DECYZJA RLU 36 /2011

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Delegatura w Lublinie Lublin, ul. Ochotnicza 10 Tel. (0-81) , , Fax (0-81) LUBLIN@UOKIK.GOV.PL Lublin, dnia 22 grudnia 2011r. RLU-61-31/2011/MW P.O. DECYZJA RLU 36 /2011 Stosownie do art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) na podstawie art. 28 ust. 1 i 2 w/w ustawy oraz 5 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Dz. U. Nr 107, poz. 887) wobec uprawdopodobnienia, w toku postępowania o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, naruszenia przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Chełmie zbiorowych interesów konsumentów opisanych w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 powołanej ustawy, w wyniku stosowania przez tego przedsiębiorcę nieuczciwych praktyk rynkowych, polegających na wprowadzeniu w błąd konsumentów, poprzez informowanie ich o uprawnionym zastosowaniu 25 ust.2 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 15 stycznia 2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz.92) dotyczącego standardów jakościowych dostarczanej energii cieplnej, na skutek czego przeciętny konsument mógł odstąpić od negocjowania warunków umowy o dostawę ciepła lub od reklamowania warunków wykonywania tejże umowy, podejmując tym samym decyzję dotyczącą umowy, której inaczej by nie pojęli, co narusza art. 5 ust.1 w związku z art. 4 ust.1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U Nr 171 poz.1206 ) - w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Chełmie do: a) posługiwania się w obrocie z konsumentami - odbiorcami ciepła rozliczającymi się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła, wzorcem umowy sprzedaży ciepła zawierającym

2 postanowienia określające standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym zapisy o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji; b) wystąpienia wobec odbiorców ciepła rozliczających się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła na podstawie umów sprzedaży ciepła nie zawierających postanowień określających standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym nie zawierających zapisów o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła określonych w Tabeli Regulacyjnej z propozycją aneksowania tych umów celem ich uzupełniania o postanowienia określające standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym zapisy o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła od wartości określonych w Tabeli Regulacyjnej w terminie 3 (trzech) miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji; II. Na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nakłada się na Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Chełmie obowiązek przekazania w terminie 6 (sześciu) miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, informacji o realizacji zobowiązań nałożonych w punkcie I sentencji decyzji, poprzez : - przekazanie kopii 3 losowo wybranych umów sprzedaży ciepła, o ile umowy takie zostaną przez dostawcę zawarte, po uprawomocnieniu się decyzji z odbiorcami rozliczających się po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła ; - złożenie dowodów świadczących o wysłaniu do odbiorców ciepła rozliczających się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła na podstawie umów sprzedaży ciepła nie zawierających postanowień określających standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym nie zawierających zapisów o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła określonych w Tabeli Regulacyjnej z propozycji aneksowania tych umów celem ich uzupełniania o postanowienia określające standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym zapisy o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła od wartości określonych w Tabeli Regulacyjnej Uzasadnienie W dniu r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej zwany Prezes Urzędu ), w związku ze skargą konsumenta wszczął postępowanie wyjaśniające RLU /10/MW w sprawie ustalenia zasad rozliczania przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Chełmie (dalej: MPEC) dostawy energii cieplnej z jej odbiorcami rozliczającymi się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej (po stronie niskich parametrów), zwanych dalej odbiorcami zaliczonymi do II grupy). Skarga konsumenta dotyczyła niedotrzymywania przez MPEC w Chełmie, w rozliczeniach dostawy energii cieplnej z odbiorcami zaliczonymi do II grupy, parametrów jakościowych nośnika ciepła tj. temperatury wody określonych w Tabeli Regulacyjnej stanowiącej Załącznik Nr 2 do Umowy sprzedaży ciepła oraz

3 nieudzielania upustów z tego tytułu, w sytuacji gdy zapis 6 umowy stanowił: Dostawca zobowiązuje się do udzielania upustów na pisemny wniosek odbiorcy w przypadku niedotrzymania przez dostawcę warunków niniejszej umowy. Bezprawne jest stanowisko MPEC, zdaniem skarżącego, który w sytuacji zaistnienia odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu nośnika ciepła i jego temperatury w stosunku do tych określonych w Tabeli Regulacyjnej twierdzi, że dotrzymuje warunków dostawy ciepła, gdyż możliwość zastosowania tych odchyleń wynika wprost z przepisów 25 ust. 2 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych ( Dz.U Nr 16 poz. 92). Wg stanowiska MPEC w Chełmie (pismo z dnia r. ) z uwagi na częste zmiany w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne ( Dz.U. z 2006r. Nr 89, poz. 625) w przedsiębiorstwie funkcjonują umowy zawarte po wprowadzeniu zmian w w/w ustawie oraz umowy zawarte przed wprowadzeniem tych zmian. W umowach zawartych przed wprowadzeniem zmian nie zostały w pełni określone standardy jakościowe obsługi, a w szczególności odpowiedzialność dostawcy za niedotrzymanie parametrów jakościowych nośnika ciepła dostarczonego do zewnętrznych instalacji odbiorczych. Natomiast w umowach sporządzonych po wprowadzeniu zmian do ustawy, zostały określone powyższe zasady. Aktualnie trwa proces wymiany umów. W przypadku gdy w umowach sprzedaży ciepła nie zostały określone parametry i standardy jakościowe obsługi odbiorców mają zastosowanie zapisy 25, 26 i 27 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz. 92), które określają: - maksymalne odchylenie od obliczeniowego natężenia przepływu nośnika ciepła dostarczanego do węzła cieplnego, w warunkach obliczeniowych; - maksymalne odchylenie temperatury nośnika ciepła dostarczanego do węzła cieplnego w stosunku do tabeli regulacyjnej; - warunki rozpoczęcia i przerwania dostarczania ciepła w celu ogrzewania i wentylacji; - warunki wprowadzenia planowanych przerw w dostarczaniu ciepła w okresie poza sezonem grzewczym; - sposób udzielenia informacji na żądanie odbiorcy; - sposób udzielenia odpowiedzi na reklamację złożoną przez osobę, dotyczącą niewykonania lub nienależytego wykonania umowy ; -zasady powiadamiania odbiorców o planowanych zmianach warunków dostarczania ciepła wywodzi MPEC. Natomiast, zdaniem MPEC, jeżeli w umowach sprzedaży ciepła nie została określona odpowiedzialność za niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców, mają zastosowanie zapisy 38, 39, 40 i 44 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2006r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło ( Dz.U. Nr 193 poz. 1423), zastąpione rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz.U Nr 194 poz. 1291) które określają : 1. Sposób ustalenia opłat w przypadku gdy, przedsiębiorstwo bez zmiany postanowień umowy sprzedaży ciepła:

