BILANS WĘGLA W EKOSYSTEMIE ŁĄKOWYM NA ŚREDNIO ZMURSZAŁEJ GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ
|
|
- Teodor Baranowski
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (X XII). T. 12. Z. 4(40) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN s pdf: Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2012 Wpłynęło r. Zrecenzowano r. Zaakceptowano r. A koncepcja B zestawienie danych C analizy statystyczne D interpretacja wyników E przygotowanie maszynopisu F przegląd literatury BILANS WĘGLA W EKOSYSTEMIE ŁĄKOWYM NA ŚREDNIO ZMURSZAŁEJ GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ Janusz TURBIAK ABCDEF Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy S t r e s z c z e n i e W pracy przedstawiono wyniki pomiarów strumieni emisji CO 2 w ekosystemie łąkowym na glebie torfowo-murszowej. Badania prowadzono w latach w dolinie Noteci. Pomiar strumieni CO 2 prowadzono metodą komór zamkniętych statycznych, z wykorzystaniem miernika dyfuzyjnego. Mierzono ogólną aktywność respiracyjną ekosystemu TER oraz wymianę ekosystemu netto NEE. Ogólna aktywność respiracyjna ekosystemu łąkowego na glebie torfowo-murszowej wynosiła średnio 2240 mg m 2 h, natomiast wartość wymiany ekosystemu netto 767 mg m 2 h. Obliczono, że w okresie wegetacyjnym rośliny pobierały średnio 78,9 Mg ha CO 2, natomiast emisja CO 2 z ekosystemu wynosiła 90,8 Mg ha. Stwierdzono, że ekosystem łąkowy był emiterem netto CO 2. Straty węgla, wyrażone w ekwiwalencie CO 2, wynosiły średnio w okresie badań 21,8 Mg ha. Oznacza to ubytek 5,9 Mg ha węgla lub stratę 10,6 Mg ha masy organicznej o zawartości 56% węgla. Słowa kluczowe: bilans węgla, ekosystem łąkowy, fotosynteza brutto, gleba torfowo-murszowa, ogólna aktywność respiracyjna, wymiana ekosystemu netto WSTĘP Rolnicze zagospodarowanie gleb torfowych, związane zwykle z obniżeniem poziomu wody gruntowej, powoduje natlenienie profilu glebowego i inicjuje proces decesji masy organicznej. Straty masy organicznej w użytkowanych łąkowo glebach torfowych określano na podstawie pomiarów zmian miąższości i gęstości objętościowej gleby [GOTKIEWICZ, SZUNIEWICZ 1987; JURCZUK 2000; ROGUSKI 1971], bezpośredniego pomiaru ubytku masy organicznej w odpowiednio przygotowanych próbach, umieszczanych w woreczkach [SZYMANOWSKI 1997], a także Do cytowania For citation: Turbiak J Bilans węgla w ekosystemie łąkowym na średnio zmurszałej glebie torfowo-murszowej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) s
2 282 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) pośrednio, na podstawie przyrostów azotu mineralnego po inkubacji gleby [FRĄC- KOWIAK 1995; FRĄCKOWIAK, FELIŃSKI 1994]. Na podstawie określonych ubytków masy organicznej w glebach torfowych obliczono, że w Polsce emisja CO 2 z torfowisk nieleśnych wynosi rocznie ok. 14,5 mln t, co stanowi 4% całkowitej emisji tego gazu w skali kraju [CZAPLAK, DEMBEK 2000]. Metodą, pozwalającą na określenie bilansu węgla, z pominięciem bardzo pracochłonnych metod bezpośrednich oznaczeń ubytku masy organicznej, jest metoda oparta na określeniu natężenia procesów respiracji i fotosyntezy [ALM i in. 1997; MALJANEN i in. 2004; LOHILA i in. 2003]. Cykliczne oznaczenia tych parametrów w okresie wegetacyjnym umożliwiają określenie bilansu węgla w badanym ekosystemie w zależności od warunków środowiskowych i meteorologicznych. Znajomość wpływu czynników środowiskowych na bilans węgla w glebach torfowo- -murszowych ma duże znaczenie ze względu na możliwość opracowania zasad użytkowania tych gleb, których efektem będzie ograniczenie tempa mineralizacji masy organicznej i emisji CO 2. Celem badań było określenie bilansu węgla w ekosystemie łąkowym na średnio zmurszałej glebie torfowo-murszowej. METODY BADAŃ Opis obiektu. Badania prowadzono na obiekcie Frydrychowo, położonym w dolinie Noteci ( N, E) na kompleksie łąk łabiszyńskich, w województwie kujawsko-pomorskim. Na obiekcie występowała średnio zmurszała gleba torfowo-murszowa MtIIbb, wytworzona z torfu szuwarowego. W warstwie 0 20 cm gęstość objętościowa gleby wynosiła 0,369 Mg m 3, ph 5,85, zawartość masy organicznej 80,0% i azotu ogólnego 3,7% s. m. Gleba była użytkowana jako łąka trzykośna. Pierwszy pokos siana był zbierany pod koniec maja, drugi pod koniec lipca, natomiast trzeci pokos był zbierany pod koniec września z przeznaczeniem na sianokiszonkę. Na obiekcie stosowano nawożenie mineralne na poziomie 30 kg N, 40 kg P i 40 kg K. Nawozy były wysiewane wiosną, na początku okresu wegetacyjnego. Badania terenowe. Badania wymiany węgla pomiędzy ekosystemem łąkowym a atmosferą prowadzono w latach Strumienie CO 2 mierzono zwykle w odstępach dekadowych od połowy kwietnia do końca października, w godzinach od 9.30 do 14.30, w dwóch powtórzeniach, wykorzystując dwa zestawy pomiarowe. W latach 2008, 2009, 2010 i 2011 wykonano odpowiednio 15, 18, 20 i 19 cykli pomiarowych. Po zakończeniu pomiaru strumieni CO 2 mierzono temperaturę gleby na głębokości 10 cm, wilgotność gleby miernikiem TDR oraz poziom wody gruntowej. Opady i radiację słoneczną mierzono na automatycznej stacji meteorologicznej, zlokalizowanej w odległości 200 m od miejsca prowadzenia pomiarów. Sumy opadów w poszczególnych miesiącach przedstawiono w tabeli 1.
