Recenzja projektu planu ochrony. Tatrzańskiego Parku Narodowego. uwzględniającego zakres planu ochrony. obszaru Natura 2000 PLC Tatry

Transkrypt

1 Recenzja projektu planu ochrony Tatrzańskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony obszaru Natura 2000 PLC Tatry Część dotycząca: OPERATU OCHRONY GRZYBÓW Autor recenzji: dr Anna Kujawa Instytut Środowiska Leśnego PAN w Poznaniu ul. Bukowska 19, Poznań Poznań, marzec 2015 r.

2 I. Metryka recenzowanego opracowania Tytuł opracowania: Plan Ochrony Tatrzańskiego Parku Narodowego. Operat ochrony roślin i grzybów (grzyby) Imiona i nazwiska autorów Wiesław Mułenko, Marcin Czerny opracowania: Jednostka sporządzająca: Krameko. Sp. z o. o. Miejsce i data opracowania: Kraków, Lublin 2013 Liczba stron: 166 Załączniki: rodzaj załączników (np. mapy) liczba załączników tego rodzaju Tabele 21 Mapy 4 Warstwy geometryczne 5 II. Streszczenie recenzowanego opracowania Struktura Operat dotyczący grzybów (mikro- i makrogrzybów bez grzybów zlichenizowanych) obejmuje cztery zasadnicze części: A. Wstęp B. Charakterystyka bioty grzybów C. Ochrona grzybów D. Załączniki Powyższe części podzielone są na rozdziały, w których: - przedstawiono historię badań nad grzybami Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN), - zestawiono informacje z literatury o mykobiocie TPN, - wyróżniono gatunki najcenniejsze według przyjętych kryteriów, - przedstawiono metody i wyniki inwentaryzacji, - scharakteryzowano zagrożenia dla mykobioty TPN, - przedstawiono zalecenia ochronne i wybrano gatunki do monitoringu oraz opracowano ogólne założenia monitoringu. Część ostatnia D zawiera załączniki w postaci spisu 21 tabel zawartych w opracowaniu, 4 map oraz 5 warstw geometrycznych. Najważniejsze treści W operacie przedstawiono aktualne problemy systematyki grzybów i określono zakres operatu. Scharakteryzowano krótko poszczególne grupy grzybów i rolę tych organizmów w ekosystemach oraz przedstawiono ogólne zalecenia ochronne. Opisano historię badań mykologicznych TPN, której początki sięgają końca XIX wieku. Przedstawiono listę 1519 gatunków grzybów (752 zaliczonych do mikrogrzybów i 767 uznanych za makrogrzyby). Opracowano kryteria, według których wyłoniono gatunki najcenniejsze dla mykobioty TPN. 2

3 Zebrano i przedstawiono prawie kompletną bibliografię mykologiczną dotyczącą grzybów w TPN, liczącą 245 pozycji. Przedstawiono zależność występowania grzybów i roślin oraz współzależność tych dwóch grup organizmów. Podkreślono, że najważniejszym zadaniem w zakresie ochrony środowiska jest zapewnienie możliwości rozwoju jak największej różnorodności grzybów z różnych grup ekologicznych. Wśród zagrożeń antropogenicznych dla populacji grzybów wymieniono zanieczyszczenia powietrza spowodowane dawną emisją dymów i pyłów ze Śląska i Krakowa oraz do dzisiaj stosowanym systemem grzewczym w bezpośrednim sąsiedztwie TPN. Zwrócono uwagę na zbyt intensywny ruch turystyczny oraz przekształcenia środowiska sprzyjające rozwojowi roślin obcych dla bioty Parku, a wraz z nimi występowaniu grzybów obcych. Zwrócono też uwagę na negatywne oddziaływanie nasadzeń roślin obcych (szczególnie w lasach). Wśród czynników abiotycznych wymieniono nadmierne opady, lawiny śnieżne i błotne oraz wahania temperatury. Pozytywnie oceniono dotychczasową działalność Parku w zakresie ochrony przyrody modernizację infrastruktury turystycznej ograniczającą ogrzewanie węglem i koksem na rzecz ogrzewania prądem, modernizację systemów oczyszczania ścieków, renaturyzację lasów dolnoreglowych. Określono strategiczny celu ochrony zachowanie unikalnej w skali kraju wysokiej różnorodności gatunkowej mykobioty TPN, która umożliwiałaby prawidłowe funkcjonowanie siedlisk naturalnych oraz częściowe odtworzenie siedlisk