GEOTERMIA W POLSCE AKTUALNE REGULACJE PRAWNE
|
|
- Klaudia Żurawska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Witold MUCHA Technika Poszukiwañ Geologicznych Departament Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Z³o em Geotermia, Zrównowa ony Rozwój nr 1 2/2011 Wy szy Urz¹d Górniczy Katowice, ul. Poniatowskiego 31 tel , fax ; osg@wug.gov.pl GEOTERMIA W POLSCE AKTUALNE REGULACJE PRAWNE STRESZCZENIE W referacie przedstawiono obowi¹zuj¹ce w Polsce przepisy prawne zwi¹zane z poszukiwaniem, rozpoznaniem i eksploatacj¹ energii geotermalnej. Aktualnie obowi¹zuj¹cy w Polsce system prawny w ró ny sposób traktuje eksploatacjê energii spod powierzchni ziemi, w zale noœci od tego, czy wydobywane jest samo ciep³o, a noœnik energii wt³aczany jest z powrotem do górotworu systemy geotermii niskotemperaturowej zamkniêtej, czy te pompowana z otworu woda, po odzyskaniu energii kierowana jest do kanalizacji, wód powierzchniowych lub wykorzystywana do innych celów na powierzchni systemy geotermii niskotemperaturowej otwarte. Równie odrêbny sposób postêpowania obowi¹zuje w przypadku wydobywania wód termalnych (o temperaturze powy ej 20 C). Na podstawie dotychczasowych doœwiadczeñ organów nadzoru górniczego ustosunkowano siê do obowi¹zuj¹cych przepisów oraz przedstawiono sugestie ich zmian, które by³yby bardziej sprzyjaj¹ce rozwojowi wykorzystania energii geotermalnej w ciep³ownictwie. S OWA KLUCZOWE Wody termalne, prawo w geotermii * * * WPROWADZENIE Ciep³o Ziemi jest jednym z odnawianych Ÿróde³ energii, które mo e byæ wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej, w ciep³ownictwie, w lecznictwie lub do produkcji energii cieplnej przy u yciu pomp ciep³a. Artyku³ wp³yn¹³ do Redakcji r., zaakceptowano do druku r. 267
2 W Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/EU w sprawie promowania stosowania energii z OZE (Dz. Urz. UE l. 140/ ), wyznaczono jako cel osi¹gniêcie 20% udzia³u energii ze Ÿróde³ odnawialnych w koñcowym zu yciu energii brutto we Wspólnocie do 2020 roku. W Dyrektywie zobowi¹zano kraje cz³onkowskie do przyjêcia krajowych planów dzia³ania w zakresie energii ze Ÿróde³ odnawialnych. Ministerstwo Gospodarki przygotowa³o krajowy plan dzia³añ w zakresie energii ze Ÿróde³ odnawialnych, a Rada Ministrów przyjê³a dokument 7 grudnia 2010 r. Jest to prognoza osi¹gniêcia w 2020 r. 15,5% udzia³u OZE w zu yciu energii koñcowej brutto w sposób zrównowa ony. Na podstawie Raportu okreœlaj¹cego cele w zakresie udzia³u energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych Ÿród³ach energii znajduj¹cych siê na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2011 r., Nr 43, poz. 468), w krajowym zu yciu energii elektrycznej na lata opublikowanego przez Ministra Gospodarki, mo na stwierdziæ, e udzia³ energii elektrycznej z OZE w krajowym zu yciu energii elektrycznej brutto w latach systematycznie wzrasta³ od 2,58% w roku 2005 do 5,75% w roku W roku 2010 planowane by³o osi¹gniêcie 7,53% tej energii, a docelowo w roku ,78%. W zakresie pozyskania ciep³a z OZE, udzia³ pomp ciep³a i energii geotermalnej w skali kraju jest niewielki w 2009 roku wynosi³ odpowiednio 0,3 i 0,2% (Bernet-Kowalska i in. 2010). Cz³owiek wykorzystywa³ wody termalne do celów leczniczych od czasów prehistorycznych. Na ziemiach polskich pierwsze uzdrowiska powstawa³y w XIII wieku na terenie Œl¹ska, w L¹dku Zdroju i w Cieplicach. Dotychczas, wody lecznicze spe³niaj¹ce wymogi stawiane wodom termalnym udokumentowano w 24 ujêciach w 14 miejscowoœciach, z których 11 stanowi¹ czynne uzdrowiska. Wed³ug stanu na 1 sierpnia 2011 r. udzielno ³¹cznie 10 koncesji na wydobywanie wód termalnych i 25 koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie wód termalnych. Polska le y poza strefami wspó³czesnej aktywnoœci wulkanicznej, st¹d nie wystêpuj¹ praktycznie w naszym kraju z³o a wysokotemperaturowe, które mo na by wykorzystaæ do produkcji energii elektrycznej. Ca³kowicie realne natomiast jest udostêpnienie w Polsce zasobów wód geotermalnych o stosunkowo wysokich temperaturach i wydajnoœciach, na g³êbokoœciach m, szczególnie na obszarach niecki podhalañskiej i Ni u Polskiego oraz sporadycznie Sudetów. Na terenie niecki podhalañskiej wystêpuj¹ wody termalne o stosunkowo niskiej mineralizacji, na obszarze Ni u Polskiego pozyskiwane s¹ wody s³odkie i wysokozmineralizowane. W Sudetach wody termalne ujmowane s¹ sporadycznie i wykorzystywane przewa nie do celów leczniczych. PODSTAWY PRAWNE Rozpoznanie, udokumentowanie i pozyskanie energii geotermalnej jest dzia³alnoœci¹ regulowan¹ przez nastêpuj¹ce ustawy: prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz z póz. zm.), 268
3 prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz. U. z 2005 r., nr 228, poz z póÿn. zm.), prawo ochrony œrodowiska (t.j. Dz. U. z 2008 r., nr 25, poz. 150 z póÿn. zm.), prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz z póÿn. zm.), o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (t.j. Dz. U, z 2010 r., nr 220, poz z póÿn. zm.),. Prawo geologiczne i górnicze reguluje proces rozpoznania, przygotowania do pozyskania ciep³a w geotermii niskotemperaturowej i wydobycia wód termalnych. Ustawa ta w art. 6 zawiera szereg pojêæ, takich jak: ujêcia wód podziemnych, wt³aczanie wód do górotworu, wykorzystanie ciep³a Ziemi. Ujêciem wód podziemnych jest otwór wiertniczy, grupa otworów wiertniczych, obudowane Ÿród³o naturalne lub inne wyrobisko konstrukcyjnie przygotowane do korzystania z wód podziemnych. Wt³aczanie wód do górotworu zdefiniowane zosta³o jako wprowadzanie wód z odwodnieñ wyrobisk górniczych, wód z³o owych oraz wykorzystanych solanek, wód leczniczych oraz termalnych, polegaj¹ce na ich wt³aczaniu otworami wiertniczymi do formacji geologicznych, izolowanych od u ytkowych poziomów wodonoœnych lub w uzasadnionych przypadkach równie do u ytkowych poziomów wodonoœnych. Natomiast wykorzystaniem ciep³a Ziemi jest odbiór energii z gruntu lub górotworu za poœrednictwem noœników energii wprowadzonych do otworu wiertniczego. Ustawa nie precyzuje pojêcia noœnika energii wprowadzanego do otworu. W przypadku geotermii niskotemperaturowej bazuj¹cej na pozyskaniu ciep³a Ziemi w uk³adzie zamkniêtym, podstawowym dokumentem, w oparciu o który mo na rozpocz¹æ prace wiertnicze jest Projekt prac geologicznych. Projekt taki, winien byæ wykonany zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Œrodowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz.U. Nr 153 poz.1777) i powinien zawieraæ miêdzy innymi dane dotycz¹ce liczby, lokalizacji i rodzaju projektowanych otworów, ich schematyczn¹ konstrukcjê, zakres i rodzaj koniecznych badañ i obserwacji, a tak e opis przedsiêwziêæ technicznych, technologicznych i organizacyjnych, maj¹cych na celu zapewnienie bezpieczeñstwa powszechnego, bezpieczeñstwa pracy i ochronê œrodowiska. Projekt musi sporz¹dziæ osoba posiadaj¹ca odpowiednie kwalifikacje do wykonywania, dozorowania i kierowania pracami geologicznymi. Projekt nale y zg³osiæ do w³aœciwego starosty, co najmniej 30 dni przed planowanym rozpoczêciem prac. Je eli starosta nie wniesie w drodze decyzji sprzeciwu mo na przyst¹piæ do prac wiertniczych. Starosta mo e wnieœæ sprzeciw tylko w nastêpuj¹cych przypadkach: 1) je eli zg³oszony projekt nie odpowiada wymaganiom okreœlonym w przepisach prawa geologicznego górniczego, 2) prace geologiczne zaprojektowano a) w obrêbie obszaru zasobowego ujêcia wód podziemnych i istnieje zagro enie, e mo e to oddzia³ywaæ negatywnie na jakoœæ ujmowanych wód, b) w obrêbie obszarów górniczych wyznaczonych w koncesjach na wydobywanie wód leczniczych wspó³wystêpuj¹cych z wodami podziemnymi oraz w koncesjach na wydobywanie torfów leczniczych. Natomiast zamiar przyst¹pienia do wykonywania robót geologicznych nale y zg³osiæ w³aœciwemu staroœcie co najmniej 2 tygodnie przed planowanym ich rozpoczêciem. 269
