1. Monitoring jakości śródlądowych wód powierzchniowych

Transkrypt

1 II. WOY 1. Monitoring jakości śródlądowych wód powierzchniowych Podstawowym aktem prawnym w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami w Polsce jest ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (z. U. Nr 115, poz z późniejszymi zmianami). Zgodnie z tą ustawą wody dzielą się na powierzchniowe i podziemne. Wody, z wyjątkiem wód morza terytorialnego i morskich wód wewnętrznych są wodami śródlądowymi. Śródlądowe wody powierzchniowe dzielą się na: płynące w ciekach naturalnych, kanałach oraz w źródłach, z których cieki biorą początek, stojące znajdujące się w jeziorach oraz innych naturalnych zbiornikach wodnych niezwiązanych z ciekami naturalnymi. Przepisy o wodach płynących mają zastosowanie do jezior oraz innych zbiorników wodnych o ciągłym dopływie lub odpływie wód powierzchniowych, także do wód znajdujących się w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących. Badania jakości śródlądowych wód powierzchniowych w województwie małopolskim realizowane były zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na lata i ustalonym Programem monitoringu środowiska w województwie małopolskim na lata Ocena jakości wód w rzekach W roku na obszarze województwa małopolskiego, dokonano oceny jakości wód 93 rzek i potoków oraz 6 zbiorników zaporowych, łącznie w 147 punktach pomiarowo kontrolnych (p.p.k.) w tym w 135 p.p.k. zlokalizowanych na rzekach oraz w 12 p.p.k. na zbiornikach zaporowych. Łączna długość badanych cieków wodnych wynosiła 1.302,3 km. W ramach prowadzonego monitoringu jakości wód powierzchniowych do badań laboratoryjnych pobrano próbek wody. Wykonano w nich ogółem oznaczeń, w tym oznaczono wskaźników fizykochemicznych, wskaźników hydrobiologicznych oraz wskaźników bakteriologicznych. Ocenę jakości wód wykonano na podstawie badań prowadzonych w punkcie pomiarowokontrolnym. Każdy punkt został przyporządkowany do jednej z sieci monitoringowych, dla których ustalono program badań umożliwiający wykonanie ogólnej klasyfikacji jakości wód (według 5 klas) oraz ocen użytkowych (w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, czy też przydatności badanych wód do bytowania ryb). Wykonano (w formie tabelarycznej i graficznej) oceny jakości wód powierzchniowych: według pięciu klas (dla 28 rzek w 46 punktach monitoringu diagnostycznego) oraz pod kątem różnych sposobów użytkowania: ocenę wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (dla 20 rzek w 31 przekrojach oraz 1 zbiornika zaporowego), ocenę wód pod względem, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (dla 83 rzek i potoków w 136 punktach), ocenę wód pod kątem eutrofizacji (dla 68 punktów pomiarowych na 33 rzekach) Ocena wód według pięciu klas Podstawę prawną do wykonania oceny jakości wód powierzchniowych stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji i prezentacji stanu tych wód (z. U. Nr 32, poz. 284). Wprowadza ono pięć klas jakości wód: 1) klasa I wody o bardzo dobrej jakości: 38

2 a) spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1, b) wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne; 2) klasa II wody dobrej jakości: a) spełniają w odniesieniu do większości wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii, b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych; 3) klasa wody zadawalającej jakości: a) spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii, b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych; 4) klasa IV wody niezadawalającej jakości: a) spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii, b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych; 5) klasa V wody złej jakości: a) ją dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych. Zgodnie z wyżej cytowanym rozporządzeniem, ocenę wód powierzchniowych przeprowadza się w punktach pomiarowokontrolnych. la każdego wskaźnika jakości wody zmierzonego z częstotliwością jeden raz na miesiąc wyznacza się wartość stężenia odpowiadającą percentylowi 90, a w przypadku mniejszej częstotliwości badań przyjmuje się najmniej korzystną wartość stężenia. Określenia klasy jakości wód powierzchniowych dokonuje się, porównując wyznaczone wartości stężeń poszczególnych wskaźników jakości wody, z wyłączeniem wskaźników występujących w warunkach naturalnych w podwyższonych stężeniach, z wartościami granicznymi określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia, przyjmując klasę obejmującą 90% wartości. Oceny stanu jakości wód powierzchniowych według pięciu klas dokonano dla wód 28 rzek i potoków badanych w 46 punktach monitoringu diagnostycznego. Wyniki klasyfikacji wód według pięciu klas podają: tabela 1 oraz rysunek 1 i 2. Stan jakości wód powierzchniowych w województwie małopolskim przedstawia się następująco: nie stwierdzono wód bardzo dobrej jakości (klasy I), nie stwierdzono wód dobrej jakości (klasy II), wody zadawalającej jakości (klasy ) wystąpiły w 29 punktach pomiarowych zlokalizowanych na rzekach: Sztoła, Kozi Bród, Soła (Oświęcim), Skawa (Zator), Skawinka (pow. Skawiny), Sanka, Rudawa (ujście), Raba (powyżej zbiornika obczyckiego i poniżej zbiornika od Kłaja do ujścia do Wisły), Zbiornik obczycki, Uszwica (Wola Przemykowska), Nidzica, unajec (w 8 punktach pomiarowo kontrolnych), Poprad (w 3 p.p.k.), Breń (Słupiec), Ropa (poniżej Biecza) oraz Czarna Orawa, 39

3 wody niezadawalającej jakości (klasy IV) wystąpiły w 11 punktach kontrolnych na rzekach: Wisła (Łączany, powyżej Krakowa, Górka i Słupiec), Biała Przemsza, Chechło, Regulicki, Prądnik Biełucha i łubnia (ujście), Szreniawa (Proszowice), Biała Tarnowska (Tarnów), wody złej jakości (klasy V) stwierdzono w 6 punktach pomiarowokontrolnych na rzekach: Wisła (Oświęcim, Niepołomice), Macocha (ujście do Wisły), Paleczka (ujście do Skawy), Wilga (ujście do Wisły), Serafa. 0,0% 13,0% 0,0% 24,0% 63,0% klasa I bardzo dobra klasa II dobra kalsa zadawalająca klasa IV niezadawalająca klasa V zła Rys.1. Jakość wód powierzchniowych w województwie małopolskim w roku (w punktach monitoringu diagnostycznego) 40

4 Klasyfikacja wód: 69 Klasy wód Charakterystyka klasa I bardzo dobra klasa II dobra klasa zadawalająca klasa IV niezadawalająca Klasa V zła 79 Rys. 2. Jakość wód powierzchniowych w województwie małopolskim w roku (w punktach monitoringu diagnostycznego) 41

