PROJEKT STANOWISKA RP

Transkrypt

1 PROJEKT STANOWISKA RP przygotowany w związku z art. 7 ustawy z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 213, poz. 1395) Dotyczy Data przekazania Polsce dokumentu przez instytucje UE 1. Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskich dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego dla przedsiębiorstw 2. Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniająca dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych 16 marca 2018 r. Sygnatura dokumentu Komisja Europejska Numer międzyinstytucjonalny COM(2018) 113 COM(2018) /0048 (COD) 2018/0047 (COD) Procedura decyzyjna zwykła procedura ustawodawcza Tryb głosowania w Radzie UE większość kwalifikowana Instytucja wiodąca Ministerstwo Finansów Instytucje współpracujące Data przyjęcia przez KSE 30 marca 2018 r.

2 I. Cel projektu aktu prawnego Projekt rozporządzenia w sprawie europejskich dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego dla przedsiębiorców oraz towarzyszący mu projekt dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych stanowią część szerszego pakietu legislacyjnego mającego na celu dokończenie budowy unii rynków kapitałowych, co stanowi jeden z priorytetowych celów Komisji Europejskiej w obecnej kadencji. Model finansowania społecznościowego (zwany również crowdfundingiem) obejmuje przedsiębiorców, którzy przedstawiają projekty wymagające sfinansowania, inwestorów, którzy mogą wpłacać środki w celu sfinansowania projektów oraz platformę, która jest swego rodzaju pośrednikiem, z jednej strony ułatwiającym przedsiębiorstwom wypromowanie swojego projektu i dotarcie do szerokiego grona odbiorców, z drugiej umożliwiającym inwestorom łatwiejsze identyfikowanie interesujących ich projektów oraz udostępnianie im niezbędnych informacji. Finansowanie takie staje się coraz bardziej popularne wśród innowacyjnych przedsiębiorstw, przedsiębiorstw typu start-up i innych przedsiębiorstw nienotowanych na rynkach regulowanych, które napotykają na znaczne trudności w pozyskiwaniu kapitału na rozpoczęcie działalności i dalszy rozwój. Obecnie niektóre państwa członkowskie wprowadziły już krajowe przepisy odnoszące się do działalności w zakresie finansowania społecznościowego. Przepisy te są jednak dostosowane do cech i potrzeb lokalnych rynków i inwestorów, co znacząco utrudnia podmiotom krajowym rozszerzanie swojej działalności na kolejne państwa. Z tego względu Komisja Europejska przedstawiła przedmiotowy wniosek, którego celem jest ustanowienie jednolitych dla całej Unii Europejskiej ram regulacyjnych dla platform finansowania społecznościowego działających w formule transgranicznej w oparciu o tzw. znak UE (ang. EU label). Jednocześnie, rozporządzenie nie będzie ingerowało w działalność dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego świadczących swoje usługi jedynie na obszarze jednego kraju, dzięki czemu państwa członkowskie zachowają swobodę w kształtowaniu reżimu prawnego mającego zastosowanie do podmiotów działających wyłącznie na rynku krajowym. Ponadto, projekt jest elementem szerszej inicjatywy Komisji Europejskiej mającej na celu zwiększenie wykorzystania nowoczesnych technologii w sektorze usług finansowych. Projekt rozporządzenia dąży więc do stworzenia takich regulacji prawnych, które umożliwią wprowadzanie innowacyjnych usług finansowych w całej Unii Europejskiej, przy jednoczesnej dbałości o bezpieczeństwo i stabilność finansową zarówno inwestorów, jak i przedsiębiorstw. Aby osiągnąć powyżej przedstawione cele, projekt rozporządzenia przewiduje: 1. objęcie dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego, którzy świadczą swoje usługi w sposób transgraniczny, koniecznością uzyskania zezwolenia Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ang. ESMA); 2. nałożenie na dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego obowiązków przestrzegania wymogów organizacyjnych, zapobiegania konfliktom interesów oraz zasad przechowywania aktywów klientów; 3. ochronę inwestorów i potencjalnych inwestorów, dzięki nałożeniu na dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego konieczności sprawdzania adekwatności