4 Wyniki prac geologicznych nale y przedstawiæ w dokumentacji geologicznej, sporz¹dzonej przez osoby posiadaj¹ce odpowiednie uprawnienia. Dokumentacja winna byæ sporz¹dzona zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Œrodowiska z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie okreœlenia przypadków, w których konieczne jest sporz¹dzenie innej dokumentacji geologicznej (Dz.U. Nr 116 poz. 983), w terminie 6 miesiêcy od daty zakoñczenia wierceñ i przekazana staroœcie w terminie jednego miesi¹ca od jej wykonania. Odrêbny sposób postêpowania obowi¹zuje w przypadku chêci pozyskiwania wód do otwartych systemów geotermii niskotemperaturowej (w tym przypadku musz¹ to byæ wody o temperaturze do 20 C, gdy powy ej tej temperatury wody zaliczaj¹ siê do kopalin podstawowych, w przypadku wydobycia których istnieje odrêbny sposób postêpowania). Podstawowym dokumentem, w oparciu o który mo na rozpocz¹æ prace wiertnicze, zgodnie z Prawem geologiczno-górniczym jest zatwierdzony projekt prac geologicznych. Powy ej omówiono podstawê prawn¹ sporz¹dzenia projektu, jednak e w przypadku gdy przewidywane zasoby lub przewidywana wydajnoœæ ujêcia przekracza 50 m 3 /h, organem administracji geologicznej zatwierdzaj¹cym taki projekt jest marsza³ek województwa, w pozosta³ych przypadkach starosta. Zamiar przyst¹pienia do wykonywania robót geologicznych nale y zg³osiæ w³aœciwemu organowi nadzoru geologicznego, co najmniej 2 tygodnie przed planowanym ich rozpoczêciem. Po zakoñczeniu prac geologicznych, osoby posiadaj¹ce odpowiednie uprawnienia sporz¹dzaj¹ dokumentacjê hydrogeologiczn¹ ustalaj¹c¹ zasoby wód podziemnych. Dokumentacja taka winna byæ sporz¹dzona zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Œrodowiska z dnia 3 paÿdziernika 2005 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ jakim powinny odpowiadaæ dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-in ynierskie (Dz.U. Nr 201 poz. 1673). Dokumentacja winna byæ przekazana w³aœciwemu organowi administracji geologicznej, który w terminie 2 miesiêcy od daty jej otrzymania powiadamia o przyjêciu dokumentacji bez zastrze eñ lub ¹da w drodze decyzji jej uzupe³nienia. Wody wykorzystywane do geotermii niskotemperaturowej i wody termalne stanowi¹ czêœæ wód podziemnych. Wody podziemne zgodnie ustaw¹ z dnia 18 lipca 2001 r., Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz z póz. zm.), s¹ to wody wystêpuj¹ce pod powierzchni¹ Ziemi w wolnych przestrzeniach ska³ skorupy ziemskiej, tworz¹ce w zale noœci od g³êbokoœci wystêpowania wody przypowierzchniowe lub g³êbsze u ytkowe poziomy wodonoœne. Ustawy Prawo wodne, nie stosuje siê do: 1) poszukiwania i rozpoznawania wód podziemnych, 2) solanek, wód leczniczych oraz termalnych. Przepisy Prawa wodnego maj¹ zastosowanie dopiero po odwierceniu i przygotowaniu otworu wiertniczego do eksploatacji. Wtedy taki otwór staje siê urz¹dzeniem wodnym, a korzystanie z niego, jak równie odprowadzanie wód zu ytych do warstwy wodonoœnej lub cieków powierzchniowych jest szczególnym korzystaniem z wód. Wszystkie te przypadki 270
5 wymagaj¹ uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, które wydawane jest na podstawie operatu wodnoprawnego. Operat wodnoprawny musi zawieraæ miêdzy innymi: cel i zakres korzystania z wód, charakterystykê wód objêtych pozwoleniem wodnoprawnym, okreœlenie wp³ywu gospodarki wodnej zak³adu na wody powierzchniowe oraz podziemne, okreœlenie wielkoœci poboru wody maksymalnego godzinowego i œredniego, dobowego, opis techniczny urz¹dzeñ s³u ¹cych do poboru wody. Elementy operatu wodnoprawnego szczegó³owo okreœla art. 132 Prawa wodnego. Pozwolenie wodnoprawne na korzystanie z wód termalnych wydaje starosta lub marsza³ek województwa na okres nie d³u szy ni 20 lat. W przypadku, gdy pobór wody do instalacji grzewczej jest nie mniejszy ni 10 m 3 /h, instalacja taka zgodnie z Rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r., w sprawie przedsiêwziêæ mog¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (Dz.U. Nr 213, poz. 1397), jest przedsiêwziêciem mog¹cym potencjalnie znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko. Wtedy konieczne jest uzyskanie decyzji o uwarunkowaniach œrodowiskowych. Decyzja taka jest wydawana na podstawie Ustawy z dnia 3 paÿdziernika 2008 r. o udostêpnianiu informacji o œrodowisku i jego ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œrodowisko (Dz.U. Nr 199 poz. 1227), na podstawie karty informacyjnej przedsiêwziêcia, opracowanej na podstawie Art. 3 ust. 1 pkt 5 Ustawy lub raportu oddzia³ywania na œrodowisko. Uzyskanie decyzji o uwarunkowaniach œrodowiskowych jest konieczne przed uzyskaniem pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urz¹dzeñ wodnych. Decyzjê o uwarunkowaniach œrodowiskowych w tym przypadku wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 10, Prawa budowlanego, budowa ujêæ wód podziemnych nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowê. Odrêbne procedury obowi¹zuj¹ przy poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu wód termalnych. Do z³ó wód termalnych zgodnie z Rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie z³ó wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz z³ó innych kopalin leczniczych, a tak e zaliczenia kopalin pospolitych z okreœlonych z³ó lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych (Dz.U. nr 32 poz. 220), zalicza siê z³o a wody podziemnej wystêpuj¹cej we wszystkich jednostkach geologicznych z których wydobywana woda ma na wyp³ywie z ujêcia temperaturê co najmniej 20 C z wyj¹tkiem wód odprowadzanych z odwadniania czynnych zak³adów górniczych i odwadniania nieczynnych wyrobisk. Powy sze rozporz¹dzenie zalicza te wszystkie z³o a wód termalnych do kopalin podstawowych. Zaliczenie do kopalin podstawowych skutkuje tym, e poszukiwanie lub rozpoznawanie tych z³ó oraz wydobywanie z nich kopalin wymaga uzyskania koncesji. Organem koncesyjnym jest w tym przypadku Minister Œrodowiska. Wydobycie kopalin mo e byæ prowadzone tylko jako koncesjonowana dzia³alnoœæ gospodarcza w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (tj. Dz. U, z 2010 r., nr 220, poz z póÿn. zm.), jak równie Prawa geologiczno-górniczego. 271