5 Tabela 1. Klasyfikacja jakości śródlądowych wód powierzchniowych w punktach monitoringu diagnostycznego u (według 5 klas) Wisła Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Rodzaj Rzeka Nr ppk. na Nazwa km monitoringu mapie Biała Przemsza 1 Oświęcim 0,5 2 Łączany 38,0 3 Powyżej Krakowa (E) 66,4 4 Niepołomice 102,0 5 Górka 145,3 7 Słupiec 209,3 8 Sławków 23,8 Wskaźniki degradujące jakość wody Klasa jakości wód Fizykochemiczne Bakteriologiczne Biologiczne V IV IV V IV IV IV V zawiesina og., tlen rozpuszczony, ChZT Cr, amoniak, azot Kjeldahla, azotyny, fosfor og., przewodn.elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki, siarczany, subst.pow.cz.an. V ChZTCr, azotyny, przewodn.elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki, subst.pow.cz.anion., IV barwa, zawiesina og., amoniak, azot Kjeldahla, BZT5 V przewodn.elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki, sub.pow.cz.an. IV barwa, ChZTCr, amoniak, azot Kjeldahla, azotyny, kadm V tlen rozp., azotyny, przewodn.elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki V przewodność elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki, IV zawiesina og., BZT5,ChZTCr, amoniak, azot Kjeldahla, azotyny V przewodność elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki V siarczany, ołów IV barwa, zawiesina og., azot Kjeldahla, V liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli IV ogólna liczba bakterii coli IV ogólna liczba bakterii coli V ogólna liczba bakterii coli V lliczba bakterii coli fekalnych, ogólna liczba bakterii coli V ogólna liczba bakterii coli IV liczba bakterii coli fekalnych IV ogólna liczba bakterii coli V chlorofil a V chlorofil a IV chlorofil a, indeks bioróżnorodnosci IV chlorofil a IV indeks sapr. fitoplanktonu Sztoła 9 Powyżej Ryszki 6,0 IV kadm, ołów, fenole lotne barwa, zawiesina og., oleje mineralne ogólna liczba bakterii coli Kozi Bród 10 Powyżej ścieków z Ciężkowic 3,0 V fosforany, siarczany IV substancje rozp.ogólne barwa, azot Kjeldahla, azotyny, fosfor og., przewodność elektrolityczna, zasadowość ogólna, wapń, magnez, bor IV ogólna liczba bakterii coli indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu 42

6 Rzeka Nr ppk. na mapie Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Soła 12 Oświęcim (E) Macocha Poręba 13 Nazwa km Ujście do Wisły 1,8 Rodzaj monitoringu Wskaźniki degradujące jakość wody Klasa jakości wód Fizykochemiczne Bakteriologiczne Biologiczne 0,1 V Chechło 14 Mętków 0,1 IV Skawa 18 Zator (E) Paleczka 20 Ujście do Skawy 4,8 Regulicki 22 Okleśna 0,5 Skawinka 24 Sanka 27 Powyżej Skawiny Powyżej ujęcia Rudawa 31 Kraków, ujście Wilga 33 Kraków, ujście 0,1 V 9,6 2,7 0,1 0,5 IV V barwa, azot Kjeldahla, azotyny, zasadowość og., V zapach, CHZTCr, amoniak, azot Kjeldahla, fosforany, fosfor og., przewodn.elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki V fosforany, fosfor og., siarczany IV zapach, barwa, BZT5, ChZTCr, amoniak, azot Kjeldahla, substancje rozp.ogólne IV azot Kjeldahla, barwa, zawiesina og., BZT5, ChZTCr, azotyny, zasadowość og. V zapach, zawiesina og., odczyn ph, tlen rozp., BZT5, ChZTMn, ChZTCr, OWO, amoniak, azot Kjeldahla, azot og., fosfor og. V fosforany, fosfor og., chrom +6, chrom og., IV barwa, azot Kjeldahla,, substancje rozp.og., siarczany, żelazo V zawiesina ogólna IV barwa, azot Kjeldahla BZT5, ChZTMn, ChZTCr, azotyny, fosforany, żelazo, WWA IV barwa, zawiesina ogólna, ChZTMn, azotany ChZTCr, azot Kjeldahla, azotyny, azot og., substancje rozp.ogólne, wapń, mangan, ołów, żelazo, subst.pow.cz.an. IV barwa zawiesina ogólna, BZT5, ChZTCr, azot Kjeldahla, azotany, azotyny, azot og., fosforany V azot Kjeldahla, azotyny, przewodn.elektrolityczna, substancje rozp.ogólne, chlorki, wapń, subst.pow.cz.an. IVogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek. V ogólna liczba bakterii coli, V ogólna liczba bakterii coli IV ogólna liczba bakterii coli liczba bakterii coli fek. V ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek. IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek. V ogólna liczba bakterii coli, IV liczba bakterii coli fek. IV ogólna liczba bakterii coli liczba bakterii coli fek. IV liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu IV indeks sapr. fitoplanktonu indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu, chlorofil a indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu, chlorofil a indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu, chlorofil a 43

7 Rzeka Nr ppk. na mapie Prądnik Białucha Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) 35 Nazwa km Kraków, ujście 0,3 Rodzaj monitoringu łubnia 37 Nowa Huta 0,5 IV Serafa 38 uża Grobla (E) Raba Powyżej Stróży Poniżej Myślenic Zbiornik obczycki ujęcie wieżowe Wskaźniki degradujące jakość wody Klasa jakości wód Fizykochemiczne Bakteriologiczne Biologiczne IV 1,0 V 80,6 71,2 64,0 45 Kłaj 31,2 47 Uście Solne (E) 2,0 powierzchnia 3 m pon. powierz. pozycja ujęcia IV zawiesina og., BZT5, azot Kjeldahla, azotyny, fosforany V zawiesina ogólna IV barwa, BZT5, ChZRCr, azot Kjeldahla, oleje mineralne V zapach, barwa, zawiesina ogólna, O2, BZT5, ChZTMn, ChZTCr, OWO, amoniak, azot Kjeldahla, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny, żelazo IV barwa, kadm odczyn ph, BZT5, azot Kjeldahla, oleje mineralne IV barwa, kadm zawiesina ogólna, BZT5, azot Kjeldahla, arsen, glin, mangan IV barwa odczyn ph, BZT5, ChZTMn, azot Kjeldahla, azotyny, zasadowość ogólna IV kadm barwa, odczyn ph, azot Kjeldahla, azotyny V O2 IV barwa, kadm ChZTMn, azot Kjeldahla, azotyny, zasadowość og. V ogólna liczba bakterii coli IV liczba bakterii coli fek. V ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek. V liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli IV ogólna liczba bakterii coli liczba bakterii coli fek. IV liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli barwa,bar IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych barwa, fosforany IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych IV indeks sapr. fitoplanktonu, chlorofil a V indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu indeks sapr. fitoplanktonu indeks sapr. fitoplanktonu indeks sapr. fitoplanktonu indeks saprobowy fitoplanktonu, indeks saprobowy peryfitonu, indeks bioróżnorodnosci indeks sapr. fitoplanktonu, indeks sapr. peryfitonu, indeks bioróżnorodności, indeks biotyczny 44