3 J. Turbiak: Bilans węgla w ekosystemie łąkowym 283 Tabela 1. Miesięczne sumy opadów w okresie badań, mm Table 1. Monthly precipitation sums during the study period, mm Rok Year Miesiąc Month Suma Sum IV V VI VII VIII IX X ,4 10,8 42,9 67,8 108,8 35,2 70,6 388, ,8 23,8 66,4 45,4 7,8 0,4 42,4 215, ,6 100,2 13,0 113,0 121,6 80,0 4,2 464, ,2 38,1 100,6 99,8 19,1 19,5 10,4 295, ,0 44,0 58,0 76,0 49,0 44,0 36,0 332,0 Źródło: wyniki własne. Source: own studies. Metoda pomiaru strumieni CO 2. Pomiar strumieni CO 2 pomiędzy ekosystemem łąkowym a atmosferą prowadzono metodą komór zamkniętych statycznych [LIVINGSTON, HUTCHINSON 1995]. Metoda ta polega na określaniu zmian stężenia gazu w zamkniętej komorze zainstalowanej na powierzchni gleby. Komora o wymiarach 40x40x35 cm była wykonana z przezroczystego szkła akrylowego (pleksiglasu) i wyposażona w wentylator, w celu utrzymania wewnątrz komory jednorodnego stężenia gazów, oraz zawór umożliwiający wyrównanie ciśnienia między komorą a atmosferą. Komorę umieszczano w kwadratowej ramce, wykonanej ze stalowego ceownika, która w dolnej części była wyposażona we wbijane w glebę ostrze o długości 5 cm. Ramkę wbijano w glebę bezpośrednio przed pomiarem. Uszczelnienie na styku komory i ramki uzyskiwano poprzez napełnianie ramki wodą. Do pomiaru zmian stężenia CO 2 wykorzystywano mierniki dyfuzyjne Sense- Air, o stałej czasowej, wynoszącej 2 min i czasie reakcji 15 s, w warunkach przepływu gazu 0,2 dm 3 min. Mierniki były wyposażone w rejestratory stężenia CO 2 i temperatury powietrza wewnątrz komory. Rejestracji dokonywano w odstępach minutowych. Strumienie CO 2 mierzono w warunkach dopływu energii słonecznej, określając w ten sposób wartość wymiany ekosystemu netto (net ecosystem exchange NEE) i po zaciemnieniu komory nieprzepuszczalnym dla światła pokrowcem, określając wartość ogólnej aktywności respiracyjnej (total ecosystem respiration TER) [ALM i in. 1997]. Na podstawie wartości par pomiarów ogólnej aktywności respiracyjnej ekosystemu (TER) i wymiany ekosystemu netto (NEE) obliczano wartość fotosyntezy brutto (P G gross photosynthesis), która oznacza całkowitą ilość CO 2 pobranego przez rośliny. Wartość P G (mg m 2 h ) obliczano według równania: P G = TER (±NEE) (1) Czas pomiaru wymiany ekosystemu netto wynosił przeważnie ok. 4 5 min, natomiast ogólnej aktywności respiracyjnej (w warunkach zaciemnienia) ok. 5 6 min
4 284 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) (rys. 1). Do określenia strumieni CO 2 wykorzystywano pomiar z pierwszych kilku minut, w których zmiany stężenia CO 2 były prostoliniowe, przy czym w warunkach dopływu energii świetlnej wykorzystywano wartości zmiany stężenia CO 2 w komorze, zachodzące w czasie od 1 do maksymalnie 3 min, natomiast w warunkach zaciemnienia od 2 do 4 min. Dłuższe pomiary strumieni emisji CO 2 w warunkach dopływu energii świetlnej prowadzono po ścięciu roślin lub w warunkach dużego zachmurzenia. W trakcie prowadzenia pomiaru, w warunkach dopływu energii słonecznej, temperatura powietrza wewnątrz komory, po uwzględnieniu stałej czasowej miernika i czasu pomiaru strumienia emisji CO 2 (najczęściej 1 min), zwiększała się o ok. 3,0 C. Stężenie CO 2 CO 2 concentration, ppm r. NEE Faza jasna Light stage CO 2 Temperatura Temperature, C Faza ciemna Dark stage Czas Time, min Rys. 1. Zmiany stężenia CO 2 i temperatury w komorze w warunkach dopływu energii słonecznej (faza jasna) i po jej zaciemnieniu (faza ciemna); źródło: wyniki własne Fig. 1. Changes in CO 2 concentration and temperature in the chamber at solar energy inflow (light stage) and after its darkening (dark stage); source: own studies TER Temperatura Temperature, C Zmiany stężenia CO 2 w ppm były przeliczane na mg m 2 h, według wzoru [MOSIER, MACK 1980]: E = V/A ( C/ t) 273/(T + 273) (2) gdzie: E emisja, mg m 2 h ; gęstość gazu, mg m 3 ; V objętość komory, m 3 ; A powierzchnia komory, m 2 ; C/ t średnie tempo zmian stężenia gazu w czasie, ppmv h ; T temperatura wewnątrz komory, C.
5 J. Turbiak: Bilans węgla w ekosystemie łąkowym 285 Bilans węgla. Na podstawie uzyskanych wartości TER i P G obliczono bilans węgla dla okresu wegetacyjnego. Ilość CO 2 pobranego w ekosystemie (Mg ha miesiąc ) określano mnożąc średnią dla danego miesiąca wartość P G (mg m 2 h ) przez współczynnik 0,8 oraz średnią długość dnia i liczbę dni w danym miesiącu. Ilość wyemitowanego z ekosystemu CO 2 (Mg ha miesiąc ) obliczono jako sumę emisji CO 2 dla okresu dziennego i nocnego. Emisję dla okresu nocnego obliczano, mnożąc średnią dla danego miesiąca wartość TER (mg m 2 h ) przez współczynnik 0,7 i średnią w danym miesiącu długość nocy oraz ich liczbę, natomiast dla okresu dziennego, mnożąc wartość TER przez współczynnik 0,8 oraz średnią długość dnia i liczbę dni w danym miesiącu. Współczynniki 0,8 i 0,7 określono na podstawie badań własnych, w których stwierdzono, że średnie wartości P G i TER w ciągu dnia stanowiły 80%, a wartość TER w nocy 70% emisji zmierzonej w godzinach od 9.30 do Bilans węgla B dla poszczególnych miesięcy (Mg ha miesiąc ) obliczano według równania: B = P G + TER, Mg ha (3) W bilansie rocznym uwzględniono także straty węgla związane ze zbiorem siana. Po zakończeniu pomiarów NEE i TER, komorę zdejmowano i ścinano znajdujące się wewnątrz ramki nadziemne części roślin. Ścięte rośliny suszono w warunkach laboratoryjnych w temperaturze 40 C, w celu określenia plonu suchej masy. Plon siana był przeliczany na CO 2 z założeniem, że zawartość absolutnie suchej masy w sianie wynosi 88%, a zawartość węgla w suchej masie 40%. Zawartość węgla przeliczano na CO 2, mnożąc C 3,67 (Mg ha ). WYNIKI BADAŃ Ogólna aktywność respiracyjna. Ogólna aktywność respiracyjna ekosystemu jest sumaryczną miarą aktywności respiracyjnej mikroorganizmów glebowych i roślin. W latach średnia wartość TER ekosystemu łąkowego na glebie torfowo-murszowej, zaliczonej do prognostycznego kompleksu wilgotnościowo glebowego wilgotnego, wynosiła 2240 mg m 2 h. W poszczególnych latach wartość TER wynosiła od 1939 mg m 2 h w 2008 r. do 2581 mg m 2 h w 2011 r. (tab. 2). W poszczególnych miesiącach okresu wegetacyjnego najmniejszą wartość TER (średnia z lat ) stwierdzono w październiku 993 mg m 2 h, a największą w maju 2723 mg m 2 h (tab. 2). W kwietniu wartość TER była nieznacznie mniejsza niż w maju i wynosiła 2694 mg m 2 h. Była ona wyjątkowo duża, biorąc pod uwagę niską temperaturę gleby, która kształtowała się w tym miesiącu na poziomie 9,0 C oraz małą biomasę roślin (tab. 3). Można przypuszczać, że duża aktywność respiracyjna w kwietniu była związana z wykorzystywaniem
6 286 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) Tabela 2. Średnie miesięczne wartości ogólnej aktywności respiracyjnej ekosystemu TER, mg m 2 h Table 2. monthly values of total ecosystem respiration activity TER, mg m 2 h Miesiąc Month Rok Year IV 2164± ± ± ± ±100 V 1938± ± ± ± ±165 VI 1324± ± ± ± ±378 VII 2524± ± ± ± ±416 VIII 2802± ± ± ± ±273 IX 1863± ± ± ± ±166 X 960± ± ± ± ±112 Źródło: wyniki własne. Source: own studies. 1939± ± ± ± ±1018 Tabela 3. Średnie wartości wybranych parametrów siedliskowych i meteorologicznych w terminach pomiarów w poszczególnych miesiącach i latach Table 3. values of selected habitat and meteorological parameters on the measurement dates in particular months and years Okres Period Poziom wody Wilgotność Temperatura, C gruntowej Plon siana Radiacja gleby Temperature, C Ground water Hay yield Radiation Soil moisture level gleby soil powietrza air m m 3 cm Mg ha kw m 2 Miesiące Months IV 9,0 23,1 0,598 52,4 1,43 0,511 V 11,5 25,1 0,505 53,7 2,42 0,512 VI 17,5 28,9 0,412 74,2 1,43 0,583 VII 16,3 27,0 0,376 70,1 2,59 0,577 VIII 18,3 27,3 0,453 65,8 1,30 0,459 IX 15,1 23,4 0,446 71,7 1,52 0,398 X 9,5 15,4 0,545 64,7 1,25 0,203 13,9 24,3 0,477 64,6 1,71 0,463 Lata Years ,1 25,8 0,421 70,6 8,85 0, ,4 23,7 0,461 63,1 7,09 0, ,3 22,8 0,621 48,0 5,64 0, ,5 25,0 0,406 76,9 8,85 0,516 14,3 24,5 0,472 64,5 7,61 0,463 Źródło: wyniki własne. Source: own studies.
