawęŝników 15x30cm oraz obrzeŝy 8x30 betonowych na ławie z betonu C12/15 o grubości odpowiednio 15 i 10cm Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument kontraktowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie 1.1. Zakres robót objętych SST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą prowadzenia robót przy ustawieniu obrzeŝy i krawęŝników betonowych jako obramowania chodników, parkingów oraz dróg i obejmują: 1. ustawienie obrzeŝy 8x30cm i krawęŝników 15x30cm betonowych z betonu wibroprasowanego na podsypce cementowo-piaskowej 1:3, 2. wykonanie ławy betonowej C12/15 wraz z oporem. Określenia podstawowe. ObrzeŜa, krawęŝniki betonowe są to betonowe elementy prefabrykowane oddzielające chodnik, drogę od pobocza lub pasa gruntowego. Pozostałe określenia podane w niniejszej ST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami oraz ST D M Ogólne wymagania dotyczące robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, SST, SST oraz z poleceniami InŜyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D M MATERIAŁY. Materiałami stosowanymi przy wykonaniu robót związanych z ustawieniem obrzeŝy i krawęŝnikó betonowych na ławie betonowej, wg. niniejszej ST są: ObrzeŜa 8x30cm i krawęŝniki 15x30 z betonu wibroprasowanego powinny odpowiadać wymaganiom PN-EN 1340:2004. KrawęŜniki betonowe. Wymagania i metody badań - w tym i obrzeŝa betonowe. Ława betonowa pod obrzeŝa oraz opór wykonane będą z betonu klasy C 12/15, odpowiadającemu normie PN-EN 206-1:2003 "Beton Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność". ObrzeŜa, krawęŝniki betonowe do zewnętrznych nawierzchni drogowych wg PN-EN 1340:2004: dopuszczalne odchyłki płaskości i prostoliniowości wg tablicy 1 PN-EN 1340:2004 odporność na ścieranie H klasa 3 odporność na zamraŝanie/rozmraŝanie D klasa 3 wytrzymałość na zginanie U klasa 3 nasiąkliwość klasa 2 (<6%) odporność na poślizg/poślizgnięcie zadowalająca (minimum 45) wytrzymałość (trwałość) - zadowalająca brak zawartości azbestu SPRZĘT. 10

3 Roboty ziemne Roboty ziemne związane z wykonaniem koryta pod ławę betonową z oporem i zasypki ustawionego obrzeŝa, krawęŝnika mogą być wykonywane ręcznie lub przy uŝyciu dowolnego sprzętu mechanicznego, zaakceptowanego przez InŜyniera. Roboty związane z wykonaniem ławy betonowej z oporem oraz podsypki cementowo piaskowej Roboty związane z wykonaniem ławy betonowej z oporem wg dokumentacji projektowej beton C12/15 oraz podsypki cementowo piaskowej 1:3, wykonane będą ręcznie lub mechanicznie. Wbudowanie obrzeŝy, krawęŝników betonowych Roboty związane z wbudowaniem obrzeŝy, krawęŝników betonowych - wykonane będą przy uŝyciu narzędzi brukarskich i potrzebnego sprzętu budowlanego. TRANSPORT. ObrzeŜa i krawęŝniki betonowe Transport i składowanie na miejscu wbudowania zgodnie z BN-80/ arkusz 1 "Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania". Beton na ławę z oporem Transportowany będzie dowolnymi środkami przeznaczonymi do przewoŝenia wytworzonego betonu. UŜyte środki transportu muszą uzyskać akceptację InŜyniera. Czas transportu nie moŝe przekraczać jednej godziny. WYKONANIE ROBÓT. Ogólne warunki wykonania robót Ogólne warunki wykonania robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne". Zakres wykonywanych robót Zakup i transport materiałów przewidzianych do wykonania robót w punkcie 2 niniejszej ST. Miejsca pozyskania niezbędnych materiałów muszą. uzyskać akceptację InŜyniera. Transport materiałów na miejsce wbudowania opisano w punkcie 4 niniejszej ST Wyznaczenie geodezyjne odcinków osadzenia obrzeŝy, krawęŝników betonowych Wykonawca dla własnych potrzeb moŝe wyznaczyć i zastabilizować dodatkowe punkty sytuacyjno - wysokościowe niezbędne mu do wykonania robót. Wyznaczenie takich punktów odbędzie się w oparciu o punkty wcześniej zastabilizowane przez słuŝby geodezyjne Wykonanie koryta gruntowego (wykopu) pod obrzeŝa, krawęŝniki betonowe na ławie betonowej. PowyŜsze roboty wykonane będą ręcznie. Wymagania co do szerokości i głębokości wykopu podano w "Katalogu Szczegółów Drogowych Ulic, Placów i Parków Miejskich" - karta Wykonane koryto powinno być wyprofilowane zgodnie z projektowanymi spadkami podłuŝnymi chodnika, parkingu, drogi. Grunt w podłoŝu koryta naleŝy odpowiednio zagęścić. Stopień zagęszczenia nie powinien być mniejszy od 1,00. Dopuszczalne odchylenia w głębokości wykonanego koryta wynoszą 1 cm. Dopuszczalne odchylenia od projektowanej niwelety obrzeŝa, krawęŝnika nie powinny przekraczać 0. 5% Wykonanie betonowej ławy z oporem pod obrzeŝa i krawęŝniki Przed przystąpieniem do wytworzenia betonu na ławę betonową z oporem, Wykonawca jest zobowiązany do przygotowania receptury na beton. Receptura winna być opracowana dla konkretnych materiałów, zaakceptowanych wcześniej przez InŜyniera. Receptura zostanie opracowana przez laboratorium w oparciu o PN- EN 206-1:2003 "Beton Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność". Sporządzona receptura musi uzyskać akceptację InŜyniera. Transport wytworzonego betonu na miejsce wbudowania omówiono w punkcie 4.2 niniejszej S T. Ława betonowa z oporem wykonana będzie z betonu klasy C 12/15, we wcześniej przygotowanym korycie gruntowym. Wykonanie ławy betonowej z oporem polega na rozścielaniu odwiezionego betonu oraz 10