8 Rzeka Nr ppk. na mapie Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nazwa km Rodzaj monitoringu Szreniawa 56 Proszowice 27,5 Wskaźniki degradujące jakość wody Klasa jakości wód Fizykochemiczne Bakteriologiczne Biologiczne IV IV barwa, BZT5, amoniak, azot Kjeldahla, fosforany, kadm IV ogólna liczba bakterii coli IV indeks sapr. fitoplanktonu Wola Uszwica 60 Przemykowska Nidzica 61 Słaboszów 38,0 unajec 0,4 66 Waksmund 196,2 67 Harklowa 187,2 69 Czerwony Klasztor (E) 163,8 70 Gołkowice 119,0 73 ąbrowa Kamieniołom 101,1 IV BZT5, barwa, azot Kjeldahla, zapach, zawiesina og., ChZTCr, amoniak, azotyny azot og., fosfor og., mangan, IV barwa, zawiesina ogólna, kadm BZT5, ChZTCr, azot Kjeldahla, azotyny, wapń, żelazo V zawiesina ogólna barwa, odczyn ph, BZT5, utlenialność, ChZTCr, zasadowość ogólna, azot Kjeldahla, oleje mineralne IV zawiesina ogólna barwa, odczyn ph, utlenialność, ChZT Cr, azot Kjeldahla, zasadowość ogólna, oleje mineralne barwa, odczyn ph, zasadowość ogólna, żelazo, IV barwa, odczyn ph, IV zawiesina ogólna, barwa, BZT5, ChZTCr, azot Kjeldahla, żelazo, fosforany V ogólna liczba bakterii coli, IV liczba bakterii coli fekalnych IV ogólna liczba bakterii coli liczba bakterii coli fek. IV liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli IV liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., IV ogólna liczba bakterii coli, IV liczba bakterii coli fek. indeks sapr. fitoplanktonu, indeks sapr. peryfitonu, indeks bioróżnorodności, indeks biotyczny IV chlorofil a indeks sapr. fitoplanktonu i peryfitonu IV saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu, indeks bioróżnorodności saprobowpść fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu, indeks bioróżnorodności saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu IV saprobowość peryfitonu, saprobowość fitoplanktonu, chlorofil a, indeks bioróżnorodnośći, indeks biotyczny 45

9 Rzeka Nr ppk. na mapie Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nazwa km unajec 74 Piaski rużków 65,0 77 Biskupice Radłowskie 19,4 78 Ujście Jezuickie (E) 0,5 79 Czercz 64,2 Poprad 80 Piwniczna 23,9 81 Biegonice (E) 2,9 Łososina 85 Jakubkowice 6,8 Rodzaj monitoringu Wskaźniki degradujące jakość wody Klasa jakości wód Fizykochemiczne Bakteriologiczne Biologiczne barwa, azotyny, II zapach, zawiesina og., ChZTMn, ChZT Cr, azot Kjeldahla, azotany, azot og., zasadowość og., wapń ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych zapach, barwa, IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych IV zawiesina ogólna. zapach, barwa, fosfor ogólny, IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych indeks sapr. fitoplanktonu), indeks sapr. peryfitonu indeks sapr. fitoplanktonu, indeks sapr. peryfitonu, indeks bioróżnorodności, indeks biotyczny IV indeks bioróżnorodnosci, indeks biotyczny, indeks sapr. fitoplanktonu, indeks sapr. peryfitonu IV zawiesina ogólna, ChZTCr, barwa, BZT5, utlenialność, amoniak, azot Kjeldahla, azotyny, fosforany, żelazo, barwa, zawiesina ogólna, odczyn ph, BZT5, utlenialność, ChZTCr,, azotyny, fosforany, żelazo, IV ogólna liczba bakterii coli, IV liczba bakterii coli fek. IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu, saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu IV zawiesina ogólna, barwa, BZT5, ChZTCr, azot Kjeldahla, azotyny, fosforany, żelazo, IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., barwa, odczyn ph, ChZTCr, IV liczba bakterii coli fek., IV ogólna liczba bakterii coli saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu 46

10 Rzeka Nr ppk. na mapie Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nazwa km Rodzaj monitoringu Biała Tarnowska 90 Tarnów 0,1 Breń 152 Słupiec 2,0 Ropa 98 Poniżej Biecza 18,6 Czarna Orawa 99 Jabłonka (E) 25,0 Klasyfikacja wód: Klasy wód Charakterystyka klasa I bardzo dobra klasa II dobra klasa zadawalająca klasa niezadawalająca IV klasa V zła Wskaźniki degradujące jakość wody Klasa jakości wód Fizykochemiczne Bakteriologiczne Biologiczne IV V fosforany, IV zapach, barwa, zawiesina og., BZT5,fosfor og., kadm IV barwa, ChZTCr, fosfor og, zawiesina og.,bzt5, ChZTMn, azot Kjeldahla, azotany, azotyny, azot ogólny, fosforany, mangan, ogólny węgiel organiczny IV barwa, zawiesina ogólna, odczyn ph, BZT5, ChZTCr, utlenialność, azotyny, V barwa, IV utlenialność, ChZTCr, ogólny węgiel organiczny zasadowość ogólna, glin, żelazo V ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych, IV ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych IV liczba bakterii coli fek., IV ogólna liczba bakterii coli IV liczba bakterii coli fek., IV ogólna liczba bakterii coli indeks sapr. fitoplanktonu, indeks sapr. peryfitonu, indeks biotyczny, indeks bioróżnorodności saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu, saprobowość fitoplanktonu, saprobowość peryfitonu 47

11 Ocena wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Ocenę wód ujmowanych do celów zaopatrzenia ludności wykonano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 listopada r. w sprawie, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (z.u. nr 204/ poz.1728). Wody powierzchniowe ujmowane do celów konsumpcyjnych muszą spełniać wymagania w zakresie jakości po zastosowaniu odpowiedniego uzdatniania. W zależności od wartości granicznych poszczególnych wskaźników wody dzieli się na trzy kategorie: A1, i. Zgodnie z cytowanym wyżej rozporządzeniem: wody kategorii A1, to wody wymagające prostego uzdatniania fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji, wody kategorii wody wymagające typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji i dezynfekcji (chlorowanie końcowe), wody kategorii wody wymagające wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowanie, chlorowanie końcowe). Powyższe kategorie wód odpowiadają trzem różnym jakościom wód powierzchniowych, których odpowiednie cechy fizyczne, chemiczne i biologiczne określa załącznik nr 1 do cytowanego rozporządzenia. la poszczególnych parametrów jakości wody podane są dwie wartości graniczne: wartości dopuszczalne (mniej restrykcyjne) oraz wartości zalecane (bezwzględnie respektowane). Zgodnie z Ramową yrektywą Wodną zlewnie, w których znajdują się ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludność lub które przewidziane są dla takich celów w przyszłości, powinny być zidentyfikowane i monitorowane. Ponadto, zlewnie te muszą mieć zapewnioną konieczną ochronę, aby zapobiegać pogarszaniu ich jakości i obniżać koszty usuwania zanieczyszczeń przy uzdatnianiu wody pitnej. la terenu województwa małopolskiego sporządzony został wykaz wód ZL1 Wody powierzchniowe, które są lub mogą być w przyszłości wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Obejmuje on około 140 obiektów, traktowanych jako ujęcia powierzchniowe. Biorąc pod uwagę kryteria zdefiniowane w rozporządzeniu, wykonano ocenę wód 32 rzek oraz 1 zbiornika (łącznie w 33 punktach pomiarowokontrolnych). Wyniki przeprowadzonej oceny podaje tabela 2 oraz rys. 3. Tabela 2. Ocena wód ujmowanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Kategoria wód wg wskaźników Rzeka Nr Kategoria p.p.k. na mapie Nazwa Km wód ogólna Fizykochemicznych Bakteriologicznych Sztoła 9 Powyżej Ryszki 6,0 Soła 11 Kęty 16,4 12 Oświęcim 1,8 (indeks fenolowy) (BZT 5, azot Kjeldahla, indeks fenolowy, mangan) (barwa, amoniak, azot Kjeldahla, (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekalne) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekalne) (ogólna liczba bakterii coli) 48

12 Skawa Rzeka Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nr p.p.k. Nazwa Km na mapie 15 Jordanów 71, Powyżej Suchej Beskidzkiej Powyżej Wadowic 45,7 21,2 18 Zator 4,8 Kategoria wód ogólna Kategoria wód wg wskaźników Fizykochemicznych indeks fenolowy) (BZT 5, amoniak, azot Kjeldahla, fosforany) (azot Kjeldahla) (BZT 5, azot Kjeldahla, indeks fenolowy) (BZT 5, amoniak, azot Kjeldahla) Bakteriologicznych (ogólna liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek.) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek.) (ogólna liczba bakterii coli) Stryszawka 163 Powyżej ujęcia 3,5 Wieprzówka 21 Powyżej ujęcia 18,4 (odczyn ph, azot Kjeldahla) (barwa, BZT 5, azot Kjeldahla, indeks fenolowy) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekal.) (ogólna liczba bakterii coli) Targaniczanka 112 Powyżej ujęcia 2,7 Skawinka 24 Powyżej Skawiny 9,6 Gościbia 100 Powyżej ujęcia 4,3 Sanka 27 Powyżej ujęcia 2,7 Rudawa 30 Podkamycze 9,0 łubnia 36 Kończyce 9,8 Raba 115 Chabówka 116,0 42 Powyżej Stróży 80,6 43 Poniżej Myślenic 71,2 A1,, (azot Kjeldahla, indeks fenolowy) A1,, (zawiesina ogólna) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekal.) A1,, (ogólna liczba bakterii coli) A1 (ogólna liczba bakterii coli) A1,, (substancje pow. cz. anionowe, zawiesina ogólna) A1,, (fosforany) (azot Kjeldahla, indeks fenolowy) (amoniak, indeks fenolowy) (barwa, amoniak, azot Kjeldahla, indeks fenolowy) (barwa, amoniak, azot Kjeldahla, ineks (ogólna liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekal.) (ogólna liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek., paciorkowce fekal.) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli 49

13 Rzeka Stradomka Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nr p.p.k. Nazwa Km na mapie 101 Zbiornik obczycki ujęcie wieżowe 64,2 45 Kłaj 31,2 51 Łapanów 16,8 Ścieklec 57 Makocice 3,0 Kategoria wód ogólna powierzchn. 3 m poniżej powierzchni poz. ujęcia Kategoria wód wg wskaźników Fizykochemicznych fenolowy) (barwa, % nasycenia tlenem, azot Kjeldahla, indeks fenolowy) (odczyn ph, azot Kjeldahla, indeks fenolowy) (%nasycenia tlenem) (indeks fenolowy) A1 (barwa, azot Kjeldahla,indeks fenolowy) Bakteriologicznych fek.) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek.) A1 (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fek.) (ogólna liczba bakterii coli) (liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli, paciorkowce fekalne) (ogólna liczba bakterii coli) Bystra 128 Powyżej ujęcia dla Zakopanego Biały unajec 65 unajec Muszynka 82 Łososina 84 Szaflary, powyżej ujęcia dla Nowego Targu 70 Gołkowice, powyżej ujęcia dla Starego Sącza Świniarsko, 71 pow. ujęcia dla Nowego Sącza 5,8 7,1 119,0 110,8 75 Zakliczyn 52,3 76 Zgłobice 38,6 Powroźnik, pow. ujęcia dla Krynicy Piekiełko, pow. ujęcia dla Limanowej 9,2 35,9 A1,, A1 (odczyn ph, indeks fenolowy) (barwa, indeks fenolowy) (odczyn ph, ogólny węgiel organiczny, Indeks fenolowy) A1 (indeks fenolowy) (indeks fenolowy) A1,, (zawiesina ogólna) (liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli) (liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli, liczba paciorkowców fekal.) (liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli, liczba paciorkowców fekal.) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych) (ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii coli fekalnych) (liczba bakterii coli fek., ogólna liczba bakterii coli) A1,, (ogólna liczba bakterii coli) 50

14 Rzeka Biała Tarnowska Ropa 96 Punkt pomiarowokontrolny (p.p.k.) Nr p.p.k. Nazwa Km na mapie 87 Bobowa 59,0 88 Lubaszowa 33,6 Szymbark, pow. ujęcia dla Gorlic 41,0 Kategoria wód ogólna Kategoria wód wg wskaźników Fizykochemicznych (indeks fenolowy) A1 (barwa, żelazo, indeks fenolowy) Bakteriologicznych (ogólna (liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli) (ogólna liczba bakterii coli) Klasyfikacja wód do spożycia: Kategorie wód kategoria A1 kategoria kategoria kategorii A1,, Wyniki wykonanej oceny wód dla 32 rzek i 1 zbiornika, łącznie dla 33 punktów pomiarowokontrolnych wskazują, że: brak jest wód kategorii A1, wody kategorii stanowią 42,4% ogółu (16 p.p.k.), wody kategorii stwierdzono w 14 p.p.k. (48,5% ogółu p.p.k.), w 3 punktach pomiarowokontrolnych (9,1% ogółu p.p.k.) wystąpiły wody jące kategorii A1,,. W okresie gwałtownych wezbrań, podobnie jak w latach poprzednich, zanotowano występowanie w wodach Sanki, Rudawy, łubni, Ściekleca, Skawinki, Raby i Stradomki wysokich stężeń zawiesin, które dodatkowo mogą utrudniać procesy uzdatniania wody. Biorąc pod uwagę parametry, których stężenia najczęściej przekraczały dopuszczalne normy dla jakości wód dla celów wodociągowych, należy na terenie województwa kontynuować porządkowanie gospodarki wodnościekowej. 51