3 ofert dla klienta, przeprowadzania symulacji zdolności klienta do ponoszenia strat oraz dostarczania arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych w odniesieniu do każdej oferty finansowania społecznościowego; 4. szczegółowe wytyczne w odniesieniu do komunikatów marketingowych; 5. szczegółowe uprawnienia i kompetencje ESMA w zakresie sprawowania nadzoru nad bieżącą działalnością dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego. Projekt dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych zwalnia natomiast dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego z konieczności stosowania do swojej działalności wymogów wynikających z tej dyrektywy. Ma to na celu zwiększenie pewności prawa oraz uniknięcie wątpliwości co do właściwego reżimu prawnego stosowanego wobec dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego. II. Stanowisko RP Rosnąca popularność pozyskiwania środków finansowych na działalność przedsiębiorstw za pośrednictwem platform finansowania społecznościowego wskazuje na konieczność prawnego uregulowania przedmiotowej materii. Z tego względu Rząd Rzeczypospolitej Polskiej pozytywnie ocenia oba wnioski Komisji Europejskiej. Na poparcie zasługuje w szczególności fakt, że projektowane rozporządzenie będzie miało zastosowanie wyłącznie do transgranicznych dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego, nie ingerując w ewentualne zasady prowadzenia takiej działalności na poziomie krajowym. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej popiera także przepisy ustanawiające zasady ochrony inwestorów oraz przejrzystości działalności dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego. Dostawcy będą musieli wstępnie badać odpowiedniość oferowanych przez nich usług przed udzieleniem potencjalnym inwestorom pełnego dostępu do ofert oraz informować inwestorów i potencjalnych inwestorów o ryzyku związanym z finansowaniem społecznościowym. Jednocześnie w trakcie procedowania wniosku rozważenia wymaga dodatkowe wzmocnienie ochrony interesów inwestorów polegające na ograniczeniu kwotowym dla wpłat w ramach finansowania społecznościowego od jednego inwestora. W ocenie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na aprobatę zasługują również przepisy dotyczące komunikatów marketingowych, które będą służyć dalszej poprawie ochrony inwestorów i potencjalnych inwestorów. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej krytycznie odnosi się natomiast do proponowanych zasad nadzoru nad dostawcami usług w zakresie finansowania społecznościowego, który miałby być sprawowany przez ESMA. W ocenie Rządu, lepszym rozwiązaniem jest zapewnienie, aby zadania nadzorcze były realizowane przez krajowe organy nadzoru państw członkowskich. Ponadto, w ocenie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej doprecyzowania wymagają przepisy rozporządzenia odnoszące się w szczególności do: zakresu zastosowania projektowanego rozporządzenia, zwłaszcza w odniesieniu do podmiotów działających na podstawie prawa krajowego;

