Joanna Pociask-Karteczka. Hokkaido wyspa lasów. Tab. 1. Powierzchnia głównych wysp w Japonii

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Joanna Pociask-Karteczka. Hokkaido wyspa lasów. Tab. 1. Powierzchnia głównych wysp w Japonii"

Henryk Klimek
9 lat temu
Przeglądów:

1 Joanna Pociask-Karteczka Hokkaido wyspa lasów Hokkaido leży na północnych krańcach łuku japońskiego liczącego ok km długości (Żebrowski, 1965). Rozciągłość równoleżnikowa łuku wynosi 25 08, natomiast południkowa Pierwotna nazwa wyspy brzmi Yezo, zaś obecna nazwa zaczęła utrwalać się dopiero od 1869 r. i oznacza ona region północnego morza. Hokkaido jest jedną z 3922 wysp należących do Japonii, stanowiąc 22,1% powierzchni kraju (83,451 tys. km 2 ) oraz drugą pod względem wielkości po Honsiu, której powierzchnia wynosi 231,041 tys. km 2 (tab. 1). Mimo tak znacznego obszaru, Hokkaido zamieszkuje tylko 4,7% wszystkich mieszkańców Japonii (tj. 5,69 mln). Gęstość zaludnienia na wyspie jest ok. 4,4 razy mniejsza niż w Japonii i wynosi 72 osoby/km 2. Tab. 1. Powierzchnia głównych wysp w Japonii Nazwa wyspy Powierzchnia (tys. km 2 ) % powierzchni Honsiu 231,041 61,2 Hokkaido 83,451 22,1 Kiusiu 42,154 11,2 Sikoku 18,784 5,0 inne 2,382 0,5 Razem 377, Protoplastami mieszkańców Hokkaido są ludy pochodzenia paleoazjatyckiego Ainowie, przybyłe tutaj z północno-wschodniej Azji ok. 5-6 tys. lat p.n.e. Asymilacja Ainów z innymi plemionami przybyłymi tutaj z południa rozpoczęła się dopiero w XIX w. Szacuje się, iż obecnie Hokkaido zamieszkuje ok. 40 tys. Ainów, choć niektóre źródła podają nieco mniejszą liczbę, tzn. ok. 20 tys. (Yagasaki, 1997). Folklor i rzemiosło ludowe Ainów można znaleźć w miastach Muroran i Hakodate oraz w uzdrowisku Noboribetsu. Klimat Hokkaido różni się od klimatu pozostałych Wysp Japońskich. Skrajnie północne położenie wyspy powoduje, iż panuje tutaj klimat umiarkowanie ciepły z ostrą zimą oraz chłodnym latem (Azja, 115

i oznacza ona region północnego morza. Hokkaido jest jedną z 3922 wysp należących do Japonii, stanowiąc 22,1% powierzchni kraju (83,451 tys.

2 Encyklopedia..., 1998). W styczniu i lutym, zimowy monsun znad Bajkału przynosi obfite opady śniegu, natomiast latem, monsun znad Pacyfiku niesie ciepłe i wilgotne zwrotnikowo-morskie masy powietrza (ryc. 1). Ryc. 1. Cyrkulacja powietrza w Japonii zimą i latem zimny i suchy wiatr ZIMA mgła wilgotny wiatr suchy wiatr Euroazja Morze Japońskie Wyspy Japońskie Pacyfik LATO suchy wiatr wilgotny wiatr Euroazja Morze Japońskie Wyspy Japońskie Pacyfik Znaczny wpływ na klimat wyspy posiadają prądy oceaniczne: od zachodu, wybrzeża wyspy obmywane są ciepłym Prądem Cuszimskim, łagodzącym chłodny klimat, zaś od wschodu zimnym Prądem Oya Shio (Atlas of Japan, 1974). Okres wegetacyjny trwa zaledwie dni w roku. Hokkaido nawiedzają cyklony, które oprócz trzęsień ziemi należą do głównych żywiołów zagrażających Japończykom. Cyklony rodzą się na zwrotnikowych szerokościach Pacyfiku w rejonie Karolinów i Wysp Marshalla. Średnio, kraj nawiedza 3-4 tajfuny w ciągu roku głównie we wrześniu (ryc. 2). Rzeki przepływające przez wyspę są krótkie i odznaczają się dużym spadkiem. Najdłuższą rzeką Japonii jest Ishikari (442 km), biorąca swoje źródła w górach Daisetsuzan, przepływająca ze wschodu na zachód Hokkaido. Jej nazwa oznacza w jęz. Ainu najbardziej krętą rzekę (fot. 9 p. barwna wklejka). Nieco krótsza jest Shinano (367 km) i Tone (322 km) oraz Kiso (227 km). Ich wody wykorzystywane są m.in. do produkcji energii elektrycznej oraz nawadniania pól. Ryc. 2. Przemieszczanie się tajfunów nad Japonią 116

3 Morze Ochockie Lipiec Sierpień Morze Wschodnio-Chińskie Wrzesień Październik Pacyfik Lasy pokrywają 67% powierzchni Wysp Japońskich. Mimo, iż wskaźnik zalesienia Hokkaido jest podobny, to wyspa ta wyróżnia się pod innym względem: na jedną osobę przypada średnio 0,994 ha lasów, zaś w przypadku Wysp Japońskich, wartość ta jest o wiele niższa i wynosi zaledwie 0,223 ha (Mydel, 1983). Wydaje się zatem uzasadnione nazwanie Hokkaido wyspą lasów, tym bardziej, iż przemierzając wyspę z południa na północ lub ze wschodu na zachód, daje się zauważyć dominującą w krajobrazie zieleń lasów pokrywających zbocza gór i wzniesień. Północna i środkowa część Hokkaido leży w strefie lasów mieszanych szerokości umiarkowanych, natomiast część południowa porośnięta jest lasami liściastymi. Do drzew występujących na Hokkaido należą dęby, buki, zaś osobliwościami są świerk japoński (ezomatsu) oraz jodła sachalińska (todomatsu). W górach charakterystyczna jest piętrowość. Dolne części stoków zajęte są przez piętro lasów liściastych zrzucających liście, tzw. piętro buna. Występują tam m.in. buki, dęby, klony, topole, jesiony, olchy, brzozy. Powyżej buna, na wysokości od 500 do 1500 m n.p.m. znajduje się subalpejskie piętro lasów iglastych, tzw. piętro shirabe-todomatsu, zdominowane przez jodłę i świerka, oprócz których występuje sosna. Najwyższe partie gór zajmuje alpejskie piętro łąk i pastwisk oraz krzewów i wrzosowisk zwane hara, w obrębie którego 117

wiele niższa i wynosi zaledwie 0,223 ha (Mydel, 1983).

4 występuje m.in. wiśnia japońska, jarzębina, brzoza karłowata. Górna granica lasu przebiega na wysokości ok m n.p.m. Hokkaido, podobnie jak pozostałe wyspy łuku japońskiego, leży w obrębie najbardziej sejsmicznego rejonu na Ziemi w tzw. Okołopacyficznej strefie ognia (fot. 10 p. barwna wklejka). Na obszarze tym, Płyta Pacyficzna wsuwa się pod Płytę Euroazjatycką w tempie 8-9 m/100 lat (Nayanama i in., 2003). Aż 85% epicentrów trzęsień ziemi znajduje się pod dnem oceanów i mórz przeważnie na głębokości ok m poniżej dna. Notuje się tutaj średnio około 5 tys. wstrząsów na rok, z czego około tysiąc jest odczuwalnych (fot. 11 p. barwna wklejka). Według mitologii japońskiej, trzęsienia Ziemi wywoływane są przez wielkiego namazu mitycznego suma, który co pewien czas wymachuje pod ziemią swym ogonem. W latach zanotowano aż 40 wielkich trzęsień; w 1923 roku zginęło ok. 100 tys. osób. Warto dodać, iż wiele szkód powodują także oceaniczne fale sejsmiczne wywołane trzęsieniami, tj. tsunami, które wkraczając na wybrzeże wywołują ogromne zniszczenia. Z wulkanizmem wiąże się występowanie wód hydrotermalnych. Szacuje się, iż na Wyspach Japońskich znajduje się ok. 20 tys. źródeł, z których w ciągu roku wypływa ok. 700 mln t gorącej wody (fot. 12 p. barwna wklejka). Niektóre źródła w tym także na Hokkaido mają formę gejzerów. Na obszarze Japonii znajduje się 28 parków narodowych, z czego aż sześć zlokalizowanych jest na Hokkaido (tab. 2). W Japonii chronione jest łącznie ok. 14% terytorium kraju; mimo jednak znacznych nakładów na ochronę środowiska, jest ono znacznie przekształcone w wyniku rozwoju przemysłu w XX w. Hokkaido wyróżnia się pod tym względem stosunkowo najsłabszą dewastacją środowiska, dlatego też stanowi ona cel podróży wielu Japończyków, szukających dziewiczych krajobrazów. 118

Aż 85% epicentrów trzęsień ziemi znajduje się pod dnem oceanów i mórz przeważnie na głębokości ok. 1000 m poniżej dna. Notuje się tutaj średnio około 5 tys.

5 Tab. 2. Parki narodowe na Hokkaido Nazwa Główne cechy Ciekawe obiekty geograficzne parku Daisetsuzan Bagna Kushiro Akan położony w centralnej części wyspy, krajobraz wysokogórski, piętrowość roślinna, źródła hydrotermalne położony na południowowschodnich wybrzeżach wyspy powstał w 1987 r., park narodowy w Japonii pod względem powierzchni, chroni florę i faunę środowiska bagiennego, m.in. żurawia mandżurskiego, salamandrę syberyjską, turzyce, trzciny położony w centralnowschodniej części wyspy, krajobraz niskich gór wulkanicznych, czynne wulkany, jeziora górskie Soun najgłębszy wąwóz, wodospad Hagoromo; jezioro Shikaribetsu otoczone dziewiczym lasem; góry wulkaniczne: Asahi (2209 m n.p.m.), Biei (2052 m n.p.m.), Ishikari (1962 m n.p.m.); uzdrowiska z gorącymi źródłami: Sounkyo, Shirobetsu jezioro Onuma, na którym jest ponad 100 wysp; miejsca gniazdowe żurawia japońskiego, zwanego tanczo, uważanego za skarb narodowy Japończyków jezioro Akan otoczone czynnymi wulkanami, w wodzie obecnie zielenice o bardzo znacznych rozmiarach; jezioro Kussharo największe jezioro powstałe w kalderze wulkanu, zasilane gorącymi źródłami, nie zamarzające przez cały rok, obecność łabędzi; jezioro Mashu otoczone klifem o wysokości 200 m 119

, park narodowy w Japonii pod względem powierzchni, chroni florę i faunę środowiska bagiennego, m.in.

6 Shiretoko Rishiri-Rebun Shikotsu- Toya położony na północnowschodnim uważany za najbardziej dziki i półwyspie dziewiczy obszar, góra wnikającym głęboko w M. wulkaniczna 1661 m n.p.m. wybrzeże klifowe, krajobraz górski, jeziora, flora i fauna alpejska położony na dwóch wyspach Rebun zwany jest wyspą leżących u północnozachodnich kwiecistą ze względu na wybrzeży wyspy zróżnicowaną, alpejska roślinność; Rishiri na wyspie góruje wulkan o wysokości 1719 m n.p.m.; krajobraz dziewiczy; dobre miejsce do wysokogórskich wspinaczek położony w południowej jeziora kraterowe Shikotsu i części wyspy, krajobraz Toya (fot. 13 p. barwna wulkaniczny wklejka); gorące źródła wokół kraterów; aktywne wulkany Usu oraz Showa Shinzan (407 m n.p.m.) LITERATURA: Atlas of Japan, 1974, Intern. Society for Education and Information, Tokyo. Azja, Encyklopedia Geograficzna Świata, 1998, red. A. Jelonek, OPRES, Kraków. Mydel R., 1983, Japonia, PWN, Warszawa. Nayanama F. i in., 2003, Unusually large earthquakes inferred from tsunami deposits along the Kuril Trench, Nature, 424. Yagasaki N., 1997, Japan. Geographical Perspectives on an Island nation, Teikou-Shoin. Żebrowski T., 1965, Japonia [w:] Geografia Powszechna, T. 4, PWN, Warszawa. 120

Podobne dokumenty

Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące nr 81 SGH TEST EGZAMINACYJNY 2012 r. Zadania egzaminacyjne GEOGRAFIA wersja B

Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące nr 81 SGH TEST EGZAMINACYJNY 2012 r. Zadania egzaminacyjne GEOGRAFIA wersja B kod ucznia... Zadanie 1. (1,5 pkt) Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednie miejsca nazwy