4 .- zwiększyło obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła i przekroczyło jego dopuszczalne odchylenie; - zmniejszyło obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła i przekroczyło jego dopuszczalne odchylenie; - podniosło temperaturę dostarczanego nośnika ciepła i przekroczyło jej dopuszczalne odchylenie; - obniżyło temperaturę dostarczanego nośnika ciepła i przekroczyło jej dopuszczalne odchylenie. 2. Sposób sprawdzania dotrzymywania przez przedsiębiorstwo energetyczne standardów jakościowych obsługi odbiorców; 3. Sposób ustalania wysokości bonifikat za niedotrzymanie przez przedsiębiorstwo energetyczne warunków umowy sprzedaży ciepła w zakresie : - terminów rozpoczęcia i zakończenia dostarczania ciepła w celu ogrzewania; - planowanych przerw w dostarczaniu ciepła w terminie letnim; 4. Zasady ustalania mocy zamówionej oraz terminy wprowadzania ich zmian oraz kontroli prawidłowości jej określenia przez odbiorcę; 5.Sposób ustalenia bonifikaty za ograniczenia mocy cieplnej. Przedstawione wyżej zasady odpowiedzialności MPEC Sp. z o.o. w Chełmie za niedotrzymanie parametrów jakościowych nośnika ciepła stosuje się wobec wszystkich odbiorców, do budynków, do których ciepło dostarczane jest z grupowych węzłów cieplnych za pośrednictwem zewnętrznej instalacji odbiorczej. W toku postępowania wyjaśniającego Prezes Urzędu, uzyskał w kwestii wyżej opisanych, stosowanych przez MPEC, zasad dostawy energii cieplnej, stanowisko Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie w Warszawie. W związku z uprawdopodobnieniem naruszenia przez MPEC zbiorowego interesu konsumentów, Prezes Urzędu, wszczął Postanowieniem nr 206/2011 z dnia 22 sierpnia 2011r. postępowanie administracyjne przeciwko MPEC Sp. z o.o. w Chełmie (dalej zwane MPEC lub przedsiębiorcą ), w związku z zarzutem - naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, określonych w art. 24 ust. 2 pkt. 3 ustawy o ochronie ( ) wskutek stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych, polegających na wprowadzeniu odbiorców w błąd, poprzez przekazanie informacji o podstawie prawnej stosowanego warunku rozliczeń dostawy ciepła uwzględniającego możliwość istnienia odchyleń od określonego w umowie obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła tj. przepisu 25 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz. 92), wskutek czego przeciętny konsument może zaniechać negocjowania warunków umowy oraz zaniechać domagania się dotrzymania parametrów określonych w umowie, a w przypadku niedotrzymania przez dostawcę parametrów dostawy zaniechać dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, co narusza art. 5 ust. 1 w związku z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego, MPEC Sp. z o.o. w Chełmie pismem z dnia r. zakwestionował swoją odpowiedzialność z tytułu postawionych mu zarzutów, w szczególności zasadność zarzutu, że działania MPEC naruszają zbiorowe interesy

5 konsumentów i są nieuczciwymi praktykami rynkowymi oraz, że wprowadzają konsumentów w błąd. W ocenie MPEC, postanowienia w/w rozporządzenia były stosowane tylko i wyłącznie w sensie odniesienia do wyznaczonych w nim standardów jakościowych i to nie w umowie, ale w procesie ich negocjacji z potencjalnym klientami, którzy nie raz uzgadniali z dostawcą energii cieplnej zapisy umowne, w tym zakresie znacznie odbiegające od postanowień zawartych w w/w rozporządzeniu. MPEC podniósł, iż od 2007r. zastępuje umowy sprzedaży ciepła, które nie zawierają kompleksowych uregulowań określających standardy jakościowe obsługi odbiorców umowami, które nie odwołują się bezpośrednio do regulacji rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 15 stycznia 2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych. Akcja zastępowania starych umów umowami nowymi rozpoczęła się przed wszczęciem postępowania administracyjnego i aktualnie obowiązuje w stosunkach z 79 klientami. Liczba ta stale się zmniejsza, gdyż nadal z inicjatywny MPEC stare umowy zastępowane są nowymi. W ocenie MPEC, w sprawie istnieją przesłanki do wydania decyzji w oparciu o art. 28 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ( ), i z uwagi na powyższe zobowiązuje się zastąpić stare umowy, w których nie ma zamieszczonych zapisów określających standardy jakościowe dostawy energii cieplnej, nowymi umowami, w których braki te zostały uzupełnione w jak najszybszym terminie. Wskutek określenia w umowach sprzedaży ciepła szczegółowych parametrów jakościowych dostawy ciepła wyeliminowania zostanie praktyka, umożliwiająca MPEC stosowanie zarzuconego im działania. W załączeniu do pisma MPEC złożył wzorzec Umowy sprzedaży ciepła, który aktualnie również jest stosowany i miałby zastąpić stare umowy. Prezes Urzędu poinformował MPEC o zakończeniu zbierania materiału dowodowego w dniu 4 listopada 2011r. oraz o możliwości zapoznania się z aktami sprawy, z którego to uprawniania MPEC nie skorzystał. Prezes Urzędu w toku postępowania administracyjnego ustalił, co następuje: MPEC Sp. z o.o. w Chełmie jest dostawcą energii cieplnej na rynek lokalny, dostarcza energię cieplną przedsiębiorcom oraz konsumentom, jako odbiorcom końcowym na podstawie umów sprzedaży ciepła zaspokajając w ten sposób około 40 % zapotrzebowania na ciepło miasta Chełma. Ze względu na uwarunkowania techniczne dotyczące sposobu dostawy ciepła odbiorców ciepła sieciowego można podzielić na 2 zasadnicze grupy: 1. Odbiorców rozliczających się z dostawcą ciepła na podstawie wskazań układu pomiarowo rozliczeniowego zainstalowanego po stronie sieci ciepłowniczej (po stronie wysokich parametrów ciepła), zwanych odbiorcami I grupy; 2. Odbiorców rozliczających się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej (po stronie niskich parametrów ciepła) zwanych odbiorcami II grupy.

6 Do grupy I zaliczają się odbiorcy zbiorowi ( spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty ) oraz odbiorcy przemysłowi a także niektórzy właściciele innych ogrzewanych obiektów ( domki jednorodzinne, obiekty użyteczności publicznej). Do II grupy zaliczani są odbiorcy końcowi - osoby fizyczne i prawne, dla tych odbiorców dostawcą ciepła jest ten, do kogo należy instalacja odbiorcza lub zewnętrzna instalacja odbiorcza. Może nim być ktoś z I grupy odbiorców, ale także bezpośredni producent lub dystrybutor ciepła sieciowego. Odbiorcy zasilani z grupowego węzła cieplnego należą właśnie do tej II grupy. W przypadku II grupy odbiorców tj. odbiorców rozliczających się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej (po stronie niskich parametrów ciepła) ciepłownia, sieć ciepłownicza, węzeł cieplny oraz zewnętrzna instalacja odbiorcza stanowią własność MPEC. Dostawa energii cieplnej następuje na podstawie umowy sprzedaży ciepła rozliczanego w oparciu o wskazania ciepłomierza będącego własnością odbiorcy i zamontowanego w jego lokalu. Na terenie Chełma dostawa energii cieplnej dla potrzeb centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej dokonywana jest przez MPEC dla 596 odbiorców (629 umów sprzedaży ciepła z uwagi na to, że z częścią odbiorców jest podpisywana więcej niż jedna umowa), których obiekty zasilane są ze stanowiących własność i użytkowanych przez MPEC grupowych węzłów cieplnych (wymiennikowi). Ciepło do przedmiotowych budynków odbiorców dostarczane jest za pomocą zewnętrznej instalacji odbiorczej będącej własnością MPEC ( niskie parametry ). Aktualnie, dostawcę i odbiorców energii zaliczonych do II grupy odbiorców wiążą dwa rodzaje umów cywilnoprawnych sprzedaży ciepła. Pierwszy rodzaj tych umów, to tzw. umowy stare nie zawierające zapisów określających standardy jakościowe obsługi odbiorców ani tez zasad odpowiedzialności stron umowy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Umowy te zawierają natomiast między innymi następujące zapisy: 2 umowy: Dostawca zobowiązuje się dostarczać ciepło na cele i do obiektów określonych w zleceniu Odbiorcy w ilości wynikającej z zamówionej mocy cieplnej. Wysokość zamówionej mocy cieplnej określonej w zleceniu odbiorcy jest wielkością stałą dla wszystkich miesięcy roku kalendarzowego. Zlecenie odbiorcy stanowi załącznik nr 1 do umowy. Ciepło dostarczane będzie za pośrednictwem nośnika (w postaci gorącej wody) o zmiennej temperaturze regulowanej wg zasad określonych dla systemu ciepłowniczego miasta Chełma zgodnie z Tabelą Regulacyjną stanowiącą załącznik nr 2 do umowy oraz przepływie określonym w zleceniu odbiorcy. Tabela regulacyjna określa wysokość temperatury wody zasilającej i powrotnej (wartości bezwzględne) w zależności od temperatury zewnętrznej. W zakresie rozliczeń pomiędzy dostawcą a odbiorcą, 4 umowy stanowi, iż ustalanie ilości pobranego przez odbiorcę ciepła dokonywane będzie według zasad ustalonych w przepisach wykonawczych do ustawy:

