Zapraszamy na wędrówkę.

Transkrypt

1

2 W dniach 30 maja - 6 czerwca 2009r. młodzież II Liceum Ogólnokształcącego im. Piotra Firleja z Lubartowa oraz Saltinio Vidurine Mokykla z Raseiniai wzięła udział w projekcie wymiany uczniów realizowanym w ramach Polsko - Litewskiego Funduszu Wymiany Młodzieży. Tematem spotkania były "Związki Litwy i Polski dawniej i dziś - na tropach dialogu międzykulturowego w czasie i w przestrzeni" 31 maja w ramach projektu cała grupa składająca się z Litwinów i Polaków wybrała się na zwiedzanie Wilna szlakiem Adama Mickiewicza. Poniżej znajdują się zdjęcia i opisy miejsc odwiedzonych przez młodzież. Zapraszamy na wędrówkę.

3 Brama, zwana Ostrą, została wybudowana w Wilnie jednocześnie z murem miejskim w latach Nad bramą we framudze umieszczono obraz Matki Bożej. Ok r. zastąpiono go nowym obrazem, namalowanym przez nieznanego malarza. Kult obrazu rozpoczął się po najeździe moskiewskim na Wilno w 1655 r. wymordowano wówczas 20 tys. mieszkańców miasta. W 1668 r. magistrat wileński oddał obraz pod opiekę wileńskich karmelitów. W 1671 r. ukończono budowę kaplicy nad Ostrą Bramą, w której umieszczono obraz. Od tego czasu kult Matki Bożej Ostrobramskiej przybierał na sile. Wprawdzie podczas pożaru Wilna w 1715 r. spłonęła też kaplica, ale obraz został uratowany. Przeniesiono go do kościoła św. Teresy. O czci, jaką cieszył się obraz, świadczy Inwokacja w Mickiewiczowskim Panu Tadeuszu. W 1829 r. obudowano bramę istniejącą do dziś, z kaplicą w stylu późnoklasycystycznym. W okresie zaborów na ulicy przed kaplicą miały miejsce patriotyczne manifestacje, szczególnie w czasach powstania styczniowego ( ). Kult Matki Bożej Ostrobramskiej stał się wówczas częścią polskiego ruchu niepodległościowego przeciw rosyjskiemu zaborcy. W 1844 r. klasztor karmelitów nakazem carskim został skasowany i przekazany duchowieństwu prawosławnemu, zaś kościół św. Teresy i Kaplicę Ostrobramską przejęło katolickie duchowieństwo diecezjalne. Po odzyskaniu w 1918 r. niepodległości kult Matki Bożej Ostrobramskiej stał się częścią narodowej religijności Polaków. Uroczysta koronacja obrazu z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego oraz marszałka Józefa Piłsudskiego odbyła się w 1927 r. Karmelici wrócili do Wilna w 1926 r., jednak dopiero w 1935 r. przejęli znów pod opiekę kościół św. Teresy i Kaplicę Ostrobramską. Podczas II wojny światowej i okupacji ostrobramski kościół nadal służył wiernym. Władze sowieckie wysiedliły wprawdzie karmelitów do Polski, ale kościół pozostał otwarty. W litewskim Wilnie długo oczekiwał na renowację. Dopiero w latach mogli przeprowadzić jego odnowę polscy konserwatorzy. Dziś nabrał znów splendoru, a uliczkę wiodącą do Tej, co w Ostrej świeci Bramie, napełniają codziennie rzesze pobożnych pielgrzymów. Obraz Matki Bożej Miłosierdzia, o wymiarach 200 x 165 cm, namalowany jest na dębowych deskach. Najprawdopodobniej powstał w latach dwudziestych XVII wieku. Jego twórca jest nieznany, ale wiadomo, że należał do kręgu artystów formacji zachodnioeuropejskiej. Matka Boża jest bez Dzieciątka, o przemiłym obliczu, z głową nieco pochyloną w prawo i skrzyżowanymi na piersiach rękami. Jej oczy są przymrużone i spuszczone w dół, zatopione w pokornej, głębokiej kontemplacji. Na obraz nałożona została w XVIII wieku srebrna szata, zdobna w kute ręcznie róże, tulipany, goździki. Na głowie Najświętszej Matki dwie nałożone na siebie korony. Jej głowę otacza aureola ze złocistych promieni. Księżyc umieszczony na obrazie to wotum z 1849 r.

