TEMAT: PRAWO DO PRYWATNOŚCI

Transkrypt

1 Materiały edukacyjne przygotowane w ramach programu Socrates Grundtvig Action 1, Law through Experience / CP SK-GRUNDTVIG-G11 TEMAT: PRAWO DO PRYWATNOŚCI LEKCJA 3: (Autorka: Monika Płatek) Granice nie-ingerencji państwa Cel: Uświadomienie uczestnikom, Ŝe prawo do poszanowania Ŝycia prywatnego i rodzinnego nie jest nieograniczone. Zadania: Po zakończeniu tych zajęć uczestnicy będą: Wiedzieć, Ŝe prawo do prywatności moŝe być ograniczane. Tym, co je ogranicza jest wolność, prawa i godność innych ludzi. Potrafili przedstawić argumenty wychowywane dzieci. dotyczące tego, w jaki sposób powinny być Będą świadomi moŝliwego związku między wychowaniem dzieci a zasadami grzeczności. Metody: Rozgrzewka krótka dyskusja Wstań i zajmij stanowisko Debata 60 minut. Materiały: flipczarty, flamastry, 1

2 Dokumenty: Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie A. przeciwko Wielkiej Brytanii (Application No /94) Art. 8 i Art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: Nikt nie moŝe być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniŝającemu traktowaniu albo karaniu. Procedury: Ćwiczenie 1. Rozgrzewka. Zastanowienie się nad granicami nie-interewencji państwa. 15 minut. Prosimy uczestników, by wyrazili swoje zdanie i je uzasadnili w jakim stopniu państwo moŝe ingerować w Ŝycie prywatne i kiedy. Oto konkretne przykłady: Czy państwo moŝe pozwolić kobiecie, by odmówiła przyznania praw ojcowskich do jej dziecka swojemu męŝowi? Takie prawo istniało w Holandii. Sąd uznał, Ŝe narusza ono Art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC), poniewaŝ odmawia przyznania ojcostwa biologicznemu ojcu. (Sprawa Kroon przeciwko Holandii, 1994). Czy państwo moŝe wprowadzić prawo, zezwalające na adopcję dziecka bez wiedzy i zgody biologicznego ojca? Zezwolenie na taką adopcję traktowane jest jako naruszenie art. 8 EKPC. (sprawa Keegan przeciwko Irlandiii, 1994). Jest to decyzja waŝna szczególnie dla więźniów. Często bowiem zdarza się, Ŝe odbiera się im prawo do decydowania o ich stanie cywilnym i Ŝyciu rodzinnym. Czy państwo moŝe zabronić adopcji dziecka osobie homoseksualnej? Państwo ma takie prawo. (sprawa Fretté przeciwko Francji, 2002). 2

3 Są kraje, w których poziom wraŝliwości i równości w społeczeństwie pozwala rozstrzygać tę kwestię bardziej w oparciu o więzi rodzinne i społeczne niŝ o orientacje seksualną. Jednak w wielu krajach, szczególnie tam, gdzie są duŝe nierówności między sytuacją kobiet i męŝczyzn, efektem ubocznym jest często wysoki poziom homofobii, co oznacza absolutny zakaz adopcji dzieci przez osoby homoseksualne. Czy zakazanie osobie przebywającej w areszcie udziału w pogrzebie własnego rodzica jest zgodne z EKPC? Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, Ŝe odmowa udzielenia zgody aresztowanemu na udział w pogrzebie rodzica narusza jego prawo do poszanowania Ŝycia prywatnego i rodzinnego (art 8 EKPC). Trybunał zgodził się ze stanowiskiem rządu, Ŝe odmowa ta nastąpiła w imię bezpieczeństwa publicznego i dla zapobieŝenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu. Trybunał uznał jednak, Ŝe powody te nie są wystarczające. Trybunał podkreślił wszakŝe, Ŝe Art. 8 Konwencji nie daje osobie aresztowanej bezwarunkowego prawa do udziału w pogrzebie. Sędziowie uznali, Ŝe władze danego kraju muszą rozpatrywać kaŝdą taką prośbę indywidualnie. Wskazówki dla trenera: PowyŜsze 3 przykłady ilustrują spektrum spraw, które podpadają pod prawo do prywatności. Trener powinien podsumować zaprezentowane przypadki, a następnie wprowadzić jeszcze trudniejsze zagadnienie: kwestia prywatności a wychowywanie dzieci. RozwaŜana ma być teraz kwestia prawa rodziców do stosowania kar cielesnych wobec dzieci Ćwiczenie 2. Wstań i zajmij pozycję. 25 minut. Wskazówki dla trenera: Ta metoda ćwiczenia pozwala na zmianę stanowiska podczas debaty. Na początku przygotowujemy salę, a w której odbywać się będzie ćwiczenie. Po jednej stronie sali piszemy na kartce papieru Tak, zdecydowanie się zgadzam, a po drugiej stronie Nie, nie zgadzam się ). Następnie przedstawiamy zagadnienie: Czy dawanie klapsów dzieciom powinno być zabronione? 3

4 Prosimy uczestników, by krótko przedstawili swoje zdanie na ten temat. KaŜdy powinien się wypowiedzieć. KaŜdy moŝe teŝ zmienić zdanie, słuchając argumentów innych osób. Po około 10 minutach uczestnicy powinni wziąć krzesła i zająć odpowiednie miejsca. Na końcu, dla uporządkowania prosimy uczestników o wymienienie długofalowych konsekwencji obu postaw dla młodych ludzi. Argumenty na rzecz dawania klapsów Długofalowe konsekwencje wychowania z uŝyciem klapsów Argumenty przeciw dawaniu klapsów Długofalowe konsekwencje wychowania bez przemocy Ćwiczenie 3. Debata na temat orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie A. przeciwko Wielkiej Brytanii 25599/94 (1998)/ (23 września 1998). 20 min. Związek miedzy wychowaniem dzieci a zasadami grzeczności. Dobre przykłady wychowania dzieci bez przemocy. Wskazówki dla trenera: RozwaŜana jest tu kwestia ograniczenia praw zawartych w Art. 8 EKPC. Artykuł ten gwarantuje prawo do poszanowania Ŝycia prywatnego i rodzinnego. W tym ćwiczeniu chcemy pokazać, Ŝe tak prawo rodziców do wychowywania dzieci w sposób, który uwaŝają za właściwy ograniczone jest dobrem tych dzieci. W granicach obowiązków państwa leŝy troska o stan psychiczny, fizyczny oraz godność dzieci nawet wbrew przekonaniom rodziców. Zaczynamy od przypomnienia uczestnikom artykułu 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka Art Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: KaŜdy ma prawo do poszanowania swojego Ŝycia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji Art Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z 4

5 uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Następnie prezentujemy sprawę: Sprawa A. przeciwko Wielkiej Brytanii (100/1997/884/1096) orzeczenie 23 września 1998: Bicie dziecka przy uŝyciu ogrodowej rózgi z rozsądną siłą przekracza stopień doopuszczany w Art. 3 Konwencji. Jest takŝe nieakceptowalne w świetle Art. 8. Jednak juŝ orzeczenie o naruszeniu Artykułu 3 wystarczy; nie jest konieczne rozpatrywanie skargi z punktu widzenia art. 8. Sprawa dotyczy obywatela brytyjskiego, urodzonego w 1984 roku. W maju 1990 roku A i jego brat zostali wpisani na listę dzieci objętych opieką lokalnego ośrodka pomocy społecznej, popniewaŝ wiadomo było, Ŝe są fizycznie maltretowani. Ich ojczym został oskarŝony o ataki, prowadzące niekiedy do uszkodzenia ciała. Był sądzony w lutym 1994 roku. Jego obrona nie podwaŝała, Ŝe ojczym bił A. kilkakrotnie, ale twierdziła, Ŝe było to postępownie niezbędne i uzasadnione, poniewaŝ A. był trudnym chłopcem, który nie poddawał się dyscyplnie rodzicielskiej ani szkolnej. W podsumowaniu sędzia przedstawił ławie przysięgłych stan prawny:... Co prokurator musi udowodnić? Jeśli ktoś celowo i bez uzasadnienia bije inną osobę, powodując znaki na ciele (wystarczą siniaki i opuchnięcia), to znaczy Ŝe winny jest uszkodzenia ciała. Co oznacza określenie bez uzasadnienia w kontekście tej sprawy? Wystarczającą linią obrony jest twierdzenie, Ŝe naruszenie, o którym mowa, było tylko przywoływaniem do porządku dziecka przez jego rodzica, w tym wypadku ojczyma, pod warunkiem jednak, Ŝe działanie to jest ograniczone pod względem sposobu, narzędzia i ilości. Innymi słowy rozsądne. To nie oskarŝony musi dowieść, Ŝe działanie to było zgodne z prawem, ale prokurator Ŝe było z nim niezgodne. Ława przysięgłych uznała, Ŝe ojczym powoda nie był winny ataku prowadzącego do uszkodzenia ciała. Stwierdziła, Ŝe działał w zgodzie z angielskim prawem, przywołując jedynie dziecko do porządku. Jednak Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał takie rozumowanie za nieprawidłowe. Trybunał stwierdza, Ŝe zobowiązanie państw sygnatariuszy Konwencji w artykule 1 do zapewnienia wszystkim osobom podlegającym ich jurysdykcji praw i wolności zawartych w Konwencji (wraz z art. 3 i art. 8) wymaga, by państwa podjęły środki, które zagwarantują osobom tym, Ŝe nie będą poddawane torturom, ani nieludzkiemu lub poniŝającemu traktowaniu lub karaniu, w tym równieŝ przez osoby prywatne. Następnie prosimy uczestników by podali przykłady pozytywnej praktyki oraz praw, które promują wychowywanie dzieci bez przemocy. Tym kończy się lekcja. Jak dotąd (październik 2005) 12 krajów przyjęło prawo zabraniające dawania klapsów i bicia dzieci. Są to: Szwecja (1979), Finlandia (1983), Norwegia (1987), Austria (1989), Cypr (1994), 5

6 Dania (1997), Łotwa (1998), Chorwacja (1999), Niemcy (2000), Izrael (2000), Islandia (2003). Niedawna decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie A przeciwko Wielkiej Brytanii (orzeczenie z 23 września 1998) wywołało dyskusje, które mogą doprowadzić do nałoŝenia prawnych ograniczeń na prawo rodziców do karania dzieci. Warto jednak wskazać równieŝ na negatywne aspekty prawnego zakazywania bicia dzieci. Aby społeczeństwo zaakceptowało i przyswoiło sobie te zasady potrzebne są bardziej działania edukacyjne, a takŝe zwiększenie szacunku dla prawa w ogóle. PowyŜsze regulacje mają charakter prawa cywilnego nie karnego. Istnieją więc granice wolności zapisanych w art. 8 EKPC. Warto się jednak zastanowić w kaŝdym konkretnym przypadku czy interwencja państwa jest niezbędna i potrzebna. 6