4 zasad zarządzania platformą finansowania społecznościowego, zasad rozpatrywania skarg przez dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego oraz zasad zapobiegania konfliktom interesów; rozgraniczenia odpowiedzialności dostawcy usług w zakresie finansowania społecznościowego oraz właściciela projektu podlegającego finansowaniu, a także ustalenia podmiotu odpowiedzialnego za poniesione przez inwestorów straty w przypadku upadku platformy finansowania społecznościowego. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej pozytywnie odnosi się także do projektu dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych. Wyłączenie dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego spod regulacji dyrektywy 2014/65/UE jest, zdaniem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, konieczne dla zapewnienia pewności prawa w odniesieniu do świadczenia usług w zakresie finansowania społecznościowego dla przedsiębiorców. III. Uzasadnienie stanowiska RP Rząd Rzeczypospolitej Polskiej podziela stanowisko Komisji Europejskiej dotyczące potrzeby uregulowania działalności platform finansowania społecznościowego na poziomie unijnym. Finansowanie społecznościowe jest obecnie coraz popularniejszą metodą pozyskiwania środków finansowych na działalność małych i średnich oraz innowacyjnych przedsiębiorstw, zwłaszcza w obliczu coraz większych trudności z uzyskaniem finansowania za pośrednictwem kredytów bankowych. Jednocześnie, pozostawienie tej materii do uregulowania na poziomie krajowym powoduje brak możliwości ekspansji platform finansowania społecznościowego w innych państwach, tym samym ograniczając możliwości poszukiwania przez przedsiębiorstwa potencjalnych inwestorów również poza granicami swojego rynku macierzystego. Na poparcie zasługują także przepisy dotyczące ochrony inwestorów i przejrzystości działalności dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego. Dostawcy będą mieli obowiązek oceniać adekwatność ofert dla klienta, umożliwiać klientom przeprowadzenie symulacji ich zdolności ponoszenia strat oraz przedstawiać arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych w odniesieniu do każdej oferty finansowania społecznościowego. Zdaniem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej świadczenie usług drogą elektroniczną wymaga dużej dbałości o zapewnienie wysokiego poziomu ochrony klientów, biorąc pod uwagę brak bezpośredniego kontaktu pomiędzy klientem a usługodawcą. Projekt rozporządzenia, w art. 2 ust. 2 lit. d zawiera ograniczenie kwotowe oferty finansowania społecznościowego właściciel projektu nie będzie mógł zebrać więcej niż 1 mln euro w ciągu 12 miesięcy. W ocenie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w trakcie prac nad wnioskiem rozważenia również wymaga wprowadzenie w projekcie ograniczenia kwoty, jaką jeden inwestor może przeznaczyć na sfinansowanie ofert. Taki przepis mógłby się przyczynić do ograniczenia nadmiernie ryzykownych zachowań inwestorów. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej krytycznie odnosi się do koncepcji sprawowania nadzoru nad dostawcami usług w zakresie finansowania społecznościowego przez ESMA. Zasadne, w ocenie Rządu rzeczypospolitej Polskiej, jest aby zadania nadzorcze w odniesieniu do tych podmiotów były realizowane przez właściwe organy państw członkowskich. Jest to rozwiązanie stosowane obecnie w większości obszarów sektora finansowego i obejmuje również największe podmioty tego sektora (np. instytucje kredytowe, ubezpieczycieli). Rynek

5 dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego, jak zauważa również Komisja w uzasadnieniu projektu, składa się głównie z małych podmiotów. W tej sytuacji sprawowanie nadzoru z poziomu ESMA może się wiązać z kosztami nieproporcjonalnymi do skali działalności niewielkich uczestników rynku. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej widzi także konieczność doprecyzowania niektórych przepisów projektowanego rozporządzenia. Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. c rozporządzenie nie ma zastosowania do usług w zakresie finansowania społecznościowego świadczonych przez osoby fizyczne lub prawne zgodnie z prawem krajowym. Taki sposób sformułowania przepisu może sugerować, że dostawca usług może dokonać wyboru, czy chce działać transgranicznie w oparciu o przepisy rozporządzenia, czy w oparciu o przepisy swojego prawa krajowego. Wątpliwości te zostaną usunięte poprzez dodanie przepisu wyraźnie mówiącego, że dostawca usług w zakresie finansowania społecznościowego działający zgodnie z prawem krajowym nie może świadczyć usług o charakterze transgranicznym. Art. 5 i 6 określają zasady skutecznego i ostrożnego zarządzania platformą finansowania społecznościowego oraz zasady rozpatrywania skarg otrzymywanych od klientów. Przepisy te powinny jednak zostać uzupełnione o bardziej konkretne przesłanki uznania sposobu zarządzania za skuteczny i ostrożny, bowiem przy obecnym brzmieniu przepisu platformy finansowania społecznościowego będą poszukiwały właściwych rozwiązań bez żadnych wskazówek w tym zakresie. W odniesieniu zaś do rozpatrywania skarg, przepis powinien bardziej szczegółowo określać procedurę takiego działania. Obie postulowane zmiany przyczynią się do zwiększenia poziomu ochrony klientów platform finansowania społecznościowego. Art. 7 ust. 2 rozporządzenia określa próg posiadanych przez właściciela akcji lub udziałów, powyżej którego osoba taka nie może korzystać z platformy finansowania społecznościowego. Mając na względzie, że intencją projektu rozporządzenia jest, aby dostawcy usług w zakresie finansowania społecznościowego działali jako neutralni pośrednicy pomiędzy właścicielami projektów a inwestorami, określenie tego limitu na poziomie 20% jest, w ocenie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, zbyt liberalne. Możliwość korzystania przez właścicieli z własnej platformy powinna być w ogóle zakazana, albo przynajmniej próg posiadanych udziałów powinno się określić na dużo niższym poziomie. Dodatkowo, wystąpienie takiej sytuacji powinno być podawane do publicznej wiadomości, gdyż występuje wówczas sytuacja konfliktu interesów. Rozporządzenie reguluje również odpowiedzialność prawną dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego, brak jest natomiast przepisów dotyczących odpowiedzialności właścicieli projektów. W związku z tym powstaje wątpliwość, czy w przypadku naruszenia przepisów prawa przez właściciela projektu, odpowiedzialność za takie naruszenie spoczywa na dostawcy usług, czy na właścicielu projektu. Ponadto projekt rozporządzenia należy, zdaniem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, uzupełnić o zasady ponoszenia odpowiedzialności za straty klientów w przypadku upadku platformy finansowania społecznościowego (w wyniku np. ataku hakerskiego lub defraudacji). 1. Ocena skutków prawnych Zakres zmian prawa krajowego wymaganych w związku z przyjęciem projektowanych aktów będzie zależny od ich ostatecznego kształtu. Przyjęcie projektu dyrektywy będzie skutkowało koniecznością implementacji jej postanowień w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Rozporządzenie unijne ma zasięg ogólny, wiąże w całości, nie