4 Kościół św. Teresy z Avila barokowy, katolicki, kościół wileński, zbudowany w latach z fundacji Stefana Paca. Kościół jest połączony z Ostrą Bramą, stąd zwany jest też Ostrobramskim. Kościół ten jest związany z zakonem karmelitów, którzy przybyli do Wielkiego Księstwa w 1626 r. Po wzniesieniu zabudowań klasztornych, wybudowali dzięki fundacji Stefana Paca istniejącą do dziś świątynię. W 1652 r. konsekrowany przez biskupa Jerzego Tyszkiewicza. Projektanci kościoła są nieznani; projekt fasady przypisuje się Konstantemu Tencalli. Architektura kościoła reprezentuje styl dojrzałego baroku opartego na wzorach rzymskich. Budowla bazylikowa, trójnawowa z kopułą schowaną w dachu. Koło prezbiterium znajduje się wieża, a z boku dobudowano kaplicę Pociejów (1783 r.) oraz kaplicę Matki Bożej Dobrej Rady. Nawy boczne podzielone poprzecznymi ścianami składają się z osobnych kaplic. Fasada została wzniesiona z marmuru sprowadzonego do jego budowy ze Szwecji. Wystrój wnętrza, projektu Jana Krzysztofa Glaubitza, pochodzi z XVIII w., gdyż pierwotne wyposażenie uległo zniszczeniu w wyniku pożaru w 1760 r. Wystrój jest jednolity, rokokowy. Na sklepieniu freski przedstawiające żywot św. Teresy w oprawie stiukowej. Bogato zdobiony ołtarz główny przedstawia ekstazę św. Teresy. W 8 ołtarzach bocznych znajduje się wiele cennych malowideł autorstwa m.in. Szymona Czechowicza i Kanuta Rusieckiego. W 1812 r. świątynia została mocno zniszczona przez wojska napoleońskie. W 1844 została przekazana decyzją władz carskich prawosławnemu monastyrowi Świętego Ducha, nie został jednak zamieniony na cerkiew. Po I wojnie światowej ponownie przejęty przez katolików. W 1935 r. odzyskali kościół karmelici. Wkrótce musieli jednak wrócić do Polski - podczas rządów radzieckich kościół pełnił jednak nadal funkcje sakralne, choć zaniedbywany niszczał.

5 Istnieją wzmianki o istnieniu na miejscu klasztoru Bazylianów drewnianej cerkwi ufundowanej przez żonę księcia Olgierda Juliannę. Klasztor został wzniesiony w 1514 przez księcia Konstantego Ostrogskiego w podzięce za zwycięstwo polskie w bitwie pod Orszą. Na terenie klasztoru jeszcze w tym samym stuleciu powstała drukarnia, z której wyszedł elementarz Wawrzyńca Zizaniusza - pierwsza taka książka w kręgu kultury wschodnioeuropejskiej. W rękach prawosławnych monaster był do 1608, kiedy z polecenia króla Zygmunta III Wazy trafił do bazylianów. Po pożarze cerkwi w 1748 dokonali oni jej całkowitej przebudowy w stylu rokoko. Wtedy powstała brama wiodąca na teren kompleksu znana jako Wrota Bazyliańskie. W 1827 rząd carski przywrócił kompleks pierwotnym właścicielom, odbierając im jednak południowe skrzydło zabudowań mieszkalnych, w którym umieścił więzienie. Przetrzymywano w nim m.in. filaretów i filomatów, w tym Adama Mickiewicza i Ignacego Domeykę, jak i polskich emisariuszy niepodległościowych, jak Szymon Konarski oraz uczestników powstania listopadowego. W okresie międzywojennym w klasztorze znajdowało się niewielkie muzeum i siedziba lokalnego towarzystwa naukowego. Za czasów ZSRR cerkiew została całkowicie zamknięta i porzucona. Obecnie - od lat gospodarzami klasztoru ponownie są bazylianie, którzy zamieszkują tylko niewielką jego część ze względu na zły stan techniczny długo niekonserwowanych obiektów. Trwa remont zdewastowanych budynków cerkwi i klasztoru. Cerkiew wzniesiona przez Konstantego Ostrogskiego była utrzymana w stylu gotyckim z elementami architektury bizantyjskiej. Była to trójnawowa konstrukcja wsparta na potężnych ośmiobocznych filarach. Przylegały do niej trzy absydy z sygnaturkami. Mniej solidnie wyglądały budynki mieszkalne dla zakonników, wzniesione z drewna i tworzące luźny czworobok. Dopiero po przebudowie w 1748 wg projektu Glaubitza wykonano dwa skrzydła - południowe i zachodnie. Jeszcze w XIX dokonywano przeróbek wnętrza klasztornego. Przed oryginalną bramą klasztorną wzniesiono drugą, Wrota Bazyliańskie, bogato dekorowane płaskorzeźbami, korynckimi pilastrami, imitujące falujący portyk. Wnętrze cerkwi św. Trójcy było bogato dekorowane freskami Franciszka Smuglewicza, znajdowała się w nim marmurowa kaplica grzebalna Tyszkiewiczów oraz osiemnastowieczne epitafium sióstr Jeleńskich. Obecnie wszystkie te elementy są w trakcie restauracji - w 2003 wstępnie otwarto kaplicę Tyszkiewiczów. Cerkiew jest czynna. Adam Mickiewicz uwiecznił wileński klasztor bazylianów w III części dramatu Dziady. To na terenie zlokalizowanego w nim carskiego więzienia rozgrywają się sceny wieczerzy wigilijnej uwięzionych Polaków oraz wygłaszane przez głównego bohatera, Konrada, Mała i Wielka Improwizacja. Do dnia dzisiejszego w jednym z pomieszczeń klasztoru znajduje się tablica z inskrypcją w j. łacińskim z dramatu: Bogu Najlepszemu, Największemu. Gustaw zmarł tu listopada. Tu narodził się Konrad listopada.