4 odpowiednim jego zagęszczeniu. Wykonana ława wraz z oporem po zagęszczeniu betonu powinna odpowiadać wymiarami oraz kształtem - rysunkowi w "Katalogu Powtarzalnych Elementów Drogowych" i rysunkom w Dokumentacji Projektowej Wbudowanie obrzeŝy, krawęŝników betonowych Roboty związane z wbudowaniem obrzeŝy, krawęŝników na ławie betonowej z oporem winny być wykonywane w temperaturze otoczenia nie niŝszej niŝ 5 stopni Celsjusza. Wbudowanie obrzeŝa i krawęŝników naleŝy dokonać zgodnie z "Katalogiem Powtarzalnych Elementów Drogowych". Roboty związane z ustawieniem obrzeŝa naleŝy wykonać ręcznie, przy ustawianiu krawęŝników naleŝy stosować sprzęt budowlany. Przy wbudowywaniu obrzeŝa, krawęŝników naleŝy bezwzględnie przestrzegać wytyczonej trasy przebiegu oraz usytuowania wysokościowego, zgodnego z dokumentacją techniczną. Dopuszczalne odstępstwa od Dokumentacji i Projektowej, to 1 cm w niwelecie i 5 cm w usytuowaniu poziomym Wypełnienie spoin między obrzeŝami i krawęŝnikami Spoiny naleŝy wypełnić zaprawą cementowo piaskową M12. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Kontrola jakości materiałów ObrzeŜa i krawęŝniki betonowe powinny pod względem jakości odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1340:2004. Wykonawca dostarczy do badań laboratoryjnych niezbędną ilość obrzeŝy i krawęŝników w celu przeprowadzenia badań wg normy PN-EN 1340:2004 w uzgodnieniu z InŜynierem Badania betonu na ławę z oporem Wykonawca dostarczy 3 próbki betonu z ławy, celem zbadania w laboratorium, wytrzymałości betonu na ściskanie (1 seria próbek na 300 m wykonywanej ławy betonowej z oporem). Kontrola w trakcie robót Sprawdzanie geometrii wytyczonej linii wykonania obrzeŝy i krawęŝników Kontrola ustawienia obrzeŝy i krawęŝników betonowych: o zgodność z Dokumentacją Projektową usytuowania w planie, o zgodność niwelety wykonane z Dokumentacją Projektową. Dopuszczalne odchylenia od dokumentacji podano w punkcie 5 niniejszej ST. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarów jest 1 metr ustawionego obrzeŝa, krawęŝnika betonowego na podstawie Dokumentacji Projektowej i pomiaru w terenie. Ogólne zasady obmiaru podano w ST D-M ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M OPIS ROZLICZENIA ROBÓT TYMCZASOWYCH I TOWARZYSZĄCYCH ORAZ USTALENIE PODSTAWY PŁATNOŚCI Ogólne wymagania dotyczące płatności podano w ST D-M Płatność za metr ustawionego obrzeŝa, krawęŝnika na podstawie obmiaru i atestów producenta materiałów oraz oceny jakości wykonanych robót. Cena wykonania robót obejmuje: zakup, transport i składowanie materiałów przewidzianych do wykonania robót w punkcie 2 niniejszej ST, wyznaczenie odcinków wykonywanego obrzeŝa, krawęŝnika wykonanie koryta gruntowego na podsypce piaskowej, wykonanie ławy betonowej pod obrzeŝa i krawęŝniki oraz podsypki cementowo piaskowej 1:3, ustawienie obrzeŝy betonowych 8x30 i krawęŝników betonowych 15x30cm, wypełnienie spoin miedzy obrzeŝami, krawęŝnikami zaprawa M12, 10

5 zasypanie i zagęszczenie gruntu przy ustawionych obrzeŝach i krawęŝnikach betonowych od strony zewnętrznej niezbędne badania laboratoryjne wyszczególnione w SST i normie związanej. PRZEPISY ZWIĄZANE 1 PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. 2 PN-EN 206-1:2003 Beton. Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność. 3 PN-EN 13043:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych, powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu. 4 PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym. 5 PN-EN 12620:2004 Kruszywa do betonu. 6 PN-EN 1340:2004 KrawęŜniki betonowe. Wymagania i metody badań (równieŝ dla obrzeŝy betonowych). 7 PN-80/B-10021:1980 Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych. 8 PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu. 9 PN-EN 197-1:2002 Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego uŝytku. 10 BN-88/ Cement. Transport i przechowywane. 11 PN-EN 13139:2003 Kruszywo do zapraw. 12 PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe. 13 BN-64/ KrawęŜniki uliczne. Warunki techniczne ustawiania i odbioru. 14 PN-B-06050:1999 Geotechnika Roboty ziemne Wymagania ogólne. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 16 PN-EN 933-1:2000 Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 17 PN-B-04481:1988 Grunty budowlane Badania próbek gruntu. 18 PN-B-06714/12 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych. 19 PN-EN :2000 Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna. 20 PN-N-03010:1983 Statystyczna kontrola jakości. Losowy wybór jednostek produktu do próbki. 21 BN-80/ /01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania. 22 BN-80/ /04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. KrawęŜniki i obrzeŝa. 23. Katalogu Szczegółów Drogowych Ulic, Placów i Parków Miejskich - Centrum Techniki Budownictwa Komunalnego 10

6 D Ścieki z kostki betonowej typu Holland WSTĘP Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem ścieków z kostki betonowej typu Holland 10

7 Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument kontraktowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie 1.1. Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem: ścieków ulicznych przykrawęŝnikowych z kostki betonowej typu Holland o wymiarach 20x10 i grubości 8cm, wypwłnienie spoin między kostkami - kruszywem drobnym (piaskiem), zaprawa M12 (skrajne, docinane), ławy z betonu C12/15 pod ściek z kostki betonowej (pod podsypką cem.-piaskową) podsypki cementowo-piaskowej pod ściek 1:3, Określenia podstawowe Ściek przykrawęŝnikowy - element konstrukcji jezdni słuŝący do odprowadzenia wód opadowych z nawierzchni jezdni i chodników do projektowanych odbiorników (np. kanalizacji deszczowej) Ściek międzyjezdniowy - element konstrukcji jezdni słuŝący do odprowadzenia wód opadowych z nawierzchni, na których zastosowano przeciwne spadki poprzeczne, np. w rejonie zatok, placów itp. 1. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST D-M Wymagania ogólne pkt 1.4. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 1.5. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 2. Wszystkie materiały uŝyte do budowy powinny pochodzić tylko ze źródeł uzgodnionych i zatwierdzonych przez InŜyniera. Źródła materiałów powinny być wybrane przez wykonawcę z wyprzedzeniem przed rozpoczęciem robót nie później niŝ 3 tygodnie. Do kaŝdej ilości jednorazowo wysyłanego materiału dołączony powinien być dokument potwierdzający jego jakość na podstawie przeprowadzonych badań. Preferowane są wyroby posiadające Deklarację Zgodności z powołaniem na aktualnie obowiązujące normy (w tym PN-EN 1338) oraz Aprobatę Techniczną IBDiM. Materiałami stosowanymi na przedmiotowym zadaniu są: 1. kostka betonowa typu Holland (kolor wg dokumentacji projektowej) 20x10cm i grubości 8cm wg PN-EN piasek (kruszywo drobne) do wypełnienia spoin oraz do podsypki cementowo-piaskowej 1:3 i na w-wę odsączającą wg PN-EN cement do podsypki i zapraw wg PN-EN 197-1: woda wg PN-EN 1008: zaprawa do wypełnienia szczelin między kostkami, krawęŝnikami - M12 wg PN-90/B lub zaprawa cem.-piaskowa 1:2. Betonowa kostka brukowa wymagania Wyrób budowlany, Aprobata techniczna Warunkiem dopuszczenia do stosowania betonowej kostki brukowej w budownictwie drogowym jest posiadanie na niego znaku bezpieczeństwa B lub CE (zgodność z aktualnie obowiązującą normą, stanem prawnym), lub aprobaty technicznej Wymagania techniczne: kształt i wymiary dopuszczalne odchyłki wg tablicy 1 z normy PN-EN 1338:

