Planowanie działań rekultywacyjnych w świetle polskich i niemieckich regulacji prawnych

Transkrypt

1 Ogólnplski knkurs dla studentów i młdych pracwników nauki na prace naukw-badawcze dtyczące rewitalizacji terenów zdegradwanych Planwanie działań rekultywacyjnych w świetle plskich i niemieckich regulacji prawnych Autr: mgr inż. arch. kraj. Hanna Kubicka Kategria eknmiczn-prawna

2 CEL PRACY: analiza prównawcza regulacji prawnych mających wpływ na kształtwanie się pdejścia d prwadzenia działań rekultywacyjnych w Plsce i w Niemczech CZYLI KTÓRE ZAPISY PRAWNE POWODUJĄ, ŻE PROCES REKULTYWACJI I PONOWNEGO ZAGOSPODAROWANIA JEST EFEKTYWNY?

3 METODYKA OPRACOWANIA ANALIZA DOKUMENTÓW PRAWNYCH SZCZEBEL PAŃSTWOWY Plska Niemcy Zestawienie pdbieństw i różnic SZCZEBEL REGIONALNY Dlny Śląsk Nadrenia Półncna- Westfalia SZCZEBEL LOKALNY pwiat zgrzelecki gmina Bgatynia bszar rzwju Köln Kreis Düren i Rhein-Erft-Kreis DOKUMENTY DLA OBIEKTU Kpalnia Węgla Brunatneg Turów kpalnia węgla brunatneg Tagebau Hambach Zestawienie pdbieństw i różnic WNIOSKI

4 DEFINICJE REKULTYWACJI w Plsce rekultywacja gruntów - nadanie lub przywrócenie gruntm zdegradwanym alb zdewastwanym wartści użytkwych lub przyrdniczych przez właściwe ukształtwanie rzeźby terenu, pprawienie właściwści fizycznych i chemicznych, uregulwanie stsunków wdnych, dtwrzenie gleb, umcnienie skarp raz dbudwanie lub zbudwanie niezbędnych dróg zagspdarwanie gruntów - rlnicze, leśne lub inne użytkwanie gruntów zrekultywwanych (art. 4 pkt 18 i 19 ustawy z dnia 3 luteg 1995 r. chrnie gruntów rlnych i leśnych ) rekultywacja terenu - zagspdarwanie terenu, w tym czyszczanie gruntu, na który miał wpływ biekt unieszkdliwiania dpadów wydbywczych, w taki spsób, aby przywrócić g d właściweg stanu użytkweg i przyrdniczeg, ze szczególnym uwzględnieniem jakści gleby, dzikiej fauny i flry, siedlisk naturalnych, systemów słdkiej wdy raz krajbrazu (art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. dpadach wydbywczych)

5 DEFINICJE REKULTYWACJI w Niemczech Wiedernutzbarmachung - (dsł. tłum. pnwne zagspdarwanie) kształtwanie terenów zajmwanych przez górnictw, w spsób uwzględniający interes publiczny, zgdne z bwiązującymi przepisami (par. 4 ust. 4 BBergG) Wiederurbarmachung - (dsł. tłum. pnwne zagspdarwanie) pjęcie pisująceg wyłącznie działania związane z górnictwem: pdejmwanie przez przedsiębirstw wydbywcze, przed i w trakcie prcesu wydbycia, wszelkich działań i śrdków służących pprawie właściwści fizycznych i chemicznych gleby raz regulacji spływu pwierzchniweg Rekultivierung - (dsł. tłum. rekultywacja) pjęcie dnszące się d zadań dtyczących naprawy skutków użytkwania danych bszarów: w zakres związanych z rekultywacją działań wchdzą wszelkie agrarne, meliracyjn-techniczne, leśne raz dtyczące gspdarki wdnej prace, wprwadzanie rślinnści pinierskiej, jak również późniejsze użytkwanie terenu i kształtwanie krajbrazu (Pflug W., 1998: Braunkhlentagebau und Rekultivierung: Landschaftsöklgie Flgenutzung Naturschutz, Springer, Berlin, s.3)