6 Do wniosku o udzielenie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie z³ó kopalin nale y do³¹czyæ projekt prac geologicznych. W przypadku ubiegania siê o koncesjê na wydobywanie wód termalnych, do wniosku koncesyjnego nale y do³¹czyæ miêdzy innymi propozycje granic obszaru i terenu górniczego dla projektowanej eksploatacji, wyznaczone na podstawie dokumentacji geologicznej i projektu zagospodarowania z³o a sporz¹dzonego zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Œrodowiska z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ, jakim powinien odpowiadaæ projekt zagospodarowania z³o a (Dz.U. nr 128, poz.1075, z póÿn. zm). W przypadku, gdy w zwi¹zku z wydobyciem kopaliny planowane jest wt³aczanie do górotworu wykorzystanych solanek, wód leczniczych i termalnych do wniosku koncesyjnego nale y za³¹czyæ przyjêt¹ bez zastrze eñ dokumentacjê hydrogeologiczn¹ okreœlaj¹c¹ warunki w zwi¹zku z wt³aczaniem wód do górotworu. Prawo geologiczne i górnicze zawiera nastêpuj¹c¹ definicjê obszaru i terenu górniczego: obszarem górniczym jest przestrzeñ, w granicach której przedsiêbiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót górniczych zwi¹zanych z wykonywaniem koncesji; terenem górniczym jest przestrzeñ objêta przewidywanymi szkodliwymi wp³ywami robót górniczych zak³adu górniczego. Powy sze definicje sprawdzaj¹ siê w przypadku kopalin sta³ych, natomiast stosowanie ich w przypadku eksploatacji wód podziemnych jest bardzo nieprecyzyjne. W celu ujednolicenia metod wyznaczania obszaru i terenu górniczego dla wód podziemnych uznanych za kopaliny, Ministerstwo Œrodowiska zleci³o opracowanie odpowiedniego poradnika metodycznego. Poradnik ten zostanie opublikowany w bie ¹cym roku. Dla terenu górniczego nale y sporz¹dziæ miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, uzgodniony z w³aœciwym organem nadzoru górniczego, sporz¹dzony zgodnie z ustaw¹ z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z póÿn. zm.). Jednak e, je eli przewidywane wp³ywy na œrodowisko bêd¹ nieznaczne, rada gminy mo e podj¹æ uchwa³ê od odst¹pienia od sporz¹dzenia tego planu. Obszar i teren górniczy wyznaczony przez organ koncesyjny podlega wpisowi do rejestru obszarów górniczych prowadzonego przez Pañstwowy Instytut Geologiczny. Aktualnie (marzec 2011) w Polsce zarejestrowano 10 z³ó wód termalnych. Wydobycie wód termalnych mo e byæ prowadzone tylko na podstawie planu ruchu sporz¹dzonego zgodnie z wymaganiami rozporz¹dzenia Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie planów ruchu zak³adów górniczych (Dz. U. Nr 94, poz. 840, z póÿn, zm.). Ruch zak³adu górniczego winien byæ prowadzony przez kierownika ruchu zak³adu górniczego i wskazane przez niego osoby dozoru ruchu. Wymienieni powy ej powinni wykazaæ siê stosownymi kwalifikacjami, które okreœlone zosta³y w rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki z dnia 11 czerwca 2002 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od osób kierownictwa i dozoru ruchu zak³adów górniczych, mierniczego górniczego i geologa górniczego oraz wykazu stanowisk w ruchu zak³adu górniczego, które wymagaj¹ szczególnych kwalifikacji (Dz.U. nr 84, póz. 755, z póÿn. zm.). 272
7 Zasady bezpieczeñstwa prowadzenia ruchu, oceniania i udokumentowania ryzyka zawodowego oraz wykonywania wymaganych podczas ruchu pomiarów i obserwacji sprecyzowane zosta³y w rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpo arowego w zak³adach górniczych wydobywaj¹cych kopaliny otworami wiertniczymi (Dz.U. Nr 109, póz. 961, póÿn. zm.). Przepisy ustawy Prawo wodne i Prawo ochrony œrodowiska stosuje siê analogicznie jak w przypadku czerpania wód w otwartych systemach geotermii niskotemperaturowej. Brak jasnych uregulowañ prawnych normuj¹cych wykorzystanie energii termalnej powoduje, e przedsiêbiorcy zajmuj¹cy siê wytwarzaniem i przesy³aniem ciep³a spotykaj¹ siê z ró nymi utrudnieniami administracyjnymi. Jako przyk³ad mo na tutaj podaæ wyrok, w którym NSA rozpozna³ i odwo³a³ skargê na decyzjê Ministra Œrodowiska z dnia 17 paÿdziernika 2000 r. w przedmiocie op³aty eksploatacyjnej na³o onej na spó³kê prowadz¹c¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ w zakresie wytwarzania ciep³a z wód termalnych (Wójcik-Jackowski 2011). Dzia³alnoœæ odwo³uj¹cej siê firmy polega³a na wydobywaniu wody termalnej, odzysku z niej energii cieplnej na cele grzewcze i przesy³aniu jej odbiorcom energii. Po odzyskaniu ciep³a, woda o obni onej temperaturze, wprowadzana by³a z powrotem do z³o a (górotworu). Minister Œrodowiska obci¹ y³ firmê op³at¹ eksploatacyjn¹ za odpompowywan¹ wodê. Firma odwo³a³a siê od tej decyzji argumentuj¹c, e nie dokonuje sprzeda y wydobytej ani poddanej przeróbce kopaliny gdy w œwietle obowi¹zuj¹cego prawa energia cieplna nie jest kopalin¹. NSA oddali³ skargê firmy przyjmuj¹c argumentacjê ministerstwa, e pozyskiwane przez Spó³kê ciep³o mo e byæ eksploatowane tylko ³¹cznie z kopalin¹ g³ówn¹, która jest jego noœnikiem i nie kwalifikuje siê zw³aszcza z przyczyn technicznych do samodzielnej eksploatacji. Jednoczeœnie ciep³o (energia cieplna) jest istotnym sk³adnikiem i parametrem kopaliny (wody termalnej), bez którego kopalina traci swoje w³aœciwoœci. Energia cieplna nadaje siê do odzyskania w procesie przeróbki wydobytej wody termalnej, która w nastêpstwie tego procesu przestaje byæ kopalin¹, staj¹c siê wy³¹cznie materia³em czy te surowcem poprodukcyjnym. Ma w tych warunkach de facto znaczenie œcieku, który Spó³ka wt³acza z powrotem do górotworu. NSA nie wzi¹³ pod uwagê faktu, e w przypadku systemu pozysku energii cieplnej jaki stosowa³ skar ¹cy przedsiêbiorca, ta sama woda kr¹ y cyklicznie w górotworze i mo e wielokrotnie byæ obci¹ ana op³at¹ eksploatacyjn¹. Na szczêœcie, w miêdzyczasie wesz³o w ycie Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 roku, w sprawie stawek op³at eksploatacyjnych, w którym okreœlono stawkê zerow¹ za ka dy metr szeœcienny wydobytej wody termalnej. Stawka ta jest utrzymywana w kolejnych aktach wykonawczych. 273
8 PODSUMOWANIE I WNIOSKI Aktualnie obowi¹zuj¹cy w Polsce system prawny w ró ny sposób traktuje eksploatacjê energii spod powierzchni Ziemi, w zale noœci od tego, czy wydobywane jest samo ciep³o, a noœnik energii wt³aczany jest z powrotem do górotworu systemy geotermii niskotemperaturowej zamkniêtej, czy te pompowana z otworu woda, po odzyskaniu energii kierowana jest do kanalizacji, wód powierzchniowych lub wykorzystywana do innych celów na powierzchni systemy geotermii niskotemperaturowej otwarte. Równie odrêbny sposób postêpowania obowi¹zuje w przypadku czerpania wód termalnych (o temperaturze powy ej 20 C). Ciep³o nie stanowi kopaliny w œwietle prawa geologiczno górniczego. Dlatego stosunkowo najprostsza procedura prawna obowi¹zuje w przypadku pozyskiwania ciep³a Ziemi z zamkniêtych systemów geotermii niskotemperaturowej, gdzie do rozpoczêcia eksploatowania energii wystarczy posiadaæ projekt prac geologicznych. Jest to istotne, gdy nie zwiêksza kosztów takiej inwestycji. Systemy niskotemperaturowej geotermii otwartej dzia³aj¹, opieraj¹c siê na bardziej skomplikowanych procedurach, gdy wymagaj¹ uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. W przypadku inwestycji wymagaj¹cych poboru wody do instalacji grzewczej nie mniejszego ni 10 m 3 /h, wymagany jest dodatkowy dokument: decyzja o uwarunkowaniach œrodowiskowych. Wszystkie te