8 maksymalne róŝnice dwóch przekątnych znak K klasa 2 (max. róŝnica 3mm), odchyłki płaskości i pofalowania: dla długości pomiarowej 300mm max.wypukłość 1,5mm; max.wklęsłość 1,0mm; dla długości pomiarowej 400mm max.wypukłość 2,0mm; max.wklęsłość 1,5mm nasiąkliwość klasa 2 odporność na zamraŝanie/rozmraŝanie z udziałem soli odladzających klasa 3 wytrzymałość charakterystyczna na rozciąganie przy rozłupywaniu T nie moŝe być mniejsza niŝ 3,6MPa; przy czym kaŝdy pojedyńczy wynik > 2,9MPa odporność na ścieranie klasa 4, znak I (< 18000mm3/5000mm2), odporność na poślizg/poślizgnięcie zadowalająca (>45) odporność na ogień klasa A1 wygląd brak rys, odprysków, przebarwień, ubytków, grubość, wymiary, kolor, kształt wg dokumentacji projektowej trwałość zadowalająca Inne materiały jeŝeli są przewidzane wg dokumantacji projektowej W przypadku betonowych płytek chodnikowych naleŝy zastosować płytki o wymiarach 50x50x7 koloru szarego, które spełniają wymagania normy PN-EN 1339:2005 jak dla klasy 3. Oznaczenie (wymagania) dla płytek chodnikowych: - odporność na warunki atmosferyczne D - odporność na ścieranie I - przekątne L - wymiary R - wytrzymałość na zginanie U - obciąŝenie niszczące 25 nasiąkliwość - B 2.4. MATERIAŁY NA PODSYPKĘ CEMENTOWO-PISKOWĄ 1:3, ORAZ MATERIAŁY DO WYPEŁNIENIA SZCZELIN POMIĘDZY KOSTKAMI BETONOWYMI kruszywo drobne (piasek) spełniający wymagania PN-EN oraz PN-EN (do zaprawy), cement na podsypkę i do zaprawy klasy 32,5 spełniający wymagania normy PN-EN woda powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1008:2004, zaprawa M12 wg PN-90/B Materiały na ławę pod ściek z kostki betonowej Do wykonania ław pod ściek naleŝy zastosować beton C12/15 wg PN-EN 206-1:2003. Kruszywo do betonu powinno odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 12620:2004, woda do betonu powinna spełniać wymagania normy PN-EN 1008:2004. SPRZĘT Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 3. Sprzęt do wykonania ścieku Roboty moŝna wykonywać ręcznie z zastosowaniem następującego sprzętu: 1. betoniarek do przygotowania zapraw oraz podsypki cementowo-piaskowej (lub z wytwórni betonów), 2. wibratorów płytowych, ubijaków ręcznych lub mechanicznych 3. sprzet do przewozu materiałów: np ładowarki z widłami, ewentualnie wózki widłowe, koparki, 4. łopaty, taczki, pasy, kleszcze, zawiesia, łomy, sprzęt brukarski 5. inny jeśli wykonawca uzna za niezbędny do ustawienia kostki betonowej TRANSPORT 110

9 Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 4. Transport kostki betonowej Elementy betonowe mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu po osiągnięciu przez beton wytrzymałości minimum 75% wytrzymałości gwarantowanej. NaleŜy je układać na podkładach i przekładkach drewnianych długością w kierunku osi podłuŝnej środka transportowego. Sposób ich załadunku na środki transportowe i zabezpieczenie przed przesunięciem w czasie jazdy powinny być zgodne z obowiązującymi przepisami. Wszystkie elementy powinny być oznaczone. Dane powinny być umieszczone na ich opakowaniu lub palecie transportowej. W przypadku przewoŝenia luzem naleŝy oznaczać w sposób trwały co najmniej co 50 sztukę. Oznaczenie na palecie powinno zawierać co najmniej: oznaczenie(określenie) wyrobu, znak wytwórni, datę produkcji Transport pozostałych materiałów Transport cementu i betonu powinien odbywać się w samochodach zamkniętych lub pod przykryciem w celu ochrony przed rozpylaniem, przesuszeniem bądź zawilgoceniem w zaleŝności od warunków atmosferycznych. Kruszywa naleŝy przewozić dowolnymi środkami transportowymi, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami. Podczas transportu kruszywa powinny być zabezpieczone przed wysypaniem, a kruszywo drobne przed rozpyleniem. WYKONANIE ROBÓT Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 5. Roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do wykonania ścieku naleŝy wytyczyć linię krawęŝnika i oś ścieku zgodnie z dokumentacją projektową. Dla ścieku umieszczonego między jezdniami (nawierzchniami) oś ścieku stanowi oś koryta pod ławę. Wykonanie wykopu, ławy i ustawienie krawęŝników Wykonanie wykopu pod ławę, ławy betonowej dla ścieku przykrawęŝnikowego i międzyjezdniowego oraz ustawienie krawęŝników na ławach powinno być zgodne z dokumentacją projektową oraz postanowieniami SST. Wykonanie ścieku z kostki betonowej Rodzaj i wymiary ścieku powinny być zgodne z dokumentacją projektową. JeŜeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, to najczęściej stosuje się ścieki przykrawęŝnikowe i międzyjezdniowe z 2 rzędów kostki betonowej typu Holland, obniŝonych w stosunku do krawędzi nawierzchni o 1 do 2 cm. Na ławie betonowej (C12/15), naleŝy wykonać podsypkę cementowo-piaskową 1:3 o grubości zgodnej z dokumentacją projektową i wymaganiami podanymi w SST. Na wykonanej podsypce naleŝy ułoŝyć ściek z kostki betonowej, z zachowaniem wymaganej w dokumentacji projektowej niwelety ścieku. Szerokość spoin między poszczególnymi kostkami powinny być jak najmniejsze, w skrajnych przypadkach nie mogą przekraczać 12 mm (skosy, naroŝniki). UłoŜoną kostkę naleŝy ubić przy pomocy ubijaków ręcznych lub mechanicznych. Kostki pęknięte naleŝy wymienić na całe. Wypełnienie spoin naleŝy wykonywać zgodnie z warunkami podanymi w SST głębokość wypełnienia nie moŝe być mniejsza niŝ 5cm. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt

10 Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów przeznaczonych do wykonania ścieku z kostki betonowej i przedstawić wyniki tych badań InŜynierowi do akceptacji. Badania kostki powinny być wykonane w zakresie i z częstotliwością wg PN-EN Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania ścieku z kostki betonowej powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w przepisach podanych dla odpowiednich materiałów w pkt 2. Badania w czasie robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów przeznaczonych do wykonania ścieku z kostki betonowej i przedstawić wyniki tych badań InŜynierowi do akceptacji. Badania kostki powinny być wykonywane w zakresie i z częstotliwością wg SST i normy PN-EN Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania ścieku z kostki powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów w pkt Zakres badań W czasie robót związanych z wykonaniem ścieku naleŝy sprawdzać: wykop pod ławę, gotową ławę, ustawienie krawęŝnika, wykonanie ścieku Wykop pod ławę NaleŜy sprawdzać, czy wymiary wykopu są zgodne z dokumentacją projektową oraz zagęszczenie podłoŝa na dnie wykopu. Tolerancja dla szerokości wykopu wynosi ± 2 cm. Zagęszczenie podłoŝa powinno być zgodne z pkt 5.3. (Is >1,0) Sprawdzenie wykonania ławy Przy wykonywaniu ławy, badaniu podlegają: a) linia ławy w planie, która moŝe się róŝnić od projektowanego kierunku o ± 2 cm na kaŝde 100 m ławy, b) niweleta górnej powierzchni ławy, która moŝe się róŝnić od niwelety projektowanej o ± 1 cm na kaŝde 100m ławy, c) wymiary i równość ławy, sprawdzane w dwóch dowolnie wybranych punktach na kaŝde 100 m ławy, przy czym dopuszczalne tolerancje wynoszą dla: d) wysokości (grubości) ławy ± 10% wysokości projektowanej, e) szerokości górnej powierzchni ławy ± 10% szerokości projektowanej, f) równości górnej powierzchni ławy 1cm prześwitu pomiędzy powierzchnią ławy a przyłoŝoną czterometrową łatą Sprawdzenie ustawienia krawęŝnika Przy ustawianiu krawęŝnika, badaniu podlegają: 1. linia krawęŝnika w planie, która moŝe się róŝnić o ± 1 cm od linii projektowanej na kaŝde 100 m ustawionego krawęŝnika, 2. niweleta krawęŝnika, która moŝe się róŝnić od niwelety projektowanej o ± 1 cm na kaŝde 100 m ustawionego krawęŝnika, 3. równość górnej powierzchni krawęŝnika, sprawdzana w dwóch dowolnie wybranych punktach na kaŝde 100 m długości, która moŝe wykazywać prześwit nie większy niŝ 1 cm pomiędzy powierzchnią krawęŝnika a przyłoŝoną czterometrową łatą, 4. wypełnienie spoin, sprawdzane na kaŝdych 10 metrach ustawionego krawęŝnika, przy czym wymagane jest całkowite wypełnienie badanej spoiny, 5. szerokość spoin, sprawdzana na kaŝdych 10 metrach ustawionego krawęŝnika, która nie moŝe być większa od 1 cm Sprawdzenie wykonania ścieku Przy wykonaniu ścieku, badaniu podlegają: 1. niweleta ścieku, która moŝe róŝnić się od niwelety projektowanej o ± 1 cm na kaŝde 100 m wykonanego ścieku, 112

11 2. równość podłuŝna ścieku, sprawdzana w dwóch dowolnie wybranych punktach na kaŝde 100 m długości, która moŝe wykazywać prześwit nie większy niŝ 0,8 cm pomiędzy powierzchnią ścieku a łatą czterometrową, 3. wypełnienie spoin, wykonane zgodnie z pkt 5, sprawdzane na kaŝdych 10 metrach wykonanego ścieku, przy czym wymagane jest całkowite wypełnienie badanej spoiny, 4. grubość podsypki, sprawdzana co 100 m, która moŝe się róŝnić od grubości projektowanej o ± 1 cm. OBMIAR ROBÓT Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 7. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m (metr) wykonanego ścieku z kostki betonowej. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: wykop pod ławę, wykonana ława, wykonana podsypka. OPIS ROZLICZENIA ROBÓT TYMCZASOWYCH I TOWARZYSZĄCYCH ORAZ USTALENIE PODSTAWY PŁATNOŚCI Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w SST D-M Wymagania ogólne pkt 9. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m ścieku z kostki betonowej obejmuje: prace pomiarowe i przygotowawcze, dostarczenie materiałów, wykonanie wykopu pod ławę, ew. wykonanie szalunku, wykonanie ławy, pielęgnację betonu i ew. rozbiórkę szalunku, wykonanie podsypki, ustawienie krawęŝników, wypełnienie spoin, ułoŝenie ścieku z kostki betonowej typu Holland, z wypełnieniem spoin i pielęgnacją ścieku, zasypanie zewnętrznej ściany krawęŝników gruntem i ubicie, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej. PRZEPISY ZWIĄZANE NORMA: 1 PN-EN 1338:2005 Betonowe kostki brukowe Wymagania i metody badań. 2 PN-EN 206-1:2003 Beton. Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność. 113