7 J. Turbiak: Bilans węgla w ekosystemie łąkowym 287 związków organicznych zakumulowanych w roślinach w poprzednim okresie wegetacyjnym. W lipcu i sierpniu ogólna aktywność respiracyjna wynosiła 2513 i 2545 mg m 2 h i była średnio o ok. 6,5, natomiast we wrześniu i październiku o 32,9 i 63,3% mniejsza niż w pierwszych trzech miesiącach okresu wegetacyjnego. Pomimo, że temperatura gleby w październiku była podobna jak w kwietniu (tab. 3), wartość TER w tym miesiącu była prawie trzykrotnie mniejsza. W poszczególnych terminach wartości TER wynosiły od 700 do 4682 mg m 2 h (rys. 2). Największe wartości ogólnej aktywności respiracyjnej w kolejnych latach, na poziomie 4500 mg m 2 h, stwierdzono w pierwszej połowie okresu wegetacyjnego TER, mg m -2 h Rys. 2. Wartości ogólnej aktywności respiracyjnej w poszczególnych terminach okresu wegetacyjnego; źródło: wyniki własne Fig. 2. Values of total respiration activity in particular dates of the growing season; source: own studies Wymiana ekosystemu netto. W latach średnia wartość wymiany ekosystemu netto NEE wynosiła 767 mg m 2 h. Wskazuje to, że w ciągu dnia intensywność procesu pochłaniania CO 2 przez rośliny była znacznie większa niż ogólna aktywność respiracyjna ekosystemu. Wartość wymiany ekosystemu netto w poszczególnych latach była stosunkowo mało zróżnicowana i wynosiła od 846 w 2010 r. do 719 mg m 2 h w 2011 r. (tab. 4). wartość NEE w okresie badań wynosiła w poszczególnych miesiącach od 375 mg m 2 h w maju do 373 mg m 2 h w lipcu (tab. 4). Wartość NEE w lipcu, pomimo podobnej biomasy roślin oraz większego natężenia dopływu
8 288 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) Tabela 4. Średnie miesięczne wartości wymiany ekosystemu netto NEE, mg m 2 h Table 4. monthly values of net ecosystem exchange (NEE), mg m 2 h Miesiąc Month Rok Year IV 541± ± ± ± ±608 V 537± ± ± ± ±537 VI 48± ± ± ± ±553 VII 761±222 28± ± ± ±439 VIII 851± ± ±266 69± ±470 IX 593± ± ±44 531± ±503 X 201± ± ± ± ±224 Źródło: wyniki własne. Source: own studies. 747± ± ± ± ±671 energii słonecznej (tab. 3), była prawie czterokrotnie mniejsza niż w maju. Tak duża różnica NEE wynikała przypuszczalnie ze znacznie mniejszej wilgotności gleby, która w lipcu wynosiła średnio 37,6% obj. (tab. 3). Niedobór wody w glebie powoduje spadek turgoru w komórkach roślin i zamknięcie aparatów szparkowych, a tym samym ograniczenie dopływu CO 2 do chloroplastów i tempa fotosyntezy. Bardzo wyraźny wpływ stresu wodnego na wydajność fotosyntezy stwierdzili SA- KOWSKA i in. [2012] w uprawie ziemniaka. W poszczególnych terminach wartość wymiany ekosystemu netto wynosiła od 972 do 1322 mg m 2 h. Minimalne wartości NEE uzyskiwano w okresach dobrego zaopatrzenia roślin w wodę i dużej biomasy roślin. Maksymalną wartość NEE uzyskano r., w warunkach prowadzenia pomiarów bezpośrednio po skoszeniu II pokosu traw (rys. 3). Fotosynteza brutto. Fotosynteza brutto (P G ) jest parametrem, który określa całkowitą ilość CO 2 pobranego przez rośliny w procesie fotosyntezy. W okresie badań średnia wartość fotosyntezy brutto wynosiła 3051 mg m 2 h (tab. 5). Największe wartości P G stwierdzono w latach o największym dopływie energii słonecznej i jednocześnie niskich sumach opadów w okresie wegetacyjnym, tj i 2011 r. (tab. 3). W tych latach wartość P G wynosiła średnio 3302 mg m 2 h i była o 15,2% większa niż w latach 2008 i 2010, w których suma opadów wynosiła ponad 380 mm. W poszczególnych miesiącach okresu wegetacyjnego największą wartość fotosyntezy brutto stwierdzono w maju średnio w okresie badań 4098 mg m 2 h. W czerwcu wydajność fotosyntezy brutto była o 17,6% mniejsza niż w maju, co było związane z koszeniem runi i zmniejszeniem biomasy roślin. W lipcu, pomimo że średnia biomasa roślin była podobna jak w maju, wartość P G wynosiła 2886 mg m 2 h i była o 29,6% mniejsza niż w maju (tab. 5). Jak już wspomniano ograniczenie pobierania CO 2 przez rośliny w tym miesiącu było związane z niedosta-
9 J. Turbiak: Bilans węgla w ekosystemie łąkowym NEE, mg m -2 h Rys. 3. Wartości wymiany ekosystemu netto w poszczególnych terminach okresu wegetacyjnego; źródło: wyniki własne Fig. 3. Net ecosystem exchange values on particular dates of the growing season; source: own studies Tabela 5. Średnie miesięczne wartości fotosyntezy brutto P G, mg m 2 h Table 5. monthly values of gross photosynthesis P G, mg m 2 h Miesiąc Month Rok Year IV 2706± ± ± ± ±1343 V 3475± ± ± ± ±812 VI 1472± ± ± ± ±1104 VII 3285±8 2611± ± ± ±932 VIII 3653± ± ± ± ±699 IX 3456± ± ± ± ±853 X 759± ± ± ± ± ± ± ± ± ±1073 Źródło: wyniki własne. Source: own studies. tecznym zaopatrzeniem roślin w wodę. Natomiast zmniejszanie się fotosyntezy brutto w kolejnych miesiącach, tj. sierpniu, wrześniu i październiku było związane ze zmniejszeniem się natężenia energii słonecznej (tab. 3). Bilans węgla. Na podstawie pomierzonych wartości fotosyntezy brutto oraz ogólnej aktywności respiracyjnej obliczono bilans węgla w badanym ekosystemie łąkowym. Pomimo przyjętych uproszczeń przedstawiony bilans umożliwia, z pewnym przybliżeniem, określenie wielkości obiegu węgla w ekosystemie łąkowym,