6 SZCZEBEL PAŃSTWOWY: regulacje prawne w Plsce Ustawa z dnia 3 luteg 1995 r. chrnie gruntów rlnych i leśnych Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Praw chrny śrdwiska Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. planwaniu i zagspdarwaniu przestrzennym Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. zapbieganiu szkdm w śrdwisku i ich naprawie Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. dpadach wydbywczych Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Praw gelgiczne i górnicze Rzprządzenie Ministra Śrdwiska z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółwych wymagań dtyczących prjektów zagspdarwania złóż Rzprządzenie Ministra Gspdarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółwych wymagań dtyczących prwadzenia ruchu dkrywkweg zakładu górniczeg Prgram Rządwy dla Terenów Pprzemysłwych (przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 27 kwietnia 2004 r. ) Krajwa Strategia Rzwju Reginalneg : Reginy, Miasta, Obszary wiejskie

7 SZCZEBEL PAŃSTWOWY: regulacje prawne w Niemczech Bundesberggesetz vm 13. August 1980 (BbergG) Baugesetzbuch vm 23. September 2004 (BauGB) Raumrdnungsgesetz vm 22. Dezember 2008 (ROG) Bundesnaturschutzgesetz vm 29. Juli 2009 (BNatSchG) Kreislaufwirtschaftsgesetz vm 24. Februar 2012 (KrWG) Unterlagen-Bergverrdnung vm 11. Nvember 1982 (UnterlagenBergV) Markscheider-Bergverrdnung vm 19. Dezember 1986 (MarkschBergV) Allgemeine Bundesbergverrdnung vm 23. Oktber 1995 (ABBergV) Bundes-Bdenschutz- und Altlastenverrdnung vm 12. Juli 1999 (BBdSchV ) Depnieverrdnung vm 27. April 2009 (DepV) Gewinnungsabfallverrdnung vm 27. April 2009 (GewinnungsAbfV) Anrdnung über Halden und Restlöcher vm 2. Oktber 1980 (HaldeRlAnO) Anrdnung zur Gewährleistung des Strahlenschutzes bei Halden und industriellen Absetzanlagen und bei der Verwendung darin abgelagerter Materialien vm 17. Nvember 1980 (StrlSAblAnO)

8 SZCZEBEL PAŃSTWOWY: zestawienie regulacji ZAKRES POLSKA NIEMCY I. DEFINICJE W aktach prawnych funkcjnuje kilka pjęć dnszących się d zagadnień związanych z rekultywacją i zagspdarwaniem terenu. II. STOSOWANIE POJĘĆ Rzdzielenie znaczenia rekultywacji d zagspdarwania terenu. Rekultywacja bezpśredni pwiązana z późniejszym zagspdarwaniem terenu. III. RÓŻNORODNOŚĆ DOKUMENTÓW Brak jest jedneg dkumentu zawierająceg wszystkie bwiązujące zapisy. IV. DZIEDZINY, DO KTÓRYCH NAWIĄZUJE PROCES REKULTYWACJI I PONOWNEGO ZAGOSPODAROWANIA działalnść górnicza dpady wydbywcze zanieczyszczenie śrdwiska działalnść górnicza, dpady wydbywcze, składwiska dpadów, planwanie przestrzenne w kntekście pierwszeństwa zagspdarwania terenów zdegradwanych

9 SZCZEBEL PAŃSTWOWY: zestawienie regulacji ZAKRES POLSKA NIEMCY V. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY ZA REKULTYWACJĘ VI. PODMIOT PONOSZĄCY KOSZT REKULTYWACJI Osba lub przedsiębirstw pwdujące szkdę w śrdwisku. Osba lub przedsiębirstw pwdujące szkdę w śrdwisku. VII. ZAKRES Ostatnim etapem Prces rekultywacji i ODPOWIEDZIALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA działalnści przedsiębirstwa wydbywczeg, d której jest n ustaww zbligwane, jest prces rekultywacji. Prces pnwneg zagspdarwania należy d zadań władz lkalnych, lub sób prywatnych. pnwneg zagspdarwania terenu należy d bwiązków przedsiębirstwa wydbywczeg (w tym mnitrwanie i kntrla spsbu użytkwania).