dodatkowe procedury zwiêkszaj¹ koszty takiej inwestycji i przed³u aj¹ czas rozpoczêcia eksploatacji, przez co mog¹ zniechêcaæ potencjalnych inwestorów do zak³adania systemów pozyskiwania energii odnawialnej. Odrêbnym tematem jest pozyskiwanie wód termalnych. Eksploatacja wód termalnych uznanych za kopalinê podstawow¹ wymaga uzyskania znacznej iloœci dokumentów okreœlonych w prawie geologiczno-górniczym, prawie wodnym i prawie ochrony œrodowiska. Zakres koniecznej do zgromadzenia dokumentacji i czas niezbêdny do jej pozyskania powoduje, e tylko bardzo du e podmioty gospodarcze staæ na rozpoczêcie takiej eksploatacji i na prace badawczo-poszukiwawcze. Powy sze przepisy obowi¹zywaæ bêd¹ do 31 grudnia 2011 roku. Od 1 stycznia 2012 r. wchodzi w ycie nowa ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r., Prawo geologiczne i górnicze. Nowa ustawa zmienia szereg przepisów dotycz¹cych geotermii, miêdzy innymi: zniesiony jest podzia³ na kopaliny, podstawowe i pospolite, a w art. 5 szczegó³owo okreœlono jakie warunki musi spe³niæ woda, by byæ uznana za lecznicz¹, termaln¹ czy solankê, bez wyszczególnienia poszczególnych z³ó, zniesiono obowi¹zek uzyskania koncesji na dzia³alnoœæ w zakresie poszukiwania i rozpoznawania wód leczniczych, termalnych i solanek; prace te mog¹ byæ wykonywane na podstawie projektu robót geologicznych, koncesji na wydobywanie solanek, wód termalnych i leczniczych udzielaæ bêdzie marsza³ek województwa, na³o ono obowi¹zek sporz¹dzania dokumentacji geologicznej w przypadku wykonywania prac geologicznych w celu wykorzystania ciep³a Ziemi. 274
9 Równie nale y nadmieniæ, e od d³u szego czasu trwaj¹ prace w Ministerstwie Gospodarki nad przygotowaniem nowej ustawy o odnawialnych Ÿród³ach energii, implementuj¹cej najnowsz¹ dyrektywê Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze Ÿróde³ odnawialnych zmieniaj¹ca i w nastêpstwie uchylaj¹ca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Transpozycja tej dyrektywy powinna byæ zgodnie z art. 27 dokonana przez pañstwa cz³onkowskie do dnia 5 grudnia 2010 r. LITERATURA Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze Ÿróde³ odnawialnych. BERENT-KOWALSKA G. i in., 2009 Energia ze Ÿróde³ odnawialnych w 2009 roku. Informacja i opracowania statystyczne GUS. CIÊ KOWSKI W., KAPUŒCIÑSKI J., 2011 Wyznaczanie granic obszaru i terenu górniczego dla z³ó wód podziemnych uznanych za kopaliny poradnik metodyczny. Warszawa. GÓRECKI W. i in., 2006 Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na Ni u Polskim. Kraków. GÓRECKI W. i in., 2006 Atlas zasobów geotermalnych formacji paleozoicznej na Ni u Polskim, Kraków. KAPUŒCIÑSKI J., RODZOCH A., 2010 Geotermia niskotemperaturowa w Polsce i na œwiecie. Stan aktualny i perspektywy rozwoju. Uwarunkowania techniczne, œrodowiskowe i ekonomiczne. Warszawa. WÓJCIK-JACKOWSKI S., 2011 Wydobywanie kopaliny w ramach pozyskania energii geotermalnej rozwa ania na kanwie wyroku Naczelnego S¹du Administracyjnego z dnia 27 marca 2002 r., II SA 2997/00. Miesiêcznik Wy szego Urzêdu Górniczego Bezpieczeñstwo Pracy i Ochrona Œrodowiska w Górnictwie Nr 5 (201). Prawo i Ochrona Œrodowiska w Górnictwie, Nr 5 (201) Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2005 r., Nr 239, poz z póz. zm.). Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2005 r., nr 228, poz z póÿn. zm.). Prawo ochrony œrodowiska (t.j. Dz.U. z 2008 r., nr 25, poz. 150 z póÿn. zm.). Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 243, poz z póÿn. zm.). Raport okreœlaj¹cy cele w zakresie udzia³u energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych Ÿród³ach energii znajduj¹cych siê na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2011 r., Nr 43, poz. 468). Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpo arowego w zak³adach górniczych wydobywaj¹cych kopaliny otworami wiertniczymi (Dz.U. Nr 109, póz. 961, póÿn. zm.). Rozporz¹dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie planów ruchu zak³adów górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 840, z póÿn, zm.). Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz.U. Nr 153, poz. 1777). Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie okreœlenia przypadków, w których konieczne jest sporz¹dzenie innej dokumentacji geologicznej (Dz.U. Nr 116, poz. 983). Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ, jakim powinien odpowiadaæ projekt zagospodarowania z³o a (Dz.U. nr 128, poz. 1075, z póÿn. zm). 275
10 Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 3 paÿdziernika 2005 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ jakim powinny odpowiadaæ dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-in ynierskie (Dz.U. Nr 201, poz. 1673). Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie z³ó wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz z³ó innych kopalin leczniczych, a tak e zaliczenia kopalin pospolitych z okreœlonych z³ó lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych (Dz.U. nr 32, poz. 220). Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 roku, w sprawie stawek op³at eksploatacyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1746). Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r., w sprawie przedsiêwziêæ mog¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (Dz.U. Nr 213, poz. 1397). Ustawa o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (t.j. Dz. U, z 2010 r., nr 220, poz z póÿn. zm.). Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z póÿn. zm.). Ustawa z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r., nr 220, poz z póÿn. zm.). Ustawa z dnia 3 paÿdziernika 2008 r. o udostêpnianiu informacji o œrodowisku i jego ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œrodowisko (Dz.U. Nr 199 poz. 1227). GEOTHERMAL ENERGY IN POLAND CURRENT LAW REGULATIONS Abstract The paper presents Polish regulations connected with recognition, exploration and exploitation of the geothermal energy. The legal system in Poland treats the production of energy from the geothermal sources in the different way, depending on whether there is extracted the warmth alone, while medium of energy is injected back into the ground (geothermal low-temperature closed systems), or if the warm water produced from the well after regaining the energy is directed to the canalization, surface waters or used for other purposes (geothermal low-temperature open systems). Separate procedure is applied in the case of pumping geothermal waters (over 20 0 C). On the basis of up to date experience of mining authorities, the paper presents also the suggestions for changing present regulations, which would be more favorable for utilization to the energy development. Key words Thermal water, Polish law regulations in geothermal sector
Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce
Uwarunkowania prawne dla geotermii w Polsce Dr hab. inż. Barbara Tomaszewska, prof. IGSMiE PAN Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Zakład Odnawialnych Źródeł Energii
Bardziej szczegółowoPromote Geothermal District Heating in Europe, GEODH. WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów c.o.
Promowanie systemów geotermalnego centralnego ogrzewania w Europie Promote Geothermal District Heating in Europe, GEODH WP3.1. Warsztaty krajowe Możliwości rozwoju i bariery dla geotermalnych systemów
Bardziej szczegółowoUPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ
UPRAWNIENIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE ABSOLWENTÓW WGGiOŚ Absolwenci kierunków studiów Górnictwo i Geologia, Geofizyka oraz Inżynieria Środowiska po uzyskaniu tytułu zawodowego magister inżynier (tj. po ukończeniu
Bardziej szczegółowoMo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 11 Zeszyt 2 2008 PL ISSN 1429-6675 Bogdan FILAR*, Tadeusz KWILOSZ** Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce STRESZCZENIE. Artyku³ przedstawia przyczyny wzrostu
Bardziej szczegółowoKatowice, dnia 29 kwietnia 2005 r. Nr 3 ZARZ DZENIA PREZESA WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO:
DZIENNIK URZÊDOWY WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO Katowice, dnia 29 kwietnia 2005 r. Nr 3 TREŒÆ: Poz.: ZARZ DZENIA PREZESA WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO: 7 nr 1 z dnia 22 marca 2005 r. zmieniaj¹ce zarz¹dzenie
Bardziej szczegółowoFinansowanie projektów geotermalnych przez NFOŚiGW
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Finansowanie projektów geotermalnych przez NFOŚiGW Artur Michalski - Wiceprezes Zarządu NFOŚiGW Konferencja: Geotermia impulsem rozwoju polskiej
Bardziej szczegółowoEwa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo rodowiska. Lublin
S h a l e g a s w r e g i o n i e l u b e l s k i m d z i a ł a n i a M Ś j a k o o r g a n u a d m i n i s t r a c j i g e o l o g i c z n e j Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych
Bardziej szczegółowoAndrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA**
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 22/1 2005 Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA** 1. WSTÊP Na obszarze Polski wody mineralne
Bardziej szczegółowoRozporządzenie Ministra Środowiska 1) z dnia 22 czerwca 2005 r. (Dz.U. Nr 116, poz. 982)
Rozporządzenie Ministra Środowiska 1) z dnia 22 czerwca 2005 r. (Dz.U. Nr 116, poz. 982) w sprawie rozporządzania prawem do informacji geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej
Bardziej szczegółowoFAZY POSTĘPOWANIA W PROCESIE ZAMIARU UZYSKANIA PRZEZ GMINY STATUSU UZDROWISKA, WZGLĘDNIE OBSZARU OCHRONY UZDROWISKOWEJ
Włodzimierz Śliwiński Naczelnik Wydziału ds. Uzdrowisk w Ministerstwie Zdrowia FAZY POSTĘPOWANIA W PROCESIE ZAMIARU UZYSKANIA PRZEZ GMINY STATUSU UZDROWISKA, WZGLĘDNIE OBSZARU OCHRONY UZDROWISKOWEJ Decyzje
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami wydobywczymi z punktu widzenia organów nadzoru górniczego
Gospodarka odpadami z punktu widzenia organów nadzoru górniczego Bogusława Madej Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki ZłoŜem WyŜszy Urząd Górniczy Kielce 16.09.2011r. Ustawa o odpadach wydobywczych
Bardziej szczegółowoKatowice, dnia 7 kwietnia 2006 r. Nr 8 ZARZ DZENIE PREZESA WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO
DZIENNIK URZÊDOWY WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO Katowice, dnia 7 kwietnia 2006 r. Nr 8 TREŒÆ: Poz.: ZARZ DZENIE PREZESA WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO 45 nr 2 z dnia 17 marca 2006 r. w sprawie sposobu gromadzenia,
Bardziej szczegółowoRozporządzenie Ministra Środowiska 1) z dnia 22 czerwca 2005 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 982 ze zm. z 2006 r. Nr 164, poz. 1159)
Rozporządzenie Ministra Środowiska 1) z dnia 22 czerwca 2005 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 982 ze zm. z 2006 r. Nr 164, poz. 1159) w sprawie rozporządzania prawem do informacji geologicznej za wynagrodzeniem
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/214/08... Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 27 marca 2008 r...
Uchwała Nr XIX/214/08... Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dnia 27 marca 2008 r... w sprawie odstąpienia od sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego.
Bardziej szczegółowoKarta informacyjna I. WYMAGANE DOKUMENTY I DANE OPISOWE OBJĘTE WNIOSKIEM :
Karta informacyjna Starostwo Powiatowe w Grudziądzu WYDZIAŁ: Ochrony Środowiska Leśnictwa, Rolnictwa i Gospodarki Wodnej PROCEDURA: Udzielanie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż. Przedmiot sprawy:
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii. 2) kategoria II:
Dziennik Ustaw Nr 275 15898 Poz. 1629 1629 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 1 i 3 5 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoDział II Prace geologiczne. Rozdział 1 Projektowanie i wykonywanie prac geologicznych
Dział II Prace geologiczne Rozdział 1 Projektowanie i wykonywanie prac geologicznych Dział II Prace geologiczne Rozdział 1 Projektowanie i wykonywanie prac geologicznych (1) Art. 31. 1. Prace geologiczne
Bardziej szczegółowoWYROK z dnia 7 wrzeœnia 2011 r. III AUa 345/11
WYROK z dnia 7 wrzeœnia 2011 r. III AUa 345/11 Sk³ad orzekaj¹cy:ssa Maria Sa³añska-Szumakowicz (przewodnicz¹cy) SSA Daria Stanek (sprawozdawca) SSA Gra yna Czy ak Teza Podanie przez p³atnika sk³adek, o
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 15 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 262 Elektronicznie podpisany przez Grzegorz Paczowski Data: 2011.12.05 17:53:14 +01'00' 15283 Poz. 1568.go v.p l 1568 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 15 listopada 2011 r.
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE
POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE Program Geologia Złożowa i Gospodarcza Zespół Wód Uznanych
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY ZWIÊKSZENIA POZYSKIWANIA CIEP A GEOTERMALNEGO W ŒWIETLE NOWYCH INWESTYCJI ZREALIZOWANYCH NA TERENIE NI U POLSKIEGO
Bogdan NOGA Technika Poszukiwañ Geologicznych Przedsiêbiorstwo Geologiczne POLGEOL S.A. Geotermia, Zrównowa ony Rozwój nr 2/2013 ul. Berezyñska 39, 03-908 Warszawa Instytut Mechaniki Stosowanej i Energetyki
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii. (Dz. U. z dnia 21 grudnia 2011 r.
Dz.U.2011.275.1629 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii (Dz. U. z dnia 21 grudnia 2011 r.) Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 1 i 3-5
Bardziej szczegółowoPojêcie. Czym s¹ stopnie instruktorskie. Kto mo e byæ opiekunem próby. Warunki, jakie ma SYSTEM STOPNI INSTRUKTORSKICH 2011 1
Pojêcie w³aœciwej komisji I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Na podstawie 67 ust. 4 pkt 3 Statutu ZHP Rada Naczelna ZHP okreœla zasady zdobywania stopni instruktorskich i wymagania z nimi zwi¹zane. 2. Je eli w
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
Dz.U.2011.275.1629 z dnia 2011.12.21 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 21 grudnia 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na
Bardziej szczegółowoPompy ciepła - stan prawny
Pompy ciepła - stan prawny Stan prawny geotermii niskotemperaturowej w Polsce i na świecie Tworzenie polityki dotyczącej zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii
www.nowepgg.pl Wortal prawa geologicznego i górniczego 1/6 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii (Dz. U. nr 275, poz. 1629) Na podstawie
Bardziej szczegółowoArt. 3 pkt 2)... o głębokości do 100 m w celu wykorzystania ciepła Ziemi, wód leczniczych, wód termalnych i solanek.
Poprawki zgłoszone do projektu nowego prawa geologicznego i górniczego druk 1696, przez posłów: Marek Matuszewski Andrzej Szlachta Henryk Kowalczyk Lech Kołakowski Art. 1.1. Ustawa określa zasady ustalania
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 15 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 262 15283 Poz. 1568 Na podstawie art. 101 ust. 12 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) zarządza się, co następuje: 1. Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r. (Dz. U. Nr 124, poz. 865 z dnia 12.07.2006 r.)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r. (Dz. U. Nr 124, poz. 865 z dnia 12.07.2006 r.) w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOd badań do budowy kopalni procedury i udział społeczeństwa (1)
Od badań do budowy kopalni procedury i udział społeczeństwa (1) I. KONCESJA NA POSZUKIWANIE i DOKUMENTOWANIE ZŁOŻA Minister Środowiska udzielenie koncesji, zatwierdzenie projektu prac geologicznych, nadzór
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 250 UWZGLÊDNIENIE PRAWA I REGULACJI PODCZAS BADANIA SPRAWOZDAÑ FINANSOWYCH
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 250 UWZGLÊDNIENIE PRAWA I REGULACJI Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r.
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 31 marca 2016 r. Poz. 425 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 31 marca 2016 r. Poz. 425 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie geologii Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoGeoDH. Warsztaty Szkoleniowe
Promote Geothermal District Heating Systems in Europe Promowanie geotermalnego ciepłownictwa sieciowego w Europie GeoDH Warsztaty Szkoleniowe 13.10.2014 Uniejów Promote Geothermal District Heating Systems
Bardziej szczegółowoANKIETA: JEDNOSTKI ADMINISTRACJI TERENOWEJ
Foresight technologiczny na rzecz zrównowaŝonego rozwoju Małopolski m UNIA EUROPEJSKA Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Obszar badawczy: ZASOBY NATRURALNE
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 4 lutego 1994 r.
Opracowano na podstawie: Dz.U.2005.228.1947 (t.j.) 2006.01.01 zm. M.P. 2005.33.462 2006.01.01 zm. Dz.U. 2005.175.1462 2006.03.02 zm. Dz.U. 2005.167.1398 2006.08.05 zm. Dz.U. 2006.133.934 2006.10.27 zm.
Bardziej szczegółowoNowelizacja przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska w odniesieniu do działalności górniczej
Mat. Symp. str. 57 65 Jan DULEWSKI, Zdzisław KULCZYCKI Wyższy Urząd Górniczy, Katowice Nowelizacja przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska w odniesieniu do działalności górniczej Streszczenie Działalność
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r.
Dz.U.06.124.865 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 19 czerwca 2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania
Bardziej szczegółowoOBWIESZCZENIE D E C Y Z J A
Gdańsk, 2015-09-04 DROŚ-G.7422.1.47.2015 OBWIESZCZENIE D E C Y Z J A Działając na podstawie art. 80 i art. 161 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2015 r. poz. 196), Rozporządzenia
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Eksploatacja wód podziemnych Rok akademicki: 2012/2013 Kod: WGG-2-209-OS-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Wiertnictwa, Nafty i Gazu Kierunek: Górnictwo i Geologia Specjalność: Ochrona środowiska
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 9 czerwca 1999 r. III RN 11/99
Wyrok z dnia 9 czerwca 1999 r. III RN 11/99 Wodą kopalnianą w rozumieniu 2 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opłat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 216 15582 Poz. 1610 i 1611
Dziennik Ustaw Nr 216 15582 Poz. 1610 i 1611 4. Oprogramowanie, dla którego cofni to Êwiadectwo zgodnoêci, o którym mowa w ust. 3 oraz w 22 ust. 2, jak równie oprogramowanie, dla którego odmówiono wydania
Bardziej szczegółowoEKSPLOATACJA WODY TERMALNEJ PRZED I PO ZAMIANIE ROLI OTWORU CHŁONNEGO NA OTWÓR EKSPLOATACYJNY NA PRZYKŁADZIE GEOTERMII STARGARD SZCZECIŃSKI
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 44, s. 15-20, Gliwice 2012 EKSPLOATACJA WODY TERMALNEJ PRZED I PO ZAMIANIE ROLI OTWORU CHŁONNEGO NA OTWÓR EKSPLOATACYJNY NA PRZYKŁADZIE GEOTERMII STARGARD SZCZECIŃSKI
Bardziej szczegółowoPan Ryszard Brejza Prezydent Miasta Inowrocławia
Podsekretarz Stanu W MINISTERSTWIE ŚRODOWISKA G ł ówny Geolog Kraju Mariusz-Orion Jędrysek Pan Ryszard Brejza Prezydent Miasta Inowrocławia ul. F.D. Roosevelta 36 88-100 Inowrocław W związku z listem otwartym
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny
www.nowepgg.pl Wortal prawa geologicznego i górniczego 1/6 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny (Dz. U. nr 291, poz. 1712) Na
Bardziej szczegółowodotyczą całego obszaru planu X Wskazanie wykracza poza kompetencje ustaleń planu X Wskazanie wykracza poza kompetencje ustaleń planu
Lp. WYKAZ UWAG WNIESIONYCH DO KONCEPCJI PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO KOSZTOWY PÓŁNOCNE W MYSŁOWICACH PODDANEJ KONSULTACJOM Z MIESZKAŃCAMI MIASTA MYSŁOWICE Data wpływu uwagi
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2016/2017 Kod: BEZ s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Energetyka geotermalna Rok akademicki: 2016/2017 Kod: BEZ-1-505-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Ekologiczne Źródła Energii Specjalność: - Poziom
Bardziej szczegółowoOGÓLNE ZASADY STWIERDZANIA KWALIFIKACJI GEOLOGICZNYCH /UPRAWNIEŃ GEOLOGICZNYCH/
OGÓLNE ZASADY STWIERDZANIA KWALIFIKACJI GEOLOGICZNYCH /UPRAWNIEŃ GEOLOGICZNYCH/ /na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19.VI.2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej)
Bardziej szczegółowoZARYS UREGULOWAÑ FORMALNYCH I TECHNICZNYCH ZWI ZANYCH ZE ZRZUTEM DO CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH WÓD TERMALNYCH WYKORZYSTANYCH W BALNEOTERAPII I REKREACJI
El bieta HA AJ Miros³aw JANOWSKI Katedra Surowców Energetycznych Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanis³awa Staszica w Krakowie 30-059 Kraków, al. Mickiewicza
Bardziej szczegółowoPRZEPISY PRAWNE DOTYCZĄCE STOSOWANIA MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH DLA CELÓW CYWILNYCH. 2. Podstawy prawne regulujące stosowanie materiałów wybuchowych
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 28 Zeszyt 3/1 2004 Andrzej Szulik*, Jan Krzelowski* PRZEPISY PRAWNE DOTYCZĄCE STOSOWANIA MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH DLA CELÓW CYWILNYCH 1. Wstęp Materiały wybuchowe stosowane
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W PROCESACH INWESTYCYJNYCH
WYMAGANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W PROCESACH INWESTYCYJNYCH Joanna Borówka Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach Katowice 8 grudnia 2014r 1 Zagospodarowanie przestrzenne a ochrona
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 30 kwietnia 2004 r.
Dziennik Ustaw Nr 103 7402 Poz. 1090 1090 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie Êwiadectw dopuszczenia do eksploatacji typu budowli i urzàdzeƒ przeznaczonych do
Bardziej szczegółowoPROJEKT ROBÓT GEOLOGICZNYCH
PROJEKT ROBÓT GEOLOGICZNYCH dr inż. PIOTR LENIK 1. DEFINICJA ROBÓT GEOLOGICZNYCH Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, (Dz.U. 2014. poz. 613, z późniejszymi zmianami w skrócie pgig)
Bardziej szczegółowoANKIETA DLA PRACODAWCÓW
Szanowni Pañstwo! W zwi¹zku z projektem pt.: Niepe³nosprawni - przedsiêbiorcom, przedsiêbiorcy niepe³nosprawnym, badanie potencja³u i oczekiwañ œl¹skiego rynku pracy realizowanym w ramach Programu Operacyjnego
Bardziej szczegółowoUstawa. Prawo geologiczne i górnicze
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947, z późn. zm.) (stan prawny: 7 czerwca 2010 r.) KATOWICE, maj 2010 1. Tekst ujednolicony uwzględnia zmianę wprowadzoną w art. 102
Bardziej szczegółowoSTUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GORZYCE- II ZMIANA
Wójt Gminy Gorzyce STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY GORZYCE- II ZMIANA UZASADNIENIE ZAWIERAJĄCE OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ORAZ SYNTEZĘ USTALEŃ STUDIUM Załącznik
Bardziej szczegółowoObowi¹zki przedsiêbiorcy i kierownika ruchu zak³adu górniczego w œwietle nowych uregulowañ prawnych wybrane zagadnienia
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ Polskiej Akademii Nauk nr 85, rok 2013 Zbigniew KASZTELEWICZ*, Miranda PTAK** Obowi¹zki przedsiêbiorcy i kierownika ruchu zak³adu górniczego
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO. Warszawa, dnia 7 listopada 1998 r. UCHWA Y:
Indeks 35659X ISSN 0239 7013 cena 3 z³ 30 gr DZIENNIK URZĘDOWY NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO Warszawa, dnia 7 listopada 1998 r. Nr 24 TREŒÆ: Poz.: UCHWA Y: 54- nr 11/98 w sprawie ustalenia norm dopuszczalnego
Bardziej szczegółowoG-TERM ENERGY Sp. z o.o. Geotermia Stargard
1 G-TERM ENERGY Sp. z o.o. Geotermia Stargard 16.05.2016 2 Energia geotermalna jest energią cieplną wydobytych na powierzchnię ziemi wód geotermalnych Energię tę zalicza się do energii odnawialnej, bo
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR 3 PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGAMU
PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGAMU 2 10. PRZEPISY PRAWNE I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGRAMU Krajowe przepisy prawne: Przy sporządzeniu aktualizacji
Bardziej szczegółowoMETODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO
METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint B.Papiernik i M. Hajto na podstawie materiałów opracowanych
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 14 maja 2003 r.
Dziennik Ustaw Nr 89 5994 Poz. 827 i 828 827 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 14 maja 2003 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie okreêlenia wzoru bankowego dokumentu p atniczego sk adek, do których
Bardziej szczegółowoUWAGI Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk odnośnie ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze
UWAGI Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk odnośnie ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze Przedmiotem prac Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi
Bardziej szczegółowoPodstawowe warunki prowadzenia apteki Wydawanie produktów leczniczych
Prawo farmaceutyczne Podstawowe warunki prowadzenia apteki Wydawanie produktów leczniczych Joanna Garczyñska, Grzegorz enczyk (prawo@kamsoft.pl) Jak ju pisaliœmy na ³amach naszego czasopisma, z dniem 1
Bardziej szczegółowo1. Rozporządzenie określa:
Rozporządzenie Ministra Środowiska 1) z dnia 19 czerwca 2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach
Bardziej szczegółowoExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim
ExxonMobil i gaz upkowy w województwie lubelskim Lublin, 27 wrze nia 2010 r. Niniejsza prezentacja zawiera stwierdzenia dotycz ce przysz o ci. Faktyczne warunki panuj ce w przysz o ci (w tym warunki gospodarcze,
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
WYŻSZY URZĄD GÓRNICZY DEPARTAMENT PRAWNY I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (stan prawny 1 stycznia 2006 r.) KATOWICE, październik 2005 1. Tekst ujednolicony
Bardziej szczegółowoSzanse na rozwój j geotermii w Polsce
Szanse na rozwój j geotermii w Polsce mgr Andrzej Przybycin, Z-ca Dyrektora w Departamencie Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Środowiska Wody termalne-kopaliny zaliczenie wód w d termalnych
Bardziej szczegółowoPOZWOLENIE ZINTEGROWANE
POZWOLENIE ZINTEGROWANE : art. 184 ust.2, art. 208 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.); art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 27 ust.
Bardziej szczegółowoWymogi proceduralne dla uzyskania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej z elektrowni fotowoltaicznej
Wymogi proceduralne dla uzyskania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej z elektrowni fotowoltaicznej Urząd Regulacji Energetyki Starszy Specjalista Waldemar Kozłowski Konferencja Europejskie Słoneczne
Bardziej szczegółowoSystemy grzewcze z pomp¹ ciep³a jako element realizacji za³o eñ programów ochrony œrodowiska
POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 8 Zeszyt specjalny 2005 PL ISSN 1429-6675 Beata KLOJZY-KARCZMARCZYK*, Artur KARCZMARCZYK** Systemy grzewcze z pomp¹ ciep³a jako element realizacji za³o eñ programów ochrony œrodowiska
Bardziej szczegółowoCiepło z OZE źródła rozproszone: stan i tendencje rozwojowe w Polsce
Ciepło z OZE źródła rozproszone: stan i tendencje rozwojowe w Polsce Janusz Starościk PREZES ZARZĄDU SPIUG Konferencja: Ciepło ze źródeł odnawialnych - stan obecny i perspektywy rozwoju, Warszawa, Ministerstwo
Bardziej szczegółowoTomasz Œliwa*, Andrzej Gonet*, Grzegorz Skowroñski** NAJWIÊKSZA W POLSCE INSTALACJA GRZEWCZO-CH ODNICZA BAZUJ CA NA OTWOROWYCH WYMIENNIKACH CIEP A
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 28 ZESZYT 3 2011 Tomasz Œliwa*, Andrzej Gonet*, Grzegorz Skowroñski** NAJWIÊKSZA W POLSCE INSTALACJA GRZEWCZO-CH ODNICZA BAZUJ CA NA OTWOROWYCH WYMIENNIKACH CIEP A 1. WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
Dz.U.2011.292.1724 z dnia 2011.12.30 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 30 grudnia 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie korzystania z informacji geologicznej
Bardziej szczegółowoWykonanie remontu wewnêtrznych instalacji elektrycznych wraz z przyù¹czem kablowym w budynku Agencji przy ul. Fredry 12.
UMOWA nr... do postêpowania nr... zawarta w dniu... roku w Poznaniu pomiêdzy: Agencj¹ Nieruchomoœci Rolnych Oddziaù Terenowy w Poznaniu, ul. Fredry 12, 61-701 Poznañ, zwan¹ dalej Zamawiaj¹cym, reprezentowan¹
Bardziej szczegółowoCzym w ogóle jest energia geotermalna?
Energia geotermalna Czym w ogóle jest energia geotermalna? Ogólnie jest to energia zakumulowana w gruntach, skałach i płynach wypełniających pory i szczeliny skalne. Energia ta biorąc pod uwagę okres istnienia
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze 1) Dział I Przepisy ogólne. Rozdział 1 Zakres obowiązywania
Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze 1) Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres obowiązywania Art. 1. Ustawa określa zasady i warunki: 1) wykonywania prac
Bardziej szczegółowoWp³yw sekurytyzacji aktywów na kszta³towanie siê wybranych wskaÿników finansowych
GPDRK URCMI MINERLNYMI Tom 22 2006 Zeszyt 1 PTRYCJ B K*, RMN MGD**, TDEUZ NY*** p³yw sekurytyzacji aktywów na kszta³towanie siê wyranych wskaÿników finansowych ³owa kluczowe Górnictwo wêgla kamiennego,
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze 1) Dział I Przepisy ogólne. Rozdział 1 Zakres obowiązywania
Kancelaria Sejmu s. 1/65 USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze 1) Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres obowiązywania Art. 1. Ustawa określa zasady i warunki: 1) wykonywania prac
Bardziej szczegółowoOchrona i eksploatacja złóż kruszyw naturalnych oraz rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych w planowaniu przestrzennym
Ochrona i eksploatacja złóż kruszyw naturalnych oraz rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych w planowaniu przestrzennym mgr inż. arch. Bartłomiej Stawarz AKTY PRAWNE Podstawowym aktem prawa kompleksowo
Bardziej szczegółowoWzór. Karta informacyjna przedsięwzięcia
Wzór Karta informacyjna przedsięwzięcia zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
Bardziej szczegółowoŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
ŁÓDZKIE NA GAZIE CENTRUM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Mapa czerwonego spągowca Potencjalna lokalizacja gazu łupkowego i ropy Czerwony spągowiec na terenie Polski Koncesje wydane na poszukiwanie gazu i ropy w
Bardziej szczegółowoWYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE PROCESU INWESTYCYJNEGO W PROJEKTACH BIOGAZOWYCH ROBERT MIKULSKI
WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE PROCESU INWESTYCYJNEGO W PROJEKTACH BIOGAZOWYCH ROBERT MIKULSKI KANCELARIA RADCÓW PRAWNYCH STOPCZYK & MIKULSKI Warszawa, 10 maja 2010r. PODSTAWY PRAWNE MIĘDZYNARODOWE I WSPÓLNOTOWE
Bardziej szczegółowoPrawo wspólnotowe. Dyrektywa 85/337/EEC (oceny oddziaływania) Dyrektywa 92/43/EC (Dyrektywa Siedliskowa), Dyrektywa79/409/EWG (Dyrektywa Ptasia)
Prawo wspólnotowe Dyrektywa 85/337/EEC (oceny oddziaływania) Dyrektywa 92/43/EC (Dyrektywa Siedliskowa), Dyrektywa79/409/EWG (Dyrektywa Ptasia) Ocena oddziaływania na środowisko i ochrona przyrody Dyrektywa
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE. MINISTRA ŚRODOWISKA l)
Projekt z dnia 24 czerwca 2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA l) Na podstawie art. 118 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981 oraz z 2013
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWE DNI GEOTERMALNE RUMUNIA 2012 Felix Spa / Oradea, 6 7 czerwca 2012
Beata KÊPIÑSKA Europejska Ga³¹Ÿ Regionalna IGA, cz³onek Forum (IGA ERB EBF) Zak³ad Odnawialnych róde³ Energii IGSMiE PAN ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Technika Poszukiwañ Geologicznych Geotermia, Zrównowa
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023
Warszawa, dnia 15 grudnia 2016 r. Poz. 2023 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 grudnia 2016 r. w sprawie innych dokumentacji geologicznych Na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 9
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)
Dz.U.05.73.645 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z dnia 28 kwietnia 2005 r.) Na podstawie
Bardziej szczegółowoSYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ JAKO NIEZBÊDNY ELEMENT POWSZECHNEJ TAKSACJI NIERUCHOMOŒCI**
GEODEZJA l TOM 12 l ZESZYT 2/1 l 2006 Piotr Cichociñski*, Piotr Parzych* SYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ JAKO NIEZBÊDNY ELEMENT POWSZECHNEJ TAKSACJI NIERUCHOMOŒCI** 1. Wstêp Nieunikniona zapewne w przysz³oœci
Bardziej szczegółowoW³adys³aw Duliñski*, Czes³awa Ewa Ropa*
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 5 ZESZYT 008 W³adys³aw Duliñski*, Czes³awa Ewa Ropa* ANALIZA I USTALENIE PARAMETRÓW EKSPLOATACYJNYCH DLA ODWIERTÓW WÓD MINERALNYCH W ZALE NOŒCI OD WIELKOŒCI WYK ADNIKA GAZOWEGO
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze1) 2)
Dziennik Ustaw Nr 163 9430 Poz. 981 981 USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze1) 2) DZIAŁ I Przepisy ogólne Art. 1. 1. Ustawa określa zasady i warunki podejmowania, wykonywania oraz
Bardziej szczegółowoCiepło z odnawialnych źródeł energii w ujęciu statystycznym sposób zbierania informacji oraz najnowsze dane
DEPARTAMENT PRODUKCJI Ciepło z odnawialnych źródeł energii w ujęciu statystycznym sposób zbierania informacji oraz najnowsze dane Ciepło ze źródeł odnawialnych stan obecny i perspektywy rozwoju Konferencja
Bardziej szczegółowoP O L I T Y K A K O N C E S Y J N A
P O L I T Y K A K O N C E S Y J N A W Z A K R E S I E G A Z U Ł U P K O W E G O Lublin 19.09.2011 Maciej Młynarczyk Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo Środowiska P L A N P R E Z
Bardziej szczegółowoUrz¹dzenia elektryczne w strefach zagro onych wybuchem
Micha³ Œwier ewski Urz¹dzenia elektryczne w strefach zagro onych wybuchem Kwiecieñ 2012 PODRÊCZNIK DLA ELEKTRYKÓW praca zbiorowa pod redakcj¹ Jana Strojnego Urz¹dzenia elektryczne w strefach zagro onych
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 14 listopada 2014 r. Poz. 5824 UCHWAŁA NR LXIV/506/14 RADY GMINY ŚWIERKLANIEC z dnia 30 października 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 14 sierpnia 2015 r. Poz. 1171 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 lipca 2015 r. w sprawie przetargu na udzielenie koncesji na poszukiwanie i
Bardziej szczegółowoSPIS TREŒCI. (Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej.
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 800 BADANIE SPRAWOZDAÑ FINANSOWYCH SPORZ DZONYCH ZGODNIE Z RAMOWYMI ZA O ENIAMI SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA UWAGI SZCZEGÓLNE (Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu
Bardziej szczegółowoDziennik Urzêdowy. cz³onka gospodarstwa domowego najemcy nie mo e byæ
9021 1560 UCHWA A Nr XXXV/259/2009 RADY MIEJSKIEJ W KROTOSZYNIE z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodz¹cych w sk³ad mieszkaniowego, zasobu gminy Krotoszyn Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoProszę o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin ze złoża
F-WOŚ/PG1.2/1 WNIOSEK O UDZIELENIE KONCESJI NA WYDOBYWANIE KOPALINY ZE ZŁOŻA O POWIERZCHNI NIE PRZEKRACZAJĄCEJ 2 HA I PRZEWIDYWANYM ROCZNYM WYDOBYCIU NIE PRZEKRACZAJĄCYM 20 000 m 3, GDY DZIAŁALNOŚĆ PROWADZONA
Bardziej szczegółowo