12 3 PN-EN 13043:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych, powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu. 4 PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym. 5 PN-EN 12620:2004 Kruszywa do betonu. 6 PN-EN 1339:2005 Betonowe płyty brukowe. Wymagania i metody badań. 7 PN-80/B-10021:1980 Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych. 8 PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu. 9 PN-EN 197-1:2002 Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego uŝytku. 10 BN-88/ Cement. Transport i przechowywane. 11 PN-EN 13139:2003 Kruszywo do zapraw. 12 PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe. 13 BN-64/ KrawęŜniki uliczne. Warunki techniczne ustawiania i odbioru. 14 PN-B-06050:1999 Geotechnika Roboty ziemne Wymagania ogólne. 15 PN-EN 14157:2005 Kamień naturalny Oznaczanie odporności na ścieranie. 16 PN-EN 933-1:2000 Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 17 PN-B-04481:1988 Grunty budowlane Badania próbek gruntu. 18 PN-B-06714/12 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych. 19 PN-EN :2000 Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna. 20 PN-N-03010:1983 Statystyczna kontrola jakości. Losowy wybór jednostek produktu do próbki. 21 BN-80/ /01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania. 22 BN-80/ /04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. KrawęŜniki i obrzeŝa. 23 BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 24 PN-EN 12371:2002 Materiały kamienne. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią. 25 PN-EN 1926:2001 Materiały kamienne. Oznaczenie wytrzymałości na ściskanie. 26 PN-EN 12372:2001 Materiały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości na zginanie. 27 PN-B Roboty betonowe i Ŝelbetowe. Wymagania techniczne. 28 BN-80/ /03 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchi dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Płyty chodnikowe. 29 BN-64/ Chodniki z płyt betonowych. Warunki techniczne wykonania i odbioru. 30 PN-S Drogi samochodowe. Nawierzchnie z kostki kamiennej. Warunki techniczne. 31 PN-S Drogi samochodowe. Nawierzchnie z kostki kamiennej nieregularnej. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze. 114

13 32 BN-86/ Elementy płytowe z kamienia naturalnego. Płyty posadzkowe zewnętrzne i wewnętrzne. 33 PN-EN 13755:2002 Materiały kamienne. Oznaczanie nasiąkliwości wodą. 34 PN-EN 1342:2003 Kostka brukowa z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchi drogowych Wymagania i metody badań. 35 PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. 36 PN-EN 1341:2003 Płyty z kamienia naturalnego do zewnętrznych nawierzchni drogowych Wymagania i metody badań. Uwaga: W przypadku braku pełnych wymagań dla materiałów w normach aktualnie obowiązujących, moŝna posłuŝyć się normami wycofanymi i odwrotnie (jeŝeli nie są ze sobą sprzeczne), bo jeŝeli są to normy aktualnie obowiązujące naleŝy traktować nadrzędnie. Wszelkie wątpliwości dotyczące wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy i Projektantem 115

14 D Oznakowanie poziome 1. Wstęp 1.1. Przedmiot Szczegółowej Specyfikacji Technicznej Przedmiotem niniejszej SST są wymagania szczegółowe wykonania i odbioru robót związanych z oznakowaniem poziomym dróg Zakres stosowania SST Szczegółowa Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako Dokument Przetargowy i Kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres Robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej SST dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem 116

15 oznakowania poziomego, stosowanych na drogach o nawierzchni twardej. Dokumentacja techniczna nie przewiduje oznakowania poziomego dla organizacji ruchu zastępczego Określenia podstawowe Oznakowanie poziome - znaki drogowe poziome, umieszczone na nawierzchni w postaci linii ciągłych lub przerywanych, pojedynczych lub podwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii związanych z oznaczeniem określonych miejsc na tej nawierzchni Znaki podłuŝne - linie równoległe do osi jezdni lub odchylone od niej pod niewielkim kątem, występujące jako linie segregacyjne lub krawędziowe, przerywane lub ciągłe Strzałki - znaki poziome na nawierzchni, występujące jako strzałki kierunkowe słuŝące do wskazania dozwolonego kierunku jazdy oraz strzałki naprowadzające, które uprzedzają o konieczności opuszczenia pasa, na którym się znajdują Znaki poprzeczne - znaki wyznaczające miejsca przeznaczone do ruchu pieszych i rowerzystów w poprzek jezdni oraz miejsca zatrzymania pojazdów Znaki uzupełniające - znaki w postaci symboli, napisów, linii przystankowych oraz inne określające szczególne miejsca na nawierzchni Materiały do poziomego znakowania dróg - materiały zawierające rozpuszczalniki, wolne od rozpuszczalników lub punktowe elementy odblaskowe, które mogą zostać naniesione albo wbudowane przez malowanie, natryskiwanie, odlewanie, wytłaczanie, rolowanie, klejenie itp. na nawierzchnie drogowe, stosowane w temperaturze otoczenia lub w temperaturze podwyŝszonej. Materiały te powinny być retrorefleksyjne Materiały do znakowania cienkowarstwowego - farby nakładane warstwą grubości od 0,3 mm do 0,8 mm Materiały do znakowania grubowarstwowego - materiały nakładane warstwą grubości od 0,9 mm do 5 mm. NaleŜą do nich chemoutwardzalne masy stosowane na zimno oraz masy termoplastyczne Materiały prefabrykowane - materiały, które łączy się z powierzchnią drogi przez klejenie, wtapianie, wbudowanie lub w inny sposób. Zalicza się do nich masy termoplastyczne w arkuszach do wtapiania oraz folie do oznakowań tymczasowych (Ŝółte) i trwałych (białe) oraz punktowe elementy odblaskowe Punktowe elementy odblaskowe - materiały o wysokości do 15 mm, a w szczególnych wypadkach do 25 mm, które są przyklejane lub wbudowywane w nawierzchnię. Mają róŝny kształt, wielkość i wysokość oraz rodzaj i liczbę zastosowanych elementów odblaskowych, do których naleŝą szklane soczewki, elementy odblaskowe z polimetekrylanu metylu i folie odblaskowe Tymczasowe oznakowanie drogowe - oznakowanie z materiału o barwie Ŝółtej, którego czas uŝytkowania wynosi do 3 miesięcy lub do czasu zakończenia robót Okresowe oznakowanie drogowe - oznakowanie, którego czas uŝytkowania wynosi do 6 miesięcy Kulki szklane - materiał do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane materiałami stanie ciekłym, w celu uzyskania widzialności oznakowania w nocy Materiał uszorstniający - kruszywo zapewniające oznakowaniu poziomemu właściwości antypoślizgowe Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące Robót Ogólne wymagania dotyczące Robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne" pkt Materiały 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 2. Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu oznakowania poziomego trasy wg zasad niniejszej ST są: masa plastyczna biała, dwuskładnikowa, utwardzana chemicznie, stosowana na zimno masa termoplastyczna biała składająca się z pigmentów, wypełniaczy, granulek Ŝywicy, środków pomocniczych oraz mikrokulek szklanych materiał odblaskowy odblask masy uzyskuje się przez zawarte w niej mikrogranulki szklane lub/i posypanie jej powierzchni bezpośrednio po naniesieniu, mikrogranulkami szklanymi. Mikrokulki szklane powinny charakteryzować się odpowiednim uziarnieniem: mikrometrów lub mikrometrów. Mikrokulki powinny być powierzchniowo ulepszone oraz muszą charakteryzować się następującymi cechami: 117