6 wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, nie można jednak wykluczyć konieczności wprowadzenia przepisów dostosowujących w niektórych krajowych aktach prawnych m.in.: w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, czy w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. 2. Ocena skutków społecznych Wnioski powinny przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa inwestowania za pośrednictwem platform finansowania społecznościowego, co może pozytywnie wpłynąć na zwiększenia poziomu zaufania do platform oferujących usługi w zakresie finansowania społecznościowego, jak i do zwiększenia popularności innowacyjnych metod inwestowania. 3. Ocena skutków gospodarczych Przyjęcie proponowanych wniosków może przełożyć się na zwiększenie kosztów ponoszonych przez dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego, którzy zdecydują się na transgraniczne świadczenie swoich usług. Zgodnie z projektem będą oni obowiązani uiszczać opłaty za udzielenie zezwolenia oraz opłaty nadzorcze na rzecz ESMA. Niemniej jednak dzięki działalności transgranicznej takich platform uzyskają one dostęp do nowych źródeł pozyskiwania kapitału na potrzeby finansowanych przedsięwzięć, co z kolei zwiększy skalę prowadzonej przez nie działalności. 4. Ocena skutków finansowych Zadania początkowe oraz zadania w zakresie nadzoru i udzielania zezwoleń, które mają być wykonywane przez ESMA w latach 2019 i 2020, wymagają wydatkowania z budżetu UE kwoty EUR, co, zakładając udział Polski w składce do budżetu UE w wysokości 3,5%, oznacza koszt dla budżetu państwa w wysokości EUR. Dokładna wielkość i rozkład tych kosztów będą zależały od dokładnych wymogów nałożonych na europejskich dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego oraz od powiązanych zadań ESMA w zakresie nadzoru i monitorowania. Powyższe kwoty zostały przedstawione w oparciu o założenie, że w pierwszym pełnym roku obowiązywania rozporządzenia (2020 r.) ESMA będzie odpowiedzialny za nadzorowanie 25 dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego. IV. Informacja w sprawie zgodności projektu aktu z zasadą pomocniczości W opinii Ministerstwa Finansów projekty są zgodne z zasadą pomocniczości. V. Przedstawiciel Rządu upoważniony do prezentowania stanowiska Piotr Nowak Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów