Barbara Badora. Listopad 2010

Transkrypt

1 Czy istnieją zawody męskie i kobiece i czy kobieta może być szefem? Zjawisko segregacji zawodowej kobiet w poszczególnych podregionach Listopad 2010 Barbara Badora

2 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Osiągnięty poziom wykształcenia (1/3) Zróżnicowanie poziomu wykształcenia kobiet w podregionach 2 20% 2 30% % 5 43% 43% Wyższe Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe 24% 13% Ciechanowsko -płocki 20% 14% Ostrołęcko -siedlecki 2 13% 3 5% 1 Radomski Warszawa Warszawski wschodni 1 1 Warszawski zachodni 2

3 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Osiągnięty poziom wykształcenia (2/3) Jakie ma Pani wykształcenie? Ciechanowsko -płocki Ostrołęcko -siedlecki Radomski Podregion: Warszawa Warszawski wschodni Warszawski zachodni W procentach Nieukończone podstawowe lub bez wykształcenia szkolnego Podstawowe Gimnazjalne Zasadnicze zawodowe (także SPR) Średnie ogólnokształcące bez matury Średnie ogólnokształcące z maturą Średnie zawodowe bez matury Średnie zawodowe z maturą Pomaturalne lub policealne Wyższe z tytułem inżyniera, licencjata, dyplomowanego ekonomisty Wyższe z tytułem magistra, lekarza lub równorzędnym Wyższe ze stopniem naukowym doktora lub wyższym Ogółem

4 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Osiągnięty poziom wykształcenia (3/3) Odsetki kobiet w wieku lat deklarujących posiadanie wyższego wykształcenia w podregionach CIECHANOWSKO-PŁOCKI 2 OSTROŁĘCKO-SIEDLECKI 20% 2 M. ST. WARSZAWA 5 WARSZAWSKI ZACHODNI 30% WARSZAWSKI WSCHODNI RADOMSKI 2 4

5 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Kierunki ukończonych studiów wyższych (1/2) Kierunki studiów ukończone przez mieszkanki w wieku lat: Ekonomiczne i administracyjne Pedagogiczne Humanistyczne Medyczne 5

6 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Kierunki ukończonych studiów wyższych (2/2) Podregion ciechanowsko-płocki (N=104) Ekonomiczne i administracyjne Pedagogiczne Inne 34% 30% Podregion ostrołęcko-siedlecki (N=99) Ekonomiczne i administracyjne Pedagogiczne Humanistyczne 2 3 Podregion radomski (N=105) Pedagogiczne Ekonomiczne i administracyjne Humanistyczne 33% 3 Podregion Warszawa (N=259) Podregion warszawski wschodni (N=148) Podregion warszawski zachodni (N=144) Ekonomiczne i administracyjne Humanistyczne 2 14% Ekonomiczne i administracyjne Pedagogiczne 3 25% Ekonomiczne i administracyjne Pedagogiczne 2 2 Pedagogiczne 1 Humanistyczne 1 Humanistyczne Inżynieryjno-techniczne Medyczne Medyczne Medyczne Inne Prawne 6

7 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Zawody wyuczone kobiet bez wyższego wykształcenia (1/2) Najliczniej reprezentowane zawody wyuczone kobiet bez wyższego wykształcenia w województwie mazowieckim (wg grup dużych KZS): 34 14% 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 1 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 31 Średni personel techniczny 52 Modelki, sprzedawcy 32 Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia 7

8 Zjawisko segregacji zawodowej kobiet na etapie zdobywania kwalifikacji zawodowych Zawody wyuczone kobiet bez wyższego wykształcenia (2/2) Podregion ciechanowsko-płocki (N=396) Podregion ostrołęcko-siedlecki (N=401) Podregion radomski (N=395) Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Modelki, sprzedawcy Średni personel techniczny Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia 13% 1 Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony zdrowia Pracownicy usług osobistych I ochrony Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Modelki, sprzedawcy Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Średni personel techniczny Pracownicy usług osobistych I ochrony Modelki, sprzedawcy 1 1 Rolnicy Brak wyuczonego zawodu (obecnie nie kontynuują nauki) 2 Brak wyuczonego zawodu (obecnie nie kontynuują nauki) 2 Brak wyuczonego zawodu (obecnie nie kontynuują nauki) 24% Podregion Warszawa (N=241) Podregion warszawski wschodni (N=352) Podregion warszawski zachodni (N=356) 1 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Średni personel techniczny Pracownicy usług Pracownicy usług osobistych I ochrony osobistych I ochrony Modelki, sprzedawcy 15% 1 Pracownicy usług osobistych I ochrony Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Brak wyuczonego zawodu (obecnie nie kontynuują nauki) 2 Brak wyuczonego zawodu (obecnie nie kontynuują nauki) 24% Brak wyuczonego zawodu (obecnie nie kontynuują nauki) 2 8

9 Segregacja horyzontalna w podregionach Zawody, w których zatrudniane są kobiety (1/3) Zawody wykonywane przez kobiety w województwie mazowieckim (wg grup głównych KZS) Pozostali specjaliści 52 Modelki, sprzedawcy 23 Specjaliści szkolnictwa 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 61 Rolnicy 41 Pracownicy obsługi biurowej 91 Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 1 N=2704 Uwzględniono grupy reprezentowane przez co najmniej respondentek 9

10 Segregacja horyzontalna w podregionach Zawody, w których zatrudniane są kobiety (2/3) Podregion ciechanowsko-płocki (N=430) Podregion ostrołęcko-siedlecki (N=434) Podregion radomski (N=411) Rolnicy Modelki, sprzedawcy Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach Specjaliści szkolnictwa Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Pozostali specjaliści 15% 14% Rolnicy Pracownicy obsługi biurowej Modelki, sprzedawcy Specjaliści szkolnictwa Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 1 2 Modelki, sprzedawcy Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Specjaliści szkolnictwa Rolnicy Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach Pracownicy obsługi biurowej Pracownicy usług osobistych i ochrony 1 1 Pracownicy obsługi biurowej Podregion Warszawa (N=478) Podregion warszawski wschodni (N=449) Podregion warszawski zachodni (N=451) Pozostali specjaliści Specjaliści szkolnictwa Pracownicy usług osobistych i ochrony Modelki, sprzedawcy 2 1 Modelki, sprzedawcy Pracownicy obsługi biurowej Specjaliści szkolnictwa Pozostali specjaliści Pracownicy usług osobistych i ochrony Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 1 1 Modelki, sprzedawcy Pozostali specjaliści Pracownicy usług osobistych i ochrony Specjaliści szkolnictwa Pracownicy obsługi biurowej Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 14% 1 10

11 Segregacja horyzontalna w podregionach Zawody, w których zatrudniane są kobiety (3/3) Kobiety wykonujące zawody z grupy elementarnej KZS: 5221 Sprzedawcy Kobiety wykonujące zawody z grupy dużej KZS: 61 Rolnicy Kobiety wykonujące zawody z grupy dużej KZS: 34 CIECHANOWSKO -PŁOCKI 13% 1 OSTROŁĘCKO -SIEDLECKI M. ST. WARSZAWA 1 WARSZAWSKI WARSZAWSKI WSCHODNI ZACHODNI CIECHANOWSKO -PŁOCKI 15% 4% OSTROŁĘCKO -SIEDLECKI M. ST. WARSZAWA 0% WARSZAWSKI WARSZAWSKI WSCHODNI ZACHODNI RADOMSKI 5% 2 CIECHANOWSKO -PŁOCKI 14% OSTROŁĘCKO -SIEDLECKI M. ST. WARSZAWA WARSZAWSKI WARSZAWSKI WSCHODNI ZACHODNI RADOMSKI 1 RADOMSKI 11

12 Segregacja horyzontalna w podregionach Preferowany zawód dla dziecka w zależności od jego płci Lekarz Pielęgniarz/pielęgniarka Dentysta Farmaceuta Inne zawody medyczne Inżynierowie różnych Informatyk, programista Technik, mechanik Konstruktor, elektronik, geodeta, lotnik Architekt Inne zawody wymagające studiów politechnicznych, informatycznych lub wykształcenia technicznego Prawnik Adwokat, sędzia, prokurator Radca prawny, notariusz Nauczyciel, pedagog Psycholog, socjolog, politolog, historyk, archeolog Dziennikarz Inne zawody związane z wykształceniem pedagogicznym, społeczno-politycznym, humanistycznym Ekonomista Bankowiec Handlowiec Sprzedawca Inne zawody ekonomiczno-handlowe Urzędnik Sekretarz/sekretarka Menedżer, prezes, dyrektor Przedsiębiorca, właściciel/ka firmy Zawody artystyczne, np. muzyk, aktor, malarz, pisarz Naukowiec, wykładowca wyższej uczelni Zawody mundurowe - wojskowy, policjant, celnik, strażak Polityk Inny zawód 20% 20% 15% 15% dla syna dla córki 5% 5% 0% 0% 12

13 Segregacja horyzontalna w podregionach Zawody męskie i kobiece 34% 5 4% 65% 33% % 83% 14% 83% 53% 44% 4% 2 70% 4 53% 4% 8 3% 3 60% % 34% % 80% 1 24% 73% 5 40% Lepiej mężczyźni Lepiej kobiety Płeć nie ma znaczenia Trudno powiedzieć Pracownik przy taśmie produkcyjnej Pielęgniarz/pielęgniarka Elektronik Prywatny przedsiębiorca Naukowiec, wykładowca wyższej uczelni Sprzątacz/sprzątaczka Księgowy Inżynier Dziennikarz Lekarz pediatra Chirurg Sekretarz/sekretarka Sprzedawca Prezes firmy Opiekun/opiekunka do dzieci Reżyser Policjant 3% 2 73% 55% 43% 25% 6 3% 13 Nauczyciel Informatyk Polityk

14 Segregacja wertykalna w podregionach Kobiety na stanowiskach kierowniczych Czy do obowiązków związanych z Pani pracą należy / należało nadzorowanie innych pracowników lub zlecanie innym pracownikom prac do wykonania? Podregion ciechanowsko-płocki (N=430) Podregion ostrołęcko-siedlecki (N=434) Podregion radomski (N=411) 8 85% 13% 8 1 Podregion Warszawa (N=478) Podregion warszawski wschodni (N=449) Podregion warszawski zachodni (N=451) 6 80% % 4% 15% 4% 4% Nie Tak a podlegające jej osoby nie miały swoich podwładnych Tak i podlegała jej przynajmniej jedna osoba mająca swoich podwładnych 14

15 Segregacja wertykalna w podregionach Udział kobiet na stanowiskach kierowniczych w stosunku do udziału kobiet wśród ogółu pracowników Deklarowany przez kobiety pracujące zawodowo udział kobiet na stanowiskach kierowniczych w stosunku do udziału kobiet wśród ogółu pracowników w ich zakładzie pracy 3% 4 3% 4 5 3% 34% % 3% 54% 3 5% 4 3 4% 13% 4 40% 3% 4 Udział kobiet wśród osób na stanowiskach kierowniczych jest niższy niż udział kobiet wśród ogółu pracowników Udział kobiet wśród osób na stanowiskach kierowniczych jest taki sam jak udział kobiet wśród ogółu pracowników Udział kobiet wśród osób na stanowiskach kierowniczych jest wyższy niż udział kobiet wśród ogółu pracowników ciechanowsko -płocki (N=296) ostrołęcko -siedlecki (N=320) radomski (N=263) Warszawa (N=388) warszawski wschodni (N=361) warszawski zachodni (N=333) Województwo ogółem (N=2052) Brak danych 15

16 Segregacja wertykalna w podregionach Jakiej płci są przełożeni pracujących kobiet Czy Pani bezpośredni przełożony jest: Czy osoba zajmująca najwyższe stanowisko w Pani zakładzie pracy np. dyrektor, prezes jest: Mężczyzną Mężczyzną % inna sytuacja (np. respondentka ma dwoje przełożonych - mężczyznę i kobietę) 43% 5% inna sytuacja (np. w zakładzie pracy respondentki najwyższe stanowisko zajmuje zarówno kobieta jak i mężczyzna) Kobietą Kobietą 16

17 Segregacja wertykalna w podregionach Płeć bezpośredniego przełożonego kobiet w podregionach Czy Pani bezpośredni przełożony jest: ciechanowsko-płocki N = 296 ostrołęcko-siedlecki N = 320 radomski N = 263 Warszawa N = 388 warszawski wschodni N = 361 warszawski zachodni N = % 6 4% 2 7 3% 35% % 34% mężczyzną kobietą Inna sytuacja (np. Respondentka ma dwoje przełożonych mężczyznę i kobietę) 17

18 Segregacja wertykalna w podregionach Płeć osoby zajmującej najwyższe stanowisko w zakładach pracy zatrudniających kobiety w podregionach Czy osoba zajmująca najwyższe stanowisko w Pani zakładzie pracy, np. dyrektor, prezes, jest: ciechanowsko-płocki N = 296 ostrołęcko-siedlecki N = 320 radomski N = 263 Warszawa N = 388 warszawski wschodni N = 361 warszawski zachodni N = % 4% 40% % 5 3 5% 54% 3 53% 4 mężczyzną kobietą Inna sytuacja (np. Respondentka ma dwoje przełożonych - mężczyznę i kobietę) 18

19 Segregacja wertykalna w podregionach Czy płeć utrudnienia awans w miejscu pracy? Czy następująca sytuacja dotyczyła Pani osobiście lub innej kobiety z Pani rodziny / znajomych? Trudniejszy awans kobiet w miejscu pracy przy takich samych kwalifikacjach i doświadczeniu jak mężczyźni 4% 1 83% 90% 4% 8 25% 60% 1 80% 5% 15% 3% 7 Tak, mnie osobiście Tak, innej kobiety z mojej rodziny / znajomych Tak, zarówno mnie osobiście jak i innej kobiety z mojej rodziny / znajomych Nie ciechanowsko -płocki ostrołęcko -siedlecki radomski Warszawa warszawski warszawski wschodni zachodni 19

20 Segregacja wertykalna w podregionach Czy kobieta może być szefem? Czy zdaniem Pani, na wysokim kierowniczym stanowisku: (%) ciechanowsko-płocki ostrołęcko-siedlecki radomski Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni mężczyzna sprawdzi się lepiej niż kobieta kobieta sprawdzi się lepiej niż mężczyzna To, czy ktoś sprawdzi się dobrze na takim stanowisku nie zależy od płci Trudno powiedzieć 20

21 Podsumowanie Zjawisko segregacji zawodowej w podregionach wykazuje wiele cechy wspólnych, badania wykazały jednak także wiele regionalnych zróżnicowań województwa. Zawodowa segregacja horyzontalna (pozioma) kobiet spowodowana jest zarówno czynnikami subiektywnymi jak i obiektywnymi. Do pierwszych należy przekonanie badanych kobiet o wrodzonych predyspozycjach kobiet do wykonywania pewnych zawodów, a do drugich dostępność miejsc pracy w określonych branżach i zawodach w poszczególnych podregionach województwa. Do czynników obiektywnych, niezależnych od badanych kobiet, należy zaliczyć także proces socjalizacji, któremu były poddane i który spowodował, że różne zawody postrzegane są przez nie jako bardziej lub mniej nadające się dla kobiet. Opinie i fakty podawane przez respondentki wskazują również na istnienie w poszczególnych podregionach zjawiska segregacji wertykalnej (pionowej) w miejscach pracy, widocznej choćby w niedoreprezentowaniu kobiet na stanowiskach kierowniczych, szczególnie na najwyższych szczeblach. Zjawisko segregacji wertykalnej w mniejszym stopniu jest efektem autosegregacji niż zjawisko segregacji horyzontalnej w przypadku sprawowania funkcji kierowniczych przekonania o wyższości mężczyzn nad kobietami nie są tak powszechne, jak stereotypy dotyczące do wykonywania niektórych zawodów. Przekonanie badanych kobiet o istnieniu zawodów z natury męskich i kobiecych poprzez kierunkowanie edukacji ich dzieci prowadzić może do odtwarzania płciowej segregacji w strukturze zawodowej. 21

22 DZIĘKUJĘ BARDZO ZA UWAGĘ 22