16 współczynnikiem załamania światła ponad 1.50 odpornością na wodę i chlorek sodowy zawartością mikrokulek z defektami nie więcej niŝ 25% Materiały do poziomego znakowania dróg naleŝy przechowywać w magazynach odpowiadających zaleceniom producenta, zwłaszcza zabezpieczających je od napromieniowania słonecznego, opadów i nieodpowiedniej temperatury. Wybór materiału do oznakowania poziomego to znaczy masy termoplastyczne lub chemoutwardzalne, naleŝy uzgodnić z Zamawiającym. 3. Sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonywania oznakowania poziomego Wszystkie elementy oznakowania poziomego muszą być wykonywane za pomocą specjalnych urządzeń do nakładania mas plastomarkerów lub przy uŝyciu szablonów o grubości 2-3mm. Sprzęt musi być zintegrowany z systemem zmechanizowanego posypywania mikrokulkami szklanymi. Zestaw sprzętu winien posiadać moŝliwość regulacji wydajności nanoszonych materiałów oraz gwarantować równomierność ich podawania. Zastosowany sprzęt mechaniczny musi być sprawny technicznie oraz musi uzyskać akceptację InŜyniera. W przypadku wykonywania oznakowania masami termoplastycznymi rozkładanie oznakowania za pomocą termoplastycznych naleŝy wykonywać: ręcznie przy zastosowaniu stopki ciągnionej lub mechanicznie przy uŝyciu maszyny samobieŝnej techniką wtłaczania, wylewania natrysku lub w przypadku wykonywania oznakowania linii typu P-7b specjalnym urządzeniem do oznakowania strukturalnego. 4. Transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D "Wymagania ogólne" pkt Przewóz materiałów do poziomego znakowania dróg Materiały do poziomego znakowania dróg naleŝy przewozić w pojemnikach zapewniających szczelność, bezpieczny transport i zachowanie wymaganych właściwości materiałów. Pojemniki powinny być odpowiednio oznakowane. Materiały do znakowania poziomego naleŝy przewozić krytymi środkami transportowymi, chroniąc opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym oraz zgodnie z prawem przewozowym. 5. Wykonanie Robót 5.1.Ogólne zasady wykonywania Robót Ogólne zasady wykonywania Robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne" pkt Warunki atmosferyczne W czasie wykonywania oznakowania temperatura nawierzchni i powietrza powinna wynosić co najmniej 5 o C, a wilgotność względna powietrza powinna być zgodna z zaleceniami producenta lub wynosić co najwyŝej 85% Przygotowanie podłoŝa do wykonania znakowania Przed wykonaniem znakowania poziomego naleŝy oczyścić powierzchnię nawierzchni malowanej z pyłu, kurzu, piasku, smarów, olejów i innych zanieczyszczeń, przy uŝyciu sprzętu wymienionego w ST i zaakceptowanego przez InŜyniera. Powierzchnia nawierzchni przygotowana do wykonania oznakowania poziomego musi być czysta i sucha WYKONANIE ZNAKOWANIA DROGI Dostarczenie materiałów i spełnienie zaleceń producenta materiałów Materiały do znakowania drogi, spełniające wymagania podane w punkcie 2, powinny być dostarczone w oryginalnych opakowaniach handlowych i stosowane zgodnie z zaleceniami ST, producenta oraz wymaganiami znajdującymi się w aprobacie technicznej Wykonanie znakowania drogi materiałami cienkowarstwowymi 118

17 Wykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŝszymi wskazaniami. Farbę do znakowania cienkowarstwowego po otwarciu opakowania naleŝy wymieszać w czasie od 2 do 4 min do uzyskania pełnej jednorodności. Przed lub w czasie napełniania zbiornika malowarki zaleca się przecedzić farbę przez sito 0,6 mm. Nie wolno stosować do malowania mechanicznego farby, w której osad na dnie opakowania nie daje się całkowicie wymieszać lub na jej powierzchni znajduje się koŝuch. Farbę naleŝy nakładać równomierną warstwą o grubości ustalonej w ST, zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce szklanej lub metalowej podkładanej na drodze malowarki. Ilość farby zuŝyta w czasie prac, określona przez średnie zuŝycie na metr kwadratowy nie moŝe się róŝnić od ilości ustalonej, więcej niŝ o 20%. Wszystkie większe prace powinny być wykonane przy uŝyciu samojezdnych malowarek z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku mniejszych prac, wielkość, wydajność i jakość sprzętu naleŝy dostosować do zakresu i rozmiaru prac. Decyzję dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier na wniosek Wykonawcy Wykonanie znakowania drogi materiałami grubowarstwowymi Wykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŝszymi wskazaniami. Materiał znakujący naleŝy nakładać równomierną warstwą o grubości ustalonej w ST, zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce szklanej lub metalowej, podkładanej na drodze malowarki. Ilość materiału zuŝyta w czasie prac, określona przez średnie zuŝycie na metr kwadratowy, nie moŝe się róŝnić od ilości ustalonej, więcej niŝ o 20%. W przypadku mas termoplastycznych wszystkie większe prace powinny być wykonywane przy uŝyciu urządzeń samojezdnych z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku mniejszych prac, wielkość, wydajność i jakość sprzętu naleŝy dostosować do ich zakresu i rozmiaru. Decyzję dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier na wniosek Wykonawcy. W przypadku dwuskładnikowych mas chemoutwardzalnych prace moŝna wykonywać ręcznie, przy uŝyciu prostych urządzeń, np. typu Plastomarker lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera Wykonanie znakowania drogi punktowymi elementami odblaskowymi Wykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŝszymi wskazaniami. Przy wykonywaniu znakowania punktowymi elementami odblaskowymi naleŝy zwracać szczególną uwagę na staranne mocowanie elementów do podłoŝa, od czego zaleŝy trwałość wykonanego oznakowania. Nie wolno zmieniać ustalonego przez producenta rodzaju kleju z uwagi na moŝliwość uzyskania róŝnej jego przyczepności do nawierzchni i do materiałów, z których wykonano punktowe elementy odblaskowe USUWANIE OZNAKOWANIA POZIOMEGO W przypadku konieczności usunięcia istniejącego oznakowania poziomego, czynność tę naleŝy wykonać jak najmniej uszkadzając nawierzchnię. Zaleca się wykonywać usuwanie oznakowania: cienkowarstwowego, metodą: frezowania, piaskowania, trawienia, wypalania lub zamalowania, grubowarstwowego, metodą frezowania, punktowego, prostymi narzędziami mechanicznymi. Środki zastosowane do usunięcia oznakowania nie mogą wpływać ujemnie na przyczepność nowego oznakowania do podłoŝa, na jego szorstkość, trwałość oraz na właściwości podłoŝa. Usuwanie oznakowania na czas robót drogowych moŝe być wykonane przez zamalowanie nietrwałą farbą barwy czarnej. Materiały pozostałe po usunięciu oznakowania naleŝy usunąć z drogi tak, aby nie zanieczyszczały środowiska, w miejsce zaakceptowane przez InŜyniera. 5.6.WYTRASOWANIE GROMETRII ZNAKOWANIA POZIOMEGOTRASY Dokładne połoŝenie przyszłych znaków naleŝy zaznaczyć na nawierzchni w oparciu o projekt oznakowania. Aby trasowanie było jednoznacznie czytelnie, naleŝy nanieść w odpowiednich odstępach punkty lub wąskie linie, farbą o niskiej Ŝywotności, zgodnie z przebiegiem zaplanowanego znakowania. Początek i koniec róŝnego rodzaju linii, naleŝy 119