10 SZCZEBEL PAŃSTWOWY: zestawienie regulacji ZAKRES POLSKA NIEMCY VIII. ZOBOWIĄZANIE FINANSOWE IX. PIERWSZEŃSTWO ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH X. OBOWIĄZUJĄCE TERMINY XI. OBOWIĄZUJĄCE DOKUMENTY Kniecznść utwrzenia zabezpieczenia finansweg na pkrycie ksztów zamknięcia biektu raz rekultywacji. Brak knkretnych zapisów graniczaniu pd zainwestwanie terenów wlnych. Wyraźne zapisy pierwszeństwie zainwestwania terenów d pnwneg zagspdarwania przed wlnymi, przez c prces regeneracji terenów zdegradwanych jest efektywny. Rekultywację należy Brak infrmacji. zakńczyć w ciągu 5 lat d zaprzestania prwadzenia działalnści. Dkumenty stsunkw zbieżne, dtyczące bardz pdbnych zagadnień, p strnie niemieckiej wymagane są bardziej szczegółwe dane dtyczące rekultywacji.

11 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY na pdstawie biektów: PL: KOPALNIA WĘGLA BRUNATNEGO TURÓW DE: KOPALNIA WĘGLA BRUNATNEGO TAGEBAU HAMBACH wjewództw dlnśląskie pwiat zgrzelecki gmina Bgatynia land Nadrenia Półncna-Westfalia bszar rzwju Köln Kreis Düren i Rhein-Erft-Kreis Źródł:

12 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: regulacje w Plsce 1) dkumenty dla wjewództwa dlnśląskieg: Strategia Rzwju Wjewództwa Dlnśląskieg 2020, Plan Zagspdarwania Przestrzenneg Wjewództwa Dlnśląskieg Perspektywa 2020, Wjewódzki Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Dlnśląskieg na lata z uwzględnieniem lat , 2) dkumenty dla gminy Bgatynia: Zmiana Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg miasta i gminy Bgatynia, Uchwala nr XLVIII/347/2002 Rady Gminy i Miasta Bgatynia z dnia 5 sierpnia 2002 rku w sprawie uchwalenia miejscweg planu zagspdarwania przestrzenneg miasta i gminy Bgatynia, 3) dkumenty dtyczące KWB Turów w sprawie ustalenia kierunków rekultywacji i mżliwści zagspdarwania terenów pwydbywczych.

13 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: KWB Turów Źródł: Kasztelewicz Z., 2010, Rekultywacja terenów pgórniczych w plskich kpalniach dkrywkwych. Mngrafia, Fundacja Nauka i Tradycje Górnicze, Kraków, s.343 Źródł: Zmiana Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg miasta i gminy Bgatynia Źródł: Rekultywacja w Kpalni Węgla Brunatneg "Turów" S.A. Wydawnictw KWB "Turów" S.A., 2002 r

14 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: regulacje w Niemczech 1) dkumenty sprządzane dla landu Nadrenia Półncna-Westfalia: Bergehalden Richtlinien vm 06. Juni 1984, Gesetz zur Neufassung des Landesplanungsgesetzes NRW vm 3. Mai 2005 (LPlG), Landesentwicklungsplan Nrdrhein-Westfalen (LEP NRW) vm 25. Juni 2013, Gesetz zur Sicherung des Naturhaushalts und zur Entwicklung der Landschaft vm 21. Juli 2000 (Landschaftsgesetz - LG); 2) dkumenty dla rejnu Köln: Reginalplan für den Regierungsbezirk Köln - Teilabschnitt Regin Köln, Reginalplan für den Regierungsbezirk Köln - Teilabschnitt Regin Aachen; 3) dkumenty dtyczące wybraneg biektu: Teilplan 12/1 Hambach, Rahmenbetriebsplan für die Frtführung des Tagebaus Hambach im Zeitraum

15 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: Tagebau Hambach Źródł: Rahmenbetriebsplan für die Frtführung des Tagebaus Hambach im Zeitraum , s.8, 14,15 Źródł: (dół, lew) 3. Rahmenbetriebsplan für die Frtführung des Tagebaus Hambach im Zeitraum , Planungsausschuss der Gemeinde Niederzier, s. 13

16 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: zestawienie regulacji ZAKRES POLSKA NIEMCY I. SZCZEBLE ADMINISTRACYJNE Dkumenty dtyczące rekultywacji występują na szczeblu: wjewódzkim gminnym dla biektu Dkumenty dtyczące rekultywacji występują na szczeblu: landu rejnu (Regierungsbezirk) dla biektu II. SZCZEGÓŁOWOŚĆ Najbardziej szczegółwe są Na każdym pzimie DOKUMENTÓW dkumenty dla biektu zaś prgramy, strategie i plany na pzimie wjewódzkim przedstawiają cele i wizje, bez knkretnych regulacji. III. CELE administracyjnym dkumenty zawierają wiele szczegółwych wytycznych; szczególnie ważne są tzw. wytyczne dtyczące kształtwania zwałwisk dla Nadrenii Półncnej Westfalii, będące aktem prawa miejscweg. W bu przypadkach wyznaczane cele dtyczące rekultywacji kreślają kniecznść jej prwadzenia.