10 290 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) a także określenie, w jakich warunkach i terminach straty lub przychody węgla były największe. W okresie wegetacyjnym roślinność łąkowa pobierała średnio 78,9 Mg ha CO 2, natomiast emisja CO 2 z ekosystemu łąkowego wynosiła 90,8 Mg ha CO 2. Oznacza to, że średnio w okresie wegetacyjnym straty węgla, wyrażone w ekwiwalencie CO 2, wynosiły 11,9 Mg ha. Uwzględniając straty węgla związane ze zbiorem siana, sumaryczne średnie straty CO 2 wynosiły 21,8 Mg ha. Oznacza to ubytek 5,9 Mg ha węgla lub stratę 10,6 Mg ha masy organicznej o zawartości 56% węgla (tab. 6). Tabela 6. Bilans CO 2 w poszczególnych latach, Mg ha (miesiąc) Table 6. CO 2 balance in particular years, Mg ha (miesiąc) P G Parametr Parameter TER Bilans = P G + TER Balance = P G + TER Miesiąc Month Rok Year IV 9,1 4,0 0,1 4,4 1,9 V 3,6 4,4 7,2 9,1 6,1 VI 6,0 9,4 1,4 24,4 5,3 VII 3,1 0,6 1,0 1,9 1,7 VIII 3,3 3,2 9,4 9,8 1,5 IX 0,5 7,3 8,9 7,5 8,5 X 2,0 4,9 5,3 3,8 4,0 Suma Sum 67,7 83,8 73,3 90,8 78,9 IV 11,8 18,8 12,2 16,1 14,7 V 11,0 13,2 17,3 20,6 15,5 VI 7,3 21,2 11,8 26,1 16,6 VII 14,2 14,2 14,9 13,9 14,3 VIII 15,9 16,0 10,8 14,6 14,3 IX 10,1 10,7 8,1 10,4 9,8 X 5,3 5,4 6,0 5,3 5,5 Suma Sum 75,7 99,4 81,1 107,1 90,8 IV 2,7 4,8 2,1 1,7 2,8 V 2,6,2 0,1 1,4 0,6 VI 1,4 1,8 0,5 1,7 1,3 VII 1,1 3,6 3,8 2,1 2,6 VIII 2,5 2,8 1,4 4,8 2,9 IX 0,4 3,4 0,7 2,9 1,3 X 3,3 0,5 0,7 1,6 1,5 Suma Sum 8,0 15,6 7,9 16,2 11,9 CO 2 z plonu CO 2 from yield 11,4 9,2 7,3 11,4 9,8 B = P G + TER + CO 2 z plonu B from yield 19,5 24,8 15,1 27,6 21,7 Źródło: wyniki własne. Source: own studies.
11 J. Turbiak: Bilans węgla w ekosystemie łąkowym 291 Obliczone straty masy organicznej z wykorzystaniem pomiarów strumieni emisji CO 2 są bardzo podobne do wartości określanych na podstawie zmian miąższości złoża i gęstości objętościowej gleby. Według OKRUSZKO i PIAŚCIKA [1990], średnie ubytki masy organicznej w Polsce wynoszą 10,0 Mg ha rok. GOTKIEWICZ i SZUNIEWICZ [1987] na podstawie 24-letnich badań określili ubytki masy organicznej na 15,6 Mg ha. SZYMANOWSKI [1997], stosując metodę izolowanych próbek, określił straty masy organicznej na 8,55,8 Mg ha. JURCZUK [2000] na podstawie 30-letnich badań stwierdził, że roczne ubytki masy organicznej w zmeliorowanych glebach organicznych wynosiły 5,0 5,3 Mg ha rok, przy czym w pierwszym pięcioleciu straty te wynosiły 9,31,7 Mg ha. Mniejsze straty masy organicznej w glebach torfowych stwierdzono wykorzystując metody pomiaru strumieni emisji CO 2. MALJANEN i in. [2004], stosując metodę komorową, określili straty CO 2 w użytkowanej łąkowo glebie torfowej w Finlandii na poziomie 330 g C-CO 2 m 2 rok (5,9 Mg ha masy organicznej). NIEVEEN i in. [2005] metodą kowariancji wirów określili straty węgla w użytkowanej pastwiskowo glebie torfowej w Nowej Zelandii na 1061 kg ha rok (1,9 Mg ha masy organicznej). Większe straty w dolinie Noteci mogły być związane z intensywniejszym odwodnieniem torfowiska. MALJANEN i in. [2004] wykazali natomiast znacznie większe straty węgla w warunkach stosowania uprawy ornej torfowisk. Na torfowisku, na którym uprawiano jęczmień, straty węgla wynosiły 830 g C-CO 2 m 2 rok (14,8 Mg ha masy organicznej). Analizując bilans węgla w poszczególnych miesiącach okresu wegetacyjnego stwierdzono, że w okresie badań akumulacja węgla zachodziła tylko w maju i wynosiła średnio 0,6 Mg ha. W pozostałych miesiącach stwierdzono straty węgla. Największe straty węgla, w formie CO 2, stwierdzono w kwietniu 2,8 Mg ha, oraz w miesiącach letnich, tj. w sierpniu i lipcu, odpowiednio 2,40 i 2,27 Mg ha. Analizując wpływ warunków meteorologicznych na straty węgla w ekosystemie łąkowym można stwierdzić, że były one zależne głównie od wielkości opadów (rys. 4). Największe straty węgla stwierdzono w latach o niskich sumach opadów, tj. w 2009 i 2011 r., odpowiednio 24,8 i 27,6 Mg ha CO 2, a najmniejsze w latach, w których sumy opadów wynosiły ponad 380 mm, tj. w 2008 i 2010 r. odpowiednio 19,5 i 15,1 Mg ha CO 2. Można przypuszczać, że w warunkach niedoboru wody w warstwie korzeniowej rośliny pobierały wodę z głębiej położonych warstw gleby, co powodowało intensywniejszy rozwój systemów korzeniowych. Większa biomasa korzeni stymulowała aktywność mikroorganizmów ryzosferowych, a w efekcie zwiększenie tempa mineralizacji organicznej masy glebowej i strat węgla. Większą biomasę korzeni w warunkach przesuszenia gleby w stosunku do lat wilgotnych stwierdził RUS- SELL [1977]. W okresach wegetacyjnych o ponadprzeciętnej sumie opadów zaopatrzenie roślin w wodę w warstwie korzeniowej było korzystne, co ograniczało rozwój systemów korzeniowych roślin, a tym samym aktywność respiracyjną organizmów ry-
12 292 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) Straty CO 2 CO 2 losses, Mg ha Ogólne straty CO 2 Total CO 2 losses, 5 y = 6, ,1464x - 0,0003x 2 Straty CO 2 w plonie CO 2 losses in yield y = -12, ,1528x - 0,0002x Opady Precipitation, mm Rys. 4. Zależności między sumą opadów a ogólną stratą węgla i stratą węgla w plonie; źródło: wyniki własne Fig. 4. Relationships between the sum precipitation and total carbon loss and carbon loss in yield; source: own studies zosferowych i tempo mineralizacji masy organicznej. W efekcie straty węgla w latach mokrych były znacznie mniejsze niż w latach suchych. WNIOSKI 1. W latach średnia aktywność respiracyjna ekosystemu łąkowego na glebie torfowo-murszowej wynosiła 2240 mg m 2 h. Wartości TER w poszczególnych terminach pomiarów mieściły się w zakresie od 700 do 4682 mg m 2 h. 2. W warunkach dopływu energii słonecznej intensywność procesu pochłaniania CO 2 przez rośliny w procesie fotosyntezy była znacznie większa niż emisja CO 2 z ekosystemu. W okresie badań średnia wartość wymiany ekosystemu netto na glebie torfowo-murszowej wynosiła 767 mg m 2 h, a w poszczególnych terminach od 972 do 1322 mg m 2 h. 3. Fotosynteza brutto była zależna od ilości dostarczanej do ekosystemu energii słonecznej. Maksymalne wartości fotosyntezy stwierdzono w okresach wegetacyjnych, w których natężenie energii świetlnej było największe. W okresie badań średnia wartość fotosyntezy brutto wynosiła 3051 mg m 2 h. 4. Ekosystem łąkowy na glebie torfowo-murszowej był emiterem netto CO 2. Straty węgla, wyrażone w ekwiwalencie CO 2, wynosiły średnio w okresie badań