15 Rys. 3. Ocena wód ujmowanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Ocena przydatności wód dla bytowania ryb w warunkach naturalnych Wymagania, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października roku (z. U. Nr 176, poz. 1455). Rozporządzenie definiuje wymagania, jakim powinny odpowiadać wody wyznaczone dla ryb łososiowatych i karpiowatych, częstotliwości pobierania próbek i metodyki badań wód oraz sposobu oceny, czy wody odpowiadają wymaganym warunkom. W przypadku łososiowatych oznacza to wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodzaju Salmo spp., rodziny Coregonidae (Coregonus) lub gatunku lipień (Thymallus thymallus), a karpiowatych wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodziny karpiowatych (Cyprinidae) lub innych gatunków, takich jak szczupak (Esox lucius), okoń (Perca fluviatilis) oraz węgorz (Anguilla anguilla). 52

16 Cytowane wyżej rozporządzenie ma na celu ochronę lub poprawę jakości wód powierzchniowych, które są środowiskiem życia ryb lub które, jeśli zanieczyszczenie zostanie ograniczone lub usunięte, mogłyby stać się środowiskiem życia ryb. W roku badania prowadzono na 83 rzekach i potokach oraz na 6 zbiornikach zaporowych, łącznie w 133 punktach pomiarowokontrolnych. Badania wykazały, że tylko wody 5 cieków wodnych (3,8% ogółu p.p.k.) tj. Bystrej (pow. ujęcia dla Zakopanego), Białki Tatrzańskiej i Ochotnicy (dopływy unajca), Wierchomli (dopływ (Popradu) oraz Zdyni (dopływ Ropy) są przydatne do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. W 14 punktach pomiarowych (10,5 % ogółu p.p.k.) stwierdzono przydatność wód do bytowania ryb karpiowatych. Są to wody potoków: Wieprzówka (dopływ Skawy powyżej ujęcia dla Andrychowa), Mszanka i Kasinka (dopływy Raby), Czarny unajec, Lepietnica (dopływ Czarnego unajca), Poroniec (dopływ Białego unajca), unajec (Czerwony Klasztor), Kamienica Zabrzeska, Słomka, Słomniczanka, Sokówka oraz Piekielnik (w zlewni Czarnej Orawy). Na pozostałych 114 punktach pomiarowo kontrolnych (85,7% ogółu p.p.k.) badania wykazały nieprzydatność tych wód do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Głównym wskaźnikiem degradującym jakość tych wód są azotyny, a dodatkowymi wskaźnikami degradującymi przydatność wód do bytowania ryb są wskaźniki: azot amonowy, fosfor ogólny. W okresie gwałtownych wezbrań w wodach badanych cieków notowano wysokie i bardzo wysokie stężenia zawiesin. Zjawisko to powtarza się corocznie i należy je brać pod uwagę rozpatrując przydatność wód dla bytowania ryb, mimo że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 października r. w sprawie, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, wyników tych można nie uwzględniać, jako uzyskanych z prób pobranych podczas wyjątkowych warunków pogodowych Ocena wód pod kątem eutrofizacji Zgodnie z art ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku, przez eutrofizację rozumie się wzbogacanie wody biogenami, w szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. Eutrofizacja jest bardzo uciążliwym i trudno odwracalnym procesem ludzkiej ingerencji w środowisko wodne. Wysoka zawartość azotanów może spowodować niezdatność wód do wykorzystania dla zaopatrzenia ludności w wodę pitną, co wymusza stosowanie kosztownych procesów uzdatniania wody. Istotnym źródłem azotanów jest działalność rolnicza. Ocenę wód pod kątem eutrofizacji oparto o przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (z. U. Nr 241/02 poz. 2093). W myśl w/w rozporządzenia za wody zanieczyszczone azotanami ze źródeł rolniczych uznaje się: wody powierzchniowe, w szczególności te które pobiera się lub zamierza pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO 3 /l, wody powierzchniowe wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu. Za wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się natomiast wody wymienione powyżej, w których zawartość azotanów wynosi od 4050 mg NO 3 /l i wykazuje tendencję wzrostową. Ocena jakości wód powierzchniowych, badanych w roku w województwie małopolskim pod kątem zanieczyszczenia związkami azotu wykazała, że wody nie są zanieczyszczone tymi związkami, ponieważ w żadnym punkcie pomiarowokontrolnym wartości stężenia azotanów nie przekraczały 50 mg NO 3 /l. Wody województwa nie są również zagrożone zanieczyszczeniem. W poniższej tabeli zestawiono średnioroczne wartości wskaźników eutrofizacji w poszczególnych punktach pomiarowokontrolnych. Pola zawierające wartości parametrów, które zostały przekroczone w stosunku do zawartych w odnośnym rozporządzeniu zostały zacieniowane. 53