7 dla centralnego ogrzewania obiektu odbiorcy wg odczytów wskazań ciepłomierza (układu pomiarowo- rozliczeniowego ) zainstalowanego na przyłączu do instalacji centralnego ogrzewania w obiekcie odbiorcy, - dla podgrzania wody wodociągowej oblicza się wg wzoru, z którego wynika, że ilość ciepła dostarczonego do podgrzania wody wodociągowej zużytej przez odbiorcę oblicza się na podstawie ilości ciepła dostarczonego do grupowego węzła cieplnego zasilającego odbiorcę określoną na podstawie wskazań układu pomiarowo rozliczeniowego tam zainstalowanego, pomnożonej przez stosunek ilości wody zużytej przez danego odbiorcę ustaloną na podstawie wodomierzy zainstalowanych w obiekcie odbiorcy, do sumy odczytów wskazań wodomierzy zainstalowanych na przyłączach do instalacji cieplnej wody we wszystkich obiektach zasilanych z grupowego węzła cieplnego. Należność z tytułu sprzedaży ciepła obejmuje następujące opłaty ustalone wg średniej ceny ciepła oraz średniej stawki opłaty za przesył wynikające wg aktualnej taryfy: - za dostarczone ciepło- płatne w okresie dostarczania ciepła, obliczone jako iloczyn ilości dostarczonego ciepła wg wskazań odczytów układu oraz średniej ceny ciepła; - za usługi przesyłowe płatna w okresie pobierania ciepła, obliczona jako iloczyn ilości dostarczanego ciepła ustalonego zgodnie z zasadami określonymi w 4 oraz średniej ceny ciepła ustalonej zgodnie z zasadami określonymi w 4 oraz średniej stawki opłaty za usługi przesyłowe; - opłatę za nośnik ciepła, płatną w każdym miesiącu, gdy dostarczono nośnik ciepłaobliczoną jako iloczyn ustalonej na podstawie odczytów wskazań układu pomiarowo rozliczeniowego ilości nośnika ciepła dostarczonego do napełniania i uzupełnienia jego ubytków w instalacjach odbiorcy oraz ceny nośnika ciepła ( 4). Dostawca zobowiązuje się do udzielania upustów na pisemny wniosek odbiorcy w przypadku niedotrzymania przez dostawcę warunków niniejszej umowy ( 6 Umowy). Jak z powyższego wynika, MPEC w starych umowach sprzedaży ciepła zawartych z odbiorcami II grupy nie zamieścił zapisów określających standardy jakościowe obsługi odbiorców tj. zapisów przewidujących możliwość zaistnienia odchyleń od parametrów nośnika ciepła tj. wody grzewczej w instalacji centralnego ogrzewania odbiorcy wskazanych w Tabeli Regulacyjnej ani też wysokości tych odchyleń ani też nie określił zasad odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania tj za niedotrzymanie parametrów jakościowych dostawy ciepła, poza zapisem, że: z tytułu niedotrzymania przez dostawcę warunków umowy odbiorcy energii należą się upusty. W stosunku do wskazanej wyżej grupy odbiorców, MPEC dokonuje dostawy ciepła w oparciu o przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006r. Nr 89, poz. 625) tj. między innymi przepisy rozporządzenia z 15 stycznia 2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych ( Dz.U Nr 16 poz. 92).

8 Zgodnie z 13 w/w rozporządzenia przedsiębiorstwo ciepłownicze lub dystrybutor ciepła świadczą usługi przesyłania lub dystrybucji ciepła na warunkach określonych w koncesji, umowie o świadczenie usług przesyłu lub dystrybucji ciepła lub umowie kompleksowej. Rozdział 6 rozporządzenia zawiera przepisy dotyczące parametrów jakościowych nośnika ciepła i standardy jakościowe obsługi oraz sposób załatwiania reklamacji 25 ust. 2, rozporządzenia stanowi, że: Jeżeli przedsiębiorstwo ciepłownicze lub dystrybutor ciepła i odbiorca nie ustalą w umowie sprzedaży ciepła lub w umowie kompleksowej parametrów i standardów jakościowych, o których mowa w 24 strony umowy obowiązują następujące parametry i standardy: 1) odchylenie od obliczeniowego natężenia przepływu nośnika ciepła dostarczanego do węzła cieplnego, w warunkach obliczeniowych, nie powinno przekraczać : a) w sieciach parowych : + 3% i 8% b) w sieciach gorącej wody: +2% i 5%; 2) odchylenie temperatury nośnika ciepła dostarczonego do węzła cieplnego w stosunku do tabeli regulacyjnej nie powinno przekraczać : a) w sieciach parowych : +5% i 10 % b) w sieciach gorącej wody :+2 % i -5%, pod warunkiem, że temperatura wody zwracanej z węzła cieplnego do sieci ciepłowniczej jest zgodna z tabelą regulacyjną +7 % i 7%. Natomiast w zakresie odpowiedzialności stron z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w tym z tytułu niedotrzymania parametrów jakościowych dostawy ciepła MPEC stosował najpierw zapisy 38, 39, 40 i 44 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2006r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło ( Dz.U. Nr 193 poz. 1423), a następnie przepisy 39, 40, 44, 44, 45 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz.U Nr 194 poz. 1291), które uchyliły przepisy rozporządzenia z 2007r rozporządzenia z 2010r. stanowi iż :. W przypadku niedotrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne standardów jakościowych obsługi odbiorców lub niedotrzymania przez odbiorcę warunków określonych w umowie sprzedaży ciepła lub umowie o świadczenie usług przesyłowych i dystrybucji ciepła albo umowie kompleksowej, o ile umowa nie stanowi inaczej, wysokość opłat ustala się w następujący sposób: 1) jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne bez zmiany postanowień umowy sprzedaży ciepła, umowy o świadczenie usług przesyłowych i dystrybucji ciepła lub umowy kompleksowej:.a) zwiększyło obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła i przekroczyło jego dopuszczalne odchylenie do obliczenia wysokości opłat za ilość dostarczonego ciepła i zamówioną moc cieplną przyjmuję się obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła ;

