KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Petycji KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 1587/2008, którą złożyła Nevana Asenova (Bułgaria), w imieniu Initative Committee for the inhabitans of the village of Mougla [komitet inicjatywy mieszkańców wsi Mougla], z 410 podpisami, w sprawie zamiany gruntów i lekceważenia prawodawstwa UE w dziedzinie środowiska naturalnego w obwodzie Smolan na południu Bułgarii Petycja nr 1675/2008, którą złożył Alexander Karakachanov (Bułgaria), w imieniu Bułgarskiej Partii Zielonych/Bułgarskich Zielonych, w sprawie zamiany gruntów i korupcji w Bułgarii 1. Streszczenie petycji nr 1587/2008 Składająca petycję odwołuje się do budzącej wątpliwości sytuacji związanej z rozwojem projektów o charakterze turystycznym i dotyczących sportów zimowych w obwodzie Smolan w Rodopach, na południu Bułgarii. Składająca petycję wskazuje, że zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami tereny, którymi miejscowe władze wymieniły się z wykonawcami projektu, w istocie powinny zostać zwrócone lokalnym mieszkańcom. Składająca petycję zwraca szczególną uwagę na ośrodek turystyczno-sportowy Perelik, spółkę offshore zarejestrowaną na Cyprze, której właściciel jest blisko powiązany z rządem bułgarskim. Spółka rozpoczęła realizację ogromnego projektu obejmującego hektarów gruntów i lasów, których część została zaproponowana do włączenia na listę obszarów Natura Składająca petycję, która bez powodzenia odwoływała się już do bułgarskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz przedstawicielstwa Komisji w Bułgarii, zwraca się zatem do Parlamentu Europejskiego o niezwłoczne interweniowanie u bułgarskich władz i ewentualne powołanie komisji śledczej w celu wstrzymania projektów infrastrukturalnych w fazie realizacji, które są niezgodne z mającym zastosowanie prawodawstwem UE na tym terenie, a także stanowią wyraźny przejaw powszechnej korupcji w Bułgarii. CM\ doc PE v03-00 Zjednoczona w różnorodności

2 Streszczenie petycji nr 1675/2008 Składający petycję odnosi się do kilku przypadków zamiany gruntów w Bułgarii, gdzie atrakcyjne tereny należące do państwa wymienia się na mniej wartościowe działki osób prywatnych blisko związanych z rządem. Są to obszary atrakcyjne z punktu widzenia turystyki, w większości położone na wybrzeżu Morza Czarnego i w regionach górskich, a wiele z nich figuruje na liście obszarów Natura Składający petycję zaznacza, że wartość wymienionych gruntów wynosi 3-4 miliardy euro. Tym samym bułgarski skarb państwa utracił tę kwotę na skutek nepotyzmu i korupcji. W związku z tym, że bułgarski trybunał konstytucyjny nie zezwolił osobom trzecim na wnoszenie odwołań do Naczelnego Sądu Administracyjnego, możliwości składającego petycję w zakresie podejmowania działań na szczeblu krajowym są bardzo ograniczone. Dlatego też zwraca się on do Parlamentu Europejskiego o zajęcie się tą sprawą. 2. Dopuszczalność Petycja nr 1587/2008: Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 19 marca 2009 r. Petycja nr 1675/2008: Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 25 marca 2009 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 202 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 19 czerwca 2009 r. Petycja nr 1587/2008 Składający petycję twierdzą, że praktyka zamiany gruntów między gminami i deweloperami nie jest przejrzysta, może nasilić wyrządzoną w przeszłości niesprawiedliwość dotyczącą prawa własności, a także zagrozić obszarom o dużej wartości dla środowiska naturalnego. Uwagi Komisji Jak wiadomo Parlamentowi z wielu poprzednich petycji, kwestia prawa własności nie wchodzi w zakres kompetencji Wspólnoty i stąd nie mogą zaistnieć żadne podstawy dla podjęcia i prowadzenia poszczególnych spraw w taki sposób, w jaki najwyraźniej życzyliby sobie składający petycję. Jednak w ustanowionym wspólnie przez Bułgarię i Komisję mechanizmie współpracy i weryfikacji, mającym na celu ogólne zmniejszenie poziomu korupcji, praktykę zamiany gruntów wskazano w istocie jako czynnik ryzyka. W sprawozdaniu za rok 2008 kwestię tę uznano w odniesieniu do piątego punktu odniesienia za wymagającą zwrócenia uwagi, żeby rozwiązać problem skłonności do korupcji na szczeblu lokalnym. W związku z ww. sprawozdaniem Bułgaria powołała grupę zadaniową w celu rozwiązania problemu zamiany gruntów i rzeczywiście: niezbędne zmiany w prawie o obszarach leśnych weszły w życie w lutym 2009 r., a w prawie o gruntach w marcu 2009 r. Komisja nadal monitoruje sytuację, żeby upewnić się, że zmiany te oraz nowy, przejrzystszy system kontroli rejestrów gruntowych są skuteczne. Komisja zwraca uwagę członków Komisji Petycji na następne sprawozdanie roczne, które ma zostać przedłożone w czerwcu 2009 r. PE v /7 CM\ doc

3 Składający petycję odnoszą się do planowanej budowy ośrodka sportowo-turystycznego Perelik, który ma objąć obszary wyznaczone na siedliska w ramach sieci Natura Jednak decyzja przyjmująca poprawkę do ogólnego planu zagospodarowania przestrzeni w gminie Smolan, która miała uwzględnić projekt wybudowania ośrodka sportowoturystycznego Perelik, została uchylona inną decyzją rady gminy Smolan z dnia 13 marca 2009 r. Wnioski Bułgaria podjęła działania mające na celu rozwiązanie problemu zamiany gruntów, którą krytykują składający petycję. Komisja nadal monitoruje skuteczność podejmowanych działań, jednak nie może podejmować indywidualnych spraw. Lokalne władze Smolanu uchyliły decyzję przyjmującą poprawkę do ogólnego planu zagospodarowania przestrzeni, która przewidywała wybudowanie ośrodka sportowo-turystycznego Perelik, który wywarłby wpływ na obszary sieci Natura Komisja będzie w dalszym ciągu monitorować sytuację w celu zapewnienia należytego stosowania przepisów środowiskowych. 4. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 1 września 2009 r. Petycja nr 1675/2008 Problem zamiany gruntów i lasów poruszany był przez Komisję w okresowych sprawozdaniach dotyczących Bułgarii w ramach mechanizmu współpracy i weryfikacji w lipcu 2008 r. i lutym 2009 r. Komisja poruszała tę sprawę w kontekście sprawozdań dotyczących środków podejmowanych w celu zapobiegania korupcji i jej zwalczania na szczeblu lokalnym (poziom odniesienia 5). W sprawozdaniu z lipca 2008 r. Komisja uznała zamianę gruntów i lasów za jedną z dziedzin o potencjalnie wysokim zagrożeniu korupcją i wezwała władze Bułgarii do rozwiązania tego problemu. W odpowiedzi na sprawozdanie z lipca 2008 r. władze Bułgarii przyjęły plan działania (wrzesień 2008 r.) obejmujący szereg konkretnych środków stanowiących odpowiedź na najważniejsze sprawy wskazane w sprawozdaniu i umożliwiający Bułgarii poczynienie postępów w ramach poziomów odniesienia MWW. W odpowiedzi dotyczącej planu działania władze Bułgarii zobowiązały się przede wszystkim do zmiany ustawy o własności miejskiej i ustawy o leśnictwie w celu ustanowienia zakazu zamiany gruntów i wprowadzenia mechanizmu kontroli sprzedaży nieruchomości państwowych. W sprawozdaniu z lutego 2009 r. Komisja odnotowała zmiany we wspomnianych ustawach bułgarskich mające na celu wprowadzenie zakazu nadużywania zamiany gruntów i lasów. Zmiany te miały wejść w życie 1 lutego 2009 r. (lasy) i 1 marca 2009 r. (grunty). Niezależnie od postępów po stronie legislacyjnej Komisja otrzymuje sprawozdania wskazujące na to, że potencjalne nadużywanie zamiany gruntów i lasów trwa nadal. Organizacje pozarządowe poinformowały o próbach obchodzenia przepisów. CM\ doc 3/7 PE v03-00

4 Komisja nie ma żadnych bezpośrednich uprawnień w zakresie odnośnego ustawodawstwa. Uważa jednak, że praktyka zamiany gruntów i lasów może stwarzać ryzyko korupcji i związane z tym potencjalne zagrożenie w postaci przestępczości zorganizowanej. Pomimo braku bezpośrednich uprawnień w tej dziedzinie Komisja zainteresowała się zmianami ustawodawstwa wprowadzanymi w celu uniknięcia ewentualnych nadużyć w kontekście mechanizmu współpracy i weryfikacji dążącego do rozwiązania pozostałych problemów związanych z systemem sądowniczym, korupcją i przestępczością zorganizowaną w Bułgarii. Komisja będzie zatem nadal bacznie monitorować skuteczność wdrażania przepisów i w razie potrzeby śledzić dalsze działania władz Bułgarii w tym zakresie. Z uwagi na brak uprawnień Komisja nie może jednak reagować na indywidualne sygnały ani przypadki. 5. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 8 października 2010 r. Petycja nr 1675/2008 Składający petycję wspomina o kilku przypadkach zamiany gruntów w Bułgarii, w których atrakcyjne tereny należące do państwa wymienia się na mniej wartościowe działki osób prywatnych związanych z rządem. Są to obszary atrakcyjne z punktu widzenia turystyki, w większości położone na wybrzeżu Morza Czarnego i w regionach górskich, a wiele z nich figuruje na liście obszarów Natura Składający petycję zaznacza, że wartość wymienionych gruntów wynosi 3 4 miliardy euro, co oznacza, że bułgarski skarb państwa utracił tę kwotę na skutek nepotyzmu i korupcji. W związku z tym, że bułgarski trybunał konstytucyjny nie zezwolił osobom trzecim na wnoszenie odwołań do Naczelnego Sądu Administracyjnego, możliwości składającego petycję w zakresie podejmowania działań na szczeblu krajowym są bardzo ograniczone. Dlatego też zwraca się on do Parlamentu Europejskiego o zajęcie się tą sprawą. Komisja przyjęła do wiadomości informacje przedstawione przez składającego petycję dotyczące zamiany prywatnych terenów leśnych na publiczne tereny leśne oraz ich późniejszego przekształcenia na tereny budowlane. Komisja wnioskuje, że Bułgaria przedsięwzięła środki mające na celu zlikwidowanie prawnych możliwości zamiany gruntów oraz zmiany ich przeznaczenia odpowiednio w styczniu oraz wrześniu 2009 r. oraz że bułgarski prokurator wszczął szereg dochodzeń w tej sprawie. W związku z otrzymaną skargą Komisja sprawdza, czy nieobowiązujące już bułgarskie przepisy dotyczące zamiany gruntów oraz późniejszej zmiany ich przeznaczenia zakładają przyznanie korzyści na rzecz przedsiębiorstw w ramach pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Jakakolwiek pomoc państwa udzielona bez powiadomienia o niej Komisji oraz bez otrzymania zgody Komisji na mocy art. 108 ust. 3 TFUE jest bezprawna, o ile nie jest ona objęta zwolnieniem z obowiązku powiadomienia na podstawie rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych przyjętego przez Komisję na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 994/98 z dnia 7 maja 1998 r. dotyczącego stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa1, lub jeśli nie została udzielona przed dniem przystąpienia Bułgarii do Unii Europejskiej. Zgodnie z przepisami art. 14 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego 1 Dz.U. L 142 z , s PE v /7 CM\ doc

5 szczegółowe zasady stosowania art. 93 traktatu WE1 Komisja musiałaby wydać decyzję nakazującą Bułgarii windykację pomocy przyznanej bezprawnie, pod warunkiem że nie jest ona zgodna z zasadami rynku wewnętrznego na podstawie postanowień art. 107 ust. 2 i ust. 3 TFUE. Wnioski Kwestie poruszone przez składającego petycję wymagają przeprowadzenia złożonej oceny. Na obecnym etapie oceny Komisja nie jest w stanie określić jej prawdopodobnego wyniku. 6. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 26 października 2011 r. Petycja nr 1675/2008 Jak stwierdzono w poprzednim komunikacie Komisja sprawdza, czy nieobowiązujące już bułgarskie przepisy dotyczące zamiany gruntów leśnych oraz późniejszej zmiany ich użytkowania zakładają przyznanie korzyści na rzecz przedsiębiorstw w ramach pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). W szczególności Komisja analizuje, czy brak aktualizacji wskaźników stosowanych przy obliczaniu cen administracyjnych do celów wspomnianych wyżej transakcji nie prowadzi do sytuacji, w której ceny działek znacznie odbiegają od cen rynkowych. Taki stan rzeczy przynosiłby korzyści stronom prywatnym zamian. W dniu 29 czerwca 2011 r. Komisja postanowiła wszcząć oficjalną procedurę dochodzeniową (określoną w art. 108 ust. 2 TFUE), tak aby sprawdzić, czy transakcje zamiany są zgodne z przepisami UE w sprawie pomocy państwa. Wszczęcie formalnej procedury dochodzeniowej daje zainteresowanym stronom trzecim możliwość przedkładania uwag na temat środków objętych analizą. Nie przesądza to o wyniku dochodzenia. Na obecnym etapie Komisja nie może wykluczyć, że przedsiębiorstwa prywatne, które na mocy prawa bułgarskiego obowiązującego do 2009 r. zamieniły swoje grunty leśne na państwowe grunty leśne, mogły czerpać wybiórcze korzyści ekonomiczne z tych transakcji. Korzyści te mogły pojawiać się szczególnie wówczas, gdy objęte zamianą grunty państwowe, które przeszły w prywatne ręce, znajdują się w najlepszych lokalizacjach, natomiast grunty prywatne zamienione na grunty państwowe są położone na terenach bardziej oddalonych. Ponadto na mocy przepisów w sprawie planowania przestrzennego w przypadku niektórych działek państwowych, które stały się działkami prywatnymi, podniesiono rzekomo ich status z leśnego na budowlany. To podwyższenie statusu jeszcze bardziej zwiększyło wartość działek. Decyzja Komisji została opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE w dniu 16 września 2011 r. 2 Zainteresowane strony wezwano do przedstawienia uwag Komisji do dnia 16 października 2011 r. 1 Dz.U. L 83 z , s Dz.U. C 273 z , s. 13. CM\ doc 5/7 PE v03-00

6 W ramach dochodzenia Komisja analizuje ogólne przepisy regulujące zamiany w Bułgarii, tak aby ustalić, czy system ten przysporzył przedsiębiorstwom-beneficjentom wybiórczych korzyści ekonomicznych finansowanych z zasobów państwa. Jeżeli Komisja uzna, że transakcje zamiany obejmowały ukrytą dotację, będzie musiała ocenić, czy pomoc taka jest zgodna z przepisami UE w sprawie pomocy państwa. Komisja zamknie dochodzenie formalne na podstawie otrzymanych uwag i oceny własnej, wydając ostateczną decyzję, w której określi, czy przedmiotowe środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Jeżeli Komisja uzna, że była to pomoc państwa, podejmie wówczas decyzję w sprawie zgodności tej pomocy z zasadami rynku wewnętrznego. Jeżeli Komisja uzna, że zamiany gruntów w Bułgarii wiązały się z niezgodną z zasadami pomocą, nakaże Bułgarii odzyskanie od beneficjentów takiej pomocy, chyba że byłoby to sprzeczne z ogólną zasadą prawa europejskiego. Beneficjenci będą wówczas musieli zwrócić do budżetu państwa kwotę otrzymanej pomocy państwa wraz z należnymi odsetkami. Składający petycję porusza też kwestię potencjalnej pomocy państwa w przypadku zamiany gruntów rolnych. Służby Komisji zajmują się także tą sprawą w ramach analizy wstępnej. Ponieważ bułgarskie przepisy prawa dotyczące zamiany gruntów rolnych różnią się od tych mających zastosowanie wobec zamiany gruntów leśnych, wynik dochodzenia w sprawie zamiany gruntów leśnych nie przesądza o wyniku oceny dotyczącej zamiany gruntów rolnych. Dochodzenie Komisji w sprawie pomocy państwa prowadzone jest niezależnie od dochodzeń karnych zainicjowanych w Bułgarii w związku z transakcjami zamiany. W styczniu 2009 r. rząd bułgarski zakazał zamiany nieruchomości leśnych. W ramach monitorowania postępu poczynionego w Bułgarii w odniesieniu do reformy wymiaru sprawiedliwości, walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną w oparciu o mechanizm współpracy i weryfikacji Komisja bada też kwestię zamiany gruntów. 7. Odpowiedź Komisji (REV III) otrzymana dnia 31 maja 2013 r. Petycje nr 1587/2008 i 1675/2008 Jak stwierdzono w poprzednim komunikacie pisemnym i na posiedzeniu Komisji Petycji w dniu 8 maja 2012 r., Komisja bada kwestie pomocy państwa podniesione przez składających petycję. W swoim dochodzeniu Komisja skupia się na systemie administracyjnego ustalania cen. Według nieobowiązujących już przepisów bułgarskich cenę gruntów leśnych na potrzeby transakcji zamiany ustalano zgodnie z metodologią ustanowioną przez prawo. Z tego względu Komisja analizuje, czy brak/nieregularność aktualizacji wskaźników stosowanych przy obliczaniu takich cen administracyjnych nie prowadziły do sytuacji, w której ceny te znacznie odbiegały od cen rynkowych, co przynosiło korzyść prywatnym stronom transakcji zamiany. W dniu 29 czerwca 2011 r. Komisja wszczęła oficjalną procedurę dochodzeniową w trybie art. 108 ust. 2 TFUE, tak aby sprawdzić, czy transakcje zamiany są zgodne z przepisami UE w sprawie pomocy państwa. Decyzję o wszczęciu procedury ogłoszono w Dz.U. z 16 września 2011 r. Wszczęcie formalnego dochodzenia nie przesądza jego wyniku. Daje PE v /7 CM\ doc

7 zainteresowanym stronom trzecim możliwość przedkładania uwag na temat środków objętych dochodzeniem. W przedmiotowej sprawie Komisja otrzymała uwagi od 25 zainteresowanych stron. Władze bułgarskie miały możliwość wypowiedzenia się na temat decyzji o wszczęciu dochodzenia oraz w sprawie uwag zgłoszonych przez strony trzecie. Służby Komisji rozpatrują obecnie otrzymane uwagi. Na podstawie otrzymanych uwag i własnej analizy Komisji zamknie formalne dochodzenie w drodze decyzji ostatecznej co do tego, czy przedmiotowe środki stanowią pomoc państwa. W razie stwierdzenia przez Komisję, że w istocie państwo udzieliło pomocy, Komisja będzie musiała także stwierdzić, czy środki w tym zakresie były zgodne z rynkiem wewnętrznym. Jeżeli Komisja stwierdzi, że zamiany gruntów leśnych wiązały się z pomocą niezgodną z zasadami, może nakazać Bułgarii odzyskanie tej pomocy od jej beneficjentów. Jednakowoż na obecnym etapie procedury i z uwagi na złożoność jej przedmiotu Komisja nie jest w stanie poczynić jakichkolwiek uwag na temat ewentualnego wyniku dochodzenia. 8. Odpowiedź Komisji (REV. IV) otrzymana w dniu 31 października 2014 r. Petycje nr 1587/2008 i 1675/2008 Jak stwierdzono w poprzednim komunikacie pisemnym Komisja zbadała kwestie pomocy państwa poruszone przez składających petycję. W swoim dochodzeniu Komisja skupiła się na systemie administracyjnego ustalania cen. Według nieobowiązujących już przepisów bułgarskich cenę gruntów leśnych na potrzeby transakcji zamiany ustalano zgodnie z metodologią ustanowioną przez prawo. Z tego względu Komisja przeanalizowała, czy brak/nieregularność aktualizacji wskaźników stosowanych przy obliczaniu takich cen administracyjnych prowadziły do sytuacji, w której ceny te znacznie odbiegały od cen rynkowych, co przynosiło korzyść prywatnym stronom transakcji zamiany. W dniu 29 czerwca 2011 r. Komisja wszczęła oficjalną procedurę dochodzeniową w trybie art. 108 ust. 2 TFUE, tak aby sprawdzić, czy transakcje zamiany są zgodne z przepisami UE w sprawie pomocy państwa. Oficjalna procedura dochodzeniowa została zamknięta, a Komisja podjęła ostateczną decyzję w dniu 5 września 2014 r. W tej ostatecznej decyzji Komisja stwierdziła, że niektórym stronom transakcji zamiany dotyczących gruntów leśnych przyznano bezprawnie pomoc niezgodną z zasadami rynku wewnętrznego, oraz nakazała odzyskanie takiej pomocy państwa. Ostateczna decyzja zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym, jak tylko wszelkie problemy związane z poufnością zostaną rozwiązane. Władze Bułgarii muszą teraz odzyskać od odnośnych beneficjentów pomoc niezgodną z zasadami rynku wewnętrznego oraz poinformować Komisję o wykonaniu decyzji. Wszystkie środki należy odzyskać w przeciągu dwunastu miesięcy od ostatecznej decyzji. CM\ doc 7/7 PE v03-00