13 J. Turbiak: Bilans węgla w ekosystemie łąkowym ,7 Mg ha. Oznacza to ubytek 5,9 Mg ha węgla lub stratę 10,6 Mg ha masy organicznej o zawartości 56% węgla. 5. Straty węgla w okresie wegetacyjnym były zależne od wielkości opadów. W roku o sumie opadów wynoszącej 465 mm straty węgla w glebie torfowej były prawie o 40% mniejsze niż w roku o sumie opadów 215 mm. LITERATURA ALM J., TALANOV A., SAARNIO S., SILVOLA J., IKKONEN E., AALTONEN H., NYKÄNEN H., MARTIKAINEN P Reconstruction of the carbon balance for microsites in a boreal oligotrophic pine fen, Finland. Oecologia. Vol. 110 s CZAPLAK I., DEMBEK W Torfowiska Polski jako źródło emisji dwutlenku węgla. Zeszyty Edukacyjne. Nr 6. Falenty. Wydaw. IMUZ s FRĄCKOWIAK H Wpływ głębokości odwodnienia gleb organicznych użytkowanych łąkowo na przebieg mineralizacji azotu i masy organicznej. W: Torfoznawstwo w badaniach naukowych i praktyce. Materiały Seminaryjne IMUZ. Nr 34 s FRĄCKOWIAK H., FELIŃSKI T., Obniżanie się powierzchni łąkowych gleb organicznych w warunkach intensywnego przesuszenia. Wiadomości IMUZ. T. 18. Z. 2 s GOTKIEWICZ J., SZUNIEWICZ J Przeobrażanie się siedlisk i gleb w rejonie doświadczenia agrotechnicznego. W: Wyniki 25-letniego stałego doświadczenia nad porównaniem wpływu sposobu użytkowania i nawożenia na glebę torfową w Zakładzie Doświadczalnym Biebrza. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Nr 68 s JURCZUK S., Wpływ regulacji stosunków wodnych na osiadanie i mineralizację gleb organicznych. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Nr 96 ss LIVINGSTON G.P., HUTCHINSON G.L Enclosure-based measurement of trace gas exchange: applications and sources of error. W: Biogenic trace gases: measuring emissions from soil and water. Praca zbior. Red. P. Matson, R. Harriss. Oxford. Blackwell Scientific s LOHILA A., AURELA M., REGINA K., LAURILA T., Soil and total ecosystem respiration in agricultural fields: effect of soil and crop type. Plant and Soil. Vol. 251 s MALJANEN M, KOMULAINEN V. M., HYTONEN J., MARTIKAINEN P.J., LAINE J Carbon dioxide, nitrous oxide and methane dynamics in boreal organic agricultural soils with different soil characteristics. Soil Biology & Biochemistry. Vol. 36. Iss. 11 s MOSIER, A.R., MACK, L Gas-chromatographic system for precise, rapid analysisof nitrousoxide. Soil Science Society of America Journal. Vol. 44 s NIEVEEN J. P., CAMPBELL D. I., SCHIPPER L. A., BLAIR I. J Carbon exchange of grazed pasture on a drained peat soil. Global Change Biology. Vol. 11 s OKRUSZKO H., PIAŚCIK H Charakterystyka gleb hydrogenicznych. Olsztyn. Wydaw. ART ss ROGUSKI W Kształtowanie się siedlisk łąkowych na torfach w wyniku osiadania torfów i mineralizacji masy organicznej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 114 s RUSSELL E. J Plant Root systems: their function and interaction with the soil. London; McGraw-Hill Book Company Ltd. ISBN ss SAKOWSKA K., JUSZCZAK R., UŹDZICKA B., OLEJNIK J Zmienność dobowa strumieni CO 2 wymienianych między atmosferą a różnymi uprawami rolniczymi. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 2 s SZYMANOWSKI M Wstępna ocena tempa mineralizacji różnie odwodnionych gleb torfowych metodą częściowo izolowanych próbek. Wiadomości IMUZ. T. 19. Z. 2 s
14 294 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 4(40) Janusz TURBIAK CARBON BALANCE IN GRASSLAND ECOSYSTEM ON A MODERATELY DECOMPOSED PEAT-MUCK SOIL Key words: carbon balance, grassland ecosystem, gross photosynthesis, net ecosystem exchange, peat-muck soil, total respiration activity S u m m a r y Results of measurements of CO 2 emission fluxes in grassland ecosystem on a peat-muck soil are presented in the paper. The studies were carried out in the Noteć River valley in the years CO 2 fluxes were measured with the method of closed static chambers using a diffusive meter. Total ecosystem respiration activity TER and net ecosystem exchange NEE were measured. Total respiration activity of grassland ecosystem on peat-muck soil was on average 2240 mg m 2 h, whereas net ecosystem exchange value 767 mg m 2 h. Calculated plant uptake during the growing season was on average 78.9 Mg ha of CO 2, whereas CO 2 emission from the ecosystem was 90.8 Mg ha. It was found that grassland ecosystem was a net emitter of CO 2. Carbon losses expressed in CO 2 equivalent were on average 21.8 Mg ha during the study period. This means a loss of 5.9 Mg ha of carbon or a loss of 10.6 Mg ha of organic mass with a carbon content of 56%. Adres do korespondencji: dr inż. J. Turbiak, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy ITP w Bydgoszczy, ul. Glinki 60, Bydgoszcz; tel , J.Turbiak@itep.edu.pl
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Dr inż. Janusz Turbiak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
OCENA UBYTKU MASY ORGANICZNEJ W GLEBIE MURSZOWATEJ NA PODSTAWIE POMIARÓW STRUMIENI EMISJI DWUTLENKU WĘGLA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2013 (IV VI). T. 13. Z. 2 (42) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 14759 Gleby murszowate właściwe powstają w wyniku przeobrażenia się silnie zmineralizowanych
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Melioracje i Inżynieria Środowiska Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2011 Tom 5 Zeszyt 5 JANUSZ
OCENA WPŁYWU POZIOMU WODY GRUNTOWEJ NA WARTOŚĆ WYMIANY CO 2 MIĘDZY EKOSYSTEMEM ŁĄKOWYM A ATMOSFERĄ W WARUNKACH DOŚWIADCZENIA LIZYMETRYCZNEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2014 (IV VI). T. 14. Z. 2 (46) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 115 125 Użytkowanie łąkowe gleb organicznych jest zwykle związane z koniecznością obniżenia
WPŁYW WARUNKÓW WODNYCH NA AKTYWNOŚĆ RESPIRACYJNĄ GLEB POBAGIENNYCH BEZ POKRYWY ROŚLINNEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2014 (X XII). T. 14. Z. 4 (48) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 123 134 Obniżenie poziomu wody gruntowej w ekosystemach bagiennych powoduje zahamowanie procesu