9 b) zmniejszyło obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła i przekroczyło jego dopuszczalne odchylenie do obliczenia wysokości opłat za ilość dostarczonego ciepła i zamówioną moc cieplną przyjmuję się obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła; c) podniosło temperaturę dostarczanego nośnika ciepła i przekroczyło jej dopuszczalne odchylenie do obliczenia wysokości opłat za ilość dostarczonego ciepła przyjmuję się temperaturę nośnika ciepła określoną w umowie ; d) obniżyło temperaturę dostarczanego nośnika ciepła i przekroczyło jej dopuszczalne odchylenie do obliczenia wysokości opłat za ilość dostarczonego ciepła przyjmuję się obniżoną temperaturę nośnika ciepła pkt 2) zawiera zapisy dotyczące zasad rozliczenia dostawy ciepła w sytuacji gdy odbiorca ciepła zwiększył lub zmniejszył obliczeniowe natężenie przepływu nośnika ciepła lub podniósł lub obniżył temperaturę zwracanego nośnika ciepła rozporządzenia stanowi iż: Sprawdzenie dotrzymywania przez przedsiębiorstwo energetyczne standardów jakościowych obsługi odbiorców i dotrzymywania przez odbiorcę warunków umowy sprzedaży ciepła lub umowy o świadczenie usług przesyłania i dystrybucji ciepła albo umowy kompleksowej w zakresie określonym w ust. 1 jest dokonywane, o ile umowy te nie stanowią inaczej, na podstawie średniego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła w: 1) okresie doby - gdy nośnikiem ciepła jest woda w/w rozporządzenia stanowi, że odbiorcy przysługują bonifikaty w przypadku niedotrzymania przez dostawcę warunków umowy sprzedaży ciepła w zakresie : 1) terminów rozpoczęcia lub zakończenia dostarczania ciepła w celu ogrzewania 2) planowanych przerw w dostarczaniu ciepła w okresie letnim określa sposób ustalania wysokości bonifikat za niedotrzymanie przez przedsiębiorstwo energetyczne warunków umowy sprzedaży ciepła oraz 45 w/w rozporządzenia, które określa zasady i sposób ustalania bonifikat z tytułu niedotrzymania przez przedsiębiorstwo ciepłownicze standardów jakościowych obsługi odbiorców w przypadku ograniczenia mocy cieplnej Prezes Urzędu, po zasięgnięciu opinii Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie w Warszawie, ustalił, iż w zakresie warunków dostawy ciepła dla odbiorców II grupy nie ma zastosowania wskazany wyżej 25 ust. 2 rozporządzenia z 15 stycznia 2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych ( Dz.U Nr 16 poz. 92). Z treści w/w przepisu wynika, że ma on zastosowanie wyłącznie w przypadku zawierania umów sprzedaży ciepła z odbiorcami I grupy odbiorcami kupującymi ciepło w sieci ciepłowniczej, a nie z zewnętrznych instalacji odbiorczych. Wskazuje na to treść w/w przepisu, gdyż chodzi o ciepło dostarczanego do węzła cieplnego, a nie o ciepło dostarczane z grupowego węzła cieplnego do urządzeń odbiorcy końcowego, co dotyczy warunków dostawy ciepła dla odbiorców II grupy. Takie stanowisko prezentuje również Ministerstwo Gospodarki Departament Energetyki (pismo z dnia 22 września 2010r.): W przypadkach zatem zawierania umów dostawy ciepła z odbiorcami II grupy parametry i standardy jakościowe dostawy ciepła powinny być ustalane w umowie na zasadzie swobody umów pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Nie ma przy tym

10 przeszkód aby w takiej umowie ukształtować kwestie dotyczące parametrów i standardów jakościowych dostawy ciepła w taki sam sposób, jak w wyżej wymienionym 25 ust.2 Rozporządzenia, ale bez powoływania się na tę regulację, gdyż nie dotyczy ona tej grupy odbiorców. Skoro w umowie z odbiorcami zaliczonymi do II grupy nie zostały określone, na zasadzie swobody zawierania umów, parametry i standardy jakościowe dostawy ciepła dotyczące wartości dopuszczalnych odchyleń, chociażby w taki sam sposób jak w wyżej wymienionym 25 ust.2 Rozporządzenia, to dostawca ciepła nie może się powoływać na te parametry jako obowiązujące w warunkach dostawy ciepła i stosować ich przy rozliczaniu dostawy ciepła. Zatem, stosowanie przy zawieraniu umów sprzedaży ciepła, dostawie energii cieplnej oraz w rozliczeniach z tytułu tej dostawy z odbiorcami zaliczonymi do II grupy (którzy związani są z MPEC w Chełmie umowami wg w/w wzoru) standardów jakościowych dostawy ciepła dopuszczających możliwość odchyleń od temperatury nośnika ciepła w stosunku do określonych w Tabeli Regulacyjnej, będącej częścią umowy o dostawę ciepła, jest bezpodstawne. Powoływanie się przy tym, przez dostawcę energii na 25 ust. 2 Rozporządzenia jest nieuprawnione, bowiem jak wykazano wyżej, przepis ten nie jest kierowany do odbiorców energii zaliczonych do II grupy odbiorców ciepła. Prezes UOKIK ustalił, iż MPEC w konsekwencji reprezentowanego stanowiska, przy zawieraniu umów sprzedaży ciepła mógł wprowadzać odbiorców w błąd, poprzez przekazanie informacji o podstawie prawnej stosowanego warunku rozliczeń dostawy ciepła uwzględniającego możliwość istnienia odchyleń od określonego w umowie obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła, natomiast przy rozliczaniu dostawy ciepła z odbiorcami II grupy, w odpowiedzi na reklamacje odbiorców ciepła dotyczące niedotrzymania parametrów jakościowych ciepła w stosunku do wartości określonych w Tabeli Regulacyjnej stanowiącej załącznik Nr 2 do umów sprzedaży ciepła, odmawiał uwzględniania reklamacji, twierdząc, że dostawca zobowiązany jest do utrzymywania w miejscu dostarczania ciepła średniodobowej temperatury wody zasilającej instalację centralnego ogrzewania z tolerancją +5% i 5% w stosunku do tabeli regulacyjnej, pod warunkiem, że średniodobowa temperatura wody zwracanej z instalacji odbiorcy jest zgodna z tabelą regulacyjną, z tolerancją +75 i -7%, co zdaniem MPEC, wynika wprost z w/w rozporządzenia. Natomiast w umowach nowych zawieranych przez MPEC z odbiorcami ciepła zaliczonymi do II grupy, szczegółowo określone zostały standardy jakościowe dostawy ciepła w 3 umowy. Standardy te, w odróżnieniu od zapisów starych umów, określają między innymi : Dostawca ma obowiązek dostarczania nośnika ciepła o następujących parametrach jakościowych : a) odchylenie od obliczeniowego średniodobowego natężenia przepływu nośnika ciepła dostarczanego do : -zewnętrznej instalacji odbiorczej centralnego ogrzewania, w warunkach obliczeniowych, nie będzie przekraczać +5% i 5% pod warunkiem, że odchylenie nie jest skutkiem działania: urządzeń automatycznej regulacji