17 Tabela 3. Średnioroczne wartości wskaźników eutrofizacji w wodach powierzchniowych Punkt pomiarowokontrolny p.p.k. Wskaźniki eutrofizacji Stężenia średnioroczne Rzeka nr Azot Azot Fosfor Chlorofil Ocena p.p.k. Azotany Nazwa km ogólny azotanowy ogólny a na [] [] [] [] [µg/l] mapie 1 Oświęcim 0,5 6,50 1,88 8,30 0,62 8,7 eutrofizacja 2 Łączany 38,0 4,58 1,85 8,17 0,25 27,9 eutrofizacja Wisła 3 Powyżej Krakowa 66,4 4,05 2,05 9,06 0,17 30,0 eutrofizacja 4 Niepołomice 102,0 5,35 2,10 9,29 0,30 22,9 eutrofizacja 5 Górka 145,3 4,57 2,59 11,48 0,29 22,2 eutrofizacja 7 Słupiec 209,3 3,30 2,21 9,77 0,21 19,5 eutrofizacja Biała Przemsza 8 Sławków 23,8 2,59 1,51 6,68 0,08 0,5 Soła 12 Oświęcim 1,8 2,55 1,53 6,76 0,04 4,6 Skawa 18 Zator 4,8 2,80 1,43 6,30 0,06 9,4 23 Sułkowice 24,4 4,09 2,30 10,16 0,28 7,0 eutrofizacja Skawinka 24 Powyżej Skawiny 9,6 3,03 1,66 7,36 0,14 9,9 25 Poniżej Skawiny 1,2 4,12 1,84 8,14 0,26 11,9 eutrofizacja Sanka 27 Powyżej ujęcia 2,7 5,38 4,15 18,34 0,12 2,1 eutrofizacja Rudawa 30 Podkamycze 9,0 5,41 4,07 18,01 0,27 3,2 eutrofizacja 31 Kraków, ujście 0,1 4,81 3,41 15,06 0,21 18,1 eutrofizacja Prądnik 34 Poniżej Ojcowa 21,6 4,51 3,70 16,36 0,13 1,3 eutrofizacja Białucha 35 Kraków, ujście 0,3 5,33 3,61 15,97 0,31 4,3 eutrofizacja łubnia 36 Kończyce 9,8 4,08 3,20 14,15 0,12 2,9 eutrofizacja 37 Nowa Huta 0,5 4,45 2,55 11,29 0,24 24,8 eutrofizacja Serafa 38 uża Grobla 1,0 33,14 0,09 0,39 2,50 2,3 eutrofizacja 42 Powyżej Stróży 80,6 2,01 1,30 5,76 0,03 2,8 43 Poniżej Myślenic 71,2 2,10 0,99 4,38 0,04 5,4 101 Zb.obczycki 2,06 1,13 5,01 0,02 6,5 64,2 powierzchnia Raba 101 Zb. obczycki 3m 2,16 1,22 5,41 0,02 3,6 64,2 pon. powierzchni 101 Zb. obczycki 2,24 1,34 5,91 0,02 2,0 64,2 pozycja ujęcia 45 Kłaj 31,2 2,09 1,53 6,75 0,10 3,2 47 Uście Solne 2,0 2,12 1,53 6,76 0,14 3,1 54 Pon. Cichego 56,5 7,92 3,49 15,43 0,36 1,7 eutrofizacja Szreniawa 55 Słomniki 47,5 5,39 3,56 15,73 0,25 1,6 eutrofizacja 56 Proszowice 27,5 6,02 4,00 17,70 0,26 1,9 eutrofizacja Ścieklec 57 Makocice 3,0 4,28 3,21 14,21 0,08 7,4 eutrofizacja Gróbka 53 Krzeczów 22,2 2,68 1,74 7,70 0,22 4,4 Uszwica 60 Wola eutrofizacja 0,4 3,81 2,25 9,93 0,31 5,6 Przemykowska Nidzica 61 Słaboszów 38,0 1,94 0,95 4,20 0,11 16,9 66 Waksmund 196,2 1,91 1,12 4,96 0,04 6,3 67 Harklowa 187,2 2,11 1,47 6,52 0,04 3,6 69 Czerwony Klasztor 163,8 1,55 1,13 4,99 0,02 3,7 70 Gołkowice 119,0 1,38 1,06 4,69 0,04 2,6 73 ąbrowa unajec Kamieniołom 101,1 1,93 1,39 6,16 0,06 7,1 74 Piaski rużków 65,0 1,95 1,42 6,27 0,10 2,0 76 Zgłobice 38,6 1,98 1,37 6,07 0,09 2,6 77 Biskupice Radłowskie 19,4 1,81 1,44 6,38 0,12 2,7 78 Ujście Jezuickie 0,5 2,03 1,42 6,27 0,16 3,3 79 Čirč 64,2 2,80 1,87 8,26 0,11 4,2 Poprad 80 Piwniczna 23,9 2,43 1,74 7,68 0,08 3,3 81 Biegonice 2,9 2,44 1,88 8,33 0,08 3,6 Łososina 85 Jakubkowice 6,8 2,16 1,70 7,54 0,05 3,6 Biała 90 Tarnów eutrofizacja 0,1 3,18 1,84 8,12 0,32 3,3 Tarnowska Wątok 91 Tarnów 0,5 5,10 1,04 11,92 0,45 5,8 eutrofizacja 54

18 Rzeka Breń Punkt pomiarowokontrolny p.p.k. nr p.p.k. Nazwa km na mapie 93 Łężce 27,5 152 Słupiec 2,0 92 Grądy 4,6 98 poniżej Biecza 18,6 99 Jabłonka 25,0 Żabnica Ropa Czarna Orawa Wartości graniczne Wskaźniki eutrofizacji Stężenia średnioroczne Azot ogólny [] Azot azotanowy [] Azotany [] Fosfor ogólny [] Chlorofil a [µg/l] 9,08 3,85 5,79 2,06 5,06 2,76 4,24 1,38 22,38 12,23 18,76 6,12 0,83 0,31 0,24 0,08 9,8 4,0 1,8 3,4 1,32 0,72 3,20 0,05 2,7 5 2,2 10 0,25 25 Ocena eutrofizacja eutrofizacja eutrofizacja Pod kątem narażenia na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych oraz oceny stopnia eutrofizacji wód w roku badaniami objęto 25 rzek w 52 punktach pomiarowokontrolnych. W 26 punktach pomiarowokontrolnych nie stwierdzono przekroczeń wartości granicznych wskaźników stosowanych przy ocenie eutrofizacji i również w 26 punktach wartości te zostały przekroczone. Najwyższy poziom zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego obserwowany wysokimi stężeniami azotanów stwierdzono w rzekach: Sanka, Rudawa, PrądnikBiałucha, łubnia, Szreniawa, Ścieklec, Breń i Żabnica. Zanieczyszczenia rzeki Serafy nie są spowodowane źródłami rolniczymi. Rys. 4. Eutrofizacja wód powierzchniowych w województwie małopolskim w roku 55

19 Zestawienie wykonanych ocen jakości wód powierzchniowych badanych w roku Badania jakości wód powierzchniowych realizowane były zgodnie z Programem monitoringu środowiska w województwie małopolskim na lata. Ocenę jakości wód wykonano na podstawie badań prowadzonych w punkcie pomiarowokontrolnym. Każdy punkt został przyporządkowany do jednej z sieci monitoringowych dla których ustalono program badań umożliwiający wykonanie ogólnej klasyfikacji jakości wód (według 5 klas) oraz ocen użytkowych (w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia czy też przydatności badanych wód do bytowania ryb). Tabela 4. Zestawienie ocen jakości wód powierzchniowych badanych w roku Punkt pomiarowokontrolny Rzeka Nazwa km Ocena wg rozporządzenia MŚ w sprawie klasyfikacji wód 1 (klasa jakości wód) Jakość wg dla wód ujmowanych dla zaopatrzenia ludności 2 Przydatność wód dla bytowania ryb 3 Ocena zagrożenia zanieczyszczeniem związkami azotu z rolnictwa 4 (ocena stopnia eutrofizacji wód) Oświęcim 0,5 V eutrofizacja Łączany 38,0 IV eutrofizacja Wisła Powyżej 66,4 IV eutrofizacja Krakowa Niepołomice 102,0 V eutrofizacja Górka 145,3 IV eutrofizacja Słupiec 209,3 IV eutrofizacja Biała Sławków 23,8 IV Przemsza nie stwierdzono Sztoła Powyżej Ryszki 6,0 Kozi Bród Powyżej ścieków z 3,0 Ciężkowic Soła Kęty 16,4 Oświęcim 1,8 nie stwierdzono Macocha Ujście do Wisły 0,1 V Chechło Mętków 0,1 IV Jordanów 71,1 Skawa Powyżej Suchej 45,7 II Beskidzkiej Powyżej 21,2 Wadowic Zator 4,8 nie stwierdzono Bystrzanka Ujście do 0,2 II Skawy Skawica Ujście do 0,2 II Skawy Stryszawka Powyżej ujęcia 3,5 II Paleczka Ujście do Skawy 0,1 V Kleczanka Ujście do 0,2 Skawy Wieprzówka powyżej ujęcia 18,4 karpiowate Targaniczanka powyżej ujęcia 2,7 II 56

20 Rzeka Punkt pomiarowokontrolny Nazwa km Ocena wg rozporządzenia MŚ w sprawie klasyfikacji wód 1 (klasa jakości wód) Jakość wg dla wód ujmowanych dla zaopatrzenia ludności 2 Przydatność wód dla bytowania ryb 3 Ocena zagrożenia zanieczyszczeniem związkami azotu z rolnictwa 4 (ocena stopnia eutrofizacji wód) Regulicki Okleśna 0,5 IV Sułkowice 24,4 IV eutrofizacja Skawinka Powyżej 9,6 Skawiny A1,, nie stwierdzono Poniżej Skawiny 1,2 IV eutrofizacja Gościbia Powyżej ujęcia 4,3 II Głogoczówka Radziszów 0,5 IV Cedron Radziszów 0,5 Sanka Powyżej ujęcia 2,7 eutrofizacja Rudawa Podkamycze 9,0 IV eutrofizacja A1,, Ujście do Wisły 0,1 eutrofizacja ulówka ulów 1,3 Krzeszówka Pisary 23,2 IV Szklarka Rudawa 1,0 Wilga Ujście do Wisły 0,5 V Prądnik Poniżej Ojcowa 21,6 IV eutrofizacja Ujście do Wisły 0,3 IV eutrofizacja łubnia Kończyce 9,8 eutrofizacja Ujście do Wisły 0,5 IV eutrofizacja Serafa uża Grobla 1,0 V eutrofizacja Chabówka 116,0 II Raba Powyżej Stróży 80,6 nie stwierdzono Poniżej 71,2 Myślenic nie stwierdzono powierzchnia nie stwierdzono Zbiornik. 3m poniżej obczycki powierzchni nie stwierdzono pozycja ujęcia nie stwierdzono Gdów 50,2 II Raba Kłaj 31,2 nie stwierdzono Uście Solne 2,0 nie stwierdzono Mszanka Ujście do Raby 0,2 I karpiowate Kasinka Ujście do Raby 2,5 I karpiowate 57

21 Rzeka Punkt pomiarowokontrolny rozporządzenia dla Ocena wg Jakość wg Ocena zagrożenia Przydatność zanieczyszczeniem MŚ w sprawie wód klasyfikacji wód 1 wód dla związkami azotu z ujmowanych bytowania rolnictwa 4 Nazwa km (klasa jakości dla ryb 3 (ocena stopnia wód) zaopatrzenia ludności 2 eutrofizacji wód) Lubieńka Ujście do Raby 1,7 Krzyworzeka Skrzynka 0,7 II Stradomka Łapanów 16,8 II Stradomka 2,8 II Stradomka Trzciana 0,3 IV spod Łąkty Tarnawka Boczów 0,1 I Polanka Sobolów 0,2 II Pon. Cichego 56,5 V eutrofizacja Szreniawa Słomniki 47,5 IV eutrofizacja Proszowice 27,5 IV eutrofizacja Ścieklec Makocice 3,0 eutrofizacja Gróbka Krzeczów 22,2 nie stwierdzono Poręba 36,9 Spytkowska Uszwica Borzęcin 16,3 Wola eutrofizacja 0,4 Przemykowska Leksandrówka Uszew 0,2 Niedźwiedź Maszkienice 0,2 II Nidzica Słaboszów 38,0 nie stwierdzono Czarny unajec Ludźmierz 205,0 I karpiowate Piekielnik ługopole 0,1 II Lepietnica Ludźmierz 0,3 I karpiowate Wielki Ludźmierz 0,5 II Rogoźnik Biały unajec Poronin, pon. 17,7 II ujścia Porońca Szaflary, pow. 7,1 II ujęcia wody Bystra Pow. ujęcia wody 5,8 I łososiowate Poroniec Poronin 0,2 I karpiowate unajec Waksmund 196,2 nie stwierdzono Harklowa 187,2 nie stwierdzono Zbiornik Czorsztyński warstwa powierzchniowa II 58

22 Rzeka Zbiornik Sromowce unajec Zbiornik Rożnowski Zbiornik Czchowski unajec Białka Tatrzańska Punkt pomiarowokontrolny Nazwa km Ocena wg rozporządzenia MŚ w sprawie klasyfikacji wód 1 (klasa jakości wód) Jakość wg dla wód ujmowanych dla zaopatrzenia ludności 2 w. naddenna II warstwa powierzchniowa Czerwony Klasztor II Przydatność wód dla bytowania ryb 3 Ocena zagrożenia zanieczyszczeniem związkami azotu z rolnictwa 4 (ocena stopnia eutrofizacji wód) 163,8 karpiowate nie stwierdzono Gołkowice 119,0 Świniarsko 110,8 ąbrowa 101,1 Kamieniołom warstwa II powierzchniowa w. naddenna II warstwa II powierzchniowa w. naddenna II Piaski rużków 65,0 Zakliczyn 52,3 Zgłobice 38,6 II Biskupice 19,4 Radłowskie Ujście Jezuickie 0,5 ębno 1,0 I łososiowate Niedziczanka Niedzica 0,1 II Grajcarek Szczawnica 0,1 Ochotnica Ochotnica olna 0,1 II łososiowate nie stwierdzono nie stwierdzono nie stwierdzono nie stwierdzono nie stwierdzono nie stwierdzono Kamienica Zabrzeska Zabrzeż 0,2 II karpiowate Słomka Naszacowice 0,1 II karpiowate Łubinka Nowy Sącz 1,0 II Smolnik Marcinkowice 1,8 II Paleśnianka Lusławice 0,2 V Brzozowianka Wróblowice 0,2 V Čirč 64,2 nie stwierdzono Poprad Piwniczna 23,9 nie stwierdzono Biegonice 2,9 nie stwierdzono Muszynka Powroźnik 9,2 II karpiowate 59