OCENA TEMPA MINERALIZACJI MASY ORGANICZNEJ W GŁĘBOKO ODWODNIONEJ GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ NA PODSTAWIE UBYTKÓW MASY GLEBY ORAZ EMISJI CO 2
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2016 (VII IX). T. 16. Z. 3 (55) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 73 85 Nasilające się niekorzystne zjawiska meteorologiczne, takie jak susze czy nawalne
OCENA PRODUKTYWNOŚCI EKOSYSTEMÓW ŁĄKOWYCH NA PODSTAWIE POMIARÓW FOTOSYNTEZY BRUTTO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2015 (X XII). T. 15. Z. 4 (52) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 57 68 pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
WPŁYW WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH NA EMISJĘ METANU Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ W DOLINIE NOTECI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 212 (X XII). T. 12. Z. 4(4) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 295 34 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 212
ZMIANY EMISJI CO 2 Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ POD WPŁYWEM NAGŁEGO I GŁĘBOKIEGO OBNIŻENIA POZIOMU WODY GRUNTOWEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 26: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 267 276 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 26 ZMIANY EMISJI CO 2 Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ
OCENA WIELKOŚCI SEKWESTRACJI WĘGLA W TORFOWISKU PRZEJŚCIOWYM NA PODSTAWIE POMIARÓW STRUMIENI DITLENKU WĘGLA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 218 (X XII). T. 18. Z. 4 (64) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 41 53 pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
EMISJA PODTLENKU AZOTU Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ W DOLINIE BIEBRZY W ZALEŻNOŚCI OD WARUNKÓW WODNYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 4 (36) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 239 245 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 EMISJA PODTLENKU AZOTU Z GLEBY TORFOWO-MURSZOWEJ
EMISJA METANU Z GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU WODY GRUNTOWEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 4 (36) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 229 238 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 EMISJA METANU Z GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH
CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
WYMIANA DITLENKU WĘGLA NA TORFOWISKU WYSOKIM PO NATURALNEJ REGENERACJI ROŚLINNOŚCI TORFOWISKOWEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 218 (VII IX). T. 18. Z. 3 (63) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 49 63 pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
DOBOWA ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI POWIETRZA NA WYSOKOŚCI 2,0 I 0,5 m W SIEDLISKU WILGOTNYM W DOLINIE NOTECI I SIEDLISKU SUCHYM W BYDGOSZCZY
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE : t. z. a (11) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 137 15 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, DOBOWA ZMIENNOŚĆ TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI POWIETRZA
" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY "
" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY " Mgr inŝ. Tymoteusz Bolewski Dr hab. inŝ. Zygmunt Miatkowski Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek
MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI
MONITORING NIEDOBORU I NADMIARU WODY W ROLNICTWIE NA OBSZARZE POLSKI dr inż. Bogdan Bąk prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy
PLONOWANIE WIERZBY ENERGETYCZNEJ W RÓŻNYCH WARUNKACH GLEBOWO-WODNYCH 1
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 2/2010 Sergiusz Jurczuk 1), Sławomir Chrzanowski 2), Jacek Jaszczyński 2) 1) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach 2) Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w
UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
Warunki meteorologiczne w Bydgoszczy oraz prognozowane zmiany dr inż. Wiesława Kasperska Wołowicz, dr inż. Ewa Kanecka-Geszke
Warunki meteorologiczne w Bydgoszczy oraz prognozowane zmiany dr inż. Wiesława Kasperska Wołowicz, dr inż. Ewa Kanecka-Geszke XI KLIMATYCZNE FORUM METROPOLITALNE Adaptacja do zmian klimatu: rozwiązania
Leszek ŁABĘDZKI, Bogdan BĄK, Ewa KANECKA-GESZKE, Karolina SMARZYNSKA, Tymoteusz BOLEWSKI
MONITOROWANIE I PROGNOZOWANIE DEFICYTÓW I NADMIARÓW WODY W ROLNICTWIE W POLSCE Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW STANDARYZOWANEGO OPADU SPI I WILGOTNOŚCI GLEBY SMI Leszek ŁABĘDZKI, Bogdan BĄK, Ewa KANECKA-GESZKE,
ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH WNOSZONYCH Z OPADEM ATMOSFERYCZNYM NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI NA PRZYKŁADZIE PÓL DOŚWIADCZALNYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 23 27 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH
Monitoring i prognoza deficytu i nadmiaru wody na obszarach wiejskich
Monitoring i prognoza deficytu i nadmiaru wody na obszarach wiejskich Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy www.itp.edu.pl Program Wieloletni
Zawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
ROZPRASZANIE ZWIĄZKÓW WĘGLA Z GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W DOLINIE ŚRODKOWEJ BIEBRZY
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 21: t. 1 z. 4 (32) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 65 77 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 21 ROZPRASZANIE ZWIĄZKÓW WĘGLA Z GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH
STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 13945 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W
OCENA SUSZY METEOROLOGICZNEJ I ROLNICZEJ NA UŻYTKACH ZIELONYCH W POLSCE W 2015 r.