zdegradowanych. Główne wnioski i zalecenia W operacie zaleca się szczegółowe i systematyczne rozpoznanie całości mykobioty TPN. Głównymi zaleceniami ochronnymi są zalecenia dotyczące modernizacji systemów grzewczych, dostosowanie szlaków do liczby turystów i przebudowa lasów dolnoreglowych, tam, gdzie rosną drzewostany niegodnie z siedliskiem. III. Ocena recenzowanego opracowania 1. Aspekty merytoryczne 1.1 Zakres opracowania Opracowanie zostało wykonane prawie w pełnym zakresie, uwzględnia niemal wszystkie rozdziały, w których zawarto treści odpowiadające wymogom z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz.U nr 94 poz. 794). Opracowanie nie zawiera rozdziałów dotyczących określenia potrzeb i uwarunkowań zastosowania ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. Nie zawiera też określenia priorytetów realizacji zadań ochronnych w stosunku do grzybów i sposobów ich szczegółowego planowania. 1.2 Metodyka badań terenowych Metodyka prowadzenia badań terenowych na potrzeby operatu opisana jest w sposób enigmatyczny. Podany zakres czasowy (lata ) wskazuje na wykorzystanie badań własnych, ale nie jest to jednoznacznie opisane. Powinno być jasno i klarownie przedstawione, jaki był stan rozpoznania mykobioty w roku rozpoczęcia prac nad operatem (rok 2011). Co można było uzupełnić w czasie trwania opracowywania operatu. Jaki materiał niepublikowany wykorzystano. W jakim zakresie 3

4 przeprowadzono badania terenowe w latach Z powodu niejednoznaczności opisu metod nie wiadomo np. jakie są źródła danych przy gatunkach skartowanych (Tab. 6). Źródła danych podano jedynie przy gatunkach chronionych. 1.3 Metodyka analiz Trudno ocenić metodykę analiz, ponieważ nie wiadomo, które dane pochodzą z literatury, a które z bieżącej inwentaryzacji. W tabeli 6 podano zestawienie zbiorcze kartowanych 1248 gatunków. Nie wiadomo jednak z jaką precyzją określone są poszczególne stanowiska. Które gatunki mają na terenie TPN stanowiska współczesne, a które znane są ze stanowisk historycznych. Nie wiadomo też jakie są źródła danych dla poszczególnych stanowisk. Nie wyodrębniono grupy gatunków zagrożonych (z czerwonej listy Wojewoda i Ławrynowicz 2006). Brakuje analizy gatunków zagrożonych w oparciu o ogólnopolską czerwoną listę (Wojewoda i Ławrynowicz 2006). Nie wykorzystano też do oceny cenności gatunków czerwonej listy Karpat (Wojewoda 1991), mimo że jest zamieszczona w wykazie literatury. Ten poważny brak należy uzupełnić. Przy wyodrębnieniu gatunków najcenniejszych przyjęto autorskie kryteria oparte o rzadkość występowania gatunków na świecie, w Polsce i w TPN. Wartość wybitną przyznano czterem gatunkom nowym dla nauki. Wartość bardzo wysoką 28 gatunkom znanym tylko z Tatr, z pojedynczych stanowisk. W tej grupie znalazły się jednak gatunki znane również z innych rejonów Polski (Cortinarius emunctus Wigierski PN Halama i Romański 2010; Darymyces variisporus okolice Białowieży Kałucka 2009; Galerina subbadipes Babia Góra Bujakiewicz 2004, Góry Świętokrzyskie Łuszczyński 2007, 2008; Hygrophorus persicolor Lubelszczyzna Flisińska 2004; Chlorencoelia versiformis Cedyński PK Friedrich 2002, Iński PK Ławrynowicz i Stasińska 2000, Bieszczady Gierczyk i in. 2009). Wartość wysoką przypisano 12 gatunkom znanym tylko z Tatr, ale z większej liczby stanowisk (2). I tu nie ustrzeżono się błędnego przypisania. Amanita nivalis, Inocybe cervicolor i Botryobasidium obtusisporum podawane są z Gór Świętokrzyskich Łuszczyński Pominięto natomiast rzadką w całej Europie, mającą w Polsce stanowiska tylko w TPN Mycena oregonensis. W liście gatunków nie uwzględniono znanej z literatury Alnicola chloea gatunku ektomykoryzowego z Polygonum viviparum. Ten ostatni gatunek też znany jest w Polsce tylko z TPN. Brak też znanej w Polsce tylko z Tatr Clitocybe dryadicola. Także te trzy gatunki powinny znaleźć się na liście najcenniejszych gatunków TPN. Ograniczenie się w ocenie wartości cennych składników mykobioty do gatunków rzadkich, bez uwzględnienia gatunków chronionych i zagrożonych, poważnie uszczupla tę ważną grupę. Nie przeprowadzono oceny zagrożenia stanowisk gatunków chronionych oraz nie włączono wielu z nich do planowanego monitoringu. W analizach dotyczących zagrożeń nie skomentowano stanu gatunków związanych z terenami otwartymi zarówno naturalnymi (piętro alpejskie), jak i z polanami, które powinny podlegać w określonym stopniu ochronie czynnej (umiarkowany wypas). 1.4 Kompletność i trafność wniosków i zaleceń Zalecenia ochronne obejmują ogólne zalecenia dotyczące całej mykobioty Parku i dotyczą zagrożeń antropogenicznych, których ograniczenie należy uznać za priorytetowe. Kolejne zalecenia dotyczą jedynie grzybów leśnych regla dolnego i górnego. Pominięto zupełnie ocenę zagrożeń grzybów terenów otwartych, wymagających czynnej ochrony, np. w postaci umiarkowanego wypasu. Nie wyróżniono unikalnej w skali Polski grupy grzybów występującej powyżej górnej granicy lasu. Zachowanie tej grupy grzybów powinno być uznane za priorytetowe z uwagi na bardzo mały obszar 4

5 takich siedlisk w Polsce i ich wyspowy charakter w skali Europy. Biota takich siedlisk jest wrażliwsza na zaburzenia od bioty siedlisk niewyspowych, mających połączenia korytarzowe z innymi, o podobnym charakterze (jak choćby lasy regla dolnego). Jako jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla bioty grzybów TPN (mimo braku stosownych badań wykazujących oddziaływanie na biotę grzybów) przyjęto skażenie gleby emisjami dymów, pyłów i spalin samochodowych oraz duży stopień przekształcenia drzewostanów w reglu dolnym. Jako poważne zagrożenie oceniono też dużą presję turystyczną i związane z tym wydeptywanie terenu poza szlakami. Nie uwzględniono zagrożenia w postaci przekształceń zbiorowisk nieleśnych spowodowaną przesuwaniem się górnej granicy lasu, oraz zmianą użytkowania gruntów po objęciu ich ochroną w obrębie Parku (spontaniczna sukcesja wtórna niehamowana zabiegami użytkowania koszeniem i spasaniem). Cel i przedmiot ochrony zostały określone prawidłowo, choć w sposób bardzo ogólny. Wyróżniono tylko trzy grupy, wobec których określono zalecenia ochronne: - cała biota grzybów, - grzyby leśne regla dolnego, - grzyby leśne regla górnego. W proponowaniu zaleceń ochronnych tak, jak w zagrożeniach, nie odniesiono się do gatunków terenów otwartych (m.in. polan reglowych, łąk, pastwisk, muraw, torfowisk) i piętra kosówki. Nie określono zaleceń ochronnych dla gatunków wymagających ochrony czynnej, bez której zbiorowiska roślinne, w których występują, przekształcą się w wyniku sukcesji w zbiorowiska leśne. Zalecenia w stosunku do grzybów tych zbiorowisk powinny być wyodrębnione i spójne z zaleceniami opracowanymi dla ochrony zbiorowisk nieleśnych i ich flory. 1.5 Cytowane źródła Wykaz literatury jest z zasadzie pełen, obejmuje prace mykologiczne historyczne i współczesne. Brakuje jedynie kilku istotnych prac, np.: Ronikier A., Adamčík S Critical review of Russula species (Agaricomycetes) known from Tatra National Park (Poland and Slovakia). Pol. Bot. J. 54 (1): Ronikier A., Miśkiewicz A Clitocybe dryadicola (J. Favre) Harmaja-A new species for Poland and the Carpathians recorded in Tatra mountains. Cryptogamie, Mycologie 23(2): Moreau P.A., Mleczko P., Ronikier M., Ronikier A Rediscovery of Alnicola cholea (Cortinariaceae): taxonomic revision and description of its mycorrhiza with Polygonum viviparum (Polygonaceae). Mycologia 98 (3): Dwie ostatnie prace zawierają dane o gatunkach nieujętych w wykazie gatunków TPN, bardzo rzadkich, zasługujących na wyróżnienie jako gatunki cenne. 2. Aspekty formalno-prawne 2.1 Zgodność z przepisami W operacie nie uwzględniono w pełni 9. pkt 9a Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów 5

6 i składników przyrody (Dz.U nr 94 poz. 794). Nie wyróżniono gatunków umieszczonych na czerwonej liście grzybów (Wojewoda i Ławrynowicz 2006). Czas sporządzania planu uwzględnia obowiązujące w tym okresie rozporządzenie dotyczące ochrony gatunkowej grzybów z roku Trzeba wprowadzić korektę w liście gatunków chronionych zgodnie z obowiązującym obecnie rozporządzeniem z roku Zgodność z wymaganiami Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia Nie oceniono gatunków z czerwonej listy (punkt 4d). 3. Załączniki 3.1 Mapy Kompletność i dobór Operat zawiera kompletną liczbę map Poprawność Mapy są czytelne, zgodne z treścią operatu. Nie podano jednak w treści operatu, z jaką dokładnością określone są stanowiska wybranych gatunków grzybów. Czy na podstawie danych GPS, czy też są to stanowiska o położeniu przybliżonym, ustalonym na podstawie literatury). Nie wyjaśniono też rozbieżności pomiędzy liczbą stanowisk grzybów w stosunku do treści operatu (Tremiscus helvelloides w tekście 19 stanowisk, na mapie 3). 3.2 Inne załączniki Wykazy tabelaryczne są pełne. Część tabel zamieszczono w tekście, podając tylko ich tytuły w załączniku, natomiast tabele 19, 20 i 21 zamieszczono na końcu w formie załącznika. 4. Aspekty redakcyjne 4.1 Struktura opracowania Układ rozdziałów, podrozdziałów i treści jest logiczny i spójny, choć nie uniknięto kilku powtórzeń, wydłużających niepotrzebnie treść operatu. 4.2 Komunikatywność przekazu Operat napisany jest zrozumiałym językiem. Trudniejsze aspekty są przystępnie tłumaczone. Gdzieniegdzie trafiają się błędy literowe, ale ogólnie tekst napisany jest starannie. Poniżej wykaz najważniejszych błędów (nie uwzględniono nielicznych błędów literowych): 1) Na kilku stronach pojawia się termin workowce (str. 10, 12, 19, 117) i podstawczaki (str. 12, 103, 117) (nazwy nieistniejących już klas), zamiast grzyby workowe, grzyby podstawkowe. 2) Na str. 15 napisano: mchów i torfowców (torfowce to też mchy). 6

7 3) Str. 19. Tytuł tabeli powinien brzmieć: Zestawienie i ocena przydatności wybranej literatury. 4) Str. 22. Napisano: Podczas badań grzybów nie da się zastosować metod wykorzystywanych w badaniach organizmów trwałych (np. mszaków, porostów), [..]. Porosty to też grzyby, więc nie należy ich wymieniać jako niegrzyby. 5) Str. 26. Nazwa rzędu mączniaki powinno być mączniakowe. 6) Str. 27. Napisano: Oprócz wymienionych powyżej gatunków nadrewnowych, znaczącą rolę w środowisku odgrywają grzyby typowo saprotroficzne, występujące na ściółce [ ]. Wśród gatunków nadrewnowych, szczególnie tych o owocnikach rozpostartych lub kapeluszowych też są grzyby typowo saprotroficzne. W opisach na tej stronie pominięto grzyby rozwijające się w wierzchnich warstwach gleby. 7) Str. 95. Napisano: masowy wysyp owocników oraz Obfite wysypy owocników nie trwają zbyt długo. Powinno być masowy pojaw owocników. Termin wysyp dotyczy wysypu zarodników. 8) Str. 95. Napisano: Okres masowego występowania ustępuje z czasem na korzyść zwiększonego bogactwa i różnorodności. Samo różnorodności wystarczy. Dobrze by było uściślić o jaką różnorodność chodzi. 9) Str. 95 i 97. Użyto terminu mikroflora w stosunku do grzybów nie stosuje się terminów nawiązujących do roślin. Raczej biota grzybów glebowych, zubożenie gatunkowe grzybów glebowych itp. 10) Str Wśród gatunków chronionych wymieniony jest Sarcodon fuligineoalbus. Gatunek ten nie podlegał ochronie na mocy rozporządzenia z roku 2004, bowiem jego aktualną nazwą (Wojewoda 2003) jest Bankera fuligineoalba. 11) Str Napisano vice verso powinno być vice versa. 5. Podsumowanie opinii 5.1 Poprawność formalna Opracowanie prawie całkowicie poprawnie uwzględnia i wyczerpuje obowiązujące przepisy i uwarunkowania prawne dotyczące opracowań tego rodzaju. Operat należy uzupełnić o analizę gatunków zagrożonych uwzględniającą także czerwoną listę. Należy także skorygować listę gatunków chronionych w oparciu o aktualne rozporządzenie. 5.2 Dostosowanie do specyfiki przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego Informacje na temat grzybów dotyczą wszystkich pięter roślinnych TPN. Podobnie monitoring zaplanowany jest z uwzględnieniem wszystkich pięter. Mało uwypuklona jest natomiast rola i wartość unikalnych w skali Polski obszarów spotykanych tylko (lub prawie tylko) w Tatrach (kosówka, piętro alpejskie) i biota grzybów rozwijająca się tylko w wysokogórskich zbiorowiskach roślinnych. Są to przede wszystkim gatunki unikalne w skali Polski i wyróżniają fungę Tatr spośród innych parków narodowych. 7

8 5.3 Badania i ekspertyzy Analiza dostępnego materiału literaturowego na temat grzybów TPN w zasadzie pozwala na scharakteryzowanie bioty grzybów Tatr oraz na określenie zagrożeń i sformułowanie zadań ochronnych i opracowanie zasad monitoringu. Dodatkowe badania terenowe nie były niezbędne do opracowania, choć mogły je uszczegółowić. Nie wiadomo w jakim zakresie zostały wykonane (patrz uwagi do metodyki). Można jednak stwierdzić, że przedstawione w operacie dane są wystarczające na potrzeby planu ochrony, a obserwacje (w tym inwentaryzacje) mykologiczne muszą ze względów metodycznych obejmować dłuższe (najlepiej kilkuletnie) okresy. Istotna jest uwaga o niekompletności rozpoznań mykobioty TPN i konieczności poznania różnorodności grzybów tego obszaru w perspektywie wielu lat badań. 5.4 Kompletność opracowania Treść opracowania zawiera wszystkie niezbędne rozdziały, oprócz rozdziałów dotyczących określenia potrzeb i uwarunkowań zastosowania ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. Nie zawiera też określenia priorytetów realizacji zadań ochronnych w stosunku do grzybów i sposobów ich szczegółowego planowania. 5.5 Przedmioty i cele ochrony Cel i przedmiot ochrony zostały określone prawidłowo, choć w sposób bardzo ogólny. Wyróżniono tylko trzy grupy, wobec których określono zalecenia ochronne cała biota grzybów, grzyby leśne regla dolnego, grzyby leśne regla górnego. Zarówno w ocenie zagrożeń, jak i w proponowaniu zaleceń ochronnych nie odniesiono się do gatunków terenów otwartych (m.in. polan reglowych, łąk, pastwisk, muraw, torfowisk) i piętra kosówki. Nie określono zaleceń ochronnych dla gatunków wymagających ochrony czynnej, bez której zbiorowiska roślinne, w których występują, przekształcą się w wyniku sukcesji w zbiorowiska leśne. Zalecenia w stosunku do grzybów tych zbiorowisk powinny być wyodrębnione i spójne z zaleceniami opracowanymi dla ochrony zbiorowisk nieleśnych i ich flory. 5.6 Poprawność i realność zaleceń Identyfikacja i hierarchia zagrożeń Zagrożenia zostały prawidłowo zidentyfikowane i uszeregowane. Należy uzupełnić je o zagrożenia dla gatunków siedlisk nieleśnych Zgodność zaleceń z przepisami Zalecenia ochronne są zgodne z obowiązującym prawem Zgodność zaleceń z wynikami analiz Zalecenia wynikają z przeprowadzonych analiz w ograniczonym zakresie, ponieważ ich przeprowadzenie w tak krótkim czasie i przy bardzo ograniczonych danych dotyczących grzybów nie były możliwe do przeprowadzenia. Zalecenia opierają się na ogólnych obserwacjach 8

