Darmowy fragment Posłani głosić dobrą nowinę. Podstawowy kurs homiletyczny
|
|
- Marian Stachowiak
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Posłani głosić dobrą nowinę Podstawowy kurs homiletyczny
2 Ryszard Hajduk CSsR POSŁANI GŁOSIĆ DOBRĄ NOWINĘ Podstawowy kurs homiletyczny
3 Korekta: Paulina Lenar Projekt okładki & skład komputerowy: Michał Madejski Fotografia na okładce: Photos.com Nihil obstat: Zdzisław Klafka CSsR, Prowincjał L.dz.: 186/04/07 Wydawnictwo HOMO DEI ul. Zamojskiego 56, Kraków tel. (012) , fax. (012) www. homodei.com.pl ISBN: Druk i oprawa: Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego Kraków
4 Prawdziwe słowa nie są miłe, miłe słowa nie są prawdziwe. (Lao Tse) Kto ostre jak miecz słowo Boże owija watą, gdyż nie chce stać się niepopularnym, zniekształca prawdę Ewangelii i staje się winnym fałszerstwa. (H. Dannenbaum) Słowo Boże to nie balsam dla uszu, ale młot. Kto nie ma od niego siniaków, nie powinien sądzić, że go uderzyło. Z zachwytu najczęściej rodzi się tylko słomiany zapał. (H. Thielicke) Trzeba wciąż na nowo głosić prawdę, gdyż wokół nas rozprzestrzenia się fałsz; i nie czynią tego jednostki, ale masy. (J. W. Goethe) Dobrze głosi słowo Boże ten, kto dobrze żyje; nie znam żadnej innej teologii. (M. de Cervantes) Ewangelizacja to inaczej: żebrak mówi żebrakowi, gdzie znajdzie coś do jedzenia. (Nairobi 1975) Od tego, jak się mówi o Bogu, zależy, czy w ogóle się o Nim mówi. (G. Ebeling) Ludzie nie dadzą sobie nic powiedzieć, ale opowiedzieć można im spokojnie o wszystkim. (B. Brentano) Głoszenie słowa Bożego to sztuka, która polega na tym, by skusić ludzi do dobra. (B. Graham)
5 Wykaz skrótów AEN Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu, Instrukcja duszpasterska o przekazie społecznym Aetatis novae, Watykan ChL Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Christifideles laici, Watykan CP Papieska Komisja ds. Środków Społecznego Przekazu, Instrukcja duszpasterska o środkach społecznego przekazu Communio et progressio, Watykan CT Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Catechesi tradendae, Watykan DCE Benedykt XVI, Encyklika Deus Caritas est, Watykan DI Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja Dominus Iesus, Watykan EdE Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharystia, Watykan EiE Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Ecclesia in Europa, Watykan EN Paweł VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi, Watykan KDK Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, Watykan KGS Kongregacja ds. Duchowieństwa, Kapłan głosiciel słowa, szafarz sakramentów i przewodnik wspólnoty w drodze do trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa, Watykan KK Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, Watykan KKK Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań KO Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, Watykan NE Jan Paweł II, Nowa ewangelizacja, postęp człowieka, kultura chrześcijańska. Przemówienie inauguracyjne wygłoszone na otwarcie obrad IV Konferencji Ogólnej Episkopatów Ameryki Łacińskiej, San Domingo , Osservatore Romano 12 (1992). PDV Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis, Watykan RMi Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, Watykan RH Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, Watykan SCa Benedykt XVI, Adhortacja apostolska Sacramentum Caritatis, Watykan 2007.
6 Wstęp Kościół zajmuje ważne miejsce w życiu społecznym. Mówią o tym nie tylko wierzący, ale także ci, którzy z dystansu obserwują życie i aktywność Kościoła. Wówczas zwykle na pierwszy plan wysuwa się jego zaangażowanie w działalność charytatywną. Zdarza się, iż ktoś potrafi zachwycić się pięknem sztuki kościelnej, a nawet liturgią. Niedawno pewien niewierzący artysta głośno zastanawiał się nad fenomenem mszy św., nazywając ją przedziwnym teatrem, który od dwóch tysięcy lat grany jest na tylu scenach świata i ciągle gromadzi pokaźną widownię. Najtrudniej tzw. opinii publicznej zaakceptować Kościół, który zabiera głos w kwestiach egzystencjalnych, a więc etycznych, społecznych czy politycznych. Wtedy bowiem okazuje się, że Kościół nie nadąża za postępem, nie rozumie ducha czasów i próbuje zepsuć dobre samopoczucie tym, którzy uchodzą za luminarzy trzeciego tysiąclecia. Taki Kościół, który głosi często niepopularne i niemodne poglądy, jest zagłuszany przez środki masowego przekazu oraz publicznie piętnowany jako wróg nowoczesności i bezlitosny kontestator prawa człowieka do pełni szczęścia. Tymczasem Kościołowi zamilknąć nie wolno. Zadaniem Kościoła jest kontynuować misję Chrystusa, czyli głosić Jego Ewangelię. Ma to czynić w porę i nie w porę, bez względu na trendy społeczne i stosunek człowieka do religii. Swoją misję głoszenia Ewangelii Kościół podejmuje z wiarą, iż niesie światu dobrą nowinę, która chociaż czasem niewygodna, bo wymagająca jako jedyna może zaspokoić pragnienia duszy człowieka, nadając jego życiu prawdziwy sens.
7 8 Posłani głosić dobrą nowinę Ewangelię Chrystusową Kościół głosi w różny sposób i przy użyciu dostępnych mu środków. Dobrą nowinę rozpowszechnia przez happeningi uliczne, w czasopismach i książkach, na falach radiowych i za pomocą obrazu telewizyjnego, na ekranach kin i tablicach ogłoszeniowych, przez propagowanie dzieł sztuki, utworów muzycznych i poetyckich inspirowanych Ewangelią. Jednak w proklamacji dobrej nowiny o zbawieniu w Jezusie Chrystusie największe znaczenie ma ambona. Wprawdzie kaznodzieje kierują z niej orędzie Ewangelii do ograniczonego kręgu słuchaczy gromadzących się w kościele, ale w skali całego kraju jest to bardzo wielkie audytorium. Ponadto można do niego przemawiać systematycznie, głosząc homilię przynajmniej co niedzielę podczas liturgii mszy św. W obecnej sytuacji dziejowej, w której wielu ochrzczonych oddala się od osoby Jezusa i poddaje się relatywizmowi moralnemu, a wiara chrześcijańska jest redukowana niejednokrotnie do elementów kulturowych, kaznodziejom potrzeba nowego zapału i zaangażowania się w przepowiadanie słowa. Chodzi o ewangelizację nową ewangelizację lub reewangelizację, w której sam Chrystus mocą swojego Ducha za pośrednictwem głosicieli słowa Bożego kieruje do ludzi orędzie zbawienia. Według dokumentu Kongregacji ds. Duchowieństwa Kapłan głosiciel słowa, szafarz sakramentów i przewodnik wspólnoty w drodze do trzeciego tysiąclecia, ewangelizacja prowadzona dzisiaj domaga się pełnej zapału posługi słowa, która pozostaje wierna tradycji chrześcijańskiej i bierze pod uwagę konkretne ludzkie potrzeby 1. Głównym źródłem przepowiadania powinno być Pismo Święte, 1 KGS, rozdz. II.
8 Wstęp 9 które czytane i rozważane ma przemieniać serca głosicieli Ewangelii i czynić z nich świadków Chrystusa. Każdy sługa słowa winien przekazywać zawarte w Biblii orędzie w sposób atrakcyjny, pozytywny, zrozumiały, serdeczny, pociągający ludzi do Dobra, Piękna i Prawdy, którą jest Bóg. Pierwszorzędne zadanie ewangelizacyjne spełnia homilia, która jest aktem przepowiadania słowa Bożego w liturgii, a więc w klimacie modlitwy 2. Istotą ewangelizacji jest zaś przepowiadanie kerygmatyczne, czyli pełne mocy słowo obwieszczające prawdę, że Bóg kocha człowieka i w Chrystusie obdarza go dzisiaj nowym życiem. Dlatego homilia ma służyć proklamacji kerygmatu, który wzywa do nawiązania osobistej relacji z Jezusem, jedynym i prawdziwym Zbawicielem. Celem Podstawowego kursu homiletycznego jest podanie wskazań dotyczących praktyki przepowiadania słowa Bożego, których zastosowanie może pomóc współczesnym kaznodziejom sprostać wymaganiom stawianym im dzisiaj przez Kościół, świat i konkretnych słuchaczy. Dobór materiału nie jest wyłącznie owocem refleksji nad współczesną literaturą homiletyczną, ale wynika także z doświadczenia autora uzyskanego w czasie prowadzenia zajęć homiletycznych zarówno z alumnami przygotowującymi się do działalności kaznodziejskiej, jak i z kapłanami intensywnie oddającymi się posłudze słowa. Teorię homiletyczną uzupełniają propozycje ćwiczeń, które można wykonać indywidualnie bądź grupowo, a także tytuły książek i artykułów polskojęzycznych, których lektura daje możliwość pogłębienia zagadnień poruszanych w książce. 2 EN, nr 43.
9
10 Rozdział I Posługa słowa w perspektywie działalności pastoralnej Kościoła Aby głosiciel słowa Bożego mógł odpowiedzialnie wypełniać swoją misję, musi pamiętać, iż czyni to z woli Chrystusa w Kościele i wraz z Kościołem. Ważne jest więc, aby dostrzegł swoją rolę pośród różnych form działalności duszpasterskiej Kościoła, a także w perspektywie celu, do którego zmierza lud Boży wędrujący ścieżkami historii. W posłudze kaznodziejskiej nie wystarczy odwołać się do powagi autorytetu Pisma Świętego, oddać się jego regularnemu studium i czerpać inspirację do przepowiadania z kontekstu liturgicznego. Kaznodzieja musi jeszcze znaleźć odpowiedź na pytanie, co czyni Kościół i co jest jego zadaniem w Kościele 1. Tylko wówczas może się przekonać, iż głosząc słowo Boże, ma udział w kontynuacji Chrystusowego dzieła odkupienia, które swoją wyzwalającą mocą chce ogarnąć wszystkie sfery ludzkiego życia i działania. 1. Misja Kościoła Kościół istnieje w czasie jako prawowicie ukonstytuowana w społeczeństwie wspólnota, w której Bóg sam objawia się ludziom 2. Tym samym Bóg wstępuje w ludzką historię, aby każdy 1 F. B. Craddock, Predicare, Milano 1997, s K. Rahner, Das Grundwesen der Kirche, w: X. Arnold, K. Rahner, V. Schurr, L. M. Weber, Handbuch der Pastoraltheologie, t. I, Freiburg i. B. 1964, s. 119.
X. NAUCZANIE KOŚCIOŁA
X. NAUCZANIE KOŚCIOŁA - nauczanie Papieża - dokumenty Stolicy Apostolskiej - dokumenty Soborów oraz Biskupów - Prawo Kanoniczne AUTOR TYTUŁ NUMER STATUS - Znak nr 7-9 (1982) Społeczne nauczanie KK. X.
I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ ( ) Przypatrzmy się powołaniu naszemu
I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ (2007-2012) Przypatrzmy się powołaniu naszemu I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ (2007-2012) Przypatrzmy się powołaniu naszemu Tom pierwszy PROGRAM ODNOWY RELIGIJNO-MORALNEJ LEGNICA
Jan Paweł II Adhortacja Apostolska Christifideles Laici X. 132 Jan Paweł II Adhortacja Apostolska Christifideles Laici X. 206 Jan Paweł II Adhortacja
X. NAUCZANIE KOŚCIOŁA - nauczanie Papieża - dokumenty Stolicy Apostolskiej - dokumenty Soborów oraz Biskupów - Prawo Kanoniczne AUTOR TYTUŁ NUMER STATUS Znak nr 7-9 (1982) Społeczne nauczanie KK. X. 77
Pięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja
Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Darmowy fragment www.bezkartek.pl
Wydawnictwo WAM, 2008 Redakcja naukowa dr hab. KRYSTYNA ABLEWICZ, prof. WSF-P Ignatianum Korekta JADWIGA ŚWIĄTEK Projekt okładki i stron tytułowych ANDRZEJ SOCHACKI ISBN 978-83-7505-079-0 WYDAWNICTWO WAM
9 WPROWADZENIE Kościół, świadomy swego posłannictwa głoszenia wszystkim ludziom Dobrej Nowiny o zbawieniu, stara się to zadanie wypełniać wszystkimi dostępnymi mu sposobami. Ten proces, którego istotnym
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Wskazania Konferencji Episkopatu Polski dotyczące homilii mszalnej
Wskazania Konferencji Episkopatu Polski dotyczące homilii mszalnej Wstęp Przepowiadanie słowa Bożego jest pierwszorzędnym zadaniem Kościoła, przez które urzeczywistnia on swoją istotę i zadanie otrzymane
George Augustin. Powołany do radości. Z przedmową. kardynała Waltera Kaspera. Przekład. Grzegorz Rawski
George Augustin Powołany do radości t wo j e ż y c i e w k ap ł a ń s t w i e Z przedmową kardynała Waltera Kaspera Przekład Grzegorz Rawski Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA
Ewangelizacja O co w tym chodzi?
Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska
Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4
Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy
Carlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk
Carlo Maria MARTINI SŁOWA dla życia Przekład Zbigniew Kasprzyk Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 WPROWADZENIE Każdego dnia wypowiadamy, słyszymy i czytamy wiele słów. Czujemy jednak, że niektóre
SPIS TREŚCI. Dekret zatwierdzający i ogłaszający uchwały I Synodu Diecezji Legnickiej... 5
SPIS TREŚCI Dekret zatwierdzający i ogłaszający uchwały I Synodu Diecezji Legnickiej... 5 Modlitwa do Maryi w intencji nowej ewangelizacji diecezji legnickiej... 6 Wykaz skrótów... 8 Wstęp... 9 I. HISTORIA
Fotografowanie w czasie liturgii
Fotografowanie w czasie liturgii Waldemar Bajdecki Oaza Rekolekcyjna Diakonii Komunikowania Społecznego Ruchu Światło-Życie Strachocina k/sanoka 2013 Profesjonalizm posługi znajomość przebiegu liturgii
XXV lat. nauczania religii w polskiej szkole
XXV lat nauczania religii w polskiej szkole XXV lat nauczania religii w polskiej szkole Między nadzieją a rzeczywistością Redakcja Ks. Marian Zając WYDAWNICTWO Lublin 2015 Redaktor tomu Ks. Marian Zając
WSTĘP. I. Życie człowieka - znać i kochać Boga
WSTĘP "OJCZE... to jest życie wieczne: aby znali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa" (J 17,1. 3). Zbawiciel nasz, Bóg "pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni
Kierunki działania Akcji Katolickiej w Polsce na rok 2010/2011
Kierunki działania Akcji Katolickiej w Polsce na rok 2010/2011 Hasło: We wspólnocie z Bogiem Motto biblijne: Wytrwajcie we Mnie, a ja [będę trwał] w was (J 15, 1.4) Kierunki działania przygotowano w oparciu
PUNKTACJA OCEN UZYSKANYCH NA DYPLOMIE MAGISTERSKIM. Punkty rekrutacyjne bardzo dobry 5 dobry plus 4,5 dobry 4 dostateczny plus 3,5 dostateczny 3
Uchwała nr 521/7/2018 Senatu Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu z dnia 21 maja 2018 r. w sprawie warunków i trybu rekrutacji na I rok studiów doktoranckich na kierunek TEOLOGIA na Papieskim
Szko a Uczniostwa. zeszyt I
Szko a Uczniostwa zeszyt I D. Zestaw zadań do pracy indywidualnej w domu Zapowiedź Szkoła Uczniostwa pomyślana jest jako pierwszy i podstawowy etap formacji świeckich przeżywany we wspólnocie po okresie
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
były wolne od lęków wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. z tęsknotami Jezusa
I. Świadkowie Chrystusa 2 3 4 5 6 określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. określa sposoby odnoszenia się do Boga
Obchody Światowego Dnia Misyjnego mają w tym roku bardzo szczególne znaczenie.
Potrzebne są nowe formy przekazywania Słowa Bożego Orędzie Papieża Benedykta XVI na Światowy Dzień Misyjny 2012 r. «Powołani, aby (...) ukazywali blask Słowa prawdy» (Porta fidei, 6) Drodzy bracia i siostry!
WYZWANIA NOWEJ EWANGELIZACJI W WARSZAWIE
WYZWANIA NOWEJ EWANGELIZACJI W WARSZAWIE 1. Jan Paweł II w encyklice Redemptoris Missio, którą ogłosił w grudniu 1990r. napisał: Misja Chrystusa Odkupiciela, powierzona Kościołowi, nie została jeszcze
Diecezjalna Diakonia Formacji Diakonii Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Katowickiej
Metoda spotkania: KRĄG BIBLIJNY Diecezjalna Diakonia Formacji Diakonii 1 Pobrano z: http://katowice.oaza.pl/dfd BÓG POSYŁA Istotą tej metody jest rozważanie Słowa Bożego we wspólnocie prowadzące do egzystencjalnego
Benedykt XVI: Katechezy na Rok Wiary (3) Benedykt XVI ŚRODOWE KATECHEZY W ROKU WIARY. KATECHEZA r. Drodzy Bracia i Siostry, 1 / 5
Benedykt XVI ŚRODOWE KATECHEZY W ROKU WIARY KATECHEZA - 31.10.2012 r. Drodzy Bracia i Siostry, 1 / 5 Kontynuujemy nasze rozważania na temat wiary katolickiej. Przed tygodniem widzieliśmy, że wiara jest
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
2. Głoszenie Ewangelii pierwszym nakazem miłosierdzia
2. Głoszenie Ewangelii pierwszym nakazem miłosierdzia Wstęp Przy zapowiedzi tematu spotkania przeczytać lub przekazać własnymi słowami następujące myśli: Ewangelizacja to najważniejsze zadanie dla nas
Ks. Ryszard Selejdak. Stawać się i być kapłanem Chrystusa
Ks. Ryszard Selejdak Stawać się i być kapłanem Chrystusa Ks. Ryszard Selejdak Stawać się i być kapłanem Chrystusa Częstochowa 2013 Redaktor serii: ks. Ireneusz Skubiś Redaktor tomu: Margita Kotas Redakcja
Kryteria oceniania z religii. w zakresie 1 klasy technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych
Kryteria oceniania z religii w zakresie 1 klasy technikum opracowane na podstawie materiałów katechetycznych W Kościele z serii Drogi świadków Chrystusa podręcznik nr AZ-41-01/10-KR-1/12 do nauczania religii
List Ojca Świętego Franciszka. z okazji setnej rocznicy ogłoszenia Listu apostolskiego Maximum illud
List Ojca Świętego Franciszka z okazji setnej rocznicy ogłoszenia Listu apostolskiego Maximum illud o działalności prowadzonej przez misjonarzy na świecie Do Czcigodnego Brata Kardynała Fernando Filoniego,
Piazza Soncino, Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013
Tytuł oryginału Perché credo? Teksty Benedykta XVI Libreria Editrice Vaticana EDIZIONI SAN PAOLO s.r.l., 2012 Piazza Soncino, 5-20092 Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013 Konsultacja merytoryczna
Lekcja 2 na 14 lipca 2018 1. Dzieje 2,1-3 Wczesny deszcz 2. Dzieje 2,4-13 Dar języków 3. Dzieje 2,14-32 Pierwsze kazanie 4. Dzieje 2,33-36 Wywyższenie Jezusa 5. Dzieje 2,37-41 Pierwsze owoce Drugi rozdział
Duszpasterstwo indywidualne przez Internet
ks. Piotr Lisowski Duszpasterstwo indywidualne przez Internet A zatem dzisiaj wzywam cały Kościół do odważnego przekroczenia tego nowego progu, do wypłynięcia «na głębię» cyberprzestrzeni, tak, aby teraz,
ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY ROK A Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2007/2008 25 Adwent I Niedziela Adwentu 2 grudnia 2007 Iz 2, 1-5 Ps 122
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE NAUCZANIA RELIGII W SZKOLE
Zbigniew Marek SJ Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum w Krakowie ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE NAUCZANIA RELIGII W SZKOLE Umowy zawarte między Rządem RP i Konferencją Episkopatu Polski regulują zasady
Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER. czytaj dalej MATKA KOŚCIOŁA
Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER dalej MATKA KOŚCIOŁA Święto Maryi, Matki Kościoła, obchodzone jest w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego.
Tytuł IV. ŚRODKI SPOŁECZNEGO PRZEKAZU, W Szczególności KSIĄŻKI
Tytuł IV ŚRODKI SPOŁECZNEGO PRZEKAZU, W Szczególności KSIĄŻKI Kan. 822-1. W wypełnianiu swojej funkcji, pasterze Kościoła, korzystając z prawa przysługującego Kościołowi, powinni posługiwać się środkami
Bp H. Tomasik: Przed nami czas zadań
W najbliższą niedzielę zakończy się Rok Wiary. Jakie będą jego owoce? Biskup Henryk Tomasik przedstawia kilka propozycji: poszanowanie dnia świętego, systematyczne uczestnictwo w niedzielnej Mszy Świętej,
Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Temat: Sakrament chrztu świętego
Temat: Sakrament chrztu świętego UWAGA! Do spotkania należy przygotować obrzędy chrztu świętego (powinny być dostępne w zakrystii) oraz w miarę możliwości drugą część spotkania przeprowadzić w kościele
Blaski i cienie współczes- nego przepowiadania
GERARD SIWEK CSSR, Blaski i cienie współczesnego przepowiadania, Wydawnictwo M, Kraków 2007, ss. 287. Posługa przepowiadania słowa Bożego została zlecona głosicielom przez samego Jezusa Chrystusa. Wezwanie:
Ewangelizacja O co w tym chodzi?
Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska
WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH. KLASY II i III
WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY II i III WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY II I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie
Duch Miłości w świadectwie Kościoła. Okres zwykły
Duch Miłości w świadectwie Kościoła Okres zwykły ISBN 9788387487485 Wydawca: Archidiecezja Poznańska Redakcja: ks. Szymon Stułkowski Ilustracja (str. tyłułowa): Stanisław Barbacki Drukarnia: Zakład Poligraficzny
drogi przyjaciół pana Jezusa
Jezus prowadzi ElEmEnta rz dziecka bożego 1 Podręcznik do religii dla I klasy szkoły podstawowej drogi przyjaciół pana Jezusa Wydawnictwo WAM Księża Jezuici rozdział 1 Jezus nas kocha pragniemy Go poznawać
SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE
SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE Pojęcie Sola Scriptura Sola scriptura - jedna z podstawowych zasad protestantyzmu. Głosi, że Pismo Święte jest samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej,
XIII. CZASOPISMA. - różne czasopisma religijne - miesięcznik naszej Parafii
XIII. CZASOPISMA - różne czasopisma religijne - miesięcznik naszej Parafii AUTOR TYTUŁ NUMER STATUS Apostoł Miłosierdzia Bożego nr 3 (2002) XIII. 312 Apostolstwo chorych nr 9 (2010) XIII. 318 Być sobą
Sprawozdanie ze spotkania. z Białegostoku, Drohiczyna, Ełku, Łomży i Siedlec Drohiczyn, 24 maja 2018 r.
Sprawozdania Studia Teologiczne W mocy Bożego Ducha 36(2018) ks. andrzej dębski Sprawozdanie ze spotkania Księży Profesorów WSD z Białegostoku, Drohiczyna, Ełku, Łomży i Siedlec Drohiczyn, 24 maja 2018
Kryteria oceniania z religii na etapie edukacji wczesnoszkolnej
Kryteria oceniania z religii na etapie edukacji wczesnoszkolnej Ocenę w nauczaniu wczesnoszkolnym traktujemy jako środek wspierania ucznia, wzmacniania pozytywnej postawy wobec ludzi i Boga. Nie jest to
Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej
Maciej Olejnik Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej Wprowadzenie: Przedmiotem mojej pracy jest problem przenikania świata teatru do katolickiej liturgii łacińskiej.
2. Wiadomości zdobywane podczas katechezy będą sprawdzane w następującej formie:
Klasa 6 SP 1. Ocenie z religii podlegają: 1. Wiadomości w zakresie materiału przewidzianego programem klasy. 2. Umiejętności: aktywność (podczas katechez, w przygotowaniu szkolnych Mszy Św., nabożeństw
Wymagania edukacyjne dla klasy VI B z przedmiotu religia na rok szkolny 2017/2018. Nauczyciel ks. Władysław Zapotoczny
I. Podstawowe: Wymagania edukacyjne dla klasy VI B z przedmiotu religia na rok szkolny 2017/2018 Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Nauczyciel ks. Władysław Zapotoczny Posiada
Kobietą i mężczyzną stworzył ich. Edukacja seksualna w katechezie
Kobietą i mężczyzną stworzył ich Edukacja seksualna w katechezie Kobietą i mężczyzną stworzył ich Edukacja seksualna w katechezie Redakcja Ks. Paweł Mąkosa Wydawnictwo Natan Lublin 2014 Recenzja wydawnicza
Jacek Wawrzyniak "Misje ludowe. Historia - teologia - praktyka", Gerard Siwek, Kraków 2009 : [recenzja] Studia Salvatoriana Polonica 3, 410-413
Jacek Wawrzyniak "Misje ludowe. Historia - teologia - praktyka", Gerard Siwek, Kraków 2009 : [recenzja] Studia Salvatoriana Polonica 3, 410-413 2009 Studia Salvatoriana Polonica T. 3 2009 Gerard Siwek
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY 0 KLASA 0 I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa do Anioła Stróża Modlitwa
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA:
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA: Teologia pastoralna I NAZWA W JĘZYKU ANGIELSKIM: Pastoral Theology I KOD MODUŁU: 13-TS-14-TP1, 13-TN-14-TP1 KIERUNEK STUDIÓW: teologia POZIOM STUDIÓW: jednolite magisterskie PROFIL
Formacja nowych ewangelizatorów dla dzieła nowej ewangelizacji
Polonia Sacra XVI (XXXIV) 2012 nr 31 (75) s. Izabela Iwańska Koinonia św. Pawła w Kielcach Formacja nowych ewangelizatorów dla dzieła nowej ewangelizacji Nowa ewangelizacja potrzebuje nowych ewangelizatorów,
Pierwszą encyklikę poświęconą zgłębieniu misterium Jezusa Chrystusa
Beata Bilicka Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu bilicka@umk.pl DOI: http://dx.doi.org/10.12775/bpth.2016.040 9 (2016) 4: 167 171 ISSN (print) 1689-5150 ISSN (online) 2450-7059 Anna Emmanuela Klich
Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP
Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę
kształcenia modułu TP2_2 Poznanie różnorakich form działalności pastoralnej Kościoła. TkMA_W05
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA: Teologia pastoralna II NAZWA W JĘZYKU ANGIELSKIM: Pastoral Theology II KOD MODUŁU: 13-TS-14-TP2, 13-TN-13-TP2 KIERUNEK STUDIÓW: teologia POZIOM STUDIÓW: jednolite magisterskie
Liturgia jako przestrzeń przepowiadania słowa Bożego
STUDIA GDAŃSKIE TOM XXXVIII KS. JAKUB ZINKA Wydział Teologiczny Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń Liturgia jako przestrzeń przepowiadania słowa Bożego Streszczenie: Pomimo tego, iż wartość i znaczenie
Spotkanie wprowadzające. Wspólnota Chrystusa Zmartwychwstałego GALILEA
Spotkanie wprowadzające Wspólnota Chrystusa Zmartwychwstałego GALILEA Cel => ewangelizacja Wszystko co robimy jest dla ewangelizacji i wynika z pasji do ewangelizacji Ewangelizacja to głoszenie kerygmatu,
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM. TEMAT Godz. TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY Czas realizacji
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM Numer programu : AZ-4-01/10 Tytuł programu: Świadek Chrystusa Numer podręcznika AZ-41-01/10-Wa-1/12 Tytuł podręcznika: Być świadkiem Zmartwychwstałego
Normy typograficzne i metodologiczne artykułów w Roczniku Teologii Katolickiej
Normy typograficzne i metodologiczne artykułów w Roczniku Teologii Katolickiej 1. Zasady publikowania Redakcja przyjmuje do publikacji artykuły naukowe w języku polskim i językach kongresowych (angielskim,
Przedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej
Przedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej Wymagania programowe i kryteria oceniania I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą.
Gerhard Kardynał Müller. Posłannictwo i misja
Gerhard Kardynał Müller P Posłannictwo i misja Spis treści Przedmowa... 7 Rozdział I Papieże historii mojego życia 1. Powstawanie moich przekonań religijnych... 11 2. Moje katolickie dzieciństwo i młodość...
DELIVERENCE MINISTRY POSŁUGA UWALNIANIA WSKAZANIA DUSZPASTERSKIE KOMISJI DOKTRYNALNEJ ICCRS
DELIVERENCE MINISTRY POSŁUGA UWALNIANIA WSKAZANIA DUSZPASTERSKIE KOMISJI DOKTRYNALNEJ ICCRS KILKA SŁÓW O DOKUMENCIE ICCRS International Catholic Charismatic Renewal Services Dokument został przygotowany
KIERUNKI DZIAŁANIA AKCJI KATOLICKIEJ W POLSCE NA ROK 2007
KIERUNKI DZIAŁANIA AKCJI KATOLICKIEJ W POLSCE NA ROK 2007 {Według Programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce na rok 2006/2007: Przypatrzymy się powołaniu naszemu Komisji Duszpasterstwa Ogólnego Konferencji
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie Anielskie;
SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII W KLASACH I, II, V, VI
SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII W KLASACH I, II, V, VI ZAŁOŻENIA OGÓLNE: Przedmiotowy system oceniania z katechezy jest zgodny z wewnątrzszkolnym systemem oceniania. Ocenianie jest źródłem informacji o osiągnięciach
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY 0 KLASA 0 I. Znajomość modlitw: II. WIADOMOŚCI Znak Krzyża; Modlitwa do Anioła
Od apostołów do ludzi świeckich ewangelizacja powołaniem
Informacja dla Zastępowego: Masz przed sobą prawie gotowy konspekt. Dlaczego prawie? Gotowy on będzie tylko wtedy, gdy się do niego dobrze przygotujesz. Musisz przejść przez to spotkanie samodzielnie i
Przedmiotowy System Oceniania z Religii
Przedmiotowy System Oceniania z Religii Spis treści: I. Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. II. Zasady oceniania. III. Obszary aktywności. IV. Kryteria ocen. V. Formy oceniania. VI. Sposoby informowania
s. Łucja Magdalena Sowińska zdch
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLAS 6 SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Wymagania zaznaczone na zielono obowiązują przy wystawianiu ocen końcowo rocznych, czyli nie są brane pod uwagę w I okresie roku
Jezus prowadzi. Wydawnictwo WAM - Księża jezuici
Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Wydawnictwo WAM - Księża jezuici Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Drogi przyjaciół Pana Jezusa Księża Jezuici - Wydawnictwo WAM 1 Pan Jezus gromadzi
II Synod Archidiecezji Katowickiej
II Synod Archidiecezji Katowickiej projekty uchwał przygotowane przez synodalne komisje na sesję III (9 maja 2015) Projekt Komisji ds. Misji Wstęp Kościół z natury swojej jest misyjny, ponieważ bierze
W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego
W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/w/wp/jan_pawel_ii/homilie/8pl_blonia_18082002.html
Zakres tematyczny: Podczas powitalnego przemówienia Jana Pawła II na krakowskim lotnisku Balice, w czasie ostatniej Pielgrzymki do Ojczyzny, której główną myślą były słowa: Bóg bogaty w miłosierdzie, najmocniej
- Focolari - - Domowy Kościół - Droga Neokatechumenalna
Katecheza rodzinna - Focolari - - Domowy Kościół - Droga Neokatechumenalna RUCH FOCOLARI JEDNOŚĆ KOMUNIA WSPÓLNOTA DUCHOWOŚĆ KOMUNII SOBÓR WATYKAŃSKI II JAN PAWEŁ II BENEDYKT XVI OD 1967 R. RUCH NOWE NOWY
Kerygmat treścią nowej ewangelizacji. ks. Jan Kochel, prof. UO
Kerygmat treścią nowej ewangelizacji ks. Jan Kochel, prof. UO Skuteczność przekazu prawdy! W. Bernabach nowojorski promotor kreatywności Prawda nie jest skuteczną zanim ludzie ci nie uwierzą; a nie mogą
Olga Strembska, Duchowość w Polsce 16 (2014), ISSN 2081-4674, s. 244-245.
Duchowość w Polsce 16 (2014) ISSN 2081-4674 s. 244-245 Olga STREMBSKA JAK ŻYĆ PO CHRZEŚCIJAŃSKU? JAN PAWEŁ II ODPOWIADA NA NAJWAŻNIEJSZE PYTANIA opr. ks. Marek Chmielewski, Wydawnictwo AA, Kraków 2014,
Uroczystość przebiegła godnie, spokojnie, refleksyjnie właśnie. W tym roku szczęśliwie się zbiegła z wielkim świętem Zesłania Ducha Świętego.
Uroczystość rocznicowa po I Komunii wieńczy świąteczny festiwal eucharystyczny w większości polskich parafii. Dekoracje w kościołach przeważnie wytrzymują osiem błogosławionych dni. Stroje komunijne wyciągnięte
NOWA EWANGELIZACJA WIZJA DLA KOŚCIOŁA NA DZIŚ I NA JUTRO 1
Sympozjum Rok XVI 2012, nr 2(23), s. 121-139 ks. Marian Królikowski Kielce NOWA EWANGELIZACJA WIZJA DLA KOŚCIOŁA NA DZIŚ I NA JUTRO 1 Przekaz wiary, traditio jest istotą misji i posłannictwa Kościoła.
Eucharystia z sakramentem Chrztu św. Fotografowanie w czasie liturgii
Eucharystia z sakramentem Chrztu św. Fotografowanie w czasie liturgii Waldemar Bajdecki ceremoniarz parafialny par. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa w Legionowie, 2015 Profesjonalizm posługi znajomość
Zadania katechety w organizacji i przebiegu Nawiedzenia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w parafii
Ks. bp Wojciech Osial Zadania katechety w organizacji i przebiegu Nawiedzenia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w parafii Mówiąc o zadaniach katechety w organizacji i przebiegu uroczystości Nawiedzenia
NOWA EWANGELIZACJA, JEJ ISTOTA I ZNACZENIA DLA DUSZPASTERSTWA
NOWA EWANGELIZACJA, JEJ ISTOTA I ZNACZENIA DLA DUSZPASTERSTWA O nowej ewangelizacji mówi się dzisiaj wiele. Można mieć wręcz wrażenie, że nastała taka moda. A to za sprawą wypowiedzi i decyzji ostatnich
Fotografia jako narzędzie ewangelizacji - na przykładzie wybranych źródeł.
opierając się na własnych siłach. Znalazłam wiele zasobów internetowych, których zanalizowaniu chcę się podjąć. Wiele osób fotografuje i uwiecznia wydarzenia katolickie, zupełnie nie zdając sobie sprawy,
ks. Edward Wasilewski Chrzest Wszczepienie w Mistyczne Ciało Chrystusa
ks. Edward Wasilewski Chrzest Wszczepienie w Mistyczne Ciało Chrystusa Gniezno 2016 Recenzja wydawnicza Ks. prof. dr hab. Bogdan Czyżewski UAM w Poznaniu Skład Jan Słowiński Korekta Dorota Gołda Projekt
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I Ocena celująca Uczeń: twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi.
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi. reprezentuje klasę lub szkołę w parafii lub diecezji, np. poprzez udział w
Wymagania programowe i kryteria oceniania religia klasa 6 I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą.
Wymagania programowe i kryteria oceniania religia klasa 6 I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej pracy,
DUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI
SPOTKANIE 5 DUCH ŚWIĘTY Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: O DZIEWCZYNCE U STUDNI Mała dziewczynka stała z dziadkiem
KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE
SPOTKANIE 6 KOŚCIÓŁ Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: IDŹ TY ZA MNIE Pewien mężczyzna miał zwyczaj mówić w każdą
II SYNOD. Żyjąc mocą chrztu. lineamenta
II SYNOD Diecezji siedleckiej Żyjąc mocą chrztu lineamenta Siedlce 2011 Słowo BISKUPA Kościół od samego początku swego istnienia upatrywał w synodach skuteczne narzędzie odnowy życia chrześcijańskiego.
XXIV Niedziela Zwykła
XXIV Niedziela Zwykła Nikt inny jak tylko Pan Bóg wspomaga i prowadzi tych, którzy pragną Mu służyć. Ta droga wymaga ofiary i poświęcenia w pokonywaniu przeciwności. Ten duchowy trening wzmaga odwagę,
Orędzie Ojca Świętego na XLV Światowy Dzień Modlitw o Powołania 13 kwietnia 2008
Orędzie Ojca Świętego na XLV Światowy Dzień Modlitw o Powołania 13 kwietnia 2008 Temat: «Powołania w służbie Kościoła misyjnego» Drodzy bracia i siostry! 1. Na Światowy Dzień Modlitw o Powołania, który
Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi:
Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi: - dostrzega działanie Boga w świecie - potrafi odczytać przesłanie dekalogu i poznanych tekstów biblijnych - rozwiązuje sytuacje konfliktowe w duchu przesłania
FORMACJA PODSTAWOWA I PERMANENTNA W DOMOWYM KOŚCIELE
FORMACJA PODSTAWOWA I PERMANENTNA W DOMOWYM KOŚCIELE łączy w sobie charyzmaty Ruchu Światło-Życie i międzynarodowego ruchu małżeństw katolickich Equipes Notre-Dame (END), tworząc właściwą dla siebie drogę.
Święty Ʀ8*Ɗ5 : Ojciec # 3 "5 " - # & 35 Pio 1
Święty Ojciec Pio 1 3 Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, 2017 Opieka redakcyjna: Klaudia Adamus Opracowanie: Izabela Izdebska Korekta: Dorota Trzcinka Projekt okładki: Andrzej Sochacki Leon Wyczółkowski,