18 nanieść za pomocą małych poprzecznych kresek WYKONANIE OZNAKOWANIA POZIOMEGO NA NAWIERZCHNI Znakowanie naleŝy wykonać według wymiarów geometrycznych przewidzianych w projekcie oznakowania. Masa powinna być nanoszona zgodnie z zaleceniami producenta, tak by zostały spełnione niŝej opisane wymagania dla oznakowania poziomego. Przed rozpoczęceim prac Wykonawca jest zobowiązany do uzyskania dla partii masy, skróconego świadectwa badania jakości oraz sprawdzenia czy powierzchnia znakowania nadaje się do wykonania robót, a więc czy jest wystarczająco czysta, sucha i czy zgodnie z instrukcją producenta względna wilgotność powietrza nie jest zbyt wysoka oraz temperatura jezdni i powietrza nie jest zbyt niska. Uwagi do wykonania oznakowania za pomocą mas termoplastycznych: Uzgodnione materiały do znakowania winny być dostarczone w typowych, zapewniających szczelność opakowaniach handlowych i magazynowanie do czasu wbudowania w miejscach zacienionych, suchych i temperaturze od 5 do 25 st. C, lub zaleceń producenta. Przed nałoŝeniem mas, wyrób jest stopiony w kotle z mieszalnikiem w temp. 185 do 205st.C (lub zgodnie z zaleceniami producenta). Nie naleŝy przegrzać materiału (nie moŝe być nakładany przy temp. PowyŜej 210 st. C.). Masy termoplastyczne nakładane jako strukturalne naleŝy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta. Uwagi do wykonania oznakowania za pomocą mas chemoutwardzalnych: Uzgodnione materiały do znakowania winny być dostarczone w typowych, zapewniających szczelność opakowaniach handlowych i magazynowanie do czasu wbudowania w miejscach zacienionych, suchych i temperaturze od 5 do 25 st. C, lub zaleceń producenta. Bezpośrednio przed naniesieniem masa powinna być połączona z utwardzaczem i bardzo dobrze rozmieszana. NaleŜy zwrócić szczególną uwagę na dotrzymanie warunków ustalonych przez producenta odnośnie dodania utwardzacza przy nanoszeniu farby w niŝszych temperaturach. Przy nakładaniu masy musi być zagwarantowane równomierne rozłoŝenie materiału znakującego, utrzymanie grubości warstwy, ilości mikrokulek szklanych jak i geometria oraz równe krawędzie znakowania. Plastomarkery muszą być dopasowane swoją wielkością, wyposaŝeniem i wydajnością do przeznaczenia, zakresu robót i lokalnych warunków. Odblaskowość oznakowania naleŝy osiągnąć poprzez mechaniczne posypanie mikrokulkami szklanymi o odpowiednim uziarnieniu w ilości od 250 do 350 g/m DOKŁADNOŚĆ NANOSZENIA Po przedstawieniu InŜynierowi przez Wykonawcę, do akceptacji materiałów do oznakowania podjęte zostaną następujące ustalenia technologiczne: 1. ilość nanoszonej masy plastycznej nie niŝsza niŝ 10% od ustalonej grubości 2. ilość rozsypanych mikrokulek (nie moŝe być niŝsza i wyŝsza od wartości ustalonej o więcej niŝ 20%) 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt BADANIE PRZYGOTOWANIA PODŁOśA I PRZEDZNAKOWANIA Powierzchnia jezdni przed wykonaniem znakowania poziomego musi być całkowicie czysta i sucha. Przedznakowanie powinno być wykonane zgodnie z wymaganiami podanymi w niniejszej ST BADANIA WYKONANIA OZNAKOWANIA POZIOMEGO Kontrola jakości farby Przed przystąpieniem do znakowania Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do akceptacji rodzaj masy plastycznej wraz z certyfikatem zgodności. InŜynier w razie wątpliwości co do wymagań technicznych dla masy moŝe zlecić wykonanie badania. Badanie te zostaną przeprowadzone na koszt wykonawcy przez laboratorium wskazane przez Zamawiającego w zakresie: 1. badania mikroskopowe 2. lepkość 12

19 3. czas schnięcia Kontrola jakości mikrokulek szklanych Przed rozpoczęciem malowania, Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do akceptacji rodzaj mikrokulek wraz z deklaracją producenta i ewentualnie posiadanymi homologacjami zagranicznymi lub świadectwami (certyfikatami) badań. Jednorazowo podstawowe cechy materiału, mogą zostać sprawdzone na koszt Wykonawcy przez laboratorium Zamawiającego. 6. WYMAGANIA WOBEC OZNAKOWANIA POZIOMEGO Widzialność w dzień Widzialność oznakowania w dzień jest określona współczynnikiem luminancji i barwą oznakowania. Do określenia odbicia światła dziennego lub odbicia oświetlenia drogi od oznakowania stosuje się współczynnik luminancji w świetle rozproszonym Q = L/E, gdzie: Q - współczynnik luminancji w świetle rozproszonym, mcd m -2 lx -1, L - luminancja pola w świetle rozproszonym, mcd/m 2, E - oświetlenie płaszczyzny pola, lx. Pomiary luminancji w świetle rozproszonym wykonuje się w praktyce miernikiem luminancji wg POD-97 [4]. Wartość współczynnika Q powinna wynosić dla oznakowania świeŝego, barwy: białej na nawierzchni asfaltowej, co najmniej 130 mcd m -2 lx -1, białej na nawierzchni betonowej, co najmniej 160 mcd m -2 lx -1, Ŝółtej, co najmniej 100 mcd m -2 lx -1. Pomiar współczynnika luminancji w świetle rozproszonym moŝe być zastąpiony pomiarem współczynnika luminancji β, wg POD-97 [4]. Wartość współczynnika β powinna wynosić dla oznakowania świeŝego, barwy: białej, co najmniej 0,60, Ŝółtej, co najmniej 0,40. Wartość współczynnika β powinna wynosić dla oznakowania uŝywanego barwy: białej, po 12 miesiącach uŝywalności, co najmniej 0,30, Ŝółtej, po 1 miesiącu uŝywalności, co najmniej 0,20. Barwa oznakowania powinna być określona wg POD-97 [4] przez współrzędne chromatyczności x i y, które dla suchego oznakowania powinny leŝeć w obszarze zdefiniowanym przez cztery punkty naroŝne: Punkt naroŝny Oznakowanie białe: Oznakowanie Ŝółte: x y x y 0,4 0,4 0,5 0,4 0,3 0,3 0,5 0, Widzialność w nocy Za miarę widzialności w nocy przyjęto powierzchniowy współczynnik odblasku R L, określany wg POD-97 [4]. Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania świeŝego w stanie suchym, barwy: białej, co najmniej 300 mcd m -2 lx -1, Ŝółtej, co najmniej 200 mcd m -2 lx -1. Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania uŝywanego: a) cienko- i grubowarstwowego barwy: białej, po 12 miesiącach eksploatacji, co najmniej 100 mcd m -2 lx -1, Ŝółtej, po 1 miesiącu eksploatacji, co najmniej 150 mcd m -2 lx -1, b) folii: dla oznakowań trwałych i długotrwałych (białych), co najmniej 300 mcd m -2 lx -1, dla oznakowań tymczasowych (Ŝółtych), co najmniej 300 mcd m -2 lx -1. 0,3 0,3 0,5 0,5 0,34 0,38 0,43 0,48 12

20 Szorstkość oznakowania Miarą szorstkości oznakowania jest wartość wskaźnika szorstkości SRT (Skid Resistance Tester) mierzona wahadłem angielskim, wg POD-97 [4]. Wartość SRT symuluje warunki, w których pojazd wyposaŝony w typowe opony hamuje z blokadą kół przy prędkości 50 km/h na mokrej nawierzchni. Wymaga się, aby wartość wskaźnika szorstkości SRT wynosiła na oznakowaniu: świeŝym, co najmniej 50 jednostek SRT, uŝywanym, w ciągu całego okresu uŝytkowania, co najmniej 45 jednostek SRT. Dla punktowych elementów odblaskowych badań szorstkości nie wykonuje się Trwałość oznakowania Trwałość oznakowania oceniana jako stopień zuŝycia w 10-stopniowej skali na zasadzie porównania z wzorcami fotograficznymi, wg POD-97 [4], powinna wynosić po 12-miesięcznym okresie eksploatacji oznakowania wykonanego: farbami wodorozcieńczalnymi, co najmniej 5, pozostałymi materiałami, co najmniej Czas schnięcia oznakowania (wzgl. czas przejezdności oznakowania) Za czas schnięcia oznakowania przyjmuje się czas upływający między wykonaniem oznakowania a jego oddaniem do ruchu. Czas schnięcia oznakowania nie powinien przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta, z tym Ŝe nie moŝe przekraczać 2 godzin Grubość oznakowania Grubość oznakowania, tj. podwyŝszenie ponad górną powierzchnię nawierzchni, powinna wynosić dla: a) oznakowania cienkowarstwowego (grubość na mokro bez kulek szklanych), co najwyŝej 800 µm, b) oznakowania grubowarstwowego, co najwyŝej 5 mm, c) punktowych elementów odblaskowych umieszczanych na części jezdnej drogi, co najwyŝej 15 mm, a w uzasadnionych przypadkach ustalonych w dokumentacji projektowej, co najwyŝej 25 mm. Wymagania te nie obowiązują, jeśli nawierzchnia pod znakowaniem jest wyfrezowana Badania wykonania znakowania poziomego z materiału cienkowarstwowego lub grubowarstwowego Wykonawca wykonując znakowanie poziome z materiału cienko- lub grubowarstwowego przeprowadza przed rozpoczęciem kaŝdej pracy oraz w czasie jej wykonywania, co najmniej raz dziennie, lub zgodnie z ustaleniem ST, następujące badania: a) przed rozpoczęciem pracy: sprawdzenie oznakowania opakowań, wizualną ocenę stanu materiału, w zakresie jego jednorodności i widocznych wad, pomiar wilgotności względnej powietrza, pomiar temperatury powietrza i nawierzchni, badanie lepkości farby (cienkowarstwowej), wg POD-97 [4], b) w czasie wykonywania pracy: pomiar grubości warstwy oznakowania, pomiar czasu schnięcia, wg POD-97 [4], wizualną ocenę równomierności rozłoŝenia kulek szklanych, pomiar poziomych wymiarów oznakowania, na zgodność z dokumentacją projektową i Instrukcją o znakach drogowych poziomych [3], wizualną ocenę równomierności skropienia (rozłoŝenia materiału) na całej szerokości linii, oznaczenia czasu przejezdności, wg POD-97 [4]. Protokół z przeprowadzonych badań wraz z jedną próbką na blasze (300 x 250 x 0,8 mm) Wykonawca powinien przechować do czasu upływu okresu gwarancji. W przypadku wątpliwości dotyczących wykonania oznakowania poziomego, InŜynier moŝe zlecić wykonanie badań: widzialności w dzień, 12