ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA. KLASY Klasa Klasa Klasa 6

Transkrypt

1 ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA. KLASY Klasa Klasa Klasa 6

2 48 Rozkład materiału nauczania. Historia wokół nas Klasa 4 Materiał może być zrealizowany w ciągu roku szkolnego w wymiarze y lekcyjnej tygodniowo. Roczny plan pracy dydaktycznej przewiduje 33 y lekcyjne, w tym: 8 powtórzeniowych oraz według uznania nauczyciela dodatkowo: y lekcyjne na prace klasowe. *Tematy dodatkowe spoza podstawy programowej wprowadzono po przeprowadzonych badaniach i konsultacjach z nauczycielami../3.. O czym mówi nam historia? Historia jest nauką o dziejach. W dziejach było wiele epok. Czym zajmuje się historyk? Czym jeszcze będziemy się zajmować na lekcjach historii?. Co to jest czas i jak go mierzymy? Kiedy nie było zegarka Czas w historii. Do czego służy oś czasu? Jak obliczyć czas w historii, czyli trochę matematyki. Długa droga do powstania kalendarza. I. POZNAJĘ HISTORIĘ historia jako dzieje, przeszłość, tradycja, badanie przeszłości, praca historyka, epoki historyczne, czasy historyczne, czasy prehistoryczne, prehistoria chronologia, era, tysiąclecie, wiek, półwiecze, epoka, mierzenie czasu oś czasu, pojęcia: czasy przed naszą erą, czasy naszej ery, pierwsza połowa wieku, druga połowa wieku 8. Historia jako dzieje. Uczeń: ) odróżnia historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości; ) wyjaśnia, na czym polega praca historyka. I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością. Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo Źródła historyczne opowiadają nam o przeszłości Bez źródła ani rusz. Co to jest źródło historyczne? Jakie znamy źródła historyczne? Jak chronimy bezcenne źródła historyczne? Różnorodne przekazy o życiu ludzi dawniej i dziś. źródło historyczne, rodzaje źródeł historycznych, zabytek, archeologia, eksponat, muzeum, skansen 8. Historia jako dzieje. Uczeń: 3) podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić Do czego służy mapa? O pewnym ważnym pytaniu (o miejsce wydarzenia). Jak czytać mapę? Co widać na mapach i planach? mapa historyczna, mapa polityczna, mapa tematyczna; legenda mapy, tytuł mapy, kartograf, czytanie mapy i planu, atlas historyczny II. Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, planu, mapy, ilustracji. 6. Sprawdzamy, co już znamy: Poznaję historię II. ŚWIAT WOKÓŁ NAS Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

3 7. 5. Kim jestem, czym się różnię od innych? Co to jest osobowość i o czym nam mówi? Nasze podobieństwo jest widoczne mimo różnic między nami. Czego uczymy się od innych? Tacy jesteśmy, czyli nasze cechy osobiste. Każdy jest osobą. 6. Społeczeństwo, rodzina, szkoła Społeczeństwo. Rodzina. Nasze potrzeby. Koledzy i przyjaciele. W klasie i na szkolnym korytarzu. Moje prawa. osobowość, tolerancja, uprzejmość, odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka: cechy biologiczne, osobiste, społeczne; postępowanie sprawiedliwe. Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń: ) wyjaśnia, w czym wyraża się odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka; 8) wyjaśnia, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja; 9) podaje przykłady konfliktów między ludźmi i sposoby ich rozwiązywania. 8. społeczeństwo, znaczenie rodziny, znaczenie przyjaźni, wiedza, wartości, prawa dziecka, potrzeba miłości, przyjaźni, opieki; prawa i obowiązki ucznia, samorząd uczniowski, sprawiedliwość. Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń: ) podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania; 3) wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny; 5) charakteryzuje społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków; 6) podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole; 7) tłumaczy, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe. 4. Państwo. Uczeń: 4) omawia wybrane prawa dziecka i podaje, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane.. Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń: 4) wyraża opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych Skąd mój ród, moje korzenie? Co kryją pamiątki rodzinne? Opowieści prababci. Drzewo genealogiczne obrazem historii naszego rodu. Historia nazwiska. Sprawdzamy, co już znamy: Świat wokół nas kultywowanie tradycji, pamiątki rodzinne, ród, rodowód, genealogia, pochodzenie, drzewo genealogiczne, pochodzenie nazwiska 0. III. MOJA MAŁA OJCZYZNA, MÓJ KRAJ. 8. Legendy i historia mojego miasta i regionu Miejsca i ludzie. Mała ojczyzna. Jak można opisać swoją małą ojczyznę? Historia, historia Symbole lokalne. Co powiedzieliby nam nasi przodkowie? Tam, gdzie mieszkamy i gdzie żyjemy regiony. Co mówią ludzie? 9. Polska moja ojczyzna Ojczyzna jest wspólna. Tam, gdzie żyjemy i gdzie mieszkamy. Stolica Polski. Nasze najważniejsze symbole (flaga, godło). Hymn narodowy. Sprawdzamy, co już znamy: Moja mała ojczyzna, mój kraj pojęcie małej ojczyzny, herb, regiony historyczno-geograficzne Polski, tradycja, legenda, obyczaje, gwara, folklor. Mała Ojczyzna. Uczeń: ) opisuje swoją małą Ojczyznę ; ) zbiera informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej Ojczyzny ; 3) wskazuje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych i na przykładach omawia zakres działań oraz sposoby powoływania władz. 3. Ojczyzna. Uczeń: ) wskazuje na mapie i opisuje główne regiony Polski wspólna ojczyzna, stolica Polski, święta państwowe, symbole narodowe: flaga, godło, hymn narodowy, sejm, senat 3. Ojczyzna. Uczeń: ) wymienia i tłumaczy znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej; ) wskazuje na mapie i opisuje główne regiony Polski; 3) wymienia mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce. Planowanie pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