11 pogodowej, urządzeń automatycznej regulacji temperatury wewnętrznej lub wynikającego z wymagań odbiorcy wykorzystania funkcji zamontowanych regulatorów, - instalacji odbiorczej centralnego ogrzewania, w warunkach obliczeniowych, nie będzie przekraczać +5% i -5% pod warunkiem, że odchylenie nie jest skutkiem działania: urządzeń automatycznej regulacji temperatury wewnętrznej lub wynikającego z wymagań odbiorcy wykorzystania funkcji zamontowanych regulatorów; b) odchylenie średniodobowej temperatury nośnika ciepła w stosunku do tabeli regulacyjnej dostarczanego do : -zewnętrznej instalacji odbiorczej centralnego ogrzewania, w warunkach obliczeniowych, nie będzie przekraczać +5% i 5% pod warunkiem, że temperatura wody zwracanej z zewnętrznej instalacji odbiorczej do węzła cieplnego jest zgodna z tabelą regulacyjną z tolerancją +7% i 7 %. - instalacji odbiorczej centralnego ogrzewania, nie będzie przekraczać +5% i - 5% pod warunkiem, że temperatura wody zwracanej z zewnętrznej instalacji odbiorczej do węzła cieplnego jest zgodna z tabelą regulacyjną z tolerancją +7% i 7 %. Ponadto w umowie sprzedaży ciepła określone zostały obowiązki odbiorcy w zakresie standardów jakościowych ciepła zwracanego, określenia warunków rozpoczęcia i przerwania dostawy ciepła, warunków udzielania informacji na żądanie Odbiorcy oraz szczegółowe zasady odpowiedzialności dostawcy z powodu niedotrzymania określonych w umowie standardów jakościowych dostawy ciepła, w tym sposób naliczania bonifikat. Prezes Urzędu zważył, co następuje: Przedsiębiorcy postawiony został zarzut naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, określonych w art. 24 ust. 2 pkt. 3 ustawy o ochronie ( ) wskutek stosowania przy zawieraniu umów sprzedaży ciepła i dokonywaniu rozliczeń za dostawę energii cieplnej z odbiorcami rozliczającymi się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła, nieuczciwych praktyk rynkowych, polegających na wprowadzeniu odbiorców w błąd, poprzez przekazanie informacji o podstawie prawnej stosowanego warunku rozliczeń dostawy ciepła uwzględniającego możliwość istnienia odchyleń od określonego w umowie obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła tj. przepisu 25 ust. 2 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz. 92). Wskutek stosowania przedmiotowej praktyki, przeciętny konsument może zaniechać negocjowania warunków umowy oraz zaniechać domagania się dotrzymania parametrów określonych w umowie, a w przypadku niedotrzymania przez dostawcę parametrów dostawy zaniechać dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, co narusza art. 5 ust. 1 w związku z art. 4

12 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Wskazać należy, iż z racji specyfiki i standardów dzisiejszych technologii i sposobów wykorzystania ciepła przez instalacje odbiorcze oraz zachowania samych odbiorców ciepła, nie ma możliwości utrzymywania przez dostawcę ciepła sztywnych parametrów dostawy ciepła tj. natężenia przepływu nośnika oraz temperatury. Wynika to z wielu powodów: W sposób uproszczony wskazać można, że skoro ilość ciepła jest iloczynem wielkości natężenia przepływu i różnicy temperatur nośnika przed i za instalacją odbiorczą, to wraz ze zmianą zapotrzebowania na ciepło, czyli jego ilości, muszą się zmieniać zarówno ilość, jak też różnica temperatur. Zmiany zapotrzebowania na ciepło determinują przede wszystkim zmiany warunków atmosferycznych oraz zachowania konsumentów ciepła. Jako, że dzisiejsze systemy ciepłownicze na bieżąco dostosowują się do tych zmian, poprzez wykorzystywanie zaawansowanych systemów regulacji i automatyki, parametry czynnika będą się wahać w granicach wynikających z pracy tych urządzeń i ustaleń umownych. Praca systemu cieplnego mieszcząca się w granicach parametrów określonych w umowie nie wpływa na pogorszenie warunków dostawy ciepła dla odbiorców. Natomiast praca systemu poniżej warunków standardowych określonych w umowie, oznacza pogorszenie warunków dostawy i skutkuje zastosowaniem konsekwencji określonych w 39 i 40 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 2010r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło ( Dz.U. z 2010r. Nr 195 poz ). Zatem, treść zarzutu postawionego MPEC wypełniają działania przedsiębiorcy, polegajże na stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych, polegających na wprowadzeniu odbiorców w błąd, poprzez przekazanie informacji o podstawie prawnej stosowanego warunku rozliczeń dostawy ciepła uwzględniającego możliwość istnienia odchyleń od określonego w umowie obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła tj. przepisu 25 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz. 92), a nie zaś działania polegające na stosowaniu określonego sposobu rozliczeń parametrów dostawy ciepła. Udowodnienie zarzutu naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (.) wymaga, aby zakwestionowane działania spełniały łącznie następujące przesłanki : 1.stanowiły działania przedsiębiorcy, 2.były działaniami bezprawnymi; 3.godziły w zbiorowe interesy konsumentów Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione - na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu, o którym mowa w art.100 ust.1 lub innych informacji będących podstawą wszczęcia postępowania - że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek wykonania tych zobowiązań.

13 W decyzji takiej, jak wynika z art. 28 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ( ), Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań. Zatem dla wydania tzw. decyzji zobowiązującej wystarczy uprawdopodobnić w toku postępowania administracyjnego naruszenie zakazu wynikającego z art. 24 ust.1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nie ma natomiast konieczności udowodnienia naruszenia przepisów ustawy, a w związku z tym przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego. Różnica pomiędzy tymi dwoma instytucjami polega na tym, że uprawdopodobnienie nie daje pewności, lecz jedynie prawdopodobieństwo twierdzenia o jakimś fakcie. Należy wskazać, że uprawdopodobnienie zwolnione jest od zwykłego formalizmu dowodowego. W wyroku z dnia 5 maja 1995 r. (sygn. akt: S.A./Wr 2223/94) Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że uprawdopodobnienie stanowi środek zastępczy dowodu w znaczeniu ścisłym, a zatem środek nie dający pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie [...]. Chodzi nie o przeprowadzenie dowodu na okoliczność podnoszonych przez Wnioskodawcę zarzutów, lecz o wskazanie okoliczności wystarczających dla powzięcia przekonania o prawdopodobieństwie zaistnienia podnoszonych okoliczności. Takie samo stanowisko zajęła doktryna. E. Iserzon w komentarzu do kodeksu postępowania administracyjnego podniósł, że udowodnienie czyni istnienie pewnego faktu pewnym, uprawdopodobnienie tylko prawdopodobnym. Udowodnienie służy celowi przekonania organu orzekającego o prawidłowości pewnego twierdzenia, uprawdopodobnienie służy celowi obudzenia w organie orzekającym ufności w to, że pewne twierdzenie odpowiada prawdzie. (...) Uprawdopodobnienie jest to czynność procesowa stwarzająca w świadomości organu orzekającego mniejszy lub większy stopień przekonania o prawdopodobieństwie jakiegoś faktu 1. Przytoczony powyżej art. 28 ust. 1 i 2 ustawy wskazuje, jako przesłanki warunkujące możliwość wydania decyzji zobowiązującej przez Prezesa Urzędu: - uprawdopodobnienie naruszenia przez przedsiębiorcę praktyki, o której mowa w art. 24; - zobowiązanie się przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane takie naruszenie, do podjęcia lub zaniechania działań zmierzających do zapobieżenia naruszeniom. W niniejszej sprawie wymaga zatem rozważenia, czy wskazane warunki zaistniały w odniesieniu do działań i zobowiązań MPEC Sp. z o.o. w Chełmie, a ponadto, czy w przypadku ich wystąpienia, uzasadnione jest przyjęcie zobowiązania strony postępowania i wydanie przez Prezesa Urzędu decyzji w oparciu o powołany przepis. Podstawą do zastosowania przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest ustalenie, czy w rozpatrywanej sprawie doszło do naruszenia interesu publicznoprawnego. Art. 1 ust. 1 ustawy stanowi, że określa ona warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Przepisy ustawy znajdą zatem 1 E. Iserzon (w:) E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz., wydanie IV, Warszawa 1970

14 zastosowanie wówczas, gdy zostaje zagrożony lub naruszony interes publiczny, polegający na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku gospodarczego. Ma to miejsce w szczególności wtedy, gdy określonymi działaniami dotknięty jest szerszy krąg uczestników rynku, względnie, gdy wywołują one na rynku niekorzystne zjawiska (wyrok Sądu Antymonopolowego z 24 października 1991 r. sygn. akt XV Amr 8/90). Niniejsze postępowanie dotyczy zarzutu stosowania przez MPEC nieuczciwych praktyk rynkowych wskutek wprowadzania odbiorców ciepła w błąd przy zawieraniu umów sprzedaży ciepła i dokonywaniu rozliczeń za dostawę energii cieplnej z odbiorcami rozliczającymi się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła, dalej zwanymi odbiorcami zaliczonymi do II grupy, poprzez przekazanie informacji o istnieniu podstawy prawnej stosowanego warunku rozliczeń dostawy ciepła uwzględniającego możliwość istnienia odchyleń od określonego w umowie obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła tj. przepisu 25 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz. 92), wskutek czego przeciętny konsument może zaniechać negocjowania warunków umowy oraz zaniechać domagania się dotrzymania parametrów określonych w umowie, a w przypadku niedotrzymania przez dostawcę parametrów dostawy zaniechać dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Jakkolwiek MPEC wskazuje, iż proces wymiany umów starych na umowy nowe jest już w toku, to jednak sądzić należy, iż celowe jest uruchomienie mechanizmów określonych ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów ( ) by wyeliminować zakwestionowane działania. MPEC może bowiem również w przyszłości wobec odbiorców ciepła zastosować działania podobne jak w okolicznościach niniejszej sprawy. Oznacza to, że daną praktyką przedsiębiorcy może być dotknięty każdy odbiorca ciepła w analogicznych okolicznościach. W celu zatem ochrony aktualnych i przyszłych interesów z góry nieokreślonej grupy odbiorców ciepła wskazane jest podjecie działań przewidzianych w/w ustawą. Działania podejmowane przez organ dotyczą ochrony obecnych i wszystkich potencjalnych konsumentów, co oznacza, że mogą mieć zastosowanie do nieokreślonego z góry kręgu adresatów. Zatem niniejsze postępowanie prowadzone było w interesie publicznym. W tym stanie rzeczy uznać należy, że w niniejszej sprawie ma miejsce naruszenie przez MPEC interesu publicznoprawnego, co uzasadnia ocenę jej zachowania na rynku w świetle przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Status przedsiębiorcy Na wstępie rozwyć należy, czy MPEC Sp. z o.o. jest przedsiębiorca, bowiem zarzut naruszenia zbiorowych interesów konsumentów może być postawiony wyłącznie przedsiębiorcy. Definicja przedsiębiorcy zawarta jest w art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ( ), zgodnie z którą, ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy, rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

15 Wskazać zatem zależy, że MPEC działając w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spełnia wszystkie kryteria definicji przedsiębiorcy, o których mowa w art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ( ). Spełniona została zatem pierwsza z w/w przesłanek. Bezprawność Analizując kolejną przesłankę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów tj. bezprawność, zauważyć należy, że ustawodawca nie uregulował w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów ( ) pojęcia bezprawności działań przedsiębiorcy. Bezprawność najogólniej należy rozumieć jako niezgodność działania (lub zaniechania) z obowiązującym porządkiem prawnym. W związku z tym, że bezprawność jest kategorią obiektywną, dokonując oceny, czy działanie przedsiębiorcy jest bezprawne, w pierwszej kolejności należy właśnie stwierdzić, czy wykazuje ono sprzeczność z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym. Pod pojęciem porządku prawnego rozumie się nie tylko nakazy i zakazy wynikające z norm prawnych, lecz również te, które wynikają z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów, czyli z norm moralnych i obyczajowych (wyrok SOKIK z dnia 13 listopada 2007r. sygn. akt. XVII Ama 45/07). Wynika z tego, że praktyki przedsiębiorców mogą okazać się bezprawne również w sytuacji stwierdzenia naruszenia zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów. Należy w związku z tym uznać, że zbiorowe interesy konsumentów podlegają ochronie również przed godzącymi w nie naruszeniami, polegającymi na sprzecznymi z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami działaniami przedsiębiorców. Oceny, czy w danym przypadku mamy do czynienia z bezprawnością działań przedsiębiorcy, polegającej na naruszeniu zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów, dokonuje Prezes UOKiK. O bezprawności działania decyduje, w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego (wyrok SN z dnia 8 maja 2002r. sygn. akt I PKN 267/2001). Dla stwierdzenia bezprawności działania przedsiębiorcy bez znaczenia pozostaje strona podmiotowa czynu, a zatem wina sprawcy (w znaczeniu subiektywnym, oznaczającym wadliwość procesu decyzyjnego sprawcy) i stopień tej winy (umyślność, nieumyślność), a także świadomość istnienia naruszonych norm prawnych. O bezprawności działań przedsiębiorcy świadczy również stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych, o których mowa w ustawie z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U Nr 71 poz. 1206). Zgodnie bowiem z treścią art. 24 ust 2 pkt. 3 stypizowaną praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów są bezprawne działania przedsiębiorcy, polegające w szczególności na stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych. Zatem wykazanie, iż przedsiębiorca stosuje nieuczciwe praktyki rynkowe, po dokonaniu ustalania, iż doszło również do naruszenia zbiorowego interesu konsumentów, przesądza o uznaniu działania przedsiębiorcy za bezprawne. Uprawdopodobnienie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, poprzez stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych

16 W dalszej kolejności niezbędne jest uprawdopodobnienie naruszenia przez MPEC zbiorowych interesów konsumentów, poprzez stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych. W związku z powyższym, przedmiotem rozstrzygnięcia Prezesa Urzędu będzie uprawdopodobnienie, że w omawianym stanie faktycznym przedsiębiorca stosował zarzucone mu nieuczciwe praktyki rynkowe z art. 5 ust. 1 ustawy. Cyt. przepis stanowi, że: za praktykę rynkową uznaje się działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Jednak analiza zachowania przedsiębiorcy pod kątem naruszenia art. 5 ust.1 w/w ustawy winna być dokonana dodatkowo z uwzględnieniem treści klauzuli generalnej z art. 4 ust. 1 ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych, z uwagi na to, praktyka z art. 5 ust.1 w/w ustawy musi być uznana za niedozwoloną także z punktu widzenia klauzuli generalnej. Zgodnie z art. 4 ust.1 w/w ustawy, stosowana przez przedsiębiorcę wobec konsumentów praktyka rynkowa jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcać zachowania rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Przez praktykę rynkową rozumienie się, zgodnie z art. 2 pkt.4 ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę lub marketing, bezpośrednio lub pośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta. Pojęcie produktu wskazane w art. 2 pkt. 3 w/w ustawy ma szeroki zakres i obejmuje także usługę. Z kolei pojęcie decyzji dotyczącej umowy zostało zdefiniowane w art. 2 pkt.7) w/w ustawy rozumie się przez to podejmowaną przez konsumenta decyzję, co do tego, czy, i w jaki sposób i na jakich warunkach dokona zakupu, zapłaci za produkt w całości lub w części, zatrzyma produkt, rozporządzi nim lub wykona uprawnienie umowne związane z produktem, bez względu na to, czy konsument postanowi dokonać określonej czynności czy też powstrzyma się od jej dokonania. Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym posługuje się pojęciem przeciętnego konsumenta. To w odniesieniu do przeciętnego konsumenta powinna być dokonywana ocena każdej praktyki rynkowej, w tym praktyki polegającej na działaniu wprowadzającym w błąd. Będące przedmiotem niniejszego rozstrzygnięcia zachowanie przedsiębiorcy w zakresie opisanym wyżej, powinno być zatem ocenione z perspektywy przeciętnego konsumenta. Zgodnie z art. 2 pkt 8 w/w ustawy przez przeciętnego konsumenta rozumie się konsumenta, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny. Oceny tej powinno dokonać się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak m. in. wiek, wykształcenie, sprawność fizyczna czy umysłowa. Treść umów stosowanych przez MPEC adresowana była do nieograniczonego kręgu odbiorców. Brak jest jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, że przedsiębiorca chciał dotrzeć do grupy konsumentów, którą można by wyodrębnić na podstawie szczególnej, wspólnej ich cechy. Jedyną cecha wspólną dla kontrahentów MPEC jest to, że każdy z nich zgłosił zapotrzebowanie na odbiór ciepła na potrzeby ciepłej wody i centralnego ogrzewania.

17 Przechodząc do uprawdopodobnienia opisanego wyżej działania MPEC jako bezprawnej praktyki rynkowej stwierdzić należy, iż przepis art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym stanowi, że: praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Zatem w przedmiotowej sprawie koniecznym stało się uprawdopodobnienie przez Prezesa Urzędu, że przekazywana przez MPEC odbiorcom ciepła informacja, jest informacją na tyle istotną, że może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy i tym samym powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. W okolicznościach niniejszej sprawy zostało stwierdzone, iż MPEC przy zawieraniu umów dostawy ciepła oraz w rozliczeniach dostawy energii cieplnej z odbiorcami II grupy, uwzględnia możliwość istnienia odchyleń od temperatury nośnika ciepła wobec wartości określonych w umowie, powołując się, w sposób nieuprawniony, na określone wyżej regulacje prawne. W konsekwencji działań MPEC, konsument podejmuje działania lub może podjąć działania, polegające na zaniechaniu żądania dotrzymywania przez MPEC w Chełmie parametrów nośnika ciepła określonych w umowie, a w przypadku niedotrzymania tych parametrów, zaniechaniu żądania rozliczeń w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 2010r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło ( Dz.U. Nr 195 poz. 1291). Konsument zatem, mógł być wprowadzony w błąd przez działania MPEC w Chełmie, co do warunków dostawy energii cieplnej, co do podstawy prawnej stosowanych zasad rozliczeń, a konsekwencji również do przysługujących mu uprawnień do negocjowania warunków umowy. Powyższa ocena nie dotyczy działań MPEC, polegających na informowaniu odbiorców ciepła o zastosowaniu w umowie o sprzedaży ciepła przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2006r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło ( Dz.U. Nr 193 poz. 1423), a następnie przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz.U Nr 194 poz. 1291), w zakresie skutków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy, bowiem przepisy tych rozporządzeń mają zastosowanie zarówno do I jak i II grypy odbiorców ciepła. Uprawniało to zatem MPEC, w sytuacji braku określenia w umowach zasad odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania do powoływania się na te przepisy i ich stosowanie w stosunkach pomiędzy dostawca energii a odbiorcami I i II grupy. Natomiast, w ocenie Prezesa Urzędu, informacja MPEC dotycząca zasadności zastosowania przepisów 25 ust. 2 Rozporządzenia z 15 stycznia 2007 w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz.U Nr 16 poz. 92) podawana odbiorcom ciepła przez profesjonalny podmiot dostawcę ciepła nie była informacją obojętną dla przeciętnego konsumenta umowy. Świadczy o tym, nie tylko skarga którą odbiorca ciepła złożył na MPEC w powyższym zakresie, ale również ocenia przez Prezesa Urzędu, okoliczności sprawy. Informacja, iż

18 źródłem obowiązku stron umowy są przepisy w/w rozporządzenia, a wiec przepisy powszechnie obowiązujące, determinuje decyzję przeciętnego konsumenta o niemożności negocjowania tego zapisu umowy. Tymczasem w ocenie Prezesa Urzędu, parametry jakościowe dostawy ciepła, w tym wartości odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu nośnika ciepła oraz wartości odchyleń temperatury nośnika ciepła dla odbiorców zaliczonych do II grupy nie wynikają z przepisów prawa, co oznacza że mogą być, zgodnie z zasadą swobody umów negocjowane. Zatem odbiorca ciepła mógłby mieć rzeczywisty wpływ na wartości dopuszczalnych odchyleń od parametrów jakościowych dostawy ciepła. Niezależnie od tego, że wartości wynegocjowanych przez odbiorcę ciepła odchyleń mogą być takie same jak wskazane w w/w rozporządzeniu, to przecież mogą się od nich różnić w zależności od indywidualnych potrzeb odbiorcy ciepła. Jeżeli jednak przeciętny konsument otrzymuje informację, że dopuszczalne odchylenia od parametrów jakościowych dostawy ciepła wynikają z przepisów wykonawczych do ustawy Prawo energetyczne, a zatem przepisów powszechnie obowiązujących, to jest jasne, że nie podejmie nawet próby negocjowania tego warunku umowy. Natomiast jeżeli chodzi o rozliczanie w takiej sytuacji dostawy energii cieplnej, to w konsekwencji działań MPEC, energia cieplna rozliczana jest w sposób nieuprawniony w oparciu o wskazane wyżej przepisy rozporządzenia, co skutkuje tym, że konsument rezygnuje lub może zrezygnować z dochodzenia roszczeń w związku z niedotrzymaniem parametrów jakościowych ciepła, w szczególność w sytuacji nieokreślenia w umowie zasad odpowiedzialności dostawcy z tytułu niedotrzymania warunków umowy, w tym parametrów jakościowych ciepła. Tym samym uprawdopodobnione zostało, że przedmiotowa informacja mogła powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Uznać należy zatem za uprawdopodobnione, że zakwestionowane w prowadzonym postępowaniu administracyjnym działanie MPEC, narusza art. 5 ust.1 w związku z art. 4 ust.1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Dodatkowo wskazać należy, że zakwestionowane działania MPEC w zakresie przekazywania nieprawdziwych informacji mogą również naruszać treść klauzuli generalnej z art. 4 ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Każdy konsument ma bowiem prawo do otrzymywania od przedsiębiorcy informacji prawdziwej, pełnej i rzetelnej. Przekazanie odbiorcom ciepła (konsumentom) przez MPEC profesjonalnego uczestnika rynku informacji nie spełniającej tych kryteriów następuje z wykorzystaniem uprzywilejowanej pozycji MPEC jako silniejszej strony stosunku prawnego, a zatem z naruszeniem dobrych obyczajów, co w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcać zachowania rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Opisane wyżej okoliczności sprawy, uprawdopodobniają również wniosek, iż działania stosowane przez MPEC mają charakter bezprawny, w rozumieniu art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Działaniem bezprawnym są bowiem, jak podano wyżej, praktyki przedsiębiorców w sytuacji stwierdzenia naruszenia przez nich zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów. Te właśnie normy zostały, zdaniem Prezesa Urzędu naruszone. Nie jest bowiem prawdą, iż do przedmiotowych praktyk MPEC doszło wskutek częstych zmian w przepisach wykonawczych do ustawy Prawo energetyczne. Wskazać należy, że w ocenie Prezesa Urzędu, żadne z obowiązujących przepisów nie usprawiedliwiały działań MPEC polegających na niezamieszczeniu w umowach sprzedaży

19 standardów jakościowych dostawy ciepła, wskutek czego obowiązki MPEC w tym zakresie pozostały niedookreślone. Tym samym sytuacja ta umożliwiała dostawcy ciepła przekazanie odbiorcy ciepła nieprawdziwej informacji, o tym, że parametry dostawcy ciepła określone są w w/w rozporządzeniu. Sytuacja taka narusza dobre obyczaje i zasady współżycia społecznego, co świadczy o uprawdopodobnieniu bezprawności działań MPEC. Prezes Urzędu, jako trzecią przesłankę konieczną dla uprawdopodobnia stosowania przez MPEC praktyki naruszających zbiorowe interesy konsumentów wymienił naruszenie zbiorowego interesu konsumentów. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ( ) nie podaje definicji zbiorowego interesu konsumentów, przepis art. 24 ust. 2 wskazuje jednak, że nie jest nim suma indywidualnych interesów konsumentów. Naruszenie zbiorowego interesu konsumentów oznacza zatem narażenie na uszczerbek interesów znacznej grupy lub wszystkich konsumentów, jako zbiorowości, poprzez stosowaną przez przedsiębiorcę praktykę, obejmującą tak działania jak i zaniechania. Ponadto naruszenie zbiorowych interesów konsumentów może polegać zarówno na ich naruszeniu, jak i na zagrożeniu ich naruszenia. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ( ) chroni interesy nieograniczonej liczby konsumentów, których nie da się zidentyfikować. Działanie przedsiębiorcy - dostawcy ciepła narusza interesy ogółu konsumentów obecnie korzystających z jego usług, ale także każdego potencjalnego klienta - konsumenta, który zdecyduje się zawrzeć z tym przedsiębiorcą umowę sprzedaży ciepła w przyszłości, gdyż wywołuje lub może wywołać negatywne skutki w sferze ich interesów. Naruszane przy tym interesy konsumentów nie mają jednostkowego charakteru, ale są wspólne dla z góry nieustalonej zbiorowości konsumentów. Oznacza to, że nie ilość faktycznych, potwierdzonych naruszeń, ale przede wszystkim ich charakter, a w związku z tym możliwość, chociażby potencjalna, wywołania negatywnych skutków, wobec określonej zbiorowości przesądza o naruszeniu zbiorowego interesu konsumentów. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Naruszenie lub zagrożenie naruszenia praw znacznej, potencjalnie nieograniczonej grupy konsumentów przejawia się w możliwości zawarcia przez konsumentów umowy sprzedaży ciepła, w których nie będzie określonych szczegółowych parametrów ciepła ani zasad odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, a w zamian dostawca wskaże odbiorcom ciepła jako obowiązujące strony umowy parametry określone w obowiązujących przepisach prawa Zbiorowy interes konsumentów realizuje się w okolicznościach sprawy, poprzez fakt, iż potencjalnie wszyscy konsumenci zainteresowani ofertą MPEC, są lub byli narażeni na niebezpieczeństwo związania umową, która faktycznie nie zawierała szczegółowych parametrów ciepła ani zasad odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Tylko w tej sytuacji MPEC mógł przekazać odbiorcom ciepła nieprawdziwą informację, o tym, że w powyższym zakresie, treść umowy zastępują powszechnie obowiązujące przepisy prawa. Należy zatem stwierdzić, iż wobec uprawdopodobnienia spełnienia trzeciej i ostatniej z przesłanek, uprawdopodobniono, iż działania przedsiębiorcy stanowią praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. W związku z uprawdopodobnieniem wszystkich przesłanek należało przyjąć, że przedsiębiorca stosuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy

20 konsumentów, wymienioną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, opisaną w sentencji niniejszej decyzji. Kolejnym elementem wymagającym stwierdzenia, jest zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy ustalenie, czy działania do których podjęcia lub zaniechania zobowiązał się MPEC zmierzają do zapobieżenia naruszeniom zakazów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt.3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W niniejszej sprawie MPEC złożył zobowiązania do 1. zawierania umów sprzedaży ciepła z nowymi odbiorcami rozliczającymi się z dostawcą po stronie zewnętrznej instalacji odbiorczej tj. po stronie niskich parametrów ciepła, w których zamieszczone są kompleksowe postanowienia określające standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym zapisy o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła ; 2. zastąpienia zawartych umów sprzedaży ciepła z odbiorcami zaliczonymi do II grupy, nie zawierających postanowień określających standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym nie zawierających zapisów o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła określonych w Tabeli Regulacyjnej stanowiącej załącznik nr 2 do Umowy, nowymi umowami, w których zamieszczone zostaną kompleksowe postanowienia określające standardy jakościowe dostawy ciepła, w tym zapisy o wartości możliwych odchyleń od obliczeniowego natężenia przepływu i temperatury nośnika ciepła od wartości określonych w Tabeli Regulacyjnej. W ocenie Prezesa Urzędu działania, do których zobowiązał się MPEC w zakresie postawionego mu zarzutu dotyczącego stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych z art. 5 ust. 1 w związku z art. 4 ust.1 ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych, zmierzają bezpośrednio do zapobieżenia naruszeniu zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jedynie bowiem jednoznaczne określenie w umowach sprzedaży ciepła wszystkich istotnych warunków tej umowy, w tym parametrów jakościowych dostawy ciepła pozbawi MPEC możliwości przekazywania odbiorcom ciepła mylnych informacji, co do źródła istotnych warunków umowy. Konkludując, podjęte przez MPEC zobowiązania prowadzą do zaniechania stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów opisanej w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i gwarantują, że praktyka ta nie będzie stosowana w przyszłości. W świetle powyższego, w ocenie Prezesa Urzędu uzasadnione jest przyjęcie zobowiązania MPEC w zakresie objętym zarzutem wskazanym w sentencji decyzji. Na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu wyznaczył Przedsiębiorcy termin 3 miesięcy, licząc od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, na wystąpienie do wszystkich kontrahentów z propozycją podpisania nowych umów sprzedaży ciepła. Jednak z uwagi na konieczność uzyskania zgody obu stron stosunku umownego na taką zmianę (zatem również odbiorcy) realizacja takiego zobowiązania mogłaby okazać się niewykonalna dla MPEC. W ocenie Prezesa Urzędu samo wystąpienie do wszystkich kontrahentów z propozycją zawarcia nowych umów doprowadzi do zaniechania stosowania