6 Pierwszy, drewniany kościół w tym miejscu fundowany był przez Władysława Jagiełłę w 1408 r. Świątynia spłonęła w 1441 r. Następną zbudował Kazimierz Jagiellończyk, a w 1501 r. Aleksander Jagiellończyk ufundował przy niej klasztor dominikanów. Na miejscu drewnianego kościoła murowaną świątynię wzniesiono na pocz. XVII w. Po zniszczeniu podczas najazdu moskiewskiego kościół odbudowano w nowej szacie w l Kolejne zniszczenia przyniósł najazd szwedzki oraz pożary w 1726, 1748 i 1758 r. Obecny wygląd świątynia zawdzięcza gruntownej przebudowie w l Obecnie jest to jedyny kościół w Wilnie, w którym msze odbywają się wyłącznie po polsku. Późnobarokowy kościół p.w. Św. Ducha jest trójnawową bazyliką z transeptem, prezbiterium na planie nieregularnego czworoboku i dwiema różnej wielkości zakrystiami. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła na ośmiobocznym bębnie, zwieńczona wysoką latarnią. Świątynia ustawiona jest nietypowo - bokiem, a nie szczytem do ulicy Dominikańskiej. Fasada przylega do kompleksu otaczających świątynię gmachów klasztornych. Wejście do kościoła, i zarazem do klasztoru, znajduje się od strony ulicy Dominikańskiej i ozdobione jest bogatym rokokowym portalem. Na kartuszu portalu znajdują się wizerunki dwu Orłów polskich, dwu Pogoni oraz herb Wazów. Wnętrze świątyni nakryte jest sklepieniem kolebkowym z lunetami. Wspaniały, niezwykle bogaty, rokokowy wystrój wnętrza z 2 poł. XVIII w. Świątynię ozdabia 16 obficie złoconych ołtarzy, dekorowanych rozbudowanymi kompozycjami figuralnymi i stiukowymi ornamentami. Zespół ołtarzy w prezbiterium wykonany został w l Bardzo oryginalna jest ambona połączona z konfesjonałem. Niezwykle cenny jest także prospekt organowy z najstarszymi na Litwie organami wykonanymi w 1776 r. Wnętrze kopuły pokrywa późnobarokowa polichromia ze sceną Apoteozy Ducha Św. wykonana w l przez Jana Tobiasza Dydreysztena. Spośród bardzo licznych obrazów do najcenniejszych należą te w metalowych sukienkach: XVII-wieczne - "Św. Barbara" (sukienka z koroną) i "Chrystus przy słupie" oraz XVIIIwieczne - "MB Częstochowska", "Maria", "Św. Anna", "Św. Józef", "Św. Antoni" oraz dwa wizerunki św. Franciszka. Inne cenne obrazy to XVIII-wieczne płótna: "Św. Tekla", "Św. Jacek", "Ukrzyżowanie", "Papież Pius V", "Papież Grzegorz Wielki". Największą czcią otoczony jest obraz Chrystusa z napisem "Jezu ufam tobie", wykonany wg wizji Św. Faustyny Kowalskiej.

7 Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie, bazylika archikatedralna na Starym Mieście w Wilnie, najważniejszy kościół Wilna i Litwy. Początków katedry wileńskiej można szukać aż w XIII w. i jak to w toku historii bywało co zbudowano to za niedługo spłonęło lub zostało zburzone. W 1547 w Kaplicy Królewskiej miał miejsce potajemny ślub Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny (później w katedrze pochowanej). W 1610 nastąpił kolejny katastrofalny pożar. Obok odbudowy katedry król Zygmunt III Waza podjął dzieło budowy kaplicy św. Kazimierza wzorowana na kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Obecny budynek wybudowany został w 1798 r. w stylu klasycystycznym. Wschodnia fasada ozdobiona jest monumentalnym, sześciokolumnowym portykiem, a u szczytu fasady wznoszą się wspaniałe figury św. Kazimierza i św. Stanisława. W głównym ołtarzu znajduje się obraz Franciszka Smuglewicza Zamordowanie św. Stanisława przez Bolesława Śmiałego. Świątynię otacza 11 kaplic. W 1931 przy okazji remontu odkryto w podziemiach katedry zapomniane grobowce królewskie (m.in. Aleksandra Jagiellończyka oraz Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłównej - żon Zygmunta Augusta). Pochowany tu był też m.in., złożono tu też serce Władysława IV Wazy. Podczas rządów radzieckich katedra początkowo została przekształcona na magazyn - wysadzono w powietrze figury świętych ze szczytu fasady. Potem odbywały się tutaj koncerty organowe. Nabożeństwa zaczęto ponownie odprawiać tutaj, od 1985, choć oficjalnie cały czas była to galeria obrazów. W 1989 katedra została rekonsekrowana, wkrótce potem odnowiona, przywrócono m.in. posągi na szczycie fasady. Budynek, który znajduje się za kaplicą to Zamek Dolny zwany też Pałacem Władców - główny obiekt Zespołu Zamkowego, siedziba Wielkich Książat Litewskich w Wilnie, znajdujący się przy Placu Katedralnym, na wschód od katedry. W znacznej części zburzony, obecnie odbudowywany. W 2001 roku Sejm litewski podjął decyzję o odbudowie zamku z przeznaczeniem na siedzibę prezydenta i muzea.

8 Kościół usytuowany w stolicy Litwy - Wilnie przy ulicy Maironio (św. Anny) 8, tuż przy brzegu rzeki Wilenki. Wybudowany w stylu niderlandzkiego gotyku w latach Według opowiadań, Napoleonowi podczas wyprawy na Moskwę tak się spodobał kościół św. Anny, że z chęcią przeniósłby go na dłoni do Paryża. Pierwszy kościół w tym miejscu został ufundowany najprawdopodobniej przez Aleksandra Jagiellończyka. Autorem projektu kościoła był architekt Benedykt Rejt. W XVI wieku świątynia przechodziła burzliwe dzieje. Była w rękach protestantów, a następnie przeszła w ręce bernardynów. Podczas pożaru klasztoru bernardynów, ze względu na niedużą odległość, spalił się również kościół św. Anny. Odbudowa nastąpiła za panowania Zygmunta II Augusta w stylu gotyckim (pomimo dominującego wtedy stylu renesansowego). W 1812 na kilka lat kościół zamieniono na magazyn wojskowy. Świątynia posiada efektowną, koronkową fasadę, dekorowaną kilkudziesięcioma rodzajami ceglanych kształtek. Wyposażenie neogotyckie z XIX wieku, jedynie późnobarokowe ołtarze (główny i dwa boczne) pochodzą z XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Anny Samotrzeć. Obok kościoła stoi neogotycka dzwonnica z końca XIX wieku, nawiązująca stylem do kościoła. Tuż obok kościoła znajduje się pomnik Adama Mickiewicza.

9 Uniwersytet ustanowiony w 1578 aktem fundacyjnym króla Stefana Batorego, zatwierdzonym w 1579 przez papieża Grzegorza XIII. Powstał z przekształcenia działającego od 1570 kolegium jezuickiego. Miał 3 wydziały: teologii, filozofii i sztuk wyzwolonych dzięki fundacji K.L. Sapiehy powstał także wydział prawny, dość szybko zlikwidowany. Uniwersytet Wileński prowadzony był przez jezuitów i zorientowany na bezwzględną walkę z reformacją. Pierwszym jego rektorem był P. Skarga, do grona profesorskiego należeli m.in: J. Wujek, M.K. Sarbiewski, M. Śmiglecki. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773, opiekę nad uczelnią przejęła Komisja Edukacji Narodowej, która przemianowała dotychczasową Akademię Wileńską na Szkołę Główną Wielkiego Księstwa Litewskiego. Uniwersytet Wileński kształcił przede wszystkim nauczycieli dla szkół średnich na terenie Litwy, nad którymi sprawował nadzór. Po ostatnim rozbiorze (1795) przemianowany na Szkołę Główną Wileńską, w 1803 na Cesarski Uniwersytet Wileński. Po 1803 dzięki działalności A.J. Czartoryskiego i J. Śniadeckiego (rektor w latach ) stał się głównym ośrodkiem nauki polskiej i najlepszą uczelnią w cesarstwie rosyjskim. Reprezentował wysoki poziom w naukach ścisłych, medycynie i historii. Profesorami Uniwersytetu Wileńskiego w tym czasie byli m.in.: M. Bobrowski, G.E. Groddeck, T. Hussarzewski, S.B. Jundziłł, J. Lelewel, J. Śniadecki. Do grona wychowanków Uniwersytetu należeli np.: poeci - A. Mickiewicz, J. Słowacki, pisarz J.I. Kraszewski, uczeni - J. Jeżowski, M. Malinowski, J.F. Wolfgang. W wyniku represji po upadku powstania listopadowego, zlikwidowany (1832). Z wydziału lekarskiego utworzono Akademię Medyko-Chirurgiczną (zamkniętą 1841), z wydziału teologicznego - Akademię Duchowną (przeniesioną 1842 do Petersburga). 20 sierpnia 1919 reaktywowany dekretem naczelnego wodza wojsk polskich J. Piłsudskiego, nosił nazwę Uniwersytetu Stefana Batorego. Do grona profesorskiego należeli m.in.: L. Kolankowski, S. Kościałkowski, H. Łowmiański, S. Zajączkowski, L. Chmaj, S. Srebrny, J. Otrębski, W. Taszycki, H. Turska. Przed wybuchem II wojny światowej na Uniwersytecie Wileńskim uczyło się 3 tys. studentów. W październiku 1939 Uniwersytet Wileński przeszedł pod zarząd litewski. Po ponownym wkroczeniu do Wilna Armii Czerwonej w czerwcu 1940 i utworzeniu Litewskiej SRR, duża część profesorów polskich została aresztowana i deportowana w głąb ZSRR. Po zakończeniu wojny większość pozostałych przy życiu pracowników Uniwersytetu Wileńskiego podjęła pracę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1955 nosił nazwę Uniwersytet imienia Vincasa Kapsukasa. Po uzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1990, przemianowany na Uniwersytet Wileński jest czołową uczelnią kraju.

10 Ulica Wielka 22. Z tego domu Adam Mickiewicz został wywieziony na zesłanie do Rosji (25.10.) 1824 r i nigdy już do Wilna nie powrócił W tym miejscu znajduje się pamiątkowa tablica. Z początkiem XIX w. kamieniczka przy Bernardyńskiej 11, w której dziś mieści się Muzeum Adama Mickiewicza, należała do niejakiego Życkiego. W 1822 r. wynajmował w niej mieszkanie (na parterze od strony dziedzińca) Adam Mickiewicz: m.in. przygotowywał tu do druku Grażynę. Po kilkuletnich staraniach w 1911 r. Wileńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk utworzyło w kamienicy, będącej wówczas własnością znanego śpiewaka i wydawcy Jana Obsta, muzeum poświęcone pamięci wieszcza - Adomo Mickeviciaus Memorialinis butasmuziejus. Podczas II wojny światowej muzeum zostało częściowo zniszczone, odnowiono je w 1955 r., w setną rocznicę śmierci poety. W roku 1979 dokonano remontu budynku; od 1983 r. w trzech salkach znowu mieści się muzeum poety, pozostające pod opieką Uniwersytetu Wileńskiego. Placówka nawiązuje do związków wieszcza z miastem i Litwą. Można tu zobaczyć m.in. krzesło poety przywiezione z Paryża, które przed wojną stało w celi Konrada przy klasztorze Bazylianów, oraz część sprzętów domowych z jego mieszkania w Kownie. Jest również księga rejestracyjna studentów z 1815 r., w której pod nr. 93 wpisano Mickiewicza, wreszcie przekłady dzieł na język litewski.