23 Rzeka Punkt pomiarowokontrolny Nazwa km Ocena wg rozporządzenia MŚ w sprawie klasyfikacji wód 1 (klasa jakości wód) Jakość wg dla wód ujmowanych dla zaopatrzenia ludności 2 Przydatność wód dla bytowania ryb 3 Ocena zagrożenia zanieczyszczeniem związkami azotu z rolnictwa 4 (ocena stopnia eutrofizacji wód) Wierchomla Wierchomla Wielka 0,5 I łososiowate Kamienica Nowy Sącz 0,3 II Nawojowska Kamionka Jamnica 0,1 I karpiowate Łososina Piekiełko 35,9 A1,, Jakubkowice 6,8 nie stwierdzono Słopniczanka Tymbark 0,2 karpiowate Sowlinka Łososina Górna 0,2 Białka Biała olna 0,3 Bobowa, 59,0 pow.ujęcia Biała Lubaszowa 33,6 Tarnowska pow.ujęcia Tarnów 0,1 IV eutrofizacja Mostysza Florynka 0,2 Jasienianka Wojnarowa 0,2 II Zborowianka Zborowice 0,2 Kąśnianka Kąśna olna 0,3 Rzepianka Golanka 0,2 V Szwedka Tuchów 0,2 V Wątok Tarnów 0,5 V eutrofizacja Breń Łężce 27,5 V eutrofizacja eutrofizacja Słupiec 2,0 Żabnica Grądy 4,6 IV eutrofizacja w. II Zbiornik powierzchniowa Klimkówka w. naddenna II Ropa Szymbark 41,0 II poniżej Biecza 18,6 nie stwierdzono Zdynia Uście Gorlickie 0,5 II łososiowate Sękówka Gorlice 0,6 II karpiowate Moszczanka Zagórzany 2,0 II Libuszanka ujście 1,7 Sitniczanka Biecz 1,0 II Czarna Orawa Jabłonka 25,0 nie stwierdzono 60

24 Rzeka Punkt pomiarowokontrolny rozporządzenia dla Ocena wg Jakość wg Ocena zagrożenia Przydatność zanieczyszczeniem MŚ w sprawie wód klasyfikacji wód 1 wód dla związkami azotu z ujmowanych bytowania rolnictwa 4 Nazwa km (klasa jakości dla ryb 3 (ocena stopnia wód) zaopatrzenia ludności 2 eutrofizacji wód) Piekielnik Jabłonka 0,2 I karpiowate Zubrzyca ujście 0,2 V Sylec ujście 0,2 II Lipnica ujście 0,2 II Objaśnienia: nie badano 1) ocena wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu prezentacji wyników i prezentacji stanu tych wód (z.u z dnia 1 marca r. 2) ocena wg rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (z. U z dnia 31 grudnia r.) 3) ocena wg rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października r. w sprawie, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. (z. U z dnia 23 października r.) 4) ocena wg rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada r. w sprawie, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. (z. U z dnia 9 grudnia r.) 61

25 Zmiany jakości wód powierzchniowych w wybranych wskaźnikach w latach 2000 Na rysunkach 516 zobrazowano trendy zmian jakości wód ważniejszych rzek województwa w wybranych parametrach zanieczyszczenia BZT Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny nr punktu pomiarowokontrolnego 0 0,2 0,4 0,6 0, nr punktu pomiarowokontrolnego Chlorki Punkty pomiarowokontrolne 1 Oświęcim 2 Łączany 3 pow. Krakowa 4 Niepołomice 5 Górka Legenda nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 5. Zmiany jakości wód Wisły w latach

26 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny nr punktu pomiarowokontrolnego 0 0,05 0,1 0, nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 6. Zmiany jakości wód Soły w latach 2000 Punkty pomiarowokontrolne: 1 Kęty 2 Oświęcim Legenda

27 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0,15 0,2 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 7. Zmiany jakości wód Skawy w latach Punkty pomiarowokontrolne: 1 Jordanów 2 pow. Suchej Beskidzkiej 3 Wadowice 4 Zator Legenda

28 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 1 2 nr punktu pomiarowokontrolnego 1 2 nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 8. Zmiany jakości wód Rudawy w latach Punkty pomiarowokontrolne: 1 Podkamycze 2 ujście Legenda

29 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego 1 2 nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny , ,1 0,1 0,2 5 0,2 5 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarow okontrolnego Rys. 9. Zmiany jakości wód łubni w latach Punkty pomiarowokontrolne: 1 Kończyce 2 pon. Kanału Pd. Legenda

30 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0,15 0,2 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 10. Zmiany jakości wód Wilgi w latach 2000 Legenda

31 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0,15 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 11. Zmiany jakości wód Raby w latach 2000 Punkty pomiarowokontrolne: 1 Raba Niżna 2 pon. Kasinki Małej 3 pow. Stróży 4 pon. Oczyszczalni Myślenice 5 Gdów 6 Kłaj 7 Proszówki 8 Uście Solne Legenda

32 BZT nr punktu pomiarowokontrolnego Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny nr punktu pomiarowokontrolnego Punkty pomiarowokontrolne: 1 Waksmund 2 Harklowa 3 Czerwony Klasztor 4 pow. ujścia Popradu 5 Świniarsko 6 ąbrowa Kamieniołom 7 Piaski rużków 8 Zakliczyn Fosfor ogólny 0 0,05 0,1 0,15 0,2 Legenda nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 12. Zmiany jakości wód unajca w latach

33 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny nr punktu pomiarowokontrolnego 0 0,05 0,1 0,15 0, nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 13. Zmiany jakości wód Popradu w latach 2000 Punkty pomiarowokontrolne: 1 Czercz 2 Piwniczna 3 Biegonice Legenda

34 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 14. Zmiany jakości wód Białej Tarnowskie w latach 2000 Punkty pomiarowokontrolne: 1 Bobowa 2 Lubaszowa 3 Tarnów Legenda

35 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0,15 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 15. Zmiany jakości wód Ropy w latach 2000 Punkty pomiarowokontrolne: 1 pow. ujścia Zdyni 2 Szymbark 3 pon. Gorlic 4 Biecz Legenda

36 BZT5 Azotany nr punktu pomiarowokontrolnego 1 nr punktu pomiarowokontrolnego Azot ogólny Fosfor ogólny ,05 0,1 0, nr punktu pomiarowokontrolnego nr punktu pomiarowokontrolnego Rys. 16. Zmiany jakości wód Czarnej Orawy w latach 2000 Legenda Ocena stanu osadów wodnych rzek Badania monitoringowe osadów rzecznych realizowane były zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na lata przez Państwowy Instytut Geologiczny. Na terenie województwa osady rzeczne w roku badane były w 8 punktach obserwacyjnych, których lokalizację podaje tabela 5. Tabela 5. Lokalizacja punktów obserwacyjnych osadów rzecznych Nr punktu na mapie Lp. Rzeka Miejscowość Gmina Powiat sieć krajowa: Wisła Oświęcim Oświęcim Oświęcimski Wisła Tyniec Kraków Grodzki Kraków Przemsza Chełmek Chełmek Oświęcimski Chechło Mętków Babice Chrzanowski Raba Uście Solne rwinia Bocheński unajec Waksmund Nowy Targ Nowotarski unajec Siedliszowice Żabno Tarnowski Biała Tarnowska Tarnów Tarnów Grodzki Tarnów Z uwagi na brak w Polsce prawnie obowiązujących kryteriów oceny jakości osadów dennych, w badaniach i ocenie stężeń zanieczyszczeń tychże osadów uwzględnia się kryteria tła geochemicznego, czyli naturalnej zawartości pierwiastków występujących w osadach niezanieczyszczonych w Polsce. 73