9 i prawidłowościach w występowaniu grzybów i ich reakcji na zaburzenia. Zadania ochronne są logicznie zapisane. Wymagają jedynie uzupełnienia o braki wskazane w punkcie Identyfikacja miejsc, terminów, harmonogramu i sposobów realizacji zadań Zdania ochronne dotyczące obszaru całego Parku lub tras szlaków turystycznych i ich bezpośredniego sąsiedztwa są ogólnie zapisane. Zadanie dotyczące ochrony czynnej w lasach regla dolnego ma odniesienie do operatu dotyczącego ochrony leśnych zbiorowisk roślinnych. Brak wskazania miejsc ochrony czynnej zbiorowisk nieleśnych powinno być odniesienie do zaleceń zamieszczonych w operacie dotyczącym ochrony nieleśnych zbiorowisk roślinnych. Realizacje wszystkich zadań zaplanowano na cały czas obowiązywania planu ochrony Rozwiązania wariantowe Nie uwzględniono rozwiązań wariantowych Poprawność zaadresowania zadań Brak zaadresowania zadań ochronnych Szacowanie kosztów zadań Podano jedynie ogólny koszt wykonania wyszczególnionych zadań ochronnych, bez informacji na jakiej podstawie został wyliczony Założenia monitoringu Monitoring został zaplanowany stosunkowo precyzyjnie. Określono etapy monitoringu, zakres niezbędnych badań, ogólną metodykę oraz konkretne miejsca prowadzenia ocen monitoringowych. Wstępnie wybrano 15 gatunków grzybów. Nie określono jednak dlaczego dokonano takiego, a nie innego doboru gatunków (w tym np. gatunków pospolitych, albo gatunków o owocnikach będących przedmiotem zbioru przez grzybiarzy mimo zakazu zbioru owocników na terenie Parku (oprócz zbioru na własny użytek przez mieszkańców na ograniczonym terenie). Wybranie do monitoringu borowika szlachetnego, mleczaja rydza i koźlarza babki może być narażone na błędy wynikające z nielegalnego zbioru owocników. Trudno ocenić realność przeprowadzenia monitoringu, bowiem zależy ona od funduszy i liczby zaangażowanych osób. Niewątpliwie warto przeprowadzić monitoring w proponowanym zakresie ustalając precyzyjnie jego zasady przed wykonaniem. Dodatkowo należy opracować monitoring obejmujący stanowiska gatunków chronionych oraz przedstawić uzasadnienie wyboru poszczególnych gatunków do monitoringu, określić optymalny czas dla obserwacji ich owocników lub zmian przez nie wywoływanych. Należy też wskazać zalecaną wielkość powierzchni badawczych, długość i szerokość transektów. Sprecyzować, kto i w jakim zakresie może wykonać monitoring (na poszczególnych etapach). Należy też opisać, jak powinna wyglądać dokumentacja monitoringowa. 5.7 Uwzględnienie wyników opracowania w projekcie rozporządzenia W Projekcie i Syntezie jest błąd (Projekt Załącznik 1, punkt i Synteza punkt ). Błędnie podano liczbę gatunków endemicznych (w operacie napisano, że brak jest wykazanych gatunków endemicznych grzybów, choć nie wyklucza się ich obecności). 9

10 Trzeba skorygować liczbę gatunków chronionych. Zalecenia dotyczące monitoringu grzybów nie zostały uwzględnione ani w syntezie ani w projekcie planu. Zalecenia ochronne zostały uwzględnione przy zaleceniach dotyczących wszystkich geoekosystemów oraz ochrony czynnej siedlisk leśnych. 5.8 Powiązanie tekstu z załącznikami graficznymi Informacje w tekście są skorelowane z informacjami przedstawionymi na załącznikach graficznych 6. Rekomendowane uzupełnienia i korekty Należy: - dopracować opis metod, - skorygować listę gatunków znanych z terenu TPN, - uaktualnić listę gatunków chronionych, - skorygować listę gatunków cennych uwzględniając czerwoną listę, - dopracować założenia monitoringu i listę gatunków wyznaczonych do monitoringu, - w zagrożeniach i zaleceniach ochronnych uwzględnić gatunki zbiorowisk nieleśnych, - uwypuklić cechy charakterystyczne mykobioty TPN, - podać podstawy obliczenia kosztów działań ochronnych. 