OCENA SUSZY METEOROLOGICZNEJ I ROLNICZEJ NA UŻYTKACH ZIELONYCH W POLSCE W 2015 r. prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki l.labedzki@itp.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych. Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński
Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński Przedmiotem badań były nizinne użytki zielone o zróżnicowanych warunkach siedliskowych,
Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2008: t. 8 z. 2b (24) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 105115 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008 DYNAMIKA MINERALIZACJI ORGANICZNYCH
OCENA TEMPA MINERALIZACJI ORGANICZNYCH ZWIĄZKÓW AZOTU W GŁĘBOKO ODWODNIONYCH GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH
ROCZNIKI GLEBOZNAW CZE TOM LIX NR 3/4 WARSZAWA 2008: 2 7 6-283 JANUSZ TURBIAK, ZYGMUNT M1ATKOWSKI OCENA TEMPA MINERALIZACJI ORGANICZNYCH ZWIĄZKÓW AZOTU W GŁĘBOKO ODWODNIONYCH GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH
OPTYMALNY POZIOM WODY GRUNTOWEJ JAKO CZYNNIK SKUTECZNEJ OCHRONY ZMELIOROWANYCH EKOSYSTEMÓW TORFOWISKOWYCH W OKRESACH POSUSZNYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 301313 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 OPTYMALNY POZIOM WODY GRUNTOWEJ
KSZTAŁTOWANIE SIĘ STANU ILOŚCIOWEGO AZOTU MINERALNEGO W GLEBACH ORGANICZNYCH POD UŻYTKAMI ZIELONYMI W POLSCE
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2015 (IV VI). T. 15. Z. 2 (50) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 87 96 pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
UWILGOTNIENIE SIEDLISK ŁĄKOWYCH W WARUNKACH NAWODNIEŃ W DOLINIE GÓRNEJ NOTECI W LATACH O ZRÓŻNICOWANYCH OPADACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 5: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 221 2 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 5 UWILGOTNIENIE SIEDLISK ŁĄKOWYCH W WARUNKACH
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
EWAPOTRANSPIRACJA I PLONOWANIE ŁĄKI DWUKOŚNEJ NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ W DOLINIE NOTECI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 23: t. 3 z. specj. (9) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 57 77 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 23 EWAPOTRANSPIRACJA I PLONOWANIE ŁĄKI
WYMIANA CIEPŁA W PROCESIE TERMICZNEGO EKSPANDOWANIA NASION PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA
Konopko Henryk Politechnika Białostocka WYMIANA CIEPŁA W PROCESIE TERMICZNEGO EKSPANDOWANIA NASION PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA Streszczenie W pracy przedstawiono wyniki symulacji komputerowej
SKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK 1 (145) 2008 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (145) 2008 Zbigniew Owczarek* NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH
RETARDACJA PRZEKSZTAŁCANIA WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH TORFOWISKA NISKIEGO W DOLINIE RZEKI SUPRAŚLI W LATACH
Aleksander Kiryluk 1 RETARDACJA PRZEKSZTAŁCANIA WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH TORFOWISKA NISKIEGO W DOLINIE RZEKI SUPRAŚLI W LATACH 1987-2011 Streszczenie. W pracy przedstawiono przekształcanie się właściwości
Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw.
Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw. 6. Konferencja Naukowa "WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE" Falenty, 27 28 listopada 2013
WSTĘPNE ROZPOZNANIE EMISJI N 2 O W WYBRANYCH SIEDLISKACH ŁĄKOWYCH W RÓŻNYCH REGIONACH POLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 4 (36) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 57 67 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 WSTĘPNE ROZPOZNANIE EMISJI N 2 O W WYBRANYCH
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
BŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 BŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE Zbigniew Zdrojewski, Stanisław Peroń, Mariusz Surma Instytut Inżynierii Rolniczej,
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
PRÓBA PORÓWNANIA POTRZEB NAWADNIANIA SZKÓŁEK LEŚNYCH W LATACH W OKOLICACH BYDGOSZCZY, CHOJNIC I TORUNIA
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 14/2010, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 23 30 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Próba porównania
OKREŚLENIE WPŁYWU WARUNKÓW OPADOWYCH NA PLONOWANIE ZIEMNIAKA BARDZO WCZESNEGO I WCZESNEGO W POŁUDNIOWEJ POLSCE
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (IV VI): t. 12 z. 2 (38) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 133 141 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
Wyposażenie rolnictwa polskiego w środki mechanizacji uprawy roli i nawożenia
PROBLEMY INŻYNIERII ROLNICZEJ PIR 212 (X XII): z. 4 (78) PROBLEMS OF AGRICULTURAL ENGINEERING s. 25 34 Wersja pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo ISSN 1231-93 Wpłynęło 28.8.212 r. Zrecenzowano 14.9.212 r.
JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY
6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester
WPŁYW ODWODNIENIA NA FIZYKO-WODNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB POBAGIENNYCH NA OBIEKCIE ŁĄKARSKIM W DOLINIE RZEKI SUPRAŚL
Inżynieria Ekologiczna vol. 38, 2014, 26 34 DOI: 10.12912/2081139X.30 WPŁYW ODWODNIENIA NA FIZYKO-WODNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB POBAGIENNYCH NA OBIEKCIE ŁĄKARSKIM W DOLINIE RZEKI SUPRAŚL Aleksander Kiryluk 1
OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI
Inżynieria Rolnicza 6(131)/2011 OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI Leonard Woroncow, Ewa Wachowicz Katedra Automatyki, Politechnika Koszalińska Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
GOSPODARKA AZOTEM W WARUNKACH ZRÓŻNICOWANEGO NAWOŻENIA ŁĄKI NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 3 (35) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 7 19 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 GOSPODARKA AZOTEM W WARUNKACH ZRÓŻNICOWANEGO
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
dr inż. Bogdan Bąk, prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki
MONITORING AND SHORT-TERM AGRO-HYDRO-METEOROLOGICAL FORECASTING FOR OPERATIONAL PLANNING OF SUBIRRIGATION AND DRAINAGE MONITORING I KRÓTKOTERMINOWE PROGNOZOWANIE AGRO-HYDRO-METEOROLOGICZNE NA POTRZEBY
Skutki zmian klimatycznych dla rolnictwa w Polsce sposoby adaptacji
Zmiany klimatyczne a rolnictwo w Polsce ocena zagrożeń i sposoby adaptacji Warszawa, 30.09.2009 r. Skutki zmian klimatycznych dla rolnictwa w Polsce sposoby adaptacji Katarzyna Mizak Instytut Uprawy Nawożenia
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPIDCA PHYSICA 3, 1998 Grzegorz Szalach, Grzegorz Żarnowiecki KONSEKWENCJE ZMIANY LOKALIZACJI STACJI METEOROLOGICZNEJ W KIELCACH THE CONSEQUENCES OF THE TRANSFER
Prognoza temperatury i opadów w rejonie Bydgoszczy do połowy XXI wieku. Bogdan Bąk, Leszek Łabędzki
Prognoza temperatury i opadów w rejonie Bydgoszczy do połowy XXI wieku Bogdan Bąk, Leszek Łabędzki Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Kujawsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy www.itp.edu.pl Aktualne
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
WPŁYW OPADU ATMOSFERYCZNEGO I TEMPERATURY ORAZ UWILGOTNIENIA GLEBY ŁĄKOWEJ NA UWALNIANIE I DYNAMIKĘ MINERALNYCH FORM AZOTU
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 26: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 29 38 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 26 WPŁYW OPADU ATMOSFERYCZNEGO I TEMPERATURY
OCENA EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ UŻYTKÓW ZIELONYCH NA PODSTAWIE PLONU AKTUALNEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 403 412 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 OCENA EWAPOTRANSPIRACJI RZECZYWISTEJ
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Wykonawca dr hab. inż. Wojciech Dąbrowski
Raport z analizy stanów wód i warunków meteorologicznych w ramach realizacji projektu LIFE11 NAT/PL/422 Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy Wykonawca dr hab. inż. Wojciech Dąbrowski Osowiec
STĘŻENIE OGÓLNEGO WĘGLA ORGANICZNEGO W WODZIE EKOSYSTEMÓW POBAGIENNYCH RÓŻNIE UŻYTKOWANYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 173 181 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 STĘŻENIE OGÓLNEGO WĘGLA ORGANICZNEGO
PRACA ZINTEGROWANEGO UKŁADU GRZEWCZO- CHŁODZĄCEGO W BUDYNKU ENERGOOSZCZĘDNYM I PASYWNYM
Budynek energooszczędny, budynek pasywny, układ zintegrowany grzewczo- chłodzący Grzegorz KRZYŻANIAK* PRACA ZINTEGROWANEGO UKŁADU GRZEWCZO- CHŁODZĄCEGO W BUDYNKU ENERGOOSZCZĘDNYM I PASYWNYM Przedmiotem
Wykonawca dr hab. inż. Wojciech Dąbrowski
Raport z analizy stanów wód i warunków meteorologicznych w ramach realizacji projektu LIFE11 NAT/PL/422 Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy Wykonawca dr hab. inż. Wojciech Dąbrowski Osowiec
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
PRZEOBRAŻENIA ZACHODZĄCE POD WPŁYWEM MELIORACJI W GLEBACH ORGANICZNYCH W DOLINIE RZEKI PIWONII
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LVII NR 1/2 WARSZAWA 2006: 93-98 ANTONI GRZYWNA1, JAN SZAJDA2 PRZEOBRAŻENIA ZACHODZĄCE POD WPŁYWEM MELIORACJI W GLEBACH ORGANICZNYCH W DOLINIE RZEKI PIWONII CHANGES OCCURRING
Dobre nawożenie rzepaku siarką na start!
.pl https://www..pl Dobre nawożenie rzepaku siarką na start! Autor: Małgorzata Srebro Data: 19 marca 2018 Nawożenie rzepaku siarką oraz magnezem ma wpływ zarówno na wielkość, jak i jakość plonów. Rolnicy
Wybrane aspekty badania długoterminowych cykli zmian zapasu wody glebowej w drzewostanach jednowiekowych oraz interpretacji ich wyników
Prof. dr hab. inż. Józef Suliński, dr inż. Rafał Starzak Zakład Inżynierii Leśnej, Instytut Ochrony Ekosystemów Leśnych, Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Wybrane aspekty
WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI POLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2005: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 341 352 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2005 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW
WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2011 Jan Pawlak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Streszczenie W
WPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 WPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA Tadeusz Głuski Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Akademia Rolnicza w Lublinie
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE PSZENŻYTA OZIMEGO UPRAWIANEGO NA RÓŻNYCH KOMPLEKSACH GLEBOWO-ROLNICZYCH W POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI POLSKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 5: t. 5 z. specj. (14) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 353 365 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 5 WPŁYW SUMY I ROZKŁADU OPADÓW NA PLONOWANIE
METODA WARTOŚCIOWANIA PARAMETRÓW PROCESU PLANOWEGO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO MASZYN ROLNICZYCH
Inżynieria Rolnicza 7(125)/2010 METODA WARTOŚCIOWANIA PARAMETRÓW PROCESU PLANOWEGO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO MASZYN ROLNICZYCH Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
DOPŁYW KRÓTKOFALOWEGO PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO W SOSNOWCU ( ) Incoming shortwave solar radiation in Sosnowiec ( )
Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 393 400 Zbigniew Caputa, Mieczysław Leśniok Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Klimatologii 41 200 Sosnowiec, ul. Będzińska 60 e-mail: zbigniew.caputa@us.edu.pl,
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
OCENA SKUTKÓW ZMIAN ZASILANIA W OPTOELEKTRONICZNYM SYSTEMIE POMIARU WILGOTNOŚCI GLEBY
InŜynieria Rolnicza 4/2006 Paweł Tomiak, Leszek Piechnik Instytut InŜynierii Rolniczej Akademia Rolnicza we Wrocławiu OCENA SKUTKÓW ZMIAN ZASILANIA W OPTOELEKTRONICZNYM SYSTEMIE POMIARU WILGOTNOŚCI GLEBY
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI Deta Łuczycka, Leszek Romański Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy
Systemy wypasu, obsada i obciążenie pastwiska
Systemy wypasu, obsada i obciążenie pastwiska Zielonki należy podawać zwierzętom zaraz po skoszeniu. Składowanie przez dłuższy czas (kilka godzin) powoduje ich zagrzanie, co pogarsza wartość pokarmową
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
OKREŚLANIE ILOŚCI AZOTU MINERALNEGO UWALNIANEGO Z GLEBY ŁĄKOWEJ (MADY PRÓCHNICZNEJ) NA ŻUŁAWACH ELBLĄSKICH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2013 (VII IX). T. 13. Z. 3 (43) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 149 159 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
PRODUKTYWNOŚĆ WIELOLETNICH PLANTACJI ENERGETYCZNYCH W POLSCE
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 2/2008 Włodzimierz Majtkowski, Gabriela Majtkowska Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Ogród Botaniczny w Bydgoszczy PRODUKTYWNOŚĆ
WPŁYW NAWOŻENIA ŁĄKI POBAGIENNEJ OBORNIKIEM I NPK NA JEJ PRODUKCYJNOŚĆ I SKŁAD CHEMICZNY WÓD GRUNTOWYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 2 (34) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 181 187 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 WPŁYW NAWOŻENIA ŁĄKI POBAGIENNEJ OBORNIKIEM
WPŁYW SYSTEMU UPRAWY, NAWADNIANIA I NAWOŻENIA MINERALNEGO NA BIOMETRYKĘ SAMOKOŃCZĄCEGO I TRADYCYJNEGO MORFOTYPU BOBIKU
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 WPŁYW SYSTEMU UPRAWY, NAWADNIANIA I NAWOŻENIA MINERALNEGO NA BIOMETRYKĘ SAMOKOŃCZĄCEGO I TRADYCYJNEGO MORFOTYPU BOBIKU Instytut Inżynierii Rolniczej, Akademia Rolnicza w
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych
Bilans fosforu i potasu w zmianowaniu jako narzędzie efektywnej gospodarki azotem. Witold Grzebisz Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Bilans fosforu i potasu w zmianowaniu jako narzędzie efektywnej gospodarki azotem Witold Grzebisz Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Zakres tematyczny 1. Czynniki plonotwórcze hierarchia; 2. Krytyczne
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
SPITSBERGEN HORNSUND
Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND
ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO
Inżynieria Rolnicza 5(13)/211 ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO Marian Szarycz, Krzysztof Lech, Klaudiusz Jałoszyński Instytut Inżynierii Rolniczej,
Mieszanki traw pastewnych:
Trawy Pastewne Mieszanki traw pastewnych: Nasze mieszanki powstały poprzez dobór najlepszych gatunków traw i nasion motylkowych. Wykorzystywane są dla potrzeb gospodarstw rolnych, prowadzących intensywną
Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W WARSTWIE ORNEJ POD WPŁYWEM NACISKÓW KÓŁ AGREGATÓW CIĄGNIKOWYCH
Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W WARSTWIE ORNEJ POD WPŁYWEM NACISKÓW KÓŁ AGREGATÓW CIĄGNIKOWYCH Małgorzata Powałka Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji, Szkoła Główna Gospodarstwa
KATEDRA INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH LABORATORIUM INŻYNIERII CHEMICZNEJ, PROCESOWEJ I BIOPROCESOWEJ
KATEDRA INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH LABORATORIUM INŻYNIERII CHEMICZNEJ, PROCESOWEJ I BIOPROCESOWEJ Absorpcja Osoba odiedzialna: Donata Konopacka - Łyskawa dańsk,