4 Jak żyli nasi praprzodkowie myśliwi i rolnicy Nasi praprzodkowie. Jak żyli? Co robili? Od koczownika do rolnika, no i co z tego wynika.. Biskupin pradawna osada nad jeziorem O tym, że każdy, kto umie patrzeć, może być odkrywcą. Życie w grodzie nad jeziorem. Co się stało z Biskupinem? Sprawdzamy, co już znamy: O praprzodkach i osadzie w Biskupinie. Legendy i historia, czyli opowieści o początkach państwa polskiego Wśród pradawnych opowieści. Legenda o Lechu, Czechu i Rusie. Legenda o złym księciu Popielu. Legenda o Piaście. Legenda o księciu Kraku i Smoku Wawelskim. 3. Mieszkańcy grodu i podgrodzia Jak powstawały grody? Gród ośrodkiem władzy książęcej. Mieszkańcy podgrodzia. IV. OPOWIEŚCI O LUDZIACH, LEGENDACH I HISTORII ludzie pierwotni, koczownik, osiadły tryb życia, rolnictwo osada warowna, gród, zajęcia mieszkańców cechy charakterystyczne legendy, kronikarz, godło, ród Piastów, plemię, postacie legendarne, postacie historyczne budowa grodu, gród ośrodek władzy książęcej, pan grodowy, kasztelan, podgrodzie, rzemiosło, drużynnik, Mieszko I 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: ) opowiada legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie, a także rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy; ) wskazuje na mapie Gniezno i państwo Mieszka I. 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 3) umiejscawia w czasie postać Mieszka I, używając pojęć: plemię, gród, drużyna, książę. Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo W średniowiecznym zamku siedzibie seniora Budowa zamku. W siedzibie seniora i w jej pobliżu. Od giermka do rycerza. Rycerskie życie. Rycerskie losy. średniowieczny zamek i jego mieszkańcy, podzamcze, cechy wzoru osobowego rycerza, budowla obronna (fosa, baszty, wieża, mury obronne), senior, rycerz, giermek, turniej rycerski, kodeks honorowy rycerza, herb, Zawisza Czarny. Rycerze. Uczeń: ) charakteryzuje zamek średniowieczny i jego mieszkańców; ) opisuje charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza Życie mieszkańców wsi W rytmie pór roku. W chłopskiej chałupie. Powinności wobec możnego pana. warunki życia na wsi średniowiecznej, post, danina, dziesięcina, porównanie życia chłopa z życiem mieszczanina i rycerza 4. Chłopi. Uczeń: ) opisuje warunki życia na wsi średniowiecznej; ) porównuje życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina.. Sprawdzamy, co już znamy: O legendach i historii. 6. W służbie Bogu i ludziom Księża i zakonnicy. Święty Franciszek przyjaciel ludzi i zwierząt. Życie codzienne w średniowiecznym klasztorze. W pracowni średniowiecznego kronikarza. zakon, klasztor, reguła, ubóstwo, benedyktyni, cystersi, franciszkanie, dominikanie, benedyktyńska praca, św. Franciszek, inicjał, pergamin, miniatura. Mnisi. Uczeń: ) opisuje klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo; ) charakteryzuje postać św. Franciszka z Asyżu. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

5 3. 7. Średniowieczne kościoły i katedry Budowle o grubych murach i małych oknach. Strzeliste katedry. Miejsca święte i pielgrzymki. Co kryją podziemia średniowiecznych kościołów? 8. W średniowiecznym mieście Od osady do miasta. Wśród ulic średniowiecznego miasta. Kto posiadał miasto, a kto nim zarządzał? Kupcy i rzemieślnicy. Od zamożnego kupca do wędrownego grajka. Życie w średniowiecznym mieście. Sprawdzamy, co już znamy: O średniowiecznych klasztorach, kościołach i miastach 9. W pracowni mistrza Stwosza Z Norymbergi do Krakowa. W warsztacie rzeźbiarza. Niezwykły ołtarz kościoła Mariackiego. 0. Dzieło mistrza Długosza Zamiłowanie do wiedzy. W służbie królowi. Pierwszy polski historyk.. Mikołaj Kopernik ten, który poruszył Ziemię Uczony ksiądz Kopernik. Zarządca dóbr kościelnych i obrońca zamków. Kopernik i jego wielkie odkrycie. Sprawdzamy, co już znamy: O średniowiecznych kronikarzach, artystach i uczonych. W szlacheckim dworze i w pałacu magnackim Od rycerza do szlachcica. W szlacheckim dworze. W folwarku szlacheckim. Od szlachcica do magnata. W siedzibie magnata. W chłopskiej zagrodzie. 3. W Łazienkach Królewskich W kręgu nauki i sztuki. W komnatach i apartamentach królewskich. Szkoła dla patriotów. Pierwsze ministerstwo oświaty. Miasto z obrazów. kościół, katedra, styl romański, styl gotycki, witraż, portal, rozeta, fundator, pielgrzymka, relikwie, krypta 4. miasto średniowieczne, mury miejskie, rynek, barbakan, ratusz, kupcy, rzemieślnicy, warsztat, cech, mieszczanie, patrycjusze, pospólstwo, plebs, rada miejska, burmistrz 3. Mieszczanie. Uczeń: ) opisuje miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek, mury miejskie; ) porównuje warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym rzemieślnik artysta, pracownia, detal, ołtarz mariacki, kościół Mariacki, Wit Stwosz Uczeń: tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami. 7. kronikarz, historyk, dziejopis, dyplomata, wychowawca, Jan Długosz Uczeń: tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami. 8. uczony, astronom, astronomia, astrolabium, Układ Słoneczny, odkrycie naukowe, Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię 6. Mikołaj Kopernik i jego odkrycie. Uczeń: ) opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe; ) opisuje i umieszcza w czasie odkrycie Mikołaja Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię szlachta, folwark, przywileje, dwór szlachecki, pospolite ruszenie, czeladź, magnat, możnowładca, Krzyżtopór siedziba magnata, chłopska zagroda, pańszczyzna postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, Zamek Królewski, obiady czwartkowe, mecenat, pałac Na Wodzie, teatr Na Wyspie, Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, Warszawa z obrazów Canaletta 9. Polski szlachcic. Uczeń: ) charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: pospolite ruszenie; ) opisuje działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna. Uczeń: tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami. Planowanie pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

6 Klasa 5 4. Koleją w XIX wiek Od lampy naftowej do żarówki. Para, węgiel i żelazo. Zmieniają się miasta. Powstają fabryki. Zmienia się życie ludzi. Sprawdzamy, co już znamy: O szlacheckim dworze, królewskim pałacu i wielkich wynalazkach rozwój uprzemysłowienia w XIX w., maszyna parowa, pierwsza lokomotywa Rakieta, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, XIX-wieczne miasto, fabryka, robotnik, zmiany w życiu społeczeństwa Materiał może być zrealizowany w ciągu roku szkolnego w wymiarze y lekcyjnej tygodniowo. Roczny plan pracy dydaktycznej przewiduje 3 y lekcyjne, w tym: 5 powtórzeniowych oraz, według uznania nauczyciela, dodatkowo: y lekcyjne na prace klasowe, lekcje na omówienie i poprawienie prac klasowych. 5. Miasto przemysłowe. Uczeń: ) opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka. Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo *Tematy dodatkowe spoza podstawy programowej wprowadzono po przeprowadzonych badaniach i konsultacjach z nauczycielami. I. CYWILIZACJE NAD WIELKIMI RZEKAMI./.. Czas w historii Chronologia nauka o mierzeniu czasu. Epoki historyczne i wielkie wydarzenia. Fakty historyczne i daty. Oś czasu, czyli jak porządkujemy kolejność wydarzeń. chronologia, era, epoka historyczna, czasy p.n.e., czasy n.e., oś czasu, tysiąclecie, wiek, półwiecze, pierwsza i druga połowa wieku, przyporządkowanie faktów historycznych datom, obliczanie upływu czasu między wydarzeniami I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością. 3.. Nad Eufratem i Tygrysem Kraina między rzekami. Rzeka to życie, i to całkiem wygodne. Potężne mury miast. U wrót świątyni. Pismo i inne wynalazki mieszkańców Mezopotamii. Co to jest prawo i po co je wymyślono. starożytność, Mezopotamia, Eufrat, Tygrys, Sumerowie, pismo klinowe, kanał nawadniający, miasto-państwo, świątynia, ziggurat, Babilon, prawo, kodeks, cywilizacja Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

7 4. 3. W Egipcie faraonów O rzece, która żywiła Egipcjan. O tym, czego Egipcjanom nie brakowało, i o tym, co musieli sprowadzać. Państwo, władca i jego lud. Bogowie i kapłani. Urzędnicy i pisarze. Zapisane na zwojach papirusu. 4. Palestyna i jej mieszkańcy Ziemia Obiecana. Trudna droga do Ziemi Obiecanej. Wiara w jedynego Boga. O tym, jak powstało królestwo Izraela. Walka Dawida z Goliatem. O wielkich królach Izraela. 5. Od obrazków do liter Ludzie i pismo. Materiały pisarskie. dar Nilu, świątynia, święte obrazki, kapłan, mumia, piramida, grobowiec, piramida Cheopsa, faraon, pisarz, chłopi, niewolnicy, papirus 5. Ziemia Obiecana, Izraelici, Stary Testament, Arka Przymierza, walka Dawida z Goliatem, Abraham, Mojżesz, kamienne tablice, Dziesięcioro Przykazań, świątynia Salomona, Biblia 6. znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej, pismo obrazkowe, pismo klinowe, hieroglify, alfabet fenicki, alfabet grecki, rzymski Uczeń: ) wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej. 7. Sprawdzamy, co już wiemy: O cywilizacjach nad wielkimi rzekami II. STAROŻYTNI GRECY W ojczyźnie starożytnych Greków Kraina Greków. Życie w greckiej polis. Na greckiej agorze. W greckim domu. Grecja w V w. p.n.e., Hellada, Hellenowie, polis, kolonizacja, kolonia, barbarzyńcy, amfora, Ateny, Sparta, obywatel, demokracja, agora Uczeń: ) opisuje życie w Atenach peryklejskich Ateny i Sparta Ateny państwo wolnych obywateli. Sparta państwo żołnierzy. W obronie przed wspólnym wrogiem. Wojny Greków z Persami. Ateny, Sparta, Persowie, Perykles, obywatel, demokracja, zgromadzenie ludowe, agora, wychowanie spartańskie, hoplita, ostrakon, Akropol, Termopile Uczeń: ) opisuje życie w Atenach peryklejskich /. 8. Kultura Greków Najtrudniejsze pytania. W poszukiwaniu dobra. O laur zwycięstwa, czyli coś dla tych, którzy lubią sport. Na Olimpie. Wszystko dla bogów. Bogowie i herosi. Muzyka i teatr. życie i wierzenia Greków mit, olimpiada, filozofia, kultura, teatr, mitologia, Olimp, bogowie olimpijscy, ambrozja, nektar, świątynia grecka, teatr grecki Uczeń: ) opisuje życie w Atenach peryklejskich, używając pojęć: teatr, filozofia, bogowie olimpijscy (Zeus, Atena, Apollo), mity (Herakles, Odyseusz), olimpiada. Planowanie pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

8 Architekci i rzeźbiarze Świątynie na Akropolu. Rzeźby, kamienne posągi i malowidła. Sprawdzamy, co już wiemy: O starożytnych Grekach 0. W starożytnym Rzymie O mieście na siedmiu wzgórzach. Rzym i jego mieszkańcy. O wilczycy, podróżniku i o tym, jak powstał Rzym. O królach i urzędnikach rzymskich.. Rzym cesarstwem Pod znakiem Marsa. Sukcesy wodzów i koniec republiki. Juliusz Cezar. Oktawian i początek cesarstwa.. Kultura Rzymian Prawo rzymskie. Architekci i artyści. Akwedukty, drogi i mosty. osiągnięcia Greków w sztuce Akropol, świątynia Ateny, Zeus Olimpijski, Fidiasz, kolumna grecka, posąg III. STAROŻYTNI RZYMIANIE imperium, Imperium Rzymskie, Romulus, Remus, Rzym, 753 r. p.n.e., senat, senator, zgromadzenie ludowe, republika, trybun ludowy, konsul, dyktator, łacina Mars, cesarz, cesarstwo, legiony rzymskie, legionista, dyktator, centurion, legat, łuk tryumfalny, Kartagina, Hannibal, Juliusz Cezar prawo rzymskie, drogi rzymskie, amfiteatr, akwedukt, most rzymski, drogi rzymskie, łuk, kopuła, Forum Romanum Uczeń: ) opisuje życie w Atenach peryklejskich. Uczeń: 3) charakteryzuje osiągnięcia Rzymu. Uczeń: 3) charakteryzuje osiągnięcia Rzymu. Uczeń: 3) charakteryzuje osiągnięcia Rzymu, używając pojęć i terminów: prawo rzymskie, drogi, wodociągi. Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo Społeczeństwo rzymskie Co Rzymianie robili, gdy nie wojowali? Religia Rzymian. Igrzyska Rzymian. Ludzie wolni i niewolnicy. obywatele, niewolnicy, żołnierze, igrzyska rzymskie, gladiator, Koloseum, religia Rzymian, willa rzymska Uczeń: 3) charakteryzuje osiągnięcia Rzymu Chrześcijanie Jezus z Nazaretu. Początki chrześcijaństwa. Czym jest tolerancja? Jezus z Nazaretu, Mesjasz, przypowieści, ewangelie, apostołowie, chrześcijaństwo, św. Paweł, Palestyna, cesarstwo rzymskie, tolerancja Uczeń: 4) opisuje narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych Upadek Imperium Rzymskiego Co złego stało się w imperium? Ludzie z długimi brodami. Z Rzymu do Konstantynopola. Kto pokonał Rzym? To, co najcenniejsze dziedzictwo cywilizacji rzymskiej. upadek cesarstwa rzymskiego, barbarzyńcy, Wandalowie, Hunowie, Rzym, Konstantynopol 0. Sprawdzamy, co już wiemy: O starożytnych Rzymianach Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

9 IV. W PAŃSTWIE KRÓLA FRANKÓW I W ŚREDNIOWIECZNEJ POLSCE. 6. W państwie Karola Wielkiego Karol zwany Wielkim. Szkoła w Akwizgranie. W pałacu cesarskim. Dziedzictwo Karola Wielkiego. 7. Początki państwa polskiego Polanie i inne plemiona. Co się wydarzyło w roku 966? Ubrani w kolczugi. Zwycięstwa Mieszka. Akwizgran, pismo karolińskie (minuskuła), król, koronacja, cesarz, szkoła pałacowa, skryptorium, manuskrypt, łacina, arkady, średniowiecze./3. panowanie Mieszka I Polanie, Wiślanie, plemię, książę, kmieć, chrzest Polski, Gniezno, Mieszko I, chrzest Polski, drużyna książęca, wojowie, kasztelan, gród książęcy, biskupstwo, budowniczy państwa polskiego poganie, chrześcijaństwo, chrystianizacja, biskup, misja, Prusowie, Drzwi Gnieźnieńskie, Gniezno 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: ) wskazuje na mapie Gniezno i państwo Mieszka I; 3) opisuje panowanie Mieszka I, umiejscawiając je w czasie i używając pojęć: plemię, gród, drużyna, książę Wyprawa św. Wojciecha Książę Bolesław i misjonarz z Pragi. Wyprawa św. Wojciecha do Prusów. Drzwi Gnieźnieńskie świadectwem historii. 9. Bolesław Chrobry książę i król W roku 000 w Gnieźnie. Miecz Bolesława Chrobrego. Królewska korona. Sprawdzamy, co już wiemy: O Karolu Wielkim i początkach państwa polskiego 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 4) uwzględnia postać św. Wojciecha. 5. Gniezno, zjazd gnieźnieński, Otton III, cesarz, włócznia św. Maurycego, wojowie, wyprawa wojenna, koronacja 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 4) opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie: św. Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III Następcy Bolesława Chrobrego Testament Bolesława Krzywoustego. Rycerze krzyżaccy i ich państwo. W Polsce dzielnicowej XIII wieku. Władysław Łokietek odbudowuje państwo.. Kazimierz Wielki budowniczy miast i zamków Rządy króla Kazimierza. Król Kazimierz dobrym gospodarzem. W królewskiej stolicy Krakowie. Zjazd monarchów w Krakowie.. Akademia w Krakowie Założenie Akademii Krakowskiej. Wśród uczniów. Wśród studentów. Wśród profesorów. Kto opiekował się nauką i sztuką? testament Bolesława Krzywoustego, rozbicie dzielnicowe, ekspansja, zakon krzyżacki, dzielnica senioralna, senior, Władysław Łokietek, zjednoczenie państwa, Wawel, Kraków stolica państwa, dynastia Kraków, Królestwo Polskie, mur obronny, zamek obronny, handel, uczta u Wierzynka, dyplomata, statuty, przywileje Akademia Krakowska, uniwersytet, uczelnia, wszechnica, profesor, żak, bakałarz, bursa, kolegium, rektor 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 5) wskazuje na mapie Kraków i państwo Kazimierza Wielkiego, umiejscawiając je w czasie; 6) opowiada o panowaniu Kazimierza Wielkiego i uczcie u Wierzynka. 0. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 6) opowiada o powstaniu Akademii Krakowskiej. Planowanie pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

10 Klasa 6 3. Jadwiga i Jagiełło unia dwóch narodów Jadwiga królewna z Węgier. Litwa i Polska. Unia w Krewie początek dynastii Jagiellonów. Panowanie Jadwigi i Jagiełły. 4. Wojna z zakonem krzyżackim Najazdy Krzyżaków. Przygotowania do bitwy. Wielka bitwa pod Grunwaldem. Sprawdzamy, co już wiemy: O władcach średniowiecznej Polski Jadwiga, Jagiełło, unia personalna, rada królewska, Polska, Litwa, Wilno, Wielkie Księstwo Litewskie, Krewo, zasługi Jadwigi dla kultury polskiej przyczyny i skutki bitwy pod Grunwaldem Żmudź, Pomorze Gdańskie, Czerwińsk, Malbork, Grunwald, Krzyżacy, wielki mistrz, wielki książę litewski, rycerstwo średniowieczne Materiał może być zrealizowany w ciągu roku szkolnego w wymiarze lekcyjnych tygodniowo. Roczny plan pracy dydaktycznej przewiduje 46 lekcyjnych, w tym: 9 powtórzeniowych oraz, według uznania nauczyciela, dodatkowo: 3 y lekcyjne na prace klasowe, 3 y lekcyjne na omówienie i poprawienie prac klasowych. 7. Jadwiga i Jagiełło. Uczeń: ) wskazuje na mapie Wielkie Księstwo Litewskie; ) wyjaśnia przyczyny unii polsko-litewskiej; 3) charakteryzuje osobę Jadwigi i wymienia jej zasługi dla kultury polskiej. 7. Jadwiga i Jagiełło. Uczeń: 4) opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem. Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo *Tematy dodatkowe spoza podstawy programowej wprowadzono po przeprowadzonych badaniach i konsultacjach z nauczycielami. I. EPOKA ODRODZENIA. Wielcy żeglarze i odkrywcy Nowy Świat, karawela, kompas, astrolabium, Indie Zachodnie, Indie Wschodnie, Indianie, Krzysztof Kolumb, Bartłomiej Diaz, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan 5. Odkrycie Nowego Świata. Uczeń: ) umieszcza Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i przestrzeni; ) opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie.. Skutki wielkich odkryć geograficznych konkwistador, broń palna, kolonizacja, korzenie, Aztekowie, Inkowie, Tenochtitlan, handel, gospodarka pieniężna 5. Odkrycie Nowego Świata. Uczeń; 3) wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki; ) używa pojęcia: broń palna. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

11 3./4. 5. Uczeni i artyści odrodzenia Dwór Jagiellonów epoka nowożytna, odrodzenie, renesans, mecenas, humanista, humanizm, człowiek renesansu, ruchoma czcionka, drukowana książka, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Jan Gutenberg Wawel, krużganki, arkady, arras, życie dworskie, paziowie, komnata, rada królewska, złoty wiek Rzeczypospolitej hołd pruski 6. Sprawdzamy, co już wiemy: O epoce odrodzenia 8. Dwór Jagiellonów. Uczeń: opisuje życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras. II. RZECZPOSPOLITA SZLACHECKA 7. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów unia lubelska, Rzeczpospolita Obojga Narodów, obywatele szlachta, Rzeczpospolita szlachecka wolna elekcja, pole elekcyjne, sejm elekcyjny, magnateria, prymas, koronacja 0. Rzeczpospolita Obojga Narodów. Uczeń: ) wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska i wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów; ) opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja. 8. Kto razem z królem rządził państwem? przywileje, sejm walny, pospolite ruszenie, sejmik ziemski, demokracja szlachecka, stany sejmujące: król, senat, izba poselska 9. Polski szlachcic. Uczeń: ) charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używa pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie. 9. W folwarku szlacheckim działalność gospodarcza polskiej szlachty: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny Wisłą do Gdańska 9. Polski szlachcic. Uczeń: ) opisuje działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny Wisłą do Gdańska. 0. Sprawdzamy, co już wiemy: O Rzeczypospolitej szlacheckiej III. RZECZPOSPOLITA W XVII WIEKU. Wojny ze Szwedami wojny ze Szwedami, potop szwedzki, obrona Częstochowy, Stefan Czarniecki, wojna podjazdowa, buława, hetman. Rzeczpospolita w XVII w. Uczeń: ) sytuuje w czasie i omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego Walki z Kozakami Wyprawa wiedeńska Jana III Sobieskiego Zaporoże, Dzikie Pola, Kozacy, sicz, atman, rejestr kozacki, powstanie Chmielnickiego wojny z Turcją, Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Żółkiewski, Podole, Jan III Sobieski, odsiecz wiedeńska, oblężenie, sułtan, husaria. Rzeczpospolita w XVII w. Uczeń: ) sytuuje w czasie i opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria. Planowanie pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

12 Sprawdzamy, co już wiemy: O wojnach Rzeczypospolitej w XVII wieku Rzeczpospolita w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego Na ratunek ojczyźnie powstanie kościuszkowskie 794 r. Powstań polsko, skrusz kajdany powstanie listopadowe 830 r. Zawiedzione nadzieje powstanie styczniowe 863 r. IV. UPADEK RZECZYPOSPOLITEJ I WALKA O NIEPODLEGŁOŚĆ naprawa państwa, Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, manufaktura, Sejm Wielki, Ustawa Rządowa, Prawo o miastach, Konstytucja 3 maja, Straż Praw, przyczyny upadku państwa naczelnik powstania, insurekcja, przysięga Tadeusza Kościuszki, kosynierzy, III rozbiór Polski ( 795) Noc Listopadowa, spisek podchorążych, Arsenał, Olszynka Grochowska, reduta, ułani, Wielka Emigracja branka, Biali, Czerwoni, Romuald Traugutt, dyktator, wojna partyzancka, zsyłka, Sybir, Cytadela. Upadek I Rzeczypospolitej. Uczeń: ) podaje przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja; 3) wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego.. Upadek I Rzeczypospolitej. Uczeń: ) omawia i sytuuje w czasie wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy; 3) podaje datę III rozbioru. 3. Formy walki o niepodległość. Uczeń: ) umiejscawia w czasie powstanie listopadowe; ) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu. 3. Formy walki o niepodległość. Uczeń: ) umiejscawia w czasie powstanie styczniowe; ) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu. Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo 9. Sprawdzamy, co już wiemy: O czasach króla Stanisława Augusta i powstaniach narodowych 0./. Walka Polaków o język i kulturę w XIX wieku tajne nauczanie, rusyfikacja, praca organiczna, Kulturkampf, strajk we Wrześni, pozytywizm, Jan Matejko, Stanisław Moniuszko, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański 3. Formy walki o niepodległość. Uczeń: 3) omawia, na wybranym przykładzie, walkę o język w nauczaniu; 4) zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego.. Polacy na emigracji emigracja z ziem polskich: polityczna, zarobkowa, wielcy Polacy na emigracji: Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie, Helena Modrzejewska 4. Życie na emigracji. Uczeń: ) wskazuje na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich; ) rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową; 3) zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Skłodowskiej Curie, Heleny Modrzejewskiej. 3. W XIX-wiecznej Łodzi mieście fabrykantów i robotników fabryka, fabrykant, robotnicy, klasa społeczna, produkcja rzemieślnicza, produkcja fabryczna (maszynowa), warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce, miasto przemysłowe 5. Miasto przemysłowe. Uczeń: ) opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w; ) wskazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich; 3) rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne ( maszynowe) formy produkcji; 4) opisuje warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce. 4. Sprawdzamy, co już wiemy: O Polsce i Polakach w okresie zaborów Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

13 /33. Zniszczenia i cierpienie I wojna światowa Kongres w Wersalu i sprawa polska Odrodzona II Rzeczpospolita Sprawdzamy, co już wiemy: O I wojnie światowej i odrodzonej II Rzeczypospolitej Wybuch II wojny światowej Polacy pod okupacją niemiecką i radziecką Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój powstanie warszawskie 944 r. Polacy na frontach II wojny światowej V. WIELKA WOJNA I ŚWIAT PO WOJNIE daty: 94 98, trójprzymierze, trójporozumienie, ententa, wojna pozycyjna, Legiony Piłsudskiego, armia gen. Hallera kongres wersalski, sojusznicy, alianci, sprawa polska, 4 punktów Wilsona, Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski II Rzeczpospolita, walka o granice, Święto Niepodległości, kultura, gospodarka, społeczeństwo, mniejszości narodowe VI. NAJWIĘKSZA WOJNA W DZIEJACH ŚWIATA daty: , państwo totalitarne, faszyzm, nazizm, komunizm, Niemcy, Rosja sowiecka, Hitler, Stalin, aneksja, pakt Ribbentrop-Mołotow, wojna obronna, Westerplatte, ewakuacja okupacja, nazizm, Holokaust, getto, konspiracja, deportacje, niemiecki obóz koncentracyjny, Auschwitz, Katyń, partyzantka, Szare Szeregi polskie państwo podziemne, Armia Krajowa, konspiracja, sabotaż, poczta polowa, heroizm Polska w okresie II wojny światowej: Dywizjon 30, 303, bitwa o Anglię, Armia gen. Władysława Andersa, Monte Cassino, Armia Polska w ZSRR 34. Sprawdzany, co już wiemy: O wydarzeniach II wojny światowej Świat podzielony Polska i Polacy po 945 roku VII. POLSKA I ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ wielka trójka, żelazna kurtyna, zimna wojna ; komunistyczny Wschód, demokratyczny Zachód odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny, likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne, cenzura, system socjalistyczny, realny socjalizm, socrealizm 6. Odrodzenie państwa polskiego. Uczeń: ) wymienia czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę; 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Romana Dmowskiego. 6. Odrodzenie państwa polskiego. Uczeń: ) wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów; 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego. 7. Polska w okresie II wojny światowej. Uczeń: ) wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę; ) podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw. 7. Polska w okresie II wojny światowej. Uczeń: ) podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec państw podbitych; 3) charakteryzuje życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności żydowskiej; 4) omawia formy oporu społeczeństwa wobec okupantów. 7. Polska w okresie II wojny światowej. Uczeń: 5) opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy. 8. Polska Rzeczpospolita Ludowa. Uczeń: ) wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów; ) używa pojęć: zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej. 8. Polska Rzeczpospolita Ludowa. Uczeń: ) opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne, cenzura. Planowanie pracy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0

14 / U progu wolności Sprawdzamy, co już wiemy: O Polsce i Polakach po II wojnie światowej III Rzeczpospolita życie w państwie demokratycznym Społeczeństwo protest robotników, aparat bezpieczeństwa, opozycja demokratyczna, stan wojenny, strajk polityczny, obrady okrągłego stołu, NSZZ Solidarność, wolne wybory demokratyzacja państwa, prywatyzacja, instytucje demokratyczne, dobro wspólne, wolność słowa, wolne media, konstytucja, parlament, prezydent, rząd, sądy ich funkcje w systemie politycznym, prawa i obowiązki obywateli Rzeczypospolitej grupy społeczne i ich rola w społeczeństwie, znaczenie pracy w życiu człowieka jej społeczny podział, problemy współczesnej Polski różne źródła informacji: prasa, radio, telewizja, internet, dorośli 8. Polska Rzeczpospolita Ludowa. Uczeń: ) opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: opozycja demokratyczna. 9. Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej. Uczeń: ) opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, okrągły stół. 9. Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej. Uczeń: ) wskazuje na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów; 3) wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 989 r. 4. Państwo. Uczeń: ) wyjaśnia, w czym się wyraża demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja; ) wymienia organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej: parlament, rząd, sądy i omawia najważniejszą funkcję każdego z tych organów w systemie politycznym; 3) podaje przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. 5. Społeczeństwo. Uczeń: ) wyjaśnia znaczenie pracy w życiu człowieka i dostrzega jej społeczny podział; ) opisuje różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie; 3) podaje przykłady ważnych problemów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł informacji (od osób dorosłych, z prasy, radia, telewizji, internetu). Rozkład materiału klasy 4 6 Historia i społeczeństwo 4. Mniejszości narodowe i etniczne mniejszości narodowe i etniczne ich kultura i tradycja, skupiska Polaków na świecie, pamięć o przeszłości miejsca pamięci narodowej Unia Europejska, konwencja, suwerenność, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe, symbole unijne (flaga, hymn UE) globalizacja, rewolucja technologiczna, media elektroniczne, kultura masowa, ochrona środowiska naturalnego. Mała Ojczyzna. Uczeń: ) opisuje małą ojczyznę uwzględniając tradycję historyczno-kulturową. 3. Ojczyzna. Uczeń: 3) wymienia mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce i na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje oraz wymienia miejsca największych skupisk Polaków na świecie. 6. Wspólnota europejska. Uczeń opowiada o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe, oraz rozpoznaje symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości). 7. Problemy ludzkości. Uczeń: ) wyjaśnia, co oznacza powiedzenie: świat stał się mniejszy i wskazuje przyczyny tego zjawiska; ) opisuje i ocenia na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka; 3) wymienia pożytki i niebezpieczeństwa korzystania z mediów elektronicznych. 7. Problemy ludzkości. Uczeń: 4) opowiada o przejawach nędzy na świecie oraz formułuje własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez państwa lub organizacje pozarządowe; 5) wyjaśnia na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie Polska w Unii Europejskiej Współczesny świat globalizacja Współczesny świat problemy ludzkości Sprawdzamy, co już wiemy: O Polsce i świecie po II wojnie światowej bezrobocie, wykluczenie, nędza na świecie, organizacje pomocowe, konflikty społeczne, konflikty zbrojne Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o. o., Warszawa 0