7. Inne uwagi i komentarze Nie wiadomo, na podstawie jakich źródeł podano nazwy grzybów. Jest to ważne, tym bardziej, że niektóre nazwy są zdublowane. Np. w Tab. 6 Hydrocybe castanea to synonim Cortinarius castaneus; podobnie zdublowane są Cortinarius hinnuleus i Cortinarius triformis f. melleopallens. Także Xerula radicata = Hymenopellis radicata, Fomitopsis pinicola = Fomes cinnamomeus; Myxacium collinitum = Cortinarius collinitus, Naematoloma elaeodes = Hypholoma fasciculare. Należy więc skorygować ogólną liczbę gatunków. Podawanie nazw rodzajowych bez gatunkowych (np. Ramaria sp., Russula sp.) nie wnosi żadnej danej gatunkowej i taksony w randze rodzaju powinny być wyłączone z tabeli gatunków. Zastosowany podział na umowne grupy mikro- i makromycetes odbiega znacznie od stosowanego powszechnie i uniemożliwia bezpośrednie porównanie liczby gatunków makromycetes z innymi parkami, w operatach których podział ten jest zastosowany w sposób tradycyjny (np. według krytycznych list Chmiel 2006, Wojewoda 2003, Mułenko i in. 2008). 8. Konkluzje końcowe Opracowanie jest poprawne w przeważającej części, jednak zawiera liczne braki i wymaga uzupełnień. Niezbędne korekty wskazano w punkcie 6. 10

11 9. Literatura Bujakiewicz A Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego. W: Wołoszyn B. W., Jaworski A., Szwagrzyk J. (red.). Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza: Chmiel M. A Checklist of Polish larger Ascomycetes. W: Mirek Z. (red.) Biodiversity of Poland. Vol. 8. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków. Flisińska Z Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). 2. Lubelskie Towarzystwo Naukowe. Friedrich S Selected Ascomycota and Basidiomycota from Cedynia Landscape Park (NW Poland). Pol. Bot. J. 47(2): Gierczyk B., Chachuła P., Karasiński D., Kujawa A., Kujawa K., Pachlewski T., Snowarski M., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Wójtowski M Grzyby wielkoowocnikowe polskich Bieszczadów. Część I. Parki nar. Rez. Przyr. 28(3): Halama M., Romański M Grzyby makroskopijne (macromycetes). W: Krzysztofiak L. (red.). Śluzowce Myxomycetes, grzyby Fungi i mszaki Bryophyta Wigierskiego Parku Narodowego. Przyroda Wigierskiego Parku Narodowego. Seria naukowa. Stowarzyszenie Człowiek i Przyroda. Suwałki 2010: Kałucka I Macrofungi in the secondary succession on the abandoned farmland near the Białowieża old-growth forest. Mon. Bot. 99. Ławrynowicz M., Stasińska M Macromycetes of the Stellario-Carpinetum in the Iński Landscape Park (NW Poland) monitoring studies. Acta Mycol. 35(2): Łuszczyński J Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts. Mon. Bot. 97: Łuszczyński J Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist. Wyd. Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego. Kielce. Moreau P.A., Mleczko P., Ronikier M., Ronikier A Rediscovery of Alnicola cholea (Cortinariaceae): taxonomic revision and description of its mycorrhiza with Polygonum viviparum (Polygonaceae). Mycologia 98 (3): Mułenko W., Majewski T., Ruszkiewicz-Michalska M A Preliminary checklist of Micromycetes in Poland. W: Mirek Z. (red.). Biodiversity of Poland. Vol. 9., W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Ronikier A., Adamčík S Critical review of Russula species (Agaricomycetes) known from Tatra National Park (Poland and Slovakia). Pol. Bot. J. 54 (1): Ronikier A., Miśkiewicz A Clitocybe dryadicola (J. Favre) Harmaja-A new species for Poland and the Carpathians recorded in Tatra mountains. Cryptogamie, Mycologie 23(2): Wojewoda W Pierwsza czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych (macromycetes) zagrożonych w polskich Karpatach. Studia Ośrod. Dokument. Fizjograf. PAN Oddz. Kraków 18: Wojewoda W Checklist of Polish larger Basidiomycetes. W: Mirek Z. (red.). Biodiversity of Poland. Vol. 7. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków. Wojewoda W., Ławrynowicz M Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.). Red list of plants and fungi in Poland. Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Kraków: