Jednostka dydaktyczna 2: Pomoce wzmacniające komunikację

Transkrypt

1 Jednostka dydaktyczna 2: Pomoce wzmacniające komunikację Rada ogólna W ramach mniej lub bardziej złożonych strategii komunikacji, możesz skorzystać ze specyficznych pomocy, które ułatwiają tworzenie i zrozumienie przekazów. Są one możliwe do zaadaptowania w różnych sytuacjach w zależności od typu i poziomu niepełnosprawności oraz kontekstu wypowiedzi. Bardzo często są one dostępne w ramach programów rehabilitacyjnych. Ta jednostka dydaktyczna dostarczy informacji o najczęściej używanych typach pomocy, koncentrując się na sposobach ich wykorzystania. Pomoce komunikacyjne nie są strategiami komunikacji, ale są wsparciem do ich implementacji: są uniwersalne dla różnych metodyk komunikacji. Innymi słowy, nie ma bezpośredniej zależności pomiędzy rodzajem niepełnosprawności a wykorzystywaną pomocą. WAŻNE: Pomoc komunikacyjna nie stanowi strategii komunikacji Możemy zidentyfikować dwie główne kategorie pomocy komunikacyjnych: Z dostępem "bezpośrednim", zamierzone jako wybór pomiędzy zestawem symboli do komunikacji Z dostępem "pośrednim" poprzez odpowiednie strategie skanowania przez symbole PAMIĘTAJ: Wybór pomocy z pierwszej lub drugiej kategorii zależy przede wszystkim od możliwości niepełnosprawnego: musi to być wynik procesu ewaluacji. Proces ewaluacji może być przeprowadzony przez ośrodek zdrowia, lekarza, pracownika opieki społecznej, etc. 11

2 Pomoce z dostępem bezpośrednim Jest wiele możliwości poprawy komunikacji interpersonalnej (o niskim stopniu zaawansowania technologicznego, pomoce mechaniczne), pomoce oparte na technologii (telefony komórkowe, laptopy), oraz specjalnie zaprojektowane pomoce o specjalnych parametrach. PAMIĘTAJ: We wszystkich przypadkach, rozwiązanie ma wartość nie według jego złożoności, ale jako efektywne narzędzie w zależności od strategii. Tablice z symbolami i alfabetem Są to proste tablice z symbolami i/lub literami alfabetu: w ten sposób osoba niepełnosprawna może wskazywać znaki palcem, wskaźnikiem trzymanym w ustach, lub przyczepionym do głowy (jak na obrazku)... Wskaźnik Opaska na głowę Możesz łatwo stworzyć system używając tablicy z symbolami umieszczonej w pewnej odległości od pacjenta używając wskaźnika laserowego. W zależności od osobistych preferencji pacjenta, symbole mogą być kolorowe lub czarno-białe, niektóre można z łatwością pobrać z Internetu. Tablice z symbolami 12

3 Wariantem tego narzędzia jest ETRAN (transfer przez wzrok), który obejmuje identyfikację symboli na transparentnej tablicy poprzez intersekcję pomiędzy wzrokiem opiekuna i pacjenta. W praktyce jest to efektywny system po odpowiednim szkoleniu obu stron. Główną zaletą tablic jest ich przenośność oraz łatwość w użytkowaniu. Często są to tablice plastikowe co ułatwia ich czyszczenie i dezynfekcję. WAŻNE: Używając ETRAN, zwróć uwagę na warunki świetła, mogą one sprawić, ze pacjent i opiekun nie będą patrzyli w to samo miejsce. Przykład ETRAN 13

4 Elektroniczne systemy nawoływania Systemy nawoływania są stworzone przede wszystkim dla bezpieczeństwa pacjenta: w ten sposób może on przywołać uwagę opiekuna, który znajduje się w oddaleniu (w innym pokoju) lub mogą być używane jako systemy alarmowe, w nocy. W przypadku poważnej niepełnosprawności (całkowitego unieruchomienia, brak możliwości mówienia), możesz używać reaktywnych strategii komunikacji: kiedy pacjent jest proszony o potwierdzenie tak lub nie na przekaz wypowiadany przez opiekuna. W takich wypadkach, system nawoływania, jak zwykły dzwonek odpowiednio umieszczony może być przydatny do uzyskania odpowiedzi id pacjenta. Ten typ komunikacji zależy głównie na charakterystyce relacji z pacjentem oraz możliwości dostarczenia różnych opcji w zależności od kontekstu (pory dnia, sytuacji życiowej) Jednakże, te komunikacje są bogate w impulsy, ponieważ narzucają serię wyborów dotyczących danego tematu: głównie ograniczonych do potrzeby opieki i towarzystwa. Opiekun może opracować (mentalnie) diagram kategorii, aby zaproponować zestaw pierwotnych wyborów nawoływania, a następnie uszczegółowić potrzeby pacjenta. Na przykład: Zaczynając od "Ból," "Potrzeba", "Telewizja,"Zawołanie"... następnie po zdefiniowaniu tej kategorii przejdź do szczegółow (np. po wyborze Ból ), zapytaj "Głowa", "Ramię", "Stopy"... W ten sposób stworzysz czytelną ścieżkę, która przyspiesza i ułatwia komunikację. 14

5 Komórki Voca Naklejka z symbolem Pojedyńczy guzik VOCA Ewolucja tego rozwiązania do wysokiej złożoności nazywana jest VOCA. W tym wypadku jest to zestaw guzików (ułożony na tablicy), które wydają dźwięki po uruchomieniu: przekaz odpowiadający każdemu guzikowi może zostać nagrany a następnie zaadaptowany do pokazanego symbolu. Są urządzenia VOCA dostępne do pojedynczego przekazu, przydatne w sytuacjach awaryjnych i do potrzeb komunikacji, aż do VOCA z 64 przekazami, bardziej złożonymi w obsłudze. Wciśnij guzik Zwykle, te narzędzia, przenośne i wyposażone w baterie, są zaprojektowane do komunikacji za pomocą icon. Ich największą zaletą jest możliwość komunikowania się w zrozumiały sposób z każdą osobą (bez pomocy opiekuna) na większym dystansie (w pokoju) dzięki dźwiękom akustycznym. Aktywacja guzików może być bezpośrednia (palce, pięść, stopy) lub poprzez wskaźnik przyczepiony do głowy lub ramienia. VOCA wieloprzekazowy Komputer osobisty WAŻNE: Komputer jest narzędziem do programowania. Zmieniając program możesz uzyskać różne możliwości. 15 Podczas używania VOCA i systemów akustycznych, ważne jest aby przebywać w cichym otoczeniu. W przypadku wystarczającej mobilności w rękach, ludzie mogą bezpośrednio używać klawiatury komputera do pisania wiadomości. Ta możliwość oferuje przygotowanie i przechowywanie wiadomości.

6 Jest wiele rodzajów oprogramowania używanych przez osoby z niepełnosprawnością. Istnieją specjalne klawiatury z ograniczoną liczbą klawiszy oraz z duzymi klawiszami, bardziej widocznymi od normalnych: poprzez konfigurację komputera można ograniczyć wpływ błędów wynikających z naciśnięcia złego klawisza lub powtórzeń przez zbyt długie naciskanie klawisza. Specjalna klawiatura (Duże klawisze) Jak w przypadku VOCA, nawet używając komputera osobistego, należy zapewnić ciszę otoczenia. Warto zaopatrzyć się w głośniki komputerowe wzmacniające dźwięk. Inne pomoce Używając komputera, należy zwrócić uwagę na funkcjonalne położenie klawiatury i monitora. Dla osób nie znających obsługi komputera, może być ona trudna do nauczenia się. Istnieją przenośne systemy bardziej podobne do maszyny do pisania niż komputera; czasami korzystne może być użycie telefonu komórkowego: pacjent może tworzyć wiadomości tekstowe (SMS) i zamiast wysyłania, pokazywać je opiekunowi. Ikony do wyboru PAMIĘTAJ: Niewysokie koszty komputerów i telefonów komórkowych oraz ich dostępność na rynku ułatwiają ich stosowanie w opiece nad niepełnosprawnymi. Poprzez odpowiednie oprogramowanie, zainstalowane na komputerze, możliwe jest dostosowanie ikon na ekranie według własnych preferencji. 16

7 Jako alternatywę do myszy, pacjent może używać joysticka, który wymaga jedynie minimalnych ruchów ręki. Jest wiele dostępnych na rynku joysticków (zarówno do gier jak i specjalnie zaprojektowanych dla niepełnosprawnych). Joystick komercyjny Tablica do komunikacji Istnieją także bardziej złożone systemy oparte na ruchach głowy lub oczu; wynikają one z oprogramowania. Większość z nich jest optyczna, opiera się na kontakcie wizualnym z użytkownikiem. Wykorzystywane są przez osoby z bardzo ograniczonymi ruchami, przy ciężkiej niepełnosprawności. System naprowadzany wzrokiem Czujniki podczerwieni Pomoce z dostępem pośrednim W niektórych sytuacjach, bezpośrednia interakcja pomiędzy pacjentem a narzędziem do komunikacji może być bardzo ograniczona: w przypadku poważnej niepełnosprawności, liczba ruchów jest ograniczona i mogą się one wiązać z potwierdzeniem/zaprzeczeniem poprzez mrugnięciem oczami, ruchy ramion, etc.. Takie sytuacje wymagają reaktywnych strategii komunikacji. Poprzez użycie tablic do komunikacji, można się kontaktować w bardziej złożony sposób: skanując (np. poprzez wskazanie palcem) symboli na tablicy, możliwe jest komponowanie słów lub fraz. Aby ułatwić korzystanie z tego systemu, możesz dokończyć słowo zaraz po tym jak zgadniesz znaczenie. W przypadku kłopotów ze słuchem, W niektórych przypadkach warto rozważyć bezpośrednie wskazanie na obiekt w pokoju (np. wskazanie szklanki, aby wskazać pragnienie). 17

8 możesz komponować wiadomości dla twojego pacjenta. 18

9 Sensor reagujący na mruganie Można także połączyć sensory z oprogramowaniem komputerów. W podobny sposób jak przy tablicach skanowanych manualnie, ekran komputera wyświetla serię tablic z symbolami podświetlanymi w pewnych odstępach czasu. Czas podświetlenia może być dostosowany do pacjenta. Zawartość i wielkość tablic, a tym samym gęstość informacji, może zostać skonfigurowana w zależności od potrzeb i możliwości użytkownika. Poprzez aktywację sensora, pacjent może rozpocząć skanowanie i w trakcie podświetlenia, wybrać interesującyy go symbol. WAŻNE: Istnieją także sensory nie wymagające kontaktuu fizycznego, oparte na podczerwieni, które mogą wykryć małe wuchy, takie jak otwarcie i zamknięcie oczu. Tablica alfabetyczna oparta na komputerze Symbolami mogą być rysunki lub litery. Jeśli symbol jest rysunkiem, związana z nim fraza jest wyświetlana a wiadomość słyszana przez głośnik komputerowy. Jeśli symbol jest literą, tworzy słowo a fraza pokazuje się na ekranie. Po zakończeniu pisania, cała fraza składana jest przez komputer w zdanie. PAMIĘTAJ: Wykorzystanie tych systemów nie jest proste: dobre rezultaty można tylko osiągnąć po przećwiczeniu. 19