17 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: zestawienie regulacji ZAKRES POLSKA NIEMCY IV. TERMIN PROWADZENIA REKULTYWACJI V. PLANY PRZEKSZTAŁCEŃ DLA OBIEKTÓW VI. ZAGOSPODAROWANIE TERENÓW Kniecznść prwadzenia rekultywacji wraz z pstępem eksplatacji lub niezwłcznie p. Rekultywację należy prwadzić równlegle d działań eksplatacyjnych. Plany w zakresie rekultywacji leśnej lub rlniczej są dść szczegółw ustalne, natmiast dane dtyczące rekultywacji w kierunku wdnym nie są dkładnie sprecyzwane z uwagi na daleki hryznt czaswy planwanych prac. Obecne zagspdarwanie Dla wyłączneg z eksplatacji bejmuje sieć ścieżek raz fragmentu kpalni, stwrzny pas ltniskwy. Pmim prgram funkcjnalny jest planów dtyczących bardz bgaty (spójna sieć funkcjnwania zwałwiska szlaków pieszych, rwerwych i zewnętrzneg jak terenów knnych, try saneczkwe, rekreacyjnych, brak jest platfrmy dla paraltniarzy). stswneg Bardz ważna jest również zagspdarwania raz sama prmcja miejsca i liczne prmcji tych terenów. materiały dydaktycznturystyczne.

18 SZCZEBEL REGIONALNY I LOKALNY: zestawienie regulacji ZAKRES POLSKA NIEMCY VII. WYTYCZNE DOTYCZĄCE KSZTAŁTOWANIA ZWAŁOWISK Ewlucja frm kształtwania zwałwisk: 1 stżkwa, 2 taraswa, 3 krajbrazwa (becnie stswana) Brak regulacji w sprawie spsbu kształtwania bszarów pwydbywczych. Dkument Bergehalden Richtlinien narzuca kniecznść kształtwania zwałwisk jak frmy krajbrazwej, pnadt kreśla funkcję rekreacyjną dla terenów gęst zaludninych i ustala bwiązek kształtwania sieci dróg wiążących przekształcny teren z tczeniem. Źródł: chaft_plitik/landschaftsschutz/bergehalden/ ( r.)

19 PODSUMOWANIE: pstulwane zmiany regulacji plskich zwiększenie dpwiedzialnści wjewództwa za prwadzenie działalnści rekultywacyjnej i pnwneg zagspdarwania; pwiązanie pjęć rekultywacja raz zagspdarwanie -> zmiana zakresu dpwiedzialnści przedsiębirstwa pwdująceg szkdę w śrdwisku; mdyfikacja zapisu 5-letnim kresie przewidzianym na zakńczenie prac rekultywacyjnych, pzwalająca na dprwadzenie zaplanwanych przekształceń d właściweg stanu; wprwadzenie zapisów dtyczących spsbu kształtwania zwałwisk lub innych biektów znacząc wpływających na krajbraz, tak by ich frma w spsób harmnijny wpisywała się w tczenie (tzw. frma krajbrazwa); kncentracja na ptrzebie graniczenia terenów wlnych przeznaczanych pd inwestycje na rzecz terenów mżliwych d pnwneg zagspdarwania, w tym terenów zrekultywwanych (zmiany w zakresie mpzp i decyzji warunkach zabudwy) zwiększenie rli interesu publiczneg w planwaniu rekultywacji i zagspdarwania terenów, w szczególnści pprzez uwzględnienie ptrzeb spłecznści lkalnych, najbardziej dtkniętych zaistniałymi przekształceniami terenu; prwadzenie działań prmcyjnych nwych funkcji terenów zrekultywwanych, które przyczynią się d wzrstu liczby zaintereswanych danym biektem; pracwanie jedneg zbirczeg dkumentu regulująceg wszystkie kwestie prwadzenia rekultywacji i zagspdarwania

20 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